ROZDZIAŁ 4 PRZEDSIĘBIORSTWO JEDNOOSOBOWE JAKO MODELOWY PRODUCENT I JAKO REALNY PODMIOT RYNKOWY
|
|
- Seweryn Jasiński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Tomasz Kątowski ROZDZIAŁ 4 PRZEDSIĘBIORSTWO JEDNOOSOBOWE JAKO MODELOWY PRODUCENT I JAKO REALNY PODMIOT RYNKOWY Wprowadzenie Teoria zachowania przedsiębiorstwa w mikroekonomii głównego nurtu 1 jest w istocie rzeczy teorią zachowania przedsiębiorstwa jednoosobowego przedsiębiorstwa właścicielskiego czyli takiego, którym kieruje właściciel-przedsiębiorca. W mikroekonomii głównego nurtu wyrażenia: modelowe przedsiębiorstwo, modelowy producent i modelowy przedsiębiorca mogą być traktowane jak synonimy. Neoklasyczny model przedsiębiorstwa zakłada jedność funkcji właścicielskiej, menedżerskiej, kierowniczej i pracowniczej. Algorytm działania tego podmiotu decyzyjnego spełnia przesłanki racjonalności decyzji i gwarantuje osiągnięcie w punkcie równowagi optymalnego poziomu wyniku ekonomicznego. O przedsiębiorstwach jednoosobowych można mówić w aspekcie liczby osób pracujących lub w aspekcie decyzyjnym. W pierwszym przypadku termin przedsiębiorstwo jednoosobowe wskazuje podmioty, w których poza właścicielem nie pracuje nikt inny (przedsiębiorstwa jednoosobowe w sensie dosłownym), w drugim - podmioty, w których decyzje podejmowane są jednoosobowo. Przedsiębiorstwa jednoosobowe w aspekcie decyzyjnym (podmioty jednoosobowe lub wieloosobowe, w których decyzje podejmuje jednoosobowo właściciel) są niewątpliwie najbliższym realnym odpowiednikiem modelowego producenta w mikroekonomii głównego nurtu. W dalszej części termin przedsiębiorstwo jednoosobowe stosowany będzie dla oznaczenia przedsiębiorstw jednoosobowych w sensie dosłownym. Celem opracowania jest zdefiniowanie specyfiki najmniejszych przedsiębiorstw - podmiotów jednoosobowych i sformułowanie warunku wyznaczającego punkt zamknięcia z uwzględnieniem tej specyfiki. W opracowaniu zestawiono neoklasyczny model producenta z realnymi przedsiębiorstwami jednoosobowymi. Zarysowano zasadnicze podobieństwa i różnice między tymi dwoma podmiotami oraz zaproponowano sformułowanie warunku wyznaczającego dolną granicę opłacalności kontynuacji produkcji w krótkim okresie analizy z uwzględnieniem specyfiki realnych przedsiębiorstw jednoosobowych. Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako modelowy producent w mikroekonomii głównego nurtu W mikroekonomii głównego nurtu modelowy producent zredukowany jest do wymiaru podmiotu jednoosobowego w aspekcie decyzyjnym i poddany aksjomatycznemu wymogowi racjonalności działania 2. Posunięcie takie jest zgodne z indywidualizmem ontologicznym - 1 Pojęcie mikroekonomia głównego nurtu odnosi się do tzw. mikroekonomii neoklasycznej czyli systemu teoretycznego opartego na analizie subiektywno-marginalnej i założeniu o dążeniu podmiotów rynkowych do maksymalizacji oczekiwanych efektów. 2 W neoklasycznej analizie zachowań przedsiębiorstw na rynku nie bierze się pod uwagę możliwości podziału decyzji między różne osoby. Przyjmuje się założenie, że decyzje podejmowane są jednoosobowo. Zatem używając określenia przedsiębiorstwo lub firma, mamy na myśli właściciela-przedsiębiorcę. Czasem używa się też określenia producent, mając na myśli nie pracowników wytwarzających dane dobro, lecz właściciela-
2 Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako modelowy producent i jako realny podmiot rynkowy 41 koncepcją filozoficzną zakładającą, że zdolność formułowania celów i podejmowania świadomych działań zmierzających do ich realizacji mają tylko podmioty indywidualne (osoby fizyczne), a podmioty złożone (wieloosobowe) takiej zdolności nie posiadają. W przypadku tych ostatnich cele i działania kształtują się jako wypadkowa indywidualnych interesów, preferencji czy też dążeń osób tworzących daną zbiorowość. Zgodnie z koncepcją indywidualizmu ontologicznego tylko na poziomie jednostki (modelowej lub realnej) można, w sposób logicznie uprawomocniony, mówić o celu organizującym jej działanie. Indywidualizm ontologiczny nie tylko uzasadnia ale wręcz wymusza subiektywny charakter podstawowych kategorii ekonomicznych stosowanych do opisu zachowania jednostki, takich mianowicie jak: koszt ekonomiczny, przychód ekonomiczny (rozumiany jako suma przychodu pieniężnego i korzyści niepieniężnych) oraz wynik ekonomiczny. Na poziomie jednostki żadna z tych kategorii nie może być poddana weryfikacji przez obserwatora zewnętrznego - są one możliwe do określenia tylko przez podmiot podejmujący decyzje i w tym właśnie sensie mają charakter subiektywny. Zredukowanie modelowego producenta do wymiaru jednoosobowego w aspekcie decyzyjnym jest uproszczeniem bardzo wygodnym dla matematycznej formalizacji modelu producenta, gdyż w sposób logicznie uprawomocniony pozwala poddać działanie tego podmiotu kryterium maksymalizacji oczekiwanego efektu i wyrazić stan jego równowagi uniwersalną w wymiarze logicznym, skonstruowaną przy wykorzystaniu rachunku różniczkowego, formułą ekwimarginalną. Modelowy producent jako element statycznej teorii cen i alokacji zasobów Neoklasyczną teorię przedsiębiorstwa należy postrzegać jako element składowy statycznej teorii cen i alokacji zasobów. Zaproponowany w tym obszarze badawczym model producenta - oparty na schemacie homo oeconomicus (HOe) - ma za zadanie umożliwić analizę zachodzących w skali rynku procesów kształtowania się cen i wielkości produkcji. Nie jest natomiast jego celem i nie jest on przystosowany do analizy zachowania konkretnych przedsiębiorstw, funkcjonujących na konkretnym rynku i podejmujących cały szereg decyzji dotyczących nie tylko cen i wielkości produkcji ale również cały szereg strategicznych decyzji rozwojowych. Uniwersalna teoria - jak zauważył F. Machlup wykorzystująca jakiś uniwersalny model producenta skonstruowany z myślą o uwzględnieniu tych wszystkich realnych uwarunkowań byłaby w sposób nieunikniony konstrukcją nieporęczną, niezgrabną i nieefektywną. Jego zdaniem nie ma konieczności dążenia w konstrukcji modelu producenta do ogólnej syntezy ponieważ nigdy nie wiadomo jaka kombinacja wiedzy ( mixture of bodies of knowledge ) będzie przydatna w rozpatrywaniu konkretnych przypadków. Czasami korzystna może okazać się synteza ekonomii z psychologią społeczną i antropologią kultury, innym razem z public health i prawem a jeszcze innym z kryminologią i politologią (Machlup, 1990). Krytyka modelu producenta opartego na schemacie HOe nie powinna zasadzać się na argumencie, że model ten nie pozwala opisać funkcjonowania realnych przedsiębiorstw z uwagi na przyjęte w nim nierealistyczne założenia upraszczające (przede wszystkim: maksymalizacja zysku jako cel działania i analiza wielkości krańcowych). Jako element statycznej teorii ceny i dystrybucji model ten spełnia swoje zadanie łącząc relacjami przyczynowo-skutkowymi podstawowe zmienne opisujące rynek. W tej funkcji realizm założeń modelu HOe ma drugorzędne znaczenie w stosunku do jego funkcjonalności jako elementu składowego teorii cen i alokacji zasobów. Skonstruowanie modelu łączącego w sobie cechy uniwersalności i jednoznaczności rozstrzygnięć typowe dla modelu HOe z przedsiębiorcę, o modelowych cechach homo oeconomicus. (Klimczak, 1995, s.160)
3 42 Tomasz Kątowski realizmem zastosowanych w modelu zmiennych wydaje się niemożliwe z uwagi na fakt, że zmienne określające zachowanie realnych producentów mają w dużym zakresie charakter subiektywny i są niekwantyfikowalne. Brak realizmu założeń neoklasycznego modelu producenta staje się problemem dopiero wówczas, gdy model ten próbuje się zastosować do celów, do których nie jest on przystosowany - gdy za pomocą tego modelu próbuje się wyjaśnić funkcjonowanie realnych przedsiębiorstw. Taki cel badawczy stawia przed sobą behawioralna teoria przedsiębiorstwa poszukująca wyjaśnienia realnych procesów decyzyjnych a nie uniwersalnego (matematyczno-logicznego) schematu podejmowania decyzji racjonalnych. Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako realny podmiot gospodarki Stosowany przez Główny Urząd Statystyczny termin działalność gospodarcza osób fizycznych można uznać za odpowiednik terminu przedsiębiorstwo jednoosobowe w aspekcie decyzyjnym. Działalność gospodarcza osób fizycznych jest kategorią wyróżnioną w oparciu o kryterium formy własności i obejmuje podmioty, których właścicielem jest jedna osoba. W podmiotach tych oprócz właściciela mogą jednak pracować również inne osoby. Uznanie działalności gospodarczej osób fizycznych za synonim przedsiębiorstwa jednoosobowego w aspekcie decyzyjnym wymaga przyjęcia założenia, że osoby pracujące w przedsiębiorstwie poza właścicielem nie uczestniczą w procesie formułowania celów i podejmowania decyzji określających sposoby ich realizacji. Pod koniec 2006 roku w rejestrze REGON zarejestrowanych było ponad 2,7 mln przedsiębiorstw jednoosobowych ( ). Stanowiły one 76% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w tym systemie ( ) i 80% najmniejszych przedsiębiorstw - czyli podmiotów o liczbie pracujących do 9 osób ( ). Poziomy organizacyjne działalności gospodarczej osób fizycznych Działalność gospodarcza osób fizycznych może być prowadzona na czterech poziomach organizacyjnych wyróżnionych w oparciu o kryterium liczby osób pracujących. Na pierwszym i drugim poziomie znajdują się podmioty bez szczególnej formy prawnej. Na trzecim i czwartym poziomie - podmioty zorganizowane w formie spółek. Pierwszy poziom obejmuje przedsiębiorstwa jednoosobowe w dosłownym znaczeniu, czyli podmioty, w których pracuje wyłącznie właściciel. Na drugim poziomie znajdują się podmioty, w których poza właścicielem pracują również inne osoby (na podstawie stosunku pracy lub na podstawie umowy agencyjno-prowizyjnej, a także osoby wykonujące pracę nakładczą oraz bezpłatnie pomagający członkowie rodzin). W podmiotach na poziomie trzecim pracują wyłącznie współwłaściciele. Na poziomie czwartym poza współwłaścicielami pracują także inne osoby. W 2003 roku przeciętna liczba osób pracujących w przedsiębiorstwach jednoosobowych na pierwszym i drugim poziomie organizacyjnym i w spółkach cywilnych wynosiła 1,93.(GUS, 2003, s.29) Opisane zależności zestawiono w tabeli 1.
4 Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako modelowy producent i jako realny podmiot rynkowy 43 Tabela 1. Poziomy organizacyjne działalności gospodarczej osób fizycznych Działalność gospodarcza osób fizycznych Podmioty bez szczególnej formy prawnej Podmioty mające jednego właściciela 1. poziom 2. poziom organizacyjny organizacyjny Podmioty, w których decyzje podejmowane są jednoosobowo Właściciel jest jedyną osobą pracującą Poza właścicielem pracują również inne osoby ( nieuczestniczące w procesie decyzyjnym) Podmioty zorganizowane w formie spółki Podmioty mające więcej niż jednego właściciela 3. poziom 4. poziom organizacyjny organizacyjny Podmioty, w których decyzje podejmowane są w wyniku uzgadniania stanowisk wspólników Właściciele są jedynymi osobami pracującymi Poza właścicielami pracują również inne osoby Źródło: opracowanie własne. Podmioty gospodarcze na dwóch pierwszych poziomach organizacyjnych są przedsiębiorstwami jednoosobowymi w aspekcie decyzyjnym. Na poziomach trzecim i czwartym występują natomiast podmioty złożone w aspekcie decyzyjnym czyli takie, w których decyzje są efektem kompromisu uzgadniającego postawy wspólników. Przedsiębiorstwa jednoosobowe w statystyce podmiotów gospodarczych W opracowaniach Głównego Urzędu Statystycznego dotyczących podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON przedsiębiorstwa jednoosobowe w as-pekcie decyzyjnym wykazywane są jako odrębna zbiorowość pod nazwą działalność gospodarcza osób fizycznych. Osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą jest każdy, kto ukończył 18 lat i tym samym ma pełną zdolność do czynności prawnych, podejmujący działalność gospodarczą. Pod pojęciem działalności gospodarczej osoby fizycznej rozumiana jest działalność prowadzona na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku (GUS, 2006). W analizach GUS dotyczących sektora najmniejszych przedsiębiorstw, mamy do czynienia z odmiennym grupowaniem podmiotów rynkowych. Zbiorowość przedsiębiorstw jednoosobowych w aspekcie decyzyjnym prezentowana jest tu łącznie z osobami, które działają w ramach spółki zawiązanej na podstawie umowy sporządzonej w oparciu o kodeks cywilny (trzeci i czwarty poziom organizacyjny). Oznacza to, że liczba jednostek tej zbiorowości obejmuje osoby fizyczne niezależnie od tego czy prowadzą one działalność gospodarczą bez szczególnej formy prawnej czy w formie spółki cywilnej. Spółki prawa handlowego o charakterze osobowym (podmioty z trzeciego i czwartego poziomu organizacyjnego) wymieniane są natomiast w grupie jednostek mających osobowość prawną.(gus, 2003, s.15) Przedsiębiorstwa jednoosobowe spełniające wymogi sformułowane w ustawie o
5 44 Tomasz Kątowski swobodzie działalności gospodarczej 3 są zaliczane do kategorii mikroprzedsiębiorstw. Mikroprzedsiębiorstwo jako podmiot prawa gospodarczego 4 zgodnie art. 104 wspomnianej ustawy - definiowane jest jako podmiot, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu, sporządzonego na koniec jednego z tych lat, nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro. Zakresy znaczeniowe użytych wyżej pojęć: mikroprzedsiębiorstwo, działalność gospodarcza osób fizycznych, przedsiębiorstwo jednoosobowe w aspekcie decyzyjnym i liczby pracujących przedstawiono w tabeli 2. Specyfika przedsiębiorstwa jednoosobowego W przedsiębiorstwach jednoosobowych, zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu (KUP) kosztu pracy własnej właściciela (podatnika), jego małżonka i małoletnich dzieci. Nie można również do KUP zaliczyć odsetek od własnego kapitału włożonego w źródło przychodów 5. Taki niepełny rachunek kosztów w przedsiębiorstwie jednoosobowym powoduje, że wytworzona w nich nadwyżka finansowa nie jest kategorią rezydualną. Zawarte są w niej bowiem koszty kapitału i pracy właściciela oraz (jeśli taka sytuacja zachodzi) koszt pracy członków rodziny pomagających w prowadzeniu działalności gospodarczej. Nadwyżka ta nie ma zatem charakteru zysku. Przypomina raczej tzw. dochód czysty 6 stanowiący różnicę między osiągniętym przychodem a wartością wsadu materiałowego i mieszczący w sobie obok kwoty zysku również wartość ogółu wynagrodzeń za pracę. Przedsiębiorstwo jednoosobowe maksymalizując nadwyżkę finansową maksymalizuje w istocie rzeczy wynagrodzenie właściciela menedżera, kierownika, pracownika i właściciela kapitału w jednej osobie, a nie zysk rozumiany jako nadwyżka przychodu nad kosztami. Koszty ukryte pracy menedżerskiej, pracy wykonawczej i kapitału w przedsiębiorstwie jednoosobowym W literaturze przedmiotu można spotkać próby uzgodnienia charakteru nadwyżki finansowej osiąganej przez przedsiębiorstwa jednoosobowe w aspekcie decyzyjnym z kategorią zysku jako wielkości rezydualnej. Na przykład w modelu Scitovsky ego (Scitovsky, 1952) wypracowana przez przedsiębiorstwo nadwyżka brutto zostaje pomniejszona o wielkość płacy imputowanej odzwierciedlającej wartość pracy menedżerskiej przedsiębiorcy. Otrzymaną w ten sposób nadwyżkę netto zdefiniowaną jako zysk traktuje Scitovsky jako wielkość podlegającą maksymalizacji. Przyjmuje on, że nakład pracy menedżerskiej właściciela zmienia się wraz ze zmianami wielkości produkcji. Przyjmuje również, że nakład pracy menedżerskiej w przeliczeniu na jednostkę produkcji jest wielkością stałą ( enterprenerial activity is a limitational factor 7 ) Wydaje się jednak, że nakład pracy 3 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 6 sierpnia 2004 r Dz.U. z 2004 r., nr 173, poz.1807; Przepisy tej ustawy, definiujące mikro-, małych i średnich przedsiębiorców (art ) obowiązują od roku. 4 W polskim prawie gospodarczym nie jest stosowany jest termin mikroprzedsiębiorstwo lecz mikroprzedsiębiorca 5 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, art.23.p. 9 i 10 6 W latach 80. XX wieku w dyskusjach nad reformą polskiej gospodarki formułowano tezę o celowości stosowania wskaźnika dochodu czystego jako podstawowego miernika efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw. 7 Pod pojęciem limitational factor Scitovsky rozumie czynnik wytwórczy, którego ilość na jednostkę produktu
6 Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako modelowy producent i jako realny podmiot rynkowy 45 menedżerskiej (a tym samym wysokość płacy imputowanej) nie jest wielkością bezpośrednio powiązaną ze zmianami wielkości produkcji i w pewnym przedziale tych zmian jest raczej wielkością stałą. Tabela 2. Zakresy znaczeniowe pojęć: mikroprzedsiębiorstwo, działalność gospodarcza osób fizycznych, przedsiębiorstwo jednoosobowe w aspekcie decyzyjnym i liczby pracujących Mikroprzedsiębiorstwo Podmioty gospodarcze bez szczególnej formy prawnej Spółki cywilne Działalność gospodarcza osób fizycznych w statystyce najmniejszych przedsiębiorstw (osoby fizyczne wykazywane są łącznie z osobami działającymi w spółkach cywilnych) Działalność gospodarcza osób fizycznych w statystyce podmiotów zarejestrowanych w REGON (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wykazywane są jako osobna grupa) Przedsiębiorstwa jednoosobowe w aspekcie decyzyjnym (podmioty bez szczególnej formy prawnej, bez względu na liczbę osób pracujących o ile decyzje podejmowane są przez właściciela) Przedsiębiorstwa jednoosobowe w aspekcie liczby pracujących (podmioty bez szczególnej formy prawnej, w których pracuje wyłącznie właściciel) Spółki prawa handlowego Źródło: Opracowanie własne. Wydzielony z nadwyżki brutto koszt pracy menedżerskiej właściciela zostaje włączony przez Scitovsky ego do rachunku wyniku ekonomicznego na równi z kosztami zatrudnienia obcych czynników produkcji. Model Scitovsky ego dotyczy przedsiębiorstwa jednoosobowego na drugim poziomie organizacyjnym, w którym właściciel wykonuje jedynie pracę menedżerską, a pracę jest stała i nie może ulec zmianie.
7 46 Tomasz Kątowski wykonawczą realizują pracownicy najemni. W celu wyznaczenia wysokości zysku ekonomicznego z wypracowanej nadwyżki finansowej brutto Scitovsky wydziela koszt pracy menedżerskiej właściciela, oszacowany jako dochód możliwy do uzyskania przez niego, gdyby zdecydował się on zrezygnować z własnej działalności gospodarczej i zaoferował swoje usługi na rynku pracy. Innego podejścia wymaga analiza wyniku ekonomicznego przedsiębiorstwa jednoosobowego na pierwszym poziomie organizacyjnym. W takim przypadku z nadwyżki brutto należałoby wydzielić koszt pracy wykonawczej właściciela. Koszt ten ma charakter kosztu zmiennego. Dla uproszczenia można natomiast pominąć elementy kosztu ukrytego o charakterze kosztu stałego, a mianowicie: koszt pracy menedżerskiej wykonywanej przez właściciela przedsiębiorstwa oraz koszt kapitału ulokowanego w prowadzoną działalność. Warunki określające punkt zamknięcia w przedsiębiorstwie jednoosobowym Ujęcie standardowe Zrównanie się przychodu całkowitego z całkowitym kosztem zmiennym wyznacza w mikroekonomicznej analizie funkcjonowania przedsiębiorstwa punkt zamknięcia prowadzonej działalności 8. W ujęciu standardowym przychód całkowity (TR) oraz całkowity koszt zmienny (VC) są kategoriami księgowymi. Różnica między przychodem całkowitym i całkowitym kosztem zmiennymi nazywana jest marżą pokrycia pierwszego stopnia (M1). W ujęciu standardowym w punkcie zamknięcia modelowy producent realizuje zerową marżę pokrycia pierwszego stopnia: TR = VC, TR VC = M1 = 0. Oznacza to, że marża pokrycia drugiego stopnia (M2) będąca różnicą między M1 i kosztami stałymi będzie zawsze w punkcie zamknięcia ujemna i równa kosztom stałym: M2 = M1 FC = - FC. W ujęciu standardowym (prezentowanym w podręcznikach do mikroekonomii) punkt zamknięcia wyrażający granicę maksymalnych racjonalnych strat księgowych wyznaczany jest relacją ceny do poziomu przeciętnych kosztów zmiennych. Jeżeli cena pokrywa te koszty, to produkcji nie należy przerywać, gdyż pokrywa ona co najmniej koszty bieżące związane z produkcją, a koszty stałe i tak muszą być pokrywane, jeśli nie chce się zlikwidować przedsiębiorstwa. Gdyby jednak cena miała spaść poniżej przeciętnych kosztów zmiennych, to wszelka produkcja przynosiłaby dodatkowe, ciągle powiększające się straty i powinna być zawieszona. (Oyrzanowski, 1996, s.111; Wiszniewski, 1994, s.83). W ujęciu standardowym punkt zamknięcia modelowego przedsiębiorstwa zawsze wypada w przedziale straty księgowej (skoro M1 = 0, to M2 = -FC). Pogorszenie warunków wyznaczających punkt zamknięcia (tzn. przekroczenie przez stratę księgową poziomu kosztów stałych) uzasadnia wstrzymanie produkcji. 8 Punkt zamknięcia (shut-down point) w polskiej literaturze bywa nazywany również: punktem zaniechania (Kopycińska, 1996, s.142), progiem przerwania produkcji (Dębniewski, Pałach, Zakrzewski, 2000, s.220), granicznym progiem nieopłacalności (Adamkiewicz, 1996, s.121) czy granicą maksymalnych racjonalnych strat (Oyrzanowski, 1996, s.111).
8 Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako modelowy producent i jako realny podmiot rynkowy 47 Ujęcie uwzględniające specyfikę przedsiębiorstwa jednoosobowego Specyfika przedsiębiorstwa jednoosobowego skłania do wyróżnienia w strukturze całkowitego kosztu zmiennego kosztu zmiennego jawnego (VCj) i kosztu zmiennego ukrytego (VCu) wyrażającego wartość płacy imputowanej przedsiębiorcy-właściciela, która w tym przypadku odpowiada wartości wykonywanej przez niego pracy wykonawczej. Ogólna formuła punktu równowagi nie ulega zmianie, a zatem: TR = VC = VCj+VCu. W punkcie zamknięcia TR jest większy od VCj, co oznacza, że M1 jest dodatnia i równa VCu: TR > VCj, TR -VCj = M1 = VCu > 0. Możliwe są trzy relacje M1 do FC: (1) M1 > FC, (2) M1 = FC, (3) M1 < FC. A zatem możliwe są również trzy poziomy marży pokrycia drugiego stopnia (M2) będącej różnicą miedzy marżą pokrycia pierwszego stopnia i kosztem stałym (M2 = M1 FC): (1) M2 = M1- FC > 0 (zysk księgowy), (2) M2 = M1- FC = 0 (zerowy wynik księgowy), (3) M2 = M1- FC < 0 (strata księgowa). W punkcie zamknięcia przedsiębiorstwa jednoosobowego może więc występować zysk księgowy, zerowy wynik księgowy lub strata księgowa. Zależy to od relacji M1 (czyli VCu) do FC. Położenie punktu zamknięcia na skali wyniku księgowego nie jest w przypadku przedsiębiorstw jednoosobowych jednoznacznie określone. Punkt zamknięcia może wypadać zarówno w przedziale wartości dodatnich, ujemnych lub w punkcie zerowego wyniku księgowego (w ujęciu standardowym punkt zamknięcia wypada zawsze w przedziale ujemnego wyniku księgowego). Pogorszenie się warunków wyznaczających punkt zamknięcia przedsiębiorstwa jednoosobowego wyraża się spadkiem marży pokrycia pierwszego stopnia poniżej wartości ukrytego kosztu zmiennego (M1 < VCu): TR < VC, TR < VCj + VCu, TR VCj VCu < 0, M1 VCu < 0, M1 < VCu. W takiej sytuacji przedsiębiorstwo odczuwa bodziec do wstrzymania produkcji. Wstrzymanie produkcji w przedsiębiorstwie jednoosobowym nie oznacza jednak zaprzestania działalności gospodarczej i oczekiwania na poprawę warunków rynkowych. Oznacza raczej zmianę sposobu wykorzystania posiadanego kapitału zgodnie z możliwościami przewidzianymi we wniosku rejestracyjnym, a nawet w zupełnie nowym, wcześniej nieprzewidzianym obszarze.
9 48 Tomasz Kątowski Ponieważ w przypadku przedsiębiorstwa jednoosobowego punkt zamknięcia może wypadać na poziomie ujemnego, zerowego lub dodatniego wyniku księgowego, wstrzymanie produkcji w wyniku pogorszenia się warunków wyznaczających punkt zamknięcia może nastąpić nie tylko na poziomie straty księgowej (jak to ma miejsce w jęciu standardowym), ale również w przedziale zysku księgowego. Ten ostatni przypadek będzie zachodzić, gdy marża pokrycia pierwszego stopnia będzie mniejsza od kosztów zmiennych ukrytych i jednocześnie większa od kosztów stałych: FC < M1 < VCu. Wówczas: M2 = M1 - FC > 0. Podsumowanie W ujęciu tradycyjnym wypracowanie przez modelowego producenta dodatniej marży pokrycia pierwszego stopnia uzasadnia kontynuowanie produkcji w krótkim okresie analizy. Punkt zamknięcia w ujęciu tradycyjnym wypada zawsze w przedziale ujemnego wyniku księgowego. W ujęciu odpowiadającym specyfice przedsiębiorstwa jednoosobowego na pierwszym poziomie organizacyjnym kontynuowanie określonej działalności jest uzasadnione tylko wówczas, gdy marża pokrycia pierwszego stopnia jest większa lub równa płacy imputowanej przedsiębiorcy-właściciela. Dopóki marża pokrycia pierwszego stopnia jest większa lub równa kosztom zmiennym ukrytym relacja tej nadwyżki finansowej do kosztów stałych prowadzonej działalności jest nieistotna w wymiarze decyzyjnym. Stopień pokrycia kosztów stałych nie ma znaczenia decyzyjnego. Koszty stałe nie są elementem decyzyjnym występują bowiem w każdej z możliwych alternatyw krótkookresowych. Zaprezentowana w końcowej części opracowania formuła punktu zamknięcia przedsiębiorstwa jednoosobowego ( M1= VCu) akcentuje decyzyjną rolę kosztu alternatywnego w rozstrzyganiu kwestii zasadności kontynuacji działalności lub jej wstrzymania. Koszt zmienny ukryty, czyli płaca imputowana przedsiębiorcy właściciela wyrażająca wartość wykonywanej przez niego pracy wykonawczej, zależy od czynników wewnętrznych (osobowych) i zewnętrznych (rynkowych). Wzrost wysokości płacy imputowanej wywołany czynnikami wewnętrznymi lub zewnętrznymi, przy innych warunkach niezmienionych, pogarsza sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa i może stworzyć bodziec do wstrzymania prowadzonej działalności, niezależnie od realizowanego poziomu wyniku ekonomicznego. Wstrzymanie jednej działalności i podjęcie alternatywnej o wyższym VCu jest wyrazem realizacji przez podmiot rynkowy uniwersalnej zasady racjonalnego działania minimalizacji kosztów, w tym przypadku kosztów alternatywnych pracy. Gdyby bowiem przedsiębiorca-właściciel nie podjął decyzji pozwalającej na realizację wyższej płacy imputowanej, powstała by strata wynikająca z utraconej korzyści, czyli koszt alternatywny. Dążenie do maksymalizacji zysku oznacza minimalizację kosztów alternatywnych. BIBLIOGRAFIA: 1. Adamkiewicz H.G., (1996), Podręcznik samodzielnej nauki mikroekonomii. Podstawy zachowania producenta w gospodarce rynkowej, ODDK, Gdańsk. 2. Dębniewski G., Pałach H., Zakrzewski W., (2000), Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn. 3. GUS, (2003), Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób.
10 Przedsiębiorstwo jednoosobowe jako modelowy producent i jako realny podmiot rynkowy 49 Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa. 4. GUS, (2006), Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w I półroczu 2006 r., Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa. 5. Klimczak B.,(1995), Mikroekonomia, Wydawnictwo im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław. 6. Kopycińska D., red., (1996), Mikroekonomia, Szczecin. 7. Machlup F., (1990), Mathematics, realism and a time for synthesis, Economic Semantic, s Scitovsky T., (1952), A note on profit maximization and its implication, w: Readings in price theory, Homewood, Richard D. Irwin, Inc. 9. Oyrzanowski B., (1996), Mikroekonomia, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków. 10. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. z 1991 r., nr 80, poz Ustawa z 6 sierpnia 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. z 2004 r., nr 173, poz Wiszniewski Z., (1994), Mikroekonomia współczesna. Syntetyczne ujęcie, Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu, Warszawa.
Forma własności. własność mieszana
Lekcja 39. Temat: Klasyfikowanie przedsiębiorstw Temat w podręczniku: Klasyfikacja przedsiębiorstw Podmiotem gospodarczym jest każdy, niezależnie od jego formy organizacyjnej, aktywny uczestnik procesów
Bardziej szczegółowoMaksymalizacja zysku
Maksymalizacja zysku Na razie zakładamy, że rynki są doskonale konkurencyjne Firma konkurencyjna traktuje ceny (czynników produkcji oraz produktów jako stałe, czyli wszystkie ceny są ustalane przez rynek
Bardziej szczegółowoKOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA
KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA PODSTAWOWE POJĘCIA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki
Bardziej szczegółowoNazwa przedmiotu Prowadzenie ksiąg podatkowych w różnych formach działalności gospodarczej
Tryb studiów Niestacjonarne Nazwa kierunku studiów EKONOMIA Poziom studiów Stopień drugi Rok studiów/ semestr I/ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Specjalność Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoEkonomia menedżerska. Koszty funkcjonowania decyzje managerskie. Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii
Ekonomia menedżerska Koszty funkcjonowania decyzje managerskie Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Kluczowe pojęcia: v Przychody, koszty i zysk przedsiębiorstwa v Koszty księgowe i ekonomiczne v
Bardziej szczegółowoGłównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa.
KAPITAŁ W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO STRUKTURA Autor: Jacek Grzywacz, Wstęp W opracowaniu przedstawiono kluczowe zagadnienia dotyczące możliwości pozyskiwania przez przedsiębiorstwo kapitału oraz zasad kształtowania
Bardziej szczegółowoTEORIA DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE
TEORIA DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE 1. Rozwiązywanie problemów decyzji krótkoterminowych Relacje między rozmiarami produkcji, kosztami i zyskiem wykorzystuje się w procesie badania opłacalności różnych wariantów
Bardziej szczegółowoWSTĘP ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA Przykład analizy opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego WSTĘP Teoria i praktyka wypracowały wiele metod oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych.
Bardziej szczegółowoKOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY. dr Sylwia Machowska
KOSZTY, PRZYCHODY, WYNIK EKONOMICZNY dr Sylwia Machowska 1 NIE MA DZIAŁAŃ BEZ KOSZTÓW Koszty stanowią zawsze punkt wyjścia myślenia ekonomicznego dlatego, że każde działanie podmiotów jest związane z ponoszeniem
Bardziej szczegółowoMateriał dydaktyczny dla nauczycieli przedmiotów ekonomicznych MENEDŻER. Wprowadzenie do problematyki decyzji menedżerskich. Mgr Piotr Urbaniak
Materiał dydaktyczny dla nauczycieli przedmiotów ekonomicznych MENEDŻER Wprowadzenie do problematyki decyzji menedżerskich Mgr Piotr Urbaniak Wprowadzenie 1 2 3 4 Czym jest ekonomia menedżerska? Etapy
Bardziej szczegółowoniestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0
1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Kod kursu Ekonomia stacjonarne ID1106 niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 0 0 0 0 0 Studia niestacjonarne
Bardziej szczegółowoKOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA
PODSTAWOWE POJĘCIA KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki
Bardziej szczegółowoEkonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 5: Firma, produkcja, koszty
Ekonomia Wykład dla studentów WPiA Wykład 5: Firma, produkcja, koszty Popyt i podaż kategorie rynkowe Popyt i podaż to dwa słowa najczęściej używane przez ekonomistów Popyt i podaż to siły, które regulują
Bardziej szczegółowoTemat: Czynniki kształtujące wynik finansowy.
Wydział Zarządzania Rachunkowość finansowa Prowadzący: mgr Z. Niesyn Referat: Czynniki kształtujące wynik finansowy. Autor: Barbara Standarska Warszawa 14.12.2011 Temat: Czynniki kształtujące wynik finansowy.
Bardziej szczegółowoRozdział XII. Teoretyczne aspekty oceny sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej na podstawie wstępnej analizy bilansu
Anna Ankudo - Jankowska AR im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu Rozdział XII Teoretyczne aspekty oceny sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej na podstawie wstępnej analizy bilansu Wstęp Maksymalizacja
Bardziej szczegółowoAnaliza ekonomiczna w instytucjach publicznych analiza organizacji i projektów
Analiza ekonomiczna w instytucjach publicznych analiza organizacji i projektów dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Zajęcia
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA EKONOMICZNA
STATYSTYKA EKONOMICZNA Analiza statystyczna w ocenie działalności przedsiębiorstwa Opracowano na podstawie : E. Nowak, Metody statystyczne w analizie działalności przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2001 Dr
Bardziej szczegółowoPodaż firmy. Zakładamy, że firmy maksymalizują zyski
odaż firmy Zakładamy, że firmy maksymalizują zyski Inne cele działalności firm: Maksymalizacja przychodów Maksymalizacja dywidendy Maksymalizacja zysków w krótkim okresie Maksymalizacja udziału w rynku
Bardziej szczegółowoDr Julia Gorzelany - Plesińska
Przedsiębiorstwo. Teoria kosztów. Dr Julia Gorzelany - Plesińska Przedsiębiorstwo niezależna jednostka gospodarcza, posiadająca zasoby produkcyjne, która została utworzona w celu osiągania zysków ze sprzedaży
Bardziej szczegółowo(
ANKIETA A1 WERYFIKACJA POZIOMU DOFINANSOWANIA/INSTRUKCJA USŁUGI ROZWOJOWE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW I PRACOWNIKÓW PRZEDSIĘBIORCÓW DOSTĘPNEJ W RAMACH BAZY USŁUG ROZWOJOWYCH Dane firmy: 1. NIP firmy 2. Wielkość
Bardziej szczegółowoBILANS na dzień r. (w zł) AKTYWA Razem: 17254, ,96
Stowarzyszenie Warsaw Poland Załącznik nr 1 Chapter of The IIBA ul. W. Kadłubka 43 02-496 Warszawa NIP: 5222909819 BILANS na dzień 31.12.2016r. (w zł) Poz. Wykaz aktywów i pasywów Stan na dzień 31.12.2015
Bardziej szczegółowoFiruta S., Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Haliniak Z., Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Firuta S., Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Haliniak Z., Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Ocena efektywności zarządzania wartością przedsiębiorstwa na podstawie ekonomicznej wartości dodanej (EVA)
Bardziej szczegółowoHistoria ekonomii. Mgr Robert Mróz. Leon Walras
Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Leon Walras 06.12.2016 Leon Walras (1834 1910) Jeden z dwóch ojców neoklasycznej mikroekonomii (drugim Marshall) Nie był tak dobrym matematykiem jak niektórzy inni ekonomiści
Bardziej szczegółowoCzynniki kształtujące wynik finansowy
Izabela Krzysiak Zarządzanie semestr III WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I PRAWA im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie Czynniki kształtujące wynik finansowy Czynniki kształtujące wynik finansowy Podejmując próbę
Bardziej szczegółowoPublikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
NAUKI O ZARZĄDZANIU MANAGEMENT SCIENCES Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2012 Redaktor Wydawnictwa: Barbara Majewska Redaktor techniczny: Barbara Łopusiewicz Korektor: Justyna
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 2015/2016
Tryb studiów Niestacjonarne Nazwa kierunku studiów EKONOMIA Poziom studiów Stopień drugi Rok studiów/ semestr II/ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 205/206 Specjalność
Bardziej szczegółowoRachunkowość małych firm
Uniwersytet Szczeciński Katedra Rachunkowości Zakład Teorii Rachunkowości mgr Stanisław Hońko Rachunkowość małych firm Zakładanie działalności gospodarczej Szczecin 05.10.2005 Podstawowe akty prawne 1.
Bardziej szczegółowoKonspekt 5. Analiza kosztów.
KRAJOWA SZKOŁA ADMINISTRJI PUBLICZNEJ Ryszard Rapacki EKONOMIA MENEDŻERSKA Konspekt 5. Analiza kosztów. A. Cele zajęć. 1. Wyjaśnienie istoty i rodzajów kosztów produkcji oraz związanych z nimi kategorii.
Bardziej szczegółowoWstęp: scenariusz. Przedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:
14 rzedsiębiorstwa na rynkach konkurencyjnych R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E D I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all
Bardziej szczegółowoPrzychody zwolnione z opodatkowania dla osób do 26 lat a kwoty wolne od potrąceń z wynagrodzenia i wierzytelności z umów zlecenia
Przychody zwolnione z opodatkowania dla osób do 26 lat a kwoty wolne od potrąceń z wynagrodzenia i wierzytelności z umów zlecenia Ustawa z dnia 04 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od
Bardziej szczegółowoM I N I S T R A R O Z W O J U I F I N A N S Ó W 1) z dnia 12 września 2017 r.
R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A R O Z W O J U I F I N A N S Ó W 1) z dnia 12 września 2017 r. w sprawie informacji zawartych w dokumentacji podatkowej w zakresie podatku dochodowego od osób
Bardziej szczegółowoJEDNOCZYNNIKOWA i DWUCZYNNIKOWA FUNKCJA PRODUKCJI
JEDNOCZYNNIKOWA i DWUCZYNNIKOWA FUNKCJA PRODUKCJI Zadanie 1: Uzupełnij tabelę, gdzie: TP produkt całkowity AP produkt przeciętny MP produkt marginalny L nakład czynnika produkcji, siła robocza (liczba
Bardziej szczegółowoEkonomia. turystyka i rekreacja. Jednostka organizacyjna: Kierunek: Kod przedmiotu: TR L - 4. Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu:
Jednostka organizacyjna: Rodzaj studiów i profil: Nazwa przedmiotu: Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013 i 2013/2014 Wydział Turystyki i Rekreacji I stopień,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce
Wymagania edukacyjne przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce Temat (rozumiany jako lekcja) 1. Etapy projektu 2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) wie na
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS
Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS Gabriela Grotkowska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego NATURALNA STOPA BEZROBOCIA Naturalna stopa bezrobocia Ponieważ
Bardziej szczegółowoWykład 1 Klasyfikacja kosztów
Wykład 1 Klasyfikacja kosztów dr Robert Piechota Pojęcie kosztów Wyrażone w pieniądzu celowe zużycie środków trwałych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy pracowników oraz niektóre wydatki
Bardziej szczegółowoTEORIA KOSZTÓW 2006-01-16. Dr Marek JARZĘBIŃSKI, KOSZTY PRODUKCJI UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI 1. Pojęcia podstawowe. Pojęcia podstawowe c.d.
Pojęcia podstawowe TEORIA KOSZTÓW Koszty księgowe (explicite) faktyczne, udokumentowane wydatki pieniężne Zakup surowców, płace, opłaty za energię etc. Amortyzacja odpisy z wartości środków trwałych TEMAT
Bardziej szczegółowoPLANOWANIE FINANSOWE D R K A R O L I N A D A S Z Y Ń S K A - Ż Y G A D Ł O I N S T Y T U T Z A R Z Ą D Z A N I A F I N A N S A M I
PLANOWANIE FINANSOWE D R K A R O L I N A D A S Z Y Ń S K A - Ż Y G A D Ł O I N S T Y T U T Z A R Z Ą D Z A N I A F I N A N S A M I INFORMACJE ORGANIZACYJNE 15 h wykładów 5 spotkań po 3h Konsultacje: pok.313a
Bardziej szczegółowoW praktyce firma rozwija się dynamicznie, a mimo to wciąż odczuwa brak gotówki - na pokrycie zobowiązań lub na nowe inwestycje.
W praktyce firma rozwija się dynamicznie, a mimo to wciąż odczuwa brak gotówki - na pokrycie zobowiązań lub na nowe inwestycje. Dostarczanie środków pieniężnych dla przedsiębiorstwa jest jednym z największych
Bardziej szczegółowoWymagania podstawowe (ocena dostateczne) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Dział 1. Metoda projektu zasady pracy Uczeń: określa założenia
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych autor mgr inż. Jolanta Kijakowska ROK SZKOLNY 2014/15 (klasa II d) Temat (rozumiany
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE RODZAJ ZAJĘĆ LICZBA GODZIN W SEMESTRZE WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM
Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Mikroekonomia Kierunek angielski język biznesu Forma studiów stacjonarne Poziom kwalifikacji I stopnia Rok I Semestr
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorstwo- samodzielna, samofinansująca się jednostka organizacyjna prowadząca działalność gospodarczą.
Przedsiębiorstwo- samodzielna, samofinansująca się jednostka organizacyjna prowadząca działalność gospodarczą. Przedsiębiorca- osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną,
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II Semestr Letni 2014/2015 Ćwiczenia 4, 5 & 6. Technologia
Mikroekonomia II 050-792 Semestr Letni 204/205 Ćwiczenia 4, 5 & 6 Technologia. Izokwanta produkcji to krzywa obrazująca różne kombinacje nakładu czynników produkcji, które przynoszą taki sam zysk. P/F
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przedmiotu uzupełniającego : ekonomia w praktyce dla klasy II
Wymagania edukacyjne z przedmiotu uzupełniającego : ekonomia w praktyce dla klasy II Zagadnienia 1.1. Etapy projektu 1.2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie Konieczny (2) wie na czym polega metoda projektu?
Bardziej szczegółowo6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym
Spis treœci Przedmowa do wydania ósmego... 11 Przedmowa do wydania siódmego... 12 Przedmowa do wydania szóstego... 14 1. UWAGI WSTĘPNE... 17 1.1. Przedmiot i cel ekonomii... 17 1.2. Ekonomia pozytywna
Bardziej szczegółowoZarządzanie wartością przedsiębiorstwa
Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa 3.3 Metody dochodowe Do wyceny przedsiębiorstwa stosuje się, obok metod majątkowych - metody dochodowe, często określane mianem metod zdyskontowanego dochodu ekonomicznego.
Bardziej szczegółowoM. Dąbrowska. K. Grabowska. Wroclaw University of Economics
M. Dąbrowska K. Grabowska Wroclaw University of Economics Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkującej napoje JEL Classification: A 10 Słowa kluczowe: Zarządzanie
Bardziej szczegółowoWymagania podstawowe (ocena dostateczne) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Dział 1. Metoda projektu zasady pracy Uczeń: określa założenia
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych autor mgr inż. Jolanta Kijakowska Temat (rozumiany jako lekcja) 1.1. Etapy projektu
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu: Ekonomia w praktyce Temat Wymagania - ocena dopuszczająca
Wymagania edukacyjne przedmiotu: Ekonomia w praktyce Temat Wymagania - ocena dopuszczająca 1.1. Etapy projektu 1.2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie wie na czym polega metoda projektu? wymienia etapy
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 13 ANALIZA SEKTORA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
Anna Wolak-Tuzimek ROZDZIAŁ 13 ANALIZA SEKTORA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW Abstrakt Artykuł prezentuje podstawowe wielkości charakteryzujące sektor małych i średnich przedsiębiorstw. Wykorzystując
Bardziej szczegółowoAnaliza ekonomiczno-finansowa
przedsiębiorstwa: Analiza ekonomiczno-finansowa Analiza rentowności przedsiębiorstwa Ujmuje w najbardziej syntetyczny sposób efektywność gospodarowania w przedsiębiorstwie, Związana jest z osiąganiem dodatniego
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI PODEJMOWANIA DECYZJI GOSPODARCZYCH
Mariusz Próchniak Katedra Ekonomii II, SGH WPROWADZENIE DO PROBLEMATYKI PODEJMOWANIA DECYZJI GOSPODARCZYCH Ekonomia menedżerska 1 Ekonomia menedżerska zajmuje się analizą istotnych decyzji podejmowanych
Bardziej szczegółowoPLAN WYNIKOWY DO PRZEDMIOTU FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA W WARUNKACH GOSPODARKI RYNKOWEJ klasa I LP (profil ekonomiczno-administracyjny)
PLAN WYNIKOWY DO PRZEDMIOTU FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA W WARUNKACH GOSPODARKI RYNKOWEJ klasa I LP (profil ekonomiczno-administracyjny) Lp. Temat (treści nauczania) Liczba godzin. Organizacja pracy
Bardziej szczegółowoRezygnacja z produktu przynoszącego stratę
Rezygnacja z produktu przynoszącego stratę 1 *Nadwyżka cenowa TR TVC = wynik finansowy + TFC Wynik finansowy = Nadwyżka cenowa - TFC 2 Decyzja o rezygnacji z produktu powinna się opierać na porównaniu
Bardziej szczegółowoKOSZTY W UJĘCIU ZARZĄDCZYM. Karolina Szyderska Anna Szymaniak
KOSZTY W UJĘCIU ZARZĄDCZYM Karolina Szyderska Anna Szymaniak KOSZTY W PROCESIE DECYZYJNYM Koszt stanowi wyrażone w pieniądzu celowe zużycie majątku trwałego i obrotowego, usług obcych, nakładów pracy oraz
Bardziej szczegółowo(b) Oblicz zmianę zasobu kapitału, jeżeli na początku okresu zasób kapitału wynosi kolejno: 4, 9 oraz 25.
Zadanie 1 W pewnej gospodarce funkcja produkcji może być opisana jako Y = AK 1/2 N 1/2, przy czym A oznacza poziom produktywności, K zasób kapitału, a N liczbę zatrudnionych. Stopa oszczędności s wynosi
Bardziej szczegółowoDecyzje krótkoterminowe
Decyzje krótkoterminowe Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych do podejmowania decyzji i krótkoterminowej oceny ich efektywności Analiza koszty rozmiary produkcji zysk CVP (ang. Cost Volume Profit) Założenia
Bardziej szczegółowo6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne
6. Teoria Podaży - 6.1 Koszty stałe i zmienne Koszty poniesione przez firmę zwykle są podzielone na dwie kategorie. 1. Koszty stałe - są niezależne od poziomu produkcji, e.g. stałe koszty energetyczne
Bardziej szczegółowoKorzyści i. Niekorzyści skali. produkcji
utarg (przychód) Koszt ekonomiczny utarg (przychód) Zakres tematyczny: Koszty w krótkim i długim okresie 1. Koszty pojęcie 2. Rodzaje kosztów wg różnych kryteriów 3. Krzywe kosztów 4. Zależności pomiędzy
Bardziej szczegółowoMikroekonomia - opis przedmiotu
Mikroekonomia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Mikroekonomia Kod przedmiotu 14.3-WK-MATP-Mi-W-S14_pNadGenQWOTK Wydział Kierunek Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii Matematyka
Bardziej szczegółowo- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,
WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów Zarządzanie reprezentuje dziedzinę
Bardziej szczegółowoSYLLABUS ZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L
SYLLABUS ZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L POZIOM A I. Bilans i inne sprawozdania finansowe jako źródło informacji o firmie Sporządzania i czytania bilansu, wyjaśnienie
Bardziej szczegółowoPodstawy ekonomii WSTĘP I EKONOMICZNE MYŚLENIE. Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz
Podstawy ekonomii WSTĘP I EKONOMICZNE MYŚLENIE Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz Wstęp ekonomiczne myślenie Wstęp - ekonomiczne myślenie wybrane myśli przewodnie Minimalizacja nakładów Maksymalizacja
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE FINANSOWE I DODATKOWE INFORMACJE & BILANS & RACHUNEK WYNIKÓW
FUNDACJA PRZYJAŹNI POLSKO-JAPOŃSKIEJ NAMI LEGNICKA 65 54-206 WROCŁAW SPRAWOZDANIE FINANSOWE I DODATKOWE INFORMACJE & BILANS & RACHUNEK WYNIKÓW ZA 2013 ROK 1. WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO I
Bardziej szczegółowoZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L
SYLLABUS ZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L POZIOM A wersja 2004-1 (A/D) 1. Bilans i inne sprawozdania finansowe jako źródła informacji o firmie Celem tej części jest
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE FINANSOWE I DODATKOWE INFORMACJE & BILANS & RACHUNEK WYNIKÓW
FUNDACJA PRZYJAŹNI POLSKO-JAPOŃSKIEJ NAMI LEGNICKA 65 54-206 WROCŁAW SPRAWOZDANIE FINANSOWE I DODATKOWE INFORMACJE & BILANS & RACHUNEK WYNIKÓW ZA 2016 ROK Strona 1 z 12 1. WPROWADZENIE DO SPRAWOZDANIA
Bardziej szczegółowoSYLABUS A. Informacje ogólne
Załącznik nr 5 do Uchwały nr 1202 Senatu UwB z dnia 29 lutego 2012 r. MIKROEKONOMIA... nazwa przedmiotu Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia
Bardziej szczegółowoDziałanie 10.1 Usługi rozwojowe dla MŚP. Wymagania w zakresie wskaźników
Działanie 10.1 Usługi rozwojowe dla MŚP Wymagania w zakresie wskaźników Podstawy prawne Wytyczne w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020; Rozporządzenie
Bardziej szczegółowoPrace magisterskie SPIS TREŚCI Więcej informacji i materiałów dydaktycznych na temat pisania prac magisterskich i licencjackich
Prace magisterskie - pomoc w pisaniu prac licencjackich i prac magisterskich dla studentów i firm. Więcej prac magisterskich na stronie www.pisanie-prac.info.pl. Niniejszy fragment pracy może być dowolnie
Bardziej szczegółowoLista 7 i 8 Zysk księgowy i alternatywny Koszty alternatywne Koszty i utargi krańcowe Koszty produkcji w krótkim i długim okresie czasu
Zadanie 1. Pan Smith prowadzi prywatny biznes. W ubiegłym roku jego utarg wyniósł 55000, a koszty bezpośrednie 27000. Kapitał finansowy włożony w działalność zakładu wynosił przez cały rok 25000. Stopa
Bardziej szczegółowo... (pieczęć wnioskodawcy) Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Przasnyszu
Przasnysz, dnia... (pieczęć wnioskodawcy) Dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Przasnyszu W N I O S E K o refundację wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenie społeczne dla osób bezrobotnych
Bardziej szczegółowoJAK ZAŁOŻYĆ FIRMĘ? Zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej w krajach EU
JAK ZAŁOŻYĆ FIRMĘ? Zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej w krajach EU WPROWADZENIE DO PRZEDSIĘBIORCZOŚCI PODSTAWOWE POJĘCIA PRAWNE POJĘCIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Bardziej szczegółowoFORMULARZ ZGŁOSZENIOWY PRZEDSIĘBIORSTWA
Załącznik nr 2 FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY PRZEDSIĘBIORSTWA planującego udział w projekcie Biznes w nauce, nauka w biznesie rozwój pracowników firm i jednostek naukowych w województwie lubuskim współfinansowanego
Bardziej szczegółowoMODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ.
Wykład 4 Konkurencja doskonała i monopol 1 MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. EFEKTYWNOŚĆ RYNKU. MONOPOL CZYSTY. KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA. 1. MODEL KONKURENCJI DOSKONAŁEJ W modelu konkurencji doskonałej
Bardziej szczegółowoEKONOMIA W PRAKTYCE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
EKONOMIA W PRAKTYCE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Ocena dopuszczająca : Uczeń wie na czym polega metoda projektu, wymienia etapy realizacji projektu, wie co to jest kreatywność, wymienia znane
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ.
Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii menedżerskiej 1 WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. PODEJMOWANIE OPTYMALNYCH DECYZJI NA PODSTAWIE ANALIZY MARGINALNEJ. 1. EKONOMIA MENEDŻERSKA ekonomia menedżerska
Bardziej szczegółowodr Danuta Czekaj
dr Danuta Czekaj dj.czekaj@gmail.com RACHUNKOWOŚĆ I FINANSE RIF _ TiR_I_NST3 Ćwiczenia 2 E _ LEARNING _ 2 GODZINY Temat Analiza dokonań finansowych przedsiębiorstwa na podstawie rachunku zysków i strat
Bardziej szczegółowoStatystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl
Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 4: Analiza współzależności dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Statystyczna teoria korelacji i regresji (1) Jest to dział statystyki zajmujący
Bardziej szczegółowoInformacja i decyzje w ekonomii
Informacja i decyzje w ekonomii Prof. Tomasz Bernat tomasz.bernat@usz.edu.pl Krótko o programie Informacja i decyzje w ekonomii miejsce i zastosowanie w teorii Ryzyko, niepewność i informacja w podejmowaniu
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II Rynek pracy
Makroekonomia II Rynek pracy D R A D A M C Z E R N I A K S Z K O Ł A G Ł Ó W N A H A N D L O W A W W A R S Z A W I E K A T E D R A E K O N O M I I I I 2 RÓŻNE TYPY BEZROBOCIA Bezrobocie przymusowe To liczba
Bardziej szczegółowoDz.U. 2014 poz. 1100 USTAWA. z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości 1)
Kancelaria Sejmu s. 1/5 Dz.U. 2014 poz. 1100 USTAWA z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rachunkowości 1) Art. 1. W ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330 i
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE RYZYKIEM
Dr Maciej Piechocki ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W literaturze fachowej spotkać można wiele definicji ryzyka. W grupie nauk ekonomicznych ryzyko wbudowane jest w istotę zarządzania, które sprowadza się do trzech
Bardziej szczegółowoMikroekonomia - opis przedmiotu
Mikroekonomia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Mikroekonomia Kod przedmiotu 14.3-WZ-ZarzP-Mi-W-S14_pNadGenKQISD Wydział Kierunek Wydział Ekonomii i Zarządzania Zarządzanie Profil ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoGT1_W09 GT1_W03 GT1_W04 GT1_W05 GT1_W06 GT1_W07 GT1_W08 GT1_W11 GT1_W12
EFEKTY KSZTAŁCENIA ORAZ MACIERZE POKRYCIA KIERUNKU GOSPODARKA TURYSTYCZNA STUDIA LICENCJACKIE ------------------------------------------------------------------------------------------------- WIEDZA GT1_W01
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE O SPEŁNIANIU KRYTERIÓW MŚP. Oświadczam, że przedsiębiorstwo... (nazwa i siedziba przedsiębiorcy)
OŚWIADCZENIE O SPEŁNIANIU KRYTERIÓW MŚP Oświadczam, że przedsiębiorstwo... (nazwa i siedziba przedsiębiorcy) posiada kategorię 1 : mikroprzedsiębiorca mały przedsiębiorca średni przedsiębiorca w rozumieniu
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. Informacje ogólne. Ekonomia R.B5
KARTA PRZEDMIOTU 1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu i kod (wg planu studiów): Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Forma studiów: Obszar kształcenia: Koordynator przedmiotu: Prowadzący
Bardziej szczegółowoZakres treści 1 Moduł dział - temat Program nauczania dla przedmiotu. Przedmiotowy system oceniania. 2 Organizacja pracy w roku szkolnym
ZAKRES TREŚCI Z PRZEDMIOTU PODSTAWY ORGAMIZACJI PRZEDSIĘBIORSTWA TRANSPORTOWO- SPEDYCYJNEGO KL 1 TLS ROK SZKOLNY 2015/2016 L.p. Zakres treści 1 Moduł dział - temat Program nauczania dla przedmiotu. Przedmiotowy
Bardziej szczegółowoWZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FINANSE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FINANSE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów finanse należy do obszaru kształcenia
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE O SPEŁNIANIU KRYTERIÓW MŚP.... (nazwa i siedziba przedsiębiorcy)
OŚWIADCZENIE O SPEŁNIANIU KRYTERIÓW MŚP Oświadczam, że przedsiębiorstwo... (nazwa i siedziba przedsiębiorcy) posiada kategorię 1 : mikroprzedsiębiorca mały przedsiębiorca średni przedsiębiorca w rozumieniu
Bardziej szczegółowoZarządzanie wartością przedsiębiorstw na przykładzie przedsiębiorstw z branży papierniczej
Magdalena Mordasewicz (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Katarzyna Madej (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Milena Wierzyk (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Zarządzanie wartością przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoGrupa Kapitałowa IPO Doradztwo Kapitałowe S.A. ul. Moniuszki 1A, Warszawa
Grupa Kapitałowa IPO Doradztwo Kapitałowe S.A. ul. Moniuszki 1A, 00-014 Warszawa SPRAWOZDANIE NIEZALEŻNEGO BIEGŁEGO REWIDENTA Z BADANIA ROCZNEGO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA 2018 R. Sporządził:
Bardziej szczegółowoEkonomia II stopień ogólnoakademicki. stacjonarne. wszystkie Katedra Ekonomii i Zarządzania Prof. dr hab. Oleksandr Oksanych.
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Z-EKO2-499 Nazwa modułu Ekonomia menedżerska Nazwa modułu w języku angielskim Manager economics Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODUŁU
Bardziej szczegółowoWydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie. Znajomość podstaw mikroekonomii/zaliczenie mikroekonomii. 15 godzin wykładu i 30 godzin ćwiczeń
Załącznik nr 5 do Uchwały nr 1202 Senatu UwB z dnia 29 lutego 2012 r. Ekonomia menedżerska nazwa przedmiotu SYLABUS A. Informacje ogólne Tę część wypełnia koordynator przedmiotu (w porozumieniu ze wszystkimi
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW JK-WZ-UW 1 LITERATURA ZALECANA Grzenkowicz N., Kowalczyk J., Kusak A., Podgórski Z., Ambroziak M. PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW JK-WZ-UW 4 Sekwencje zagadnień
Bardziej szczegółowo1 Funkcja użyteczności
1 Funkcja użyteczności Funkcja użyteczności to funkcja, której wartościami są wartości użyteczności (satysfakcji, komfortu psychicznego). Można mówić o użyteczności różnych zjawisk. Użyteczność pieniądza
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 2015 r. w sprawie szczegółowego opisu elementów stanowiących dokumentację podatkową
ROZPORZĄDZENIE Projekt czerwca 2015 r. MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 2015 r. w sprawie szczegółowego opisu elementów stanowiących dokumentację podatkową Na podstawie art. 9a ust. 7 ustawy z dnia 15 lutego
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE FINANSOWE NA DZIEŃ 31.12.2014
SPRAWOZDANIE FINANSOWE NA DZIEŃ 31.12.2014 Informacje ogólne: 1. 81-107 Gdynia ul. Płk. Dąbka 77/IV/2 zostało zarejestrowane w Sądzie Rejonowym Gdańsk Północ pod nr 0000459345. W Urzędzie Statystycznym
Bardziej szczegółowoPlanowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstwa z branży budowa obiektów inżynierii lądowej i wodnej Working paper
Sebastian Lewera Wroclaw University of Economics Planowanie przychodów ze sprzedaży na przykładzie przedsiębiorstwa z branży budowa obiektów inżynierii lądowej i wodnej Working paper Słowa kluczowe: Planowanie
Bardziej szczegółowo