Oszczędzanie nie boli SZTUKA EKONOMII. Maciej Samcik, publicysta ekonomiczny, absolwent UEP. prof. Wacław Jarmołowicz KWARTALNIK 13/15

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Oszczędzanie nie boli SZTUKA EKONOMII. Maciej Samcik, publicysta ekonomiczny, absolwent UEP. prof. Wacław Jarmołowicz KWARTALNIK 13/15"

Transkrypt

1 KWARTALNIK 13/15 UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO w Poznaniu SZTUKA EKONOMII prof. Wacław Jarmołowicz Oszczędzanie nie boli Maciej Samcik, publicysta ekonomiczny, absolwent UEP

2 LOKALNE OBLICZE GLOBALNEGO INWESTOWANIA Dr Mark Mobius Zarządzający portfelami Rynki wschodzące Hongkong Dr Michael Hasenstab Zarządzający portfelami Obligacje międzynarodowe San Mateo Stephen Dover Dyrektor zarządzający Franklin Local Asset Management San Mateo INWESTUJ KORZYSTAJĄC Z LOKALNEJ PERSPEKTYWY 600 EKSPERTÓW Z CAŁEGO ŚWIATA W dzisiejszym złożonym świecie, oplecionym siecią wzajemnych zależności, skuteczne inwestowanie wymaga prawdziwie globalnej analizy takiej, jaką zapewnia współpraca ponad 600 profesjonalnych inwestorów rezydujących w 35 krajach na całym świecie. Nasza globalna perspektywa opiera się na kilkudziesięcioletnim doświadczeniu w inwestowaniu na ogólnoświatowych rynkach akcji i instrumentów o stałym dochodzie. Rozbudowana sieć oddziałów badawczych, platform tradingowych i analityków inwestycyjnych pozwala nam dostrzegać możliwości i identyfikować czynniki ryzyka tam, gdzie inni mogą je przeoczyć. Aby dowiedzieć się więcej, zajrzyj na stronę Niniejszy materiał nie stanowi porady inwestycyjnej ani zachęty do zakupu jakichkolwiek instrumentów inwestycyjnych. Przed podjęciem decyzji o dokonaniu inwestycji należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym i uzyskać pełne informacje o potencjalnej inwestycji. Inwestowanie wiąże się z ryzykiem Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone.

3 WSTĘP 3 Szanowne Czytelniczki, Szanowni Czytelnicy! WYDAWCA: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu ul. Niepodległości 10, Poznań Trzask fleszy, błysk świateł kamer, czasami czerwony dywan i ścianka promocyjna, częściej komputer i deadline z oddaniem tekstu. Tak w potocznej wyobraźni wygląda świat dziennikarzy zwłaszcza tych, którzy dorobili się statusu celebryckiego. Co jednak wspólnego może mieć świat mediów z ekonomią? Jak się okazuje związek jest bardzo ścisły i właśnie temu związkowi poświęcony jest aktualny numer Forum. Można się wręcz pokusić o wyodrębnienie trzech płaszczyzn takiego związku. Pierwsza najbardziej globalna płaszczyzna to analiza rozwoju współczesnych kierunków ekonomii. Nie jest przypadkiem, że przeszło jedna trzecia laureatów najbardziej prestiżowej nagrody naszej branży, zwanej ekonomicznym Noblem, otrzymała ją w tym stuleciu właśnie za badania związane z informacją i komunikowaniem. Swojego rodzaju prekursorem tego kierunku był jeden z filarów naszej uczelni prof. Wacław Wilczyński. Warto pamiętać, że jedną z misji, której prof. Wilczyński oddawał się namiętnie niemal do końca swej aktywności, była edukacja ekonomiczna społeczeństwa prowadzona na łamach gazet i tygodników to druga ze wspomnianych płaszczyzn. Trzecią stanowi całkiem liczna grupa naszych absolwentów, która realizuje misję edukacyjną i informacyjną, czyniąc z niej swój zawód. Znaczenie misji edukacyjnej rośnie coraz bardziej. Teoretycznie żyjemy w czasach rewolucji informacyjnej, gdzie każdy rodzaj informacji w dowolnej ilości jest dostępny dla każdego. Z drugiej jednak strony w czasie, w którym czytacie ten numer, gdzieś w Polsce ktoś podpisuje fatalną dla siebie umowę kredytową, kupuje zupełnie mu niepotrzebny i wielokrotnie przepłacony komplet garnków, których jedyną właściwością jest intensywny drenaż kieszeni. Każdy jednak taki przypadek to wyrzut sumienia dla nas, ekonomistów, których społecznym obowiązkiem jest edukować, ostrzegać i doradzać. Życzę miłej lektury i by ciemne sprawki współczesnej sprzedaży znane były tylko Państwu z teorii oraz doniesień medialnych, a nie z własnego doświadczenia. dr hab. Jacek Trębecki Redaktor naczelny jacek.trebecki@ue.poznan.pl Spis treści MEDIA 04 Oszczędzanie nie boli 06 Demony dziennikarstwa 08 Jaka prasa taka branża 10 Malowanie dźwiękiem, czyli magia radia UCZELNIA 13 Znaleźć studenta 18 Sztuka ekonomii 20 Język innowatorów STUDENCI 16 Studenci nie są gorsi. Są inni ABSOLWENCI 23 Agenci interaktywni 24 Firma w worku 25 Sukces drukowany 26 Biznes szyty na miarę WYDAWNICTWO 27 Społecznoekonomiczne determinanty zatrudnienia w ujęciu lokalnym 27 Kapitał marki miasta zorientowany na konsumenta 27 Motywacje i cele założycieli przedsiębiorstw a proces przedsiębiorczości REDAKCJA: Redaktor naczelny: dr hab. Jacek Trębecki Sekretarz redakcji: Sylwia Jurga Rada programowa: prof. dr hab. Henryk Mruk, prof. zw. UEP, prof. dr hab. Maciej Żukowski, prof. zw. UEP, prof. dr hab. Szymon Cyfert, prof. nadzw. UEP, prof. dr hab. Małgo- rzata Doman, prof. nadzw. UEP, dr hab. Ewa Sikorska, prof. nadzw. UEP, mgr inż. Przemysław Grzeszczak, mgr Joanna Juśkiewicz. Zdjęcia na okładkę: Archiwum UEP Zdjęcia: Archiwum UEP, Fotolia.pl

4 4 MEDIA OSZCZĘDZANIE nie boli Każdy rozsądny człowiek powinien zafundować sobie poduszkę finansową w wysokości 6-12-krotności miesięcznych zarobków. Powinien też - w razie kryzysu - być gotowy do szybkiego zmniejszenia kosztów, a więc mieć elastyczny budżet domowy, nieprzeciążony sztywnymi wydatkami mówi Maciej Samcik, dziennikarz ekonomiczny Gazety Wyborczej, autor poradników o oszczędzaniu, laureat nagrody Grand Press, absolwent UEP. ROZMAWIAŁ dr hab. Jacek Trębecki Bartłomiej Ryży / Press MACIEJ SAMCIK Absolwent ekonomii (specjalność: publicystyka ekonomiczna i public relations) na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. W 2014 r. został laureatem najważniejszej nagrody dziennikarskiej roku Grand Press Economy w kategorii przyznawanej za profesjonalizm, jakość i obiektywną prezentację tematów ekonomicznych. Artykuły ekonomiczne autorstwa Samcika przeczytać można w dodatku Pieniądze Ekstra w Gazecie Wyborczej oraz na blogu Subiektywnie o finansach. // Czy uważasz się za gwiazdę? Mam na koncie kilka tematów, które stały się głośne na cały kraj, zdobyłem wszystkie najważniejsze nagrody w dziennikarstwie ekonomicznym, bywają dni, w których nie wychodzę z radia i telewizji, ludzie podchodzą do mnie na ulicy i przekazują wyrazy sympatii. Na pewno czuję się doceniany. Ale nie jest ważne za kogo się uważam. Liczy się tylko to, za kogo uważają mnie odbiorcy. Mam nadzieję, że za życzliwego doradcę i przewodnika po zawiłym świecie finansów. // A doznajesz tzw. efektu celebryckości? A na czym to polega? Drobny przedsmak bycia gwiazdą pierwszej wielkości miałem, gdy pewien redaktor naczelny z kwartalnika FORUM zadzwonił do mnie późnym wieczorem z prośbą o wywiad. // Masz jednak pełne podstawy, by nazwać siebie dyżurnym doradcą finansowym kraju. Codziennie przychodzi do mnie kilkadziesiąt listów, i, postów na Facebooku. Czasami czytelnicy piszą w sprawach trywialnych. Bywa jednak, i to wcale nierzadko, że za em kryje się olbrzymia ludzka tragedia, dramat rodzin, którzy tracą dorobek całego życia, albo ze względu na długi nie widzą już sensu dalszego życia. To powoduje, że odpowiadając na każdy z listów a odpowiadam na wszystkie, choć nie zawsze z dnia na dzień - czuję sporą odpowiedzialność za jakość rad lub rozwiązań, które proponuję. //Znany jesteś jako pogromca reklam. Szefowie marketingu w bankach chyba cię nie kochają? Ale to nie jest tak, że żywią w stosunku do mnie najgorsze uczucia. Mam prawo przypuszczać, że raczej wzajemnie się szanujemy. Zdajemy sobie sprawę, że świat reklam jest światem sztucznym, wykreowanym do zbudowania określonego wyobrażenia rzeczywistości, a nie wiernym odzwierciedleniem tej rzeczywistości. Głupi nie są też odbiorcy reklam, przynajmniej niektórzy z nich świetnie zdają sobie sprawę, że to, co widzą na ekranie telewizora to jest magnesik, teaser, a nie pełen obraz danego produktu. Ale jeśli widzę w reklamie oferty bankowej informacje, że całość kosztów kredytu zamknie się w kwocie pół procenta to mam nie tylko prawo, ale wręcz obowiązek sprawdzić, ile rzeczywiście ów koszt wynosi. W zasadzie można powiedzieć, że ostrzegam banki przed pułapkami, które same na siebie zastawiają. Niewiele jest gorszych rzeczy dla banku niż rozczarowany klient, który głośno dzieli się swoimi uczuciami ze wszystkimi znajomymi w pracy i na Facebooku. // Mówisz klienci nie są głupi, a jednak co roku setki, a może i tysiące osób wpadają w pętle zadłużenia. Jaki jest powód? Brak wiedzy, nadmierny optymizm, brak przewidywania przyszłości? Każda z tych cech. Często pomóc może zwykły pech. Np. konieczność spłaty kredytu zbiega się z wypadkiem, leżenie w szpitalu powoduje utratę pracy i problemy rodzinne,

5 MEDIA 5 te są znieczulane alkoholem i tak w ciągu trzech miesięcy dobrze prosperujący przedsiębiorca, lekarz czy prawnik może wylądować na finansowym marginesie. // Czarny scenariusz rzadko się sprawdza Statystycznie rzecz biorąc każdy z nas przeżywa w życiu dwa, trzy kryzysy w jednym z głównych obszarów funkcjonowania, czyli w zdrowiu, sprawach rodzinnych i w pracy... Dramat zaczyna się wtedy, gdy kryzys obejmie wszystkie kluczowe obszary. To najczęstszy powód wylądowania na dnie. //Można temu zapobiec? Oczywiście. Nie jestem wprawdzie specjalistą od zdrowia i spraw rodzinnych, ale wiem, że każdy rozsądny człowiek powinien zafundować sobie poduszkę finansową w wysokości 6-12-krotności miesięcznych zarobków. Powinien też być gotowy do szybkiego zawężenia kosztów, a więc mieć w miarę elastyczny budżet domowy, nieprzeciążony sztywnymi wydatkami. Paradoksalne kryzys finansowy dotkliwiej odczuwają ci, którzy żyli na wysokiej stopie i pomimo zmiany sytuacji materialnej nadal kultywują kosztowne nawyki. //Fakt, że tylu ludzi popada w kłopoty finansowe nie jest najlepszą rekomendacją dla polskich ekonomistów. Właściwie każdy bankrut powinien obciążać sumienia ludzi wykształconych do tego, by ostrzegać i edukować innych. Dlatego właśnie prowadzę blog finansowy i działalność edukacyjną. Jeśli nawet uchroniłem przed popełnieniem finansowego błędu tylko stu czytelników - warto było. A wydaje mi się, że było ich tysiące. Jakiś czas temu zaczepił mnie w sklepie nieznajomy mężczyzna, podał rękę i powiedział panie Maćku, dziękuję, dzięki panu dwa razy w życiu uniknąłem inwestycji, w której straciłbym wszystkie oszczędności. //Pomówmy lepiej o bardziej pozytywnych elementach, czy mam szansę startując od niemal niczego zaoszczędzić na starość tyle, by mieć na koncie milion. To się da zrobić w ciągu lat. Ale widzę, że masz już swoje lata, więc jeśli nie masz odłożonego solidnego kapitału, nie zarabiasz odpowiednio dużo, ani worek bezpańskich dolarów nie spadnie Ci na głowę, nie masz żadnych szans. Oszczędzanie nie musi wiązać się ze skrajnym skąpstwem i wyrzeczeniami. Ktoś kto żyje oszczędnie powinien sobie od czasu do czasu fundować drobną przyjemność, nagrodę. //A mój 4-letni syn? A to, co innego, jeśli już teraz zaczniesz dla niego oszczędzać, to nawet odkładanie niedużych kwot na bezpiecznej lokacie przy założeniu konsekwencji w oszczędzaniu uczyni z twego syna po 60 latach milionera. To nie żadna magia, lecz prosta matematyka. //Oszczędzanie to jedyna recepta na bogactwo? Najbardziej oczywista droga to zwiększyć dochody i obniżyć wydatki. Same wysokie dochody nie muszą być receptą na bogatą starość. Doradzałem kiedyś menedżerowi, którego miesięczne zarobki oscylowały wokół 50 tys. złotych. Suma wydaje się bajońska dla przeciętnego naukowca. Tymczasem, gdy gentleman podsumował wszystkie swoje wydatki raty, kredyty, opłaty klubowe, wakacje i przede wszystkim utrzymanie rodziny wychodził pod koniec miesiąca w okolicy zera. To najprostsza metoda, by mieć starość pariasa, żyjącego wspomnieniami utraconej świetności. //A jakiś chwyt, być na starość jeśli nie bogaczem to przynajmniej finansowo zabezbieczonym? Całkiem niezłym sposobem jest wdrożenie prostych nawyków prowadzących do systematycznego oszczędzania. Np. używać konta bankowego pozwalającego oszczędzać na końcówkach transakcji, co miesiąc przelewać 100 zł na konto oszczędnościowe, przeznaczać na oszczędności 20 proc. każdej podwyżki albo premii. I unikać pułapek, jakie na nas, a przede wszystkim na nasze pieniądze, zastawia świat. Oszczędzanie nie musi wiązać się ze skrajnym skąpstwem i wyrzeczeniami. Wręcz odwrotnie, jeśli oszczędzanie nas nie boli, chętniej to robimy. Każdy, kto żyje oszczędnie powinien sobie od czasu do czasu fundować drobną przyjemność, nagrodę. Oszczędzać można w różny sposób i to właściwie codziennie. Obliczyłem, że unikając kupowania kanapek w redakcyjnej restauracji i pijąc własną kawę jestem w stanie rocznie zaoszczędzić równowartość tygodniowego wyjazdu turystycznego.

6 6 MEDIA DEMONY dziennikarstwa Dlaczego dla ludzi dziennikarstwo jest porywające? Przecież w telewizji przy pracy widzi się głównie prezenterów. A bardzo często to dziennikarstwo, nawet śledcze, łączy się z robotą skryby albo księgowego, który najpierw musi przebrnąć przez tonę papierów zastanawia się Leszek Waligóra, zastępca redaktora naczelnego Głosu Wielkopolskiego, absolwent UEP. ROZMAWIAŁ dr hab. Jacek Trębecki Foto: Grzegorz Dembiński LESZEK WALIGÓRA Zastępca redaktora naczelnego Głosu Wielkopolskiego, absolwent UEP. // Czasem dziennikarzami chcą być ludzie, którzy wiedzę o zawodzie opierają na telewizyjnych relacjach i filmach. Czy to nie jest szkodliwe zjawisko? Ja bym nie demonizował. To jest ten młodzieńczy zapał, który nie zawsze przekłada się później na pracę. Bardzo często przekłada się na studia, mamy w Poznaniu sporo kierunków dziennikarskich. A ilu tych ludzi trafia potem do pracy w zawodzie? Kilku? To jest absurdalny wybór, bo dziennikarstwo kieruje się zasadami ekonomii. To nie jest praca, która daje nie wiadomo jakie pieniądze, przynajmniej na początku. Ludzie, którzy zarabiają naprawdę duże pieniądze to wybitni dziennikarze, a wybitnym dziennikarzem nie zostaje się w wieku lat 20, przez przypadek. Nie chcę nikogo deprecjonować, ale jeśli jest się kimś, kto w telewizji czyta wiadomości albo podtyka mikrofon celebrytom, albo jest pogodynką, to nie oznacza, że jest dziennikarzem. Telewizja promuje twarz, prasa już niekoniecznie. Patrząc z tego punktu widzenia, jest to ciężka praca, długie dochodzenie do sukcesu, zarobki niekoniecznie dobre. Co w takim razie tych ludzi przyciąga? Raczej jakaś misja, pasja. Tylko później konfrontuje się ona z rzeczywistością. Robotę dziennikarzy wytycza popyt. Dziennikarstwo, media, są bardzo związane z zasadami ekonomii, tylko często trudno jest określić jakość i sztywne ramy. Informacja jest krótkotrwała, nie ma prawa własności. Zdobyłem informację, ale w momencie gdy ją upubliczniłem, przestała być moja, stała się dobrem wspólnym. // Ale kolejni, którzy podają tę informację, już są na gorszej pozycji. Może to jest bolączka prasy. Mówiło się w ekonomii o rozsądnym człowieku, który mając dobre informacje, podejmuje racjonalne decyzje. Teraz podkreśla się rolę emocji w podejmowaniu decyzji. Jestem bliższy określeniu, że człowiek nie tylko kieruje się emocjami, ale też otrzymuje niepełną, minimalną informację. Dzisiaj media atakują nas z każdej strony, a ludzie korzystają z mediów społecznościowych jak z narzędzia informacyjnego, nawet nie zdając sobie sprawy, że to jest medium. Ono jednak nie przesiewa informacji, nie wartościuje, nie sprawdza choćby czy informacja jest aktualna. Gdzie tkwi problem? Informacja musi być atrakcyjna dla odbiorcy, to jest tak jak z disco polo ludzie się z tego nabijają, a okazuje się, że taka muzyka ma wielu odbiorców. Rządzi popyt. To nie znaczy, że wszyscy dziennikarze odpuszczają FORUM NR

7 MEDIA 7 sobie jakość, bo nawet informacja sporządzana dla mas, to często informacja jakościowa, nie porusza co prawda ważnego tematu, ale zachowuje jakość warsztatową. Niestety dziennikarze prasowi bardzo często pracują na sukces innych mediów. Proszę spojrzeć na to, co się dzieje w telewizji. Jeżeli wiadomość opublikowano rano w gazecie, nabrała jakiegoś rozgłosu, to wieczorem już nikt się nie powoła na źródło. Im mniejszy tytuł doniósł coś ciekawego, tym mniejsza szansa, że zaistnieje. Łącznie z tym, że jeśli nawet autora tych informacji pokazuje się w telewizji, to często wypowiedź jest podpisana jego imieniem i nazwiskiem oraz hasłem dziennikarz lokalnego tygodnika, bez podania tytułu. // Bycie dziennikarzem prasowym to też jeden z demonów zawodu? Tak, dziennikarze prasowi wiedzą, że nie są w stanie wyprzedzić mediów elektronicznych w tempie publikacji wydarzeń, więc skupiają się bardziej na wygrzebywaniu nieznanych historii niż na wydarzeniach. Przeważnie afery w tym kraju odkrywają dziennikarze prasowi. Są też może lepiej do tego przygotowani, bo wiedzą, że tego się od nich oczekuje. Moi koledzy z mediów elektronicznych przyznają, że często wspierają się gazetami. W momencie publikacji informacja staje się publiczna i publicznie przetwarzana. Publikują ją portale internetowe, radio, telewizja, powołując się na źródło lub nie. Za chwilę przetwarzają to inni. Odbiorca informacji nie zna jej wartości, bo dostaje ją za darmo. Przyzwyczailiśmy się do tego, że informacja jest za darmo, bo jest ona wszędzie. // Czy nie ma pan czasami poczucia, że jest pan uatrakcyjniaczem przekazów reklamowych? Materiał prasowy jest po to, żeby czytelnik kupił gazetę z całym wkładem reklamowym. To się jedno z drugim wiąże. Reklamodawca nigdy do mnie nie przyjdzie, jeżeli nie będę miał czytelnika, a nie będę miał czytelnika, jeśli treści, które przekazuję, nie będą atrakcyjne. Nikt nie będzie kupował gazety ze względów reklamowych. Wiadomo, że dzięki reklamom utrzymują się wszystkie media, reklamodawcy wiedzą, że dzięki reklamom sprzedają swoje produkty, ale sama reklama nie jest motywem przewodnim. // Demon atrakcyjności. Gdy ma pan do wyboru człowieka, który przyniósł miałki temat, ale atrakcyjny dla czytelników, którzy to kupią, a z drugiej strony kogoś, kto napisał głęboki tekst, ale trafiający do nielicznej grupy odbiorców, to kogo pan wybierze? Mam ten komfort, że pracuję w gazecie, która nie jest jednokierunkowa. Głos Wielkopolski nie jest gazetą rozrywkową jest kompletnym medium regionalnym. Więc jest tu miejsce i na rozrywkę i na coś znacznie poważniejszego, na praktyczne informacje i na rzeczy smutne. Nie staję przed takimi wyborami, ale mam świadomość tego, że nie mogę stworzyć produktu, który zadowala odbiorcę tylko w jednym zakresie, bo ludzi, którym się gazeta czy portal internetowy podobają w całości, po prostu nie ma. // Gdy czytelnik kupi gazetę, to musi znaleźć przynajmniej jeden czy dwa artykuły, które są dla niego... Bardzo rzadko stawia się na jedną wiadomość, jako to, co ma nam sprzedać gazetę. Owszem, zdarzają się dni, kiedy nie da się inaczej. Publikując treści, nie opieramy się tylko na badaniach: jeśli czytelnicy lubią czytać np. o sporcie, nie oznacza to, że wydamy gazetę, w której 90% treści dotyczy sportu. W ciągu kilku lat zaczęliśmy przestawiać się z myślenia papierowego na myślenie internetowe. Wcześniej nam, dziennikarzom, wydawało się, że jeżeli przygotowujemy wartościową informację, to ona sprzeda się sama, w tej samej wersji co na papierze pójdzie w internecie. Potem okazało się, że to nieprawda. Bo w internecie ludzie szukają według haseł wyszukiwania, nie czytają całego artykułu tylko skanują tekst, oczekują nie tylko tekstu, ale też obrazka czy filmu. Wydanie internetowe wygląda zatem inaczej, ma innego czytelnika i daje natychmiastową mierzalność tego, co jest czytane. Z naszych badań wynika, że w pierwszej dziesiątce najczęściej wyszukiwanych artykułów zawsze znajduje się jakieś istotne wydarzenie. Jeżeli podana przez nas informacja będzie ważna, to będzie czytana przez wielu ludzi przez kilka dni. // Nie boi się pan, że internet pożre papier? Mam trochę inne podejście do tego. Często się mówiło, że telewizja zniszczy kina, miała zniszczyć radio, a radio sobie świetnie radzi. Internet telewizji i radia też nie zniszczył. Nie jest medium, to jest nośnik, który łączy wszystko. Dla mnie to, czy gazeta, w której pracuję, za kilka lat będzie drukowana, czy wyświetlana na hologramach, czy też prezentowana w inny sposób, którego dziś nie potrafię sobie wyobrazić, to jest właściwie sprawa wtórna. My jesteśmy przede wszystkim dostawcą informacji. Dziś najpopularniejszy jest cały czas papier. Przechodzi on pewną transformację i może się stać niszowy. Polska jest takim poligonem, na który niektóre rzeczy docierają późno, ale jak już dotrą, to w błyskawicznym tempie potrafią wszystko zmienić. Myślę, że w Polsce dochodzi do momentu przewartościowania, gdzie internet spowoduje, że niektórzy dostawcy wiarygodnych, rzetelnych informacji znajdą się poza rynkiem. I wtedy może okazać się, że brak dostawców tradycyjnej informacji będzie zbyt widoczny i na ich miejsce pojawią się inni dostawcy jakościowego dziennikarstwa. // W czym upatruje pan ewentualnego zagrożenia dla prasy? W dziennikarstwie przez wieki nie zmieniło się nic z wyjątkiem sposobu prezentacji treści. Bo jeśli chodzi o sztukę, to nadal dobre jakościowe dziennikarstwo polega na zdobywaniu informacji u źródła, a źródłem jest człowiek. Dobre jakościowe dziennikarstwo nie polega na zdobywaniu informacji w internecie, bo to już ktoś napisał. Dobrzy dziennikarze nadal będą posługiwać się tymi samymi narzędziami, jakimi posługiwano się w branży 10 i 100 lat temu. // Skąd biorą się niektóre tematy czy trendy? Na przykład modny w Poznaniu temat centrów handlowych. Dziennikarz to człowiek, który bywa zawodowo w różnych miejscach, z wieloma ludźmi rozmawia, analizuje informacje. Ma być obiektywny w tym co robi, ale nie ukrywajmy, że na ten obiektywizm nakłada się sam dobór tematu. Im ktoś bardziej doświadczony, tym bardziej wyczuwa, czy to co jest ciekawe według niego, może być też ciekawe dla innych. A czasami głos mieszkańców ma znaczenie. Najpierw ulica, czy jakieś środowiska zabierają głos, a dopiero potem media o tym donoszą. Później się często okazuje, że tak naprawdę daną sytuacją czy wydarzeniem zainteresowany jest tylko niewielki procent ludzi. Centra handlowe w Poznaniu stały się tematem ważnym, właściwie od momentu powstania Poznań City Center. Mamy przesyt galerii handlowych, powstają wszędzie, w niesamowitym tempie, z rozmachem, więc jest to problem społeczny.

8 8 MEDIA JAKA PRASA taka branża Branżo, pokaż mi swoją prasę, a powiem ci, w jakiej jesteś kondycji. Nie ma silnych mediów w słabych, nierynkowych sektorach. I odwrotnie, na prężnie działającym rynku na pewno znajdzie się miejsce na branżowe wydawnictwa. MACIEJ CHILCZUK Absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, dziennikarz ekonomiczny i biznesowy, od dwóch lat redaktor portalu informacyjnego polska-zbrojna.pl Gdyby redaktorzy naczelni branżowych magazynów dostawali 10 złotych za każdym razem, gdy ktoś wieszczy kres istnienia tego sektora wydawniczego, to byłaby to z całą pewnością najbogatsza gałąź polskiego rynku medialnego. Narzekania na branżówę słychać od lat niemal zewsząd. Dlaczego więc półki w salonikach uginają się po ciężarem przeróżnych pism, a nowe tytuły nadal powstają? Jeżeli odrzucimy postulaty determinizmu historycznego, pozostaje nam spojrzeć w kierunku rynku i jego niewidzialnych rąk. Innymi słowy, jest do zaspokojenia popyt, znajduje się więc i podaż. DZIAD SWOJE, BABA SWOJE Dlaczego więc wszyscy mamy przeczucie, że branża nie jest jednak w idealnej kondycji? Otóż mocno kuleje dialog podaży i popytu. Czytelnicy chcą innych mediów branżowych, przedsiębiorcy innych. Gdzieś w środku znajdują się ich producenci, czyli dziennikarze, którzy trzymają stronę jednej z frakcji lub próbują godzić wodę z ogniem. Odbiorcy mediów budowlanych, motoryzacyjnych, ekonomicznych i masy innych mediów branżowych żądają rzetelnych informacji. Faktów, analiz, porównań i porad podanych w przystępny sposób. Szukają w mediach branżowych przewodników, jak poruszać się po coraz bardziej skomplikowanych branżach. Są zmęczeni wszechobecnym marketingiem. Przedsiębiorcy chcą natomiast kolejnej reklamy ich firmy i produktu, bo obecność w mediach branżowych, jak każda biznesowa działalność, musi być widoczna w słupkach sprzedaży. Co naturalne, obie strony naciskają na redakcje, by dostać towar, na którym im naprawdę zależy. Konflikt interesów gotowy. Bo coś, za co nie zapłaci żaden czytelnik w pełni kontrolowana gazetka zakładowa jest z kolei marzeniem każdego przedsiębiorcy. MEDIUM SILNE CZYTELNIKIEM Włosy jeżą mi się na głowie ilekroć słyszę nawoływania o niezależność mediów. Bo cóż to niby znaczy? Czy szewc jest niezależny? A nauczyciel lub pielęgniarka? Jeżeli postulowana niezależność ma oznaczać to samo, co w przypadku kinematografii, gdzie scenarzysta pisze dla siebie, reżyser kręci dla siebie, a aktor gra dla siebie to chętnie obędę się bez tego. Bo cierpi widz, który nie rozumie nic z tego, co widzi na ekranie, bo film nie jest dla niego. Media bran-

9 MEDIA 9 żowe mają być zależne od swojego odbiorcy, bo są dla niego i bez niego nie istnieją. Problem w tym jak zdefiniujemy odbiorcę. Z czysto biznesowego punktu widzenia to paradoksalnie nie ten, kto odbiera medium, ale ten kto przynosi do redakcji pieniądze. Jeżeli budżet magazynu zdominowany jest przez przychody z reklam, nie daj Boże z niewielkiej liczby źródeł, to odbiorcą stają się szefowie marketingu reklamodawców. Magazyn zacznie dryfować od przewodnika po rynku w kierunku gazetki zakładowej. A tego nikt nie kupi. Więc z czasem uzależnienie od wpływów z reklam będzie rosło. Domyślacie się, jak to wpłynie na tempo dryfowania. Nie bez przyczyny najsilniejszymi drukowanymi mediami w Polsce są wysokonakładowe tabloidy. W ich przypadku najlepiej widać działanie efektu grawitacyjnego. Duża liczba czytelników to łakomy kąsek dla marketingowców. To oznacza solidny zastrzyk gotówki. Redakcja może wówczas rozwinąć akcje promocyjne, zatrudnić lepszych dziennikarzy i jeszcze bardziej zwiększyć dotarcie i nakład. Z całą pewnością zauważą to reklamodawcy i jeszcze chętniej sięgną do kieszeni. Karuzela się kręci. Żaden z marketingowców nie ma dominującej pozycji w przychodach wydawcy, więc nie może dyktować warunków. Te określają czytelnicy (i to też wyłącznie in gremio), a dzięki ich sile, silna jest także redakcja i wydawany przez nią tytuł. ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY W czasie swojej dziennikarskiej kariery wielokrotnie słyszałem, że kompletnie nie znam się na tym, o czym właśnie zamierzałem napisać artykuł. Natychmiast przyznawałem rację moim rozmówcom. Bo to nie ja, pismak, mam się znać. Ja mam znać ludzi, którzy się znają. Moim zadaniem jest zadać pytanie kilku z nich, zebrać odpowiedzi, okrasić to chwytliwym tytułem i oddać całość czytelnikowi. Ten mechanizm niestety nie zawsze działa. Bardzo trudno jest namówić prawdziwych ekspertów do współpracy. Brak czasu, niechęć przed dzieleniem się bezcenną wiedzą czy obawa przed poddaniem się weryfikacji przez opinię publiczną (lub co gorsze, kolegów z branży) to najczęstsze powody, dla których prośby o wsparcie pozostają bez odpowiedzi. A bez niego nie istnieje prawdziwie branżowa prasa. Bo biznes to ludzie, a nie maszyny, wykresy i sprawozdania. Jeżeli eksperci nie będą chcieli uczestniczyć w współtworzeniu sektorowych mediów, to cała ta zabawa nie będzie miała sensu. Przy wszystkich swoich wadach i słabościach, prasa branżowa ma jedną kapitalną cechę. Jest znakomitym barometrem rynkowego zdrowia sektora. Na drodze tej współpracy często stają także działy marketingu i PR. Bo czy ktoś widział, by z firmy wyszedł komunikat (a tym jest przecież także każda wypowiedź dla prasy branżowej), który nie zostanie okraszony odpowiednią liczbą cukierkowych przymiotników? Po takiej autoryzacji przez działy zajmujące się wsparciem sprzedaży i budowaniem wizerunku, wypowiedź nie nadaje się do publikacji nigdzie poza korporacyjną gazetką ścienną. Bo zamiast nasza maszyna produkuje 1000 sztuk na godzinę redakcja dostaje unikatowe na skalę światową i innowacyjne rozwiązanie produkcyjne, będące częścią stale rozwijanego i modernizowanego parku maszynowego naszego przedsiębiorstwa jest w stanie osiągnąć prędkość produkcji przekraczającą 1000 egzemplarzy nawet najbardziej wyrafinowanych modeli na godzinę, co jest podstawą realizacji planu, przyjętego na poprzednim zebraniu Zarządu, który zakładał osiągnięcie wiodącej pozycji w branży w tym kwartale. Kupujecie? Nie dziwię się. Reklamowego bełkotu dobrowolnie nie kupi też żaden dziennikarz, bo wie jak zareagują odbiorcy. LUSTRO PRZECHADZAJĄCE SIĘ PO RYNKU Przy wszystkich swoich wadach i słabościach, prasa branżowa ma jedną kapitalną cechę. Jest znakomitym barometrem rynkowego zdrowia sektora. Uważna lektura pozwala stwierdzić, czy układy w branży są oparte o zdrową konkurencję i czy jest to rynek konsumenta. Tam gdzie królują monopole czy oligopole, gdzie zmagania podaży i popytu zastąpione są układami przy zielonym stoliku, dokładnie takie same relacje będą panowały na styku przedsiębiorstwa media branżowe. Trudno wtedy mówić o dziennikarstwie w służbie odbiorcy. Chyba, że mamy na myśli odbiorcy jak go sobie wyżej zdefiniowaliśmy. Nie ma silnych mediów w słabych, nierynkowych branżach. I odwrotnie, na prężnie działającym rynku znajdzie się miejsce na takowe wydawnictwa. Czy media branżowe mogą być lekarstwem na słabą rynkowość sektora? Czy dziennikarska kropla jest w stanie drążyć skałę chorych relacji i układów? Nie przeceniajmy możliwości ludzi, którzy piszą dla wąskiego zwykle grona odbiorców. Póki sprawa nie wypłynie na wody mediów ogólnych, przeminie raczej wraz z pojawieniem się kolejnego wydania magazynu. Chyba, że prowadzący ją redaktor dostanie wsparcie branży. I tu znów wracamy do kwestii współpracy. Bo media branżowe nie tylko są o branży i dla branży. One muszą być branżą.

10 10 MEDIA MALOWANIE DŹWIĘKIEM, czyli magia radia Trudna jest droga, by zostać dobrym dziennikarzem. Szczególnie na początku, gdy trzeba zainwestować sporo swojego czasu, uporu, a czasami także pieniędzy mówi Adam Górczewski, dziennikarz RMF FM, absolwent UEP. ROZMAWIAŁ dr hab. Jacek Trębecki ADAM GÓRCZEWSKI Dziennikarz i korespondent RMF FM, absolwent UEP. // Jak znajdujesz siebie w takiej sytuacji jest tragedia, roztrzęsiona rodzina i przyjeżdżasz Ty, dziennikarz Patrzą na kogoś, kto chce na ich tragedii bądź, co bądź, zarobić. Na szczęście nie wszyscy tak na to patrzą. Sztuka polega na tym, aby znaleźć tych rozmówców, którzy chcą rozmawiać. Na miejscu zdarzenia zawsze się znajdzie telewizja czy radio informacyjne i niestety brukowce ludzie, którym zależy przede wszystkim na sensacji. Dla mnie najważniejsze są fakty. Emocje też są w takim materiale potrzebne, bo dają obraz konkretnej sytuacji. Wiem też, że niektórzy moi rozmówcy po prostu potrzebują się wypłakać. Większość słuchaczy, słysząc emocje w materiale zapamię- ta go zapamięta to, co się tam stało. I mi zależy na tym, żeby słuchacz zapamiętał przekaz, bo po to pracuję jako dziennikarz. To prosta zasada - jak zapamiętasz emocje, to i zapamiętasz fakty. // Część osób boi się mikrofonu i nie potrafią w pełni szczerze rozmawiać, gdy na dyktafonie miga czerwona lamka, sugerująca nagrywanie. Działasz czasami z ukrycia, by zdobyć jakieś informacje? Zszokowała mnie ostatnio postawa jednej z dziennikarek, która wcieliła się w rolę psycholożki i próbowała wyciągnąć informacje od kobiety, która spodziewała się dziecka swojego ucznia-gimnazjalisty. W mojej opinii te informacje nie były w in- // Praca dziennikarza jest przyjemna? Uważam, że każda praca, którą człowiek wykonuje powinna dawać przyjemność. Najlepiej jest zarabiać pieniądze, robiąc coś, co się lubi. Jednak nie każdy materiał, który robię jest fajny i ciekawy Bo nie jest żadną przyjemnością przygotować relację z tragicznego zdarzenia. Coś, co dla mnie było największym przeżyciem ostatnich lat, przygotowywanie relacji z wioski w woj. lubuskim, gdzie 7 osób zginęło w szambie. Tam jeden po drugim wpadał do zbiornika na nieczystości! Gdy jadę na taki materiał, to co godzinę muszę przygotować relację. Co w tym przypadku było niezwykle trudne, bo służby nie dopuszczały dziennikarzy zbyt blisko do miejsca zdarzenia. Polegałem jedynie na rozmowach ze strażakami i policjantami, którzy pełnili tam swoje obowiązki i którzy widzieli to wszystko z bliska. Zgodnie stwierdzili, że był to wstrząsający obraz, a oni jako wieloletni pracownicy wiele już w swojej pracy widzieli. I przygotowanie relacji z takich właśnie wydarzeń jest niestety moim smutnym obowiązkiem. FORUM NR

11 MEDIA 11 teresie społecznym tak istotne, by podawać się za kogoś innego. Jako dziennikarz staram się mieć zawsze w ręku mikrofon, żeby ludzie wiedzieli, kim jestem. Trzymając ten mikrofon w ręku również chcę zachować ludzką twarz i swoje autentyczne emocje. Najpierw staram się z ludźmi porozmawiać i pokazać, że zależy mi na rozmowie i przekazaniu informacji, a nie zrobieniu sensacji. Mnie interesują moi rozmówcy, chcę ich wysłuchać, chcę z nimi rozmawiać. Czasami jest tak, że rozmawiam z kimś 10, 15, 20 mipomiędzy innymi dźwiękami po to, żeby ludzie poczuli co naprawdę się w tym miejscu działo. Z tym, że malowanie radiowego obrazu nie polega tylko i wyłącznie na wklejeniu tych specjalnych dźwięków. Tworzenie obrazu opiera się również na emocjach, o których rozmawiamy. Nawet jeśli robię tylko moją paszczę (żargon radiowy: tylko mówię, nie mam żadnego dźwięku), to moim zadaniem jest tak skonstruowanie wypowiedzi, by jak najlepiej zobrazować to, co się dzieje. Często staram się zabawić słowem, Czasem nie mam nic i szukam tematu na przysłowiowej ulicy. I często znajduje się ciekawy temat, który z pozoru nie wyglądał obiecująco. //Nie obawiasz się czasem, że informatorzy wprowadzą cię w błąd? Trzeba być czujnym. Kiedyś skontaktował się ze mną żołnierz z informacją, że od dłuższego czasu w jego jednostce żołnierze nie dostają urlopu, nie wypłacają im ekwiwalentu za urlop, nie dostają wypłaty za nadgodziny i innych Radio sprawia, że jestem jednoosobową ekipą, która od początku do końca odpowiada za to, co robi. W plecaku jestem w stanie zmieścić cały mój warsztat potrzebny do pracy. nut zanim włączę mikrofon. Często jest również tak, że mam świetnego rozmówcę, ale nie wyciągnę mikrofonu, bo on np. nie wyraził na to zgody albo wiem, że to co mówi, jest wypowiadane w takich emocjach, że może kogoś urazić. Gdy kogoś spotka tragedia, to najczęściej gromadzą się w nim negatywne emocje, które gdzieś muszą znaleźć upust. Wydaje mi się, że przez wiele lat swojej pracy udało mi się znaleźć taki złoty środek, który pozwala wydobywać od ludzi emocje, rozmawiać o nich i jednocześnie je szanować. //Z tych długich rozmów zazwyczaj musisz wyciąć jedynie krótki, kilkusekundowy fragment wypowiedzi. Twoi rozmówcy nie czują się rozczarowani? Staram się być uczciwy. Politycy czy ludzie związani z mediami zdają sobie sprawę z tego, że z długiej rozmowy wybrany zostanie jedynie fragment. Zawsze przed nagraniem staram się powiedzieć, że potrzebuję krótkiej wypowiedzi, bo mój materiał nie będzie długi. Od jakiegoś czasu zabezpieczam się w ten sposób, że większość moich rozmówców informuję, że mój materiał będzie trwał 30 czy 40 sekund (bo mniej więcej tyle trwa materiał w radiowych serwisach informacyjnych). Moim zadaniem jest wybrać z całego nagrania najlepsze i najbardziej interesujące fragmenty z punktu widzenia słuchacza. // Nie jest ci niekiedy trudno przedstawić jakąś informację, mając do dyspozycji jedynie dźwięk? Przygotowanie materiału radiowego to tworzenie obrazu. Jeżeli robię krótki materiał, to zawsze staram się wykorzystać prawdziwe dźwięki np. nagrywam odgłosy demonstrantów podczas manifestacji czy radiowozu jadącego na sygnale. Zwykle używam je w tle lub żeby mój przekaz nie był tylko suchym faktem, bo suche fakty (nawet przez jedynie 20 sekund) są dla słuchacza zbyt dużą bombą informacyjną. // Twój zawód to chyba ciągła praca pod presją nie tylko czasu, ale również świadomości, by materiał był najlepszy. Co decyduje o tym, że danym tematem się zajmiesz? Naszym zadaniem, jest umiejętność weryfikowania informacji. Dziennikarz musi ocenić, czy ten temat jest interesujący, czy nie. Jednak i tak rzeczywistość wszystko weryfikuje. Czasami jest temat, do którego jestem przekonany, wydawcom się to podoba, oni go zamawiają, ja go robię. Zdzwaniamy się po paru godzinach i okazuje się, że coś jest przeinaczone, że rozmówca nie chce rozmawiać albo okazuje się, że jest to prawdziwe, ale wydarzy się dopiero za jakiś czas. Bywa i w drugą stronę. dodatków do pensji podstawowej. Z czasem okazało się, że sprawa ta dotyczyła żołnierzy i policjantów w skali całego kraju. Były problemy budżetowe (to było w trakcie pierwszej fali kryzysu), wypłaty tych wszystkich dodatków zostały wstrzymane. Po pierwszym telefonie sprawa wydawała mi się podejrzana. Wojsko oczywiście zaprzeczało. Dziennikarz znajduje się wówczas w sytuacji jak naprawdę jest? Komu wierzyć? Mając sygnały z różnych miejsc i jednostek postanowiłem zgłębić temat i okazało, się, że rzeczywiście problem z tymi wypłatami był. Po blisko 2 tygodniach sprawa się rozwiązała i mundurowym zaczęto wypłacać zaległe dodatki. Dotyczyło to kilkudziesięciu osób. Jako dziennikarz muszę pamiętać, że jeden sygnał od słuchacza nie wystarczy. Zawsze muszę znaleźć dodatkowe źródła, by być pewnym, że tym tematem należy się zająć i nikt mnie nie wpuszcza w maliny.

12 12 MEDIA // A skąd się biorą radiowcy? Zaczynałem pracę na studiach skończyłem Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu na specjalności publicystyka ekonomiczna i public relations. Pisałem pracę magisterską nt. programów ekonomicznych w telewizji publicznej i komercyjnej. Zgłosiłem się do telewizji na praktyki, by zebrać materiały do swojej pracy. Obie telewizje komercyjne zaproponowały mi pracę, bo okazało się, że nie mają pracownika z wykształceniem ekonomicznym i dziennikarskim. Po 3 latach pracy w telewizji dostałem propozycję pracy w radiu. Zdecydowałem się na zmianę, bo chciałem spróbować czegoś nowego i poczuć ten luz, który daje to medium. Radio sprawia, że jestem jednoosobową ekipą, która od początku do końca odpowiada za to, co robi. W plecaku jestem w stanie zmieścić cały mój warsztat potrzebny do pracy. Odkąd jest mobilny internet, mogę sam nadawać relację z każdego miejsca. Osobną kwestią jest również to, że radio pozwala na swobodny sposób zachowania, relacji i ubioru - i to chyba sprawiło, że znalazłem w radiu swoje miejsce

13 UCZELNIA 13 ZNALEŹĆ studenta Między leniwcem, tygrysem a homo sapiens, czyli w poszukiwaniu zagubionego kandydata czyli kilka słów o promocji uczelni. TEKST Sebastian Szczęsny SEBASTIAN SZCZĘSNY Ekspert w zakresie marketingu uczelni wyższych, realizator gościnnych wykładów na Uniwersytecie Ekonomicznym Cięcia budżetów, spadająca liczba maturzystów, rosnący szum informacyjny, mnogość dostępnych narzędzi - to tylko niektóre z wyzwań, którym muszą sprostać uczelniane działy promocji. Kto wygra wyścig do przyszłych studentów w 2015 roku? Hasło klucz moim zdaniem zawiera się w słowie optymalizacja. W tym odpowiednie zdefiniowanie aktywności pod względem grupy docelowej. Nie da się dotrzeć z promocją uczelni do wszystkich kandydatów na studia. Nie ma na to czasu, pieniędzy i zasobów ludzkich. Świadome uczelnie będą więc tak konstruowały działania, żeby zyskać jak najwięcej wartościowych studentów. Czyli takich, którzy nie tylko zaczną studia, ale i je skończą, a po ukończeniu będą budowali markę uczelni jako absolwenci cenieni przez pracodawców. Z tego punktu widzenia potencjalnych kandydatów na studia można podzielić na trzy grupy. Nazywam ich leniwymi, zdecydowanymi i poszukującymi. STUDIA DLA ROŚLINOŻERCÓW Leniwi to ci, którzy idą po linii najmniejszego oporu, tam, gdzie najłatwiej się dostać i trudno wylecieć. Chcą studiować na uczelniach w miejscu zamieszkania. Wybierają studia darmowe lub jak najtańsze. Żądają dyplomu, najlepiej bezwarunkowo. Nie liczy się dla nich, jaka uczelnia go wystawi. Jeśli jeżdżą na targi edukacyjne, to tylko pod przymusem - zwożeni szkolnymi autobusami. Biorą ze stoiska materiały uczelniane, zapełniają nimi kosze na śmieci i szybko znikają w pobliskim centrum handlowym. Nie czytają prasy drukowanej, nie zwracają uwagi na billboardy i reklamy radiowe. Czasami zerkną na ulotkę rozdawaną na ulicy przez ładną dziewczynę lub przystojnego chłopaka. Oczywiście wchodzą do internetu, ale żeby pogadać ze znajomymi na Facebooku, obejrzeć śmieszne filmiki i skomentować zabawne memy. Nie szukają w sieci informacji merytorycznych. Jeśli klikną na link sponsorowany albo banner, to pod wpływem zmiennego nastroju i za chwilę się znudzą opisem studiów. Nie jest łatwo do nich trafić ze skuteczną promocją uczelnianą. Pytanie czy warto? Mogą pomóc w zapełnieniu limitu studentów. Jednak mała szansa, że na wymagających kierunkach dotrwają do drugiego roku - żeby na studiach bezpłatnych zapewnić dotację budżetową. Leniwce mogą być niezłą grupą docelową dla słabych uczelni - kiosków z dyplomami. Niewiele kosztują - w końcu nie oczekują profesjonalnych wykładowców i ciekawych zajęć. Być może więc sprawdzą się w modelu biznesowym uczelnia udaje, że uczy - student udaje, że płaci. Płaci symbolicznym czesnym w gotówce, a na studiach darmowych - ograniczonym wysiłkiem. Jednak mam kiepską wiadomość dla tych, którzy chcieliby się skupiać na leniwych. Ta grupa moim zdaniem się zmniejsza. Oni nie powinni trafiać na studia i coraz częściej nie trafiają. Chętniej wybierają po gimnazjum zawodówki. Jeśli idą do technikum, to poprzestają na egzaminach zawodowych i wcale nie podchodzą do matury. W ostatnich latach rośnie zarówno odsetek uczniów szkół zawodowych, jak i liczba abiturientów techników nie podchodzących do egzaminu dojrzałości.

14 14 UCZELNIA STUDIA DLA DRAPIEŻNIKÓW Kandydaci zdecydowani to samice i samce alfa. Wiedzą czego chcą. Zwykle są bardzo dobrymi lub przynajmniej dobrymi uczniami. Są tygrysami w dżungli szkolnictwa wyższego. Wyczekują, by zdobyć najbardziej łakomy kąsek idący do znanego sobie wodopoju. Mogliby przebierać spośród oferty studiów, ale przecież wiedzą lepiej. Duża część z nich kieruje się tradycjami rodzinnymi, bo daną uczelnię kończyli mama pani doktor, tata inżynier lub wujek mecenas. Inni kierują się wizerunkiem najlepszych studiów, najlepszej uczelni. Nie boją się trudnych kierunków i specjalności. Są gotowi zapłacić w gotówce za studia płatne - jeśli idą za tym prestiż i dobre perspektywy kariery zawodowej. Bo czasami już na pierwszym roku zaczynają prowadzić własny biznes lub inaczej zdobywają doświadczenie zawodowe. Już jako studenci chętnie pojadą na Erasmusa, zaangażują się w pracę koła naukowego i bez kłopotu napiszą pracę dyplomową. To bardzo atrakcyjna grupa potencjalnych studentów. Czasem uczelni może się wydawać, że nie warto się wśród niej promować. Że wystarczy opierać się na reputacji rozpowszechnianej wśród dotychczasowych absolwentów, ewentualnie dobrym miejscu w rankingu szkół wyższych. W końcu pierwsze co robią tygrysy, to wklepują w wyszukiwarkę nazwę uczelni, trafiają na jej oficjalną stronę internetową i stamtąd czerpią większość informacji. Uczelnia na którą chcę pójść coraz częściej oznacza nie jedyny wybór, a jedynie preferowany. Dobrzy maturzyści i kandydaci na studia magisterskie, zachowują się jak typowi wyjadacze wisienek. Sprawdzają kto da więcej. że warto upewniać w decyzjach, bo pokus do zmiany decyzji jest wokół coraz więcej. Jak dotrzeć do zdecydowanych? Oczywiście podstawa to własna kompetentna www i aktywne profile społecznościowe. Jednak to nie wystarcza. Tygrysy coraz częściej szukają miejsca, gdzie dostaną rzetelną informację o studiach. Jeśli targi, to nie stoiska rozdające ulotki na prawo i lewo. Raczej targi stolikowe, gdzie można spokojnie porozmawiać. Jeśli portale internetowe, to zapewniające treści merytoryczne, a nie rozrywkowe. Zdecydowani wchodzą też na merytoryczne fora internetowe, zadając merytoryczne pytania. Wybrać kierunek x czy zbliżony kierunek y?. A studia Z lepiej na uczelni A czy B?. Szukają kogoś kto odpowie jak tam naprawdę się studiuje. Inaczej mówiąc zamieniają się w poszukujących. Taka strategia miała sens jeszcze kilka lat temu. Jednak trendy demograficzne wpłynęły dość mocno na grupę zdecydowanych. Po pierwsze po prostu jest ich fizycznie mniej. Po drugie o tak dobrą grupę kandydatów rywalizują inne dobre uczelnie i starają się przekonać tygrysy, że przy innym wodopoju znajdą atrakcyjniejszy kąsek. Robią sporo, aby zdecydowani się rozmyślili. Zatem działania uczelni w tej grupie powinny koncentrować się na upewnieniu zdecydo- wanych o tym, że dobrze wybrali. W końcu jeśli uciekną na inną uczelnię, to jako świetni absolwenci będą budować jej dobrą reputację. A to będzie miało wpływ na rekrutację za 5-10 lat. Oczywiście część zdecydowanych to tak naprawdę nie tygrysy, ale owce. Jeśli są maturzystami - idą tam, gdzie wszyscy. Jeśli kończą studia licencjackie albo inżynierskie - zostają na magisterskich na swojej uczelni. Bo tak najbezpieczniej. Ich tak- STUDIA DLA CZŁEKOKSZTAŁTNYCH Poszukujący to ludzie, dla których ważne jest to, co studiują i gdzie studiują. Motywacje mają rzecz jasna różne. Jedni szukają możliwości rozwoju osobistego, inni studiów cenionych przez pracodawców, kolejni możliwości godzenia pożądanego wykształcenia i jednoczesnej pracy zawodowej. Zachowują się jak wzorcowi przedstawiciele homo sapiens - korzystający z wolnej woli i starający się wybrać

15 UCZELNIA 15 te studia, które są dla mnie najlepsze. Analizują różne informacje. Wprawdzie poddają się emocjom - ale szukają racjonalnego uzasadnienia dla swoich decyzji. Ta grupa zawsze była duża, ale w najbliższych latach z powodu niżu będzie rosła jeszcze bardziej kosztem najlepszych leniwych i zdecydowanych. Ci pierwsi zobaczą, że warto się bardziej zainteresować się studiami, bo uczelnie obniżają kryteria przyjęć i rozbudowują system zachęt przyciągających studentów. Ci drudzy z tego samego powodu będą obawiać się, że demografia zburzy jakość preferowanych do tej pory studiów. WYJADACZE WISIENEK Najbardziej wartościowa grupa poszukujących to właśnie część niegdysiejszych tygrysów. Trudno się przy tym dziwić niedawnym zdecydowanym, że rozważają zmianę zdania. W końcu to bardzo inteligentni młodzi ludzie. Obserwują, że kierowanie się wyłącznie własnymi widzimisiami lub tradycjami rodzinnymi, niekoniecznie jest najracjonalniejszym rozwiązaniem. Ci najlepsi znają swoją wartość na rynku edukacyjnym i chętnie ją wykorzystują. Uczelnia na którą chcę pójść coraz częściej oznacza nie jedyny wybór, a jedynie preferowany. Dobrzy maturzyści i kandydaci na studia magisterskie, zachowują się jak typowi wyjadacze wisienek. Sprawdzają kto da więcej. Rozglądają się w ofercie stypendiów - raczej naukowych, sportowych i artystycznych, niż socjalnych. Chętnie korzystają z systemu bolońskiego, zmieniają po studiach pierwszego stopnia specjalność, kierunek, wydział, uczelnię. Większa część poszukujących reprezentuje poziom przeciętny pod względem umiejętności, zdolności, ambicji i zaangażowania. To solidny środek populacji. To grupa, z której żadna uczelnia nie może zrezygnować. Prymusami, przy obecnych tendencjach demograficznych oraz systemie finansowania, trudno przecież zapełnić nawet najbardziej elitarne kierunki na najbardziej wyróżniających się szkołach wyższych. Inna rzecz, że średnimi poszukującymi kieruje często zagubienie. Czasem nie wiedzą, co czym się różni, np. inżynieria środowiska od ochrony środowiska. Ich zapytania dowodzą, że system poradnictwa szkolnego i zawodowego w Polsce nie działa. Zdarzają się zapytania na forach typu zdaję maturę rozważam studiowanie pedagogiki, logistyki albo anglistyki - powiedzcie, co studiować.... studiów licencjackich czy inżynierskich jeśli szukają studiów magisterskich po kilku latach studiach pierwszego stopnia, wychodzą częściej poza krąg swojej uczelni macierzystej. Oczywiście i oni szukają żywego człowieka, który im zarekomenduje lub zniechęci daną uczelnię i kierunek. Wchodzą na merytoryczne fora, przeglądają serwisy internetowe. Wiedzą, że ewentualnych negatywnych nie znajdą na oficjalnych stronach uczelni czy wydziału. Poszukujący chętnie czytają artykuły i oglądają filmy przedstawiające historię absolwenta, zastanawiając się, na ile jest im bliska. Owocuje zatem konstruowanie narracji przez uczelnię, konsekwentne i świadome budowanie marki. Trzeba też pamiętać, że w storytellingu ważne jest nie tylko jak dobrą i wiarygodną historię opowiadamy kandydatom na studia, ale też gdzie to robimy. Bo nie każde miejsce w Internecie lub poza nim, do tego się nadaje, nawet jeśli na pierwszy rzut oka jest obiecujące. Szukając narzędzi promocji nie wystarczy znaleźć miejsca, gdzie lubi przebywać nasza grupa docelowa - zarówno w Internecie, eterze jak i realu. Trzeba też zapytać o powód, Poszukujący chętnie czytają artykuły i oglądają filmy przedstawiające historię absolwenta, zastanawiając się, na ile jest im bliska. W JAKI SPOSÓB POSZUKUJĄ- CY ZBIERAJĄ INFORMACJE? Rzecz jasna nie poprzestają na oficjalnych danych. Chcą mieć look na całość. Często wiedzą np. od nauczycieli, że wprowadzenie Krajowych Ram Kwalifikacji zaowocowało wysypem nowych kierunków studiów. Chcą zatem mieć listę wszystkich kierunków technicznych i jeśli zainteresuje ich w zestawieniu - szukają informacji głębiej. W szkole ponadgimnazjalnej coraz częściej szukają informacji już w pierwszej klasie. Absolwenci dla którego oni tam są i czy umieszczenie przekazu w danym kontekście nie wpłynie negatywnie na wizerunek uczelni. Co z tego, że większość maturzystów korzysta z toalety w swoim liceum? Promowanie tam studiów byłoby ryzykowne - nawet jeśli jest to wspomniana wcześniej inżynieria środowiska, gdzie można się nauczyć projektowania instalacji sanitarnych. Podobnie trzeba być ostrożnym, konstruując promocję w internetach. Co z tego, że duży odsetek potencjalnych studentów obejrzy reklamę uczelni przy filmiku o psie przebranym za pająka lub na portalu plotkarskim? Próby lokowania tam promocji poważnych studiów - prawa, ekonomii lub medycyny, mogą wywołać efekt podobny jak telewizyjne reklamy środków higieny intymnej, leków na grzybicę i hemoroidów oglądane w porze posiłków.

16 16 STUDENCI STUDENCI NIE SĄ GORSI. Są inni Nie potrafią jeszcze liczyć całek, nie przeczytali aż tylu lektur, co ich starsi koledzy. Ale nikt wcześniej nie mówił tak dobrze po angielsku, nie poruszał się tak sprawnie po internecie, tak bardzo jak oni nie był obywatelami świata. Tacy są dzisiejsi studenci. TEKST Justyna Suchecka Kiedy znajomy wykładowca poprosił: czy mogłabyś napisać tekst o tym, dlaczego dostajemy coraz słabszych studentów, zrodził się we mnie bunt. Sprzeciw wobec ciągłego powtarzania jak refren: ech, ta dzisiejsza (w domyśle straszna) młodzież. Moja praca w redakcji Gazety Wyborczej, gdzie od kilku lat zajmuję się tematyką edukacyjną, dostarcza mi argumentów, by móc z pełnym przekonaniem powiedzieć, że dzisiejsi studenci wcale nie są słabsi. Kolejni zaś będą coraz lepsi, choć to nie znaczy, że wejdą w mury uczelni ze szkolną wiedzą bardziej rozległą niż absolwenci sprzed lat. To prawda, podstawowy program szkoły średniej został znacznie okrojony w związku z wprowadzeniem tzw. nowej podstawy programowej. Lista lektur, które trzeba znać w całości na języku polskim została znacznie okrojona. Inaczej niż w czteroletnim liceum wygląda też program matematyki - dziś już bez całek czy macierzy, które młodzi poznają dopiero na studiach. Ale absolwenci tej odmienionej szkoły średniej, a wcześniej gimnazjów - mają mnóstwo innych kompetencji, które pozwalają mi myśleć o nich naprawdę dobrze. POLSKA SZKOŁA EKSPORTOWA Kiedy brytyjska minister edukacji Nicky Morgan mówi, że nowa podstawa programowa i zwiększone wymagania na egzaminach w Wielkiej Brytanii, są inspirowane wynikami edukacyjnymi młodych Polaków, to dlatego, że są one po prostu imponujące. Morgan mówiła o tym niedawno - w styczniu podczas Światowego Forum Edukacji w Londynie. I choć to w Wielkiej Brytanii mamy prestiżowe uczelnie, to marzą tam o uczniach z wiedzą młodych Polaków. W ostatnim badaniu PISA opublikowanym w grudniu 2013 r. nasi 15-latkowie pobili

17 STUDENCI 17 Brytyjczyków we wszystkich kategoriach: matematyce, czytaniu ze zrozumieniem oraz naukach przyrodniczych. W każdej zajęliśmy jedne z czołowych miejsc w Unii Europejskiej, choć jeszcze w 2000 r. byliśmy poniżej średniej. Uczniowie badani w PISA w maju będą zdawać maturę i tak od października będą studentami. Z PISA wynika, że najlepiej na świecie wiedzą posługują się uczniowie z Szanghaju. W Europie młodych Polaków wyprzedzają tylko mieszkańcy Lichtensteinu, Szwajcarii, Holandii, Estonii i Finlandii. Inne przykłady? Dzisiejsi licealiści uczą się języka obcego (głównie angielskiego) już od pierwszej klasy podstawówki, od przyszłego roku będą się uczyły go (obowiązkowo i bezpłatnie) także przedszkolaki. Mój rocznik (matura 2006) z językami w szkole zmagał się dopiero od 5 klasy podstawówki. Ta przewaga dzisiejszych nastolatków pozwala im z przytupem zdobywać świat. O tych najlepszych polskie uczelnie już naprawdę muszą bić się z uniwersytetami z całego świata. DIGITAL NATIVES ZACZYNAJĄ STUDIA Biegłość nastolatków w poruszaniu się po cyfrowym świecie też potwierdzają międzynarodowe i prestiżowe badania. Np. w ICILS zbadano sprawność uczniów w cyfrowej rzeczywistości", m.in. czy są w stanie wyszukać, ocenić, przekształcić i podzielić się informacjami przy użyciu komputera. Polscy gimnazjaliści wypadli bardzo dobrze - zajęli piąte miejsce z wynikiem średnio 537 punktów (przy średniej 500 dla wszystkich badanych). Ale jak tłumaczą badacze Instytutu Badań Edukacyjnych - tak naprawdę Polacy, ze względu na niewielkie różnice między państwami, zajęli drugie miejsce, równorzędnie z Koreą Południową, Norwegią, Australią oraz Danią. Wiedza ekonomiczna? Tu również dobre wieści z PISA. W ekonomicznej odsłonie badania, którą zaprezentowano w zeszłym roku po raz pierwszy, Polacy też są ponadprzeciętni. Z testu kompetencji finansowych polscy uczniowie uzyskali średnio 510 punktów. Średnia dla państw OECD Oznacza to, że 15-latki z Polski wyprzedziły m.in. młodych Amerykanów, Rosjan, Francuzów i Hiszpanów. Ale tu ważne są nie tylko badania - również praktyka, którą dorośli zbyt rzadko traktują poważnie. W pierwszej 10-tce najpopularniejszych kanałów na polskim YouTube aż trzy należą do nastolatków, którzy mają ponad milion subskrybentów. Jeden z nich - Karol Gązwa to tegoroczny maturzysta, inny - Remigiusz Wierzgoń jest uczniem trzeciej klasy technikum. Obaj nie tyle montowania filmów, co przedsiębiorczości, mogliby nauczyć nie jednego studenta, a zaryzykuję stwierdzenie, że nawet wykładowcę. I BĘDĄ SIĘ UCZYĆ Czasem trudno w to uwierzyć, ale to właśnie te kompetencje - testowane każdego dnia w mediach społecznościowych będą wymagane w wielu zawodach przyszłości, kiedy to firmy zatrudniać będą blogerów i youtuberów. Na tej liście kompetencji przyszłości będzie też programowanie. Jeszcze nie uczymy go 5-latków (tu akurat moglibyśmy brać wzór z Brytyjczyków), ale już tysiące uczniów zgłaszają się do dodatkowych programów jak Mistrzowie Kodowania czy Koduj z Klasą. Oni wiedzą, że wiedzę można zdobywać poza szkołą. A wspomniane już braki w lekturach czy matematyce? Je można w dobie powszechnej cyfryzacji bardzo łatwo nadrobić. Zwłaszcza, że dziś młodzież doskonale wie, że będzie musiała się kształcić przez całe życie. I jest na to gotowa. Od uczelni zależy, czy będą potrafiły tej naprawdę pożądanej - użytecznej, praktycznej, pomocnej w codziennym życiu zawodowym - wiedzy dostarczać. W ostatnim badaniu PISA (2013) nasi 15-latkowie pobili Brytyjczyków we wszystkich kategoriach: matematyce, czytaniu ze zrozumieniem oraz naukach przyrodniczych. W każdej zajęliśmy jedne z czołowych miejsc w Unii Europejskiej, choć jeszcze w 2000 r. byliśmy poniżej średniej.

18 18 UCZELNIA SZTUKA ekonomii Światowy kryzys gospodarczy spowodował kryzys zaufania do ekonomii. Jak odbudować wizerunek królowej nauk społecznych? Rozmowa z prof. dr. hab. Wacławem Jarmołowiczem, prof. zw. UEP, kierownikiem Katedry Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową. ROZMAWIAŁA Sylwia Jurga // Jakie miejsce zajmuje we współczesnym świecie ekonomia? Myślę, że ekonomia zajmuje współcześnie takie miejsce, jakie niegdyś filozofia. Obecnie ekonomię możemy niewątpliwie nazwać królową nauk społecznych. Dlaczego? Bo odpowiada na pytanie: jak żyć w tym doczesnym świecie. Proszę zauważyć, że ekonomia nie mówi o tym, co będzie w przyszłości to cały czas jest rola filozofii. Społeczeństwo chce coraz częściej myśleć o swoim życiu w kontekście tu i teraz. I do tego niezbędna jest właśnie ekonomia, która ułatwia społeczeństwu znalezienie odpowiedzi na to pytanie: jak żyć teraz, gdzie pracować, co mieć. Niewątpliwie wciąż żywa pozostaje hierarchia znana nam z czasów rzymskich - najpierw sprawy brzucha, później sprawy ducha. PROF. DR HAB. WACŁAW JARMOŁOWICZ, PROF. ZW. UEP Katedra Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową UEP. // A jak Pan Profesor widzi przyszłość ekonomii? Czy możemy ją zaliczyć do nauk wiecznie żywych? Ekonomia na pewno nie przestanie istnieć chyba, że człowiek przestanie dążyć do zaspakajania własnych potrzeb. Ekonomia ma bardzo duże perspektywy rozwoju. Silna współpraca z innymi dziedzinami, takimi jak: psychologia, matematyka czy nawet biologia, sprawia, że ekonomia jako nauka wciąż się rozwija. Poza tym myślę, że ludzie chcą lepiej żyć, a do tego potrzebna jest im właśnie ekonomia. Nie możemy również zapominać, że ekonomia ma do spełnienia pewną misję. Wciąż są problemy współczesnego świata, z którymi ekonomiści muszą się zmierzyć. Mam tu na myśli problem ubóstwa 4-5 mln żyje obecnie w ubóstwie; problemem jest więc też jak jak produkować i jak dzielić. O tyle o ile prawa produkcji są obiektywne, foto: Urząd Miasta Poznania

19 UCZELNIA 19 o tyle prawa podziału już niekoniecznie, bo zawsze jest w tym jakiś subiektywizm. Ekonomia ma jeszcze sporo do zrobienia, więc myślę, że jeszcze trochę w naszym świecie będzie funkcjonować. // Ostatni kryzys gospodarczy spowodował ożywiony spór na temat stanu ekonomii jako nauki. Czy uważa Pan Profesor, że współczesna ekonomia poniosła porażkę i przez to część społeczeństwa straciła do niej zaufanie? Należy odróżnić ekonomię od gospodarowania. Ekonomia to nauka, a gospodarowanie to nasza działalność. Wszyscy jesteśmy ekonomistami w odniesieniu do gospodarowania, bo wszyscy podejmujemy różne decyzje gospodarcze. Ekonomia jako nauka opisuje i analizuje różne zjawiska gospodarcze, ocenia również decyzje podejmowane przez konsumentów i producentów na rynku. I faktem jest, że nauki ekonomiczne mają swoje słabości. Proszę pamiętać, że ekonomiści nie mają do dyspozycji odpowiednich narzędzi, by w 100% przewidzieć, jaka będzie gospodarcza przyszłość jak będzie rozwijać się kryzys czy koniunktura. Ekonomia ma oczywiście do dyspozycji różne wskaźniki, które pozwalają ocenić i w pewnej mierze również przewidzieć ekonomiczne konsekwencje, ale to są jedynie przypuszczenia, prognozy. Z drugiej strony, jakbyśmy mieli żyć, gdybyśmy z góry wszystko wiedzieli? Nasz świat się cały czas zmienia, cały czas się wokół nas coś dzieje. Na naszych oczach powstają i upadają państwa. Wydawałoby się, że skoro mamy XXI wiek, to już wszystko powinniśmy mieć zbadane, zdefiniowane a jednak wciąż pojawią się nowe rzeczy, które mają wpływ na gospodarkę. Ekonomia zatem może być jedynie doradcą dla człowieka gospodarującego. Powinniśmy promowac to nowe oblicze ekonomisty - który ma różne pasje i potrafi rozwijać się nie tylko w ścisłej specjalności ekonomicznej. //Skoro ostatnio część osób straciła nieco zaufanie do nauki jaką jest ekonomia, to być może powinniśmy ją w jakiś sposób wypromować na nowo? Myślę, że tak z tym że nie powinniśmy ekonomii promować w staroświecki, tradycyjny sposób. Nie możemy pokazywać ekonomii jako wszechwiedzącego organu, który rozstrzyga wszelkie wątpliwości. Promowałbym ekonomię jako naukę, która podpowiada jak żyć lepiej, jak dokonywać najlepszych wyborów. // Wspomniał Pan Profesor o odejściu od promowania ekonomii w tradycyjny sposób. Czy to również wiąże się z tym, że w końcu powinniśmy odciąć się od stereotypu ekonomisty? Też kiedyś kojarzyłem ekonomistę właśnie przez pryzmat stereotypów okulary, zarękawki, główny księgowy. Jednak na naszej uczelni poznałem wielu wybitnych naukowców, którzy poza wiedzą naukową posiadają również wyjątkowe pasje. Wśród studentów także są osoby, które mają niezwykłe pasje, niekoniecznie powiązane z kierunkiem, na którym studiują. Powinniśmy promowac to nowe oblicze ekonomisty - który ma różne pasje i potrafi rozwijać się nie tylko w ścisłej specjalności ekonomicznej. // Może warto wykorzystać nietypowe elementy do promocji nowoczesnego ekonomisty może poprzez sztukę? To byłoby bardzo ciekawe połączenie. Ważne, nie przedstawić tego prymitywnie. Istotne według mnie jest łączenie nauki, biznesu i sztuki we współczesnym świecie. Proszę spojrzeć na wielu wybitnych absolwentów Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, którzy umiejętnie łączą karierę biznesową z życiem kulturalnym. Myślę, że warto także np. konferencje naukowe łączyć z wydarzeniami artystycznymi wystawą, koncertem, teatrem czy operą. //Zderzenie ekonomii ze sztuką z pozoru wydaje się abstrakcyjnym połączeniem - z jednej strony pragmatyczna dyscyplina, oparta na chłodnej kalkulacji, z drugiej prywatna dziedzina, z nieograniczoną fantazją. Czy jest szansa na znalezienie wspólnej płaszczyzny dla tak skrajnych dziedzin jak ekonomia i sztuka? Ten wspólny mianownik to w mojej opinii człowiek. Mamy trzy najważniejsze formy aktywności człowieka: polityka, gospodarka (ekonomia), kultura. Na naszej uczelni w latach 60. i 70. XX wieku działał ruch studencki, z którego zrodziło się wielu twórców pisarzy, aktorów, kabareciarzy (którzy mieli wykształcenie ekonomiczne zdobyte na UEP). Z tego środowiska wyrośli profesjonalni artyści. Również działałem w artystycznych organizacjach studenckich na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, ale ostatecznie wybrałem jednak drogę naukową, a nie artystyczną. I to pokazuje, że w połączeniu ekonomii ze sztuką nie ma nic złego.

20 20 UCZELNIA JĘZYK innowatorów Motorem rozwoju współczesnego świata jest innowacyjność jako droga do wprowadzania do obiegu nowych produktów i usług, poszerzania ich funkcjonalności, poprawy ich jakości, obniżania kosztów ich produkcji i zdobywania dla nich nowych odbiorców. Jest często mylona z kreatywnością. PROF. DR HAB. INŻ. WOJCIECH CELLARY, PROF. ZW. UEP Kierownik Katedry Technologii Informacyjnych Wiodący polski badacz w zakresie elektronicznego biznesu, administracji i społeczeństwa informacyjnego. Od 2007 r. jest członkiem Zespołu Terminologii Informatycznej Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN. Kreatywność dotyczy nowości, która ma charakter obiektywny, unikalny, pierwszy na świecie. Odkryciem naukowym jest tylko to, czego nikt wcześniej przed odkrywcą nie odkrył, a opatentować można tylko taki wynalazek, którego nikt wcześniej nie opatentował. Innowacyjność natomiast polega na wdrożeniu nowości do praktyki, przy czym ta nowość może mieć charakter relatywny, lokalny, dotyczący tylko konkretnego przedsiębiorstwa. Dobrym przykładem innowacyjności jest wdrożenie w danym przedsiębiorstwie pewnej technologii dzięki zakupowi licencji na nią; technologii, która jest równocześnie stosowana w wielu przedsiębiorstwach, ale dla tego konkretnego przedsiębiorstwa jest nowością. Z gospodarczego punktu widzenia, kreatywność ma charakter potencjalny, a innowacyjność konkretny. Opatentowanie wynalazku ma tylko potencjalną wartość ekonomiczną, dopiero sprzedaż licencji na ten wynalazek, wdrożenie go do praktyki i akceptacja przez klientów, którzy są gotowi za niego płacić, ma konkretne znaczenie gospodarcze. JĘZYK INNOWACYJNOŚCI Tu dochodzimy do roli języka w innowacyjności, której znaczenie gospodarcze zależy od akceptacji nowości przez klientów i w konsekwencji stopnia jej rozpowszechnienia. Nowość trzeba klientom objaśnić, a to często wymaga wprowadzenia nowych pojęć, a do ich wyrażenia nowych terminów. Można to zrobić na dwa sposoby. Można starać się nowość wyrazić jak najbardziej zrozumiałym językiem, tłumacząc nowe terminy z języka obcego lub adaptując słowa powszechnie używane nadając im nowe znaczenie. Zgodnie z drugim podejściem, do wyrażenia nowości należy wprowadzać neologizmy, nawet jeśli istnieją ich tłumaczenia. To pierwsze podejście jest prawie zawsze stosowane w krajach nowatorskich, w których dokonuje się wielu odkryć i wynalazków, np. w Stanach Zjednoczonych. Z kolei drugie podejście jest szeroko stosowane w krajach naśladowczych, w których często nowe terminy są po prostu kalką z obcego języka. Skutkiem pierwszego podejścia jest szybkie i łatwe upowszechnianie nowości na skalę społeczną, z pozytywnymi skutkami gospodarczymi. Skutkiem drugiego podejścia jest tworzenie hermetycznych pseudo-elit opartych na próżności, komunikujących się sobie tylko zrozumiałą nowomową, które blokują wdrożenia nowości na skalę społeczną. ZROZUMIAŁE DLA WSZYSTKICH Rozważmy następujący przykład. Słowo książka jest zrozumiałe dla każdego znającego język polski. Co znaczy słowo e-książka łatwo się domyślić, jeśli wie się, że przedrostek e- pochodzi od elektroniczny, a znaczy cyfrowy e-biznes, e-administracja, e-zdrowie, FORUM NR

21 UCZELNIA 21 e-bankowość, e-płatność, e-handel itd. Natomiast co znaczy ibuk wie tylko jakaś wąska egoistyczna grupa oparta na wzajemnej adoracji swojej źle rozumianej wyjątkowości. To samo jest z learningiem, (czytaj leaarning, bo po polsku czyta się tak, jak się pisze) tak jakby nie funkcjonowały już w języku polskim słowa: kształcenie, nauczanie, edukacja, dydaktyka, do których bez problemu można dodać przedrostek e-. W Polsce 29 milionów ludzi nie zna angielskiego, więc learning z niczym się im nie kojarzy. Powinniśmy mówić e-kształcenie albo e-edukacja. W przeciwnym razie będziemy za chwilę mówić jak niektórzy Polonusi na Greenpoint cie: Drajwuję karę po stricie. To brzmi śmiesznie i niezrozumiale dla ludzi nie znających angielskiego, ale ile osób w Polsce mówi językiem typu: Lołduję kontent z elerningu w klaudzie? Neologizmy są oczywiście potrzebne, tyle tylko, że neologizmy mają język wzbogacać, a nie utrudniać! Do neologizmów należy stosować te same, jednolite zasady językowe. Albo mówimy tak, jak jest napisane po zapożyczeniu z obcego języka: na przykład WWW wymawiamy wu-wu-wu, a nie dablju-dablju-dablju, albo piszemy tak, aby zachować obcą wymowę: czat, interfejs. Piszmy zatem konsekwentnie po polsku mejl, skoro to słowo weszło do języka polskiego z taką wymową. Tak jak spolszczyliśmy consulting na konsulting, to najwyższy czas pisać po polsku kontroling, a nie controlling. WYSŁAŁEM MEJL Jeszcze ważniejsze jest zachowanie jednolitych zasad gramatycznych w całym języku. Wszyscy powiedzą po polsku: co kupiłem? rower; co odebrałem? telefon; co czytałem? pamiętnik. Nikt nie powie przecież: czego kupiłem? rowera; czego odebrałem? telefona; czego czytałem? pamiętnika. Zatem dlaczego wiele osób mówi: czego wysłałem? mejla; czego odebrałem? SMSa; czego napisałem? bloga. Poprawnie przecież jest: co wysłałem? mejl; co odebrałem? SMS; co napisałem? blog. Nie dość, że to są obce słowa, to jeszcze mają się do nich stosować błędne zasady gramatyki. To jest niedopuszczalne! JEDNA PRACA, JEDEN JĘZYK O poprawność językową szczególnie powinno dbać środowisko naukowe, ponieważ to w środowisku naukowym dokonuje się odkryć nowości, a naukowcy są najbardziej wykształconą grupą społeczną, więc są najlepiej przygotowani do proponowania takich nowych terminów, które sprzyjałyby rozpowszechnianiu innowacji. Troska o poprawny język powinna zaczynać się od własnych wykładów i prezentacji, które powinny świecić przykładem, oraz od opieki nad studentami i doktorantami przygotowującymi prace licencjackie, magisterskie i doktorskie. Recenzenci takich prac powinni odsyłać je do poprawienia, jeśli nie są napisane poprawnym językiem. Odesłanie do poprawienia i ponowne przedłożenie rozprawy doktorskiej umożliwia ustawa o stopniach i tytułach naukowych. Zasada jest prosta jedna praca może być napisana tylko w jednym języku, w praktyce albo po polsku, albo (za zgodą dziekana) po angielsku, ale nie w dwóch jednocześnie. Ważną rolę w dbałości o poprawność językową powinni odgrywać także redaktorzy publikacji materiałów konferencyjnych, książek i witryn internetowych którzy powinni domagać się poprawiania błędów językowych i terminologicznych lub wręcz sami powinni je poprawiać w ramach redakcji tekstów. Można starać się nowość wyrazić jak najbardziej zrozumiałym językiem, tłumacząc nowe terminy z języka obcego lub adaptując słowa powszechnie używane nadając im nowe znaczenie. logii. Pięknymi przykładami są polskie nazwy pierwiastków wodór, węgiel, krzem, siarka wprowadzone przez Jędrzeja Śniadeckiego, czy nazwy bakterii paciorkowce, gronkowce itp. Innym przykładem jest słowo dworzec, a nie kalka z banhof lub wokzał. GDY SZEF NIE ROZUMIE Zostałem kiedyś zaproszony z wykładem na zebranie dyrekcji z około 100 kierownikami produkcji średniego i niższego szczebla w dużej korporacji. Przy okazji byłem świadkiem wystąpienia jednego z wiceprezesów, który przedstawiał nową, amerykańską metodę zarządzania, którą zamierzał wdrażać. Mówił ze swadą, ale jego prezentacja była w ogromnej części złożona z prymitywnych anglicyzmów, KŁOPOT Z ORDYNATOREM Kiedyś przez dłuższy czas przebywałem we Francji. Pewnego dnia podeszła do mnie Polka mieszkająca we Francji na stałe i poprosiła o pomoc, bo ma kłopot z ordynatorem. Oczyma wyobraźni zobaczyłem groźnego mężczyznę w białym kitlu na szpitalnym korytarzu, ale nie, chodziło o komputer, który po francusku nazywa się ordinateur, czyli rozkazywacz, co zresztą lepiej oddaje naturę komputera niż angielskie liczydło. Ta pani do nazwania komputera po polsku użyła kalki z francuskiego, co wyszło bardzo śmiesznie. Nawiasem mówiąc, godna podziwu jest troska Francuzów o swój język ojczysty, zakazujących stosowania obcych terminów, dla których istnieją odpowiedniki w języku francuskim. W Polsce też była tradycja celowego tworzenia polskiej terminoa ja widziałem, że na sali nikt niczego nie rozumie z tego zalewu obcych słów. Po oficjalnej części spotkania podszedłem do niego i powiedziałem panie prezesie, skoro pan, człowiek z taką wiedzą, nie umie przetłumaczyć opisu tej metody na język polski, to jak może pan oczekiwać, że przetłumaczą to prości kierownicy z produkcji? A jeśli oni sobie tego nie przetłumaczą, to na pewno tej metody nie wdrożą, więc pan w efekcie dozna klęski. W Polsce jest ogromna liczba ponad 10 milionów ludzi wykluczonych cyfrowo. Połowa z nich z powodów technicznych i ekonomicznych, a druga połowa tylko z powodów mentalnościowych. W trosce o tych ludzi nie dokładajmy do ich strachu przed nowoczesnością jeszcze niepotrzebnych barier językowych w imię naszej próżności lub lenistwa.

22 SPECJALIŚCI OD ROZWIĄZAŃ DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Dobrze dobrany i elegancko wiązany krawat jest istotnym elementem profesjonalnego wyglądu przedsiębiorcy - zarówno przy osobistych spotkaniach z kontrahentami, jak i reprezentowaniu swojej organizacji na zewnątrz. W podobny sposób współpraca z renomowaną instytucją naukową pozwala firmie przekuć połączenie wiedzy i międzynarodowego doświadczenia ekspertów zewnętrznych w działania skrojone na miarę: tworzyć produkty wyprzedzające konkurencję, usprawnić jakość przebiegu procesów czy zwiększać produktywność zespołu. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu to specjaliści od biznesu. Nie tylko uczymy przedsiębiorczości, ale przede wszystkim badamy rozwiązania dla firm i organizacji każdego szczebla, sprawdzamy skuteczność modeli i wspomagamy tworzenie długotrwałych, efektywnych relacji. Sukcesu nowoczesnej uczelni nie wyznaczają jedynie biznesowe osiągnięcia jej absolwentów ani waga realizowanych przez kadrę prac badawczych. Równie ważne jest ustanowienie nowoczesnej i atrakcyjnej przestrzeni dla ciągłej interakcji nauki i biznesu. DLA CIEBIE JESTEŚMY PARTNEREM W BIZNESIE Przedsiębiorcy cenią współpracę z innymi firmami, ponieważ zapewnia im przewidywalność procesów, adekwatność rozwiązań, poczucie partnerstwa i współodpowiedzialności. Dlatego dążymy do zaoferowania przedsiębiorcom wszystkich atutów współpracy biznesowej pomiędzy firmami: otwartości, partnerstwa i wzajemnego dopasowania. Każda firma ma specyficzne oczekiwania względem jednostek naukowo-badawczych, tak samo jak każdy przedsiębiorca na własny ulubiony sposób wiązania krawata. Doskonale zdajemy sobie z tego sprawę i, choć ofertę współpracy z biznesem ujmujemy w pewne ramy, jesteśmy otwarci na niestandardowe rozwiązania, realizację wymagających projektów, a przede wszystkim - rozpoznawanie i spełnianie potrzeb. Niełatwo określić jeden najważniejszy element przy wiązaniu krawata. Czy jest nim odpowiedni materiał? Wybór właściwego węzła? Wieloletnia praktyka? Być może połączenie wszystkich tych aspektów? Podobnie jest ze stworzeniem skutecznej i obopólnie korzystnej współpracy nauki i biznesu. To proces wymagający doświadczenia, doboru właściwych narzędzi, lecz przede wszystkim - budowania partnerstwa opartego na zaufaniu i wymianie wiedzy. Zwiąż przyszłość swojej firmy ze specjalistami Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu! FORUM NR

EDUKACJA FINANSOWA /WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI/ PARTNERSTWO KONSUMPCJA BIZNES

EDUKACJA FINANSOWA /WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI/ PARTNERSTWO KONSUMPCJA BIZNES EDUKACJA FINANSOWA /WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI/ PARTNERSTWO KONSUMPCJA BIZNES NASZE ŻYCIE NIE MAMY WPŁYWU NA TO, JAK SIĘ RODZIMY I JAK UMIERAMY (ZAZWYCZAJ) Dobry mąż, dobry ojciec, ale zły elektryk NASZE ŻYCIE

Bardziej szczegółowo

Nasza edukacja nie skończyła się wraz z otrzymaniem dyplomu ze studiów czy szkoły średniej Uczymy

Nasza edukacja nie skończyła się wraz z otrzymaniem dyplomu ze studiów czy szkoły średniej Uczymy odc. 12 W CO INWESTUJESZ? Możliwości lokowania pieniędzy jest wiele. Można kupić nieruchomości na wynajem, można zainwestować na giełdzie, w złocie, czy też w udziałach dobrze prosperującej firmy. A czy

Bardziej szczegółowo

EKONOMIA SŁUCHANIE (A2)

EKONOMIA SŁUCHANIE (A2) EKONOMIA SŁUCHANIE (A2) Witam państwa! Dziś w naszej audycji porozmawiamy o tym jak inwestować, żeby nie stracić, jak oszczędzać i jak radzić sobie w trudnych czasach. Do studia zaprosiłam eksperta w dziedzinie

Bardziej szczegółowo

AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr )

AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr ) AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr 4-5 2009) Ten popularny aktor nie lubi udzielać wywiadów. Dla nas jednak zrobił wyjątek. Beata Rayzacher:

Bardziej szczegółowo

FINANSOWY BAROMETR ING: Wiedza finansowa

FINANSOWY BAROMETR ING: Wiedza finansowa FINANSOWY BAROMETR ING: Wiedza finansowa Międzynarodowe badanie ING na temat wiedzy finansowej konsumentów w Polsce i na świecie Wybrane wyniki badania przeprowadzonego dla Grupy ING przez TNS NIPO Maj

Bardziej szczegółowo

2A. Który z tych wzorów jest dla P. najważniejszy? [ANKIETER : zapytać tylko o te kategorie, na które

2A. Który z tych wzorów jest dla P. najważniejszy? [ANKIETER : zapytać tylko o te kategorie, na które 1. Gdyby miał P. urządzać mieszkanie, to czy byłoby dla P. wzorem [ANKIETER odczytuje wszystkie opcje, respondent przy każdej z nich odpowiada tak/nie, rotacja] 1.1 To, jak wyglądają mieszkania w serialach,

Bardziej szczegółowo

Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę. Badania Pracuj.pl

Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę. Badania Pracuj.pl Zarobki, awanse, szacunek. Dlaczego specjaliści zmieniają pracę Badania Pracuj.pl Gotowi na zmiany? Aż 6 na 10 specjalistów badanych przez Pracuj.pl aktywnie szuka nowego miejsca zatrudnienia. Wśród pozostałych

Bardziej szczegółowo

Ważna Informacja. Przedstawione w tej prezentacji prognozy dochodów i prowizji są tylko przykładami.

Ważna Informacja. Przedstawione w tej prezentacji prognozy dochodów i prowizji są tylko przykładami. str. 1 Oświadczenie Ważna Informacja Przedstawione w tej prezentacji prognozy dochodów i prowizji są tylko przykładami. Takie przykłady nie mogą być traktowane jako gwarancja rzeczywistych zarobków. Wyłącznie

Bardziej szczegółowo

Poznaj swojego klienta Stwórz AVATAR

Poznaj swojego klienta Stwórz AVATAR Poznaj swojego klienta Stwórz AVATAR str. 1 Poznaj swojego klienta - stwórz Avatar Avatar klienta to nic innego jak wzięcie pod lupę Twoich klientów lub potencjalnych klientów oraz dokładna ich analiza.

Bardziej szczegółowo

Pomagam mojemu dziecku wybrać szkołę i zawód

Pomagam mojemu dziecku wybrać szkołę i zawód Pomagam mojemu dziecku wybrać szkołę i zawód Kto i co wpływa na decyzje o wyborze szkoły przez nasze dzieci? Rodzicu czy zastanawiałeś się nad tym, kto ma największy wpływ na edukacyjne i zawodowe wybory

Bardziej szczegółowo

Rozmowa ze sklepem przez telefon

Rozmowa ze sklepem przez telefon Rozmowa ze sklepem przez telefon - Proszę Pana, chciałam Panu zaproponować opłacalny interes. - Tak, słucham, o co chodzi? - Dzwonię w imieniu portalu internetowego AmigoBONUS. Pan ma sklep, prawda? Chciałam

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

TEST TKK TWÓJ KAPITAŁ KARIERY

TEST TKK TWÓJ KAPITAŁ KARIERY 0 Rozpoznawanie predyspozycji zawodowych i zainteresowań - życiowym drogowskazem dla młodzieży TEST TKK TWÓJ KAPITAŁ KARIERY KLASA III 1 Zestaw testów powstał w wyniku realizacji projektu: Rozpoznawanie

Bardziej szczegółowo

PRASA DRUKOWANA - jak rozwijać w erze Internetu. Piotr Piotrowicz, Południowa Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o.

PRASA DRUKOWANA - jak rozwijać w erze Internetu. Piotr Piotrowicz, Południowa Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o. PRASA DRUKOWANA - jak rozwijać w erze Internetu I. Sytuacja wydawców prasowych 2 I. Sytuacja wydawców prasowych Ci, którzy nie potrafili żyć bez codziennej gazety, porządnego tygodnika czy ciekawego miesięcznika,

Bardziej szczegółowo

Katedra Marketingu. Wydział Zarządzania. Koło Naukowe Komunikacji Marketingowej PRYZMAT

Katedra Marketingu. Wydział Zarządzania. Koło Naukowe Komunikacji Marketingowej PRYZMAT Katedra Marketingu Wydział Zarządzania Koło Naukowe Komunikacji Marketingowej PRYZMAT Drogi studencie! Dziękujemy, że zainteresowała Cię oferta Katedry Marketingu Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego!

Bardziej szczegółowo

Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską.

Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Poradnik opracowany przez Julitę Dąbrowską. Pobrany ze strony www.kalitero.pl. Masz pytania skontaktuj się ze mną. Dokument stanowi dzieło w rozumieniu polskich i przepisów prawa. u Zastanawiasz się JAK

Bardziej szczegółowo

Akademia Marketingu Internetowego Embrace Your Life Sp. z o.o.

Akademia Marketingu Internetowego Embrace Your Life Sp. z o.o. MIESIĄC 1: Tydzień 1/ Video 1 Twoja pasja Odpowiedz sobie na pytania: Dlaczego tak naprawdę teraz robię aktualnie to co robię? Wpisz z lewej powody które są Twoje np. relaksuje się przy tym, A z prawej

Bardziej szczegółowo

MIKOŁAJ HERBST, ANETA SOBOTKA AWANS PRZEZ WYKSZTAŁCENIE? WYBORY I ŚCIEŻKI EDUKACYJNE ASPIRUJĄCYCH DO WYŻSZEGO STATUSU SPOŁECZNEGO

MIKOŁAJ HERBST, ANETA SOBOTKA AWANS PRZEZ WYKSZTAŁCENIE? WYBORY I ŚCIEŻKI EDUKACYJNE ASPIRUJĄCYCH DO WYŻSZEGO STATUSU SPOŁECZNEGO MIKOŁAJ HERBST, ANETA SOBOTKA AWANS PRZEZ WYKSZTAŁCENIE? WYBORY I ŚCIEŻKI EDUKACYJNE ASPIRUJĄCYCH DO WYŻSZEGO STATUSU SPOŁECZNEGO Szkolnictwo wyższe - przemiany lat 90-tych Spektakularny boom edukacyjny

Bardziej szczegółowo

Najnowsze statystyki dotyczące magazynów i e-magazynów. na podstawie przeglądu magazynu branżowego Press

Najnowsze statystyki dotyczące magazynów i e-magazynów. na podstawie przeglądu magazynu branżowego Press Najnowsze statystyki dotyczące magazynów i e-magazynów na podstawie przeglądu magazynu branżowego Press Papierowa sieć lipiec 2011 Zamknięcie wersji drukowanej Machiny i przeniesienie tytułu do internetu

Bardziej szczegółowo

Á Á JAKIE SPECJALNOŚCI

Á Á JAKIE SPECJALNOŚCI KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA Marketing i komunikacja rynkowa to kierunek przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu. Zajęcia pozwalają zdobyć wiedzę

Bardziej szczegółowo

SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE

SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE Typy szkół ponadgimnazjalnych Do wyboru są trzy typy szkół ponadgimnazjalnych: 1. liceum ogólnokształcące (LO) 2. technikum (T) 3. zasadnicza szkoła zawodowa (ZSZ) Każdy typ szkoły

Bardziej szczegółowo

STUDIA MAGISTERSKIE W WIELKIEJ BRYTANII

STUDIA MAGISTERSKIE W WIELKIEJ BRYTANII Bezpłatna pomoc od 2006 roku STUDIA MAGISTERSKIE W WIELKIEJ BRYTANII Wszystko o studiach magisterskich w UK! Marzyłeś o studiach za granicą ale z różnych względów zdecydowałeś się jednak studiować w Polsce?

Bardziej szczegółowo

autorska KLASA MEDIALNA Liceum Ogólnokształcące Nr I im. Danuty Siedzikówy Inki we Wrocławiu

autorska KLASA MEDIALNA Liceum Ogólnokształcące Nr I im. Danuty Siedzikówy Inki we Wrocławiu autorska KLASA MEDIALNA Liceum Ogólnokształcące Nr I im. Danuty Siedzikówy Inki we Wrocławiu Dziś środki masowego przekazu to nie tylko prasa, radio i telewizja, kino. Od kilku lat trwa multimedializacja

Bardziej szczegółowo

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym

Bardziej szczegółowo

Dziennikarstwo obywatelskie. Czym jest?

Dziennikarstwo obywatelskie. Czym jest? Dziennikarstwo obywatelskie Czym jest? Dziennikarze obywatelscy Kim są? Dziennikarstwo obywatelskie......to rodzaj dziennikarstwa uprawianego przez nieprofesjonalnych dziennikarzy w interesie społecznym.

Bardziej szczegółowo

Zebrana w ten sposób baza może zapewnić stałe źródło dochodów i uniezależni Cię od płatnych reklam i portali zakupów grupowych.

Zebrana w ten sposób baza może zapewnić stałe źródło dochodów i uniezależni Cię od płatnych reklam i portali zakupów grupowych. Witaj! W poprzedniej części pisałem o tym jak ważne jest to, aby strona internetowa wyposażona była w odpowiednie narzędzia do zbierania adresów e-mail potencjalnych klientów. Zebrana w ten sposób baza

Bardziej szczegółowo

Ścieżki kształcenia dla absolwenta gimnazjum

Ścieżki kształcenia dla absolwenta gimnazjum Ścieżki kształcenia dla absolwenta gimnazjum Od 1 września 2012 roku obowiązuje nowa struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Oto krótka ściągawka dla gimnazjalistów i ich rodziców. Z dniem 1 września

Bardziej szczegółowo

Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl

Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl pracownika Tytuł do pracy ebooka Jak prowadzić rozmowę kwalifikacyjną Jak powinny brzmieć pytania rekrutacyjne w razie potrzeby podtytuł Jak zorganizować

Bardziej szczegółowo

Jeśli uważasz, że franczyza jest dla Ciebie szansą na udany biznes i chcesz zostać franczyzobiorcą, przeczytaj informacje w artykule.

Jeśli uważasz, że franczyza jest dla Ciebie szansą na udany biznes i chcesz zostać franczyzobiorcą, przeczytaj informacje w artykule. Jeśli uważasz, że franczyza jest dla Ciebie szansą na udany biznes i chcesz zostać franczyzobiorcą, przeczytaj informacje w artykule. Europejskie statystyki dowodzą, że prowadzenie działalności w ramach

Bardziej szczegółowo

Platforma Inwestycyjna CARFORFRIEND.DE Jak to działa? tel.

Platforma Inwestycyjna CARFORFRIEND.DE Jak to działa?     tel. Platforma Inwestycyjna CARFORFRIEND.DE Jak to działa? www.carforfriend.pl www.carforfriend.de Dlaczego używane samochody? Rynek używanych samochodów szybko wzrasta. Z jednej strony wręcz nieetycznie drogie

Bardziej szczegółowo

ROZWIJANIE SWOICH POMYSŁÓW

ROZWIJANIE SWOICH POMYSŁÓW ROZWIJANIE SWOICH POMYSŁÓW Jeżeli decydujemy się na założenie nowego biznesu, powinniśmy poświęcić trochę czasu na rozwinięcie naszych pomysłów z tym związanych. Jedną z największych zalet bycia przedsiębiorcą

Bardziej szczegółowo

Temat nr 1: Kosztorysowanie i ofertowanie Wprowadzenie. Kosztorysowanie w budownictwie

Temat nr 1: Kosztorysowanie i ofertowanie Wprowadzenie. Kosztorysowanie w budownictwie Temat nr 1: Kosztorysowanie i ofertowanie Wprowadzenie Kosztorysowanie w budownictwie Jesteś sprzedawcą - doradcą, przychodzi potencjalny Klient do Twojej firmy Jak go obsłużysz? Kosztorysowanie i ofertowanie

Bardziej szczegółowo

Co dalej, gimnazjalisto?

Co dalej, gimnazjalisto? Co dalej, gimnazjalisto? Z dniem 1 września 2012 roku w szkołach ponadgimnazjalnych weszło w życie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania

Bardziej szczegółowo

Punkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy

Punkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy Miesiąc:. Punkt 1: Wyznacz Twoje 20 minut z finansami Moje 20 minut na finanse to: (np. Pn-Pt od 7:00 do 7:20, So-Ni od 8:00 do 8:20) Poniedziałki:.. Wtorki:... Środy:. Czwartki: Piątki:. Soboty:.. Niedziele:...

Bardziej szczegółowo

Moja Pasja: Anna Pecka

Moja Pasja: Anna Pecka Moja Pasja: Anna Pecka Napisano dnia: 2018-04-23 09:57:21 W ramach naszego krótkiego cyklu pn.: Moja Pasja, w każdy kolejny poniedziałek prezentujemy historie wyjątkowych osób, mieszkańców naszego regionu,

Bardziej szczegółowo

DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA WSPA

DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA WSPA DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA WSPA CO NAS WYRÓŻNIA? KADRA, EKSPERCI, ATMOSFERA ŚRODOWISKOWA WSPÓŁPRACA Z PARTNERAMI BRANŻOWYMI NIESTANDARDOWE ZAJĘCIA PRAKTYCZNE I PRAKTYKI ZAWODOWE DOSTĘP DO NARZĘDZI

Bardziej szczegółowo

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:

POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz stylu komunikacji

Kwestionariusz stylu komunikacji Kwestionariusz stylu komunikacji Z każdego stwierdzenia wybierz jedno, które uważasz, że lepiej pasuje do twojej osobowości i zaznacz jego numer. Stwierdzenia w parach nie są przeciwstawne, przy wyborze

Bardziej szczegółowo

ANKIETY (ZESTAWIENIE): Z MŁODZIEŻĄ O KOMUNIKACJI I WIELOZADANIOWOŚCI NA CO TO MA WPŁYW?

ANKIETY (ZESTAWIENIE): Z MŁODZIEŻĄ O KOMUNIKACJI I WIELOZADANIOWOŚCI NA CO TO MA WPŁYW? ANKIETY (ZESTAWIENIE): Z MŁODZIEŻĄ O KOMUNIKACJI I WIELOZADANIOWOŚCI NA CO TO MA WPŁYW? 1 SPIS TREŚCI WSTĘP... 3 ANKIETA 1... 4 1. SPOSÓB KOMUNIKACJI... 4 1.1 Wyniki... 4 1.2 Wyjaśnienia... 8 2. CZEGO

Bardziej szczegółowo

Wywiady z pracownikami Poczty Polskiej w Kleczewie

Wywiady z pracownikami Poczty Polskiej w Kleczewie Wywiady z pracownikami Poczty Polskiej w Kleczewie Dnia 22 października 2014 roku przeprowadziliśmy wywiad z naczelnik poczty w Kleczewie, panią Kulpińską, która pracuje na tym stanowisku ponad 30 lat.

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DO PRZYGOTOWANIA PLANU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

PRZEWODNIK DO PRZYGOTOWANIA PLANU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEWODNIK DO PRZYGOTOWANIA PLANU DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ CZYM JEST PLAN DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (BIZNES-PLAN), I DO CZEGO JEST ON NAM POTRZEBNY? Plan działalności gospodarczej jest pisemnym dokumentem,

Bardziej szczegółowo

POLinfo.eu. O co chodzi z tym portalem? czyli dlaczego powinieneś włączyć się w tworzenie POLinfo.eu. Pomagamy rozwijać potencjał Juniorów

POLinfo.eu. O co chodzi z tym portalem? czyli dlaczego powinieneś włączyć się w tworzenie POLinfo.eu. Pomagamy rozwijać potencjał Juniorów 1 O co chodzi z tym portalem? czyli dlaczego powinieneś włączyć się w tworzenie 2 Bo Lubimy uczyć się z Internetu; Chcemy mieć więcej źródeł informacji; Może być przejrzysty; Wiedza może ważyć w bajtach

Bardziej szczegółowo

Marcin Borecki PlaceChallenge Rafał Czupryński Microsoft

Marcin Borecki PlaceChallenge Rafał Czupryński Microsoft Marcin Borecki PlaceChallenge Rafał Czupryński Microsoft Aplikacje jako kanał marketingowy Do czego wykorzystać aplikacje? Jak zacząć przygodę z aplikacjami? Z jakich narzędzi korzystamy na co dzień?

Bardziej szczegółowo

Tomasz Bonek Marta Smaga Spółka z o.o. dla Dolnośląskiej Izby Gospodarczej. Szkolenie. Jak zarabiać w internecie? Przenieś swój biznes do sieci!

Tomasz Bonek Marta Smaga Spółka z o.o. dla Dolnośląskiej Izby Gospodarczej. Szkolenie. Jak zarabiać w internecie? Przenieś swój biznes do sieci! Tomasz Bonek Marta Smaga Spółka z o.o. dla Dolnośląskiej Izby Gospodarczej Szkolenie Jak zarabiać w internecie? Przenieś swój biznes do sieci! O nas Współautorzy jednego z największych sukcesów na polskim

Bardziej szczegółowo

mnw.org.pl/orientujsie

mnw.org.pl/orientujsie mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę

Bardziej szczegółowo

Mimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje

Mimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje MATERIAL ZE STRONY: http://www.eft.net.pl/ POTRZEBA KONTROLI Mimo, że muszę kontrolować siebie i swoje zachowanie to w pełni akceptuję siebie i to, że muszę się kontrolować Mimo, że boję się stracić kontrolę

Bardziej szczegółowo

Od juniora do seniora Program Edukacji Ekonomicznej

Od juniora do seniora Program Edukacji Ekonomicznej Od juniora do seniora Program Edukacji Ekonomicznej Roman Pomianowski Program realizowany jest przy wsparciu Czym jest edukacja ekonomiczna (EE) Znaczenie umiejętności odraczania nagrody Dziecko klientem

Bardziej szczegółowo

www.uniwersytet-dzieciecy.pl Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Przedsiębiorczość dla najmłodszych

www.uniwersytet-dzieciecy.pl Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Przedsiębiorczość dla najmłodszych www.uniwersytet-dzieciecy.pl Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Przedsiębiorczość dla najmłodszych Kim jesteśmy? Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy to ogólnopolski, nieodpłatny program edukacji ekonomicznej

Bardziej szczegółowo

Temat nr 1: Kosztorysowanie i ofertowanie Wprowadzenie. Podstawy kosztorysowania

Temat nr 1: Kosztorysowanie i ofertowanie Wprowadzenie. Podstawy kosztorysowania Temat nr 1: Kosztorysowanie i ofertowanie Wprowadzenie Podstawy kosztorysowania Jesteś sprzedawcą - doradcą, przychodzi potencjalny Klient do Twojej firmy Jak go obsłużysz? Kosztorysowanie i ofertowanie

Bardziej szczegółowo

AdBranch BRANŻA TELEKOMUNIKACYJNA

AdBranch BRANŻA TELEKOMUNIKACYJNA AdBranch BRANŻA TELEKOMUNIKACYJNA Dlaczego radio? W roku 2014 na reklamodawcy z branży telekomunikacyjnej na reklamę w radio wydali blisko 150 mln złotych. Trzech największych reklamodawców to Orange,

Bardziej szczegółowo

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co

Bardziej szczegółowo

NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1)

NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) NAUKA JAK UCZYĆ SIĘ SKUTECZNIE (A2 / B1) CZYTANIE A. Mówi się, że człowiek uczy się całe życie. I jest to bez wątpienia prawda. Bo przecież wiedzę zdobywamy nie tylko w szkole, ale również w pracy, albo

Bardziej szczegółowo

AGNIESZKA SZKLARCZYK EKSPERT OPTYMALIZACJI ORAZ ZASTOSOWANIA KAIZEN W MARKETINGU

AGNIESZKA SZKLARCZYK EKSPERT OPTYMALIZACJI ORAZ ZASTOSOWANIA KAIZEN W MARKETINGU DOSTARCZAM REZULTATY TWORZĄC STRATEGIĘ MARKETINGOWĄ W OPARCIU O METODOLOGIĘ KAIZEN KIM JEST? EKSPERT - W DZIEDZINIE OPTYMALIZACJI ORAZ ZASTOSOWANIA METODOLOGII KAIZEN W MARKETINGU PRAKTYK BIZNESU - OD

Bardziej szczegółowo

Podstawy balonowych kreacji

Podstawy balonowych kreacji Strona1 Jakub B. Bączek Podstawy balonowych kreacji Wydawnictwo: STAGEMAN POLSKA Copyright: Jakub B. Bączek Warszawa 2011 www.stageman.pl Strona2 WPROWADZENIE Animacja czasu wolnego to jeszcze słabo rozpowszechniony

Bardziej szczegółowo

DOCIERAJ DO WIĘKSZEJ ILOŚCI KLIENTÓW

DOCIERAJ DO WIĘKSZEJ ILOŚCI KLIENTÓW DOCIERAJ DO WIĘKSZEJ ILOŚCI KLIENTÓW OFERTA WSPÓŁPRACY Z HANDEL W POLSCE 2 Handel w Polsce KONKRETNE FAKTY NA NASZ TEMAT. Rozwój firmy, nieustanna praca oraz zaangażowanie zaowocowały współpracą z ponad

Bardziej szczegółowo

PRESS Twoja firma może być ich częścią i dotrzeć z ofertą do naszych Czytelników!

PRESS Twoja firma może być ich częścią i dotrzeć z ofertą do naszych Czytelników! Raporty specjalne SOCIAL PRESS Twoja firma może być ich częścią i dotrzeć z ofertą do naszych Czytelników! Kilka słów o SOCIALPRESS Działamy od 2010 roku jesteśmy pierwszym polskim, profesjonalnym portalem

Bardziej szczegółowo

Dziś o zabiegach, które powinieneś wykonać przed rozmową kwalifikacyjną, by była dla Ciebie efektywna.

Dziś o zabiegach, które powinieneś wykonać przed rozmową kwalifikacyjną, by była dla Ciebie efektywna. odc. 16 JAK przygotować się do rozmowy rekrutacyjnej? Dziś o zabiegach, które powinieneś wykonać przed rozmową kwalifikacyjną, by była dla Ciebie efektywna. Kiedy podejmujesz decyzję dotyczącą Twojej ścieżki

Bardziej szczegółowo

Skuteczne relacje z mediami

Skuteczne relacje z mediami Wydawnictwo Raciborskie Media oraz agencja marketingu i public relations INTRO PR serdecznie zapraszają na szkolenia otwarte Akademii Kreowania Wizerunku Skuteczne relacje z mediami Płatne artykuły i reklamy

Bardziej szczegółowo

Jak wyłowić nowoczesnego klienta internetową wędką? Finanse w Internecie jak złowić więcej w sieci, 20 marca 2014

Jak wyłowić nowoczesnego klienta internetową wędką? Finanse w Internecie jak złowić więcej w sieci, 20 marca 2014 Jak wyłowić nowoczesnego klienta internetową wędką? Finanse w Internecie jak złowić więcej w sieci, 20 marca 2014 Informatyk, przedsiębiorca, współtwórca wielu serwisów internetowych jak: Kim jestem? Rys

Bardziej szczegółowo

Oferta współpracy. na blogu Metafinanse.pl. Luty 2015

Oferta współpracy. na blogu Metafinanse.pl. Luty 2015 na blogu Luty 2015 Szanowni Państwo, Bardzo dziękuję za zainteresowanie stroną i współpracą reklamową! Zachęcam do zapoznania się z moją ofertą. Mam nadzieję, że będzie ona dla Państwa interesująca, a

Bardziej szczegółowo

Pakiet Promocyjny dedykowanych kursów e-learningowych dla polskich piłkarzy

Pakiet Promocyjny dedykowanych kursów e-learningowych dla polskich piłkarzy Pakiet Promocyjny dedykowanych kursów e-learningowych dla polskich piłkarzy PARTNER O WSZiC WSZiC to uczelnia, której przewodnią ideą jest hasło Profesjonalizm w sporcie. Poprzez nasze działania staramy

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo sportowe FORMA STUDIÓW : niestacjonarne POZIOM KSZTAŁCENIA : I stopnia PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY OD ROKU AKADEMICKIEGO

Bardziej szczegółowo

Promowanie szkoły w środowisku lokalnym. Elżbieta Zawodnik Radomski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

Promowanie szkoły w środowisku lokalnym. Elżbieta Zawodnik Radomski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Promowanie szkoły w środowisku lokalnym Elżbieta Zawodnik Radomski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Reklama Rozpowszechnianie informacji o towarach, ich zaletach, wartości i możliwościach nabycia, chwalenie

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo sportowe FORMA STUDIÓW : stacjonarne POZIOM KSZTAŁCENIA : I stopnia PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY OD ROKU AKADEMICKIEGO

Bardziej szczegółowo

List motywacyjny, który Cię wyróżni

List motywacyjny, który Cię wyróżni List motywacyjny, który Cię wyróżni Szukasz pracy i chcesz, żeby pracodawca wybrał właśnie Ciebie? Chcesz dobrze wypaść w jego oczach jeszcze przed rozmową? Chcesz napisać przekonujący list motywacyjny?

Bardziej szczegółowo

Jak zdobyćpierwszy milion w Internecie i dobrze sięprzy tym bawić? V Pomorskie Forum Przedsiębiorczości Gdynia, 14 maja 2010

Jak zdobyćpierwszy milion w Internecie i dobrze sięprzy tym bawić? V Pomorskie Forum Przedsiębiorczości Gdynia, 14 maja 2010 Jak zdobyćpierwszy milion w Internecie i dobrze sięprzy tym bawić? V Pomorskie Forum Przedsiębiorczości Gdynia, 14 maja 2010 JAK TO SIĘDZIEJE? 2005 potrzeba zakupu analiza możliwości pomysł potrzeba działania

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzialna Przedsiębiorczość

Odpowiedzialna Przedsiębiorczość Odpowiedzialna Przedsiębiorczość Czym są warsztaty: Odpowiedzialna Przedsiębiorczość To cykl spotkań, które skupione wokół zagadnień związanych z przedsiębiorstwem, pokazują młodym osobom, w jaki sposób

Bardziej szczegółowo

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch 1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to

Bardziej szczegółowo

Twój Salon Kosmetyczny na. Twój doradca w internecie

Twój Salon Kosmetyczny na. Twój doradca w internecie Twój Salon Kosmetyczny na Twój doradca w internecie Czy prowadzisz już fanpage na Facebook Swojego salonu? TAK NIE Sprawdź na kolejnych slajdach czy wszystkie elementy są przez ciebie dobrze przygotowanie

Bardziej szczegółowo

MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA

MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA (I S, II S, I NS, II NS)* Kierunek ten, unikatowy w południowej Polsce, został przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu.

Bardziej szczegółowo

Marcin Budnicki. Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś?

Marcin Budnicki. Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś? Marcin Budnicki Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś? Uczę się w zespole szkół Nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej. Jestem w liceum o profilu sportowym. Jakie masz plany na przyszłość?

Bardziej szczegółowo

Promuj swój biznes... samodzielnie! StartAP Akademia Przedsiębiorczości, 19 marca 2014

Promuj swój biznes... samodzielnie! StartAP Akademia Przedsiębiorczości, 19 marca 2014 Promuj swój biznes... samodzielnie! StartAP Akademia Przedsiębiorczości, 19 marca 2014 Informatykiem Kim jestem? Kim jestem? Informatykiem Przedsiębiorcą Kim jestem? Historia Patrz.pl 3 studentów ocena

Bardziej szczegółowo

Koncentracja w Akcji. CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania

Koncentracja w Akcji. CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania Koncentracja w Akcji CZĘŚĆ 4 Zasada Relewantności Działania SzybkaNauka.pro Koncentracja w Akcji 1 Zasada Relewantności Działania Jesteś gotowy. Jesteś skoncentrowany na zadaniu np. szukaniu informacji

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Temat spotkania: Matematyka finansowa dla liderów Temat wykładu: Matematyka finansowa wokół nas Prowadzący: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 14 października 2014 r. Matematyka finansowa dla liderów Po

Bardziej szczegółowo

Krótka prezentacja firmy En101

Krótka prezentacja firmy En101 Krótka prezentacja firmy En101 W En101, jesteś w biznesie dla siebie, ale nie przez siebie. Krótka prezentacja firmy En101 En101, to uczciwa firma, stanowiąca własność prywatna i zarządzana przez jedną

Bardziej szczegółowo

"Przygotowanie PES do skutecznej sprzedaży, barteru lub pozyskiwania partnerów w ramach CSR"

Przygotowanie PES do skutecznej sprzedaży, barteru lub pozyskiwania partnerów w ramach CSR "Przygotowanie PES do skutecznej sprzedaży, barteru lub pozyskiwania partnerów w ramach CSR" Spotkanie sieciujące dla Doradców Biznesowych OWES Warszawa, 9 kwietnia 2019 Plan działania na dzisiaj 1. Dlaczego

Bardziej szczegółowo

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM

KATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,

Bardziej szczegółowo

Chcesz mieć profesjonalny Blog w swojej kancelarii ale:

Chcesz mieć profesjonalny Blog w swojej kancelarii ale: lex.blog Chcesz mieć profesjonalny Blog w swojej kancelarii ale: - nie masz czasu, - wiedzy i doświadczenia w promocji biznesu prawniczego, - nie masz czasu ani ochoty na naukę obsługi tego narzędzia,

Bardziej szczegółowo

Program Coachingu dla młodych osób

Program Coachingu dla młodych osób Program Coachingu dla młodych osób "Dziecku nie wlewaj wiedzy, ale zainspiruj je do działania " Przed rozpoczęciem modułu I wysyłamy do uczestników zajęć kwestionariusz 360 Moduł 1: Samoznanie jako część

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Jak rozmawiać z dziećmi o pieniądzach? Dorota Dominik Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 13 marca 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Płatna praktyka lub staż w Life Architect

Płatna praktyka lub staż w Life Architect Płatna praktyka lub staż w Life Architect Przykładowe zadania na tym stanowisku Dział marketingu: Tworzenie bazy wartościowych treści psychologicznych Tworzenie krótkich, prostych tekstów i materiałów

Bardziej szczegółowo

Strategia dla Klastra IT. Styczeń 2015

Strategia dla Klastra IT. Styczeń 2015 Strategia dla Klastra IT Styczeń 2015 Sytuacja wyjściowa Leszczyńskie Klaster firm branży Informatycznej został utworzony w 4 kwartale 2014 r. z inicjatywy 12 firm działających w branży IT i posiadających

Bardziej szczegółowo

Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie

Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie Liczą się proste rozwiązania wizyta w warsztacie Szybciej poznaję ceny. To wszystko upraszcza. Mistrz konstrukcji metalowych, Martin Elsässer, w rozmowie o czasie. Liczą się proste rozwiązania wizyta w

Bardziej szczegółowo

Człowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I. że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli.

Człowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I. że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli. Człowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I Piotr: Ludzie nie rozumieją pewnych rzeczy, zwłaszcza tego, że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli. Kasa nie może

Bardziej szczegółowo

JAK WYKORZYSTAĆ STORYTELLING DO SPRZEDAŻY W SOCIAL MEDIACH? STRESZCZENIE VIDEO SZKOLENIA

JAK WYKORZYSTAĆ STORYTELLING DO SPRZEDAŻY W SOCIAL MEDIACH? STRESZCZENIE VIDEO SZKOLENIA JAK WYKORZYSTAĆ STORYTELLING DO SPRZEDAŻY W SOCIAL MEDIACH? STRESZCZENIE VIDEO SZKOLENIA ODCINEK TRZECI OD CZEGO ZACZYNA SIĘ TWORZENIE OPOWIEŚCI SPRZEDAŻOWEJ? Najpierw przypomnienie: W poprzednich dwóch

Bardziej szczegółowo

Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.

Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz

Bardziej szczegółowo

3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie

3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie 3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie Autor: Robert Kajzer Spis treści Wstęp... 3 Panuj nad własnymi emocjami... 4 Jak jednak nauczyć się panowania nad emocjami?...

Bardziej szczegółowo

Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków,

Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków, Poniższe pytania dotyczą różnych spraw związanych z korzystaniem z mediów i urządzeń cyfrowych, w tym komputerów stacjonarnych, laptopów, notebooków, smartfonów, tabletów, telefonów komórkowych bez dostępu

Bardziej szczegółowo

Refinansowanie już od jakiegoś czasu mam kredyt, czy mogę obniżyć jego koszt?

Refinansowanie już od jakiegoś czasu mam kredyt, czy mogę obniżyć jego koszt? Refinansowanie już od jakiegoś czasu mam kredyt, czy mogę obniżyć jego koszt? Poniższy tekst jest przeniesiony z książki TAJNA BROŃ KREDYTOBIORCY praktycznego poradnika dla wszystkich kredytobiorców. Założenie

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY OŚRODEK KARIER PRZY I LO IM. 14 PUŁKU POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH W WODZISŁAWIU ŚLĄSKIM.

SZKOLNY OŚRODEK KARIER PRZY I LO IM. 14 PUŁKU POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH W WODZISŁAWIU ŚLĄSKIM. SZKOLNY OŚRODEK KARIER PRZY I LO IM. 14 PUŁKU POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH W WODZISŁAWIU ŚLĄSKIM. Oferta warsztatów grupowego poradnictwa zawodowego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych powiatu wodzisławskiego.

Bardziej szczegółowo

Jak więcej zarabiać poprzez platformę WhitePress.pl

Jak więcej zarabiać poprzez platformę WhitePress.pl Jak więcej zarabiać poprzez platformę WhitePress.pl Informacje dla wydawców portali i blogów 43-300 Bielsko-Biała, ul. Legionów 26/28, tel. 33 470 30 48 43-300 Bielsko-Biała, ul. Legionów 26/28, tel. 33

Bardziej szczegółowo

WYBORCZY PIERWSZY RAZ

WYBORCZY PIERWSZY RAZ Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród licealistów z okazji Światowego Dnia Wyborów w 21 roku WYBORCZY PIERWSZY RAZ prezentację przygotował mgr Paweł Raźny STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE PRAWA WYBORCZEGO UMK WYBORCZY

Bardziej szczegółowo

Tytuł ogłoszenia ma znaczenie!

Tytuł ogłoszenia ma znaczenie! Tytuł ogłoszenia ma znaczenie! Dawałeś kiedyś ogłoszenie swojej firmy albo działalności? To nie popełniaj tego samego błędu co wszyscy! Przedstawię Tobie teraz sposób jak ustrzec się błędu który jest dość

Bardziej szczegółowo

Generacja Y o mediach społecznościowych w miejscu pracy

Generacja Y o mediach społecznościowych w miejscu pracy Generacja Y o mediach społecznościowych w miejscu pracy Raport z badania Szymon Góralski Wrocław, 2013 ul. Więzienna 21c/8, 50-118 Wrocław, tel. 71 343 70 15, fax: 71 343 70 13, e-mail: biuro@rrcc.pl,

Bardziej szczegółowo

Koncepcja pracy MSPEI

Koncepcja pracy MSPEI Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA. SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo radiowe i telewizyjne

PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA. SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo radiowe i telewizyjne PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo radiowe i telewizyjne FORMA STUDIÓW : niestacjonarne POZIOM KSZTAŁCENIA : I stopnia PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY

Bardziej szczegółowo

Jaki jest Polak. Oszczędny? Zysk za wszelką. czy każda cena za bezpieczeństwo? OSZCZĘDZAJĄCY TO PRZEDE WSZYSTKIM GRUPA USTATKOWANYCH

Jaki jest Polak. Oszczędny? Zysk za wszelką. czy każda cena za bezpieczeństwo? OSZCZĘDZAJĄCY TO PRZEDE WSZYSTKIM GRUPA USTATKOWANYCH OSZCZĘDZAJĄCY TO PRZEDE WSZYSTKIM GRUPA USTATKOWANYCH Wśród posiadaczy oszczędności wyróżniliśmy 4 segmenty psychograficzne, wyodrębnione ze względu na percepcję i podejście do ryzyka. ŻYJĄCY W ŚWIECIE

Bardziej szczegółowo

kierunek Bezpieczeństwo wewnętrzne

kierunek Bezpieczeństwo wewnętrzne Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach Sprawozdanie z ankietyzacji absolwentów studiów niestacjonarnych I stopnia Wydział Ochrony Zdrowia kierunek Bezpieczeństwo

Bardziej szczegółowo