System kształcenia a zatrudnialność absolwentów szkół wyższych

Transkrypt

1 System kształcenia a zatrudnialność absolwentów szkół wyższych Bartłomiej Banaszak, Rzecznik Praw Absolwenta Ogólnopolska Konferencja Biur Karier Wrocław, września 2012r.

2 Zatrudnialność co to jest? (I) Zestaw cech i umiejętności dających zdolność do otrzymania i utrzymania satysfakcjonującej pracy [Hillage and Pollard (1998)]; The ability to gain initial meaningful employment, or to become self-employed, to maintain employment, and to be able to move around within the labour market. [Working Group on Employability, Report to Ministers, Bologna Conference Leuven/Louvain-la-Neuve kwietnia 2009];

3 Zatrudnialność co to jest? (II) Kombinacja czynników, które pozwalają danej osobie zmierzać w kierunku zatrudnienia, podejmować je oraz utrzymywać, a także rozwijać karierę zawodową to pojęcie złożone, obejmujące nie tylko cechy danej osoby, jej umiejętności, postawę czy motywację, lecz także inne czynniki zewnętrzne wykraczające poza politykę edukacyjną i szkoleniową, takie jak uregulowania rynku pracy, demografia, struktura gospodarki oraz ogólna sytuacja gospodarcza. [Konkluzje Rady UE z z dnia 11 maja 2012 r. w sprawie zatrudnialności absolwentów szkół i uczelni].

4 Wzrastająca rola zatrudnialności w kontekście Kryzysu (I) Dramatyczna sytuacja młodych na rynku pracy w UE: Obecnie ponad 5 mln młodych osób w Unii Europejskiej jest bezrobotnych. Między 2008 a 2010 liczba ta wzrosła o milion. [Komunikat Komisji Inicjatywa: szanse dla młodzieży ]; Wysokie bezrobocie absolwentów uczelni, także w Polsce (różne dane w zależności od metodologii poszczególnych badań); Kryzys na rynku pracy związany jest także z niedopasowaniem kompetencji absolwentów do oczekiwań rynku pracy;

5 Wzrastająca rola zatrudnialności w kontekście Kryzysu (II) Kwalifikacje absolwentów nie zawsze odpowiadają potrzebom rynku pracy i potrzebom społeczeństwa. Pracodawcy publiczni i prywatni coraz częściej informują o nieprzystawaniu umiejętności do potrzeb i o trudnościach w znalezieniu osób, których kwalifikacje odpowiadałyby ewoluującym potrzebom gospodarki opartej na wiedzy. [Konkluzje Rady UE z 28 listopada 2011 r. w sprawie modernizacji szkolnictwa wyższego]; Do 2020 r. odsetek miejsc pracy wymagających wysokich kwalifikacji wzrośnie w UE do 35%, jednak obecnie zaledwie 26% pracowników posiada wyższe wykształcenie. [Komunikat Komisji Działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia plan modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego ]; 40% polskich pracodawców w Polsce nie może znaleźć pracowników posiadających niezbędne kompetencje. Zanotowano jednak pewną poprawę w stosunku do lat poprzednich [ManpowerGroup, Niedobór talentów 2011 ].

6 Dokumenty UE a działania instytucji sektora na rzecz zatrudnialności absolwentów Wspieranie stosowania prognoz w zakresie umiejętności [ ] oraz danych dotyczących zatrudnienia absolwentów (w tym efektów zatrudnienia absolwentów) przy opracowywaniu, realizacji i ocenie programów nauczania; przystosowanie systemów zapewniania jakości i mechanizmów finansowania do nagradzania dobrego przygotowania studentów do wejścia na rynek pracy. Zadbanie o większe zróżnicowanie systemów studiów; Lepsze wykorzystanie możliwości technologii informacyjno-komunikacyjnych; Świadczenie poradnictwa i doradztwa zawodowego; Doskonalenie kształcenia w zakresie przedsiębiorczości; Organizowanie staży w przedsiębiorstwach; Dostarczanie bardziej przejrzystych informacji o efektach uczenia się; Prowadzenie bardziej reaktywnej polityki w dziedzinie kształcenia i szkolenia, która odzwierciedlałaby zapotrzebowanie rynku pracy na umiejętności;

7 Zatrudnialność w Procesie Bolońskim (I) Deklaracja bolońska (1999) reformy mają na celu promowanie zatrudnialności obywateli europejskich i międzynarodowej konkurencyjności europejskiego systemu szkolnictwa wyższego ; W 2007 zatrudnialność priorytetem w ramach Procesu Bolońskiego; Ramy kwalifikacji są kluczowym instrumentem dla zatrudnialności, ponieważ uwzględniają konieczność kształtowania umiejętności generycznych;

8 Zatrudnialność w Procesie Bolońskim (II) Komunikat z Bukaresztu (2012): niepewne perspektywy zawodowe absolwentów uczelni następstwem Kryzysu; konieczność autentycznego wdrażania nowej filozofii kształcenia opartej na efektach kształcenia -> wdrożenie powiązanych z nią elementów tj.: systemu punktów ECTS, ram kwalifikacji, uznawalności, Suplementu do Dyplomu i systemu zapewniania jakości kształcenia musi przebiegać w sposób spójny; poprawa współpracy między uczelniami, pracodawcami i studentami przy tworzeniu i realizacji programów kształcenia; konieczność łączenia w procesie kształcenia umiejętności przekrojowych, interdyscyplinarnych i innowacyjnych, kompetencji społecznych oraz aktualnej wiedzy.

9 Kompetencje kluczowe dla zatrudnialności (I) Eurobarometr 2010: praca zespołowa, wiedza specjalistyczna, umiejętności komunikacyjne, ICT, umiejętność adaptacji, dobre umiejętności w zakresie pisania i czytania, umiejętności analityczne, planowanie i umiejętności organizacyjne.

10 Kompetencje kluczowe dla zatrudnialności (II) Raport Grupy Roboczej ds. Zatrudnialności z 2009 r. (w ramach Procesu Bolońskiego): umiejętność rozwiązywania problemów, umiejętności związane z określonym stylem pracy (praca pod presją czasu, praca projektowa, praca samodzielna), rozwój wartości cenionych na rynku pracy (lojalność, zorientowanie na wyniki), umiejętności społeczne takie jak: zdolności przywódcze, praca zespołowa, dodatkowa wiedza z zakresu języków obcych i ICT, umiejętności związane m.in. z umiejętnością adaptacji, podejmowania ryzyka, umiejętność zarządzania własną karierą.

11 Wiedza specjalistyczna a struktura kształcenia (I)

12 Wiedza specjalistyczna a struktura kształcenia (II) Kierunki zamawiane: automatyka i robotyka, biotechnologia, budownictwo, chemia, energetyka, fizyka i fizyka techniczna, informatyka, inżynieria materiałowa, inżynieria środowiskowa, matematyka, mechanika i budowa maszyn, mechatronika, ochrona środowiska i wzornictwo; dwa specjalistyczne kierunki od roku akademickiego 2012/2013: inżynieria chemiczna oraz technologia chemiczna i procesowa; efektem zmiana struktury kierunków studiów preferowanych przez kandydatów; studenci pierwszej pilotażowej edycji z 2008 roku już zakończyli studia.

13 Reforma procesu kształcenia w Polsce a zatrudnialność (I) Likwidacja centralnej listy kierunków studiów i standardów kształcenia (z wyjątkami); Swoboda w kształtowaniu oferty dydaktycznej, określaniu i uruchamianiu kierunków studiów i tworzeniu programów kształcenia; Określanie kierunku studiów poprzez program kształcenia i opis założonych efektów kształcenia (możliwość wykorzystania wzorcowego opisu efektów), a także opis procesu kształcenia, prowadzący do osiągnięcia tych efektów; Zgodność efektów kształcenia dla kierunku z opisem efektów kształcenia dla odpowiedniego obszaru kształcenia (określonego rozporządzeniem o KRK) z uwzględnieniem poziomu kształcenia i profilu kształcenia (profilu ogólnoakademickiego lub praktycznego); Zmiana ocen dokonywanych przez PKA na ocenę efektów; Większe możliwości tworzenia kierunków interdyscyplinarnych w ramach ośmiu obszarów kształcenia;

14 Reforma procesu kształcenia w Polsce a zatrudnialność (II) Możliwość kształcenia przy udziale pracodawcy, a także kształcenia na jego zamówienie; Włączenie praktyków reprezentujących organizacje gospodarcze, publiczne i społeczne do procesu dydaktycznego na kierunkach o profilu praktycznym, przy tworzeniu programów studiów, realizacji procesu kształcenia oraz ocenie jego efektów System zapewniania jakości kształcenia (na poziomie uczelnianym oraz w zakresie oceny programowej PKA) kładzie nacisk na powiązania z rynkiem pracy; Obowiązkowy monitoring zawodowych karier absolwentów; Powołanie Rzecznika Praw Absolwenta; Wzrastająca rola dotacji projakościowej i środków z NCBiR;

15 Zatrudnialność w reformie szkolnictwa wyższego a rola ABK Nowe wyzwania w świetle reformy procesu kształcenia i nacisku na związki między efektami kształcenia a oczekiwaniami rynku pracy; Zadania wynikające z Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z rynkiem pracy: łącznik między studentami i uczelnią a pracodawcami w kontekście reformy szkolnictwa wyższego, współpraca z publicznymi służbami zatrudnienia. Monitoring zawodowych losów absolwenta;

16 Konieczność wymiany dobrych praktyk Kongres Akademickich Biur Karier i innych jednostek uczelnianych odpowiedzialnych za monitoring zawodowych losów absolwenta Monitorowanie karier zawodowych absolwentów dobre praktyki : 15 listopada br., początek godz. 10:30; Warszawa, Uniwersytet Warszawski; Uczestnicy: przedstawiciele Akademickich Biur Karier oraz jednostek uczelnianych zajmujących się monitorowaniem zawodowych losów absolwentów, w tym pełnomocnicy rektora; Zasada: Jedna uczelnia może delegować jednego przedstawiciela Akademickiego Biura Karier. Jeśli zadania w zakresie monitorowania zawodowych losów absolwenta są powierzone innej jednostce uczelnianej, wtedy istniałaby możliwość delegowania dodatkowego przedstawiciela z tejże jednostki.

17 Dziękuję za uwagę!