ALGORYTMY IMMUNO- LOGICZNE

Transkrypt

1 OBLICZENIA EWOLUCYJNE FITNESS F. START COMPUTATION FITNESS F. COMPUTATION INITIAL SUBGenration SENDING CHROM. TO COMPUTERS chromosome wykład AND RECEIVING FITNESS F. EVOLUTIONARY OPERATORS 7 VALUE fitness f. value MIGRATION PHASE communication FITNESS F. COMPUTATION with other SELECTION sugenrations YES TERMINATION CONDITION NO ALGORYTMY IMMUNO- LOGICZNE END 1 2 NATURALNY SYSTEM IMMUNOLOGICZNY: Może yć przedstawiony w postaci warstwowej: Jego zadaniem jest ochrona żywego organizmu przed działaniem ocych struktur mających charakter chorootwórcze (patogeny( patogeny), ), jak wirusy, akterie, grzyy czy niewłaściwie funkcjonujące komórki. Wszystkie te struktury, które wywołują reakcję immunologiczną,, nazywane są antygenami. Bardzo ogólnie: rozpoznawanie antygenów na zasadzie swój-ocy i eliminowanie tych drugich. 1. Skóra podstawowa ariera ochronna. 2. Warstwa fizjologiczna (temperatura, ph) stwarza warunki niekorzystne dla rozwoju ocych organizmów. 3. Odporność wrodzona (nieswoista) 4. Odporność adaptacyjna (swoista) 3 rozpoznawanie i eliminacja antygenów przez odpowiednie komórki 4 Limfocyty komórki, ędące głównymi składowymi adaptacyjnego systemu immunologicznego. Limfocyty (głównie typów T i B) ) w wielkich ilościach krążą w płynach ustrojowych system immunologiczny jest systemem zdecentralizowanym a wszystkie jego komórki mogą się dowolnie przemieszczać. Limfocyty rozpoznają napotykane antygeny i pomagają je eliminować,, przy czym mogą ze soą lokalnie współpracować. Limfocyty typu B - produkcja przeciwciał rozpoznających antygen. Limfocyty typu T - rozpoznawanie swój-ocy. Duże zróżnicowanie limfocytów: - pozwala na rozpoznawanie wielu różnych antygenów; - pierwotnie zyt mała licza komórek rozpoznających antygen y go zwalczyć

2 SZTUCZNY SYSTEM IMMUNOLOGICZNY (Artificial Immune System, AIS) Ziór metod oliczeniowych inspirowanych zasadami działania ania układ adów odpornościowych kręgowców. Tylko niektóre elementy naturalnych układów są rane pod uwagę, typowo: mutacja limfocytów B, proliferacja cja, komórki pamięci, rozpoznawanie antygenów z użyciem limfocytów B i T. Niektóre zastosowania: - optymalizacja (patogen reprezentuje optimum gloalne, szukane jest najlepiej dopasowane przeciwciało); - zagadnienia zw. z ezpieczeństwem sieciowym (np. NIDS - network intrusion detection system) - uczenie maszynowe; - systemy agentowe. 7 AIS - POJĘCIA: Komórka macierzysta wzorzec akceptowany w systemie; Przeciwciało oiekt rozpoznający oiekty nie ędące komórkami macierzystym (wzorce niepożą żądane). Antygen oiekt rozpoznawany i uaktywniający przeciwciała. Komórka pamięciowa przechowuje informacje o rozpoznanym antygenie; przy kolejnym ataku antygenu zostaje on dużo szyciej rozpoznany. Proliferacja namnażanie się komórek. Hipermutacje mutacje,, których częstotliwość jest przynajmniej o jeden rząd wielkości większa, niż innych mutacji w organizmie (zwykle jeszcze częściej). 8 PODSTAWOWE MECHANIZMY: PODSTAWOWE MECHANIZMY: Selekcja klonalna (limfocyty B) Cel namnożenie odpowiednich przeciwciał, iorących udział w zwalczaniu danego antygenu. Uaktywnione limfocyty B dzielą się produkując wiele klonów, które następnie przechodzą hipermutację y wytworzyć lepiej dopasowane przeciwciała. Dla powstałej populacji zmutowanych klonów oceniany stopień dopasowania każdego z nich do antygenu. Słao dopasowane są usuwane, dorze dopasowane pozostają. Selekcja negatywna (limfocyty T) Cel utworzenie zioru przeciwciał - detektorów, które nie są uaktywniane przez komórki macierzyste. W procesie selekcji negatywnej limfocytom T pokazywane są komórki własne. Jeśli dany limfocyt rozpozna którąś z nich, jest on usuwany. Nie podlegają mutacji /~stw/ais/ks/natural.html Przykład: AIS autorstwa dra inż. Wacława Kusia 1. Losowe wygenerowanie komórek pamięciowych. 2. Komórki pamięciowe proliferują i mutują tworząc limfocyty B (licza klonów zależy od przystosowania). 3. Oliczenie wartości przystosowania dla limfocytów B. 4. Selekcja na podstawie odległości między każdą komórką pamięciową a limfocytami B. 5. Mechanizm zatłoczenia usuwa podone komórki pamięci. 6. Procedura jest powtarzana do spełnienia warunku zakończenia (np. licza iteracji). 12 2

3 ALGORYTMY IMMUNOGENETYCZNE Są połączeniem mechanizmów genetycznych (ewolucyjnych) i immunologicznych; AIS i AE mają wiele cech wspólnych, np. działanie na populacji osoników, stosowanie mechanizmów selekcji. W algorytmach immunogenetycznych stosowane są operatory krzyżowania, mutacji i selekcji (jak AE) przy zachowaniu populacji antygenów i przeciwciał (jak AIS). Często: AE do generowania populacji przeciwciał, y poddać je immunologicznej selekcji negatywnej. Funkcja przystosowania zwykle miary azujące na stopniu dopasowania przeciwciała do antygenu (jak w AIS). PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ AE UKŁADANIE PLANU LEKCJI Jest prolemem należącym do klasy NP-trudnych trudnych. Wiele nietrywialnych ograniczeń. Zadanie opisuje się poprzez: listę nauczycieli n; listę grup g; listę terminów t; listę sal s. Zadanie polega na wygenerowaniu pewnej czteroargu- mentowej relacji określonej na ziorze nauczycieli, grup, sal i godzin zajęciowych ciowych,, do której należą wszystkie ta- kie i tylko takie czwórki n,g,s,t, że nauczyciel n prowadzi zajęcia z grupą g w sali s i w terminie Ograniczenia: 1. Twarde: Zadana jest licza godzin dla każdego nauczyciela i każdej klasy; W każdej sali i terminie jest tylko jeden nauczyciel; Nauczyciel nie może uczyć dwu grup naraz; W każdej sali z zaplanowanymi zajęciami znajduje się nauczyciel. terminie t Ograniczenia: Programy wspomagające układanie planu, np: 2. Miękkie: Cele dydaktyczne (rozłożenie przedmiotów w tygodniu); Cele personalne (pozostawienie wolnych niektórych terminów dla niektórych nauczycieli); Cele organizacyjne (dodatkowy nauczyciel na każdy termin na zastępstwo). Zadanie układania planu lekcji rozwiązane z użyciem AE zostało pomyślnie przetestowane np. dla danych z dużej szkoły w Mediolanie (1991)

4 PROGRAMOWANIE DROGI W ŚRODO- WISKU RUCHOMEGO ROBOTA Cel: Znalezienie się roota w punkcie docelowym ez zaguienia się i kolizji z jakimkolwiek oiektem. Nawigator ewolucyjny (Michalewicz) - połączenie planowań: zawczasu i ieżącego drogi roota: Początkowo: (planowanie( zawczasu) ) poszukiwanie najlepszej drogi (rozwiązanie optymalne): Rozwiązania: Droga planowana jest na wstępie (skuteczne skuteczne jedynie przy założeniu, że środowisko poruszania się roota jest dokładnie znane i nie zmienia się). ). Wiedza o otoczeniu jest czerpana na ieżąco poprzez adanie otoczenia lokalnego ( (pozwala to na ominięcie nieznanych jak i ruchomych przeszkód). 19 a 20 Planowanie ieżące rozwiązuje prolemy związane z nowymi oiektami na wcześniej zaplanowanej trasie. a a f d d e a d e UNIKANIE KOLIZJI NA MORZU Oiekt ruchomy (np. statek) może yć nieezpieczny dla oiektu własnego jeśli: Wszedł w zakres oserwacji (5-8 8 mil morskich przed dzioem i mile za rufą); Może przeciąć kurs zadany w nieezpiecznej odległości (jej wartość zależy od pogody, rejonu pływania i prędkości statku); Funkcja przystosowania uwzględnić powinna zarówno warunki ezpieczeństwa żeglugi jak i warunki ekonomiczne A. Stała prędkość statku własnego: v = 8.6w B. Stała prędkość statku własnego: v = 5.6w

5 C. Zmienna prędkość (mutacja prędkości) v = {3.6; 8.6; 13.6}w AE W GRACH (OTHELLO) Gra: Rywalizacja prowadzona przez uczestników zgodnie z ustalonymi regułami, y osiągnąć założony cel. Podział: Losowe ( (ruletka); Takie, w których element losowy wpływa na rozgrywkę ( (rydż); Deterministyczne ( (szachy) Gra: Gracze wykonują kolejne ruchy (podejmują decyzje) ze zioru ruchów dopuszczalnych aż do osiągnięcia stanu końcowego. Rozgrywka jest poszukiwaniem takich ruchów gracza, które zapewnią mu zwycięstwo. Liście takiego drzewa oznaczają stany końcowe gry: wygrane, remisowe lu przegrane dla gracza. 27 warcay: węzłów; szachy: węzłów. Cel gry: znalezienie strategii wygrywającej (niezależnie od posunięć przeciwnika). W ogólnym przypadku wymaga to zudowania i przeszukania całego drzewa zwykle niemożliwe. W efekcie: zwykle ada się tylko część drzewa (możliwie jak najgłęiej). 28 Othello (reversi): rozgrywka jest skomplikowana; rak dorego programu grającego; Proces poszukiwań można opisać za pomocą drzewa rozwiązań (korzeń stan początkowy, węzły kolej- ne stany, jakie ędą możliwe po wykonaniu danego ruchu). Drzewo reprezentuje wszystkie możliwe rozwią- zania,, np.: 3 znane strategie gry: 1. Maksymalnej liczy punktów prowadzi zwykle do lokady ruchów gracza. 2. Pól ważonych (cel: przejęcie pól strategicznych ). 3. Mnimalnej liczy pionków (minimalizacja liczy włas- nych pionów, y zwiększyć możliwości ruchu stosowana ślepo prowadzi do przegranej )

6 Zast.. AE do tworzenia programów grających: 1. AE jako narzędzie wspomagające proces szukania dorej strategii gry. Program grający nie wykorzystuje podczas gry AE, lecz ma wudowaną strategię (znalezioną wcześniej za pomocą AE). 2. Zastosowanie AE jako wudowanego modułu grającego. AE na każdym etapie gry odpowiada za znalezienie opty- malnego posunięcia przez program grający. 31 6