ZAGROŻENIA W OSTOJACH PTAKÓW IBA- ANALIZA WSTĘPNA. Maria Jujka OTOP

Transkrypt

1 ZAGROŻENIA W OSTOJACH PTAKÓW IBA- ANALIZA WSTĘPNA Maria Jujka OTOP

2 UWAGA- ZAGROŻENIE W OSTOI!!

3 MONITORING ZAGROŻEŃ W OSTOJACH PTAKÓW-PO CO? Ostoje ptaków IBA- miejsca ważne dla ptaków, o międzynarodowym znaczeniu Musimy wiedzieć jakie czynniki zagrażają ostojom ptaków w odniesieniu do gatunków, dla których zostały wyznaczone Szybkie wykrywanie zagrożeń = szybkie reagowanie

4 Metodyka Zagrożenia oceniane ze względu na zasięg,okres, natęźenie w skali 0-3 Ogólny efekt zagrożenia jest sumą wszystkich trzech czynników (0-9)

5 Okres działania zagrożenia Okres działania zagrożenia: Aktualnie 3 Prawdopodobnie w niedalekiej przyszłości (w ciągu 4 lat) 2 Prawdopodobne w dalszej przyszłości (nie wcześniej, niż za 4 lata) 1 W przeszłości 0

6 Zasięg działania natężenia Cały obszar/ populacja (>90%) 3 Większość obszaru/populacji(50-90%) 2 Część obszaru/ populacji (10-50%) 1 Niewielki obszar/pojedyncze osobniki(<10%) 0

7 Natężenie zagrożenia Szybka degradacja siedliska / populacji (>30% w ciągu 10 lat) 3 Średnia degradacja siedliska / populacji (10-30% w ciągu 10 lat 2 Wolna degradacja siedliska / populacji (1-10% w ciągu 10 lat 1 Niewielka powierzchnia / mała część populacji (<10%) 0

8 Określanie mocy zagrożeń = low -1 = medium -2 = high -3 = very high

9 Ilość zagrożeń w ostojach ptaków IBA (N=100) 3% 4% 31% >10 zagrożeń 5-10 zagrożeń 2-5 zagrożeń 62% 1 zagrożenie

10 Natężenie zagrożeń w ostojach ptaków IBA (N=100) 13% 29% 23% bardzo silne silne średno silne słabe 35%

11 Frekwencja zagrożeń w ostojach ptaków IBA (N=100) Niepokojenie, prześladowanie Niewłaściwa gospodarka rolna Niewłaściwa gospodarka wodna Zanieczyszczenia Gospodarka leśna Gatunki inwazyjne Rozwój zabudowy mieszkalnej i Rybactwo i rybołóstwo Produkcja energii i górnictwo Transport i korytarze komunikacyjne Warunki pogodowe i klimatyczne % Inne 39% 70% 66% 79% 77% 63% 57% bardzo silne 54% silne 49% średnio silne 49% słabe

12 Niepokojenie, prześladowanie, pozyskanie ptaków

13 Niepokojenie, prześladowanie, pozyskanie ptaków Aktywnosć wypoczynkowa Zabijanie ptaków Bezpośrednie zagrożenie Działalność gospodarcza Kłusownictwo, chwytanie, tr Hałas Wydeptywanie bardzo silne silne średnio silne słabe Inne Śmierć ptaków w sieciach

14 Niepokojenie, prześladowanie, pozyskanie ptaków Np. na Wiśle Środkowej, niskie stany wód ułatwiają penetrację wysp przez ludzi. Bukacińscy podają, że w 1994 roku odkryto zabawę rzucania jajami do tarczy, w której zniszczonych zostało 80 gniazd smieszki, 30 jaj mewy pospolitej, 2 płaskonosa.. Np. Zbiornik Turawski :Szukający dogodnych do wędkowania miejsc wędkarze przechodzą przez lęgowiska chruścieliii i rybitw, a także coraz rzadszych na zbiorniku czajek i siewek rzecznych.w 2007 porzucenie kolonii przez rybitwy białowąse, czarne i białoskrzydłe. Możliwe tez ze przez wędkarzy wycofały się parę lat temu z gniazdowania rybitwy rzeczne podczas11 kontroli tokowisk cietrzewia wykonanych w latach dwukrotnie obserwowano płoszenie ptaków przez obserwatorów i rozpędzanie tokowiska

15 Niepokojenie, prześladowanie, pozyskanie ptaków Np..Bagno Wizna: W roku 2008 stwierdzono wycięcie drzewa z gniazdem jastrzębia w lasach prywatnych i wcześniejsze podcięcie drzewa z innym gniazdem tej pary. Przypuszczalnie w ramach walki z jastrzębiem zostało również wycięte położone nieopodal drzewo z gniazdem bociana czarnego, zasiedlane do roku 1998 włącznie. W ten sposób zostało zlikwidowane jedno z dwóch istniejących w obrębie ostoi stanowisk lęgowych tego gatunku.

16 Niepokojenie, prześladowanie, Np. Bagno Wizna: pozyskanie ptaków Na znacznej powierzchni łąk torfowych zbierane są nawet 4 pokosy traw, w okresie od połowy maja do końca września. Stosuje się na nich bardzo wysokie dawki nawozów sztucznych, a lokalnie również gnojowicę w dużych ilościach. Na początku okresu wegetacyjnego powierzchnia łąk jest wyrównywana przy użyciu szerokich, ciężkich walców. Sianokosy prawie zawsze są prowadzone metodą dośrodkową, wyłącznie przy użyciu ciężkich kosiarek mechanicznych, ścinających roślinność tuz przy powierzchni gruntu. Prace te są nierzadko prowadzone również w nocy. Możliwe, że w tym roku mniej niż 10% miejscowych derkaczy i wodniczek zdążyło wyprowadzić lęgi przed pierwszym pokosem. [E.Pugacewicz, A.Dmoch 2008]

17 Gospodarka rolna Zaniechanie uzytkowania Nie dostosowane do Wypalanie roślinności Zbyt intensywna uprawa łąk Komercyjne pozyskiwanie Nadmierny wypas b.silne silne średnio silne słabe Plantacje drzew Uprawy wieloletnie roślin

18 Gospodarka rolna Np. Bagno Wizna: W związku z intensywną gospodarką została zlikwidowana większość nieużytków rolnych Były one zasiedlane przez takie gatunki jak błotniak łąkowy, derkacz, sowa błotna i wyjątkowo przez błotniaka zbożowego. Ich likwidacja doprowadziła do zupełnego zaniku lokalnej populacji sowy błotnej i opuszczenia większości śródłąkowych stanowisk lęgowych przez błotniaka łąkowego, który obecnie gniazduje głównie na polach. W przypadku derkacza, dla którego nieużytki łąkowe były głównym miejscem bezpiecznego rozrodu, ich likwidacja stała się, obok odwodnienia i intensyfikacji łąkarstwa, główną przyczyną dwukrotnego obniżenia liczebności lokalnej populacji lęgowej. [E.Pugacewicz, A.Dmoch 2008]

19 Gospodarka rolna Np. Bagno Wizna: Prowadzony niegdyś w całej dolinie madowej masowy wypas kopytnych bardzo korzystnie wpływał, poprzez ciągłe rozdeptywanie błotnistych gruntów, rozrywanie darni na terenach okresowo zalewanych, rozrzedzanie roślinności na płytkich zalewach i obrzeżach starorzeczy, na kształtowanie się warunków pokarmowych licznych ptaków wodno-błotnych, zarówno poszukujących pokarmu w wilgotnym błocie (czajka, rycyk, batalion, krwawodziób, dubelt), jak też na płytkich rozlewiskach (cyranka, płaskonos, rożeniec). Bardzo dobre warunki pokarmowe umożliwiały efektywne gniazdowanie tym ptakom, pomimo ponoszonych przez nie wysokich strat w lęgach na skutek ich zadeptywania przez wypasane zwierzęta. Dzięki długotrwałemu dostępowi do obfitych źródeł pokarmu ptaki te mogły po stracie powtarzać lęgi nawet do lipca włącznie. Zaprzestanie masowego wypasu bydła i koni w dolinie madowej doprowadziło do drastycznego spadku liczebności wszystkich wymienionych powyżej gatunków, włącznie z całkowitym wyginięciem bataliona. [E.Pugacewicz, A.Dmoch 2008]

20 Gospodarka rolna Np. Dolina Słupii: Intensyfikacja użytkowania rolnego powoduje zanik mozaikowatości terenów otwartych, a w konsekwencji zanik bioróżnorodności bazy potencjalnych ofiar ptaków szponiastych (zwłaszcza kani rudej, orlika krzykliwego). Ponadto wpływa na zanik siedlisk lęgowych żurawia gniazdującego na podmokłych zaroślach śródpolnych

21 Gospodarka wodna Inne Budowanie tam i zapór Eksploatacja zbiorników Techniczna zabudowa Usuwanie krzewów i Zmiana poziomu wody bardzo silne silne średnio silne słabe Utrzymanie drożności

22 Gospodarka wodna Np. IBA Dolina Nurca: Większość rowów melioracyjnych jest udrożniona i poddawana okresowej konserwacji, powoduje to szybki odpływ wód wiosną i bardzo silne przesuszenie doliny, obwałowanie rzeki zupełnie pozbawia dolinę zalewów wiosennych, niekorzystny wpływ na derkacza i ptaki siewkowe

23 Gospodarka wodna Np. IBA Pola irygacyjne :szybka zmiana wysokości lustra wody, co prowadzi do zniszczenia lęgów ptaków gniazdujących na ziemi (głównie siewkowych: sieweczka rzeczna, czajka, krwawodziób) lub w drugą stronę, gniazdujących przy wyższych poziomach wód (łyska, kokoszka, perkozek, wodnik, kaczki )

24 Gatunki inwazyjne Np. Zbiornik Siemianówka: Lis, dzik. Plaga lisów robi spustoszenia wśród ptaków zamieszkujących pola lasy i łąki, ale również znalezione norę lisa na wyspie 1,5-2 h gdzie znajdowało się wiele gniazd w tym 30 siewkowatych, ok. 15 krakwy, 8 rybitw białoczelnych, oraz śmieszek i nnych kaczek Jenot, norka amerykańska. Szczególnie norka robi duże spustoszenia wśród ptaków wodnobłotnych

25 Gatunki inwazyjne Np. Małopolski Przełom Wisły : Norka amerykańska po raz pierwszy stwierdzona w sezonie 2008 (ponad 100 zabitych ptaków podczas 1 kontroli). Z doświadczeń na niżej położonych odcinkach Wisły wynika że należy oczekiwać max. natężenia zagrożenia.

26 Opiekunowie ochrona w ostojach!