dr Magda Sobolewska Wydział Biologii UW

Transkrypt

1 dr Magda Sobolewska Wydział Biologii UW

2 Konstrukcja podstawy programowej 3 zestawy/moduły: Nauka i świat Nauka i technologia Nauka wokół nas 4 przedmioty: Fizyka Chemia Biologia Geografia 4 wątki przedmiotowe w kolumnach 24 wątki tematyczne w wierszach 96 okien w tabeli Temat realizowany na 1-2 godzinach

3 Oczekiwania MEN dotyczące realizacji podstawy programowej: *realizacja co najmniej czterech wątków tematycznych lub przedmiotowych 16 tematów *realizacja w II oraz III klasie liceum (4 semestry) *realizacja przez co najmniej dwóch nauczycieli *realizacja w wymiarze 120 godzin Możliwość tworzenia indywidualnego programu nauczania w tym dodawania wątków tematycznych i tematów.

4 Przykłady sposobu realizacji: 1. Według wątków tematycznych: dany temat dla wszystkich przedmiotów różni nauczyciele 2. Według wątków przedmiotowych: różne tematy w danym przedmiocie ten sam nauczyciel

5 Fizyka Chemia Biologia Geografia Według wątków tematycznych: Wątki przedmiotowe Wątek tematyczny 1. Metoda naukowa i wyjaśnienie świata

6 Fizyka Chemia Biologia Geografia Treści nauczania wymagania szczegółowe: Uczeń Wątki przedmiotowe Wątek tematyczny 1. Metoda naukowa i wyjaśnienie świata podaje różnicę pomiędzy obserwacją a eksperymentem w fizyce podaje różnicę pomiędzy obserwacją a eksperymentem w chemii podaje różnicę pomiędzy obserwacją a eksperymentem w biologii przedstawia różne teorie dotyczące rozwoju Wszechświata

7 Według wątków przedmiotowych: Wątek tematyczny 1. Metoda naukowa i wyjaśnienie świata 2. Historia myśli naukowej 3. Wielcy rewolucjoniści nauki 4. Dylematy moralne w nauce Fizyka Wątki przedmiotowe

8 Treści nauczania wymagania szczegółowe: Uczeń Wątek tematyczny 1. Metoda naukowa i wyjaśnienie świata 2. Historia myśli naukowej 3. Wielcy rewolucjoniści nauki 4. Dylematy moralne w nauce Wątki przedmiotowe Fizyka 1.1 przedstawia różne teorie dotyczące rozwoju Wszechświata 2.1 przedstawia ewolucję poglądów na budowę Wszechświata 3.1 przedstawia przełom pojęciowy wprowadzony przez twórców mechaniki kwantowej 4.1 omawia historię prac nad bronią jądrową i przedstawia rozterki moralne jej twórców

9 Przykładowe programy nauczania: 1. Według wątków tematycznych: * każdy temat pod kątem każdego z przedmiotów opracowują cztery zespoły uczniów równolegle. 2. Według wątków przedmiotowych: * każdy temat z modułu jest realizowany przez nauczyciela każdego z przedmiotów w kolejnym semestrze.

10 Komentarz do podstawy programowej: *Istotne jest jednak zachowanie szerokiego wachlarza omawianych zagadnień, ich interdyscyplinarności oraz związku z życiem codziennym. *W szczególności, nie powinno się mechanicznie przenosić do przedmiotu przyroda zagadnień z przedmiotów przyrodniczych realizowanych w wersji rozszerzonej. *Jednak fakt, że przyroda jest przedmiotem uzupełniającym, stwarza niespotykane dotychczas w praktyce szkolnej możliwości dla szkoły, uczniów i nauczycieli w zakresie fakultatywnego wyboru treści nauczania.

11 A jakie są Państwa preferencje? Jakie widzą Państwo wady, trudności i zalety każdego z rozwiązań? *ze względu na własny punkt widzenia; *ze względu na organizację pracy w szkole; *ze względu na zainteresowania ucznia. Ćwiczenie 1

12 Metody aktywnej realizacji zajęć: *metoda projektu *Samodzielne i dogłębne zbadanie i opracowanie wybranego tematu opartego o treści nauczania w powiązaniu z życiem codziennym a następnie zaprezentowanie rezultatów w ciekawej, nieszablonowej formie. *metoda eksperymentu: obserwacja/doświadczenie *Samodzielne wykonanie prawidłowo zaplanowanych obserwacji bądź doświadczeń dotyczących wybranego problemu badawczego. Dzięki zachowaniu reguł właściwych pracy naukowej pozwala na rzetelne zweryfikowanie postawionej hipotezy i poszerzenie wiedzy.

13 *metoda dyskusji *Zakładająca udział kilku osób prezentujących swoje poglądy na kwestie sporne, kontrowersyjne. Pozwala na kształtowanie umiejętności społecznych uczniów. *metoda problemowa (IBSE ang. Inquiry Based Science Education) *Pozwala na zintegrowane uczenie się w wymiarze poznawczym, emocjonalnym i społecznym.

14 Jak ciekawie uczyć przyrody? Jaka jest rola nauczyciela?

15 Zmiana roli nauczyciela, który przestał być wykładowca a stał się przewodnikiem wskazującym drogę do samokształcenia się uczniów.

16 Pytanie: Jakie umiejętności uczniów są rozwijane dzięki aktywnym metodom nauczania? Ćwiczenie 2

17 Metoda projektu jest szczególnie godna polecenia w nauczaniu przedmiotów uzupełniających.

18 Zalecenie MEN dotyczące realizacji podstawy programowej: Wydaje się, że szczególnie korzystną metodą pracy jest metoda projektów uczniowskich. Czy wykorzystują Państwo metodę projektów?

19 Czym jest projekt edukacyjny? Projekt edukacyjny jest to zadanie długoterminowe, polegające na samodzielnym i dogłębnym zbadaniu przez ucznia lub grupę uczniów zjawiska związanego z życiem codziennym lub dowolną gałęzią wiedzy. Zadanie to powinno: nawiązywać do realnych sytuacji w otoczeniu ucznia zrywać z podziałem na treści przedmiotowe odwoływać się do zainteresowań ucznia i pozwalać na poszerzanie jego wiedzy mieć charakter odkrywczy wymuszać realizację pełnego procesu badawczego od planowania przebiegu badań przez zdobywanie informacji, stosowanie rozmaitych strategii rozwiązywania problemu po opracowanie wniosków i prezentację rezultatów.

20 Istota metody projektów: Grupa uczących się sama inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, sama je ocenia. * nauczyciel pełni funkcję wspomagającą, jest podpowiadaczem wyzwalającym inicjatywę, * uczniowie łączą działalność umysłową z działaniami praktycznymi uczenie przez badanie problemu.

21 * metoda projektu sprawia uczniom radość w samodzielnym poznawaniu rzeczywistości, angażuje intelekt i emocje, * uczeń jest podmiotem wszystkich działań, musi czuć, że to on ma istotny wpływ na temat, sposoby rozwiązania problemu, ocenę swojej pracy i osiągnięty wynik, * zaleta metody to również uczenie się pracy w zespole, komunikowania się między sobą, podejmowania decyzji, dyskusji.

22 Typowy projekt badawczy to działanie zmierzające do zebrania, opracowania, usystematyzowania informacji o jakimś zagadnieniu i zaprezentowania wyników pracy popartych rozmaitymi opracowaniami w postaci: przewodników, albumów, folderów, map, komiksów, gier, monografii, rysunków, gazetek, kronik itp., czyli materiałów mogących posłużyć później jako interdyscyplinarne pomoce dydaktyczne.

23 Skąd pomysł na ciekawy projekt? Kto proponuje temat? Inspiracja do projektu: inicjatywa polegająca na podzieleniu się przez nauczyciela (ucznia) pomysłem z innymi i wzbudzenie ich zaciekawienia.

24 Etapy projektu edukacyjnego 1) przygotowanie uczniów do pracy metodą projektów, 2) wprowadzenie uczniów w tematykę zagadnień objętych projektem, 3) formułowanie i wybór tematów projektów oraz tworzenie zespołów, 4) przygotowanie do realizacji projektu, 5) realizacja projektu, 6) prezentacja projektu, 7) ocena projektu.

25 Wybór i wprowadzenie teoretyczne do tematu: - ustalenie listy pytań stanowiących podstawę aktywności uczniów, - ustalenie wspólnych doświadczeń uczniów, przygotowanie siatki tematycznej dotyczącej zasobu wiedzy, - sporządzenie listy pytań: Czego chcemy się dowiedzieć?

26 Tematy powinny być: *konkretne (np. zamiast: Uczymy się o genach, Jak przy pomocy programu graficznego skonstruować model cząsteczki DNA? ); *jasno określone (np. zamiast: Poznajemy historię demokracji Jak opracować grę planszową na temat historii demokracji? ); *sformułowane w formie efektu, a nie samego działania, które prowadzi do jego osiągnięcia (np. zamiast Czytamy poezję romantyczną Jak opublikować w Internecie nasze ulubione wiersze romantyków? ; *ambitne, ale realistyczne, czyli możliwe do zrealizowania w określonym czasie.

27 Organizacja zajęć Dla sprawnego przebiegu pracy w grupach uczniów należy przygotować: szczegółową instrukcję, harmonogram konsultacji dla uczniów (zespołów) kryteria oceny projektu. Czas na realizację uzależniony jest od rodzaju projektu. Powinien go określić sam nauczyciel. Mały projekt może być zrealizowany na jednej, dwóch jednostkach lekcyjnych. Są też takie, które wymagają pracy na kilku czy kilkunastu lekcjach.

28 Planowanie zajęć Prostą techniką zaplanowania projektu edukacyjnego jest gwiazda pytań, która sprowadza proces planowania do sześciu podstawowych pytań: jednego osadzonego w środku gwiazdy i pięciu na jej ramionach. Po co cele, które zamierzamy osiągnąć (organizacja wycieczki lub zielonej szkoły, organizacja roku poświęconego znanej postaci itp.) Kto wykonawcy, realizatorzy (uczniowie, pracownicy placówki, rodzice, instytucje wspierające zadania ujęte w projekcie) Co zadania, które chcemy podjąć (rozpisanie zadań dla poszczególnych grup) Gdzie miejsce realizacji (szkoła, muzeum, galeria) Kiedy terminy realizacji poszczególnych zadań (określenie terminów realizacji poszczególnych zadań oraz terminów konsultacji z innymi nauczycielami) Jak metody, formy, sposoby działania (np. metody aktywizujące, pojedyncze, grupowe).

29 Planowanie zajęć dla wybranego modułu - praca z kartą projektu Ćwiczenie 3

30 Realizacja zajęć z przyrody Moja propozycja: Pasja nauki wokół nas - badacze wyróżnieni Nagrodą Nobla

31 Do jakich tematów można wykorzystać informacje o Alfredzie Noblu oraz naukowcach uhonorowanych Nagrodą Nobla? Ćwiczenie 4

32 Krótka prezentacja: 1. Alfred Nobel 2. Maria Skłodowska Curie 3. Elizabeth Helen Blackburn, Carol W. Greider oraz Jack W. Szostak Elementy nawiązujące do ścieżek przedmiotowych i ścieżek tematycznych. Ćwiczenie 5

33 Ocena, ewaluacja i monitorowanie zajęć z przyrody

34 Jak oceniać? Ocenianie kształtujące: *Inspirujące formułowanie pytań *Pozytywna informacja zwrotna *Ocena w zespole kolegów *Samoocena uczniów

35 Kryteria oceny pracy ucznia w projekcie Kryteria oceny projektu Ćwiczenie 6

36 Kryteria oceny projektu * dokumentacja, w tym wykorzystane różnorodne źródła; * oryginalność rozwiązań (ocena twórczego podejścia do projektu); * sposób wykonania rozwiązań praktycznych (np. estetyka wykonania, trwałość, czytelność); * sposób prezentacji projektu; * sposób wysławiania się, ze szczególnym uwzględnieniem poprawności używania terminologii dotyczącej dziedziny wykonanego projektu; * samoocena dokonana przez zespoły projektowe.

37 Przykładowa karta samooceny ucznia KARTA SAMOOCENY (postaw x w skali 1 4) Moje zaangażowanie 2. Wykorzystane źródła 3. Praca w grupie (sukces) 4. Prezentacja 5. Terminowość Punkty możliwe do zdobycia od 5 do 20

38 Ewaluacja zajęć Przeprowadza się ją po to, by określić: jakie wystąpiły trudności przy realizacji zadania oraz które z nich można było przewidzieć, co wymaga ulepszenia, aby zajęcia przynosiły lepsze rezultaty, mocne i słabe strony zajęć, które oczekiwania nie zostały spełnione, co było niejasne, trudne do zrozumienia, co można wykorzystać w dalszej pracy itp.

39 Ważne uzupełnienia do aktywnych metod nauczania: 1. Planowanie czasu; 2. Rola uczniów; 3. Rola nauczyciela; KONTRAKT! 4. Normy pracy; 5. Podtrzymywanie motywacji. Ćwiczenie 7

40 Mocne i słabe strony aktywnych metod nauczania Ćwiczenie 8

41 Możliwe źródła niepowodzeń sposoby unikania i rozwiązywania problemów, jeśli się pojawią Ćwiczenie 9

42 Potrzebne zasoby Ćwiczenie 10

43 Przykładowa ewaluacja projektów edukacyjnych Czy chciałabyś/chciałbyś uczestniczyć w projekcie ponownie? Gimnazjum 83% TAK, 17% NIE Liceum ogólnokształcące 71% TAK, 29% NIE Szkoła zawodowa 81% TAK, 19% NIE

44 W jakim zakresie w czasie realizacji projektu poszerzyłeś/łaś swoją wiedzę? *tematyki projektu, 60% *współdziałanie z innymi, 20% *umiejętności społeczne, 10% *obsługa komputera.10%

45 W jakim zakresie udało Ci się pokonać trudności związane z realizacją projektu? *brak wolnego czasu, *konflikt z obowiązkami szkolnymi, *nieporozumienia w zespole, *trudny dostęp do zasobów zewnętrznych.

46 Aby nie było tak: Czasami wydaje mi się, że praca dzieci w dzisiejszych szkołach jest tak nadmierna, że lepiej dzieci potopić niż uczyć w tych szkołach.