Transkrypcja katalizowanego rybozymu na rybozym aktywny.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Transkrypcja katalizowanego rybozymu na rybozym aktywny."

Transkrypt

1 Transkrypcja katalizowanego rybozymu na rybozym aktywny. Aniela Wochner, James Attwater, Alan Coulson, Philipp Holliger [Tłumaczenie z angielskiego: Damian Kosiorowski] Uważa się, że decydującym wydarzeniem w powstawaniu życia było pojawienie się cząsteczki RNA, zdolnej do replikacji pierwotnego genomu RNA. Opiszemy tutaj rozwój i konstrukcję polimerazy rybozymu RNA, zdolnej do syntezowania RNA o długości do 95 nukleotydów. Aby pokonać swoje uzależnienie kolejności, łączone cechy ewoluowały oddzielnie w różnych liniach rybozymu. Dostarczyło to bardziej ogólny sposób polimerazy rybozymu, który był w stanie syntezować szersze spektrum sekwencji RNA, jak wykażemy przez dokładną syntezę enzymatycznie aktywnego RNA, rybozymu endonukleazy młota. To podsumowuje główny aspekt RNA bazowanie na systemie genetycznym: katalizowane RNA w syntezie aktywnych rybozymów z matrycy RNA. W cześniej biologia mogła prościej powoływać się na RNA zarówno w zakresie dziedziczenia, jak i metabolizmu. Dowody na świat RNA (1), poprzedzający współczesne życie, zawierają informacje o centralnej katalitycznej i informacyjnej roli RNA podczas splicingu (usuwania z RNA fragmentów niekodujących intronów i łączenia fragmentów kodujących egzonów), ekspresji genu, i translacji RNA (2-4), a także wszechstronność RNA w tworzeniu specyficznych receptorów i katalizatorów (5, 6). Organizmy domniemanego świata RNA wymagałyby rybozymu polimerazy RNA zarówno dla RNA bazującego na dziedziczeniu, jak i ekspresji genów RNA. Chociaż dziedziczna replikaza wydaje się być utracona, kluczowe aspekty funkcjonalne RNA katalizowana replikacja RNA, mogą być badane przez pełnomocnika z wykorzystaniem nowoczesnych rybozymów generowanych przez selekcję in vitro, takich jak R18 rybozymu polimerazy RNA (Rys. 1A)(7). R18 został wyizolowany z losowej puli sekwencji przez ewolucję i stopniowo konstrukcję wstępnej klasy I ligazy rybozymu (8-10). Mimo, że R18 jest ogólną polimerazą RNA, jego aktywność jest zależna od sekwencji, jak i ograniczona do transkrypcji odcinków RNA o długości do 14 nukleotydów (nt) na matrycę RNA (7). Począwszy od R18, wykorzystaliśmy rozwój RNA i technikę do tworzenia nowych rybozymów polimerazy RNA, z lepszą aktywnością polimerazy i uniwersalnością sekwencji (11). Przedziałowa kulka przyczepianie znacznika. Strategie selekcji in vitro katalitycznie aktywnego RNA często obejmują nabycie (lub utratę) przechwyconego znacznika (12, 13). Ogranicza to bezpośredni wybór dla bardziej zaawansowanych właściwości enzymatycznych, takich jak kataliza wielokrotnie zmienna (multiturnover). Ukierunkowany rozwój polimerazy RNA rybozymów jest komplikowana jeszcze bardziej wskutek niewłaściwego startera (primeru) rozszerzającego wydajność: istotne przedłużenie jednego startera pozostawia sporadyczne zdarzenia, co zmniejsza efektywną wielkość bibliotek rybozymu polimerazy. Ponadto repertuary rybozymów muszą ulec transkrypcji, na przykład, T7 polimeraza RNA, która przewyższa prawdopodobnie rybozymy polimerazy kandydatów i dlatego musi być nieobecna podczas wybranych etapów. Ostatecznie, wrażliwość i specyficzna kolejność wykrywania strategii jest wymagana do odróżnienia transferazy prostych nukleotydów i działania rzeczywistej, matrycowej polimerazy. Opracowaliśmy strategię wyboru, nazwaną znakowaniem przedziałowych kulek (CBT), która wykorzystuje technologię emulsji wody w oleju (14) do łączenia genów rybozymu z tysiącami kopii odpowiedniego rybozymu, przedstawianych poprzez mikrokulki (Rys. S1). CBT oddziela transkrypcję z kolejnych wybranych przedłużeń starterów i pozwala na wybór genetycznych populacji rybozymów zamiast ich pojedynczych cząsteczek. Pobieranie próbek skumulowanych działań tysięcy genetycznych (klonalnych) rybozymów i wzmacnianie sygnału wrażliwej fluorescencji poprzez wzmacnianie toczenia kręgów (RCA)(Rys. S1c, S2 i S3), umożliwiają wykrywanie i izolację rybozymów polimerazy w zależności od ich zdolności przedłużenia startera. Mamy potwierdzoną metodę CBT, wykorzystującą model wyboru genów rybozymu R18, składającego się z nadmiaru nieaktywnych genów R18, dzięki której uzyskano do krotne wzbogacenie aktywnych genów. Wybór rybozymu polimerazy RNA. Staraliśmy się zwiększyć interakcje na linii rybozym starter - matryca, która jest słaba w rybozymie R18 (7, 15, 16), poprzez dodanie losowej sekwencji domeny RNA na końcu 5 w R18, w regionie zaangażowanym w dwustronne interakcje starter matryca (17). Krótki rdzeń RNA (Tab. S1), który uzupełnia R18 poprzez tworzenie helisy (P2)(7) został pominięty z tej selekcji, jako że jego funkcjonalne znaczenie zostało zakwestionowane (16). Selekcja CBT została zastosowana w tej bibliotece (~5 x 10 7 sekwencji)(tab. S2). Opracowaliśmy mikromiareczkowanie płytki, bazujące na analizie (RPA, analiza płytki polimerazy rybozymu)

2 (Rys. S4), na ekranie dla zainteresowanych klonów. Po trzech rundach CBT, zaobserwowaliśmy wzrost aktywności w poliklonalnym rybozymie (Rys. S5a), i poprzez RPA zidentyfikowaliśmy jeden rybozym (C19) o zwiększonej aktywności polimerazy RNA wśród 22 wyświetlonych klonów (Rys. 2, A i B). C19 różni się od macierzystego rybozymu R18 przez obecność nowej domeny 5, jak również przez pojedynczy punkt mutacji (G93A)(Rys. 1B). Mutacja G93A znajdowała się w regionie P2 rybozymu i była wynagrodzeniem za zmniejszenie aktywności polimerazy spowodowanej brakiem rdzenia oligonukleotydu. W rzeczywistości mutacja powrotna A93G zapewnia aktywność zależną od rdzenia polimerazy RNA C19 (Rys. S5b). Wtórne przewidywanie struktury nowej domeny 5 wskazywało, że składała się ona z 6nt jednoniciowego segmentu sekwencji (ss C19 ) na końcu 5, po którym następuje nawrót domeny (dot. serpentyny)(hp C19 ). ss C19 pokazał komplementarność w stosunku do końca 5 matrycy (TI), która była wykorzystywana do selekcji i kontroli. Wiązanie ss C19 na matrycy było konieczne dla aktywności C19, jako że matryce zawierające kolejne mutacje segmentu komplementarnej sekwencji wykazywały postępującą utratę aktywności (Rys. 2C). Mutacje kompensacyjne w ss C19 (do odtworzenia miejsca hybrydyzacji 6nt) przywracają aktywność, choć nie na stałe, do poziomu C19. Sugeruje to, że ss C19 zwiększa aktywność C19 przede wszystkim (ale nie tylko) poprzez wspieranie rozpoznania i wiązania matrycy w stronę końca 3. Syntezy RNA dalekiego zasięgu. Chociaż C19 wykazało poprawę aktywności polimerazy na matrycy (TI)(Rys. 2B) selekcji, zwiększenie aktywności C19 w porównaniu z R18 było dużo mniej wyraźne na dłuższych matrycach, gdzie ss C19 w miejscu wiązania znajdował się bliżej końca startera (Rys. 2D). Spekulujemy, że C19 mamy strukturalnie dostosowane do przedłużenia starterów w pobliżu miejsca wiązania ss C19. W związku z tym skonstruowaliśmy szereg odmian domen 5 C19, gdzie pojedyncze elementy wtórnej struktury [sekwencje powyżej ss C19 (R10), ss C19 i HP C19 ], lub ich kombinacji, Rys. 1. Rozwój i konstrukcja rybozymów. Wtórne struktury R18 (A)(7), C19 (B), rozplanowane przez mfold (27), tc19 (C), i propozycje wtórnych struktur dla Z (D), oraz tc19z (E). Mutacje wyizolowane z selekcji Z są przedstawione w kolorze purpurowym, sekwencje wyizolowane z selekcji C19 w kolorze pomarańczowym, a skonstruowane reszty w kolorze zielonym. Mutacja A159C przedstawiona do przekształcenia procesowej domeny przez stabilizację helisy. [Uruchamiane przez transkrypcję, 3 -RTT (Tab. S1)]

3 Rys. 2. Selekcja i konstrukcja C19. (A) RPA klony z biblioteką selekcji N48 po trzech rundach CBT badane dla podstawowej aktywności (próba P1, niebieska) i bardziej rygorystycznej (próba P2, czerwona). Absorpcja 450nm (jako OD) jest przedstawiona znormalizowana dla R18. (B) Rozszerzona aktywność startera rybozymów R18 i C19 na matrycy selekcji TI. (C) Starter rozszerzony przez C19 na matrycach z kolejnymi punktami mutacji (czerwony) w miejscach wiązania ss C19 ( mutacja matrycy ), i z kompensacją mutacji (do odtworzenia miejsca hybrydyzacji 6nt) w C19 ( mutacja matrycy + mutacja C19 ). ss C19 i jego odpowiednie miejsce wiązania są przedstawione w kolorze zielonym. (D) Rozszerzona aktywność startera tc19 w porównaniu z rybozymami R18 i C19 na matrycy TI-3. zostały pominięte (Rys. S6). Jeden z tych wariantów skracania tc19 (Rys. 1C) brakujące sekwencje powyżej ss C19 i HP C19 zastąpione przez przerywnik 4-reszty (A 4 ) adeniny, wykazały poprawę aktywności polimerazy RNA w dłuższej matrycy (TI-3) w porównaniu do macierzystego rybozymu C19 (Rys. 2D) i rozszerzyły 13% starterów o ponad 26nt (Tab. S4). W przypuszczalnym świecie RNA, zarówno replikacje RNA, jak i replikacja matryc, istniałyby pod wielkim naciskiem na koewolucję w kierunku maksymalnej efektywności replikacji. Staraliśmy się naśladować aspekty tego inteligentnego procesu przez zmianę matryc dostosowanych do tc19 za pomocą rozpoznania dalszej strony ss C19. Zastosowaliśmy system selekcji matrycy (Rys. S7) do biblioteki matryc w oparciu o TI-3 (Tab. S1). Po dwóch rundach selekcji matrycy, ~50% odizolowanych wyprowadziliśmy z jednej matrycy (TI-5), w której TI-3 została przedłużona o dwa dodatkowe powtórzenia sekwencji 11nt centralnych. TI-5 może zostać przetranskrybowane do 47nt przez tc19 z 1,5% starterami przedłużonymi poza zakres (Tab. S4). Wygenerowaliśmy szereg matryc bazujących na tych samych zasadach projektowania, zawierających coraz większą liczbę powtórzeń tych 11nt (TI-1 do TI-10)(Tab. S1). Na tych matrycach tc19 mogłaby rozszerzyć startery do 95nt (Rys. 3) z dokładnością (wyrażoną jako prawdopodobieństwo mutacji na włączenie nukleotydu) wynoszącą 2,7 x 10-2 określoną poprzez sekwencjonowanie produktów o pełnej długości rozszerzenia (Rys. S8). Przedłużenie produktów o długości 91nt wytworzono z wydajnością 0,035% całego startera (Tab. S4). Wydajność produktów o pełnej długości jest ograniczona przez wiele czynników, w tym zakończenie łańcucha i rybozymu oraz rozkład produktu (18). Razem skutkują one 7% prawdopodobieństwem zakończenia (średnio) na pozycji matrycy (Tab. S4). Uniwersalność sekwencji. tc19 aktywowało syntezę kilku długich RNA, ale jego aktywność polimerazy, podobnie jak macierzystego R18, pozostawały zależne od matrycy. Pomimo zdolności do rozszerzeń długich starterów na sprzyjających matrycach, synteza z większością sekwencji matrycy RNA była ograniczona. W celu poprawy uniwersalności, przeprowadziliśmy drugą serię eksperymentów dotyczących selekcji, rozpoczynając z biblioteka 5 x 10 7 losowo zmutowanych genów R18. Ten początkowy zbiór został poddany trzem kolejkom selekcji CBT o niskim rygorze, w celu usunięcia z niego szkodliwych mutacji. Następnie wygenerowaliśmy nowe kombinacje neutralnych i pożytecznych mutacji poprzez rekombinację (19), przed zastosowaniem pięciu dodatkowych rund coraz bardziej rygorystycznej selekcji CBT, za pomocą dwóch różnych matryc selekcji w celu wsparcia rozwoju uniwersalności (Tab. S3), po których aktywność tego

4 poliklonalnego zbioru wzrosła przekraczając niesamowicie aktywność R18. Przegląd RPA zidentyfikował kladę rybozymów (Rys. S4c), z znacznie poprawioną aktywnością, zawierającą od trzech do pięciu mutacji. Przeanalizowaliśmy zasługi tych mutacji do rozwikłania ich wpływu na aktywność polimerazy RNA (Rys. S9). Z połączenia najkorzystniejszych mutacji (C60U, G93A, G95A i A159C) w jedną cząsteczkę RNA otrzymaliśmy Z (Rys. 1D), rybozym polimerazy RNA o zwiększonej uniwersalności sekwencji (Rys. S10). Łączenie mutacji rdzenia Z z przedłużeniem 5 tc19 zaowocowało hybrydowym rybozymem tc19z (Rys. 1E) ze zwiększoną uniwersalnością sekwencji i aktywnością polimerazy. Choć nadal nie zależy ona od sekwencji matrycy, to ten rybozym przewyższył parametrami wszystkie swoje macierzyste rybozymy (R18, tc19 i Z), syntetyzując dłuższe przedłużenia produktów na wielu różnych sekwencjach matrycy starterów (skonstruowany do obejmowania w przybliżeniu równej reprezentacji wszystkich czterech zasad nukleinowych, jak i wszystkich 16 kombinacji dinukleotydu)(rys. 4A). Również tc19z wykazywały dalszą poprawę dokładności (8,8 x 10-3 ), co uzyskano przez sekwencjonowanie produktów o pełnej długości przedłużenia (Rys. S8). Rys. 3. Synteza RNA dalekiego zasięgu na skonstruowanym szeregu matryc TI-n z rybozymów tc19 i R18 (7 dni). n oznacza liczbę powtórzeń sekwencji 11 głównych nukleotydów pomiędzy starterem a miejscami wiązań ss C19. Schemat przedstawia rozszerzenie startera przez tc19 na TI-n. Synteza rybozymu młota poprzez tc19z. Ulepszenie aktywności i dokładności polimerazy RNA w rybozymie tc19 zachęca nas do zbadania syntezy sekwencji RNA, która koduje aktywność katalityczną: rybozym nukleazy młota. W celu ułatwienia, do scharakteryzowania, syntezy dostatecznej liczby rybozymów pełnej długości, wybraliśmy minimalną wersję endonukleazy przeznaczonej do zastosowań terapeutycznych (20)(Rys. 4B). W przeciwieństwie do R18, rybozym polimerazy RNA tc19z może syntetyzować pełnej długości (>24nt) minizymy młota (Rys. 4C z lewej strony i Rys. S11). Zarówno minizymy o długości +24nt, jak i pula dłuższych rozszerzeń produktów ( 27nt) wykazywały aktywność katalityczną i wytwarzały specyficzne sekwencje rozpadu spokrewnionego substratu RNA (Rys. 4C z prawej strony). Fenotyp tc19z powstaje z wkładu każdej z czterech mutacji (C60U, G93A, G95A i A159C), jak również z krótkiego przedłużenia 5 (5 -GUCAUUGAAAA) do macierzystego rybozymu R18. Mutacja C60U stopniowo zwiększa aktywność polimerazy RNA; jest to jedyna mutacja wybrana w rdzeniu katalitycznym i zamieniająca pary zasad G-C na słabsze pary G-U w głównym rdzeniu P6. G93A i G95A do zaakceptowania jednoniciowego regionu P2 w przypadku braku rdzenia lub, alternatywnie, mogą wspierać nowe dwustronne interakcje z matrycą starterów lub procesową domeną rybozymów. A159C znajduje się w domenie procesowej (reszty 98 do 187), jako część dużej asymetrycznej pętli wewnętrznej. A159C pozwala na utworzenie nowych par zasad G133:G159, co powiększa potencjalny rdzeń z 4-par zasad (P12) tworzony przy wybrzuszonych segmentach A129 do U132 (5 -ACCU) i A160 do U163 (5 -AGGU)(Rys. 1, D i E). Rzeczywiście G133U, oddzielna i pożyteczna mutacja, która została wyizolowana podczas selekcji, mogłaby ustabilizować rdzeń P12 w identyczny sposób, poprzez wspieranie tworzenia par zasad U133:A159. Te dwie mutacje, choć indywidualnie pożyteczne [A159C lepsza od G133U (Rys. S9)], zaprzeczają wzajemnie swoim

5 wpływom po połączeniu. To zdecydowanie sugeruje, że wybraną cechą jest rzeczywiście tworzenie nowej pary zasad na pozycjach pomiędzy 133, a 159, prawdopodobnie w celu przekształcenia domeny procesywności. Niedawno przeprowadzone badania na domenie procesywności ściśle powiązane z rybozymem polimerazy RNA B6.61 sugerują również obecność 4-par zasad rdzenia P12 (21). Rys. 4. Uniwersalność i synteza młota. (A) Przedłużenie startera przez R18, Z, tc19 i tc19z na różnych dwustronnych matrycach starterów (starter P; matryca T; rybozym RZ). (B) Wtórna struktura minizymu endonukleazy młota z syntetyzowanym segmentem rybozymu (zielony) i substratem (czerwony). Zasadnicze reszty katalityczne są opakowane. (C) Fluoroscencyjne przedłużenie startera na matrycy minizymów przez R18, Z, tc19 i tc19z (po lewej stronie). Syntetyzowane tc19z przedłuża produkty wystarczająco długo, aby utworzyć symetryczne minizymy z substratu (+24 i czerwony) przygotowanego (Rys. S11) i przetestowanego dla aktywności endonukleazy (strona prawa). Jeden do 3% substratu jest pocięte przez minizym kontrolny (+) i przez oba syntetyzowane tc19z minizymy (+24 i +27) o podobnej wydajności (Tab. S5), ale nie w przypadku ich braku (-)(substrat S; pocięty produkt CP). Rys. 5. Wydajność przedłużenia RNA. Widma błędu (określone na osi Y, jako średni procent błędnych dodanych nukleotydów na pozycję) pełnej długości przedłużeń produktów syntetyzowanych przez rybozymy polimerazy RNA: R18 (A), tc19 (B), tc19z (C). Wskaźnik błędu oznacza średnie prawdopodobieństwo wystąpienia mutacji na pozycji nukleotydu. Dokładność danych dla R18 pochodzi od <<Attwater et al.>>(18).

6 Znacznik sekwencji ss C19 pojawił się szybko w selekcji i wydaje się pośredniczyć w interakcji z końcem 5 nici matrycy. Ta interakcja przypomina rozpoznawanie docelowego mrna przez prokariotyczny rybosom dzięki sekwencji Shine-Dalgarno (22) i pierwotnych mechanizmów rozpoznawania matrycy w wersji zaproponowanej w hipotezie znacznika genomu (23). Takie rozpoznawanie mogło być korzystne w ustawieniu prebiotyku, gdzie rybozym polimerazy RNA nie rozwija się w izolacji, ale w obecności wielu niepowiązanych oligomerów RNA. W takich warunkach, specyficznych oddziaływań pomiędzy replikazą i pokrewnymi matrycami poprzez znacznik rozpoznawania, które sprzyja polimeryzacji (Rys. 2C), możemy wspierać prymitywna formę selekcji pokrewieństwa, co pozwoliłoby na własną replikację i darwinowską ewolucję, nawet w przypadku braku podziałów w jednostkach protokomórkowych. Replikacja RNA musi przebiegać z minimalną dokładnością, określoną jako próg błędu (24, 25), aby zapobiec uszkodzeniu zakodowanej informacji genetycznej. tc19z zawiera mutację C60U w rdzeniu katalitycznym, jak również kilka innych mutacji, które mogą mieć wpływ na jego dokładność. Określiliśmy łączną dokładność (zarówno delecji, jak i niewbudowywania nukleotydu) różnych rybozymów przez sekwencjonowanie pełnej długości przedłużeń produktów (Rys. 5). Ta metoda mierzy dokładność rybozymu dla syntezy danej sekwencji (7, 18), jednak skrócone przedłużenia produktów nie są badane ze względu na ewentualne błędy (patrz wspierany online tekst S1). Dzięki tej mierze ustaliliśmy dokładność tc19z na poziomie 8,8 x 10-3 (Rys. S8), która sugerowała poprawę w porównaniu do macierzystych rybozymów R18 (4,3 x 10-2 )(18) i pośredniego tc19 (2,7 x 10-2 ). Niektóre sekwencje RNA są syntetyzowane przez tc19z z jeszcze większą dokładnością. Analiza rybozymów młota, syntetyzowanych przez tc19z właśnie ujawniła dwie mutacje na 37 sekwencjonowanych klonów (2 x G A przejścia w 999nt), co wskazuje na dokładność 2 x 10-3 czyli 20-krotnie większą od dokładności macierzystego rybozymu R18. Chociaż porównania są niedoskonałe ze względu na pewne różnice pomiędzy sekwencjami próbkowanymi dla różnych rybozymów, istnieje znaczne ograniczenie w mutacjach przejścia A G w spektrum mutacji tc19z (i w mniejszym stopniu w tc19), co sugeruje zmniejszoną wrażliwość na niewbudowywanie G naprzeciwko U w matrycy. Z drugiej jednak strony dla odwrotnej mutacji przejścia C U (oznaczającej niezarejestrowanie U naprzeciwko G w matrycy) nie zmniejszyła się, wskazując asymetryczność, tzn. rozpoznawanie konkretnej nici chwiejnych par G U przez tc19z. Rybozym polimerazy RNA był powszechnie uważany za ewolucyjna ślepą uliczkę, uwięziony w lokalnej, optymalnej aktywności w znacznym stopniu oporny na dalszy znaczący rozwój (26). Rozpoczynając od R18 wykazaliśmy, że wybór metody CBT w połączeniu z inżynierią RNA mogą doprowadzić do rybozymów polimerazy, takich jak tc19z, które wykazują zwiększoną aktywność polimerazy i dokładność, jak i uniwersalność, a także pozwalają na transkrypcję katalizowanych rybozymów z aktywnych rybozymów na matrycy RNA. Przypisy:

7 Wsparcie materiałów w internecie: Materiały i metody Teksty Rys. S1 do S11 Tab. S1 do S5 Odnośniki 22 listopada 2010; zaakceptowany 15 lutego /science Przetłumaczył z języka angielskiego [na potrzeby zaliczenia przedmiotu Biologia Obliczeniowa] Damian Kosiorowski WI, Informatyka, III rok

Dr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany

Dr. habil. Anna Salek International Bio-Consulting 1 Germany 1 2 3 Drożdże są najprostszymi Eukariontami 4 Eucaryota Procaryota 5 6 Informacja genetyczna dla każdej komórki drożdży jest identyczna A zatem każda komórka koduje w DNA wszystkie swoje substancje 7 Przy

Bardziej szczegółowo

Wykład 14 Biosynteza białek

Wykład 14 Biosynteza białek BIOCHEMIA Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka semestr III Wykład 14 Biosynteza białek WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA CENTRUM BIOIMMOBILIZACJI I INNOWACYJNYCH MATERIAŁÓW OPAKOWANIOWYCH

Bardziej szczegółowo

października 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II

października 2013: Elementarz biologii molekularnej. Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II 10 października 2013: Elementarz biologii molekularnej www.bioalgorithms.info Wykład nr 2 BIOINFORMATYKA rok II Komórka: strukturalna i funkcjonalne jednostka organizmu żywego Jądro komórkowe: chroniona

Bardziej szczegółowo

Biologia medyczna, materiały dla studentów

Biologia medyczna, materiały dla studentów Zasada reakcji PCR Reakcja PCR (replikacja in vitro) obejmuje denaturację DNA, przyłączanie starterów (annealing) i syntezę nowych nici DNA (elongacja). 1. Denaturacja: rozplecenie nici DNA, temp. 94 o

Bardziej szczegółowo

TATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe

TATA box. Enhancery. CGCG ekson intron ekson intron ekson CZĘŚĆ KODUJĄCA GENU TERMINATOR. Elementy regulatorowe Promotory genu Promotor bliski leży w odległości do 40 pz od miejsca startu transkrypcji, zawiera kasetę TATA. Kaseta TATA to silnie konserwowana sekwencja TATAAAA, występująca w większości promotorów

Bardziej szczegółowo

Metody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA

Metody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA Metody odczytu kolejności nukleotydów - sekwencjonowania DNA 1. Metoda chemicznej degradacji DNA (metoda Maxama i Gilberta 1977) 2. Metoda terminacji syntezy łańcucha DNA - klasyczna metoda Sangera (Sanger

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU Transkrypcja RNA SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne systemy ekspresji genów

Nowoczesne systemy ekspresji genów Nowoczesne systemy ekspresji genów Ekspresja genów w organizmach żywych GEN - pojęcia podstawowe promotor sekwencja kodująca RNA terminator gen Gen - odcinek DNA zawierający zakodowaną informację wystarczającą

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ

WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA

Bardziej szczegółowo

TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów

TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Eksparesja genów TRANSKRYPCJA - I etap ekspresji genów Przepisywanie informacji genetycznej z makrocząsteczki DNA na mniejsze i bardziej funkcjonalne cząsteczki pre-mrna Polimeraza RNA ETAP I Inicjacja

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU PCR sposób na DNA.

SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU PCR sposób na DNA. SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU PCR sposób na DNA. SPIS TREŚCI: 1. Wprowadzenie. 2. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. 3. Karty pracy. 1. Karta

Bardziej szczegółowo

SCHEMAT ROZWIĄZANIA ZADANIA OPTYMALIZACJI PRZY POMOCY ALGORYTMU GENETYCZNEGO

SCHEMAT ROZWIĄZANIA ZADANIA OPTYMALIZACJI PRZY POMOCY ALGORYTMU GENETYCZNEGO SCHEMAT ROZWIĄZANIA ZADANIA OPTYMALIZACJI PRZY POMOCY ALGORYTMU GENETYCZNEGO. Rzeczywistość (istniejąca lub projektowana).. Model fizyczny. 3. Model matematyczny (optymalizacyjny): a. Zmienne projektowania

Bardziej szczegółowo

Powodzenie reakcji PCR wymaga właściwego doboru szeregu parametrów:

Powodzenie reakcji PCR wymaga właściwego doboru szeregu parametrów: Powodzenie reakcji PCR wymaga właściwego doboru szeregu parametrów: dobór warunków samej reakcji PCR (temperatury, czas trwania cykli, ilości cykli itp.) dobór odpowiednich starterów do reakcji amplifikacji

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ 1. Gen to odcinek DNA odpowiedzialny

Bardziej szczegółowo

Substancje stosowane do osadzania enzymu na stałym podłożu Biotyna (witamina H, witamina B 7 ) Tworzenie aktywnej powierzchni biosensorów

Substancje stosowane do osadzania enzymu na stałym podłożu Biotyna (witamina H, witamina B 7 ) Tworzenie aktywnej powierzchni biosensorów SEKWECJWAIE ASTĘPEJ GEERACJI- GS Losowa fragmentacja nici DA Dołączanie odpowiednich linkerów (konstrukcja biblioteki) Amplifikacja biblioteki na podłożu szklanym lub plastikowym biosensory Wielokrotnie

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Ekspresja genów jest regulowana

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 5 Droga od genu do

Bardziej szczegółowo

Program MC. Obliczyć radialną funkcję korelacji. Zrobić jej wykres. Odczytać z wykresu wartość radialnej funkcji korelacji w punkcie r=

Program MC. Obliczyć radialną funkcję korelacji. Zrobić jej wykres. Odczytać z wykresu wartość radialnej funkcji korelacji w punkcie r= Program MC Napisać program symulujący twarde kule w zespole kanonicznym. Dla N > 100 twardych kul. Gęstość liczbowa 0.1 < N/V < 0.4. Zrobić obliczenia dla 2,3 różnych wartości gęstości. Obliczyć radialną

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD: Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Klasyczny przepływ informacji. Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach

WYKŁAD: Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Klasyczny przepływ informacji. Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach WYKŁAD: Ekspresja genów realizacja informacji zawartej w genach Prof. hab. n. med. Małgorzata Milkiewicz Zakład Biologii Medycznej Klasyczny przepływ informacji ( Dogmat) Białka Retrowirusy Białka Klasyczny

Bardziej szczegółowo

Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ

WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ WPROWADZENIE DO GENETYKI MOLEKULARNEJ Replikacja organizacja widełek replikacyjnych Transkrypcja i biosynteza białek Operon regulacja ekspresji genów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk REPLIKACJA

Bardziej szczegółowo

Informacje dotyczące pracy kontrolnej

Informacje dotyczące pracy kontrolnej Informacje dotyczące pracy kontrolnej Słuchacze, którzy z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpili do pracy kontrolnej lub otrzymali z niej ocenę negatywną zobowiązani są do dnia 06 grudnia 2015 r.

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy

Bardziej szczegółowo

Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu

Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu Ćwiczenie 4 Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu Wstęp CYP2D6 kodowany przez gen występujący w co najmniej w 78 allelicznych formach związanych ze zmniejszoną

Bardziej szczegółowo

Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii

Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii Możliwości współczesnej inżynierii genetycznej w obszarze biotechnologii 1. Technologia rekombinowanego DNA jest podstawą uzyskiwania genetycznie zmodyfikowanych organizmów 2. Medycyna i ochrona zdrowia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia 1 Wirtualne Klonowanie Prowadzący: mgr inż. Joanna Tymeck-Mulik i mgr Lidia Gaffke. Część teoretyczna:

Ćwiczenia 1 Wirtualne Klonowanie Prowadzący: mgr inż. Joanna Tymeck-Mulik i mgr Lidia Gaffke. Część teoretyczna: Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii Katedra Biologii Molekularnej Przedmiot: Biologia Molekularna z Biotechnologią Biologia II rok ===============================================================================================

Bardziej szczegółowo

POLIMERAZY DNA- PROCARYOTA

POLIMERAZY DNA- PROCARYOTA Enzymy DNA-zależne, katalizujące syntezę DNA wykazują aktywność polimerazy zawsze w kierunku 5 3 wykazują aktywność polimerazy zawsze wobec jednoniciowej cząsteczki DNA do utworzenia kompleksu z ssdna

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu } Podobne

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17

Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony

Bardziej szczegółowo

Geny i działania na nich

Geny i działania na nich Metody bioinformatyki Geny i działania na nich prof. dr hab. Jan Mulawka Trzy królestwa w biologii Prokaryota organizmy, których komórki nie zawierają jądra, np. bakterie Eukaryota - organizmy, których

Bardziej szczegółowo

Zarówno u organizmów eukariotycznych, jak i prokariotycznych proces replikacji ma charakter semikonserwatywny.

Zarówno u organizmów eukariotycznych, jak i prokariotycznych proces replikacji ma charakter semikonserwatywny. HIPTEZY WYJAŚIAJĄCE MECHAIZM REPLIKACJI C. Model replikacji semikonserwatywnej zakłada on, że obie nici macierzystej cząsteczki DA są matrycą dla nowych, dosyntetyzowywanych nici REPLIKACJA każda z dwóch

Bardziej szczegółowo

Klonowanie molekularne Kurs doskonalący. Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP

Klonowanie molekularne Kurs doskonalący. Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP Klonowanie molekularne Kurs doskonalący Zakład Geriatrii i Gerontologii CMKP Etapy klonowania molekularnego 1. Wybór wektora i organizmu gospodarza Po co klonuję (do namnożenia DNA [czy ma być metylowane

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/

Bardziej szczegółowo

Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).

Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej

Bardziej szczegółowo

Marek Kudła. Rybozymy. RNA nośnik informacji i narzędzie katalizy enzymatycznej

Marek Kudła. Rybozymy. RNA nośnik informacji i narzędzie katalizy enzymatycznej Marek Kudła Rybozymy RNA nośnik informacji i narzędzie katalizy enzymatycznej Właściwości RNA umożliwiają ce kataliz ę enzymatyczną Możliwo ść tworzenia skomplikowanej struktury II i III rzędowej przez

Bardziej szczegółowo

Urszula Poziomek, doradca metodyczny w zakresie biologii Materiał dydaktyczny przygotowany na konferencję z cyklu Na miarę Nobla, 14 stycznia 2010 r.

Urszula Poziomek, doradca metodyczny w zakresie biologii Materiał dydaktyczny przygotowany na konferencję z cyklu Na miarę Nobla, 14 stycznia 2010 r. Ćwiczenie 1 1 Wstęp Rozważając możliwe powiązania filogenetyczne gatunków, systematyka porównuje dane molekularne. Najskuteczniejszym sposobem badania i weryfikacji różnych hipotez filogenetycznych jest

Bardziej szczegółowo

BIOINFORMATYKA. edycja 2016 / wykład 11 RNA. dr Jacek Śmietański

BIOINFORMATYKA. edycja 2016 / wykład 11 RNA. dr Jacek Śmietański BIOINFORMATYKA edycja 2016 / 2017 wykład 11 RNA dr Jacek Śmietański jacek.smietanski@ii.uj.edu.pl http://jaceksmietanski.net Plan wykładu 1. Rola i rodzaje RNA 2. Oddziaływania wewnątrzcząsteczkowe i struktury

Bardziej szczegółowo

Translacja i proteom komórki

Translacja i proteom komórki Translacja i proteom komórki 1. Kod genetyczny 2. Budowa rybosomów 3. Inicjacja translacji 4. Elongacja translacji 5. Terminacja translacji 6. Potranslacyjne zmiany polipeptydów 7. Translacja a retikulum

Bardziej szczegółowo

Kwasy Nukleinowe. Rys. 1 Struktura typowego dinukleotydu

Kwasy Nukleinowe. Rys. 1 Struktura typowego dinukleotydu Kwasy Nukleinowe Kwasy nukleinowe są biopolimerami występującymi w komórkach wszystkich organizmów. Wyróżnia się dwa główne typy kwasów nukleinowych: Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) Kwasy rybonukleinowe

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Specjalność: Bionanotechnologie Nazwa modułu: Genetyka molekularna Rok akademicki: 2014/2015 Kod: EIB-2-206-BN-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Kierunek: Inżynieria Biomedyczna

Bardziej szczegółowo

Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...

Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A... 1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące

Bardziej szczegółowo

Scenariusz lekcji przyrody/biologii (2 jednostki lekcyjne)

Scenariusz lekcji przyrody/biologii (2 jednostki lekcyjne) Joanna Wieczorek Scenariusz lekcji przyrody/biologii (2 jednostki lekcyjne) Strona 1 Temat: Budowa i funkcje kwasów nukleinowych Cel ogólny lekcji: Poznanie budowy i funkcji: DNA i RNA Cele szczegółowe:

Bardziej szczegółowo

2. Enzymy pozwalające na manipulację DNA a. Polimerazy DNA b. Nukleazy c. Ligazy

2. Enzymy pozwalające na manipulację DNA a. Polimerazy DNA b. Nukleazy c. Ligazy Metody analizy DNA 1. Budowa DNA. 2. Enzymy pozwalające na manipulację DNA a. Polimerazy DNA b. Nukleazy c. Ligazy 3. Klonowanie in vivo a. w bakteriach, wektory plazmidowe b. w fagach, kosmidy c. w drożdżach,

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Jak programować w DNA? Idea oraz przykład. Problem FSAT charakterystyka i rozwiązanie za pomocą DNA. Jak w ogólności rozwiązywać problemy

Wstęp. Jak programować w DNA? Idea oraz przykład. Problem FSAT charakterystyka i rozwiązanie za pomocą DNA. Jak w ogólności rozwiązywać problemy Ariel Zakrzewski Wstęp. Jak programować w DNA? Idea oraz przykład. Problem FSAT charakterystyka i rozwiązanie za pomocą DNA. Jak w ogólności rozwiązywać problemy matematyczne z użyciem DNA? Gdzie są problemy?

Bardziej szczegółowo

PCR - ang. polymerase chain reaction

PCR - ang. polymerase chain reaction PCR - ang. polymerase chain reaction łańcuchowa (cykliczna) reakcja polimerazy Technika PCR umożliwia otrzymywanie dużej liczby kopii specyficznych fragmentów DNA (czyli amplifikację zwielokrotnienie fragmentu

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Wykład 4 Jak działają geny?

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Genetyczna ćw. 3

Inżynieria Genetyczna ćw. 3 Materiały do ćwiczeń z przedmiotu Genetyka z inżynierią genetyczną D - blok Inżynieria Genetyczna ćw. 3 Instytut Genetyki i Biotechnologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski, rok akad. 2018/2019

Bardziej szczegółowo

POLIMERAZY DNA- PROCARYOTA

POLIMERAZY DNA- PROCARYOTA Enzymy DNA-zależne, katalizujące syntezę DNA wykazują aktywność polimerazy zawsze w kierunku 5 3 wykazują aktywność polimerazy zawsze wobec jednoniciowej cząsteczki DNA do utworzenia kompleksu z ssdna

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Zarys biologii molekularnej genu Podstawowe procesy genetyczne Replikacja powielanie informacji Ekspresja wyrażanie (realizowanie funkcji)

Bardziej szczegółowo

Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna

Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Wybrane techniki badania białek -proteomika funkcjonalna Proteomika: umożliwia badanie zestawu wszystkich (lub prawie wszystkich) białek komórkowych Zalety analizy proteomu np. w porównaniu z analizą trankryptomu:

Bardziej szczegółowo

Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych???

Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Analizy DNA in silico - czyli czego można szukać i co można znaleźć w sekwencjach nukleotydowych??? Alfabet kwasów nukleinowych jest stosunkowo ubogi!!! Dla sekwencji DNA (RNA) stosuje się zasadniczo*

Bardziej szczegółowo

Transformacja pośrednia składa się z trzech etapów:

Transformacja pośrednia składa się z trzech etapów: Transformacja pośrednia składa się z trzech etapów: 1. Otrzymanie pożądanego odcinka DNA z materiału genetycznego dawcy 2. Wprowadzenie obcego DNA do wektora 3. Wprowadzenie wektora, niosącego w sobie

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata

Bardziej szczegółowo

Najważniejsze z nich to: enzymy restrykcyjne wektory DNA inne enzymy np. ligazy, fosfatazy, polimerazy, nukleazy

Najważniejsze z nich to: enzymy restrykcyjne wektory DNA inne enzymy np. ligazy, fosfatazy, polimerazy, nukleazy Aby manipulować genami niezbędne są odpowiednie narzędzia molekularne, które pozwalają uzyskać tzw. zrekombinowane DNA (umożliwiają rekombinację materiału genetycznego in vitro czyli w próbówce) Najważniejsze

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Podstawy biologii molekularnej

Podstawy biologii. Podstawy biologii molekularnej Podstawy biologii Podstawy biologii molekularnej Trochę historii - XX wiek Początek - wejście teorii Mendla do dyskursu naukowego Lata 40. - DNA jest nośnikiem genów Lata 50. - wiemy jak wygląda DNA (Franklin,

Bardziej szczegółowo

Najważniejsze z nich to: enzymy restrykcyjne wektory DNA inne enzymy np. ligazy, fosfatazy, polimerazy, nukleazy

Najważniejsze z nich to: enzymy restrykcyjne wektory DNA inne enzymy np. ligazy, fosfatazy, polimerazy, nukleazy Aby manipulować genami niezbędne są odpowiednie narzędzia molekularne, które pozwalają uzyskać tzw. zrekombinowane DNA (umożliwiają rekombinację materiału genetycznego in vitro czyli w próbówce) Najważniejsze

Bardziej szczegółowo

Jak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu

Jak działają geny. Podstawy biologii molekularnej genu Jak działają geny Podstawy biologii molekularnej genu Uniwersalność życia Podstawowe mechanizmy są takie same u wszystkich znanych organizmów budowa DNA i RNA kod genetyczny repertuar aminokwasów budujących

Bardziej szczegółowo

Nośnikiem informacji genetycznej są bardzo długie cząsteczki DNA, w których jest ona zakodowana w liniowej sekwencji nukleotydów A, T, G i C

Nośnikiem informacji genetycznej są bardzo długie cząsteczki DNA, w których jest ona zakodowana w liniowej sekwencji nukleotydów A, T, G i C MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI BIOSYNTEZA BIAŁEK MATERIAŁ GENETYCZNY KOMÓRKI Informacja genetyczna - instrukcje kierujące wszystkimi funkcjami komórki lub organizmu zapisane jako określone, swoiste sekwencje

Bardziej szczegółowo

Przykładowe zadania. przygotowujące do egzaminu maturalnego

Przykładowe zadania. przygotowujące do egzaminu maturalnego Przykładowe zadania z BIOLOGii przygotowujące do egzaminu maturalnego Prezentowane zadania są zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Prócz zadań, które

Bardziej szczegółowo

Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej

Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe zasady oceniania:

Przedmiotowe zasady oceniania: Przedmiotowe zasady oceniania: Przedmiotowe Zasady Oceniania z biologii obowiązujący w roku szkolnym 2012/13 r. w VIII LO realizowany przez nauczycieli przedmiotu Justynę Baranowską, Mirosławę Drażniuk,

Bardziej szczegółowo

Biologia Molekularna Podstawy

Biologia Molekularna Podstawy Biologia Molekularna Podstawy Budowa DNA Budowa DNA Zasady: Purynowe: adenina i guanina Pirymidynowe: cytozyna i tymina 2 -deoksyryboza Grupy fosforanowe Budowa RNA Budowa RNA Zasady: purynowe: adenina

Bardziej szczegółowo

DNA musi współdziałać z białkami!

DNA musi współdziałać z białkami! DNA musi współdziałać z białkami! Specyficzność oddziaływań między DNA a białkami wiążącymi DNA zależy od: zmian konformacyjnych wzdłuż cząsteczki DNA zróżnicowania struktury DNA wynikającego z sekwencji

Bardziej szczegółowo

Dr hab. Anna Bębenek Warszawa,

Dr hab. Anna Bębenek Warszawa, Dr hab. Anna Bębenek Warszawa, 14.01. 2018 Instytut Biochemii i Biofizyki PAN Ul. Pawińskiego 5a 02-106 Warszawa Recenzja pracy doktorskiej Pana mgr Michała Płachty Pod Tytułem Regulacja funkcjonowania

Bardziej szczegółowo

Algorytm genetyczny (genetic algorithm)-

Algorytm genetyczny (genetic algorithm)- Optymalizacja W praktyce inżynierskiej często zachodzi potrzeba znalezienia parametrów, dla których system/urządzenie będzie działać w sposób optymalny. Klasyczne podejście do optymalizacji: sformułowanie

Bardziej szczegółowo

Dopasowanie sekwencji (sequence alignment)

Dopasowanie sekwencji (sequence alignment) Co to jest alignment? Dopasowanie sekwencji (sequence alignment) Alignment jest sposobem dopasowania struktur pierwszorzędowych DNA, RNA lub białek do zidentyfikowanych regionów w celu określenia podobieństwa;

Bardziej szczegółowo

Inżynieria genetyczna- 6 ECTS. Inżynieria genetyczna. Podstawowe pojęcia Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka

Inżynieria genetyczna- 6 ECTS. Inżynieria genetyczna. Podstawowe pojęcia Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka Inżynieria genetyczna- 6 ECTS Część I Badanie ekspresji genów Podstawy klonowania i różnicowania transformantów Kolokwium (14pkt) Część II Klonowanie ekspresyjne Od genu do białka Kolokwium (26pkt) EGZAMIN

Bardziej szczegółowo

Algorytm Genetyczny. zastosowanie do procesów rozmieszczenia stacji raportujących w sieciach komórkowych

Algorytm Genetyczny. zastosowanie do procesów rozmieszczenia stacji raportujących w sieciach komórkowych Algorytm Genetyczny zastosowanie do procesów rozmieszczenia stacji raportujących w sieciach komórkowych Dlaczego Algorytmy Inspirowane Naturą? Rozwój nowych technologii: złożone problemy obliczeniowe w

Bardziej szczegółowo

TaqNova-RED. Polimeraza DNA RP20R, RP100R

TaqNova-RED. Polimeraza DNA RP20R, RP100R TaqNova-RED Polimeraza DNA RP20R, RP100R RP20R, RP100R TaqNova-RED Polimeraza DNA Rekombinowana termostabilna polimeraza DNA Taq zawierająca czerwony barwnik, izolowana z Thermus aquaticus, o przybliżonej

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz.

Księgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz. Księgarnia PWN: B. Alberts, D. Bray, K. Hopkin, A. Johnson, J. Lewis, M. Raff, K. Roberts, P. Walter Podstawy biologii komórki. Cz. 1 ROZDZIAŁ 1. KOMÓRKI WPROWADZENIE 1 Jedność i różnorodność komórek 1

Bardziej szczegółowo

Biotechnologia i inżynieria genetyczna

Biotechnologia i inżynieria genetyczna Wersja A Test podsumowujący rozdział II i inżynieria genetyczna..................................... Imię i nazwisko.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 16 zadań. rzy każdym

Bardziej szczegółowo

Mutacje jako źródło różnorodności wewnątrzgatunkowej

Mutacje jako źródło różnorodności wewnątrzgatunkowej Mutacje jako źródło różnorodności wewnątrzgatunkowej Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Poziom nauczania oraz odniesienie do podstawy programowej: Liceum IV etap edukacyjny zakres rozszerzony: Różnorodność

Bardziej szczegółowo

Testowanie hipotez statystycznych

Testowanie hipotez statystycznych 9 października 2008 ...czyli definicje na rozgrzewkę n-elementowa próba losowa - wektor n zmiennych losowych (X 1,..., X n ); intuicyjnie: wynik n eksperymentów realizacja próby (X 1,..., X n ) w ω Ω :

Bardziej szczegółowo

TaqNovaHS. Polimeraza DNA RP902A, RP905A, RP910A, RP925A RP902, RP905, RP910, RP925

TaqNovaHS. Polimeraza DNA RP902A, RP905A, RP910A, RP925A RP902, RP905, RP910, RP925 TaqNovaHS RP902A, RP905A, RP910A, RP925A RP902, RP905, RP910, RP925 RP902A, RP905A, RP910A, RP925A RP902, RP905, RP910, RP925 TaqNovaHS Polimeraza TaqNovaHS jest mieszaniną termostabilnej polimerazy DNA

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. DNA i białka. W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej.

Wprowadzenie. DNA i białka. W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej. Wprowadzenie DNA i białka W uproszczeniu: program działania żywego organizmu zapisany jest w nici DNA i wykonuje się na maszynie białkowej. Białka: łańcuchy złożone z aminokwasów (kilkadziesiąt kilkadziesiąt

Bardziej szczegółowo

Hybrydyzacja kwasów nukleinowych

Hybrydyzacja kwasów nukleinowych Hybrydyzacja kwasów nukleinowych Jaka jest lokalizacja genu na chromosomie? Jakie jest jego sąsiedztwo? Hybrydyzacja - powstawanie stabilnych struktur dwuniciowych z cząsteczek jednoniciowych o komplementarnych

Bardziej szczegółowo

Prokariota i Eukariota

Prokariota i Eukariota Prokariota i Eukariota W komórkach organizmów żywych ilość DNA jest zazwyczaj stała i charakterystyczna dla danego gatunku. ILOŚĆ DNA PRZYPADAJĄCA NA APARAT GENETYCZNY WZRASTA WRAZ Z BARDZIEJ FILOGENETYCZNIE

Bardziej szczegółowo

Ekspresja informacji genetycznej

Ekspresja informacji genetycznej Ekspresja informacji genetycznej Informacja o budowie i funkcjonowaniu organizmu jest zakodowana w sekwencji nukleotydów cząsteczek DNA i podzielona na dużą liczbę genów. Gen jest odcinkiem DNA kodującym

Bardziej szczegółowo

Generator testów 1.3.1 Biochemia wer. 1.0.5 / 14883078 Strona: 1

Generator testów 1.3.1 Biochemia wer. 1.0.5 / 14883078 Strona: 1 Przedmiot: Biochemia Nazwa testu: Biochemia wer. 1.0.5 Nr testu 14883078 Klasa: zaoczni_2007 IBOS Odpowiedzi zaznaczamy TYLKO w tabeli! 1. Do aminokwasów aromatycznych zalicza się A) G, P oraz S B) L,

Bardziej szczegółowo

Nowe techniki w biotechnologii rolniczej i związane z nimi wyzwania:

Nowe techniki w biotechnologii rolniczej i związane z nimi wyzwania: Nowe techniki w biotechnologii rolniczej i związane z nimi wyzwania: Prezentacja opinii Grupy Wysokiego Szczebla Mechanizmu Doradztwa Naukowego Komisji Europejskiej DOWODY NAUKOWE prof. Janusz M. Bujnicki

Bardziej szczegółowo

Algorytmy ewolucyjne NAZEWNICTWO

Algorytmy ewolucyjne NAZEWNICTWO Algorytmy ewolucyjne http://zajecia.jakubw.pl/nai NAZEWNICTWO Algorytmy ewolucyjne nazwa ogólna, obejmująca metody szczegółowe, jak np.: algorytmy genetyczne programowanie genetyczne strategie ewolucyjne

Bardziej szczegółowo

Kombinatoryczna analiza widm 2D-NOESY w spektroskopii Magnetycznego Rezonansu Jądrowego cząsteczek RNA. Marta Szachniuk

Kombinatoryczna analiza widm 2D-NOESY w spektroskopii Magnetycznego Rezonansu Jądrowego cząsteczek RNA. Marta Szachniuk Kombinatoryczna analiza widm 2D-NOESY w spektroskopii Magnetycznego Rezonansu Jądrowego cząsteczek RNA Marta Szachniuk Plan prezentacji Wprowadzenie do tematyki badań Teoretyczny model problemu Złożoność

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA

TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA TECHNIKI ANALIZY RNA DNA 28SRNA 18/16S RNA 5SRNA mrna Ilościowa analiza mrna aktywność genów w zależności od wybranych czynników: o rodzaju tkanki o rodzaju czynnika zewnętrznego o rodzaju upośledzenia szlaku metabolicznego

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE RNA W REGULACJI EKSPRESJI GENÓW

ZNACZENIE RNA W REGULACJI EKSPRESJI GENÓW 26 BIOLETYN 17/III/2015 Ścieżki wiedzy ZNACZENIE RNA W REGULACJI EKSPRESJI GENÓW ANNA DANIŁOWICZ ekspresja genów, sirna, RNA, CRISPR Przed naukowcami zajmującymi się biotechnologią postawiono trudne zadanie

Bardziej szczegółowo

Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2

Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 ALEKSANDRA ŚWIERCZ Co to jest transkryptom? A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH 2 Ekspresja genów http://genome.wellcome.ac.uk/doc_wtd020757.html A. Świercz ANALIZA DANYCH WYSOKOPRZEPUSTOWYCH

Bardziej szczegółowo

Ewolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach

Ewolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna

Bardziej szczegółowo

1. Na podanej sekwencji przeprowadź proces replikacji, oraz do obu nici proces transkrypcji i translacji, podaj zapis antykodonów.

1. Na podanej sekwencji przeprowadź proces replikacji, oraz do obu nici proces transkrypcji i translacji, podaj zapis antykodonów. mrna 1. Na podanej sekwencji przeprowadź proces replikacji, oraz do obu nici proces transkrypcji i translacji, podaj zapis antykodonów. GGA CGC GCT replikacja CCT GCG CGA transkrypcja aminokwasy trna antykodony

Bardziej szczegółowo

Biologia Molekularna z Biotechnologią ===============================================================================================

Biologia Molekularna z Biotechnologią =============================================================================================== Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii Biologia i Biologia Medyczna II rok Katedra Genetyki Molekularnej Bakterii Katedra Biologii i Genetyki Medycznej Przedmiot: Katedra Biologii Molekularnej Biologia

Bardziej szczegółowo

TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?)

TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?) Wstęp do biologii 2. TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2017 WSPÓLNE WŁAŚCIWOŚCI dzisiejszych organizmów procesy życiowe katalizowane

Bardziej szczegółowo

KŁOPOTY Z POLIMERAZĄ KŁOPOTY Z POLIMERAZĄ KŁOPOTY Z POLIMERAZĄ. SPECYFICZNOŚĆ (Specificity)

KŁOPOTY Z POLIMERAZĄ KŁOPOTY Z POLIMERAZĄ KŁOPOTY Z POLIMERAZĄ. SPECYFICZNOŚĆ (Specificity) - Specyficzność (specyficzne wiązanie się TYLKO do startera- wcześniej związanego z matrycą) - Termostabilność (utrzymanie aktywności pomimo powtarzającego się cyklicznie wzrostu temperatury) - Wierność

Bardziej szczegółowo

Definicje. Białka rekombinowane (ang. recombinant proteins, r-proteins) Ukierunkowana mutageneza (ang. site-directed/site-specific mutagenesis)

Definicje. Białka rekombinowane (ang. recombinant proteins, r-proteins) Ukierunkowana mutageneza (ang. site-directed/site-specific mutagenesis) Definicje Białka rekombinowane (ang. recombinant proteins, r-proteins) Białka, które powstały w żywych organizmach (lub liniach komórkowych) w wyniku ekspresji rekombinowanego DNA. Rekombinowany DNA jest

Bardziej szczegółowo

TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?)

TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?) Wstęp do biologii 2. TEORIA KOMÓRKI (dlaczego istnieją osobniki?) Jerzy Dzik Instytut Paleobiologii PAN Instytut Zoologii UW 2015 WSPÓLNE WŁAŚCIWOŚCI dzisiejszych organizmów procesy życiowe katalizowane

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia

Bardziej szczegółowo

Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Biologiczne podstawy ewolucji. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Historia } Selekcja w hodowli zwierząt, co najmniej 10 000 lat temu } Sztuczne zapłodnienie (np. drzewa daktylowe) 1000 lat temu

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Budowa rybosomu Translacja

Bardziej szczegółowo

Najważniejsze z nich to: enzymy restrykcyjne wektory DNA inne enzymy np. ligazy, fosfatazy, polimerazy, kinazy, nukleazy

Najważniejsze z nich to: enzymy restrykcyjne wektory DNA inne enzymy np. ligazy, fosfatazy, polimerazy, kinazy, nukleazy Aby manipulować genami niezbędne są odpowiednie narzędzia molekularne, które pozwalają uzyskać tzw. zrekombinowane DNA (umożliwiają rekombinację materiału genetycznego in vitro czyli w próbówce) Najważniejsze

Bardziej szczegółowo

Algorytmy genetyczne. Paweł Cieśla. 8 stycznia 2009

Algorytmy genetyczne. Paweł Cieśla. 8 stycznia 2009 Algorytmy genetyczne Paweł Cieśla 8 stycznia 2009 Genetyka - nauka o dziedziczeniu cech pomiędzy pokoleniami. Geny są czynnikami, które decydują o wyglądzie, zachowaniu, rozmnażaniu każdego żywego organizmu.

Bardziej szczegółowo

Kwasy nukleinowe. Replikacja

Kwasy nukleinowe. Replikacja Kwasy nukleinowe Replikacja Białko Helikaza Prymaza SSB Funkcja w replikacji DNA Rozplata podwójną helisę Syntetyzuje starterowy odcinek RNA Stabilizuje regiony jednoniciowe Gyraza DNA Wprowadza ujemne

Bardziej szczegółowo

PCR łańcuchowa reakcja polimerazy

PCR łańcuchowa reakcja polimerazy PCR łańcuchowa reakcja polimerazy PCR - ang. polymerase chain reaction Technika PCR umożliwia otrzymywanie dużej liczby kopii specyficznych fragmentów DNA (czyli amplifikację zwielokrotnienie fragmentu

Bardziej szczegółowo

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki

wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Choroby genetyczne o złożonym

Bardziej szczegółowo