Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie

Transkrypt

1 Patronat POLSKIE TOWARZYSTWO LEKARSKIE POLSKI KOMITET ZIELARSKI AMBASADOR FARMACJI ISSN Vol. XIX Rok za³o enia 1992 Nr 3 (219) Marzec 2012 Punktacja: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego: 6 pkt Index Copernicus Wydawnictwo Farmapress : 10,63 pkt Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie W numerze m.in. dr n. farm. Agnieszka Zimmermann Zakaz reklamy dzia³alnoœci apteki w ujêciu kazuistycznym mgr farm. Ewa Zygad³o Dostêpnoœæ informacji o lekach Informacja o leku na str. 2

2 PRESTARIUM 5mg, tabletki powlekane Jedna tabletka powlekana zawiera 3,395 mg peryndoprylu, co odpowiada 5 mg peryndoprylu z arginin¹. Substancje pomocnicza: laktoza jednowodna PRESTARIUM 10 mg, tabletki powlekane Jedna tabletka powlekana zawiera 6,790 mg peryndoprylu, co odpowiada 10 mg peryndoprylu z arginin¹. Substancje pomocnicza: laktoza jednowodna Wskazania do stosowania: PRESTARIUM 5 mg: nadciœnienie têtnicze, objawowa niewydolnoœæ serca, stabilna choroba wieñcowa w celu zmniejszenia ryzyka incydentów sercowych u pacjentów z zawa³em miêœnia serca i (lub) rewaskularyzacj¹ w wywiadzie. PRESTARIUM 10 mg nadciœnienie têtnicze, stabilna choroba wieñcowa w celu zmniejszenia ryzyka incydentów sercowych u pacjentów z zawa³em miêœnia serca i (lub) rewaskularyzacj¹ w wywiadzie. Dawkowanie i sposób podawania PRESTARIUM 5 mg, PRESTARIUM 10 mg. Zaleca siê przyjmowanie leku raz na dobê, rano, przed posi³kiem. Dawka powinna byæ ustalona indywidualnie w zale noœci od reakcji ciœnienia têtniczego. Nadciœnienie têtnicze: PRESTARIUM 5 mg i PRESTARIUM 10 mg mo na stosowaæ w monoterapii jak i w leczeniu skojarzonym z preparatami z innych grup leków przeciwnadciœnieniowych. Zalecana dawka pocz¹tkowa wynosi 5 mg, podawane raz na dobê, rano. U pacjentów z du ¹ aktywnoœci¹ uk³adu renina angiotensyna aldosteron (w szczególnoœci u pacjentów z nadciœnieniem naczyniowo-nerkowym, zaburzeniami wodno-elektrolitowymi, dekompensacj¹ uk³adu sercowo-naczyniowego lub ciê kim nadciœnieniem têtniczym) mo e wystêpowaæ nadmierne obni enie ciœnienia têtniczego po podaniu dawki pocz¹tkowej. Nale y wtedy rozpoczynaæ leczenie w warunkach specjalistycznej opieki medycznej, a zalecana dawka pocz¹tkowa wynosi 2,5 mg. Po miesi¹cu leczenia mo na zwiêkszyæ dawkê do 10 mg raz na dobê. Po rozpoczêciu leczenia mo e wyst¹piæ objawowe niedociœnienie têtnicze; czêœciej dotyczy to pacjentów równoczeœnie leczonych lekami moczopêdnymi. W takich sytuacjach nale y zachowaæ ostro noœæ, gdy mog¹ wystêpowaæ zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. Jeœli jest to mo liwe, leczenie lekami moczopêdnymi powinno zostaæ przerwane 2 do 3 dni przed rozpoczêciem leczenia. U pacjentów z nadciœnieniem têtniczym, u których nie jest mo liwe przerwanie leczenia lekami moczopêdnymi, leczenie nale y rozpoczynaæ od dawki 2,5 mg. Nale y systematycznie kontrolowaæ czynnoœæ nerek oraz stê- enie potasu w surowicy. Kolejna dawka powinna byæ dostosowana do reakcji ciœnienia têtniczego u danego pacjenta. Je eli jest to konieczne, nale y ponownie rozwa yæ leczenie za pomoc¹ leków moczopêdnych. U pacjentów w podesz³ym wieku leczenie nale y rozpoczynaæ od dawki 2,5 mg, która nastêpnie mo e byæ zwiêkszona po miesi¹cu leczenia do 5 mg, a jeœli jest to konieczne do 10 mg, w zale noœci od czynnoœci nerek: Objawowa niewydolnoœæ serca: Zaleca siê, aby wprowadzanie PRESTARIUM 5 mg do leczenia skojarzonego z lekami moczopêdnymi nieoszczêdzaj¹cymi potasu i/(lub) preparatami naparstnicy i(lub) beta-adrenolitykami odbywa³o siê w warunkach specjalistycznej opieki medycznej, z zastosowaniem zalecanej dawki pocz¹tkowej 2,5 mg przyjmowanej rano. Jeœli dawka ta jest tolerowana, po 2 tygodniach mo e zostaæ zwiêkszona do 5 mg, stosowanych raz na dobê. Dawkê nale y dostosowaæ w zale noœci od reakcji klinicznej danego pacjenta. W przypadku pacjentów z ciê k¹ niewydolnoœci¹ serca i nale ¹cych do grup du ego ryzyka (pacjenci z niewydolnoœci¹ nerek oraz tendencj¹ do zaburzeñ elektrolitowych, leczeni jednoczeœnie lekami moczopêdnymi i (lub) preparatami rozszerzaj¹cymi naczynia), leczenie nale y rozpoczynaæ pod œcis³¹ kontrol¹ medyczn¹. Pacjenci z du ym ryzykiem wyst¹pienia objawowego niedociœnienia têtniczego tj.: pacjenci z zaburzon¹ gospodark¹ elektrolitow¹ z (lub) bez hiponatremii, odwodnieni lub intensywnie leczeni lekami moczopêdnymi, powinni mieæ wyrównane te zaburzenia, jeœli jest to mo liwe przed rozpoczêciem leczenia. Ciœnienie têtnicze krwi, czynnoœæ nerek oraz stê enie potasu w surowicy powinno byæ uwa nie kontrolowane zarówno na pocz¹tku jak i w trakcie leczenia. Stabilna choroba wieñcowa: Lek nale y pocz¹tkowo przyjmowaæ w dawce 5 mg raz na dobê, przez dwa tygodnie, nastêpnie dawkê nale y zwiêkszyæ do 10 mg raz na dobê, w zale noœci od czynnoœci nerek i pod warunkiem, e dawka 5 mg by³a dobrze tolerowana. Pacjenci w wieku podesz³ym powinni przyjmowaæ lek w dawce 2,5 mg raz na dobê, przez tydzieñ, nastêpnie w dawce 5 mg raz na dobê przez kolejny tydzieñ. Nastêpnie dawkê zwiêksza siê do 10 mg raz na dobê, w zale noœci od czynnoœci nerek. Dawkê nale y zwiêkszyæ jedynie wówczas, gdy poprzednia mniejsza dawka by³a dobrze tolerowana. Dostosowanie dawki w niewydolnoœci nerek: U pacjentów z niewydolnoœci¹ nerek dawkê nale y dostosowaæ na podstawie wartoœci klirensu kreatyniny: Cl kr 60 ml/min 5 mg na dobê; 30< Cl kr <60 ml/min 2,5 mg na dobê; 15< Cl kr <30 ml/min 2,5 mg, co drugi dzieñ; pacjenci dializowani Cl kr < 15 ml/min 2,5 mg w dniu dializy (klirens peryndoprylatu podczas dializy wynosi 70 ml/min Pacjentom hemodializowanym dawkê nale y podaæ po dializie). Dostosowanie dawki w niewydolnoœci w¹troby: nie ma koniecznoœci modyfikacji dawki. Stosowanie u dzieci i m³odzie y (w wieku poni ej 18 lat): Nie zosta³a ustalona skutecznoœæ oraz bezpieczeñstwo stosowania u dzieci i m³odzie y. Stosowanie nie jest zalecane. Przeciwwskazania: nadwra liwoœæ na peryndopryl lub na któr¹kolwiek substancjê pomocnicz¹ lub inne IKA; obrzêk naczynioruchowy w wywiadzie zwi¹zany z uprzednim leczeniem IKA; wrodzony lub idiopatyczny obrzêk naczynioruchowy; drugi i trzeci trymestr ci¹ y. Specjalne ostrze enia i œrodki ostro noœci dotycz¹ce stosowania: Stabilna choroba wieñcowa: W przypadku wyst¹pienia epizodu niestabilnej d³awicy piersiowej (ciê kiego lub nie) podczas pierwszego miesi¹ca leczenia peryndoprylem, nale y przeprowadziæ dok³adn¹ ocenê stosunku korzyœci i ryzyka przed kontynuacj¹ leczenia. Niedociœnienie têtnicze: Inhibitory konwertazy angiotensyny mog¹ powodowaæ nadmierne obni enie ciœnienia têtniczego krwi. Objawowe niedociœnienie têtnicze wystêpuje rzadko u pacjentów z niepowik³anym nadciœnieniem têtniczym, pojawia siê czêœciej u pacjentów odwodnionych z powodu stosowania leków moczopêdnych, diety ubogosodowej, dializ, gdy wystêpuje biegunka lub wymioty, lub u pacjentów z ciê kim nadciœnieniem reninozale nym. U pacjentów z objawow¹ niewydolnoœci¹ serca, z lub bez wspó³istniej¹cej niewydolnoœci nerek, obserwowano objawowe niedociœnienie têtnicze. Objawowe niedociœnienie têtnicze wystêpuje czêœciej u pacjentów z ciê k¹, objawow¹ niewydolnoœci¹ serca, w nastêpstwie leczenia du ymi dawkami diuretyków pêtlowych, hiponatremi¹ lub zaburzeniem czynnoœci nerek. U pacjentów ze zwiêkszonym ryzykiem wyst¹pienia objawowego niedociœnienia têtniczego rozpoczynanie leczenia jak i ustalanie dawki powinno odbywaæ siê pod œcis³¹ kontrol¹ lekarsk¹. Powy sze uwagi dotycz¹ równie pacjentów z chorob¹ niedokrwienn¹ serca lub z chorobami naczyñ mózgowych, u których nag³e obni enie ciœnienia têtniczego mog¹ spowodowaæ wyst¹pienie zawa³u serca lub incydentu naczyniowo-mózgowego. W przypadku wyst¹pienia niedociœnienia têtniczego, pacjenta nale y po³o yæ na plecach oraz, je eli jest to konieczne, podaæ do ylnie roztwór chlorku sodu 9 mg/ml (0,9%). Wyst¹pienie przemijaj¹cego niedociœnienia têtniczego nie wyklucza póÿniejszego stosowania produktu, co zazwyczaj odbywa siê bez komplikacji, gdy ciœnienie têtnicze krwi zwiêkszy siê wraz ze zwiêkszeniem objêtoœci wewn¹trznaczyniowej. U niektórych pacjentów z zastoinow¹ niewydolnoœci¹ serca, z prawid³owym lub niskim ciœnieniem têtniczym, mo e wyst¹piæ dodatkowe obni enie ciœnienia têtniczego po podaniu produktu PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg. Dzia³anie to jest spodziewane i zazwyczaj nie powoduje przerwania leczenia. Jeœli niedociœnienie têtnicze staje siê objawowe, mo e byæ konieczne zmniejszenie dawki lub przerwanie leczenia produktem PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg. Zwê enie zastawki aortalnej i (lub) zastawki mitralnej/ kardiomiopatia przerostowa: Tak jak w przypadku innych inhibitorów ACE produkt PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg nale y stosowaæ ostro nie u pacjentów ze zwê eniem zastawki mitralnej i zawê eniem drogi odp³ywu z lewej komory, tak jak ma to miejsce w przypadku zwê enia zastawki aortalnej lub kardiomiopatii przerostowej. Zaburzenia czynnoœci nerek: W niektórych przypadkach niewydolnoœci nerek (klirens kreatyniny < 60 ml/min) dawka pocz¹tkowa peryndoprylu powinna byæ dostosowana do klirensu kreatyniny u danego pacjenta, a nastêpnie w zale noœci od odpowiedzi na leczenie. U tych pacjentów kontrola stê enia potasu i kreatyniny jest czêœci¹ standardowego postêpowania medycznego. U pacjentów z objawow¹ niewydolnoœci¹ serca, wyst¹pienie niedociœnienia têtniczego po rozpoczêciu leczenia inhibitorami ACE mo e powodowaæ dalsze zaburzenie czynnoœci nerek. W takiej sytuacji mo e wyst¹piæ zazwyczaj przemijaj¹ca, ostra niewydolnoœæ nerek. U czêœci pacjentów z obustronnym zwê eniem têtnic nerkowych lub zwê eniem têtnicy nerkowej jedynej nerki, którzy byli leczeni inhibitorami ACE, obserwowano zwiêkszenie stê enia mocznika we krwi i kreatyniny w surowicy. Zaburzenia te by³y odwracalne po przerwaniu leczenia. Dotyczy to szczególnie pacjentów z niewydolnoœci¹ nerek. W sytuacji, kiedy równoczeœnie wystêpuje nadciœnienie naczyniowo-nerkowe, istnieje zwiêkszone ryzyko wyst¹pienia ciê kiego niedociœnienia têtniczego i niewydolnoœci nerek. U takich pacjentów leczenie nale y rozpoczynaæ pod œcis³¹ kontrol¹ lekarsk¹, od ma³ych dawek, ostro nie je zwiêkszaj¹c. Leczenie moczopêdne mo e byæ czynnikiem predysponuj¹cym do wyst¹pienia tych stanów; nale y wtedy przerwaæ leczenie lekami moczopêdnymi i monitorowaæ czynnoœæ nerek podczas pierwszych tygodni leczenia produktem PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg. U niektórych pacjentów bez uprzedniej choroby naczyñ nerkowych obserwowano zwiêkszenie stê enia mocznika we krwi i kreatyniny w surowicy, zazwyczaj przemijaj¹ce i o ma³ym nasileniu. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy produkt PRESTA- RIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg stosowano jednoczeœnie z lekiem moczopêdnym. Dotyczy to zw³aszcza pacjentów z wczeœniej wystêpuj¹c¹ niewydolnoœci¹ nerek. Mo e byæ konieczne zmniejszenie dawki i (lub) przerwanie leczenia lekiem moczopêdnym i (lub) produktem PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg. Pacjenci poddawani hemodializie: U pacjentów poddawanych dializie z zastosowaniem b³on o du ej przepuszczalnoœci i jednoczeœnie leczonych inhibitorami ACE by³y obserwowane reakcje rzekomoanafilaktyczne. U tych pacjentów nale y rozwa yæ zastosowanie b³on dializacyjnych innego rodzaju lub leków przeciwnadciœnieniowych z innych grup. Transplantacja nerki: Brak doœwiadczenia odnoœnie stosowania produktu PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg u pacjentów z niedawno wykonan¹ transplantacj¹ nerki. Reakcje nadwra liwoœci/ obrzêk naczynioruchowy: Obserwowano rzadkie przypadki wystêpowania obrzêku naczynioruchowego twarzy, koñczyn, warg, b³on œluzowych, jêzyka, g³oœni i (lub) krtani u pacjentów otrzymuj¹cych inhibitory ACE, w tym produkt PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg. Obrzêk naczynioruchowy mo e wyst¹piæ w ka dym momencie leczenia. W razie wyst¹pienia powy - szych objawów nale y natychmiast przerwaæ leczenie produktem PRESTA- RIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg, a pacjent powinien byæ obserwowany do czasu ca³kowitego ust¹pienia objawów. Obrzêki obejmuj¹ce twarz i wargi zazwyczaj ustêpowa³y bez leczenia, jednak leki przeciwhistaminowe okazywa³y siê przydatne w celu z³agodzenia objawów. Obrzêk naczynioruchowy obejmuj¹cy krtañ mo e byæ œmiertelny. Zajêcie jêzyka, g³oœni lub krtani mo e powodowaæ zamkniêcie dróg oddechowych; nale y wtedy zastosowaæ leczenie przewidziane w stanach nag³ych. Leczenie to mo e obejmowaæ podanie adrenaliny i (lub) utrzymanie dro noœci dróg oddechowych. Pacjent powinien byæ pod œcis³¹ kontrol¹ medyczn¹ do czasu ca³kowitego i trwa³ego ust¹pienia objawów. U pacjentów, u których w przesz³oœci wystêpowa³ obrzêk naczynioruchowy niezwi¹zany ze stosowaniem inhibitorów ACE, mo e istnieæ wiêksze ryzyko jego wyst¹pienia podczas leczenia inhibitorami ACE. U pacjentów leczonych inhibitorami ACE rzadko donoszono o wyst¹pieniu obrzêku naczynioruchowego jelit. Pacjenci ci zg³aszali ból brzucha (z nudnoœciami lub wymiotami albo bez nudnoœci lub wymiotów), u niektórych pacjentów nie wystêpowa³ wczeœniej obrzêk naczynioruchowy twarzy a poziomy C1-esterazy by³y prawid³owe. Obrzêk naczynioruchowy zdiagnozowano w wyniku przeprowadzenia takich procedur: tomografia komputerowa jamy brzusznej, ultrasonografia lub zabieg chirurgiczny; objawy ust¹pi³y po przerwaniu podawania inhibitora ACE. Obrzêk naczynioruchowy jelit nale y wzi¹æ pod uwagê podczas diagnozowania ró nicowego pacjentów leczonych inhibitorami ACE, zg³aszaj¹cymi ból brzucha. Reakcje rzekomoanafilaktyczne podczas aferezy LDL: Rzadko, u pacjentów leczonych inhibitorami ACE poddanych aferezie LDL z zastosowaniem siarczanu dekstranu wystêpuj¹ reakcje rzekomoanafilaktyczne zagra aj¹ce yciu. Reakcjom tym mo na zapobiec poprzez czasowe odstawienie inhibitorów ACE przed rozpoczêciem ka dego zabiegu aferezy LDL. Reakcje anafilaktyczne podczas leczenia odczulaj¹cego: U pacjentów otrzymuj¹cych inhibitory ACE podczas leczenia odczulaj¹cego (np. jadem owadów b³onkoskrzyd³ych) wyst¹pi³y reakcje rzekomoanafilaktyczne. U tych samych pacjentów mo na by³o unikn¹æ wyst¹pienia reakcji poprzez tymczasowe odstawienie inhibitorów ACE, jakkolwiek reakcje nawraca³y po nieumyœlnym ponownym zastosowaniu. Zaburzenia czynnoœci w¹troby: Rzadko, stosowanie inhibitorów ACE jest zwi¹zane z wyst¹pieniem zespo³u rozpoczynaj¹cego siê od ó³taczki cholestatycznej, prowadz¹cej do rozwoju piorunuj¹cej martwicy w¹troby i (czasami) œmierci. Mechanizm powstawania tego zespo³u nie jest wyjaœniony. U pacjentów otrzymuj¹cych inhibitory ACE, u których rozwinê³a siê ó³taczka cholestatyczna, lub u których obserwuje siê zwiêkszenie aktywnoœci enzymów w¹trobowych, nale y przerwaæ leczenie inhibitorami ACE i zastosowaæ odpowiednie postêpowanie medyczne. Neutropenia/ agranulocytoza/ ma³op³ytkowoœæ/ niedokrwistoœæ: Neutropenia lub agranulocytoza, ma³op³ytkowoœæ oraz niedokrwistoœæ by³y obserwowane u pacjentów otrzymuj¹cych inhibitory ACE. U pacjentów z prawid³ow¹ czynnoœci¹ nerek i bez innych czynników ryzyka neutropenia wystêpuje rzadko. Peryndopryl powinien byæ stosowany ze szczególn¹ ostro noœci¹ u pacjentów z kolagenoz¹ naczyñ, leczonych lekami immunosupresyjnymi, allopurynolem lub prokainamidem, lub gdy czynniki te wystêpuj¹ ³¹cznie, szczególnie jeœli wczeœniej rozpoznano niewydolnoœæ nerek. U niektórych z takich pacjentów odnotowano przypadki rozwoju ciê kich infekcji, które w niektórych przypadkach by³y oporne na intensywne leczenie antybiotykami. U takich pacjentów nale y okresowo kontrolowaæ liczbê bia³ych krwinek. Pacjentów nale y poinformowaæ, aby zg³aszali wszelkie objawy infekcji (np. ból gard³a, gor¹czka). Grupy etniczne: Inhibitory ACE czêœciej powoduj¹ obrzêk naczynioruchowy u pacjentów rasy czarnej ni u pacjentów innych ras. Tak jak inne inhibitory ACE, peryndopryl mo e byæ mniej skuteczny w obni aniu ciœnienia krwi u pacjentów rasy czarnej ni u pacjentów innych ras, prawdopodobnie z powodu ma³ej aktywnoœci reninowej osocza czêœciej wystêpuj¹cej u pacjentów rasy czarnej z nadciœnieniem têtniczym. Kaszel: U pacjentów leczonych inhibitorami ACE mo e wyst¹piæ kaszel. Charakterystyczne jest, e kaszel jest suchy, uporczywy i ustêpuje po przerwaniu leczenia. Kaszel indukowany leczeniem inhibitorami ACE nale y wzi¹æ pod uwagê w trakcie diagnostyki ró nicowej kaszlu. Zabiegi chirurgiczne/ znieczulenie: U pacjentów poddawanych rozleg³ym zabiegom chirurgicznym lub znieczuleniu œrodkami powoduj¹cymi niedociœnienie têtnicze, produkt PRESTARIUM 5 mg/ PRESTARIUM 10 mg mo e blokowaæ powstawanie angiotensyny II wtórne do kompensacyjnego uwalniania reniny. Leczenie nale y przerwaæ na jeden dzieñ przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Je eli wyst¹pi niedociœnienie têtnicze i rozwa a siê taki mechanizm, mo na je skorygowaæ poprzez zwiêkszenie objêtoœci p³ynów. Hiperkaliemia: U niektórych pacjentów leczonych inhibitorami ACE, w tym peryndoprylem, obserwowano zwiêkszenie stê enia potasu w surowicy. Czynniki ryzyka wyst¹pienia hiperkaliemii to: niewydolnoœæ nerek, pogorszenie czynnoœci nerek, wiek (> 70 lat), cukrzyca, wspó³istniej¹ce zdarzenia, szczególnie odwodnienie, ostra dekompensacja sercowa, kwasica metaboliczna i jednoczesne stosowanie leków moczopêdnych oszczêdzaj¹cych potas (np. spironolakton, eplerenon, triamteren lub amiloryd), preparatów potasu, a tak e zamienników soli kuchennej zawieraj¹cych potas; lub pacjenci, którzy przyjmuj¹ inne leki powoduj¹ce zwiêkszenie stê enia potasu w surowicy (np. heparyna). Stosowanie preparatów potasu, leków moczopêdnych oszczêdzaj¹cych potas lub zamienników soli kuchennej zawieraj¹cych potas, zw³aszcza u pacjentów z zaburzon¹ czynnoœci¹ nerek, mo e prowadziæ do znacznego zwiêkszenia stê enia potasu w surowicy. Hiperkaliemia mo e powodowaæ powa ne, czasami zakoñczone zgonem arytmie. Jeœli jednoczesne stosowanie wymienionych powy ej œrodków jest uwa ane za w³aœciwe, nale y stosowaæ je z ostro noœci¹ oraz czêsto kontrolowaæ stê enie potasu w surowicy. Pacjenci chorzy na cukrzycê: U pacjentów chorych na cukrzycê, leczonych doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lub insulin¹, nale y œciœle monitorowaæ stê enie glukozy podczas pierwszego miesi¹ca leczenia inhibitorami ACE. Lit: Nie zaleca siê jednoczesnego stosowania peryndoprylu i litu. Leki moczopêdne oszczêdzaj¹ce potas, preparaty potasu lub zamienniki soli kuchennej zawieraj¹ce potas: Nie zaleca siê jednoczesnego stosowania peryndoprylu i leków moczopêdnych oszczêdzaj¹cych potas, preparatów potasu lub zamienników soli kuchennej zawieraj¹cych potas. Ci¹ a: Nie nale y rozpoczynaæ podawania inhibitorów ACE podczas ci¹ y. Dopóki nie uzna siê kontynuowanej terapii inhibitorem ACE za istotn¹, u pacjentek planuj¹cych ci¹ ê nale y zmieniæ leczenie na alternatywn¹ terapiê przeciwnadciœnieniow¹, która ma ustalony profil bezpieczeñstwa dotycz¹cy stosowania w ci¹ y. Kiedy ci¹ a zostanie rozpoznana, nale y natychmiast przerwaæ leczenie inhibitorami ACE i, jeœli to w³aœciwe, nale y rozpocz¹æ alternatywn¹ terapiê. Substancje pomocnicze: Ze wzglêdu na zawartoœæ laktozy w produkcie, pacjenci z rzadko wystêpuj¹c¹ dziedziczn¹ nietolerancj¹ galaktozy, zespo³em z³ego wch³aniania glukozy i galaktozy lub z niedoborem laktazy typu Lapp nie powinni stosowaæ tego produktu leczniczego. Ci¹ a i laktacja: Stosowanie preparatu nie jest zalecane w pierwszym trymestrze ci¹ y. Preparat jest przeciwwskazany w drugim i trzecim trymestrze ci¹ y. Stosowanie leku u kobiet karmi¹cych piersi¹ nie jest zalecane. Zdolnoœæ prowadzenia pojazdów mechanicznych i obs³ugiwania urz¹dzeñ mechanicznych w ruchu: mo e byæ zaburzona. Dzia³ania niepo ¹dane: W obrêbie ka dej grupy o okreœlonej czêstoœci wystêpowania objawy niepo ¹dane s¹ wymienione zgodnie ze zmniejszaj¹cym siê nasileniem: bardzo czêsto ( 1/10), czêsto ( 1/100, <1/10), niezbyt czêsto ( 1/1000, <1/100), rzadko ( 1/10000, <1/1000), bardzo rzadko (<1/10000), czêstoœæ nieznana (nie mo e byæ okreœlona na podstawie dostêpnych danych). Zaburzenia krwi i uk³adu ch³onnego: Zmniejszenie stê enia hemoglobiny, hematokrytu, liczby p³ytek krwi, leukopenia/ neutropenia oraz przypadki agranulocytozy lub pancytopenii obserwowano bardzo rzadko. U pacjentów z wrodzonym niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej bardzo rzadko obserwowano przypadki niedokrwistoœci hemolitycznej. Zaburzenia metabolizmu i od ywiania: Czêstoœæ nieznana: hipoglikemia. Zaburzenia psychiczne: Niezbyt czêsto: zaburzenia nastroju lub snu. Zaburzenia uk³adu nerwowego: Czêsto: bóle g³owy, zawroty g³owy, parestezje. Bardzo rzadko: spl¹tanie. Zaburzenia oka: Czêsto: zaburzenia widzenia. Zaburzenia ucha i b³êdnika: Czêsto: szumy uszne. Zaburzenia serca: Bardzo rzadko: arytmia, d³awica piersiowa i zawa³ miêœnia serca, prawdopodobnie wtórnie do nadmiernego niedociœnienia têtniczego u pacjentów z grup du ego ryzyka. Zaburzenia naczyniowe: Czêsto: niedociœnienie têtnicze i objawy zwi¹zane z niedociœnieniem têtniczym Bardzo rzadko: udar, prawdopodobnie wtórnie do nadmiernego niedociœnienia têtniczego u pacjentów z grup du ego ryzyka. Czêstoœæ nieznana: zapalenie naczyñ. Zaburzenia oddechowe, klatki piersiowej i œródpiersia: Czêsto: kaszel, dusznoœæ. Niezbyt czêsto: skurcz oskrzeli. Bardzo rzadko: eozynofilowe zapalenie p³uc, zapalenie b³ony œluzowej nosa. Zaburzenia o³¹dka i jelit: Czêsto: nudnoœci, wymioty, bóle brzucha, zaburzenia smaku, niestrawnoœæ, biegunka, zaparcia. Niezbyt czêsto: suchoœæ w ustach. Bardzo rzadko: zapalenie trzustki. Zaburzenia w¹troby i dróg ó³ciowych Bardzo rzadko: cytolityczne lub cholestatyczne zapalenie w¹troby. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Czêsto: wysypka, œwi¹d. Niezbyt czêsto: obrzêk twarzy, koñczyn, ust, b³on œluzowych, jêzyka, g³oœni i (lub) krtani, pokrzywka. Bardzo rzadko: rumieñ wielopostaciowy. Zaburzenia miêœniowo szkieletowe i tkanki ³¹cznej: Niezbyt czêsto: skurcze miêœni. Zaburzenia nerek i dróg moczowych: Niezbyt czêsto: niewydolnoœæ nerek. Bardzo rzadko: ostra niewydolnoœæ nerek. Zaburzenia uk³adu rozrodczego i piersi: Niezbyt czêsto: impotencja. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Czêsto: astenia. Niezbyt czêsto: pocenie siê. Badania diagnostyczne: Mo e wyst¹piæ zwiêkszenie stê enia mocznika we krwi i kreatyniny w osoczu, hiperkaliemia ustêpuj¹ca po odstawieniu leku, szczególnie w przypadku wspó³istniej¹cej niewydolnoœci nerek, ciê kiej niewydolnoœci serca oraz w nadciœnieniu naczyniowo nerkowym. Zwiêkszenie aktywnoœci enzymów w¹trobowych oraz zwiêkszenie stê enia bilirubiny w surowicy obserwowano rzadko. Badania kliniczne: W okresie randomizacyjnym badania EUROPA, zbierano dane dotycz¹cy tylko ciê kich dzia³añ niepo ¹danych. U niewielu pacjentów wyst¹pi³y ciê kie dzia³ania niepo ¹dane: u 16 (0,3%) z 6122 pacjentów otrzymuj¹cych peryndopryl i u 12 (0,2%) z 6107 otrzymuj¹cych placebo. U pacjentów leczonych peryndoprylem, niedociœnienie têtnicze obserwowano u 6 pacjentów, obrzêk naczynioruchowy u 3 pacjentów i nag³e zatrzymanie akcji serca u 1 pacjenta. W grupie otrzymuj¹cej peryndopryl, wiêcej pacjentów zosta³o wycofanych z badania z powodu kaszlu, niedociœnienia czy innych objawów nietolerancji ni w grupie otrzymuj¹cej placebo, odpowiednio 6,0% (n=366) vs 2,1% (n= 129). PODMIOT ODPOWIEDZIALNY: Les Laboratoires Servier, 22, rue Garnier; Neuilly sur Seine, Francja; Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Ministra Zdrowia PRESTARIUM 5 mg nr 11797, PRESTARIUM 10 mg nr Produkty lecznicze wydawane na receptê. Cena detaliczna wynosi odpowiednio: 38,12 PLN dla Prestarium 5 mg, 41,44 PLN dla Prestarium 10mg. Odp³atnoœæ dla pacjenta wynosi 25,19 PLN dla Prestarium 5mg; 35,59 PLN dla Prestarium 10mg. Poziom odp³atnoœci dla pacjenta R (rycza³t) wg Obwieszczenie MZ na dzieñ Adres korespondencyjny: Servier Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. Jana Kazimierza 10, tel. (22) , fax (22) Internet: info@pl.netgrs.com

3 VOL XIX Nr 3 (219) ISSN Rok 2012 KONTYNUATOR TRADYCJI CZASOPISMA UTWORZONEGO w ROKU 1871 we LWOWIE Punktacja: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego 6 pkt Indeks Copernicus: Wydawnictwo Farmapress 10,63 pkt Niezale ny Ogólnopolski Miesiêcznik Farmaceutyczno-Medyczny dla Aptekarzy, Farmaceutów, Lekarzy, Producentów i Dystrybutorów Leków Wydawca, Redaktor Naczelny: Wiktor Szukiel tel. kom Pe³nomocnik Wydawcy Z-ca Redaktora Naczelnego: Jadwiga Szymañska tel. kom , tel. (22) Honorowy z-ca Redaktora Naczelnego: mgr prawa Barbara Jendryczko Honorowy z-ca Redaktora Naczelnego: dr n. farm. Marek Jêdrzejczak Sekretarz Redakcji: Bogdan Ostrowski RADA NAUKOWA prof. dr hab. n. farm. Kazimierz G³owniak kierownik Katedry i Zak³adu Farmakognozji z Pracowni¹ Roœlin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny w Lublinie przewodnicz¹cy prof. dr Benito del Castillo Garcia cz³onek Narodowej Akademii Farmaceutycznej w Hiszpanii prof. dr hab. n. farm. Roman Kaliszan cz³. koresp. PAN i PAU kierownik Katedry i Zak³adu Biofarmacji i Farmakodynamiki, Gdañski Uniwersytet Medyczny prof. dr hab. n. farm. S³awomir Lipski Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii prof. dr hab. n. farm. Maciej Paw³owski kierownik Katedry Chemii Farmaceutycznej, Uniwersytet Jagielloñski, Collegium Medicum prof. dr n. farm. Eduardas Tarasevicius Prezes Litewskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (Litwa) prof. dr hab. n. med. Jerzy Woy-Wojciechowski prezes Polskiego Towarzystwa Lekarskiego dr hab. n. farm. Anita Magowska kierownik Katedry i Zak³adu Historii Nauk Medycznych, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu dr n. farm. Roman Duda Okrêgowa Izba Aptekarska w Kielcach dr n. farm. Jerzy Jambor prezes Polskiego Komitetu Zielarskiego w Poznaniu dr n. farm. Marek Jêdrzejczak wyk³adowca farmakologii na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego dr n. farm. Jerzy azowski cz³onek Miêdzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP) Pomys³ artystyczny i koncepcja typograficzna Bogdan Ostrowski Opracowanie graficzno-techniczne i korekta Zespó³ Redakcja zastrzega sobie prawo adiustacji i skracania nades³anych tekstów. Publikacje w Czasopiœmie Aptekarskim nie mog¹ byæ kopiowane w adnej formie ani adnymi metodami mechanicznymi lub elektronicznymi, ³¹cznie z wykorzystaniem systemów przechowywania i odtwarzania informacji bez pisemnej zgody wydawcy, Wydawnictwa Farmapress. Realizacja Wydania Biuro Wydawcy i Redakcji: Zofia Soborowska ul. Obarowska 23/2, Warszawa Box 81 tel , fax 24 h cza@cza.pl Kolporta i prenumerata: tel Prenumerata roczna 210 z³ (w tym VAT 5%) Prenumerata pó³roczna 126 z³ (w tym VAT 5%) Wp³aty nale y dokonywaæ na konto: Adres strony WWW Czasopisma Aptekarskiego : Czasopismo Aptekarskie ukazuje siê tylko w prenumeracie. Za treœæ tekstów promocyjnych, reklam, og³oszeñ, insertów Redakcja nie odpowiada. Nak³ad nie przekracza egz. Tytu³ i znak s³owno-graficzny prawnie zastrze ony. Œwiadectwo ochronne nr i nr wydane przez Urz¹d Patentowy RP Copyright by FARMAPRESS Kontraktowane us³ugi farmaceutyczne W dobie recesji i wysokiego bezrobocia sta³o siê rzecz¹ oczywist¹, e kryzys systemu opieki zdrowotnej w Polsce mo na przezwyciê yæ nie poprzez zwiêkszenie, lecz zmniejszenie nak³adów na opiekê zdrowotn¹. Godn¹ rozwa enia bo nie naruszaj¹c¹ dobra pacjentów szans¹ zmniejszenia wydatków ponoszonych ze œrodków publicznych na leki s¹ kontraktowane us³ugi farmaceutyczne. Pozwalaj¹ one na wzmocnienie pozycji ekonomicznej aptek po³o onych w dzielnicach peryferyjnych, a wiêc sprzyjaj¹ takiemu rozmieszczeniu aptek, który pacjentom zapewnia ³atwy dostêp do leków. Ponadto odci¹ aj¹ one lekarzy i skracaj¹ czas oczekiwania pacjentów na wizytê u specjalisty. Wprowadzeniem kontraktowanych us³ug farmaceutycznych mog¹ byæ zainteresowani jednak nie tylko farmaceuci, lekarze i chorzy, ale równie na razie zdrowy ogó³ spo³eczeñstwa, poniewa umo liwiaj¹ one przesuniêcie nak³adów finansowych z ochrony zdrowia na przysz³oœciowe inwestycje: tworzenie nowych miejsc pracy, budownictwo mieszkaniowe, kulturê etc. (...) Tak wiêc polska wersja podstawowych kontraktowanych us³ug farmaceutycznych dotycz¹cych aptek publicznych (kiedyœ nazywanych otwartymi) mo e obejmowaæ: 1. Dyspensowanie i powtarzalne dyspensowanie leków, co mia³oby istotne znaczenie dla aptek osiedlowych; 2. Sprzeda leków (to oczywiste, ale kontrakty tak¹ us³ugê te wymieniaj¹); 3. Promocjê zdrowego stylu ycia i samoleczenia w drobnych dolegliwoœciach; 4. Kierowanie pacjentów do lekarzy oraz laboratoriów diagnostycznych, rehabilitantów etc. (by³yby to us³ugi p³atne); 5. Edukacjê organizacji dzia³aj¹cych na rzecz pacjentów. Na poszerzone kontraktowane us³ugi farmaceutyczne mog¹ sk³adaæ siê: 1. Nadzór fachowy nad farmakoterapi¹, ze szczególnym uwzglêdnieniem chorób psychicznych; 2. Suplementacyjne przepisywanie; 3. Terapia uzale nieñ; 4. Nadzór nad farmakoterapi¹ u pacjentów podlegaj¹cych opiece hospicyjnej, tak e w warunkach domowych; 5. Nadzór nad farmakoterapi¹ w domach opieki spo- ³ecznej; 6. Szkolenia personelu medycznego. doc. dr hab. Anita Magowska Szerzej na str. 11 niniejszego wydania CzA

4 Reklama_Odpowiedzialny_Partner_205x285.indd 1 12/23/11 3:20 PM TREŒÆ SPRAWY ZAWODU Anita Magowska Kontraktowane us³ugi farmaceutyczne 3 Nadzwyczajny XI Krajowy Zjazd Lekarzy 6 s. 6 Wybiórka w pigu³ce z VI Krajowego Zjazdu Aptekarzy 9 Irena Lipowicz List Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie op³at za wydawanie przez Naczeln¹ Radê Aptekarsk¹ zaœwiadczeñ potwierdzaj¹cych kwalifikacje polskiego farmaceuty 10 Anita Magowska Kontraktowane us³ugi farmaceutyczne jako strategia opieki zdrowotnej w Polsce 11 Agnieszka Zimmermann Zakaz reklamy dzia³alnoœci apteki w ujêciu kazuistycznym 15 s. 20 Adam Majewski, Tomasz Baj Wp³yw prawa do informacji medycznej na œwiadomoœæ pacjentów 21 Bogdan Ostrowski Dzia³alnoœæ Naczelnej Rady Aptekarskiej w ocenie VI Krajowego Zjazdu Aptekarzy 28 Apteka w nowym systemie refundacyjnym 43 Ewa Zygad³o Dostêpnoœæ informacji o lekach 44 s. 28 NAUKA I PRAKTYKA Karolina Pytka, Anna Rapacz, Barbara Filipek Postêpy w leczeniu nadciœnienia p³ucnego 47 ANGIELSKI W PRAKTYCE FARMACEUTYCZNEJ Strategiczny Odpowiedzialny Nowoczesne leki inwestor partner i szczepionki GlaxoSmithKline odpowiedzialny partner W swoich działaniach dążymy do tego, aby być odpowiedzialnym partnerem, budując oparte na zaufaniu relacje z uczestnikami polskiego systemu ochrony zdrowia, stawiając na dialog i transparentną współpracę. Mamy świadomość szczególnych wymagań społecznych wobec firm funkcjonujących w obszarze ludzkiego życia i zdrowia. Dlatego bierzemy bezwzględną odpowiedzialność za jakość i bezpieczeństwo swoich leków, a także od lat wyznaczamy i promujemy dobre praktyki prowadzenia działalności w sektorze farmaceutycznym. Jolanta Suchocka-Strysko, Christopher A. Strysko Spotkania z angielskim cz. XVIII 56 Wspieramy rozwój polskiej nauki i medycyny, współpracując ze środowiskiem lekarzy, pielęgniarek, położnych i farmaceutów. Ponadto, wraz z różnymi partnerami społecznymi, prowadzimy liczne akcje edukacyjne i programy społeczne promujące profilaktykę zdrowotną. Dbamy o rozwój naszych pracowników i tworzymy bezpieczne środowisko pracy. Pomagamy także lokalnym społecznościom i przykładamy wagę do ochrony środowiska naturalnego. W 2011 roku jako pierwsi w branży farmaceutycznej w Polsce wydaliśmy raport społeczny, który prezentuje działalność firmy we wszystkich obszarach odpowiedzialności społecznej w oparciu o zweryfikowane dane i obiektywne wskaźniki. Raport został laureatem ogólnopolskiego konkursu na najlepiej sporządzony raport z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu w Polsce. Treść raportu dostępna jest na stronie s. 60 GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A. ul. Grunwaldzka Poznań tel.: fax:

5

6 Wiktor Szukiel O WSPÓLNYCH PROBLEMACH NA NADZWYCZAJNYM XI KRAJOWYM ZJE DZIE LEKARZY Zjazd otworzy³ i przywita³ goœci prezes Naczelnej Izby Lekarskiej dr n. med. Maciej Hamankiewicz W dniach lutego br. odby³ siê Nadzwyczajny XI Krajowy Zjazd Lekarzy. W obradach uczestniczyli miêdzy innymi minister zdrowia lek. med. Bartosz Ar³ukowicz, by³y premier RP prof. dr hab. Jerzy Buzek ( ojciec chrzestny zlikwidowanych Kas Chorych), prezes Polskiego Towarzystwa Lekarskiego prof. dr hab. Jerzy Woy-Wojciechowski, prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej dr n. med. Grzegorz Kucharewicz, prezes Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych dr n. med. El bieta Puacz. Obrady Zjazdu zdominowane zosta³y przez problemy wynik³e z wprowadzenia nowej ustawy refundacyjnej. Zdecydowano, e do protestów œrodowisko lekarskie przyst¹pi od 1 lipca br. je eli strona rz¹dowa nie uzna s³usznych postulatów lekarzy przy kolejnej nowelizacji ustawy refundacyjnej. Z ca³¹ stanowczoœci¹ podreœlano, e lekarz nie jest agentem refundacyjnym. Do problemów tych odniós³ siê tak e prezes NRA dr n. med Grzegorz Kucharewicz. W koñcowej czêœci swego wyst¹pienia odczyta³ specjalny list do uczestników Zjazdu, w którym stwierdzi³: Jest rzecz¹ oczywist¹, e wszelkie rozwi¹zania prawne dotycz¹ce naszych zawodów powinny byæ przygotowywane przy wspó³udziale sa- 6 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012

7 2 1 Minister Batrosz Ar³ukowicz w rozmowie z by³ym premierem RP Jerzym Buzkiem (1). Prezes NRA Grzegorz Kucharewicz przed obradami Zjazdu udziela wywiadu radiu IRA (2). Profesor Jerzy Woj- -Wojciechowski w rozmowie z delegatami na Zjazd (3). 3 morz¹dów zawodowych lekarzy i farmaceutów. Wierzê, e prawo bêdzie tworzone z nami, a nie przeciw nam! yczê Pañstwu, aby Krajowy Zjazd sta³ siê okazj¹ do refleksji nad miejscem i rol¹ samorz¹du zawodowego lekarzy we wspó³czesnym pañstwie prawa. Nie ulega w¹tpliwoœci, e ochrona konstytucyjnie zagwarantowanych obszarów samorz¹dnoœci le y w interesie nie tylko lekarzy, ale i ca³ego spo³eczeñstwa obywatelskiego. O kszta³cie i roli samorz¹du zawodowego musi wspó³decydowaæ sam samorz¹d. Pragnê jeszcze raz podziêkowaæ cz³onkom i przedstawicielom w³adz samorz¹du lekarskiego za poparcie dzia³añ podejmowanych przez Naczeln¹ Radê Aptekarsk¹ w okresie wchodzenia w ycie ustawy o refundacji leków. Chcia³bym równie wyraziæ nadziejê, e w trakcie trwaj¹cych w³aœnie prac nad rozporz¹dzeniem w sprawie recept lekarskich wspólnie uda nam siê wypracowaæ rozwi¹zania satysfakcjonuj¹ce zarówno lekarzy, jak i farmaceutów. (bo) CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219)

8 Wykaz dostêpnych publikacji ksi¹ kowych Wydawnictwa Farmapress niezbêdnych w ci¹g³ym szkoleniu farmaceutów (zgodnym z Rozporz¹dzeniem Ministra Zdrowia w sprawie ci¹g³ych szkoleñ farmaceutów Dz. U. z 2007 r. nr 59, poz. 403) dr n. farm. Jerzy azowski Podstawy opieki farmaceutycznej w teorii i praktyce aptecznej Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2005, s. 220, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) dr hab. n. med. Marcin Czech Farmakoekonomika w opiece farmaceutycznej Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2008, s. 248, cena 68,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 36,75 z³ (w tym VAT 5%) mgr farm. Ewa Zygad³o Komunikacja w pracy aptekarza. Wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2010, wyd. II, s. 124, cena 31,50 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 23,10 z³ (w tym VAT 5%) dr n. farm., mgr prawa Agnieszka Zimmermann, aptekarz praktyk Apteka jako oœrodek œwiadcz¹cy opiekê farmaceutyczn¹ Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2010, s. 224, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) dr n. farm. Pawe³ Bodera, prof. dr hab. n. farm. Barbara Filipek, dr n. farm. Marek Jêdrzejczak, dr hab. n. med. Jan Ruxer, dr n. farm. Jacek Sapa, prof. dr hab. med. Barbara Zahorska-Markiewicz Profilaktyka oraz leczenie nadwagi i oty³oœci Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2010, s. 168, cena 78,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) dr n. med Mariusz Jasik Opieka diabetologiczna. Wybrane zagadnienia diabetologii klinicznej dla aptekarzy Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2005, s. 360, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) prof. dr hab. Jerzy Brandys, dr n. med. Mariusz Jasik, prof. dr hab. S³awomir Lipski, dr n. farm. Jerzy azowski, dr n. farm. Agnieszka Skowron Opieka farmaceutyczna w nadciœnieniu têtniczym. Wybrane zagadnienia dla aptekarzy Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2006, s. 272, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) dr n. farm. Sebastian Polak, dr n. farm. Agnieszka Skowron, mgr farm. Wioletta Turska, mgr farm. Barbara Wiœniowska Prowadzenie opieki farmaceutycznej i rozwi¹zywanie problemów lekowych na wybranych przyk³adach Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2010, s. 168, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) dr n. med. Stanis³aw R. Burzyñski Geny ycia Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2008, s. 116, cena 68,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 36,75 z³ (w tym VAT 5%) mgr farm. Jolana Suchocka-Strysko, Christopher A. Strysko Angielski w praktyce aptecznej. Dialogi przy pierwszym stole Wydawnictwo Farmapress Warszawa 2011, s. 180, cena 89,25 z³ (w tym VAT 5%), po rabacie 47,25 z³ (w tym VAT 5%) Rabaty udzielane s¹ prenumeratorom Czasopisma Aptekarskiego. Op³aty za pakowanie i koszt przesy³ki ponosi Wydawca.

9 WYBIÓRKA W PIGU CE Z VI KRAJOWEGO ZJAZDU APTEKARZY Naczelna Komisja Rewizyjna Przewodnicz¹cy mgr farm. Andrzej Wróbel z OIA w Bydgoszczy Wiceprzewodnicz¹cy mgr farm. Jolanta Dahlke-Miœ z OIA w Koszalinie Sekretarz mgr farm. Katarzyna Kêdzierska z OIA w Opolu Cz³onkowie mgr farm. Danuta Mikoszewska z OIA we Wroc³awiu mgr farm. Przemys³aw Orlikowski z OIA w Czêstochowie mgr farm. Grzegorz Stró yk z OIA w Kaliszu mgr farm. Krzysztof Œwigoniak z OIA w Warszawie Naczelny S¹d Aptekarski Przewodnicz¹cy mgr farm. Kazimierz Jura z OIA w Krakowie Z-ca przewodnicz¹cego mgr farm. Ryszard Seidel z OIA Warszawie Cz³onkowie dr n. farm. Piotr Belniak z OIA w Lublinie mgr farm. Ewa Bilska z OIA w Rzeszowie mgr farm. Lucjan Borys z OIA w Bydgoszczy mgr farm. Micha³ Dera z OIA w Warszawie mgr farm. Franciszek Dragan z OIA w Warszawie mgr farm. Barbara Kozicka z OIA w Warszawie mgr farm. Anna Lipiñska z OIA w odzi mgr farm. Anna Matan z OIA w Warszawie mgr farm. Piotr Molin z OIA w Bielsko-Bia³ej mgr farm. Ireneusz Nesterowicz z OIA w Gdañsku dr n. farm. Wojciech Piotrowski z OIA we Wroc³awiu mgr farm. Edward Stencel z OIA w Szczecinie mgr farm. Anna W³odarczyk z OIA w Krakowie Departament Spraw Zagranicznych W wyst¹pieniu na VI Krajowym ZjeŸdzie Aptekarzy prezes NRA dr n. med. Grzegorz Kucharewicz wiele cierpkich s³ów skierowa³ pod adresem dotychczasowego koordynatora Departamentu Spraw Zagranicznych mgr. farm. Piotra Bohatera. Od czterech lat koordynator zasiada³, uczestniczy³ i bra³ udzia³ w pracach PGEU w Brukseli, w której pocz¹tkowo jako skarbnik a obecnie jako wiceprezes tej e organizacji reprezentuje polski samorz¹d aptekarski. Jego praca nie prze³o y³a siê na adne realne osi¹gniêcia ani poprawê dzia³alnoœci naszego samorz¹du. Mgr Piotr Bohater nie spowodowa³ a eby PGEU wspar³o nas w dzia³aniach na rzecz nowej ustawy refundacyjnej. (...) Przypomnê tylko, e koszt utrzymania koordynatora Departamentu Spraw Zagranicznych w Brukseli przez ostatnie 4 lata wyniós³ prawie pó³ miliona z³otych ze sk³adek wszystkich aptekarzy w Polsce podreœli³ prezes NRA. Naczelny Rzecznik Odpowiedzialnoœci Zawodowej Naczelny Rzecznik Odpowiedzialnoœci Zawodowej mgr farm. Beata Owczarska z OIA w Poznaniu Zastêpcy Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialnoœci Zawodowej mgr farm. Ryszard Jasiñski z OIA w Katowicach mgr farm. Leokadia aszkiewicz z OIA w Lublinie dr n. farm. Stefan Piechocki z OIA w Poznaniu mgr farm. Maria Wójcik z OIA w Rzeszowie CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219)

10 Warszawa, 8 lutego 2012 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich Irena LIPOWICZ RPO V/ll/AA Warszawa Tel. centr Al. Solidarnoœci 77 Fax Pan BARTOSZ AR UKOWICZ Minister Zdrowia Szanowny Panie Ministrze, W listopadzie 2011 r. przedstawi³am Sekretarzowi Stanu w Ministerstwie Zdrowia problem pobierania op³aty za wydanie przez Naczeln¹ Radê Aptekarsk¹ zaœwiadczenia potwierdzaj¹cego kwalifikacje polskiego farmaceuty. W toku badania sprawy indywidualnej dotycz¹cej nadmiernej wysokoœci pobieranej op³aty ujawni³ siê bowiem problem natury generalnej braku podstaw prawnych do wprowadzenia przez Naczeln¹ Radê Aptekarsk¹ odp³atnoœci za wydawanie wymienionych zaœwiadczeñ. W odpowiedzi, otrzyma³am wyjaœnienie z dnia 24 stycznia 2012 r. Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Zdrowia Andrzeja W³odarczyka, wskazuj¹ce na podstawê prawn¹ w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o op³acie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz ze zm.), pobierania op³aty skarbowej za wydanie przez Naczeln¹ Radê Lekarsk¹ zaœwiadczenia, o którym mowa w art. 4g ustawy z dnia 19 kwietnia 1991r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2003 r. Nr 9, poz. 108 ze zm.). Z przykroœci¹ informujê, e powy szej odpowiedzi nie sposób uznaæ jako wyjaœnienie problemów podnoszonych w powo³anym wyst¹pieniu, zw³aszcza, e treœæ tego pisma w aden sposób nie odnosi siê do legalnoœci pobierania przez Naczeln¹ Radê Aptekarsk¹ op³aty za wydanie zaœwiadczenia potwierdzaj¹cego kwalifikacje polskiego farmaceuty, na podstawie uchwa³y Nr IV7 38 / 2005 z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie odp³atnoœci za wydanie zaœwiadczeñ poœwiadczaj¹cych posiadanie kwalifikacji farmaceuty wynikaj¹cych z przepisów prawa Unii Europejskiej. W œwietle 1 tej uchwa³y, tytu³em zwrotu kosztów zwi¹zanych z wydaniem zaœwiadczenia okreœlonego w art. 2 b ust. 2 pkt 1 do 3 ustawy, w razie nie otrzymania dotacji na ten cel, pobiera siê od wnioskodawcy op³atê w z³otych polskich o równowartoœci 100 euro. Nie wnikaj¹c w istotê op³aty skarbowej, nie sposób podzieliæ zaprezentowanego pogl¹du, e Naczelna Rada Aptekarska pobiera op³atê skarbow¹ za wydanie omawianego zaœwiadczenia, skoro podstawê prawn¹ ¹dania op³aty stanowi uchwa³a Naczelnej Rady Aptekarskiej, a nie przepisy ustawy o op³acie skarbowej, które ustalaj¹ wysokoœæ tej op³aty. W zwi¹zku z powy szym, na podstawie art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.), zwracam siê do Pana Ministra z uprzejm¹ proœb¹ o zajêcie stanowiska w niniejszej sprawie oraz rozwa enie potrzeby podjêcia dzia³añ w kierunku wyeliminowania z obrotu prawnego wymienionej uchwa³y Naczelnej Rady Aptekarskiej. ¹czê wyrazy szacunku /-/ Irena Lipowicz Pismo powy szej treœci skierowa³ do redakcji Pawe³ Grabczak z Zespo³u Spo³ecznego Biura Rzecznika Praw Obywatelskich 10 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012

11 ISSN Vol. XIX Rok za³o enia 1992 Nr 3 (219) Marzec 2012 Punktacja: Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego: 6 pkt Index Copernicus: Wydawnictwo Farmapress : 10,63 pkt Czasopismo Aptekarskie : 4,15 pkt Kontynuator tradycji Czasopisma utworzonego w roku 1871 we Lwowie Od redakcji Siedem lat temu, w kwietniowym wydaniu Czasopisma Aptekarskiego doc. dr hab. Anita Magowska zaproponowa³a wprowadzenie kontraktowych us³ug farmaceutycznych. Niestety, nikt z ówczesnych decydentów nie zainteresowa³ siê inicjatyw¹, która w obecnej sytuacji, przy nadaniu jej kszta³tu prawnego, mog³aby w znacznym stopniu zracjonalizowaæ, a tym samym obni yæ koszty leczenia. Przypominamy wiêc jeszcze raz tê inicjatywê, która nie straci³a swojej aktualnoœci. Liczymy, e tym razem decydenci odpowiedzialni za zdrowie nas wszystkich zwracaæ bêd¹ wiêksz¹ uwagê na inicjatywy nie tylko czasopism specjalistycznych, ale równie na indywidualne inicjatywy obywatelskie. Wyra amy nadziejê, e z inicjatyw¹ doc. dr hab. Anity Magowskiej zapoznaj¹ siê minister finansów Jacek Rostowski, minister zdrowia Bartosz Ar³ukowicz i przewodnicz¹ca Rady Narodowego Funduszu Zdrowia Renata Hayder. KONTRAKTOWANE US UGI FARMACEUTYCZNE JAKO STRATEGIA OPIEKI ZDROWOTNEJ W POLSCE doc. dr hab. Anita MAGOWSKA Katedra i Zak³ad Historii Nauk Medycznych UM w Poznaniu anitamagowska@yahoo.com W dobie recesji i wysokiego bezrobocia sta³o siê rzecz¹ oczywist¹, e kryzys systemu opieki zdrowotnej w Polsce mo na przezwyciê yæ nie poprzez zwiêkszenie, lecz zmniejszenie nak³adów na opiekê zdrowotn¹. Godn¹ rozwa enia bo nie naruszaj¹c¹ dobra pacjentów szans¹ zmniejszenia wydatków ponoszonych ze œrodków publicznych na leki s¹ kontraktowane us³ugi farmaceutyczne. Pozwalaj¹ one na wzmocnienie pozycji ekonomicznej aptek po³o onych w dzielnicach peryferyjnych, a wiêc sprzyjaj¹ takiemu rozmieszczeniu aptek, który pacjentom zapewnia ³atwy dostêp do leków. Ponadto odci¹- aj¹ one lekarzy i skracaj¹ czas oczekiwania pacjentów na wizytê u specjalisty. Wprowadzeniem kontraktowanych us³ug farmaceutycznych mog¹ byæ zainteresowani jednak nie tylko farmaceuci, lekarze i chorzy, ale równie na razie zdrowy ogó³ spo³eczeñstwa, poniewa umo - liwiaj¹ one przesuniêcie nak³adów finansowych z ochrony zdrowia na przysz³oœciowe inwestycje: tworzenie nowych miejsc pracy, budownictwo mieszkaniowe, kulturê etc.

12 WARIANT AMERYKAÑSKI Rozwi¹zania przyjête w innych krajach w zakresie kontraktowanych us³ug farmaceutycznych s¹ nie ca³kiem mo liwe do skopiowania, jednak stanowi¹ wa ny punkt odniesienia dla rozwa añ o wprowadzeniu ich w Polsce. W USA kontraktowane us³ugi farmaceutyczne zapocz¹tkowano w 1992 r. na mocy ustawy o zdrowiu publicznym, która umo liwi³a zakupywanie i dyspensowanie przez apteki znajduj¹ce siê w przychodniach, specjalistycznych oœrodkach zdrowia i ma- ³ych szpitalikach leków po bardzo obni onych cenach. Tanie leki by³y potrzebne pacjentom leczonym ambulatoryjnie z powodu AIDS, uzale nieñ, chorób wenerycznych, hemofilii, gruÿlicy etc. W ten sposób osoby te, czêsto pozbawione minimum socjalnego, otrzymywa³y szansê terapii. Te placówki, które opiekowa- ³y siê powy szymi grupami chorych a nie posiada³y w³asnych aptek, nie mog³y jednak skorzystaæ z mo liwoœci zakupywania tañszych leków. Dlatego ju w tym samym roku wprowadzono tzw. 340B Program, który wyznacza³ dok³adnie 340 przychodni, oœrodków zdrowia i szpitalików uprawnionych do zawierania kontraktów z aptekami publicznymi. Po zawarciu kontraktu apteki publiczne zamawiaj¹ odpowiednie generyki u producentów oraz przyjmuj¹ ich dostawê, a rachunek p³aci oœrodek zdrowia zwi¹zany z dan¹ aptek¹ kontraktem na dyspensowanie. Kontrakty zawieraj¹ liczne obwarowania, których celem jest skierowanie strumienia tanich leków wy³¹cznie do uprawnionych pacjentów danego oœrodka, których listy apteki otrzymuj¹. Dyspensowanie tanich leków osobom nieuprawnionym podlega sankcjom prawnym. Na mocy kontraktu aptekarz zostaje zobowi¹zany równie do comiesiêcznych wizyt we wspó³pracuj¹cym z nim oœrodku zdrowia, do zgody na nag³e inspekcje i do sporz¹dzania okresowych sprawozdañ zatwierdzanych potem przez oœrodek zdrowia. Zwi¹zana kontraktem apteka publiczna zyskuje mo liwoœæ œwiadczenia innych jeszcze us³ug farmaceutycznych dla danej placówki (np. dostarczanie butli z tlenem, respiratorów i sprzêtu medycznego). Co prawda jeden oœrodek zdrowia mo e zawrzeæ kontrakt tylko z jedn¹ aptek¹ publiczn¹, ale przywi¹zuj¹cy du ¹ wagê do wolnoœci i demokracji Amerykanie uznali, e pacjent powinien wybieraæ aptekê, a nie byæ zmuszonym do zakupywania leków w okreœlonym miejscu. Wprowadzono wiêc stosown¹ modyfikacjê i utworzono specjalne Centrum Wspierania Us³ug Farmaceutycznych (Pharmacy Services Support Center) przy urzêdzie federalnym zajmuj¹cym siê sprawami opieki zdrowotnej (Health Resources and Services Administration s Bureau of Primary Health). Centrum zarz¹dza programem 340B, tworzy modele nowoczesnych us³ug farmaceutycznych i zajmuje siê wprowadzaniem rozszerzonych us³ug farmaceutycznych do podstawowej opieki medycznej. Amerykañski wariant kontraktowanych us³ug farmaceutycznych jest wysoko ceniony.przez w³aœcicieli aptek publicznych. Od kilku lat borykaj¹ siê oni z konkurencj¹ aptek internetowych, sieci aptecznych, a zw³aszcza koncernów farmaceutycznych, które od niedawna przeorientowuj¹ swój marketing na reklamy leków OTC kierowane bezpoœrednio do osób prywatnych i nastêpnie na sprzeda wysy³kow¹ zamówionych preparatów z pominiêciem aptek. Z doœwiadczeñ amerykañskich wynika, e ten rodzaj sprzeda y jest mo liwy dopiero po powstaniu baz danych potencjalnych nabywców, które zazwyczaj s¹ dzie³em... samych aptekarzy, nieœwiadomych, e w³¹czaj¹c siê w programy lojalnoœciowe realizowane w pierwszej kolejnoœci przez sieci aptek i udostêpniaj¹c zgromadzone w ten sposób dane pacjentów hurtowniom farmaceutycznym, niszcz¹ podstawy swego bytu. Nie s¹ to obawy bezpodstawne. W 1998 r. dwie sieci aptek amerykañskich, CVS i Giant Foods, przekaza³y dane pacjentów firmie marketingowej Elensys, która na zlecenie producentów leków przesy³a³a im informacje o nowych produktach. Sprawa ta wywo³a³a oburzenie opinii publicznej i przyczyni³a siê do wprowadzenia zakazu podobnych praktyk w USA. WARIANT ANGIELSKI Na pocz¹tku lat dziewiêædziesi¹tych tak e angielscy mened erowie krajowego systemu opieki zdrowotnej (National 12 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012

13 Health Services NHS) zaczêli szukaæ mo liwoœci zmniejszenia wydatków ze œrodków publicznych na leki oraz ograniczenia hospitalizacji i œmiertelnoœci odlekowych. W rezultacie opracowano strategiê kontraktowanych us³ug farmaceutycznych, których zakres z roku na rok rozszerza siê. W pierwszym pó³roczu 2004 r. pierwsi aptekerze angielscy zyskali nawet uprawnienia do dodatkowego przepisywania leków na receptê, odci¹ aj¹c w ten sposób lekarzy rodzinnych. W tym zakresie historycznie pierwszymi byli: Neil Frankland, naczelny farmaceuta kliniczny w zespole przychodni szpitala w North Shields, Fiona Reid, pierwsza farmaceutka przepisuj¹ca leki w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w zespole przychodni w Gorebridge, oraz Campbell Shimmins z apteki publicznej w Perthshire. Tylko w lipcu 2004 r. 97 farmaceutów angielskich ukoñczy³o odpowiednie szkolenie i zyska³o uprawnienia do suplementacyjnego przepisywania leków w przychodniach oraz na oddzia³ach szpitalnych. Te uprawnienia dotycz¹ przede wszystkim leków stosowanych w chorobach przewlek³ych, œrodków hipoglikemicznych, antyinfekcyjnych, zapobiegaj¹cych chorobie wrzodowej o³¹dka. Te spektakularne i w realiach polskich szokuj¹ce przyk³ady kontraktowanych us³ug farmaceutycznych dowodz¹, e lekarze i sami pacjenci akceptuj¹ nowe uprawnienia zawodowe farmaceutów pracuj¹cych w aptekach, e prowadz¹ one do oszczêdnoœci w wydatkach na farmakoterapiê i do lepszego wykorzystania pracy lekarzy. Godny uwagi jest jednak nieco inny, wczeœniej wypracowany zakres kontraktowanych w Anglii us³ug farmaceutycznych. W tym kraju szacuje siê, e oko³o 56% ogó³u recept to kolejne ordynacje tych samych œrodków farmaceutycznych. Apteki zawieraj¹ zatem kontrakty na powtarzalne dyspensowanie leków, co odci¹ a lekarzy rodzinnych z czasoch³onnego obowi¹zku, a ponadto zmniejsza czêstotliwoœæ wizyt chorych w ich gabinetach. Podkreœla siê, e d³ugi czas otwarcia aptek sprawia, i s¹ one bardziej dostêpne dla chorych ni gabinety lekarskie i e nigdy kolejki w aptekach nie s¹ tak d³ugie jak w przychodniach Taka us³uga farmaceutyczna ma istotny wp³yw na lokalizacjê aptek, ich czynnoœci i rentownoœæ. Ze zgromadzonych doœwiadczeñ wynika, e ludzie po wprowadzeniu zakontraktowanego powtarzalnego dyspensowania leków udaj¹ siê po nie do apteki po³o onej najbli ej miejsca zamieszkania. Apteki w po- ³o onych na obrze ach miast supermarketach odgrywaj¹ w zakresie tej us³ugi mniejsz¹ rolê ni apteki osiedlowe. W 2004 r. kontrakty NHS z angielskimi aptekami obejmowa³y nastêpuj¹ce podstawowe us³ugi: dyspensowanie, powtarzaj¹ce siê dyspensowanie, sprzeda leków, promocjê zdrowego stylu ycia, promocjê samoleczenia w zakresie mniejszych dolegliwoœci, kierowanie pacjentów do innych œwiadczeniodawców medycznych. Czêœæ aptek zawar³a kontrakty na us³ugi poszerzone, którymi by³y: leczenie mniejszych dolegliwoœci, udzia³ w zwalczaniu uzale nienia od tytoniu, dodatkowe przepisywanie leków i zarz¹dzanie farmakoterapi¹ oraz rozwój us³ug œwiadczonych we wspó³pracy z lekarzami i pielêgniarkami. Do poszerzonych us³ug nale ¹ te, które s¹ œwiadczone poza aptekami publicznymi, a wiêc np. nadzorowanie farmakoterapii w domach opieki spo³ecznej, hospicjach. PROPOZYCJE DLA POLSKI Przy wprowadzaniu kontraktowanych us³ug farmaceutycznych nale a³oby zacz¹æ od powtarzalnego dyspensowania leków, poniewa pozwala ono na zgromadzenie doœwiadczeñ potrzebnych do zarz¹dzania farmakoterapi¹ w chorobach przewlek³ych. Zarz¹dzanie farmakoterapi¹ polega na modyfikacji dawek, zapobieganiu interakcjom z innymi lekami lub po ywieniem itp., a wymaga wspó³pracy z lekarzami i przechowywania elektronicznej dokumentacji chorych w aptece. To w³aœnie zarz¹dzanie przez farmaceutów lekami w chorobach przewlek³ych stanowi najwa niejsz¹ dla zdrowia publicznego i racjonalnego finansowania krajowego systemu opieki zdrowotnej kontraktowan¹ us³ugê farmaceutyczn¹. Nale y podkreœliæ, e us³uga ta wymaga wspó³pracy aptekarza z lekarzami i pielêgniarkami. Jest celowa i uzasadniona w przypadku farmakoterapii chorób psychicznych, poniewa w Polsce, podobnie jak na ca³ym œwiecie, wystêpuje tendencja do likwidacji szpitali CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219)

14 psychiatrycznych i leczenia ich by³ych pacjentów ambulatoryjnie. Inn¹ kontraktowan¹ us³ug¹ farmaceutyczn¹ znan¹ z doœwiadczeñ angielskich jest edukacja kierowana do organizacji dzia³aj¹cych na rzecz pacjentów (lub skupiaj¹cych pacjentów) cierpi¹cych na okreœlon¹ chorobê, np. stwardnienie rozsiane, chorobê Alzheimera, chorobê Parkinsona. Umiejêtnoœci aptekarzy w tym zakresie by³yby bezcenne. Podobnie wysoko cenione by- ³oby zarz¹dzanie farmakoterapi¹ prowadzone przez farmaceutów w hospicjach i domach opieki spo³ecznej oraz wobec osób znajduj¹cych siê w stanach terminalnych a objêtych opiek¹ paliatywn¹ we w³asnych domach. Osobom tym lekarze niekiedy zapisuj¹ na raz nawet ró nych leków, których przyjmowanie mo e staæ siê bezpoœredni¹ przyczyn¹ œmierci. Weryfikacja tych recept przez farmaceutê pozwala zrezygnowaæ z wykupywania leków powoduj¹cych interakcje, zwiêkszaj¹cych niewydolnoœæ nerek lub kr¹ enia, czy te po prostu niepotrzebnych (np. zapisywanie choremu w stanie terminalnym leków poprawiaj¹cych funkcje pamiêci). W ten sposób mo na znacznie zmniejszyæ nak³ady ze œrodków publicznych na refundacjê leków. Tak wiêc polska wersja podstawowych kontraktowanych us³ug farmaceutycznych dotycz¹cych aptek publicznych (kiedyœ nazywanych otwartymi) mo e obejmowaæ: 1. Dyspensowanie i powtarzalne dyspensowanie leków, co mia³oby istotne znaczenie dla aptek osiedlowych; 2. Sprzeda leków (to oczywiste, ale kontrakty tak¹ us³ugê te wymieniaj¹); 3. Promocjê zdrowego stylu ycia i samoleczenia w drobnych dolegliwoœciach; 4. Kierowanie pacjentów do lekarzy oraz laboratoriów diagnostycznych, rehabilitantów etc. (by³yby to us³ugi p³atne); 5. Edukacjê organizacji dzia- ³aj¹cych na rzecz pacjentów. Na poszerzone kontraktowane us³ugi farmaceutyczne mog¹ sk³adaæ siê: 1. Nadzór fachowy nad farmakoterapi¹, ze szczególnym uwzglêdnieniem chorób psychicznych; 2. Suplementacyjne przepisywanie; 3. Terapia uzale nieñ; 4. Nadzór nad farmakoterapi¹ u pacjentów podlegaj¹cych opiece hospicyjnej, tak e w warunkach domowych; 5. Nadzór nad farmakoterapi¹ w domach opieki spo- ³ecznej; 6. Szkolenia personelu medycznego. Kontraktowane us³ugi farmaceutyczne wymagaj¹ szerokiej dyskusji, w której ju na wstêpie nale y podnieœæ kwestiê ochrony danych osobowych pacjentów, koniecznoœæ wyposa enia apteki w odpowiedni sprzêt komputerowy oraz zatrudniania co najmniej dwóch magistrów farmacji na jednej zmianie, wreszcie koniecznoœæ organizowania odpowiednich szkoleñ uprawniaj¹cych do œwiadczenia poszerzonych us³ug farmaceutycznych. Konieczne jest tak e partnerstwo przedstawicieli innych zawodów medycznych, przede wszystkim lekarzy. Na tê dyskusjê jest coraz mniej czasu, bo wobec lawiny problemów ujawniaj¹cych siê w systemie opieki zdrowotnej dzia³aæ trzeba szybko. A wszystko po to, aby farmakoterapia by³a bezpieczniejsza i skuteczniejsza dla chorych, jej koszty mo liwie najmniejsze. Tak e po to, aby wiedza farmaceutów zosta³a najlepiej wykorzystana, a wsparte o zagraniczny kapita³ sieci aptek nie zmiot³y z powierzchni ziemi ma³ych, bardzo wa nych dla chorych aptek o niekomercyjnej lokalizacji. Piœmiennictwo: 1. John D Arcy: Foreword. Pharmacy Business and Practice NPA Clare Bellingham: How suplementary prescribing is working for pharmacists in practice. Prescribing& Medicines Management July 2004 s Department of Health, Medicines Pharmacy& Industry Group: Pharmacy and Prescriptions Branch: Framework for a new community contract. July Bernard Lo, Ann Alpers: Uses and Abuses of Prescription Drug Information in Pharmacy Benefits Management Programs. JAMA 2000 s Katheryne Richardson: Contracted Pharmacy Services in Basic Language. Booklet 8 ACU Resource Series on Comprehensive Pharmacy Services for the Medically Underserved Practice, USA CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012

15 amanie zakazu reklamy dzia³alnoœci apteki (wynikaj¹cego z art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne) podlega karze pieniê nej w wysokoœci do z³otych. Karê nak³ada wojewódzki inspektor farmaceutyczny w drodze decyzji administracyjnej. ZAKAZ REKLAMY DZIA ALNOŒCI APTEKI W UJÊCIU KAZUISTYCZNYM dr n. farm., mgr prawa Agnieszka ZIMMERMANN, aptekarz praktyk Gdañski Uniwersytet Medyczny agnieszkazimmermann@gumed.edu.pl Zakaz reklamowania dzia³alnoœci apteki, obowi¹zuj¹cy od 1 stycznia 2012 roku, mo na rozpatrywaæ jako przekonanie ustawodawcy o szczególnej roli i presti u placówki ochrony zdrowia, jak¹ jest apteka. Oponenci wprowadzonych zmian, argumentuj¹c swoje stanowisko, wskazuj¹, e w dzisiejszym œwiecie zakaz reklamy dzia- ³alnoœci uznawaæ nale y za archaiczny i nieprzystaj¹cy do wspó³czesnej rzeczywistoœci rynkowej. Podobny problem dotyczy zakazu reklamy dzia- ³alnoœci wolnych zawodów (np. lekarzy czy prawników) w Polsce [1]. Niestety, w odniesieniu do reklamy aptek nabra³ on szczególnego znaczenia, poniewa w³aœcicielem apteki mo e byæ tak- e osoba bez wykszta³cenia farmaceutycznego, której dzia³ania nie musz¹ byæ zgodne z regu³ami wynikaj¹cymi z Kodeksu Etyki Aptekarza RP. Brak postawy etycznej i agresywny marketing aptek by³y do tej pory zjawiskiem powszechnym i zapewne spowodowa³y drastyczn¹ ingerencjê ustawodawcy, która co prawda oceniana jest czêsto jako sprzeczna z zasadami swobody dzia- ³alnoœci gospodarczej, ale w pe³ni sankcjonuje spo³eczn¹ definicjê apteki wprowadzon¹ przez ustawê Prawo farmaceutyczne (art. 86 ust. 1). Zakaz reklamy pewnych rodzajów dzia³alnoœci wynika z ich specyfiki. Na gruncie prawa medycznego zakaz reklamy obowi¹zuje podmioty lecznicze i osoby prowadz¹ce praktykê zawodow¹ (w tym lekarzy i pielêgniarki) i wynika z art. 14 ustawy o dzia³alnoœci leczniczej. Do zadañ podmiotów prowadz¹cych dzia³alnoœæ lecznicz¹ nale y z kolei informowanie o zakresie i rodzajach udzielanych œwiadczeñ zdrowotnych. Ograniczenia dotycz¹ce reklamy us³ug farmaceutycznych œwiadczonych w aptece pozostaj¹ pod nadzorem wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych, którzy w razie stwierdzenia naruszenia nakazuj¹ zaprzestania prowadzenia takiej dzia³alnoœci. W JAKI SPOSÓB ROZRÓ NIÆ INFORMACJÊ O APTECE OD JEJ REKLAMY? Nowe zapisy ustawy zakazuj¹ reklamy aptek i odró niaj¹ reklamê od informacji. Przepis art. 94a Prawa farmaceutycznego nie zawiera jednak definicji reklamy dzia³alnoœci aptek wskazuj¹c tylko na treœci, które s¹ traktowane jako informacja: czyli dane o lokalizacji i godzinach pracy. Definicja reklamy w ustawie Prawo farmaceutyczne zawarta jest w art. 52 ust. 1, ale przepis ten odnosi siê do wyjaœnienia pojêcia reklamy produktów leczniczych, która polega na informowaniu lub zachêcaniu do stosowania produktu leczniczego, maj¹c na celu zwiêkszenie: liczby przepisywanych recept, dostarczania, sprzeda y lub konsumpcji produktów leczniczych. W zwi¹zku z brakiem definicji legalnej reklamy dzia³alnoœci apteki nale y oprzeæ siê na dotychczasowym orzecznictwie. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego S¹du Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 wrzeœnia 2010 r. (VI SA/Wa 838/10) za reklamê apteki nale y uznaæ wszelkie dzia³ania CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219)

16 polegaj¹ce na informowaniu i zachêcaniu do zakupu produktu leczniczego lub wyrobu medycznego w danej aptece lub punkcie aptecznym, maj¹ce na celu zwiêkszenie ich sprzeda y. Z kolei w wyroku Wojewódzkiego S¹du Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 paÿdziernika 2008 r. (VII SA/Wa 698/08) wskazuje siê, e pod pojêciem reklamy dzia³alnoœci apteki nale y rozumieæ zamiar przyci¹gniêcia potencjalnych klientów do dokonania zakupu towarów sprzedawanych w aptece niezale nie od form i metod jej prowadzenia oraz u ytych do jej realizacji œrodków jeœli jej celem jest zwiêkszenie sprzeda y produktów leczniczych lub wyrobów medycznych. Reklam¹ apteki mo e byæ zatem ka de dzia³anie, które zmierza do zwiêkszenia sprzeda y produktów w niej oferowanych. Istotnym elementem reklamy jest zamiar wywo³ania okreœlonej reakcji potencjalnych klientów, czyli chêæ skorzystania z oferty danej apteki. CZY NAZWA APTEKI MO E NAWI ZYWAÆ DO SLOGANU REKLAMOWEGO (np. CENTRUM NISKICH CEN)? Nazwa apteki jest podawana przez jej w³aœciciela we wniosku (art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo farmaceutyczne) o wydanie zezwolenia na jej prowadzenie. S³owa dodatkowe przy s³owie apteka, przynale nym z zezwolenia na jej prowadzenie stanowi¹ identyfikacjê placówki œwiadcz¹cej us³ugi farmaceutyczne (co potwierdza wyrok Wojewódzkiego S¹du Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 czerwca 2006 r. VII SA/Wa 576/06). Nazwa mo e zostaæ zmieniona po uzyskaniu decyzji zmieniaj¹cej zezwolenie w trybie art. 155 Kodeksu postêpowania administracyjnego (Kpa). Zmiana nazwy apteki jest prawem dopuszczalna, ale po spe³nieniu przes³anek okreœlonych w Kodeksie postêpowania administracyjnego. Aby to osi¹gn¹æ, musi zostaæ wydana przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego decyzja zmieniaj¹ca decyzjê o wydaniu zezwolenia na prowadzenie apteki. Do wydania decyzji zmieniaj¹cej niezbêdne jest wype³nienie przewidzianych w art. 155 Kpa przes³anek (czyli mo liwe jest to tylko za zgod¹ strony i tylko w sytuacji, gdy przepisy szczególne nie sprzeciwiaj¹ siê zmianie i gdy przemawia za tym interes spo³eczny lub s³uszny interes strony). Postêpowanie w sprawie zmiany decyzji ostatecznej jest samodzielnym postêpowaniem administracyjnym, którego istot¹ jest jedynie ustalenie, czy zachodz¹ przes³anki do zmiany takiej decyzji [2]. W wyroku NSA z dnia 13 grudnia 1996 r. (III SA 1207/95, Lex nr 27431) wskazano, e decyzje podejmowane w trybie art. 155 Kpa maj¹ charakter uznaniowy. Zatem zmiana decyzji pozostawiona jest uznaniu organu administracyjnego [3], zaœ badanie interesu spo³ecznego i s³usznego interesu strony nie mo e polegaæ na ocenie prawid³owoœci zastosowania przepisów prawa przy wydawaniu decyzji ostatecznej. Wzruszenie decyzji w tym trybie musi byæ podyktowane wzglêdami celowoœci mieszcz¹cymi siê w za³o eniach interesu strony (wyrok NSA z dnia 28 listopada 1994 r., III SA 739/94). Pojêcie interesu spo³ecznego nie jest zdefiniowane ustawowo, jest zatem pojêciem nieokreœlonym, którego treœæ nadaje organ orzekaj¹cy [4]. S³uszny interes strony to interes godny ochrony i nie bêd¹cy w sprzecznoœci z prawem oraz zasadami wspó³ ycia spo³ecznego. Wyst¹pienie z wnioskiem o zmianê nazwy apteki, objêt¹ zezwoleniem na jej prowadzenie na nazwê posiadaj¹c¹ s³owo czy s³owa bêd¹ce de facto jej reklam¹ przyci¹gaj¹c¹ klienta, powinno byæ ocenione jako zmierzaj¹ce do naruszenia zakazu reklamy wynikaj¹cego z nowych zapisów ustawy Prawo farmaceutyczne. CZY MO LIWE JEST OBECNIE PROWADZENIE PROGRAMÓW LOJALNOŒCIOWYCH? Istota programów lojalnoœciowych oferowanych do tej pory w aptekach, opartych na systemie zbierania punktów wymienianych na nagrody, sprowadza³a siê do zachêcania pacjentów do skorzystania z ofert danej apteki lub danej sieci aptek. Od pewnego czasu obserwowano zaanga owanie instytucji finansowych przedstawiaj¹cych pacjentom ró ne dodatkowe oferty, np. karty kredytowe na zakup leków czy karty rabatowe do wykorzystania w konkretnych aptekach. Mog¹ one byæ rozdawane przez podmioty inne ni apteka, ale de facto zachêcaj¹ one do zakupów w konkretnych placówkach. Program lojalnoœciowy kojarzony jest zatem z instrumentem wsparcia sprzeda y poprzez budowanie przywi¹zania pacjenta do apteki i zwiêkszanie jej obrotów. W dotychczasowym kszta³cie mo e zatem byæ uznany za formê prowadzenia dzia³alnoœci reklamowej. 16 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012

17 W opinii resortu zdrowia programy lojalnoœciowe s¹ rodzajem reklamy dzia³alnoœci aptek i punktów aptecznych, gdy s¹ konstruowane w celu zachêcenia pacjentów do kupowania jak najczêœciej i jak najwiêcej produktów leczniczych w konkretnej aptece (za: Nowa ustawa refundacyjna w art. 49 ust. 3 zakazuje stosowania jakichkolwiek form zachêty odnosz¹cych siê do leków, œrodków spo ywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego lub wyrobów medycznych podlegaj¹cych refundacji ze œrodków publicznych, w szczególnoœci kierowanych do pacjentów. Niedopuszczalne jest w tym zakresie wykorzystywanie sprzeda y uwarunkowanej, tworzenie pakietów i uczestnictwo w programach lojalnoœciowych. Niemo liwe jest ponadto oferowanie upustów, rabatów, bonifikat, darowizn, nagród, prezentów, upominków, wycieczek, loterii, losowañ, wszelkich form u yczeñ, transakcji wi¹zanych, u³atwieñ, zakupów lub us³ug sponsorowanych, wszelkiego rodzaju talonów, bonów oraz innych niewymienionych z nazwy korzyœci. Apteki w wiêkszoœci przypadków ju w roku 2011 zastrzega³y w regulaminach, e leki refundowane nie s¹ objête kart¹ sta³ego klienta czy programem lojalnoœciowym. Stosowanie form zachêty zakazanych ustaw¹ zagro one jest kara pieniê n¹. Pytanie, czy stworzenie oraz stosowanie programu lojalnoœciowego nieobejmuj¹cego produktów refundowanych jest dopuszczalne, nale y powi¹zaæ z pytaniem, czy taki program jest rodzajem reklamy apteki. Przy za³o eniu, e jest to rodzaj zachêty do kupowania w konkretnej aptece,nale y go potraktowaæ jako zakazan¹ reklamê dzia³alnoœci apteki. Takie rozumowanie w pe³ni oddaje istotê tworzenia programów lojalnoœciowych, które dotychczas oferowano. Wydaje siê, e argument przedk³adany przez podmioty broni¹ce legalnoœci programów lojalnoœciowych, zwi¹zany z brakiem publicznych komunikatów zachwalaj¹cych aptekê prowadz¹c¹ program nale a³oby uznaæ za nietrafny. CZY MO NA PROWADZIÆ REKLAMÊ LEKÓW OTC, KOSMETYKÓW ORAZ SUPLEMENTÓW DIETY NA TERENIE APTEKI? Zakazu reklamy dzia³alnoœci apteki wynikaj¹cego z art. 94a nie nale y uto samiaæ z ograniczeniem dopuszczalnej reklamy leków OTC czy kosmetyków oraz suplementów diety na terenie apteki. Mo liwe jest nadal organizowanie akcji promocyjnych, pos³ugiwanie siê w aptece plakatami czy ulotkami reklamuj¹cymi tego typu produkty. Niedopuszczalne jest ³amanie zasad wynikaj¹cych z rozdzia³u 4 ustawy Prawo farmaceutyczne, który odnosi siê do ogólnych regu³ reklamy leków, czyli np. oferowanie lub obiecywanie jakichkolwiek korzyœci w sposób poœredni lub bezpoœredni w zamian za nabycie produktu leczniczego lub dostarczanie dowodów, e dosz³o do jego nabycia. Zabroniona jest tak e reklama dotycz¹ca leków: wydawanych wy³¹cznie na podstawie recepty, zawieraj¹cych œrodki odurzaj¹ce i substancje psychotropowe, umieszczonych na wykazach leków refundowanych oraz dopuszczonych do wydawania bez recept o nazwie identycznej z umieszczonymi na tych wykazach. CZY ZAKAZ REKLAMY ODNOSI SIÊ TAK E DO WYROBÓW MEDYCZNYCH OFEROWANYCH W APTECE? Zakaz reklamy apteki wynikaj¹cy z art. 94a Prawa farmaceutycznego odnosi siê do ca³okszta³tu dzia³añ promocyjnych podejmowanych w celu przyci¹gniêcia potencjalnych klientów. Nie mo na go jednak zrównywaæ z zakazem prowadzenia w aptece promocji pewnych grup produktów, które nie podlegaj¹ restrykcjom prawnym w zakresie reklamy. Wyroby medyczne nierefundowane, które s¹ dostêpne w aptece, mog¹ byæ w niej reklamowane, ale w taki sposób, by nie wi¹zaæ tego czy uto samiaæ z jak¹kolwiek form¹ reklamy samej apteki. Niedopuszczalne zatem jest informowanie o promocji np. glukometrów w specjalnej ulotce czy broszurze reklamowej apteki. CZY MO LIWE JEST REKLAMOWANIE W APTECE ŒRODKÓW SPO YWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA YWIENIOWEGO? Ustawa o bezpieczeñstwie ywnoœci i ywienia reglamentuje reklamê niektórych produktów ywnoœciowych, zw³aszcza tych stosowanych u niemowl¹t. W odniesieniu do preparatów CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219)

18 do pocz¹tkowego ywienia niemowl¹t, które stanowi¹ jedn¹ z grup œrodków spo ywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego, zabroniona jest: reklama w miejscach ich sprzeda y, dzia³alnoœæ promocyjna zachêcaj¹ca do nabycia, taka jak rozdawanie próbek, specjalne wystawy, kupony rabatowe, premie, specjalne wyprzeda e i sprzeda wi¹zana. Reklama preparatów do pocz¹tkowego ywienia niemowl¹t nie mo e zatem byæ prowadzona w aptekach. Ograniczona zosta³a wy³¹cznie do publikacji popularnonaukowych specjalizuj¹cych siê w upowszechnianiu wiedzy z zakresu opieki nad dzieckiem lub w publikacjach naukowych, opartych na informacjach potwierdzonych badaniami naukowymi. Ponadto, informacje zawarte w reklamie nie mog¹ sugerowaæ, e karmienie sztuczne jest równowa ne lub korzystniejsze od karmienia piersi¹ (art. 25). Nowa ustawa refundacyjna w art. 49 ust. 3 zakazuje stosowania jakichkolwiek form zachêty odnosz¹cych siê do œrodków spo ywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego podlegaj¹cych refundacji. Preparaty nierefundowane mog¹ byæ w aptece promowane z zachowaniem regu³ wynikaj¹cych z ustawy o bezpieczeñstwie ywnoœci i ywienia. CZY PROWADZENIE PRZEZ APTEKÊ STRONY WWW MO E BYÆ UZNANE ZA JEJ REKLAMÊ? Strona internetowa apteki nie bêdzie uznana za reklamê, je eli nie bêdzie prezentowa³a adnych zachêt do stosowania produktu i skorzystania z us³ug konkretnej apteki. Nie mog¹ siê na niej znajdowaæ has³a reklamowe, informacje o promocjach, rabatach czy programach lojalnoœciowych. Ekspozycja niskiej ceny poprzez np. przekreœlenie starej ceny i umieszczenie obok ni szej tak e traktowana jest jako zachêta do zakupu czyli przekaz reklamowy. Inne formy przekazu sugeruj¹ce, e apteka czasowo sprzedaje lek po obni onej cenie (np. wyprzeda e), tak e stanowi¹ reklamê apteki oraz produktu leczniczego czy wyrobu medycznego (wyrok S¹du Najwy szego z dnia 2 paÿdziernika 2007 r., II CSK 289/07, Lex nr ). Tego typu przekazy nie s¹ bowiem neutralne, ich intencj¹ jest zachêcenie do zakupu w placówce stosuj¹cej cenê promocyjn¹. Wskazuje siê, e nawet prowadzenie profilu apteki na Facebooku mo e byæ uznane za jej reklamê. Witryna internetowa mo e mieæ wymiar jedynie informacyjny. Mo e zawieraæ treœci odnosz¹ce siê do porad z zakresu w³aœciwego stosowania leków czy promocji zdrowia i zdrowego stylu ycia. JAKIE INFORMACJE MOG BYÆ ZAWARTE NA STRONIE INTERNETOWEJ APTEKI? Na stronie internetowej apteki mo na zamieœciæ tylko dane informacyjne dotycz¹ce lokalizacji apteki i godzin otwarcia. Mo liwe jest tak e umieszczanie informacji zwi¹zanych z szeroko pojêt¹ ochrona zdrowia. Wydaje siê, i dopuszczalne jest tak e umieszczanie list cenowych, które nie s¹ uto samiane z reklam¹. Mog¹ one zawieraæ jedynie nazwê w³asn¹, nazwê powszechnie stosowan¹, dawkê, postaæ i cenê produktu leczniczego, pod warunkiem, e nie zawieraj¹ treœci odnosz¹cych siê do w³aœciwoœci produktów leczniczych, w tym do wskazañ terapeutycznych (art. 52 ust. 3 pkt 4 Prawa farmaceutycznego). Problematyczne mo e byæ umo liwienie dostêpu pacjentom do Charakterystyki Produktu Leczniczego. W znowelizowanej z dniem 1 maja 2011 r. ustawie Prawo farmaceutyczne prezentacja Charakterystyki Produktu Leczniczego (ChPL) zosta³a usuniêta z katalogu wy³¹czeñ z zakresu definicji reklamy (art. 52 ust. 3 skreœlono pkt 6). Oznacza to, e aby nie zostaæ pos¹dzonym o zamieszczanie treœci reklamowych w witrynie internetowej apteki, nie powinny znajdowaæ siê tam odnoœniki do ChPL. Wydaje siê jednak, e nowe zapisy polskiej ustawy nie s¹ kompatybilne z najnowszym orzecznictwem Trybuna³u Sprawiedliwoœci Unii Europejskiej. CZY USTAWA MO E UNIEMO LIWIAÆ DALSZ DZIA ALNOŒÆ APTEK INTERNETOWYCH? Dzia³alnoœæ aptek internetowych jest nadal legalna jednak zmiany ustawowe spowodowa³y, e niemo liwe jest reklamowanie siê aptek. Dla aptek internetowych oznacza to wprowadzenie bardzo istotnych zmian w swojej dzia³alnoœci. 18 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012

19 Wielu przedsiêbiorców, uwa aj¹c, e bez wsparcia reklamowego niemo liwe jest prowadzenie sprzeda y wysy³kowej, decyduje siê na zawieszenie a nawet zakoñczenie dzia³alnoœci. Warto tak e wskazaæ na wprowadzenie z dniem 1 maja 2011 w zwi¹zku z nowelizacja ustawy Prawo farmaceutyczne definicji legalnej sprzeda y wysy³kowej. Dziêki ustawowemu wyjaœnieniu pojêcia wiadomo, e sprzeda ¹ wysy³kow¹ produktów leczniczych jest umowa sprzeda y zawierana z pacjentem bez jednoczesnej obecnoœci obu stron, przy wykorzystywaniu œrodków porozumiewania siê na odleg³oœæ. Takie ujêcie sprzeda y uniemo liwia wykorzystanie modelu pe³nomocniczego sprzeda y leków dostêpnych na receptê z wykorzystaniem Internetu (przed wprowadzeniem zmian kurier by³ traktowany jako pe³nomocnik pacjenta, odbiera³ lek z apteki i dostarcza³ go do jego domu). JAK TRAKTOWAÆ DAROWIZNY SPRZÊTU NIEZBÊDNEGO DO PODANIA LEKU (np. IG Y, PENY) NA RZECZ PACJENTA? W myœl art. 49 ust. 3 nowej ustawy refundacyjnej niemo liwe jest oferowanie darowizn odnosz¹cych siê do produktów leczniczych czy wyrobów medycznych refundowanych jako formy zachêty skierowanej do pacjenta. Wydaje siê, e zakwalifikowanie nieodp³atnego przekazania œwiadczenia rzeczowego jako formy us³ugi marketingowej czy promocyjnej powinno siê odbyæ z uwzglêdnieniem wszystkich okolicznoœci przekazania tego œwiadczenia. Nie sposób wyobraziæ sobie, by przekazanie w aptece pena do podania insuliny (leku refundowanego) w sytuacji, gdy pacjent nie ma mo liwoœci zdobycia go w specjalistycznej poradni (np. w niedzielê lub œwiêto), by³o mo na zakwalifikowaæ jako dzia³anie zakazane. Zapewne odmiennie nale a³oby podejœæ do oceny sytuacji, w której wydanie podajnika insuliny jest nagrod¹ za np. wykupienie wiêkszej iloœci leku refundowanego. Podstaw¹ oceny bêdzie zatem zamiar apteki, którym kierowa³a siê przy przekazaniu nieodp³atnego œwiadczenia rzeczowego pacjentowi. JAKA KARA GROZI ZA NIEPRZESTRZEGANIE PRZEPISÓW DOTYCZ CYCH REKLAMY APTEKI? amanie zakazu reklamy dzia³alnoœci apteki (wynikaj¹cego z art. 94a ustawy Prawo farmaceutyczne) podlega karze pieniê nej w wysokoœci do z³otych. Karê nak³ada wojewódzki inspektor farmaceutyczny w drodze decyzji administracyjnej. Przy ustalaniu wysokoœci kary uwzglêdnia siê w szczególnoœci okres, stopieñ oraz okolicznoœci naruszenia przepisów ustawy, a tak e ewentualne uprzednie naruszenie przepisów. Kary pieniê ne stanowi¹ dochód bud etu pañstwa a wojewódzki inspektor farmaceutyczny jest wierzycielem w rozumieniu przepisów o postêpowaniu egzekucyjnym w administracji. Kary pieniê ne uiœciæ trzeba w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja sta³a siê ostateczna. Od kary pieniê nej nieuiszczonej w terminie naliczane bêd¹ odsetki ustawowe (art. 129b ustawy Prawo farmaceutyczne). Piœmiennictwo: 1. Preussner-Zamorska J.: Uwagi na temat zakazu reklamowania wolnych zawodów. Rejent, nr 3, Wróbel A.: Komentarz do art. 155 Kodeksu postêpowania administracyjnego, [w:] Jaœkowska M., Wróbel A.: Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, wyd. III, wyd. Lex a Wolters Kluwer Polska, Warszawa Matan A.: Komentarz do art. 155 Kodeksu postêpowania administracyjnego, [w:] aszczyca G., Martysz Cz., Matan A.: Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, tom I, wyd. Lex a Wolters Kluwer Polska, Warszawa Wyrzykowski M.: Pojêcie interesu spo³ecznego w prawie administracyjnym, Warszawa Akty prawne: Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o dzia³alnoœci leczniczej (Dz. U. z 2011 r. nr 112, poz. 654). Ustawa z dnia 6 wrzeœnia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. nr 45, poz. 271 ze zm.). Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, œrodków spo ywczych specjalnego przeznaczenia ywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. z 2011 r. nr 122, poz. 696). Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postêpowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz ze zm.). Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeñstwie ywnoœci i ywienia (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. nr 126, poz. 914 ze zm.). CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219)

20 W zwi¹zku z powy szym propomujemy ustanawienie medalu, który móg³by byæ przyznawany PACJENTOWI APTEKI, KTÓRY NIE DA SIÊ WYDOIÆ przez obroñców wizualnych reklam promuj¹cych kupowanie jak najwiêkszej iloœci produktów leczniczych 20 CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 3 (219) 2012