KATARZYNA KIERZKOWSKA* Naukowe Uniwersytetu

Transkrypt

1 KATARZYNA KIERZKOWSKA* Spółka odna obecnym stanie pranym ureguloana została ustaą z dnia 18 lipca 2001 r. Prao odne. W ustaie tej przei- dziane zostały da sposo roziązania spółki odnej. Pierszym z nich jest uchała alnego zgromadzenia, natomiast drugim decyzja upranionego organu czyli starosty. Jednak zaistnienie któregokol- iek ze skazanych zdarzeń nie pooduje automatycznego ustania tu pranego spółki odnej, natomiast proadzi do otarcia postępoania likidacyjnego. W okresie trania postępoania likidacyjnego spółka odna działa pod dotychczasoą nazą, jednak z dodaniem yrazó likidacji, zachoując osoboość praną. Moment utraty przez spółkę odną osoboości pranej nie został ureguloany ustaą Prao odne i zbudza iele ątpliości. Naukoe * Magister praa, doktorantka KPOŚ WPiA UMK.

2 10 KATARZYNA KIERZKOWSKA Słoa kluczoe Spółka odna, roziązanie spółki odnej, likidacja spółki odnej Water board is regulated in the Water La Act of 18 July In current regulations there are to ays to dissolve the ater board. The first is a resolution of general assembly and the second is a decision of authorized body i.e. starost. The events referred to above do not cause losing the legal existence of ater board automatically but cause the opening of liquidation proceedings. During the liquidation proceedings ater board carries out under the name of the company but ith the additional ords in liquidation retaining legal personality. The exact time of losing legal personality ater board is not regulated in the Water La so that is questionable. Keyords Water board, dissolution of ater board, liquidation of ater board Spółka odna obecnym stanie pranym ureguloana została ustaą z dnia 18 lipca 2001 r. Prao odne 1. Spółki odne posiadają długie tradycje na ziemiach polskich sięgające okresu połoy XIX. 2 Po raz pierszy do polskiego dasta proadzone zostały ustaą odną z dnia 19 rze- ustaośnia 1922 r. 3 Przepisy dotyczące spółek odnych, mimo iż zmienionej treści, znalazły soje miejsce rónież ustaie Prao odne z 30 maja 1962 r. 4, która uchyliła ustaę odną z 1922 r. oraz ustaie Prao odne z dnia 24 październi- ka 1974 r. 5, która poprzedzała obecne regulacje. Z uagi na brak definicji ustaoej pojęcia spółka odna definicje takie Naukoe 1 Tekst jednolity Dz.U. 2012, Nr 145, poołyana dalej rónież jako Prao odne. 2 R. Paczuski, Spółki odne. Historia. Podstay prane działania. Noe tendencje, Warszaa 1989, s. 15 i nast. 3 Dz. U. 1922, Nr 102, poz Dz. U. 1962, Nr 34, poz Dz. U. 1974, Nr 38, poz. 230.

3 11 storzono literaturze przedmiotu, jednak nie są one ze sobą zgodne. Piersza definicja traktuje pojęcie spółki odnej bardzo szeroko, określając ją jako formę rozijania aktyności społecznej, charakteryzującą się ysokim stopniem nadzoru administracji publicznej, który obejmuje jej torzenie, funkcjonoanie oraz likidację 6. Trzy inne definicje, które zostały storzone literaturze przedmiotu sposób yraźny określają, czym jest ta aktyność społeczna. Jedna z nich określa, iż istotę spółki odnej stanoi samorząd gospodarczy, stąd też spółka odna definioana jest jako gospodarcza organizacja samorządoa dla realizacji zadań gospodarki odnej 7. Kolejna koncepcja iąże pojęcie spółki odnej z innymi funkcjonującymi polskim porządku pranym spółkami: spółkami praa cyilnego oraz spółkami praa handloego. Wyróżniono trzecią grupę spółek spółki praa administracyjnego do których zaliczono spółkę odną 8. Według ostatniego prezentoanego literaturze przedmiotu poglądu spółka odna jest to zrzeszenie osób fizycznych i pranych, które nie działają celu osiągnięcia zy- sku, lecz zaspokojenia skazanych ustaą potrzeb dziedzinie gospodaroania oania odami 9. Jak ynika z tytułu niniejszego opracoania, przedmiot rozażań stanoi roziązanie spółki odnej praie polskim. Rozinięte zostaną konkretne problemy ziązane z przedmiotoym zagadnieniem a szczególności uznanioy charakter decyzji starosty przedmiocie roziązania spółki odnej oraz moment utraty przez spółkę osoboości pranej. 6 J. Rotko [:] Prao odne. Komentarz pod red. J. Rotki, Wrocła 2002, s R. Paczuski, Spółki odne cele, zadania, prane podstay organizacji oraz perspektyy ich rozoju kontekście zachodzących zmian, Toruń 2006, s. 16, K.I. Kobus-Ogrodniczak, Korzystanie z ód problemy prane, Toruń 2011, s. 119, M. Ciepaj, Spółki odne systemie gospodarki odnej, Opole 1989, s. 42. Definicja spółki odnej jako gospodarczej organizacji samorządoej do spra gospodarki odnej znalazła się rónież Wielkiej Encyklopedii Praa pod red. E. Smoktunoicza, Białystok 2000, s J. Szachułoicz, Prao odne. Komentarz, Warszaa 2010, s I. Koza, L. Osuch-Chacińska, M. Pełda-Sypuła, M. Rytleski, Noe prao odne, Zielona Góra 2002, s Naukoe

4 12 KATARZYNA KIERZKOWSKA Obecnie oboiązująca ustaa Prao odne przeiduje szczególny tryb roziązania spółki odnej. Regulacja ta, mimo iż ziązana z ustaniem tu pranego podmiotu, którego cele i zadania zostały konkretnie określone art. 164 ust. 2 ustay Prao odne, dysponującego majątkiem, skład którego chodzi rónież mienie nieruchome, została zaarta zaledie pięciu przepisach spomnianej ustay a mianoicie art W ustaie Prao odne przeidziane zostały da sposo roziązania spółki odnej. Pierszym z nich jest uchała alnego zgromadzenia, natomiast drugim decyzja upranionego organu czyli starosty. Jednak zaistnienie któregokoliek ze skazanych zdarzeń nie pooduje automatycznego ustania tu pranego spółki odnej, natomiast proadzi do otarcia postępoania likidacyjnego. Analizując pierszy z ymienionych sposobó, który został określony art. 181 ust. 1 Praa odnego, można zauażyć, iż dla roziązania spółki mocą uchały alnego zgromadzenia ustaodaca nie przeidział konieczności zaistnienia ustaoo określonych przyczyn. Oznacza to, że ich określenie pozostaiono gestii alnego zgromadzenia, którego upranienia charakteryzują się najszerszym zakresem i najiększą poagą. Kompetencje tego organu zostały określone art. 173 ustay Prao odne a realizoane są przez upranienie do podejmoania uchał. Warto spomnieć, iż do kompetencji alnego zgromadzenia należy nadzór nad spółką zakresie jej działalności. Z tego ynika, że na podstaie uchały alnego zgromadzenia statucie można określić okoliczności, których zaistnienie będzie skutkoało jej roziązaniem. W rozporzą- dzeniu Rady Ministró z dnia 20 lipca 1979 r. spraie spółek odnych i ich ziązkó 10, które stanoiło akt ykonaczy do ustay Prao odne z 24 października lipca 1974 r., yraźnie skazyano 32 ust. 1, że uchałą alnego zgromadzenia roziązuje się spółkę odną przypadku zaistnienia takich zdarzeń pranych jak: upły czasu, na który spółka została zaarta przypadku zaarcia spółki na czas oznaczony, osią- Naukoe 10 Dz. U. 1979, Nr 17, poz. 109.

5 13 gnięcie celu spółki, czy też jeżeli przemaiają za tym zględy gospodarcze. Jak już spomniano obecnie oboiązująca ustaa Prao odne określenie przyczyn roziązania spółki odnej uchałą alnego zgromadzenia pozostaia gestii tego organu. Jednak, jak się ydaje, do tych przyczyn, ze zględu na ich agę, można zaliczyć rónież podział spółki, utratę pozolenia odno-pranego, czy też zaistnienie okoliczności, których nie można pogodzić z celami spółki, dla których została utorzona. W statucie spółki można określić, iż ich zaistnienie będzie skutkoało roziązaniem spółki odnej. Co istotne, alne zgromadzenie może podjąć uchałę o roziązaniu spółki rónież razie zaistnienia określonych okoliczności, które nie zostały przeidziane uchalonym statucie, czy też po prostu jeżeli taki niosek zostanie złożony a następnie przyjęty 11 drodze uchały alnego zgromadzenia. Należy jednak pamiętać o tym, iż poód roziązania spółki odnej nie może ć sprzeczny z praem lub ze statutem spółki. W przecinym ypadku starosta, zgodnie z kompetencjami, które zostały mu przyznane na mocy art. 179 praa odnego, ma upranienie do stierdzenia drodze decyzji admi- nistracyjnej nieażności uchały organó spółki odnej 12. Uchały sprzeczne z praem lub statutem, rónież uchała o roziązaniu spółki, są nieażne ex lege, zaś decyzja starosty tej kestii ma jedynie charakter deklaratoryjny, gdyż stanoi ona jedynie potierdzenie zaistnienia nieażności 13. W tej kestii arto przytoczyć tezę yroku Wojeódzkiego Sądu Administracyjnego Lublinie z dnia 20 maja 2008 r., II SA/Lu 186/08, Lex nr , który stierdził, że ziąz- ku z tym, iż kompetencji nadzorczej starosty nad działalno- ścią spółek odnych nie mieści się uchylenie uchały, a jedynie stierdzenie jej nieażności, użyte art. 179 ust. 4 ustay z dnia 18 lipca 2001 r. Prao odne (Dz. U. Nr 98, poz ze zm.) sformułoanie uchała została uchylona uznać należy za sy- Naukoe 11 J. Szachułoicz, op. cit., s. 437, I. Koza, L. Osuch-Chacińska, M. Pełda-Sypuła, M. Rytleski, op. cit., s J. Szachułoicz, op. cit., s. 433.

6 14 KATARZYNA KIERZKOWSKA nonim stierdzenia nieażności uchały. Zatem, ostateczną decyzję starosty przedmiocie stierdzenia nieażności uchał alnego zgromadzenia spółki odnej, można zakestionoać drodze niosku o ponone rozpatrzenie spray, a następnie, po yczerpaniu trybu administracyjnego, drodze skargi do ojeódzkiego sądu administracyjnego. Należy rónież rozażyć problem częścioej nieażności uchały o roziązaniu spółki odnej. Co prada art. 179 ust. 2 ustay Prao odne ureguloano możliość ydaania decyzji spraie częścioej nieażności uchały, jednakże ustaa ta nie przeiduje możliości, którą na gruncie praa cyilnego daje art ustay z dnia 23 kietnia 1964 r. kodeks cyilny 14, a mianoicie stierdzenia nieażności całej uchały alnego zgromadzenia przypadku, kiedy dotknięta ła ona nieażnością tylko części, jednak z okoliczności ynika, iż nie podjęto uchały bez postanoień dotkniętych nieażnością. W obliczu takiej sytuacji, literaturze przedmiotu zaproponoano przyjęcie roziązania analogicznego do przedstaionego art k.c., czyli ydania decyzji o nieażności całej uchały 15. Co ięcej, na mocy przepisó art Praa odnego, które odnoszą się do kompetencji kontrolnych i nadzorczych, przyznano rónież staroście prao do strzymania y- konania uchały o roziązaniu spółki odnej. Wyposażenie organu kontrolnego taką możliość ma doniosłe znaczenie przypadku zakończenia tu spółki, gdyż zamyka drogę do szczęcia postępoania likidacyjnego. Na zakończenie rozażań dotyczących kompetencji staro- sty zakresie możliości unieażniania uchał alnego zgro- madzenia o roziązaniu spółki odnej, należy skazać, iż decyzja starosty orzekającego o nieażności uchały jest decyzją ostateczną. W przypadku takiego rozstrzygnięcia organ spółki może nieść jedynie o ponone rozpoznanie spray, nie może natomiast nosić odołania. Roziązanie to ykorzystuje instytucję praną zaartą art ustay z dnia 14 czer- Naukoe 14 Dz. U. 1964, Nr 16, poz. 93 ze zm. poołyana dalej jako k.c. 15 J. Szachułoicz, op. cit., s. 434.

7 15 ca 1960 r. kodeks postępoania administracyjnego 16 odnoszącą się do decyzji ydaanych przez naczelne i centralne organy administracji rządoej 17. Roziązanie zaarte Praie odnym różni się jednak istotnie od zaartej kodeksie postępoania administracyjnego regulacji. Decyzja, na mocy której starosta stierdza nieażność uchały alnego zgromadzenia jest decyzją ostateczną, podczas gdy decyzje ydane I instancji przez organy skazane art k.p.a. nie posiadają tego przymiotu. Na mocy art zd. 1 k.p.a, decyzjami ostatecznymi są boiem decyzje, od których nie służy odołanie administracyjnym toku instancji lub niosek o ponone rozpatrzenie spray. Regulacja zarta Praie odnym stanoi yjątek od zasady duinstancyjności yrażonej art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 18 z dnia 2 kietnia 1997 r. 19 Pojmoanie roziązania przyjętego praie odnym przez pryzmat regulacji postępoania administracyjnego może proadzić do błędnych nioskó, iż kontrola sądoa możlia jest dopiero o po pononym rozpoznaniu spray. Jak słusznie skazano literaturze przedmiotu, decyzja, na mocy której starosta stierdza nieażność uchały alnego zgromadzenia o roziązaniu spółki odnej, nie podlega kontroli enętrznej starosty, gdyż jest decyzją ostateczną, stąd też podlega zaskar- żeniu do sądu administracyjnego 20. Poyższe stanoisko potierdza postanoienie Wojeódzkiego Sądu Administracyjnego Łodzi z dnia 7 października 2008 r., II SA/Łd446/08, Lex nr , zgodnie z którym tryb enętrznej kontroli decyzji przez starostę nie ma zastosoania przypadku decyzji starosty stierdzającej nieażność uchały spółki odnej. Artykuł 181 ustay Prao odne przeiduje rónież możliość roziązania spółki odnej decyzją starosty. W prze- Naukoe 16 Tekst jednolity Dz. U. 2000, Nr 98, poz ze zm.; poołyana dalej jako k.p.a. 17 J. Rotko, op. cit., s Dz. U. 1997, Nr 78, poz. 483 ze zm., poołyana dalej jako Konstytucja. 19 K. Gliboski, [:] Kodeks postępoania administracyjnego. Komentarz pod red. Marka Wierzboskiego i Aleksandry Wiktoroskiej, Warszaa 2011, s. 95 i J. Szachułoicz, op. cit., s

8 16 KATARZYNA KIERZKOWSKA ciieństie do oli alnego zgromadzenia, yrażającej się postaci uchały, starosta może zadecydoać o roziązaniu spółki odnej tylko określonych przepisami ustay okolicznościach, które enumeratynie zostały ymienione art. 181 ust. 2 praa odnego 21. W przepisie tym zastosoano alternatyę rozłączną, stąd nie ma ymogu, a szystkie przesłanki nastąpiły jednocześnie. Pierszą przesłanką, która może stać się przyczyną roziązania spółki odnej przez starostę drodze decyzji, jest dzia- łalność spółki, która narusza prao lub jej statut. We skazanej regulacji nie chodzi o jakiekoliek naruszenia praa lub statutu, jednak o naruszenia uciążlie i o dużej szkodliości. Decyzja starosty o roziązaniu spółki odnej, obliczu skazanych naruszeń, ma zakończyć t prany podmiotu, którego działalności zgodnej z praem nie można przyrócić, stosując inne znane prau środki 22. Decyzja ta poinna nastąpić po przeproadzeniu nikliego postępoania yjaśniającego, mającego na celu dokonanie ustaleń faktycznych, oparciu o konkretne doody, przy czynnym udziale stron postępoania 23. Przykładem okoliczności ypełniającej dyspozycję art. 181 ust. 2 pkt 1 ustay Prao odne jest chociaż sytuacja, której zachodzą skazane statucie spółki okoliczności, uzasadniające roziązanie spółki odnej, zaś nie dochodzi do zołania alnego zgromadzenia spólnikó, celem podjęcia stosonej uchały. Taka sytuacja nieątpliie narusza statut spółki i stanoi uzasadnienie dla podjęcia przez starostę decyzji o jej roziązaniu. Oczyiście obliczu takich zdarzeń statucie spółki odnej mogą zostać dokonane następcze zmiany. Co istotne, uchała o następczej zmianie statutu będzie rónież podlegała kontroli starosty, który może stierdzić jej nieażność trybie opisanym niniejszym opracoaniu. Rónież nieprzekazyanie uchał staroście, nieaktualizoanie statutu Naukoe 21 Ibidem, s J. Rotko, op. cit. s Uzasadnienie do yroku Wojeódzkiego Sądu Administracyjnego Bydgoszczy z dnia 3 marca 2009 r., II SA/Bd 905/08, Legalis.

9 17 spółki, jak rónież niezłożenie niosku o pisanie spółki do katastru odnego, może stanoić podstaę skazanej decyzji. Przyczynę roziązania spółki odnej trybie art. 181 ust. 2 pkt 1 ustay Prao odne stanoić może rónież, o czym rozstrzygał Wojeódzki Sąd Administracyjny Bydgoszczy yrokiem z dnia 3 marca 2009 r., II SA/Bd 905/08, Legalis, nieykonyanie przez Zarząd skazań Komisji Reizyjnej i uchał Walnego Zgromadzenia spraie modernizacji oczyszczalni ściekó, mimo cześniejszego opracoania doku- mentacji oraz zmian statucie. Kolejną okolicznością, która może skutkoać zakończeniem tu pranego spółki odnej na mocy decyzji starosty, jest upły terminu, na jaki został ustanoiony zarząd komisaryczny a alne zgromadzenie nie dokonało onało yboru noego zarządu. Zarząd komisaryczny ustanaiany jest przypadku, kiedy decyzją starosty odołany zostanie zarząd dotychczas spraujący soją funkcję. Decyzję taką starosta może podjąć, jeśli zarząd, o którym moa, dopuści się potarzającego się naruszenia praa lub statutu. Oczyiście samo odołanie zarządu przez starostę nie oznacza poołania zarządu komisa- rycznego. Dzieje się tak jedynie przypadku, kiedy najyższy organ spółki alne zgromadzenie nie dokona yboru noego zarządu. Ustaodaca przeidział termin roczny kadencji zarządu komisarycznego. Jest to okres, ciągu którego alne zgromadzenie poinno poołać noy zarząd, zaś sankcją za niespełnienie oboiązku jest omaiana możliość roziązania spółki przez organ nadzorczy. Nieyiązanie się z oboiązku poołania noego zarządu śiadczy o tym, iż członkoie spół- ki nie rozumieją jej zadań, które służą zaróno im jak i dobru społecznemu, co oznacza, że doszło do rozkładu fundamentó leżących u podsta funkcjonoania spółki 24. Ostatnią z ymienionych okoliczności uzasadniających roziązanie spółki odnej drodze decyzji starosty, jest sytuacja, kiedy liczba członkó spółki będzie mniejsza niż 3 spólnikó, czyli będzie niższa niż ustaoe minimum przeidziane art. 165 ust. 1 Praa odnego. Wynika z tego, że zdaniem Naukoe 24 J. Szachułoicz, op. cit., s

10 18 KATARZYNA KIERZKOWSKA ustaodacy cele, do jakich została poołana spółka odna, mogą ć osiągnięte jedynie składzie minimum 3 członkó będących osobami fizycznymi lub osobami pranymi 25. Wskazana yżej możliość roziązania spółki odnej przez starostę drodze decyzji, obliczu zaistniałych przesłanek, stanoi jego prao, nie zaś oboiązek i to od uznania starosty będzie zależało ostateczne rozażenie, czy aga zaistniałych okoliczności uzasadnia podjęcie tak radykalnej skutkach decyzji. Zgodnie z tezą yroku Wojeódzkiego Sądu Administracyjnego Bydgoszczy z dnia 3 marca 2009 r., II SA/Bd 905/08, (Legalis) użycie przez ustaodacę przepisie art. 181 ust. 2 pkt 1 ustay Prao odne (Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz z późn. zm.) zrotu może przesądza, że podejmoane na jego podstaie rozstrzygnięcia mają charakter uznanioy, to jest organy administracji mogą nałożyć np. określone oboiązki, ale nie muszą, gdyż celoość podjęcia takich działań została uzależniona od dokonanej przez nie oceny. W uzasadnieniu do skazanego yroku Wojeódzki Sąd Administracyjny słusznie skazał, iż decyzja starosty o roziązaniu spółki odnej ma charakter uznanioy, stąd też celoość ydania przez starostę decyzji o roziązaniu spółki odnej uzależniona jest od przeproadzonej przez ten organ nadzorczy oceny. Zgodnie z poglądem yrażonym literaturze przedmiotu, konsekencją użycia przez ustaodacę słoa może jest nakaz rozażenia potrze za- stosoania sankcji 26. Należy jednak skazać, iż ocena ta i działania podejmoane przez starostę nie mogą mieć charakteru doolnego, tylko muszą ć one zgodne z praem. W takiej sy- tuacji bada się, czy organ miał prao działania ramach uzna- nia administracyjnego i czy nie zostały przekroczone jego granice 27. Z poyższego ynika, iż organ administracji publicznej, Naukoe 25 Ibidem, s M. Wincenciak, Sankcje praie administracyjnym i procedura ich ymierzania, Warszaa 2008, s M. Jaśkoska, M. Mincer, Uznanie administracyjne, Toruń 1983, s. 55 i nast.

11 19 a tym przypadku starosta, może dokonać yboru pomiędzy dopuszczonymi przez ustaę, rónoażnymi roziązaniami 28. Decyzja starosty, która ma charakter uznania administracyjnego, podlega kontroli sądu administracyjnego pod zględem praidłoości postępoania poprzedzającego ydanie decyzji i jego zgodności z art. 7 k.p.a., art k.p.a., art k.p.a., art. 80 k.p.a. oraz art i 3 k.p.a. W takiej sytuacji sąd administracyjny bada, czy szystkie istotne okoliczności spray zostały yjaśnione, czy stan faktyczny został ustalony sposób praidłoy, oceniony zgodnie z przepisami praa materialnego oraz czy pozostaje zgodności z ynikami postępoania doodoego. Sąd rónież bada, czy stronie zapeniono należyty udział postępoaniu, umożliiając jej ypoiedzenie się co do zebranych spraie doodó i materiałó. Mając na zględzie poyższe, starosta, ydając decyzję o roziązaniu spółki odnej, poinien ją uzasadnić sposób należyty, oparciu o zasady dośiadczenia życioego oraz logiki, z uagi na to, że uznanie administracyjne nie jest tożsame z doolnością. Na zakończenie rozażań dotyczących uznania admini- stracyjnego arto przytoczyć jedną z tez yroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 czerca 1981 r., SA 820/81, (Centralna baza Orzeczeń Sądó Administracyjnych): organ administracji, działający na podstaie przepisó praa materialnego przeidujących uznanioy charakter rozstrzygnięcia, jest oboiązany zgodnie z zasadą z art. 7 Kpa załatić spraę sposób zgodny ze słusznym interesem oatela, jeśli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny, ani nie przekracza to możliości organu administracji ynikających z przyznanych mu upranień i środkó. Podjęcie uchały o roziązaniu spółki odnej przez alne zgromadzenie lub też ydanie decyzji tym przedmiocie przez starostę, rozpoczyna czynności proadzące do likidacji. Roziązanie spółki odnej następuje po przeproadzeniu postępoania likidacyjnego, natomiast postępoanie likida- Naukoe s J. Zimmermann, Polska jurysdykcja administracyjna, Warszaa 1996,

12 20 KATARZYNA KIERZKOWSKA cyjne rozpoczyna się od chili otarcia likidacji. Spółka odna, okresie trania postępoania likidacyjnego, działa pod dotychczasoą nazą, jednak z dodaniem yrazó likidacji. Spółka zachouje rónież osoboość praną 29. Postaienie spółki stan likidacji iąże się rónież z koniecznością poołania likidatora. W przypadku podjęcia uchały o roziązaniu spółki odnej przez alne zgromadzenie, organ ten jest yłącznie kompetentny do poołania likidatora, którym może ć członek zarządu lub inna osoba. Jednak sytuacji, której decyzję o roziązaniu spółki odnej podejmuje starosta, ma on yłączne prao do poołania oso likidatora. Ustaa Prao odne nie określa, jakiej formie poinno nastąpić yznaczenie likidatora, jednak literaturze przedmiotu pojaił się pogląd, iż do poołania likidatora ystarczy umoa cyilno-prana, zaarta pomiędzy likidatorem a spółką odną 30. Z uagi na to, iż zarząd jest organem ykonaczym spółki, do jego kompetencji należy składanie ośiadczeń oli imieniu spółki odnej. Zasady reprezentacji spółki na zenątrz mogą, zgodnie z art. 176 ust. 5 ustay Prao odne, ynikać z postanoień statutu a jeżeli statut nie reguluje kestii reprezentacji, zastosoanie mają przepisy Praa odnego. W takim przypadku ośiadczenia oli imieniu spółki odnej może składać jeden członek zarządu óczas, gdy skład zarządu chodzą nie ięcej niż die oso. W po- zostałych przypadkach ymagane jest spółdziałanie dóch członkó zarządu. Z uagi na to, że likidator stępuje praa i oboiązki zarządu spółki odnej, jest on upraniony do kontynuoania jego czynności, rónież do reprezentoania spółki na zenątrz i do składania ośiadczeń jej imieniu. Jedyny yjątek polega na tym, że podejmoane przez likidatora działania ukierunkoane są na zakończenie, nie zaś na rozijanie działalności spółki odnej 31. Naukoe 29 J. Szachułoicz, op. cit., s J. Rotko, op. cit., s J. Szachułoicz, op. cit., s. 439.

13 21 Przepisy ustay Prao odne dotyczące postępoania likidacyjnego spółki są bardzo lakoniczne i nie precyzują, jakie czynności mają ć podjęte przez likidatora ramach tego postępoania. Przepis 35 poołyanego rozporządzenia spraie spółek odnych i ich ziązkó ymieniał, jakie oboiązki szczególności mają ć podjęte przez likidatora. Jak się ydaje, czynności podejmoane przez likidatora spółki odnej oboiązującym stanie pranym są zbieżne z czynnościami podejmoanymi przez likidatora pod rządami Praa odnego z 24 października 1979 r. Czyniąc takie założenie, można stierdzić, iż ramach postepoania likida- cyjnego likidator jest oboiązany do sporządzenia bilansu na dzień rozpoczęcia i zakończenia likidacji, zakończenia bieżących interesó spółki, ściągnięcia ierzytelności, ypełnienie zoboiązań i upłynnienie majątku spółki. Waja W przypadku poołania iększej licz likidatoró, odpoiednio stosoany będzie art. 176 ust. 5 ustay Prao odne, regulujący kestię składania ośiadczeń imieniu spółki. Co istotne, alne zgromadzenie oraz komisja reizyjna działają pomimo otarcia postępoania likidacyjnego a ponadto upranienia, które im przysługiały stosunku u do zarządu, przechodzą na ustanoionego likidatora. Koszty ynagradzania likidatora ponosi spółka i to bez zględu na to, czy został on poołany uchałą alnego zgromadzenia, czy też yznaczony przez starostę. O ysokości ości ynagrodzenia należnego likidatoroi decyduje starosta formie decyzji 32. Likidator zoboiązany jest do ypełniania zoboiązań spółki odnej określonej kolejności. Warto zauażyć, iż ko- lejność przeidziana Praie odnym nie pokrya się z kolej- nością przeidzianą praie upadłościoym, zaś zbliżona jest do regulacji art. 125 ustay z dnia 16 rześnia 1982 r. Prao spółdzielcze 33, choć tych przepisach ynagrodzenie likidatora znajduje się na pierszym miejscu, podczas gdy praie odnym przeidziano, że koszty proadzenia likidacji mają ć zaspokojone dopiero po zoboiązaniach ze stosunku pracy Naukoe Miko 32 Ibidem, s Tekst jednolity Dz. U. 2003, Nr 188, poz ze zm.

14 22 KATARZYNA KIERZKOWSKA oraz zoboiązaniach zakresie danin publicznych. W ostatniej kolejności zaspokaja się pozostałe zoboiązania 34. W pierszej kolejności mają ć zaspokajane zoboiązania ze stosunku pracy, która praie polskim korzysta ze szczególnej ochrony, zgodnie z art. 24 Konstytucji. Za poglądami doktryny praa upadłościoego i napraczego można przyjąć, iż do zoboiązań ze stosunku pracy zalicza się należności za pracę tylko ze stosunku pracy nie zaś zlecenia, umoy o dzieło ani innych umó pokrenych, na podstaie których śiadczona jest praca. Wskazane zoboiązania należało zali- czyć do ymienionych art. 183 pkt 4 ustay innych zoboią- zań. Do zoboiązań ze stosunku pracy należy rónież zaliczyć, poza płacą zasadniczą z dodatkami, inne roszczenia ziązane ze stosunkiem pracy, jak choć roszczenie odszkodoacze z tytułu bezpranego roziązania umoy o aja o pracę, premie oraz odpray z tytułu grupoych zolnień z pracy 35. Następnie pokryane mają ć zoboiązania zakresie danin publicznych. Oboiązek ponoszenia ciężaró i śiadczeń publicznych, tym podatkó, określonych ustaie ureguloany został art. 84 Konstytucji, zaś określenie, co znaj- duje się pod pojęciem danina publiczna, ureguloano ustaie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 36. Jak najszybsze ykonanie tego zoboiązania jest podyktoane sankcjami grożącymi za złokę. Szybkie zaspokojenie śiadczeń podatkoych oych pozala uniknąć naliczania odsetek od zaległości podatkoych oych 37. Ustaa Prao odne nie zaiera regulacji dotyczącej nadyżki bądź niedoboru finansoego. W przypadku nadyż- ki, można ją rozdzielić na członkó spółki odnej, stosun- ku do płaconych przez nich składek i artości śiadczonych usług. Z kolei problem niedoboru może ć roziązany poprzez podjęcie przez alne zgromadzenie spólnikó spółki odnej Naukoe Miko 34 J. Rotko, op. cit., s S. Gurgul, Prao upadłościoe i napracze. Komentarz, Warszaa 2011, s. 36 Dz. U. 2009, Nr 157, poz. 12 ze zm. 37 J. Szachułoicz, op. cit., s. 440.

15 23 uchały o oboiązku poniesienia przez członkó śiadczeń na rzecz spółki. Ułatieniu ściągania śiadczeń na rzecz spółki służy regulacja art. 170 ust. 5 Praa odnego, zgodnie z którą do egzekucji śiadczeń na rzecz spółki odnej stosuje się odpoiednio przepisy o egzekucji należności podatkoych. W przypadku bezskuteczności egzekucji niezaspokojone zoboiązania zostaną umorzone 38. Zgodnie z regulacją art. 182 ust. 6 Praa odnego likidator odpoiada za szkody postałe skutek proadzenia postępoania likidacyjnego z naruszeniem zasad określonych ustaie lub statucie spółki odnej.. Naruszeniem przepisó ustay będzie rónież naruszenie ustaoej kolejności zaspokajania zoboiązań przypadających od spółki odnej będącej likidacji. Przepis ten proadza zaężoną bezpraność czynu likidatora, która ogranicza się jedynie do naruszenia przepisó ustay i postanoień statutu. Odpoiedzialność likidatora rodzi się przez sam fakt yrządzenia szkody, jednak może on uolnić się od odpoiedzialności ykazując, iż nie ponosi iny albo, że brak jest ziązku przyczynoo-skutkoego pomiędzy jego działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Jeżeli do przeproadzenia postępoania likidacyjnego poołano ięcej niż jednego likidatora, e spomnianej regulacji art. 182 ust. 6 praa odnego przeidziano odpoiedzialność solidarną likidatoró. Do dochodzenia odpoiedzialności za szkody y- rządzone przez likidatora służy droga sądoa 39. Po zakończeniu postępoania likidacyjnego likidator przedstaia do zatierdzenia alnemu zgromadzeniu osta- teczne rachunki i spraozdania. Zgodnie z art. 184 ustay starosta, po otrzymaniu uchały alnego zgromadzenia spółki odnej likidacji o zatierdzeniu ostatecznych rachunkó i spraozdań likidatora, ystępuje z nioskiem o ykreślenie spółki odnej z katastru odnego. Wyżej skazaną uchałę przedkłada staroście likidator, zaś starosta, stosunku do Naukoe 38 Ibidem. 39 J. Szachułoicz, op. cit., s. 439.

16 24 KATARZYNA KIERZKOWSKA uchały alnego zgromadzenia, ma upranienia nadzorcze ynikające z art. 179 praa odnego 40. W doktrynie pojaił się problem dotyczący momentu utraty przez spółkę odną osoboości pranej. Nie ulega ątpliości, iż osoboość praną spółka zyskuje z chilą upraomocnienia się decyzji starosty o zatierdzeniu statutu spółki odnej, zaś pis do katastru odnego ma jedynie charakter porządkoy deklaratoryjny 41. Sytuacja nie jest jednak tak jasna przypadku utraty przez spółkę osoboości pranej. W przedmiocie tego zagadnienia zostały ypracoane przez doktrynę da poglądy. Według pierszego z nich utrata przez spółkę osoboości pranej następuję momencie ykreślenia spółki z katastru odnego. Przy uzasadnieniu tego poglądu skazuje się, że skoro nacie osoboości pranej przez spółkę następuje nie przez samo podjęcie uchały o jej utorzeniu a po upraomocnieniu się decyzji starosty zatierdzającej uchałę alnego zgroma- dzenia, to utrata przez spółkę osoboości pranej poinna odać się podobny sposób po otrzymaniu uchały alnego zgromadzenia o zatierdzeniu spraozdań i rachunkó postępoania likidacyjnego starosta poinien ydać zatierdzającą decyzję, której upraomocnienie proadziło do utraty przez spółkę osoboości pranej. Jednak art. 184 praa odnego nie przeiduje takiego roziązania. Zgodnie z jego treścią starosta po otrzymaniu uchały alnego zgromadzenia spółki odnej likidacji o zatierdzeniu ostatecznych rachunkó i spraozdań likidatora ystępuje z nioskiem o ykreślenie spółki odnej z katastru odnego. Według omaianej koncepcji, ze zględó porządkoych oraz dla bezpieczeństa prane- go, utrata osoboości pranej przez spółkę odną likidacji następuje momencie ykreślenia jej z katastru odnego mimo, iż sam pis do katastru nie ma charakteru konstytutynego a deklaratoryjny 42. Naukoe 40 J. Rotko, op. cit., s J. Szachułoicz, op. cit., s J. Rotko, op. cit., s. 438.

17 25 Według drugiego poglądu likidacja spółki odnej sensie materialno-pranym następuje z chilą zatierdzenia przez alne zgromadzenie ostatecznych rachunkó i spraozdań likidatora z przeproadzonego postępoania likidacyjnego. Z uagi na to, że pis do rejestru ma charakter deklaratoryjny, jest on jedynie formalnym potierdzeniem roziązania spółki, która jako podmiot praa formalnie istnieje do momentu jej ykreślenia z katastru odnego. Z poyższego ynika, że spółka odna traci osoboość praną momencie podjęcia uchały zatierdzającej spraozdania i rachunki likidatora z przeproadzonego postępoania likidacyjnego 43. Do tego problemu odniósł się rónież Wojeódzki Sąd Administracyjny Gorzoie Wielkopolskim yroku z dnia 29 grudnia 2009 r., II SA/Go 888/09, Lex nr , który uzasadnieniu pranym do yroku ypoiedział się rónież na temat utraty przez spółkę odną osoboości pranej. Jest on zdania, że najcześniejszym momentem, od którego można rozażać ustanie tu spółki odnej, jest zatierdzenie ostatecznych rachunkó i spraozdań likidatora. Z uagi na to, że zgodnie z art. 153 ust. 1 Praa odnego kataster odny jest jedynie systemem informacyjnym o gospodaroaniu odami, nie jest on objęty domniemaniem zgodności z rzeczyistym stanem pranym a dane nim ujęte nie noszą cech konstytutyności. Z tego ynika, iż ykreślenie, podobnie jak pis, ma jedynie charakter porządkoy deklaratoryjny, zaś charakter kształtujący ma podjęcie przez alne zgromadzenie członkó spółki odnej uchały o zatierdzeniu ostatecznych rachunkó i spraozdań likidatora. Sąd skazał, że możliość kontroli uchały alnego zgromadzenia zatierdzającej ostatecz- ne rachunki i spraozdania likidatora przez stierdzenie jej nieażności, które yołuje skutek ex tunc, nie zmienia charakteru tej uchały. Jego zdaniem z art. 179 ust. 2 Praa odnego należy nosić, iż skutek uchały o zatierdzeniu ostatecznych rachunkó i spraozdań likidatora polegający na ustaniu tu pranego (osoboości pranej) spółki następuje z dniem Naukoe s J. Szachułoicz, op. cit., s. 441, K. I. Kobus-Ogrodniczak, op. cit.,

18 26 KATARZYNA KIERZKOWSKA jej podjęcia. Jeśli zaś przed upłyem 30 dnia od daty doręczenia uchały organu spółki odnej organoi nadzoru, organ ten yda decyzję, o której moa art. 179 ust. 2 Praa odnego, skutek ex tunc spooduje porotne nadanie spółce odnej tu pranego a jej reprezentantoi (likidatora) upranień do działania, tym ynikających z ust. 4 art. 179 tego Praa. Z yżej przedstaionego stanoiska Wojeódzkiego Sądu Administracyjnego Gorzoie Wielkopolskim ynika, iż przychylił się on do drugiej prezentoanej yżej koncepcji, zgodnie z którą utrata osoboości pranej przez spółkę odną następuje z chilą podjęcia uchały o zatierdzeniu ostatecz- nych rachunkó i spraozdań likidatora. Wydaje się, że na mocy oboiązujących przepisó praa odnego, jest to koncepcja bardziej poprana, jednak nie oczyista. Podsumoując przedstaione yżej rozażania, należy zauażyć, iż regulacja dotycząca zakończenia tu pranego spółki odnej znacznie odbiega od regulacji zaartych ustaie prao upadłościoe i napracze oraz kodeksie spółek handloych, traktując kestię zakończenia tu pranego spółki odnej bardzo lakonicznie. Oczyistym jest, że spółki odnej nie należy porónyać ze spółkami kapitałoymi, jednak, zdaniem autora, regulacja ziązana z likidacją spółki odnej poinna ć zbliżona do regulacji ziązanej z likidacją spółki z ograniczoną odpoiedzialnością. W niniejszym opracoaniu starano się przedstaić podstaoe problemy, zaróno teoretyczne jak i praktyczne, ziązane z roziązaniem spółki odnej. Mając na zględzie poyższe rozażania, przede szystkim staia się postulat de lege ferenda enda łączenia do ustay prao odne przepisu yraźnie określającego moment utraty przez spółkę osoboości pranej, podobnie jak ma to miejsce przy art. 165 ust. 4 ustay Prao odne, określającym moment uzyskania przez spółkę odną osoboości pranej. Jak się okazuje, jest to problem, który budzi ątpliości nie tylko doktrynie, ale stał się rónież przedmiotem rozażań na tle konkretnie rozstrzyganej przez sąd administracyjny spray. Naukoe

19 27 Ciepaj M., Spółki odne systemie gospodarki odnej, Opole Gliboski K., [:] M. Wierzboski (red.), A. Wiktoroska (red.), Kodeks postępoania administracyjnego. Komentarz, Warszaa Gurgul S., Prao upadłościoe i napracze. Komentarz, Warszaa Jaśkoska M., Mincer M., Uznanie administracyjne, Toruń Koza I., Osuch-Chacińska L., Pełda-Sypuła M., Rytleski M., Noe prao odne, Zielona Góra Kobus-Ogrodniczak K. I., Korzystanie z ód problemy prane, Toruń Paczuski R., Spółki odne cele, zadania, prane podstay organizacji oraz perspektyy ich rozoju kontekście zachodzących zmian, Toruń Paczuski R., Spółki odne. Historia. Podstay prane działania. Noe tendencje, Warszaa Rotko J., [:] J. Rotko (red.) Prao odne. Komentarz, Wrocła Smoktunoicz E, (red.), Wielka Encyklopedia Praa, Białystok Szachułoicz J., Prao odne. Komentarz, Warszaa Wincenciak M., Sankcje praie administracyjnym i procedura ich ymierzania, Warszaa Zimmermann J., Polska jurysdykcja administracyjna, Warszaa Kontakt kasiakierzkoska@gmail.com Naukoe