Dr inż. arch. Jacek CHRZĄSZCZEWSKI, Zastępca MWKZ Ochrona dziedzictwa wsi województwa małopolskiego DZIEDZICTWO WSI W KRAJOBRAZIE WAROWNYM

Transkrypt

1 DZIEDZICTWO WSI W KRAJOBRAZIE WAROWNYM

2 Twierdza Kraków (rys. wg Krzysztofa Wojtyczy)

3 Forty, magazyny amunicji, baterie polowe i inne obiekty rozmieszczone we wsiach (rys. J. i K. Wielgus)

4 DZIEDZICTWO WSI W RURALISTYCE (łac. ruralis - "wiejskość")

5 Dr inż. arch. Jacek CHRZĄSZCZEWSKI, Zastępca MWKZ Historyczne układy wsi: okolnica, owalnica, łańcuchówka, wielodrożnica, ulicówka, szeregówka, różne typy przysiółków, samotnica i regularne osiedla kolonijne józefińskie i fryderycjańskie (wg A. Rzymkowskiego i M. Chowańca)

6 Lipnica Murowana, pow. bocheński: widok z lotu ptaka na owalnicowe centrum wsi (fot. oraz tradycja najwyższych w Polsce palm wielkanocnych jej niematerialne dziedzictwo (fot.

7 Ponad 32 m mierzy palma, która zwyciężyła w 55. Konkursie Lipnickich Palm i Rękodzieła Artystycznego im. Józefa Piotrowskiego w Lipnicy Murowanej w 2013 r. Wykonała ją rodzina Urbańskich z Lipnicy Murowanej. Od rana mieszkańcy i turyści podziwiali rekordowe palmy na lipnickim rynku. W sumie do konkursu zgłoszono 68 palm 7 dużych, 45 średnich i 16 małych. Zwycięzcom wręczono nagrody finansowe oraz rzeczowe. Za pierwsze miejsce było to 3 tys. zł i wyjazd do Brukseli (źródło: Tygodnik Katolicki Niedziela , fot. Magic Madzik / KAI)

8 1326 r. - miasto Wł. Łokietka Lipnica Murowana, pow. bocheński: tradycja najwyższych w Polsce palm wielkanocnych jej niematerialne dziedzictwo (fot. telezbyszek44.pl)

9 Widok rynkowego założenia przestrzennego Lanckorony z lotu ptaka (fot. Ł. Ślusarczyk)

10 Widok zabytkowej zabudowy przyrynkowej w Lanckoronie (fot. J. Chrząszczewski 2014)

11 Chochołów, ulicówka ze szczytową zabudową drewnianych chałup (fot. Aotearoa)

12 Gołkowice Dolne, gm. Stary Sącz, kolonia józefińska o zamkniętym układzie zagrodowym z przełomu XVIII i XIX w. (fot. sadeccyzna.wikidot.com)

13 SAKRALNE DZIEDZICTWO WSI

14 Outstanding Universal Value o wybitnej uniwersalnej wartości Obiekty wpisane na Listę UNESCO, położone w województwie małopolskim: 1978 historyczne centrum Krakowa 1978 zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce (w 2013 wpis rozszerzony o Zamek Żupny i kopalnię soli w Bochni) 1979 Auschwitz-Birkenau niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady 1999 Kalwaria Zebrzydowska manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy 2003 drewniane kościoły południowej Małopolski: Binarowa, Dębno, Lipnica Murowana i Sękowa 2013 drewniane cerkwie polskiego i ukraińskiego regionu Karpat: Brunary, Kwiatoń, Owczary, Powroźnik

15 252 obiekty: 125 kościołów, 49 cerkwi, 30 budynków, 23 zespoły zabudowań, 16 muzeów, 9 skansenów Dębno Podhalańskie, gotycki kościół pw. Św. Michała Archanioła z XV w. (fot. M. i E. Wojciechowscy 2009)

16 Wola Justowska, XVI-wieczny kościół drewniany przeniesiony z Komorowic koło Bielska w 1949 r., podpalony w 1978 r., odbudowany, ponownie podpalony i doszczętnie spalony w 2002 r. Ocalał tylko nadpalony krucyfiks i tabernakulum.

17 Modlnica, kościół drewniany, próba automatycznego systemu gaśniczego FOG.

18 Drewniany kościół Św. Leonarda w Lipnicy Murowanej po powodzi z 1997 r. i zniszczona posadzka w kościele w Binarowej po powodzi z 2010 r.

19 Binarowa, wnętrze XVI-wiecznego kościoła po pracach restauratorskich z lat , m.in. wymianie posadzki (fot. W. Chrzanowski 2013)

20 Szalowa, późnobarokowy kościół rzymskokatolicki pw. Michała Archanioła, wzniesiony w latach w konstrukcji zrębowej, o ścianach częściowo pokrytych gontem: tablica informacyjna, fasada i wnętrze z rokokową polichromią iluzjonistyczną i figuralną, gdzie malowidła ścian stanowią tło dla rzeźbiarskiej Grupy Ukrzyżowania na belce tęczowej (fot. J. Chrząszczewski 2009)

21 Kwiatoń, cerkiew św. Paraskewy z 2. poł. XVII w., z wieżą z XVIII w., w 2012 r. oczyszczono jej pokrycie gontowe, a w 2013 r. wpisano ją na Listę UNESCO.

22 Hańczowa, odrestaurowany ikonostas łemkowskiej parfialnej cerkwi prawosławnej pw. Opieki Matki Boskiej (fot. Wuhazet 2012)

23 Bobowa, synagoga z poł. XVIII, odbudowana po pożarze w XIX w., w 1993 r. odzyskana przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Krakowie, której działania Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków wsparł w 2014 r. kwotą zł.

24 Zielonki, kolumna Boża Męka z XVII w., stan z 1952 r. (fot. T. Chrzanowski), po przewróceniu się podczas wichury w 2009 r. i po odbudowie w 2011 r.