Politechnika Gdańska

Transkrypt

1 Politechnika Gdańska studium problemowe ForumWodne / AquaForum Daniel Białka

2 spis treści: wprowadzenie część I rys historyczny część II domy pływające i modułowe str. 3 str. 4 str. 5 -problem domów pływających -przykłady w Polsce -przykłady na świecie -domy modułowe niepływające część III waterfront str. 9 -waterfront jako problem -przykłady postępowania w Polsce -przykłady rozwiązań ze świata część IV wytyczne projektowe 2 -wstępne idee i wizje

3 Wprowadzenie Podczas wyboru tematu dyplomowego zakładałem, że mój projekt powinien wyróżniać się świeżym podejściem i pomysłowym rozwiązaniem, ale też przedstawiać pewien problem architektoniczny, i to najlepiej taki, który w nowym świetle przedstawia wcześniej niezauważone konflikty. Jednocześnie każdy jak każdy dyplomant chciałbym przedstawić koncepcję obiektu, który w jakiś sposób oddaje moje upodobania i zawiera w sobie pewien styl, który mógłbym nazwać swoim stylem. W toku poszukiwań natknąłem się na dwa tematy bezpośrednio ze sobą powiązane, które natomiast rzadko są dobrze rozwiązywane w powiązaniu ze sobą. Pierwszym tematem jest często poruszany problem waterfrontu, który sam w sobie nie przysparza większych problemów i jak to dalej wykażę doczekał się szeregu odmiennych rozwiązań. Drugim tematem są modułowe domy w tym domy pływające będące samodzielnymi jednostkami. W tym przypadku poszukiwałem satysfakcjonujących rozwiązań dotyczących kontekstu tego typu obiektów. Ostatecznie moim założeniem jest stworzenie przystani/osiedla dla tego typu pływających obiektów uzupełnionych o niezbędną infrastrukturę tak aby mogły funkcjonować w zabudowie śródmiejskiej. Aby zawrzeć pewien osobisty aspekt postanowiłem, że zajmę się miastem w którym spędziłem większość mojego życia - Bydgoszczą. Moim celem przy tym jest wykorzystanie znajomości miasta i kontekstu w celu lepszego wkomponowania moich wizji w istniejącą tkankę. Ważnym dla mnie było aby projekt powstał w okolicach centrum miasta, przez co dotykał obszaru, który byłby znany każdemu bydgoszczaninowi, a jednocześnie stanowił ciągłość wraz z inwestycjami, które zostały dokonane w ostatnich latach. Przy doborze terenu pomocne były osoby dobrze znające bydgoskie realia m.in. Stowarzyszenie Projekt Bydgoszcz oraz Miejska Pracownia Urbanistyczna. Z ich pomocą udało się znaleźć działkę, która odpowiada ideom jakie mi przyświecają. 3

4 Część I - rys historzyczny, kontekst Historia Bydgoszczy jest bardzo długa i wiąże się m.in. z czasami rzymskimi i istnieniem szlaku bursztynowego. W późniejszych wiekach rozwinęła się głównie jako ośrodek handlu za sprawą swojego położenia, wykształcając przy tym swoją tożsamość wynikającą ze ścisłego powiązania ze szlakiem żeglugi śródlądowej. Początkowo ważnym kierunkiem był północ-południe i połączenie szlakiem z Gdańskiem. później przepływająca przez Bydgoszcz rzeka Brda stała się ważnym łącznikiem wschodu i zachodu Europy, gdyż komunikując Wisłę i Wartę była jedynym połączeniem tych dwóch szlaków handlu spławnego. W swoim złotym okresie w XVIIw. miasto posiadało zamek i obwarowania, jednak dzisiejszym symbolem Bydgoszczy pozostają spichrze jako dawny element krajobrazu, bespośrednio określający historyczny charakter miasta. W XXw. znaczenie transportu wodnego znacząco spadło głównie za przyczyną rozwoju nowoczesnych środków transportu- kolei i transportu kołowego. Podobnie jak w innych europejskich miastach nastąpił spadek zainteresowania terenami nadwodnymi, które z czasem uległy degradacji. Dopiero w latach 90 ubiegłego wieku doceniono tożsamościowy walor terenów nadrzecznych. Dzięki programowi rewitalizacji udało się wyodrębnić i na nowo zagospodarować tereny rekreacyjne i kulturowe. Rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne zastosowane w ubiegłych latach stanowią znakomite przykłady jak należy postępować z nadwodnymi terenami w mieście. Do znakomitych rozwiązań należą: budynki BRE banku nawiązujące swoją architektoniczną formą do historii Bydgoszczy, jednocześnie będąc nowoczesnymi w swym wyrazie, rewitalizacja wyspy młyńskiej jako obszaru o wysokich walorach rekreacyjnych dzięki położeniu nad samą Brdą i dobrze współgrająca z otaczającą zabudową, sąsiadująca Wenecja bydgoska jako przykład wykorzystania istniejącej zdegradowanej zabudowy i przekształcenia jej w malowniczy, dobrze funkcjonujący zespół handlowy oraz marina, nowy budynek architektonicznie współgrający z otoczeniem i bezpośrednio nadający rzece funkcję. obecnie najatrakcyjniejsza część Bydgoszczy - Wyspa młyńska 4

5 Część II - domy pływające i modułowe Zapomniane już domy na łodzi nie były rzadkością w dawnej Europie. Sposób życia był analogiczny do funkcjonowania cygańskiego taboru. Choć pomysł jest dość wiekowy i bezpośrednio związany z domami łodziami czy mieszkalnymi wozami i wagonami to w ostanich latach objawia nam się w zupełnie nowym, idącym z duchem cywilizacyjnego rozwoju świetle. Potrzeba poruszania się wraz ze swym dobytkiem nie jest już najważniejsza, to raczej pomysł i chęć pokonania zarówno stereotypów jak i formalno prawnych niedogodności przejmują prym. Idea domów pływających staje się coraz bardziej popularna i wielokrotnie pojawiała się już w projektach dyplomowych. Co ważniejsze nowoczesne realizacje tego typu od wielu lat powstają za granicą a od niedawna także i w Polsce. Główne założenie tych domów pozostają wszędzie podobne. Mobilne domy mają na celu stanowić tańszą alternatywę dla klasycznych budynków, oferując przy tym większą przestrzeń o porównywalnym standardzie i jednocześnie być łatwymi w aranżacji, budowie oraz rozbudowie. Ponadto mogą w każdej chwili zostać złożone/przestawione w inne miejsce, jeśli wymaga tego sytuacja. Wśród zalet należy wymienić krótki czas budowy takiego domu gdyż wykonywany jest on, przez istniejące firmy oferujące gotowe rozwiązania, z prefabrykatów jedynie przywożonych na miejsce. Nie jest wymagane pozwolenie na budowę a droga w obecnych czasach działka budowlana staje się zbędna. Z urbanistycznego punktu widzenia pływający dom modułowy otwiera przed nami nowe możliwości pozwalając zamieszkać we własnym domu w ścisłym centrum miasta a po jakimś czasie przeprowadzić się wraz z dobytkiem do innej części miasta lub podmiejskiej miejscowości oferującej więcej walorów rekreacyjnych. 5

6 Warto spojrzeć na parę przykładów realizacji. Polskie obiekty można wyróżnić dwa, oba cumują we Wrocławiu. Pierwszy w Polsce był dom Kamila Zaremby. Dom o powierzchni 200m² stoi na pływaku betonowym wypełnionym styropianem, łączna masa obiektu to 180ton. Niemniej jednak pływak, dzięki specjalnie wymyślonej do tego projektu metodzie, można było wylać na miejscu. Do przetransportowania z fabryki, gdzie wykonano elementy konstrukcji pozostało 12 ton. Dalej pozostało jedynie złożenie elementów w całość. Jak mówi inwestor i pomysłodawca tego przedsięwzięcia: nie stać mnie na dom w dobrej lokalizacji w mieście, a nie chcę się budować gdzieś na polach (...) Zamierzam uciec też od małego mieszkania w blokowisku z wielkiej płyty. Pływający dom będzie miał dużą powierzchnię i najlepszą lokalizację. Faktycznie koszt całego domu nie był wyższy niż zwykłego domu jednorodzinnego, a byłby jeszcze niższy gdyby nie stanowił pionierskiej indywidualnej realizacji. Należy też pamiętać, że nie zaistniała tu potrzeba kupowania działki budowlanej. Do ogrzewania zastosowano pompę ciepła a prąd i inne media są pożyczane z lądu od innych budynków, ścieki natomiast wymagają swojego pojemnika. pierwszy w Polsce nowoczesny dom pływający w swojej formie jest nadwyraz prosty, jednak funkcjonalnie nie odbiega od powszechnie panujących standardów. Przy pomocy holownika można go spławić wzdłóż Odry gdyż parterowa zabodowa gwarantuje, że zmieści się pod każdym z Wrocławskich mostów. jednomodułowy prototyp ISOLA zacumowany przy terenie Politechniki Wrocławskiej ISOLA SYSTEM to Polsko- Hiszpańska firma zajmująca się projektowaniem domów modułowych w tym pływających. Choć realizacje firmy są póki co tylko prototypami, jej produkty mają szansę zaistnieć na Polskiej scenie architektonicznej. Drugi przykład to prototyp stworzony przez formę isola systems. Docelowo firma planuje masową produkcję tego rodzaju domów i sprzedaż w całej europie. Co ciekawe konstrukcja jest tu bardziej uproszczona i przystosowana do łatwego montażu, demontażu oraz rozbudowy w miarę narastających potrzeb. Składające się z modułów domy mają dać się łatwo rozbudować przez dokupienie kolejnego segmentu. Aby pokryć zapotrzebowanie na energię zaproponowano tu panele słoneczne na dachu, woda natomiast pobierana jest z Odry, na której dom pływa, i filtrowana tak aby nadawała się do użytku. 6

7 Problem domów pływających jest znacznie bardziej rozpowszechniony w Holandii, gdzie 1/3 lądu znajduje się pod poziomem morza. Aby nie walczyć z naturą, co okazało się bezskuteczne, Holandia postanowiła ją wykorzystać. Pływające domy są odpowiedzią na zjawisko rosnącego stanu wód i topnienia lodowców i zapewniają bezpieczeństwo w razie powodzi. Od zwykłych domów stojących na gruncie nie różni ich nic poza podłożem. Dom taki można kupić u wielu producentów i postawić przy przygotowanych do tego celu nabrzeżach czy nawet osiedlach uzbrojonych we wszelkie media. Holenderskie budynki często koegzystują z łodziami przy wspólnych pirsach. Nowe miejsca pod pływającą zabudowę przygotowywane są kompleksowo z zapewnieniem wszelkich przyłączy. Całość jest wspierana przez rząd i domy mają jasny status prawny dzięki czemu potencjalni zainteresowani nie natykają się na osobliwe problemy. Aranżacja tych osiedli zazwyczaj następuje całkowicie swobodnie, domy ustawiane są wzdłuż nabrzeży bądź pirsów, będących bezpośrednią komunikacją z lądem. Ciasne ustawienie nie koliduje tutaj z poczuciem prywatności, gdyż kulturowo Holendrzy są otwartym, nieskrępowanym narodem. Domy przybierają tu rozmaite formy, począwszy na budynkach parterowych przez piętrowe po trzykondygnacyjne nierzadko nawet ze skosnym dachem. Obecne trendy architektoniczne prowadza do ewoluowania tych domów w jednostki w pełni zintegrowane z otaczającą wodą. Amsterdam swoje nowe dzielnice rozbudowuje właśnie w oparciu o pływające domy mające gwarantować bliski kontakt z naturą w powiązaniu z miejskimi udogodnie-niami. W nowej dzielnicy Amsterdamu Ijburg woda stanowi pełnosprawny element przestrzeni publicznej, z którego da się korzystać w celach rekreacyjnych. 7

8 Domy modułowe to domy budowane z prefabrykatów. Pozwala to na szybką budowę z dobrze spasowanych paneli płyt warstwowych. Elementy składowe często sa elementami przestrzennymi wyprodukowanymi w pewnym systemie. Pomysł ten znany jest nam przede wszystkim z technologii wielkiej płyty, wtedy jednak bloki powstawały byle jak, przez co rozwiazanie ma wielu przeciwników. Nie da się jednak zaprzeczyć że teraz, w dobie kiedy klienci pragną gotowych produktów, rozwiązanie modułowe znajdzie grupę odbiorców chętną szybko i bezproblemowo postawić swój własny dom. Nie traci się czasu na koordynację robót oraz zaopatrzenie a budowę wykonuje jedna ekipa. Technologie są różne i pozwalają budować nawet 20 kondygnacyjne budynki (technologia zrębkocementowa), należy je dobierać m.in. w zależności od wymiarów obiektu. Zazwyczaj firmy oferują gotowe projekty, ale indywidualne koncepcje także są brane pod uwagę. Zazwyczaj rozwiązania pozwalają na doprowadzenie budynku do stanu surowego zamkniętego w przeciągu od paru dni do trzech miesięcy. Różne są także rozwiązania dotyczące posadowienia takiego domu. bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Niektóre konstrukcje wymagają przygotowania klasycznego fundamentu bądź płyty fundamentowej, przez co rozwiązanie staje się permanentne, są jednak producenci oferujący domy podobne do tych pływających na wodzie, przeznaczone jednak do bytowania na lądzie. W każdym momencie mogą one zmienić położenie, gdyż z gruntem nie pozostają trwale związane. Ciekawą cechą niektórych modułowych konstrukcji jest możliwość rozbudowy przez dokupienie kolejnych elementów pozwalając na równie szybką adaptację do nowych potrzeb użytkownika. Wbrew pewnym opiniom konstrukcje te są pełnosprawnymi domami. Nie brak im technologii zawartych w tradycyjnych budynkach, często nawet są nowocześniejsze pod względem technologicznym. Podsumowując, w naszych warunkach, domy pływające i moduowe to odpowiedź na rosnące ceny gruntów oraz zapotrzebowanie na gotowy produkt będący alternatywą dla powstającego wiele lat tradycyjnego domu. Ze względu jednak na nieuregulowany stosunek prawny ciężko ocenić szansę na powstanie osiedli typu Holenderskich. Gdyby jednak miało do tego dojść, swoboda wynikająca z niestosowania tu prawa budowlanego może pozwolić na wykreowanie ciekawego zespołu. Zrozumiałym jest, że miasto niechętnie poniesie koszty związane z nowymi obywatelami bez pobierania pewnych podatków jednak sytuacja gdy obywatele wyprowadzają się poza miasto też nie jest korzystna. Daje to pewne nadzieje na odzew środowisk architektonicznych i znalezienie rozwiązania prawnego takiego założenia. 8

9 Część III - Waterfront Ostatnimi czasy trendy architektoniczne oscylują wokół terenów nadwodnych z angielskiego nazywanych Waterfrontami czyli frontami wodnymi co nabiera znaczenia kiedy takie tereny rozważa się jako całość, jako ciąg a nie zbiór pojedynczych działek. Rewitalizacje waterfrontów stały się jednym z kluczowych sposobów na poprawę jakości przestrzeni miejskiej. Zarówno miejskie jak i prywatne inwestycje o atrakcyjnej nadwodnej lokalizacji cieszą się sporym zainteresowaniem. Tereny nadwodne wcześniej zdominowane były przez przemysł, gdyż to on od czasów wynalezienia młyna wodnego coraz intensywniej eksploatował rzeki. W europie i na świecie rozwinęły się fabryki, które to w swoim procesie technologicznym używały wodę, lokowano je w pobliżu akwenów niszcząc ich naturalną osnowę. Dodatkowo wody przestały być zdatne do użytku przez zanieczyszczenia oddawane z tychże fabryk. Także przemysł stoczniowy lokowany był w pobliżu miast, nierzadko odcinając je na pewnym fragmencie od naturalnych połączeń z wodą. Nawet w latach, 60, 70, 80, kiedy to przemysł lokowany był już z dala od miast, waterfronty często nie miały szansy rozwinąć się w przyjazny dla człowieka sposób, gdyż zamiast nich wygodnym było lokowanie wzdłuż rzek tras komunikacji kołowej. Nadwodne tereny straciły jakąkolwiek funkcję i pozostały odcięte od przestrzeni publicznych. Końcówka XX i początek XXI wiek to czas, w którym ponownie doceniono walory płynące z bliskości wody. W wielu miastach prowadzi sie działania mające na celu zrewitalizować waterfronty a tym samym zapewnić nowe tereny inwestycyjne i rekreacyjne. Ze względu na obszar który zamierzam objąć projektem w dalszej części skupię się na przykładach nadrzecznych waterfrontów. Za polski wzór kompleksowego podejścia do wykorzystania potencjału wody można uznać Bydgoszcz. Idea odwrócenia miasta przodem do rzeki zapoczątkowana została wraz z powstaniem budynków BRE banku. 2 lata po ich powstaniu powstał plan rewitalizacyjny dla poszczególnych odcinków Brdy sukcesywnie realizowany po dziś dzień. Przy wsparciu funduszy unijnych zaadaptowano jeden z budynków na centrum pracy i przedsiębiorczości, pozostałe także są odnawiane przez różne podmioty. Powstało w nich wiele ośrodków kulturowych w tym Europejskie centrum pieniądza, Muzeum sztuki czy Dom Wyczółkowskiego. Na adaptację czeka jeszcze zabytkowy młyn Rothera dla którego proponowana jest funkcja kuturalno handlowo usługowa. Nie zabrakło także nowych obiektów budowlanych, powstała przystań jachtowa z hotelem zaopatrzona również w gastronomię. Wenecja Bydgoska powszechnie doceniana za malowniczość i ściśle nadwodne położenie 9

10 Przekształcenia doprowadzuły do rozwoju bydgoskiej wenecji, która oferuje teraz szereg obiektów małej gastronomii. Doprowadzono do odtworzenia kanału międzywodzia i utworzenia ciekawej architektonicznie kaskady. Powstał system ścieżek pieszych i rowerowych skomunikowanych z przyległymi terenami trzema nowymi kładkami. Powstał plac, od podstaw urządzono nabrzeże stworzono amfiteatr, a dla najmłodszych plac zabaw. Oprócz budowy obiektów architektonicznych i działań prowadzących do zagospodarowania zieleni dokonano też modernizacji systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji celem poprawy jakości wód, gdyż planuje się rozwój Bydgoskiego Węzła Wodnego będączego częścią międzynarodowej drogi wodnej. Kompleksowe podejście do tematu rewaloryzacji przestrzeni nad rzeką Brdą prowadzone jest odcinkami, planowane i realizowane sukcesywnie gwarantując równomierny i spójny rozwój przestrzeni publicznej. Waterfront to doskonały kontekst dla planowania budynków użyteczności publicznej. Wodne przedpole doskonale eksponuje bryłę gmachów, zapewniając jednocześnie dogodne połączenie z naturą. Przestrzeń generowana przez takie połączenie będzie jednocześnie ogólnie dostępna i chętnie użytkowana jak i nie zostanie zdominowana czy zagarnięta jako przestrzeń prywatna. Sprzyja to tworzeniu ciągów spacerowych nad wodą. Obiekty takie jak muzea, galerie stają się ciekawymi przystankami owych szlakach uatrakcyjniając je i generując dodatkowy ruch owymi ścieżkami co dodatkowo w małym stopniu odciąża ruch kołowy. Dobrym ostatnio zrealizowanym przykładem jest Centrum Nauk Kopernik w Warszawie. Powstało ono nad tunelem wisłostrady dzięki czemu nie jest odcięte drogą od Wisły. Jego bryła blisko podchodzi do brzegu rzeki, a pod nią przebiega ścieżka pieszo rowerowa. Na dachu budynku powstał ogród mający łącznie 8000m2. 10 Atrakcyjna fasada budynku doskonale prezentuje się szczególnie w nocy gdy światła z wnętrza tworzą odbicie w Wiśle.

11 Użytkownicy centrum mają doskonały widok na wschodni brzeg Wisły (objęty programem natura 2000). Także w otoczeniu powstaje szereg inwestycji o podobnej skali w tym osiedle mieszkaniowe i rozbudowa gmachu ASP. Niestety są one cofnięte o jedną przecznicę w stosunku do centrum nauk nie tworząc wspólnie nadwodnej pierzei. Powstanie takowej jest ponadto utrudnione przez wisłostradę która już kawałek dalej wynurza się spod ziemi. Ciekawe są projekty dopiero realizowanych budynków w Polsce. Chociażby projekt Pawilonu Wody w Poznaniu integruje z bryłą budynku także kładkę pieszą o finezyjnej formie nadającej jej dodatkową funkcję miejsca do odpoczynku. Kładki stanowią lepszą alternatywę dla mostów współdzielonych z samochodami, głównie ze względu na urbanistyczne połączenia z ciągami pieszymi, placami i inną atrakcyjną dla człowieka pieszego przestrzenią. Nadwodne położenie jest szczególnie atrakcyjne dla zabudowy mieszkaniowej. Dostęp do wody gwarantuje podniesienie standardów mieszkaniowych i zapewnia publiczną przestrzeń rekreacyjną. Proponowane dla Warszawskiego Portu Praskiego rozwiązanie zakłada stworzenie osiedla mieszkaniowego wokół zatoki pozostałej po dawnym porcie. W prawdzie od Wisły odgrodzone ma ono być wspomnianym już chronionym pasem zieleni, gwarantuje to jednak istnienie ogólnodostępnych terenów zielonych. Wewnętrzne nabrzeże kształtują promenady połączone z usługami w parterach otaczających budynków, zapewniające tym samym ruch ludzi w najatrakcyjniejszych częściach kompleksu. W całości planuje się zintegrowanie przystani jachtowych i przystanków tramwaju wodnego dla rozwoju nowych środków komunikacji. Niepokój w opinii publicznej budzą jedynie wysokościowe biurowce mogące zakłócić skalę otaczającej zabudowy będące ponadto zagrożeniem dla zrównoważonej i wpisanej w otoczenie zabudowy mieszkaniowej. 11

12 Przytaczając zagraniczne przykłady pominę wielkobudżetowe rozwiązania z bliskiego wschodu, owszem są one ciekawe jednak brak im odniesienia do naszych realiów głównie z powodów finansowych i klimatycznych. Zamiast tego proponuję się skupić na bliskich nam przykładach europejskich. Hamburg to miasto portowe ale mimo to warto je przytoczyć ze względu na parę ciekawych przekształceń, po tym jak przemysł stoczniowy w mieście wygasł. Nowe inwestycje m.in. wykorzystały pozostałą infrastrukturę - Speicherstadt czyli miasto spichrzy jest teraz dzielnicą muzeowo-loftową. Ceglane siedmiokondygnacyjne spichrze zmieniają swoją funkcję tworząc klimatyczną okolicę. Zaraz obok powstało Hafen City, dzielnica nadwodnych apartamentowców dla zamożnych, będąca jednocześnie wizytówką miasta. Jest ona bardziej otwarta na wszelki ruch pieszych, gdyż zarówno nad wodą jak i pomiędzy zabudowa powstały przyjazne place pozwalające rozwijać się miejskiemu życiu. Wzbogacone o odpowiednią infrastrukturę i ciekawe meble architektoniczne zdecydowanie zachęcają do interakcji. Znalazły się tu także kawiarnie i boiska wielofunkcyjne, a ruch kołowy został ograniczony do minimum. Zwieńczeniem okolicy ma być ciągle jeszcze budowana filharmonia o dominującej bryle, będaca inwestycją mocno wspieraną przez mieszkańców. Na czas budowy do interakcji z otoczeniem zachęca instalacja integrująca dźwięk i obraz tymsamym informująca o planowanej formie filharmoni. Atrakcyjna fasada budynku doskonale prezentuje się szczególnie w nocy gdy światła z wnętrza tworzą odbicie w Wiśle. Ciekawe osiedle proponuje się w dzielnicy Sjöstad w Sztokholmie. Całe założenie nastawione jest na ekologiczne rozwiązania czyli zupełne przeciwieństwo w stosunku do swojego poprzedniego przemysłowego przeznaczenia. Utworzone wnętrza urbanistyczne przepełnione są wodą i pozornie dziko rosnącą zielenią tworząc tereny biologicznie czynne. Budynki mieszkalne mają podobną skalę jak te w Hafen city czy porcie praskim jednak poprzez zielone otoczenie i większe przestrzenie publiczne założenie nabiera zupełnie odmiennego, bardziej ruralistycznego charakteru. 12

13 Duże miasta tymczasem rozwinęły nadwodne dzielnice biurowe. W Berlinie czy Londynie nad rzekami dominują szklane wieżowce. Londyńskie docklands rozwinęło się na terenach dawnych doków, choć nie było to przedsięwzięciem łatwym ze względu na stosunki prawne. Dopiero wykupienie gruntów i system ulg podatkowych zachęciły inwestorów do zagospodarowania tych terenów. Wzmożony ruch jaki wygenerowały biurowce przeniesiony został na nowo stworzoną kolejkę. Choć nigdy nie planowano szczególnego rozwoju przestrzeni publicznych, samoistnie rozwinęła się sieć lokali gastronomicznych, położonych nad samą wodą, oraz powstały publiczne place i skwery. Tak jak w poprzednim przykładzie i tutaj nie zabrakło miejsca dla przystani jachtowych, a ponadto hoteli i budynków użyteczności publicznej. Choć obecność rzeki nie została zignorowana w powstałej architekturze próżno doszukiwać się ścisłej interakcji z wodą. Widać, że priorytetem prywatnych inwestorów nie było tworzenie publicznego waterfrontu, a jedynie stworzenie atrakcyjnej powierzchni biurowej a mimo to powstało spójne założenie urbanistyczne. Atrakcyjna fasada budynku doskonale prezentuje się szczególnie w nocy gdy światła z wnętrza tworzą odbicie w Wiśle. Waterfront może powstawać nie tylko nad samą rzeką. Istnieją przypadki gdzie woda wykorzystywana jest w inny sposób. W mieście Arnhem w Holandii rewitalizowana jest dzielnica oddalona nieco od koryta rzeki, mimo to projektanci doszli do wniosku, że obecność wody zdecydowanie podniosła by walory przestrzeni publicznych. 13

14 Aby tego dokonać postanowiono doprowadzić wodę do miejsca gdzie dokonuje się przekształceń, planowany jest wykop od rzeki wgłąb lądu, który następnie zostanie zalany przez rzekę. Umożliwi to utworzenie szeregu marin, a na brzegu place które w połączeniu z woda będą tworzyć przedpole dla projektowanych budynków użyteczności publicznej. Z badań wynika, że choć pomysł wydaje się trudny w realizacji, nie odbiega od rozwiązań stosowanych chociażby w przemyśle stoczniowym zarówno pod względem skali jak i technologii. W mieście Ypenburg celowo zalano pewne obszary, doprowadzając kanałem wodę z rzeki, co pozwoliło utworzyć teren atrakcyjniejszy i podwyższyć wartość inwestycji. Prosty układ przestrzenny pozwala na równomierne doprowadzenie wody i sprawdza się przy różnych typach zabudowy jakie zostały tu zastosowane. W tym przypadku to nie ochrona przed zalaniem była dominującym czynnikiem warunkującym takie zagospodarowanie terenu, lecz dominował walor estetyczny. Przy okazji zaspokojono potrzebę stworzenia mieszkań socjalnych. Osiedle Waterwijk w Ypenburg nie składa się z domów pływających ale prezentuje ciekawe podejście do integracji domu i wody 14

15 O temat waterfrontu zahacza także jeden z budynków uniwersytetu w Utrechcie. Nie znajduje się on w pobliżu zbiornika wodnego jednak woda pochodzaca z opadów gromadzona jest w basenie przed budynkiem. Daje to efekt identyczny jak we wcześniej opisywanych przypadkach. Interakcja została wzmocniona przez prowadzenie tej wody bezpośrednio przez piano nobile, w taki sposób że odkłada się ona cienkim filmem na podłodze, a zmagazynowana służy potem do chłodzenia budynku. Podsumowując już samo lokowanie zabudowy nad wodą wpływa na ich nobilitację, wszelkie takie inwestycje automatycznie nabywają wyjątkowego charakteru. Waterfront zdecydowanie powinien integrować przestrzeń publiczną z budynkami użyteczności publicznej gdyż nadwodne tereny swoim mikroklimatem zachęcają do aktywnego odpoczynku i generują ruch turystyczny. Są doskonałym miejscem do lokalizacji restauracji i kawiarni. Oczywistym jest tworzenie wzdłóż nabrzeży bulwarów i tworzenie zielonych placów na styku ważnych osi urbanistycznych ze zbiornikiem wodnym. 15

16 Część IV - Wytyczne projektowe Osiedle budynków na wodzie może w Bydgoszczy być realizowane w szeregu różnych lokalizacji, każda cechowała by się odmienym kontekstem i charakterem. Każde z tych osiedli miałoby realizować odmienny program począwszy od mieszkaniowego przez biurowy do funkcji kulturowych w nawiązaniu do otaczającej tkanki oraz lokalizacji. Osiedla takie stały by się cywilizowaną odpowiedzią na ruchy pojedynczych jednostek pragnących wykorzystać potencjał wody i pozwalające w uporządkowany sposób koegzystować nowej formie urbanizacji z dobrze nam znaną obecną tkanką. Miasto przygotowując odpowiednie tereny pod względem technicznym i przede wszystkim prawnym mogło by zyskać nowych inwestorów i odzyskać mieszkańców, którzy ulegli modzie na zamieszkiwanie w suburbiach. Dla samych zainteresowanych funkcjonowaniem w takiej okolicy korzyści płynęły by głównie z sumowania pozytywów wynikających z zamieszkiwania w śródmieściu oraz podzmiejskich miejscowościach. Bliskość natury, dogodne połączenia, sąsiedztwo miejskiej infrastruktury, prywatna własność, to główne zalety takiego osiedla. Przeciwieństw natomiast praktycznie brak, gdyż ani technologia ani siły natury nie stanowią wyzwania. 16

17 Działka którą wybrałem celem stworzenia modelowego studium osiedla pływającego położona jest na północnym zachodzie, 500m w górę Brdy w stosunku do ścisłego centrum Bydgoszczy. Znajduje się ona na lewym brzegu rzeki tuż obok znanego bydgoszczanom basenu Astorii. Lokalizcja ta sugeruje przemieszanie programu jaki miałby tu funkcjonować. Ważnym jest żeby stworzyć przestrzeń ogólnodostepną tworzącą ciąg z nadrzecznym bulwarem dodatkowo idealnie byłoby wciągnąć do zespołu sąsiadujący ośrodek sportowy. Zamierzam też w rozsądnych granicach wykorzystać brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzeni dla tego obszaru oraz historycznej zabudowy w celu stworzenia nowoczesnej tkanki. 17

18 bibliografia Prace zbiorowe pod red. Anny Juchty-Szostak: - Społeczne i krajobrazowe walory wody w środowisku miejskim - Water in the townscape - Woda w krajobrazie miasta Herbert Dreiseitl, Dieter Gran: - New waterscapes Portal internetowy p. Kamila Zaremby: - ( ) Portale internetowe: - ( ) - ( ) 18