Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej szansą na rozwój edukacyjny ucznia gimnazjum

Transkrypt

1 Gimnazjum nr 1 im. gen broni St. Maczka w Jaworzu Innowacja pedagogiczna Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej szansą na rozwój edukacyjny ucznia gimnazjum Dr Marek Guzik Mgr Grzegorz Olejnik

2 1. Wstęp Inspiracją do opracowania niniejszej innowacji było funkcjonujące w gimnazjum Szkolne Muzeum Flory i Fauny Morskiej. Jest ono swego rodzaju ewenementem. Usytuowane w niewielkiej miejscowości województwa śląskiego, ponad 500 km od morza, posiada zbiory, których mogą mu pozazdrościć zdecydowanie bardziej renomowane muzea. Muzeum powstało na bazie zbiorów przekazanych szkole przez byłego ucznia bosmana Erwina Pasternego, który pływając przez wiele lat po morzach Świata, kolekcjonował i konserwował zebrane okazy a następnie przesyłał je do macierzystej szkoły. Zbiory zostały częściowo opracowane i umieszczone w gablotach w dwóch specjalnie przygotowanych salach. Duża liczba okazów stała jednak w zamkniętych pojemnikach i nie była eksponowana. Na początku lat 90 tych do renowacji zbiorów zostali zaproszeni pracownicy i studenci biologii WSP w Krakowie. Zorganizowano środki finansowe na renowację uszkodzonych eksponatów oraz urządzenie nowych ekspozycji a także na pobyt studentów na terenie szkoły. Po tym pobycie Muzeum nabrało ostatecznego kształtu. Od tamtego czasu studenci jeszcze kilkakrotnie przeprowadzali renowację zbiorów i oznaczanie eksponowanych gatunków. Na ostatnim obozie została wykonana ekspozycja przedstawiająca historię i świat zwierzęcy Bałtyku. Muzeum jest dostępne do zwiedzania a przewodnikami są uczniowie gimnazjum. W szkoleniach przewodników uczestniczą pracownicy i studenci Instytutu Biologii UP w Krakowie (Dawna WSP uzyskała status Uniwersytetu Pedagogicznego). Przewodnicy zdają egzamin i uzyskują Certyfikat na UP w Krakowie. Zazwyczaj wiąże się to ze zwiedzaniem Instytutu oraz wycieczką do Ogrodu Botanicznego lub Zoologicznego. W roku 2013 Gmina Jaworze uzyskała dotację na budowę Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej. Obiekt zostanie oddany do użytku w 2014roku. Powstanie nowego muzeum przełoży się nie tylko na większe zainteresowanie

3 nauką wśród młodzieży, ale z racji, że gmina ma uzdrowiskowe aspiracje, stanie się zarazem ważną atrakcją turystyczną regionu. Należy zauważyć, że zazwyczaj takie miejsca powstają w miastach nadmorskich, stąd też nasze muzeum będzie pierwszą tego typu placówką w południowej Polsce. Baza nowej placówki jak i zasoby kadrowe w postaci dyplomowanego nauczyciela gimnazjum mgr Grzegorza Olejnika oraz pracowników Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie pozwoliły opracować założenia i cele innowacji. Uczniowie z klas I-III gimnazjum będą uczestniczyć w cotygodniowych zajęciach z nauczycielem gimnazjum (w budynku muzeum) oraz comiesięcznych warsztatach z pracownikiem UP z Krakowa. Nie tylko poszerzanie wiedzy z zakresu biologii będzie priorytetem innowacji ale i kształcenie umiejętności jej prezentacji przed gośćmi Muzeum (będą to nie tylko dzieci i młodzież ale też dorośli). Tym sposobem nowopowstałe Muzeum Flory i Fauny Śródlądowej i Morskiej stanie się nieprzypadkowym sąsiadem Gimnazjum nr1 im. gen. broni Stanisława Maczka w Jaworzu. 2. Adresaci innowacji Innowacja pedagogiczna przeznaczona jest dla uczniów III poziomu edukacyjnego (gimnazjum) klas I-III, chętnych do kształcenia się na przewodników po Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej działającym obecnie w budynku Gimnazjum nr1 w Jaworzu, od września 2014 muzeum rozpoczęło działalność w nowo wybudowanym budynku obok szkoły. Dotychczas uczniowie przygotowywali się do tego zadania (przewodnictwo po muzeum) w ramach działania Międzynarodowego Koła Ligii Morskiej i Rzecznej. Udział w innowacji pozwoli na szerszy niż dotychczas zakres udziału uczniów w zajęciach z nauczycielem akademickim jak i nauczycielem biologii i chemii w szkole. 3. Rozmiar przestrzenny

4 Spotkania uczniów odbywać się będą głównie z wykorzystaniem bazy nowego budynku Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej w Jaworzu. Ponadto zajęcia będą się odbywać w Instytucie Biologii UP w Krakowie, planowane są też zajęcia terenowe m. in. w ogrodzie zoologicznym i Akwarium Gdyńskim. 4. Rozmiar czasowy Zajęcia odbywać się będą od września 2014 do czerwca 2015; w tygodniu na dodatkowych zajęciach z nauczycielem gimnazjum, raz w miesiącu z pracownikiem UP z Krakowa; zajęcia będą dodatkowo finansowane przez organ prowadzący szkołę- Wójta Gminy Jaworze. 5. Cele ogólne: poszerzenie przez uczniów wiedzy z zakresu nauk przyrodniczych poznanie różnorodności organizmów zwierzęcych (zwierzęta bezkręgowe i kręgowce) rozwijanie zainteresowań biologicznych i wdrażanie uczniów do samodzielnego poznawania świata organizmów żywych wspomaganie ucznia w procesie uczenia się posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi wdrażanie uczniów do właściwej organizacji procesu nauczania i uczenia się oraz kontrolowanie efektów edukacji prezentowanie zdobytej wiedzy i umiejętności poprzez udział w publicznych wystąpieniach (oprowadzanie po muzeum) utrwalenie postawy poznawczej i naukowej wobec świata przyrody

5 6. Cele szczegółowe: 1. Nabycie przez uczniów praktycznych umiejętności niezbędnych w pełnieniu funkcji przewodnika muzeum 2. Kształtowanie umiejętności samodzielnego formułowania wypowiedzi oraz publicznej prezentacji 3. Nabycie przez uczniów umiejętności korzystania z materiałów źródłowych, krytycznego weryfikowania danych i informacji pochodzących z różnych źródeł wiedzy 4. Poznanie różnorodności organizmów zwierzęcych (zwierzęta bezkręgowe i kręgowce) 5. Kształtowanie umiejętności samodzielnego poznawania świata organizmów żywych oraz środowiska ich życia 6. Kształcenie umiejętności poszukiwania zależności w świecie organizmów żywych 7. Dokonywanie oceny zagrożeń i zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym 8. Kształtowanie umiejętności współpracy w grupie rówieśniczej oraz komunikacji interpersonalnej 9. Nabywanie przez uczniów szacunku do ludzi i przyrody 10. Kształtowanie postaw asertywnych i umiejętności argumentowania swoich poglądów 11. Kształtowanie pozytywnej motywacji i wiary we własne możliwości 7. Założenia innowacji i sposób jej realizacji Chętni uczniowie (z klas I-III) do pełnienia funkcji przewodnika będą dodatkowo odbywać zajęcia w Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej, zajęcia terenowe oraz zajęcia na UP w Krakowie. Zajęcia dla grupy będą prowadzone wg. specjalnie przygotowanych scenariuszy z założeniem tzw. transferu wiedzy. Wszystkie zajęcia będą się

6 odbywały na poziomie akademickim (nauczyciel jest absolwentem UP) w formie wykładów, pogadanek, obserwacji, dyskusji oraz ćwiczeń praktycznych obejmujących pracę pod kontrolą prowadzącego. 8. Kryteria sukcesu. Oczekiwane osiągnięcia ucznia Zakłada się, że po zrealizowaniu niniejszej innowacji uczeń - rozwinie swoje możliwości intelektualne - poszerzy swoją wiedze z zakresu biologii i osiągnie lepsze wyniki w nauce, - zdobędzie praktyczne umiejętności komunikowania się i nabierze pewności siebie - zostanie przygotowany jako profesjonalny przewodnik Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej 9. Procedury osiągania celów /sposoby realizacji/ 1. Zajęcia na terenie Muzeum 2. Zajęcia terenowe w najbliższym otoczeniu szkoły 3. Zajęcia w Krakowie z pracownikiem (pracownikami) UP 4. Indywidualizowanie treści i metod pracy dostosowanie metody i odpowiedni zakres materiału do każdego ucznia 5. Konsekwentne wdrażanie do samodzielnej pracy w jak najszerszym zakresie 6. Zwracanie uwagi na temperament ucznia, gdyż cechy te przejawiają się w emocjach i czynnościach motorycznych 7. Stosowanie pozytywnego wzmocnienia i oceniania kształtującego 8. Motywowanie ucznia do podejmowania prób rozwiązania zadań o większym stopniu trudności poprzez rozbudzenie jego ciekawości i zainteresowań 9. Przeprowadzenie analizy dotychczasowych wyników i osiągnięć ucznia

7 10. Harmonogram realizacji działań Lp. Tematyka zajęć 1. Zajęcia rozpoczną się od wycieczki nad zbiornik Wapiennicki, zaobserwowaniu i stwierdzeniu cech wody a następnie już w klasie zostanie omówiona charakterystyka środowiska wodnego i warunków występujących w tym środowisku w porównaniu z warunkami panującymi w środowisku lądowym (np. pomiary temp. w różnych typach wód i różnych miejscach zbiornika wodnego) Na kolejnych zajęciach zostaną określone cechy charakterystyczne - fizykochemiczne wody. 2. Przystosowanie zwierząt do życia w wodzie. Budowa komórki zwierzęcej. Pierwiastki i związki chemiczne budujące żywe organizmy. Rozpoczęcie przeglądu różnorodności organizmów wodnych. Przyjazd do Krakowa (sobota) obserwacja jednokomórkowców zwierzęcych (pierwotniaków). Wyjazd do ZOO zwierzęta wodne (uchatki, wydry, żółwie, krokodyle, płazy, ryby) 3. Kontynuacja przeglądu różnorodności organizmów wodnych. Zwierzęta wód stojących i wód bieżących różnice w przystosowaniach. Wycieczka do gospodarstwa rybnego Zdzisława Byloka. Przyjazd do Krakowa obserwacja pod lupami i mikroskopem różnych bezkręgowców wodnych (wody słodkie). Muzeum przyrodnicze. 4. Kontynuacja przeglądu różnorodności organizmów wodnych. Bezkręgowce wodne wody słone. Zwiedzanie Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej pod kątem obecności charakterystycznych okazów Uczniowie przygotowują prezentacje dotyczące wybranych grup zwierzęcych (szkarłupnie rozgwiazdy, jeżowce, wężowidła, strzykwy, mięczaki ślimaki, małże, głowonogi, stawonogi skorupiaki, Termin realizacji wrzesień październik listopad grudzień

8 parzydełkowce koralowce, gąbki). 5. Kontynuacja przeglądu różnorodności organizmów wodnych. Bezkręgowce i kręgowce wodne cd. (ryby chrzęstno i kostnoszkieletowe, gady morskie) Spotkanie z prezesem Polskiego Związku Akwarystycznego- P. Januszem Ozionkiem 6. Podstawowe pojęcia ekologiczne. Ekologia zbiorników wód słodkich (jeziora, stawy, zbiorniki sztuczne) mórz i oceanów. Różnorodność środowisk wód słonych. Strefa pływów, Morze Sargassowe, rafy koralowe. Oglądanie filmów dotyczących rafy koralowej, zwiedzanie Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej pod kątem obecności charakterystycznych okazów. Uczniowie wybierają okazy do przygotowania prezentacji. Na kolejnych zajęciach uczniowie przygotowują prezentacje dotyczące rafy koralowej. Wycieczka do sklepu akwarystyki morskiej Skrzydlica 7. Zajęcia w Jaworzu. Uczniowie demonstrują przygotowane prezentacje. Po dokonaniu weryfikacji uczniowie omawiają wybrane okazy bezpośrednio w Muzeum Flory i Fauny Morskiej i Śródlądowej. Realizacja tematu płazy jako zwierzęta wodno lądowe. Zagrożenia płazów. Wycieczka nad zbiornik Wapiennicki obserwacja godów płazów 8. Bałtyk nasze morze Historia Bałtyku. Charakterystyka Bałtyku. Uczniowie przygotowują prezentacje i omawiają je na kolejnych zajęciach. Przyjazd do Krakowa. Przegląd zwierząt i roślin Bałtyku Oznaczanie płazów. Wycieczka nad zbiornik wodny w Goczałkowicach- obserwacje ornitologiczne, obserwacje wydr 9. Wycieczka do Gdyni, Gdańska, Helu i Oliwy. Zajęcia w Akwarium Gdyńskim MIR, Zwiedzanie ZOO w Oliwie, Fokarium na Helu. Zwiedzanie najciekawszych zabytków Gdańska. Uczniowie przygotowują dokumentację fotograficzną pobytu nad styczeń luty marzec kwiecień maj

9 Bałtykiem a następnie wykonują sprawozdanie opisowe udokumentowane fotografiami. 10. Na podstawie danych uzyskanych na zajęciach, po pobycie nad Bałtykiem oraz dostępnych w internecie uczniowie przygotowują prezentacje nt. Globalne i lokalne problemy środowiska. czerwiec 11. Ewaluacja działań - Wyniki konkursu przedmiotowego - Atrakcyjność zajęć dla uczniów - przeprowadzenie wśród uczniów ankiety oceniającej realizację innowacji - Porównanie wyników nauczania z najbliższą oceną roczną lub semestralną. - Wnioski i rekomendacje