SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Edyta Jankowska pedagog szkolny Małgorzata Jankowska Nowak nauczyciel biologii i WDŻ Monika Lichańska Walas nauczyciel biologii Zespół d/s profilaktyki w I LO im. J. Słowackiego w Częstochowie Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78 poz. 483). Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 roku ratyfikowana przez Polskę 30 września 1991 r. (Dz. U. Nr 120, poz. 526). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego... (Dz. U. z 2002 Nr.51 poz. 458 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2002r. Nr.15 poz. 142). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21marca 2001 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. (Dz. U. z 2001 r. Nr29 poz. 323 ze zmianami Dz. U. z 30 kwietnia 2002 r. poz. 433) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, (...) (Dz. U. Nr 67 poz. 759). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznej i pedagogicznej (Dz. U r. nr 13, poz. 110). Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. z 1997 r. nr 28, poz. 153, z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230, z późniejszymi zmianami, tekst jednolity z ). Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55). Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 1997 Nr 75 poz.468 z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 z późniejszymi zmianami). Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r.

2 1. Wstęp Profilaktyka szkolna odwołuje sie do przyjętej przez Światowa Organizacje Zdrowia definicji zdrowia, którego ochrona jest jej podstawowym zadaniem. W wypadku dzieci i młodzieży obejmuje to m.in. dobre relacje i zaufanie do ludzi, poczucie bezpieczeństwa, umiejętność ekspresji emocji i ich empatycznego odczuwania, odporność na sytuacje trudne, poczucie sensu życia, dojrzałość poznawczą. Program szkolnej profilaktyki I Liceum Ogólnokształcącego to ogół działań chroniących młodzież przed zakłóceniami w rozwoju oraz działań interwencyjnych podejmowanych w sytuacji pojawiających sie zagrożeń. Głównym celem profilaktyki jest ochrona przed zagrożeniami, zatem działania profilaktyczne powinny być nakierowane na osłabienie czynników ryzyka, sprzyjających podejmowaniu zachowań ryzykownych oraz na wzmocnieniu czynników chroniących, zwiększających odporność człowieka na działanie czynników ryzyka. Diagnoza zagrożeń Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki wymaga określenia obszarów problemowych i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. Diagnoza problemów wychowawczych w I LO została przeprowadzona poprzez: 1. Informacje uzyskane od wychowawców klas na temat problemów wychowawczych w danej klasie. 2. Przeprowadzenie ankiet wśród uczniów, rodziców i pracowników szkoły. 3. Rozmowy z rodzicami, zarówno indywidualnie jak i zbiorowe podczas wywiadówek. 4. Analizę sytuacji rodzinnej i środowiskowej uczniów. 5. Wnioski z prac Rady Pedagogicznej. Podstawowym celem badan było zebranie wiarygodnych informacji dotyczących występowania i rozmiarów takich zjawisk jak używanie substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol, narkotyki), agresja wśród młodzieży, trudności szkolne, brak troski o własne zdrowie. Jednocześnie zwrócono uwagę na rozpoznanie czynników chroniących, tj. więzi rodzinne, zainteresowania uczniów, aktywne spędzanie wolnego czasu, pozytywny wpływ grupy rówieśniczej. Czynniki a zachowania ryzykowne Istotnym momentem w podejmowaniu działań profilaktycznych w szkole jest umiejętność rozpoznawania czynników ryzyka, które sprzyjają podejmowaniu zachowań ryzykownych, ich eliminacja (lub redukcja), oraz wzmacnianie czynników chroniących przed takimi zachowaniami. Czynniki ryzyka obrazują cechy, sytuacje, warunki sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych, będących sposobem na zaspokajanie podstawowych potrzeb psychicznych, realizowanie celów rozwojowych oraz radzenie sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi. Najważniejsze czynniki ryzyka to: - środowisko społeczne promujące dane wzorce zachowań - normy społeczne (obyczaje) promujące lub prowokujące dane zachowania - modelowanie takich zachowań w domu i w szkole - konflikty i doświadczenie izolacji w dzieciństwie - grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania dysfunkcyjne - niskie wyniki osiągane w szkole i brak celów życiowych - łatwość zdobycia substancji psychoaktywnych

3 Do najpoważniejszych zachowań ryzykownych należą: - palenie tytoniu - używanie innych środków psychoaktywnych (narkotyków, środków wziewnych, leków ) - wczesna aktywność seksualna - zachowania agresywne i przestępcze Czynniki chroniące obrazują cechy, sytuacje, warunki zwiększające odporność na działanie czynników ryzyka. Najważniejsze czynniki chroniące to: - silna więź emocjonalna z rodzicami - zainteresowanie nauką szkolną - regularne praktyki religijne - poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych - przynależność do pozytywnej grupy rówieśniczej Profilaktyka w szkole - podstawowe zadania: - wzmacnianie więzi emocjonalnej w rodzinie - budowanie poczucia wartości - wzmacnianie mocnych stron osobowego rozwoju - kształcenie umiejętności komunikacyjnych - wspieranie w sytuacjach trudnych - wychowywanie do wartości i podejmowania odpowiedzialnych decyzji - wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem I. IDENTYFIKACJA PROBLEMU Na podstawie obserwacji środowiska szkolnego zauważa się występowanie następujących problemów : - problem wagarów, ucieczek z lekcji i nieobecności na I godz. lekcyjnej - niska kultura języka w szkole (wulgaryzmy) - niski poziom zasad kultury - brak motywacji do nauki II. PSYCHOSPOŁECZNA DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO 1. Przeprowadzenie diagnozy przez powołany zespół ds. ewaluacji programu wychowawczego i profilaktyki poprzez: a. ankiety rodziców b. ankiety dla uczniów c. wywiady z uczniami, nauczycielami, rodzicami d. obserwację zachowania uczniów e. analizę frekwencji w dziennikach lekcyjnych f. analizę frekwencji rodziców na zebraniach organizowanych przez szkołę 2. Analiza wyników diagnozy potwierdziła wstępnie założone obszary zagrożeń występujących w naszej szkole. 3. Zorganizowanie form współpracy z instytucjami wspierającymi szkołę. 4. Zespół ds. profilaktyki szkolnej opracowuje program działań interwencyjnych i profilaktycznych.

4 III. KIERUNKI DZIAŃ INTERWENCYJNYCH I PROFILAKTYCZNYCH 1. Analiza sposobu realizacji zadań szkoły wynikających z przepisów prawnych, statutu szkoły i programu wychowawczego szkoły. 2. Działania szkoły w kierunkach wskazanych w wyniku diagnozy: a. Realizacja współpracy z instytucjami wspierającymi szkołę b. Doskonalenie umiejętności nauczycieli - rozszerzanie wiedzy nauczycieli, a przede wszystkim wychowawców klas, o takie zagadnienia jak: * wiedza na temat uzależnień * postępowanie w konkretnych przypadkach i stosowanie form pomocy * regulacje prawne Dobrym rozwiązaniem byłaby organizacja szkoleń dla nauczycieli na wyżej wymienione tematy, które pomogłyby zintegrować środowisko nauczycielskie wokół podejmowanych zadań. c. Bibliotekę szkolną stopniowo wyposażać w fachowe materiały i publikacje dotyczące profilaktyki d. Włączanie przedstawicieli samorządu uczniowskiego do konkretnych działań (uczniowie powinni mieć prawo zgłaszania własnych pomysłów i inicjatyw, a także poczucia odpowiedzialności za to, co dzieje się w ich środowisku). e. Organizowanie systematycznych i profilaktycznych zajęć edukacyjnych w ramach lekcji wychowawczych, zastępstw lub spotkań dodatkowych. f. Stała współpraca z rodzicami w celu przekazywania im wiedzy na temat zagrożeń, a także zapoznanie ich z działaniami szkoły wynikającymi z planu. g. Organizowanie w szkole imprez tematycznych (happeningi, konkursy,sesje, przedstawienia) h. Realizowanie programów profilaktycznych przez wychowawców, szkolnych liderów ds. profilaktyki oraz specjalistów z zewnątrz. i. Systematyczne omawianie w ramach rady pedagogicznej efektów realizacji planu profilaktyki w szkole. j. Starania w celu zapewniania uczniom alternatywnych możliwości spędzania wolnego czasu (różnorodna oferta zajęć pozalekcyjnych, aktywne formy spędzania wolnego czasu) zajęcia rekreacyjno sportowe. k. Promocja zdrowego stylu życia (kształtowanie umiejętności samodzielnego dokonywania właściwych wyborów zachowań chroniących zdrowie własne i innych ludzi). l. Kształtowanie świadomości ekologicznej. ł. Tworzenie różnorodnej i atrakcyjnej oferty w toku zajęć edukacyjnych. m. Kształtowanie systemu wartości - czerpanie wzorców osobowych, autorytetów. n. Współudział szkoły w organizowaniu imprez profilaktycznych dla zaprzyjaźnionych szkół o. Opracowanie procedur postępowania w sytuacjach trudnych wychowawczo. 3. Ewaluacja programów wychowawczego i profilaktyki. PRZEWIDYWANE EFEKTY PODJĘTYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH 1. W bibliotece znajdują się materiały i publikacje dotyczące profilaktyki. 2. Nauczyciele wszystkich przedmiotów posiadają wiedzę z zakresu profilaktyki oraz umiejętności postępowania w konkretnych przypadkach i stosowania różnorodnych form pomocy. Następuje poprawa w zakresie relacji: uczeń - nauczyciel - rodzic. 3. Malejący wskaźnik uczniów opuszczających zajęcia lekcyjne, zwłaszcza pierwsze godziny lekcyjne. 4. Więcej uczniów radzi sobie ze stresem oraz innymi sytuacjami trudnymi. 5. Uczniowie i ich rodzice korzystają ze wsparcia pedagoga szkolnego oraz psychologa z poradni. 6. Uczniowie chętnie i aktywnie uczestniczą w promocji zdrowego stylu życia (promowanie abstynencji tytoniowej; zanika moda na palenie). 7. W szkole prowadzone są wartościowe programy profilaktyczne. 8. W szkole realizowany jest kalendarz imprez profilaktycznych i prozdrowotnych. 9. Nastąpiła poprawa wyników w nauce (coraz więcej uczniów bierze udział w różnych konkursach, zawodach).

5 10. Stopniowo poprawia się aktywność i samorządność uczniów. Uczniowie czują się współgospodarzami szkoły. Uczniowie wspólnie z nauczycielami organizują wycieczki, rajdy, dyskoteki, obozy. 11. Coraz więcej uczniów uprawia różne dyscypliny sportowe. Idą za tym sukcesy w lokalnych rozgrywkach i zawodach. 12. Szkoła promuje zdrowy styl życia. 13. Uczniowie są wyposażeni w wiedzę o środkach uzależniających. 14. Wszyscy w szkole przestrzegają kultury słowa i wyróżniają się wysoką kulturą osobistą. 15. Rodzice chętnie uczestniczą w oferowanych im programach, warsztatach. Stosują zasady profilaktyki domowej. Coraz więcej rodziców jest przekonanych, że profilaktyka i współdziałanie rodziców, uczniów i szkoły jest drogą do zapobiegania kryzysu i patologiom w rodzinie. 16. Dzięki atmosferze wytworzonej w szkole uczniowie klas pierwszych szybko adaptują się w nowym środowisku. 17. Zespół ds. ewaluacji i prowadzi monitoring dotyczący przeprowadzonych działań.

6 VI. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ W WYBRANYCH OBSZARACH ZAGROŻEŃ 1. OBSZAR: DYSCYPLINA SZKOLNA Lp. Działania Osoby odpowiedzialne 1. Zapoznanie rodziców z kryteriami ocen z zachowania. Wychowawcy 2. Stała kontrola zachowań pozytywnych i negatywnych uczniów. Wychowawcy i wszyscy nauczyciele. 3. Monitoring szkolny. Dyżury nauczycieli na przerwach. Wszyscy nauczyciele. Termin Wrzesień lub styczeń Stosowanie procedur postępowania w sytuacjach trudnych wychowawczo. Organizowanie w ramach wolnego czasu zajęć wychowawczych [wycieczki, dyskoteki] - przestrzeganie zasad dyscypliny. Codzienna kontrola frekwencji i spóźnień na pierwszych godzinach lekcyjnych [współpraca nauczycieli uczących w poszczególnych klasach]. Pedagogizacja rodziców dotycząca usprawiedliwiania wszystkich godzin! 7. Promocja uczniów i klas z najlepszą frekwencją. Wszyscy nauczyciele. Wszyscy nauczyciele. Zgodnie z potrzebami. Wszyscy nauczyciele. Radiowęzeł. Strona WWW 2.OBSZAR: NISKA KULTURA JĘZYKA W SZKOLE ( używanie wulgaryzmów ) BRAK PODSTAWOWYCH ZASAD KULTURY OSOBISTEJ Koniec I i II semestru. Lp Działania Organizacja i udział w warsztatach poetyckich, konkursach literackich i poetyckich. Organizowanie w ramach czasu wolnego od zajęć lekcyjnych koła teatralnego Audycje w radiowęźle promujące kulturę żywego słowa. Praca w redakcji strony internetowej Zapoznanie ze sposobami odreagowania negatywnych emocji. Reagowanie wszystkich nauczycieli i pracowników szkoły na niską kulturę słowa i brak zasad kultury. Osoby odpowiedzialne Nauczyciele poloniści. Opiekun koła Opiekun radiowęzła. Młodzież. Opiekun strony www Realizatorzy programu "Stres pod kontrolą". Wszyscy nauczyciele. 6. Lekcje wychowawcze promujące zasady savoir- vivre Wszyscy nauczyciele Termin Zgodnie z kalendarzem imprez.

7 3.OBSZAR: BRAK MOTYWACJI DO NAUKI, NISKIE POTRZEBY EDUKACYJNE. Lp. Działania 1. Porady, konsultacje oraz terapia indywidualna. 2. Pedagogizacja rodziców w kierunku mobilizacji ich dzieci do nauki. 3. Konsultacje indywidualne dla uczniów i rodziców Stosowanie aktywnych metod nauczania, wykorzystanie multimedialnych środków dydaktycznych, stosowanie technologii informacyjnej na zajęciach szkolnych. Organizowanie lekcji koleżeńskich z ukierunkowaniem na pracę i zaangażowanie uczniów na lekcjach. Realizacja lekcji wychowawczych dotyczących w/w problemu. 6. Mobilizacja zespołów klasowych. Pomoc koleżeńska. 7. Realizacja w ramach materiału nauczania przydatnych życiowo informacji. Nauka dla siebie, nie dla oceny. 8. Pomoc uczniom słabszym na zajęciach dodatkowych Ranking klas i uczniów z najlepszymi wynikami w nauce i frekwencją. Mobilizująca rola "dobrego stresu" - lepsze efekty nauki, lepiej zdane egzaminy. Osoby odpowiedzialne Wychowawcy klas, pedagog szkolny. Pedagog szkolny, wychowawcy klas. Nauczyciele, wychowawcy, pedagog szkolny. Nauczyciele przedmiotów. Wychowawca. Samorząd klasowy. Nauczyciele przedmiotów. Wszyscy nauczyciele. Wychowawcy. Strona WWW. Radiowęzeł. Tablice ogłoszeń. Realizatorzy programów profilaktycznych. Wychowawcy. Termin Podsumowanie I semestru i roku szkolnego.