CZY KAŻDY ŻOŁNIERZ ZAWODOWY JEST PODDAWANY COROCZNEMU OPINIOWANIU?

Transkrypt

1 13 listopada 2018 Weteran wśród paragrafów OPINIOWANIE SŁUŻBOWE CZ. 1 Dzień 15 sierpnia to ważna data dla żołnierzy zawodowych nie tylko ze względu na to, że obchodzone jest wtedy Święto Wojska Polskiego, ale również dlatego, że tego dnia w armii rozpoczyna się coroczne opiniowanie służbowe żołnierzy zawodowych i trwa ono aż do 15 października. Poniżej publikujemy informacje na temat opiniowania, które ukazywały się w ramach cyklu Weteran wśród paragrafów Na początku wskazać należy, że kwestię opiniowania służbowego reguluje art. 26 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (ustawa pragmatyczna) oraz rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 maja 2014 r. w sprawie opiniowania służbowego. CZY KAŻDY ŻOŁNIERZ ZAWODOWY JEST PODDAWANY COROCZNEMU OPINIOWANIU? Zgodnie z 2 ww. rozporządzenia opiniowaniem służbowym obejmuje się żołnierza zawodowego: - który do 15 sierpnia danego roku przez okres co najmniej sześciu miesięcy wykonywał obowiązki na stanowisku służbowym oraz - pełniącego służbę w rezerwie kadrowej, którego do dnia 15 sierpnia danego roku na okres co najmniej sześciu miesięcy skierowano do wykonywania zadań służbowych. Pojawia się pytanie, co z żołnierzem, który do dnia 15 sierpnia, na przykład z powodu choroby, nie sprawował faktycznie obowiązków służbowych? Na ten temat miały okazje wypowiadać się sądy, które wielokrotnie uzasadniały, że z unormowań zawartych w przepisach wynika, iż jeśli żołnierz do dnia 15 sierpnia danego roku pozostawał w służbie przez co najmniej sześć miesięcy, to sporządza się o nim opinię, bez względu na to, czy w badanym okresie nie mógł on realizować zadań z usprawiedliwionych przyczyn. Wobec nałożonego obowiązku corocznego opiniowania żołnierzy zawodowych w określonych terminach, osoby pozostające w zawodowej służbie wojskowej podlegają opiniowaniu, którego celem jest ustalenie aktualności przydatności do służby. Poza tym w przepisach nie przewidziano wyjątków, które pozwalałyby na odstąpienie od opiniowania żołnierza w terminach ustawowych. Jak wskazują sądy, żołnierz przebywający na zwolnieniu lekarskim, pomimo zwolnienia od obowiązków służbowych, nadal pozostaje na zajmowanym stanowisku służbowym. Strona 1

2 Z powyższego wynika, że bez względu na to, czy żołnierz realizował faktycznie obowiązki, na stanowisku służbowym, czy też przebywał na zwolnieniu lekarskim - będzie podlegał opiniowaniu w danym roku. Opiniowaniem służbowym obejmuje się również żołnierza zawodowego skierowanego do pełnienia służby poza granicami państwa za okres pełnienia tej służby i ta opinia jest uwzględniana podczas corocznego opiniowania. Natomiast żołnierz zawodowy wyznaczony na stanowisko służbowe poza granicami państwa podlega opiniowaniu służbowemu według trybu obowiązującemu w miejscu pełnienia służby. Za przygotowanie i przebieg procesu opiniowania służbowego żołnierza zawodowego pełniącego zawodową służbę wojskową: 1) w jednostce wojskowej - odpowiada dowódca jednostki wojskowej; 2) poza granicami państwa - odpowiada krajowy przełożony, któremu żołnierz w tym czasie podlega. JAKIE KRYTERIA SĄ BRANE POD UWAGĘ PODCZAS OPINIOWANIA ŻOŁNIERZA ZAWODOWEGO? Zgodnie z art. 2 ustawy pragmatycznej, żołnierzem zawodowym może być osoba posiadająca obywatelstwo polskie, o nieposzlakowanej opinii, której wierność dla Rzeczypospolitej Polskiej nie budzi wątpliwości, posiadająca odpowiednie kwalifikacje oraz zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia zawodowej służby wojskowej. Ponadto, oprócz powyższych przymiotów, żołnierz zawodowy, musi także dawać gwarancję dyspozycyjności i wykonywania obowiązków w sposób profesjonalny co potwierdzają w wyrokach sądy. Ocena powyższych cech i umiejętności musi odbywać się na podstawie ogólnych i jasnych kryteriów, którym poddawani są wszyscy żołnierze. Dlatego też przepisy ustawy pragmatycznej wskazują wyraźnie, że opiniowanie służbowe żołnierza zawodowego ma: 1) ocenić jego wywiązywanie się z obowiązków na stanowisku służbowym; 2) oceniać jego kompetencje i predyspozycje. Powyższe kryteria zostały uszczegółowione w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 maja 2014 r. w sprawie opiniowania służbowego. Zgodnie z tym aktem prawnym opiniujący ma ocenić u żołnierza zawodowego: 1) w ramach wywiązywania się opiniowanego z obowiązków służbowych: a) jakość i terminowość wykonywania obowiązków lub zadań, b) dyspozycyjność, c) samodzielność i inicjatywę, d) planowanie i organizację pracy; 2) w ramach kompetencji i predyspozycji opiniowanego: a) odpowiedzialność, b) determinację w dążeniu do celu, c) trafność i szybkość podejmowania decyzji, d) odporność na stres, e) komunikatywność i umiejętność pracy w zespole, f) stosowanie się do przepisów, norm i reguł, g) rozwój własny i podnoszenie kwalifikacji, h) dbałość o sprzęt i mienie, i) kulturę osobistą i dbałość o wygląd zewnętrzny. Ocenę powyższych kryteriów wyraża się punktowo. Ocena ogólna jest wystawiana po uwzględnieniu sumy Strona 2

3 uzyskanych punktów za poszczególne kompetencje i predyspozycje. KTO SPORZĄDZA OPINIĘ SŁUŻBOWĄ? Opinię służbową sporządza osobiście bezpośredni przełożony żołnierza zawodowego. Przy ocenie predyspozycji może on zasięgnąć opinii psychologa jednostki wojskowej. Jeżeli od sporządzenia ostatniej opinii służbowej żołnierz miał kilku bezpośrednich przełożonych, opinię sporządza ten, któremu żołnierz bezpośrednio podlega w dniu rozpoczęcia procesu opiniowania. JAKA JEST SKALA OCEN? Bezpośredni przełożony wystawia ogólną ocenę opiniowanego żołnierza zawodowego, wyrażoną w następującej skali ocen: 1) wzorowa (6); 2) bardzo dobra (5); 3) dobra (4); 4) dostateczna (3); 5) niedostateczna (2). Należy pamiętać, że w przypadku uzyskania przez opiniowanego żołnierza zawodowego oceny niedostatecznej ze sprawdzianu sprawności fizycznej lub nieprzystąpienia do tego sprawdzianu, ocena ogólna nie może być wyższa niż dostateczna. Zasady tej nie stosuje się w przypadku, kiedy żołnierz został zwolniony ze sprawdzianu w danym roku kalendarzowym z przyczyn zdrowotnych. Kobieta - żołnierz zawodowy jest zwalniana również w okresie ciąży lub karmienia dziecka piersią. JAKIE SĄ SKUTKI UZYSKANIA OCENY NIEDOSTATECZNEJ I DOSTATECZNEJ? Wiadomym jest, że wzorowe wywiązywanie się z obowiązków służbowych oraz najwyższe noty w opinii mają wpływ na awans żołnierza. Ponadto, w przypadku otrzymania oceny co najmniej dobrej oraz posiadania odpowiedniej klasy kwalifikacyjnej, żołnierze zawodowi w korpusie podoficerów i szeregowych mogą liczyć na dodatek motywacyjny. Natomiast otrzymanie niskich ocen może mieć dla żołnierza bardzo negatywne konsekwencje: w przypadku oceny NIEDOSTATECZNEJ (2) Zgodnie z art. 111 pkt 6 ustawy pragmatycznej żołnierza zawodowego zwalnia się z zawodowej służby wojskowej w przypadku otrzymania przez niego niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej. Przepis ten nie przewiduje wyjątków, a to oznacza, że otrzymanie oceny niedostatecznej równa się ze zwolnieniem ze służby. Strona 3

4 w przypadku oceny DOSTATECZNEJ (3) Bardziej złożona jest sytuacja, kiedy żołnierz zostaje oceniony przez przełożonych podczas opiniowania na ocenę dostateczną. W takim przypadku w najtrudniejszej sytuacji są żołnierze służby kontraktowej, którym po otrzymaniu oceny dostatecznej upływa termin, na który kontrakt został zawarty. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 3 ustawy pragmatycznej warunkiem zawarcia kolejnego kontraktu z żołnierzem jest posiadanie przez niego ogólnej oceny co najmniej dobrej w ostatniej opinii służbowej. Jeśli taka sytuacja będzie miała miejsce, kontrakt z żołnierzem nie zostanie zawarty. W pozostałych przypadkach otrzymanie oceny dostatecznej może, ale nie musi wiązać się ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej. Art. 112 ust. 1 pkt 4 ustawy pragmatycznej mówi, że żołnierza zawodowego można zwolnić z zawodowej służby wojskowej wskutek otrzymania przez niego oceny dostatecznej. Oznacza to, że kwestia zwolnienia trójkowego żołnierza jest pozostawiona decyzji przełożonych, którzy zgodnie z poglądem wyrażanym przez sądy mają kierować się dobrem służby, a nie indywidualnym interesem żołnierza (jego sytuacją życiową). Żadne względy natury osobistej żołnierza typu: trudna sytuacja zdrowotna, rodzinna czy finansowa nie mogą stanowić przeszkody do zwolnienia z zawodowej służby wojskowej w takiej sytuacji. Sądy wielokrotnie podkreślały w swoich wyrokach, że sąd nie jest władny samodzielnie oceniać sposobu wykonywania przez żołnierza obowiązków służbowych. Jego kompetencje nie obejmują też badania zasadności ocen podjętych w postępowaniu opiniodawczym. Prawo opiniowania i oceniania żołnierzy jest uprawnieniem i jednocześnie obowiązkiem właściwego przełożonego i mieści się w sferze podległości służbowej. Ten zakres władzy służbowej pozostaje poza kontrolą sądową. Oznacza to, że ocena w opinii służbowej jest poglądem wyrażanym przez przełożonych o podległych żołnierzach, ich sposobie realizacji obowiązków służbowych i stosunku do służby. ZAPOZNANIE Z OPINIĄ SŁUŻBOWĄ Po przeprowadzeniu opiniowania służbowego bezpośredni przełożony sporządza opinię służbową, podpisuje jej oryginał i wpisuje datę jej sporządzenia, następnie zapoznaje żołnierza z treścią opinii podczas rozmowy. Ponadto przełożony ma obowiązek doręczyć, za pokwitowaniem, potwierdzoną kopię opinii służbowej żołnierzowi zawodowemu w terminie czternastu dni od dnia jej sporządzenia oznacza to, że żołnierz po zapoznaniu się z opinią, podpisuje się na niej oraz wpisuje datę zapoznania się z nią. W opinii służbowej zamieszczone jest pouczenie o przysługującym żołnierzowi zawodowemu prawie wniesienia odwołania od opinii. ODMOWA PRZYJĘCIA OPINII W przypadku odmowy przyjęcia opinii służbowej przez opiniowanego żołnierza na równi z doręczeniem uznaje się zapoznanie opiniowanego z treścią opinii przez jej odczytanie. Przełożony jednocześnie poucza opiniowanego o przysługującym mu prawie do wniesienia odwołania od opinii. Dokonanie tych czynności odnotowuje w arkuszu opinii służbowej. Strona 4

5 BRAK MOŻLIWOŚĆ ZAPOZNANIA SIĘ Z OPINIĄ Przełożony nie jest zwolniony z obowiązku zapoznania opiniowanego żołnierza ze sporządzoną opinią, nawet jeśli nie ma możliwości uczynienia tego w sposób przyjęty w danej jednostce, np. z powodu przebywania na zwolnieniu lekarskim opiniowanego żołnierza. W takiej sytuacji, przełożony zapoznaje żołnierza w inny możliwy sposób, po czym potwierdza czynność stosowną notatką służbową. Natomiast sam egzemplarz opinii w takim przypadku powinien być doręczony za zwrotnym potwierdzeniem odbioru na adres zamieszkania żołnierza. ODWOŁANIE Po doręczeniu (lub zapoznaniu się jeśli żołnierz odmawia przyjęcia) opinii służbowej, żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo wniesienia odwołania od opinii służbowej do wyższego przełożonego w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. Odwołanie wniesione po terminie nie podlega rozpoznaniu. Odwołanie od opinii służbowej opiniowany wnosi na piśmie do wyższego przełożonego za pośrednictwem przełożonego, który sporządził opinię służbową. Przełożony, który sporządził opinię służbową, w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania, przesyła opinię służbową, wraz z odwołaniem i swoim stanowiskiem w sprawie, do wyższego przełożonego, który jest właściwy do rozpatrzenia opinii służbowej. Wyższy przełożony, w terminie trzydziestu dni od dnia otrzymania odwołania, może zaskarżoną opinię służbową: 1) utrzymać w mocy; 2) zmienić lub uzupełnić; 3) uchylić i wydać nową; 4) uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej sporządzenia. Wyższy przełożony informuje opiniowanego o sposobie rozpatrzenia odwołania i doręcza mu za pokwitowaniem potwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię ostatecznej opinii służbowej. Opinia służbowa wydana wskutek odwołania jest ostateczna, co oznacza, że nie przysługuje prawo zaskarżenia jej do sądu. ZWERYFIKOWANIE OPINII OCENA NIEDOSTATECZNA Żołnierz zawodowy, który w ostatecznej opinii służbowej uzyskał ogólną ocenę niedostateczną, może wystąpić na piśmie do dowódcy jednostki wojskowej z wnioskiem o zweryfikowanie tej opinii w terminie 7 dni od dnia doręczenia mu ostatecznej opinii służbowej. Opiniowany żołnierz, po otrzymaniu oceny niedostatecznej może zachować się na dwa sposoby: 1. Może on wnieść odwołanie do wyższego przełożonego w terminie i w sposób opisany wyżej i - dopiero w przypadku utrzymania tej oceny - złożyć wniosek o zweryfikowanie opinii służbowej. 2. Opiniowany żołnierz może również, bez wnoszenia odwołania, wystąpić do dowódcy jednostki wojskowej o zweryfikowanie opinii. W tym przypadku termin na złożenie wniosku należy liczyć także od dnia, w którym opinia służbowa stała się ostateczna, czyli od następnego dnia po upływie czternastodniowego terminu na wniesienie odwołania. Strona 5

6 Jeżeli opiniującym był dowódca jednostki wojskowej, organem właściwym do weryfikowania opinii służbowej jest przełożony dowódcy jednostki wojskowej. Dowódca jednostki wojskowej, w przypadku wystąpienia z wnioskiem o zweryfikowanie opinii może (ale nie musi) powołać komisję w celu zbadania zasadności wniosku. W przypadku powołania komisji, opiniowany ma prawo zgłoszenia swojego przedstawiciela do jej składu. Komisja wydaje własną opinię, która jest przedstawiana dowódcy jednostki wojskowej. Po zapoznaniu się z opinią komisji, w terminie trzydziestu dni od dnia otrzymania wniosku, może on ostateczną opinię: 1) utrzymać w mocy; 2) zmienić ją lub uzupełnić; 3) uchylić i wydać nową; 4) uchylić, jeżeli brak było podstaw prawnych do jej sporządzenia. Dowódca jednostki wojskowej informuje opiniowanego oraz przełożonego, który sporządził opinię służbową o sposobie zweryfikowania opinii i doręcza potwierdzoną za zgodność oryginałem kopię zweryfikowanej opinii służbowej. wszystkie >>> Strona 6