F U N D A C J A Europejski Instytut Rozwoju Zrównoważonego. Konferencja Komunikat nr 2

Transkrypt

1 F U N D A C J A Europejski Instytut Rozwoju Zrównoważonego Konferencja 2015 Komunikat nr 2 Katedra Nieruchomości, Agrobiznesu i Ekonomii Środowiska Wydziału Ekonomicznego Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Fundacja Europejski Instytut Rozwoju Zrównoważonego zapraszają do udziału w XVIII Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt.: ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ SPOŁECZNO - GOSPODARCZY UNII EUROPEJSKIEJ PROBLEMY ROZWOJU LOKALNEGO I REGIONALNEGO czerwca 2015 r. Szczecin - Podgora - Sarajewo - Brač - Krka - Szczecin Szanowni Państwo, Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami przesyłam Państwu Ramowy Program Międzynarodowej Konferencji Naukowej w dniach czerwca 2015 r. 1 dzień Konferencji Wtorek, 02 czerwca 2015 r Spotkanie i rejestracja uczestników Konferencji dworzec PKP Katowice Wyjazd autokarem uczestników Konferencji do Chorwacji przewidywany czas podróży ok godzin 2 dzień Konferencji Środa, 03 czerwca 2015 r Przyjazd do Podgory, zakwaterowanie w hotelu, śniadanie Konferencja w hotelu, część I Przerwa kawowa Konferencja w hotelu, część II

2 Czas wolny ? Wieczór bałkański zaznajomienie się, poprzez degustację, z tradycyjnymi produktami kuchni bałkańskiej, ognisty grill, wspólna integracja uczestników Konferencji i przedstawicieli miasta Podgora (muzyka dalmatyńska, występ zespołu ludowego z Podgory), welcome drink 3 dzień Konferencji Czwartek, 04 czerwca 2015 r Śniadanie w restauracji w hotelu Wyjazd studyjny nr 1 Obszary wiejskie pogranicza chorwacko bośniackiego i problemy rozwoju państw kandydujących do UE. Przejazd autokarowy do Sarajewa, stolicy Bośni, zwiedzanie zabytków miasta, czas wolny, po drodze zakupy w Konjic typowe miasto muzułmańskie w Bośni (ponad 90% mieszkańców to muzułmanie) Powrót do hotelu w Podgorze Obiadokolacja Czas wolny możliwość wieczornych spacerów promenadą nadmorską, zapraszają liczne tawerny, restauracje i lokale rozrywkowe. 4 dzień Konferencji Piątek, 05 czerwca 2015 r Śniadanie w restauracji w hotelu Wyjazd studyjny nr 2 Zrównoważony rozwój środowiska przyrodniczego problemy zarządzania Parkiem Narodowym i Krajobrazowym. Przejazd autokarowy do Szybenika starówka, zwiedzanie miasta, Parku Narodowego Krka. Po drodze postój w Trogirze, zwiedzanie starego miasta (miniatura Dubrownika) i zakupy na targu Powrót do hotelu w Podgorze Obiadokolacja wedle życzenia uczestników Przejazd autokarami do Makarskiej najsłynniejszy nadmorski kurort Dalmacji, po drodze możliwość zajechania do sanktuarium Maryjnego Vepric, czas wolny możliwość wieczornych spacerów promenadą nadmorską, zapraszają liczne tawerny, restauracje i lokale rozrywkowe. 5 dzień Konferencji Sobota, 06 czerwca 2015 r Podziwianie wschodu słońca dla chętnych Śniadanie w restauracji w hotelu Wyjazd studyjny nr 3 Ekonomiczne, społeczne i kulturowe aspekty rozwoju turystyki w regionie w ujęciu praktycznym. Przepłynięcie statkiem na wyspę Brač, Zwiedzanie miejsca i kompletowanie piękna przyrody, poczęstunek złożony z miejscowych morskich specjałów (tzw. fish picnic), miasto Bol z najsłynniejszą chorwacką Złotą Plażą (Zlaty Rat), możliwość krótkiego poplażowania i popływania w morzu Powrót do hotelu w Podgorze, czas wolny, Uroczysty obiad, podsumowanie konferencji Wyjazd uczestników Konferencji do Polski 6 dzień Konferencji Niedziela, 07 czerwca 2015 r Przyjazd do Katowic, zakończenie konferencji

3 Świadczenia dla uczestników Konferencji (zawarte w opłacie konferencyjnej): przejazdy autokarem klasy lux podczas Konferencji, miejsce w pokoju 2-osobowym w hotelu w Podgorze, śniadania i obiadokolacje wg programu Konferencji przedstawionego powyżej, wstępy do zwiedzanych obiektów, opieka pilota i przewodnika w czasie trwania wyjazdów studyjnych, ubezpieczenie KL i NNW SIGNAL IDUNA Dla informacji uczestników Konferencji: noclegi i wyżywienie - hotel wraz z zapleczem gastronomiczno-rozrywkowym (hotel zlokalizowany jest bezpośrednio przy plaży), hotel posiada własną restaurację, bar, wi-fi w pomieszczeniach ogólnodostępnych, część pokojów z widokiem na morze, wszystkie pokoje z balkonami, parasole i ręczniki plażowe należy zabrać we własnym zakresie. Na plaży znajduje się wypożyczalnia sprzętu sportowego, leżaków oraz prysznice ze słodką wodą. Plaża jest kamienista (drobne kamyki) zalecamy zabranie obuwia kąpielowego, na wyspie plaża piaszczysta. Z wyrazami szacunku, Sekretarz konferencji Dr hab. inż. Bartosz Mickiewicz, prof. ZUT Garść przydatnych informacji o miejscach wyjazdów studyjnych i innych: Sarajewo: stolica Bośni i Hercegowiny zamieszkana przez 305 tys. osób (2009). Założone w 1462 r. przez Turków Osmańskich. W 1914 r. miejsce zabójstwa arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Odbyły się tu Zimowe Igrzyska Olimpijskie Silnie zniszczone w rezultacie działań wojennych , ma obecnie 4 gminy (općina): Centar,Novi Grad, Novo Sarajevo, Stari Grad w Federacji Bośni i Hercegowiny. Sarajewo leży w centralnym punkcie Bośni i Hercegowiny. Zajmuje powierzchnię 142 km². Przepływa przez nie rzeka Miljacka. W pobliżu dzielnicy Ilidża znajduje się malownicze źródło rzeki Bośnia (Vrelo Bosne). Miasto położone jest na wysokości 500 m n.p.m., w kotlina pomiędzy pięcioma górami pasma Alp Dynarskich: Bjelašnica (2067 m), Igman (1502m), Jahorina (1913 m), Trebević (1627 m), Treskavica (2088 m). Duża część miasta położona jest na stromych stokach, co wpływa na zabudowę i układ ulic. W okolicznych górach (Bjelašnica, Igman, Jahorina) czynne są ośrodki narciarskie. Okolice dzisiejszego Sarajewa zamieszkane były już w czasach prehistorycznych. W Butmirze, obecnie przedmieściu Sarajewa, w latach odsłonięto ślady osad z okresu neolitycznego sprzed ok lat. Tereny te były również zamieszkane w czasach rzymskich (rzymska osada na terenie dzielnicy Ilidża). W średniowieczu w miejscu dzisiejszego Sarajewa istniała osada Vrhbosna. Nowożytne Sarajewo założone zostało w 1462 r. i znacznie rozbudowane przez pierwszego osmańskiego władcę Bośni Isabeg Isakovicia. W okresie panowania tureckiego Sarajewo było centrum administracyjno-politycznym

4 Bośni ottomańskiej. W 1697 r., po spaleniu miasta przez wojska austriackie, stolicę przeniesiono do Travnika. W 1878 r. Bośnia została zajęta przez Austro-Węgry. Pod rządami austriackimi Sarajewo zmodernizowano i znacznie rozbudowano. 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie serbski nacjonalista, Gavrilo Princip, dokonał zamachu na austriackiego następcę tronu, arcyksięcia Ferdynanda. Wydarzenie to było bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Po II wojnie światowej Sarajewo zostało stolicą republiki Bośni i Hercegowiny. Rozwinęło się w ważne centrum handlowo-przemysłowe. Szczyt rozkwitu przypadł na lata osiemdziesiąte. W 1984 r. w Sarajewie odbyły się zimowe igrzyska olimpijskie. Podczas wojny w Bośni, po rozpadzie Jugosławii, miasto było oblegane przez Bośniackich Serbów. Oblężenie rozpoczęło się 6 kwietnia 1992 r. i trwało do końca października Podczas oblężenia miasto było cały czas ostrzeliwane z otaczających gór, odcięte od dostaw wody i prądu, a żywność dostarczano nieregularnie. Zginęło ponad osób, praktycznie wszystkie budynki zostały zniszczone lub uszkodzone. O walkach i związanych z nimi tragicznych dla mieszkańców skutkach opowiadają m.in. film dokumentalny Miss Sarajevo(1995), dramat wojenny Aleja snajperów (1997) i dramat społeczny Grbavica (2005). Powstała także piosenka Miss Sarajevo, opowiadająca o tragedii w tym mieście, autorstwa U2 i Luciano Pavarottiego. Od zakończenia wojny i zawarcia w listopadzie 1995 r. układu z Dayton, Sarajewo jest odbudowywane, głównie przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Ślady wojny są jednak cały czas wyraźne, a tereny położone bezpośrednio wokół miasta są wciąż zaminowane. Szybenik: Historyczne miasto w Chorwacji, w środkowej Dalmacji, położone nad ujściem rzeki Krka do Morza Adriatyckiego. Szybenik jest politycznym, kulturalnym, komunikacyjnym i turystycznym centrum okręgu szybenicko-knińskiego. Liczy mieszkańców (2001), 94,02% z nich deklaruje się jako Chorwaci. Po raz pierwszy nazwa Szybenik pojawia się w 1066 w statucie króla chorwackiego Petara Krešimira IV. W przeciwieństwie do innych miast w Dalmacji założonych przez Ilirów, Greków czy Rzymian jest najstarszym miastem rodowym Chorwatów na wschodnim wybrzeżu Adriatyku. Szybenik otrzymał prawa miejskie w 1298 r., wtedy też w mieście erygowano diecezję. Prace archeologiczne w Zamku św. Anny dowodzą, że miejsce to było zamieszkane na długo przed przybyciem doń Chorwatów. W 1340 w Szybeniku urodził się św. Mikołaj Tavelić. Miasto, podobnie jak pozostała część Dalmacji, opierało się Wenecji do Imperium osmańskie zaczęło zagrażać miastu pod koniec XV wieku, jednak nigdy go nie zajęło. W XVI w. zbudowano Fortecę Św. Mikołaja, a w wieku XVII wzmocniono obronność miasta budując Fortecę św. Jana i Šubićevaca. Po upadku Republiki Weneckiej w 1797 miasto znalazło się pod kontrolą Monarchii Habsburgów. W 1877 pierwsze połączenie kolejowe w ówczesnej Dalmacji - kraju koronnym Austrii. Po I wojnie światowej było częścią Królestwa Jugosławii, a podczas II wojny światowej znalazło się pod okupacją faszystowskich Włoch oraz Niemiec. Po wojnie stało się częścią Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii; od odłączenia się Chorwacji od SFRJ w 1991 znajduje się na jej terytorium. Najważniejszym kościołem Szybenika jest Katedra św. Jakuba znajdująca się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Budowana przez kilku architektów w XV i XVI w. łączy w sobie elementy stylów gotyckiego i renesansowego. Jest nadzwyczajna dzięki architekturze (w całości jest

5 zbudowana z kamienia, bez używania jakichkolwiek innych materiałów) i 71 realistycznym płaskorzeźbom na apsydach. Twierdza św. Mikołaja znajduje się na wejściu do kanału św. Antego, a zbudowana została w połowie XVI wieku w celu obrony przed tureckimi napadami z morskiej strony. Wybudowana jest na podstawie projektów weneckiego militarnego budowniczego Michielea Sammichella. Twierdza św. Mikołaja należy do najmocniejszej fortyfikacji na chorwackim wybrzeżu. Miejska sala konferencyjna znajduje się na środkowym miejskim placu Placu Republiki Chorwackiej. To bardzo harmonijna i przejrzysta renesansowa budowla wzniesiona w latach Na piętrze jest reprezentacyjna komnata, w której odbywały się miejskie posiedzenia. Pałac rektorów znajduje się na wybrzeżu w starym centrum miasta. Zachowane są dwa skrzydła tego niegdyś dużo większego budynku, w którym urzędował i rezydował najwyższy przedstawiciel weneckiej władzy w społeczeństwie miejski rektor. W 1975 ukończona została adaptacja Pałacu Rektorów na Miejskie Muzeum miasta Szybenik Trogir: Trogir (włos. Traù) jest miastem portowym na wybrzeżu Morza Adriatyckiego, znajdującym się w środkowej Dalmacji, w okręgu Splicko-Dalmatyńskim w Chorwacji. Liczba mieszkańców miasta wynosi ok. 11 tys. (2001). Połączony podnoszonym mostem z wyspą Čiovo. Starówka Trogiru wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO od 1997 roku. Założony w III wieku p.n.e. przez greckich kolonistów z wyspy Issa (dzisiejszy Vis) pod nazwą Tragurion (Kozia Wieś). Od tego czasu Trogir stał się znaczącym portem. W roku 304 cesarz Dioklecjan nakazał tutaj stracić biskupa Splitu Dujama za głoszenie wiary chrześcijańskiej. Od roku 1107 pod panowaniem węgierskim. W roku 1123 zniszczony przez Saracenów. Miasto odbudowano 70 lat później. Od 1420 pod panowaniem Weneckim. Zabytki Brama Lądowa (Kopnena vrata) - przebudowana w XVI wieku w jasnym kamieniu. Na gzymsie nad łukiem umieszczony jest lew św. Marka, a ponad nim figura bł. Jana z Trogiru - patrona miasta. Pałac Stafileo (Palača Stafileo) - zbudowany pod koniec XV wieku. Charakterystyczne są gotyckie okna weneckie bogato zdobione rzeźbionymi motywami roślinnymi. Katedra św. Wawrzyńca (Sv. Lovre) - zbudowana na ruinach kościoła zniszczonego przez Saracenów w 1123 roku. Budowa rozpoczęta została w roku Obok katedry stoi dzwonnica z XIV wieku. Pałac Ćipiko (Palača Ćipiko), pałac w stylu renesansowym zbudowany w 1457 roku dla najzamożniejszej w tym czasie trogirskiej rodziny Ćipiko. Pierwsze piętro wyróżnia się dwoma dużymi triforiami z balustradą z jasnego kamienia. Na krańcach umieszczone dwa pilastry zakończone dekoracją o motywie spirali. Między łukami umieszczone są cztery figury aniołów, z których dwa środkowe trzymają zwój z herbami rodziny Ćipiko. Drugie piętro w podobnym stylu, ale skromniej zdobione i bez balustrady. Makarska: Makarska jest jedną z bardziej rozrywkowych miejscowości Dalmacji. Posiada dwa nadmorskie bulwary wysadzane palmami i otoczone butikami, kawiarniami i barami oraz długą plażę. Plaża jest kamienista, zaś w płytkich wodach obecne są jeżowce. Na plaży istnieje możliwość wynajęcia skutera, roweru wodnego bądź łódki. Dostępne są również sporty ekstremalne - bungee lub spadochron ciągnięty za motorówką. Bezpośrednio na plaży sprzedawane są produkty żywnościowe (pączki,

6 owoce, kukurydza) oraz olejki do opalania. W barach i restauracjach wzdłuż plaży sprzedawane są dania kuchni Fast Food (pizza, kebab, Hamburgery, jak również Ćevapčići w bułce bądź chlebku pita), ryby oraz dania kuchni śródziemnomorskiej. Co kilkanaście metrów zlokalizowane są również przydrożne lodziarnie oraz punkty sprzedaży zimnych napojów. Bulwary w godzinach wieczornych są zatłoczone, plaże ze względu na ich małą szerokość są bardzo tłoczne, jednak ich długość pozwala na znalezienie dogodnego miejsca o dowolnej porze dnia i nocy. W mieście znajdują się typowe obiekty takie jak apteki, butiki, dyskoteki. Sanktuarium Maryjne Vepric: Sanktuarium w Vepric założył biskup Splitu i Makarskiej Juraj Carić w 1908 roku. Sanktuarium Matki Bożej z Lourdes usytuowane na zboczu gór Biokovo ma swoje początki w pierwszej narodowej pielgrzymce do Francji. Chorwaci nawiedzili wtedy miejsce, gdzie Bernadecie Sobirous idącej po drzewo do lasu objawiła się Maryja. W sumie mała Francuska widziała ją 18 razy. Ks. bp Carić, organizator pielgrzymki, był na pewno pod wrażeniem tego, co tam się wydarzyło i co zobaczył wraz z pielgrzymami. Chorwaccy pątnicy przybyli do Lourdes do Matki Bożej równo w pięćdziesiątą rocznicę objawień. Kiedy powrócili do Chorwacji okazało się, że w ich kraju znajduje się miejsce bardzo przypominające francuskie sanktuarium. W Vepric biskup Juraj odnalazł naturalnej wielkości jaskinię podobną do tej, którą widział niedawno we Francji i postanowił przenieść Lourdes do Chorwacji. Udało mu się. Sanktuarium powstało z darów Chorwatów i pracy wolontariuszy. Jego konsekracja miała miejsce 15 października 1908 roku i wciąż jest rozbudowywane. Teraz to miejsce często odwiedzane jest przez turystów z powodu otaczającej je pięknej przyrody, źródła, jaskiń i wzgórz. Podgora: Letniskowe, portowe miasteczko i gmina w Chorwacji, na Riwierze Makarskiej w Splitsko-dalmatinskiej županiji. Leży nad Adriatykiem, ok. 7 km na południowy wschód od Makarskiej. W skład gminy wchodzą miejscowości: Drašnice, Gornje Igrane, Igrane, Podgora i Živogošće. Podgora po raz pierwszy wzmiankowana została w roku W okresie międzywojennym znajdowały się w miejscu obecnego miasteczka dwie osady, których mieszkańcy zajmowali się rybołówstwem. W 1923 roku założone zostało Towarzystwo upiększania miejscowości. Na wzgórzu wznoszącym się obok portu znajduje się pomnik 'Galebova krila' (Skrzydła mewy), który wzniesiony został w 1962 roku ku pamięci założenia zwycięskiej antyfaszystowskiej marynarki dalmatyńskiej w czasie II wojnie światowej. W pobliżu znajduje się lecznicze źródło Klokun oraz uznane w 1981 parkiem przyrodniczym Biokovo (oferującym doskonałe warunki dla górskich kolarzy, osób wspinających się, turystów górskich). W starej Podgorze wznosi się kościół Svih Svetih (Wszystkich Świętych), gdzie już tradycyjnie w pierwszą niedzielę po święcie Velika Gospa (Matka Boska Wielka) obchodzi się święto Św. Vicenca. W Górnej Podgorze zchowały się dwie wieże obronne strzegące niegdyś miasto przed Turkami. Podczas trzęsienia ziemi w 1962 zniszcozne zostało jednak wiele innych pamiątek jak łazienki barokowe dynastii Mrkusiców lub kościół św. Tekli, który został jednak zrekonstruowany. Podgora to również romantyczna promenada z kamiennym bulwarem, ciągnąca się wzdłuż brzegu z kamienistą plażą. Miejscowość ta słynie również z wielu odbywających się tutaj imprez. Najbardziej znane z nich to: Dzień Podgory, Rybacka Noc oraz liczne zabawy ludowe.

7 Park Narodowy Krka W parku można podziwiać niezwykle malowniczy dolny bieg rzeki Krk, od miejscowości Trosenj i Necven, aż do jej ujścia do Morza Adriatyckiego w okolicach Szybeniku. Obfitująca w wodę Krka to typowa rzeka krasowa. Od źródła niedaleko Knin aż do ujścia do Adriatyku tworzy niezliczone katarakty i wodospady, ale też kilka spiętrzonych zalewów, porośniętych trzciną i sitowiem. Park jest jednym z najmłodszych obszarów chronionych Chorwacji, ponieważ został utworzony w 1985 roku. Powierzchnia parku wynosi 109 km². Główną atrakcję są wodospady: Bilusić buk, Prljen buk, Manojlovac, Rosnjak, Miljacka slap, Roski slap i Skradinski buk, które tworzą wręcz bajkową scenerię. Największą popularnością wśród turystów cieszą się największe wodospady Skradinski buk i Roski slap. Na obszarze parku znajdują się liczne unikatowe gatunki roślin i zwierząt. Doliczono się około 860 gatunków roślin, szczególnie pięknie jest wiosną kiedy zakwitają kwiaty. Imponująco prezentuje się również liczba ptaków, a dziesięć gatunków ryb to endemity. Jednymi z ciekawszych mieszkańców parku są nietoperze. Park Krk to również wspaniałe formy geologiczne, wydrążone przez wodę w skałach wapiennych. Ciekawym miejscem jest Jezioro Visovac, gdzie znajduje się założony w 1445 roku klasztor franciszkański. Wizyta w parku jest naprawdę warta polecenia ze względu na wspaniałe krajobrazy. Woda spadająca kaskadami, malownicze jeziorka i cudowna roślinność tworzą niezapomniane wrażenie. Park narodowy, w którym żyje 221 gatunków ptaków, obejmuje bieg rzeki Krka od Kninsko polje aż do mostu Skradin. Rdzeń rzeki stanowi wysoki na 46 m Skradinski buk, jedyny w swoim rodzaju łańcuch następujących po sobie wodospadów, najwyższy próg wodny z martwicy wapiennej w Europie. Co godzinę odpływa stąd statek na wyspę rzeczną Visovac, gdzie stoi klasztor franciszkanów, w którym przechowuje się zbiór cennych ksiąg i dokumentów.

8 Wyspa Brač, Złota Plaża, miasto Bol Ta chorwacka plaża w miejscowości Bol, na południowym wybrzeżu wyspy Brač na pozór wygląda zupełnie zwyczajnie. Aby dostrzec jest niezwykłość, trzeba wzbić się w powietrze i obejrzeć ją z lotu ptaka. Ma ona kształt długiego, zwężającego się ku końcowi cypla, z obu stron obmywanego przez wody Adriatyku. Nazwa Złoty Róg jest zatem jak najbardziej adekwatna. Wychodzi on prostopadle od linii brzegowej, ponad 600 m w morze, stanowiąc tym samym coś w rodzaju gigantycznego, naturalnego molo. Jak gdyby tego było mało, cypel zmienia swój kształt i położenie w zależności od wiatrów, pływów i prądów morskich, którym zawdzięcza swoje istnienie. Wybrzeże pokryte jest raczej drobniutkim żwirem niż piaskiem, jednak absolutnie nie zniechęca to spragnionych słońca i dobrej zabawy nad wodą turystów zwłaszcza surferów, windsurferów i kitesurferów! Dla początkujących są tutaj 4 szkoły surfingu oraz instytut nurkowania SSI (Scuba Schools International).

9 Polonica mniej i bardziej poważne związane z wyjazdami studyjnymi i pobytem: Napływ Polaków na ziemie Bośni i Hercegowiny miał miejsce pod koniec XIX wieku, po zajęciu tych terenów przez Austro-Węgry. W kilka lat po podporządkowaniu sobie tego terytorium przez Austrię w Galicji rozpoczęto werbunek wśród osób, które mogły objąć stanowiska administracyjne w nowym kraju koronnym. Werbowanie polskich kadr do pracy w Bośni było efektem złego stosunku bośniackiej ludności do urzędników niemieckich i węgierskich. Ta postawa spowodowała skierowanie do Bośni urzędników pochodzenia czeskiego, chorwackiego i polskiego. W 1910 roku na terenie Bośni i Hercegowiny przebywało około 600 urzędników, prawników, lekarzy i inżynierów pochodzących z polskich ziem monarchii habsburskiej. Władze austro-węgierskie stymulowały także osadnictwo chłopskie w rzadko zaludnionym kraju, zachęcając do migracji małorolnych chłopów z różnych rejonów kraju i z zagranicy. Osadnicy mogli liczyć na uzyskanie od 10 do 12 hektarów lasu, który musieli wykarczować i zagospodarować w ciągu trzech lat. W Bośni oprócz Polaków z austriackiego zaboru i z Bukowiny osiedlali się także chłopi z zaboru rosyjskiego, w którym władze zabroniły Polakom dzierżawienia gruntów. W latach w Bośni i Hercegowinie osiedliło się 1194 rodzin polskich, które założyły liczne nowe osady. Największym skupiskiem polskich chłopów były okolice Nowego Martyńca, w środkowej części Bośni, w dorzeczu rzeki Vrbas. Łącznie w okresie panowania austriackiego władze sprowadziły do tego kraju blisko osadników różnych narodowości. Według spisu ludności z 1910 roku w Bośni i Hercegowinie żyło ponad osób posługujących się językiem polskim jako ojczystym, z tego prawie 9000 stałych mieszkańców i ponad 2000 żołnierzy. Polacy osiedlali się głównie w okolicach Sarajewa, Travnika, Bosanskiej Gradiszki, Prnjavora, Banja Luki, Bosanskiej Dubicy, Bosanskiej Novej,Tešanja, Zenicy i Zvornika. Polska społeczność nie prowadziła aktywnego życia kulturalnego. Tworzony przez inteligencję Klub Polski w Sarajewie służył wyłącznie jako miejsce zabaw. Chłopi w chwili wybuchu pierwszej wojny światowej dysponowali sześcioma czytelniami Towarzystwa Szkół Ludowych i kilkoma polskimi szkołami ludowymi. Po wybuchu wojny władze austriackie zabroniły działalności narodowopatriotycznej. W momencie upadku Austro-Węgier polscy żołnierze sformowali się w Legion Polski, formacja szybko jednak wyjechała do Polski. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i powstaniu Jugosławii Bośnię opuścili austriaccy urzędnicy narodowości polskiej, a w latach kilka tysięcy polskich osadników wyemigrowało do Brazylii, Kanady, Francji i Luksemburga. W połowie lat 20. liczebność Polaków szacowano na W następnej dekadzie mieszkało w Bośni Polaków, w tym świeżo przybyli robotnicy z łódzkich fabryk tekstylnych. Odrodziło się także przerwane przez pierwszą wojnę światową życie kulturalne. W Sarajewie działał w latach polski konsulat, a w Banja Luce urząd konsula honorowego. Podczas drugiej wojny światowej Polacy udzielali pomocy uchodźcom z Polski i udającym się do Francji żołnierzom. Po zajęciu Jugosławii Niemcy zakazali polskiego życia kulturalnego, ale nie prześladowali Polaków. Zagrożeniem dla Polaków były jednak bojówki chorwackie i serbskie, które często mordowały polską ludność. Efektem terroru tych ugrupowań było wiązanie się Polaków z partyzantką komunistyczną. Jugosłowiańscy Polacy i uciekinierzy z Polski walczyli w szeregach partyzantki jugosłowiańskiej, liczebność polskich bojowników szacowana jest na 3000 ludzi. Wiosną 1944 roku sformowano pięciusetosobowy polski batalion, działający w składzie 18. Brygady Środkowo- Bośniackiej. Po wojnie zdecydowano o wysiedleniu Polaków do Polski. Dane Mieszanej Komisji Repatriacyjnej Polsko-Jugosłowiańskiej podają liczbę przesiedlonych, w okolicach Bosanskiej Gradiszki pozostały jednak grupy Polaków liczące około 4000 osób. Repatrianci osiedleni zostali głównie w okolicach Bolesławca.

10 Po rozpadzie Jugosławii największymi skupiskami Polaków były Tuzla, Sarajewo, Mostar i Banja Luka. W początkach XXI wieku liczba Polaków w Bośni i Hercegowinie wynosiła mniej niż pół tysiąca osób. Grupa ta charakteryzowała się słabą znajomością języka polskiego, trudną sytuacją materialną i wysoką średnią wieku. Jesienią 1918 r. mjr Artur Ganczarski (legionista) utworzył w Sarajewie Legion Polski w sile 600 żołnierzy i 63 oficerów, który przyprowadził do Polski, do Krakowa w dniu 25 listopada 1918 r. Legion ten traktuje się jako część składową Armii Hallera. Wojna na Bałkanach: W latach 90. polski zespół punkowy Łysina Lenina nagrał piosenkę na temat wojny bałkańskiej pt. Sarajewo. Do Bośni w 1995 r. przybył liczący 60 tys. jednostek kontyngent sił NATO (IFOR Siły Implementacyjne, przekształcone później w SFOR Siły Stabilizacyjne) zastępując całkowicie do 20 grudnia misję ONZ UNPROFOR. W misji uczestniczyli Polacy w liczbie 660 żołnierzy. Z drugiej strony, Chorwaci podają, że po ich stronie walczyło przeciw Republice Serbskiej Krajiny ośmiu Polaków (spośród których jeden został ranny). W Bośni natomiast jedynym znanym z imienia polskim dobrovoljcem był niejaki Mieczysław Szuliński (ur. 17 lipca 1964 roku), który walczył jako najemnik w szeregach batalionu Vukovi sa Drine (Wilki z Driny) Wojsk Republiki Serbskiej (VRS, Vojska Republike Srpske). Poległ on 14 września 1995 roku pod Sańskim Mostem w trakcie próby odbicia terenu z rąk nieprzyjaciela (trwała wówczas w tym rejonie chorwacka ofensywa); pochowano go na cmentarzu miejskim w Zworniku. Więc nie tylko za wolność naszą i waszą