FORMUŁA NOWOCZESNEGO KONKURSU JĘZYKOWEGO NA PRZYKŁADZIE OGÓLNOPOLSKIEJ OLIMPIADY JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA STUDENTÓW UCZELNI TECHNICZNYCH

Transkrypt

1 Gabriela SZEWIOLA, Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych, Politechnika Śląska, Gliwice FORMUŁA NOWOCZESNEGO KONKURSU JĘZYKOWEGO NA PRZYKŁADZIE OGÓLNOPOLSKIEJ OLIMPIADY JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA STUDENTÓW UCZELNI TECHNICZNYCH Streszczenie. Ogólnopolska Olimpiada języka Niemieckiego dla studentów uczelni technicznych jest nowoczesnym konkursem językowym, organizowanym przez SPONJO Politechniki Śląskiej w Gliwicach od roku Konkurs ten jest z załoŝenia zorientowany specjalistycznie - do jego głównych celów naleŝą: promocja języka niemieckiego stosowanego w zawodzie technicznym ze wszystkimi jego typowymi elementami i dąŝenie do wdroŝenia typowych tym kontekście sprawności językowych oraz przygotowanie przyszłych inŝynierów do pracy w europejskich realiach. Olimpiada ma postać dwustopniowego, wszechstronnego testu językowego i merytorycznego opartego na róŝnorodnych, nowoczesnych zadaniach. 1. GENEZA I ORGANIZACJA OLIMPIADY 1.1. Idea i cele Olimpiady Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych Politechniki Śląskiej w Gliwicach organizuje od 2005 roku Ogólnopolską Olimpiadę Języka Niemieckiego dla studentów uczelni technicznych. Dotychczas odbyły się trzy edycje Olimpiady, obecnie odbywa się czwarta. Do genezy Olimpiady przyczyniło się kilka procesów, toczących się obecnie równolegle w Polsce i w Europie, mających wpływ na jakość umiejętności językowych studentów bo do tej grupy adresujemy nasz konkurs, ale równieŝ kształtujących się pod wpływem konkretnych ich umiejętności. Idea organizacji Olimpiady języka Niemieckiego dla węŝszego, zorientowanego specjalistycznie kręgu uczących się powstała więc na skutek uświadomienia sobie wagi tych procesów, zanim jeszcze nabrała konkretnych kształtów. W dobie dominacji języka angielskiego, w czasach, gdy język ten jest powszechnie nauczany i będzie niedługo i traktowany jako sprawność, a nie dodatkowa umiejętność czy plus, nam - germanistom i organizatorom tego konkursu, przyświecała po pierwsze idea promocji samego języka niemieckiego jako języka kraju sąsiadującego z Polską i mającego z naszym krajem szeroki, wciąŝ rozbudowywany wachlarz współpracy gospodarczej i naukowej. WiąŜe się to z motywującą do nauki formą promocji, jaką jest współzawodnictwo w ramach konkursu. Przy tej okazji studenci mają teŝ moŝliwość sprawdzenia swoich rzeczywistych umiejętności i róŝnych sprawności językowych. Kolejnym faktem, jaki wpłynął na organizatorów specyficznego konkursu, jest konieczność zwrócenia uwagi na znaczenie dobrego opanowania języków obcych w zawodzie w jednoczącej się Europie, poznanie specyficznych struktur i praw tej odmiany języka oraz choćby podstawowego słownictwa z dziedziny inŝynierii, techniki komputerowej, szeroko pojętej nauki i współczesnych zjawisk, jakie powinien znać przyszły inŝynier. Organizując Olimpiadę, mieliśmy i mamy nadzieję na zainteresowanie szerokich rzesz studentów nauką języków obcych jako integralnej części dobrego jakościowo wykształcenia. Wymienione czynniki miały wpływ na decyzję o organizacji olimpiady, konkurs ma przy tym szereg wynikających z tego celów. Są to :

2 Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw sprawdzenie znajomości języka niemieckiego na wyŝszych poziomach, w tym szczególnie języka w zawodzie i elementów fachowych; promocja najlepszych studentów i ich nagrodzenie zachęcenie studentów do wzbogacania wiedzy językowej i interkulturowej wdraŝanie umiejętności zgodnych z poziomami Europejskiego Opisu Biegłości Językowej; dąŝenie do doskonalenia kompetencji językowych w dziedzinie techniki i informatyki w celu wykorzystania ich w karierze naukowej lub zawodowej wspieranie zawartej w deklaracji bolońskiej idei wielojęzyczności 1.2. Wymogi formalne i zadania Komitetu Głównego Uczestnikami Olimpiady mogą być studenci wyŝszych uczelni technicznych i zawodowych, studiujący na wydziałach i kierunkach technicznych. Warunkiem uczestnictwa w Olimpiadzie jest opanowanie języka Niemieckiego na poziomie B1 z elementami słownictwa technicznego i struktur typowych dla języka zawodu i nauki. Osoby te powinny posiadać równieŝ pewną wiedzę na temat współczesności krajów niemieckojęzycznych. Z uczestnictwa w kolejnych edycjach Olimpiady wykluczeni są laureaci trzech pierwszych miejsc z lat ubiegłych. Komitet Główny Ogólnopolskiej Olimpiady Języka Niemieckiego dla studentów uczelni technicznych składa się z pięciu osób, które zajmują się róŝnymi zadaniami związanymi z organizacja olimpiady. NaleŜą do nich: opracowanie regulaminu Olimpiady i zgłoszenia uczestnictwa kaŝdorazowe opracowanie testów do części pisemnych Olimpiady to zadanie jest wykonywane na zmianę, test jest poddawany weryfikacji przez dwie pozostałe członkinie Komitetu Głównego zestawienie zagadnień do części ustnej Olimpiady oraz ich stała modyfikacja prowadzenie dokumentacji Olimpiady ( protokoły, korespondencja) pozyskiwanie sponsorów i fundatorów nagród oraz dąŝenie do stałej współpracy z nimi 1.3. Przebieg Olimpiady Przed rozpoczęciem kolejnej edycji olimpiady zawiadomienie o niej jest rozsyłane do uczelni, których studenci mogę wziąć w niej udział, Jednostki językowe tych uczelni przesyłają zgłoszenia uczestników z podanej ilości, poniewaŝ potem odpowiednia ilość testów jest do tych uczelni rozsyłana - wraz kluczem. 1. Etap olimpiady - test pisemny trwający 90 minut - odbywa się na przełomie listopada i grudnia w macierzystych uczelniach uczestników. Wyniki przesyłane są w określonym terminie do SPNJO Politechniki Śląskiej. 30 najlepszych uczestników kwalifikuje się do finału. Testy z lat ubiegłych nie są publikowane ani ujawniane wyjątkiem są prezentacje na konferencjach lub w celach dydaktycznych. Finał Olimpiady odbywa się w maju w SPNJO Politechniki Śląskiej i składa się z dwóch części. Pierwsza część to zadania pisemne i rozumienie ze słuchu, trwające w sumie 60 minut. Dwudziestu najlepszych finalistów kwalifikuje się do części ustnej, która odbywa się po dwugodzinnej przerwie, w której komisyjnie sprawdzane i weryfikowane są prace pisemne. W części ustnej uczestnicy odpowiadają równolegle przed trzema komisjami. Wiarygodna i miarodajna ocena uczestników przez równoległe komisje jest jednym z podstawowych 217

3 V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna wymogów jakości konkursu. Komisje posiadają arkusze z dokładnymi kryteriami oceny. KaŜdy uczestnik losuje temat ustny wraz z podpunktami oraz statystykę do omówienia, ma czas na przygotowanie się do odpowiedzi 2. ASPEKTY STANOWIĄCE O JAKOŚCI I NOWOCZESNOŚCI OLIMPIADY 2.1. Kryteria merytoryczne i organizacyjne Dwa podstawowe kryteria, które musza być bezwzględnie przestrzegane i dotrzymane przy organizacji olimpiady i jej stronie merytorycznej to jakości rzetelność. Uzyskuje się je poprzez: wprowadzenie tekstów z dobrych źródeł weryfikacja tekstów pod względem poziomu, róŝnorodności słownictwa i przydatności do tworzenia interesujących zadań kilkakrotne sprawdzenie testów w celu uniknięcia błędów dbałość o aktualną, współczesną tematykę, zawierającą elementy techniki i stałą modyfikację tematów ustnych. jednoznaczność odpowiedzi w zadaniach zamkniętych precyzyjne formułowanie zadań dokładne przestrzeganie kryteriów oceny (klucz, szkolenie komisji) 2.2. Typy zadań i ich funkcje W trakcie pierwszego etapu olimpiady oraz w etapie finałowym twórcy zadań starają się dbać o ich róŝnorodność, wszechstronne sprawdzenie umiejętności, odpowiedni stopień trudności, związek z realiami. Do najwaŝniejszych typów zadań naleŝą: zadania sprawdzające zrozumienie tekstu i poruszanie się w nim test wyboru odpowiedzi, dopasowanie części, odnalezienie synonimów w tekście funkcjonalna rola gramatyki zadania sprawdzające jej zastosowanie zadania sprawdzające znajomość słownictwa, równieŝ technicznego zrozumienie tekstu słuchanego, uzupełnienie luk lub test wyboru sprawdzenie wiedzy merytorycznej o krajach niemieckojęzycznych - uwzględnienie tematyki związanej z techniką sprawdzenie umiejętności tworzenia logicznego tekstu z części W dalszych edycjach olimpiady planowane jest wprowadzenie innych, nowych typów zadań calu uzyskania jeszcze lepszego obrazu umiejętności kandydata Przykłady zadań Przykładowe zadanie pisemne: Setzen Sie die Wörter aus dem Kasten in den Text ein. Fünf Redemittel bleiben übrig. 218

4 Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw Anteil sinken Strom neuartig Kraftstoff Zahlen Leistungen erzielt gewonnen herabfallen Vorbild erneuerbar Maβstäbe erzeugen erwächst Deutsche Firmen setzen (1)..im Bereich altenativer Energien. Die Ökoenergien gewinnt man nach dem (2) der Natur. Es werden viele Kilowattstunden (3) aus Biomasse (4)... Neben der Energie (5) die Anlagen auch Wärme. Es werden immer gröβere (6) von mehreren Megawatt erreicht. Im Jahr 2010 soll die Windkraft einen (7).. von 12,5% erreichen. Die Produktionsmengen steigen, die Herstellungskosten dagegen (8)... Diese Energien sind zum Teil (9), sauber und wirtschaftlich. Daraus (10)... für das Land eine ökonomische Chance. Przykłady tematyki zadań ustnych: 1.SCHWERPUNKT: ENERGIE UND ROHSTOFFE Welche traditionellen Energiequellen gibt es? Kennen Sie moderne Alternativen?Wie kann man Energie und Rohstoffe sparen? Was werden wohl die Energiequellen der Zukunft sein? 2. SCHWERPUNKT: MIGRATION Was sind die Gründe von Migrationen? Wie sollte man Ausländer in eine Gesellschaft integrieren? Wie verstehen Sie in diesem Kontext den Begriff Toleranz? Gibt es in Polen das Problem der Ausländer? 3. SCHWERPUNKT: ZUKUNFT Welche Erfindungen werden wohl das Leben der Menschen in der Zukunft leichter machen? Wird sich das auf das Zusammenleben der Menschen auswirken? Wie werden Ihrer Meinung nach die Städte der Zukunft aussehen? Ist das eine schöne Vision? Meinen Sie, das auch das Lernen in der Zukunft anders aussehen wird? 2.4. Doskonalenie i rozszerzanie formuły konkursu Na czym polega nowoczesność i wiarygodność Olimpiady języka Niemieckiego dla Studentów uczelni technicznych? Głównymi wyznacznikami tych kryteriów są: poziom zadań i dopasowanie ich do nowoczesnych kierunków testowania podąŝanie tematyki za najpilniejszymi potrzeb rynku pracy i aktualnymi kierunkami rozwoju europejskiej gospodarki wszechstronność sprawdzanych umiejętności językowych i merytorycznych takich jak umiejętność analizy, interpretacji trendów, zajęcie własnego stanowiska, opis sytuacji, prezentacja tematyka związana z techniką, ale takŝe ogólna tematyka związana z Ŝyciem zawodowym i elementami wiedzy o współczesności 219

5 V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna Do podstawowych ogólnych celów i zadań, jakie stoją przed twórcami i organizatorami Olimpiady w przyszłości, naleŝą: - ciągła aktualizacja i modyfikacja sprawdzanych treści i tematyki - dbałość o rzetelne przestrzeganie i zastosowanie kryteriów oceny - wprowadzenie nowych typów zadań do testów - szersza popularyzacja Olimpiady - promocja języka niemieckiego i kultury krajów niemieckojęzycznych - dalsza ewolucja w kierunku treści i tematyki związanej z szeroko pojętą techniką - wprowadzenie tekstów zawierających zwroty i struktury typowe dla publikacji naukowych struktury oraz innych tekstów fachowych - dąŝenie do zastosowania współczesnych form języka - tak, aby uczestnik pokazał umiejętność znalezienia się w europejskich realiach - precyzyjne określenie celów dla grupy, do której skierowany jest konkurs Istnieją moŝliwości poszerzenia formuły konkursu - szereg opcji, rozwaŝanych przez jego twórców. Przykładem takiej formy, poszerzającej spektrum sprawdzanych umiejętności, mógłby być esej nadsyłany przez wyłonionego juŝ finalistę w określonym terminie a dotyczący jednego z dwóch, trzech wybranych tematów. Esej byłby sprawdzany przed finałem, w trakcie którego finalista musiałby odpowiadać równieŝ na pytania dotyczące napisanej przez siebie pracy. Inną moŝliwości, zwiększającą z kolei wiarygodność i obiektywizm oceny, byłaby zmiana komisji przy zmianie zadań ustnych dla kandydata. O jakości Olimpiady stanowi równieŝ fakt, Ŝe twórcy starają się uniknąć błędów, typowych dla niektórych konkursów językowych, a prowadzących do róŝnych negatywnych konsekwencji, w tym do zmniejszenia wiarygodności oceny i a takŝe braku odniesienia sprawdzanych treści do praktyki odpowiadającej celom konkursu i jego charakterowi. Częste błędy to : wprowadzanie tekstów literackich i tekstów zawierających archaizmy zła jakość nagrań stosowanych przy rozumieniu ze słuchu zbyt łatwe lub zbyt trudne zadania zbyt trudne pytania z krajoznawstwa - co przy wyrównanym poziomie finału prowadzi do wyłonienia zwycięzcy nie najlepszego językowo, lecz szczęśliwie typującego prawidłowe odpowiedzi z krajoznawstwa sprawdzanie znajomości form gramatycznych poprzez zadania zorientowane sprawnościowo a nie praktycznie Biorąc pod uwagę powyŝsze kryteria i fakty, moŝna obiektywnie stwierdzić, Ŝe Ogólnopolska Olimpiada Języka Niemieckiego dla studentów uczelni technicznych jest nowoczesnym w swej formule konkursem językowym, którego potencjał nie jest bynajmniej wyczerpany, podlegać będzie dalszej ewolucji i słuŝyć ma rozwojowi przyszłych inŝynierów i przygotowaniu ich do znalezienia się w europejskiej rzeczywistości. LITERATURA Glaboniat, Müller, Rusch, Schmitz, Wertenschlag (Hgg): Profile deutsch und Profile deutsch neu, Langenscheidt, Berlin 2002 und 2005

6 Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw 2. Höffgen, A.: Deutsch für den Beruf, Verlag für Deutsch, Ismaning Lévy-Hillerich D.; Serena, S.: Berufs- und Fachorientierung als zukunftsweisendes Prinzip eines Rahmencurriculums und von Lehrbüchern für den Studienbegleitenden Fremdsprachenunterricht (am Beispiel Deutsch als Fremdsprache) 4. Lévy-Hillerich Dorothea; Serena, Silvia: Erfassung fachübergreifender, fachlicher und beruflicher Handlungskompetenzen im studienbegleitenden Fremdsprachenunterricht: Ein Rahmencurriculum. Z: Zbornik z medzinarodnej konferencie, S cudzimi jazykmi v Europe zit - pracovat - studovat Mit Fremdsprachen in Europa leben - arbeiten - studieren Live - work - study with foreign languages in Europe Pavlovova - Mihokova (ed.) Technicka univerzita v Kosiciach, 2006, ISBN Pfeiffer, W.: Nauka języków obcych od praktyki do praktyki, Wagros, Poznań Rahmencurriculum für Fremdsprachenlektorate Deutsch als Fremdsprache an polnischen Hochschulen und Universitäten, Goethe-Institut, Warschawa, Rahmencurriculum für Deutsch als Fremdsprache im studienbegleitenden Fremdsprachenunterricht an den Universitäten und Hochschulen in Polen, und der Slovakei und in Tschechien, Goethe-Institut Kraków, Zawadzka, E.: Nauczyciele języków obcych w dobie przemian, Impuls, Kraków