Przedsiębiorcy. Warmii i Mazur. Biznes Dobry. Fakty, liczby, przykłady. konkursu. wybór

Transkrypt

1 Przedsiębiorcy Warmii i Mazur Fakty, liczby, przykłady Zwycięzcy konkursu Biznes Dobry wybór 1

2 Uwagi metodologiczne do części Przedsiębiorcy Warmii i Mazur : 1. W kilku miejscach podano liczbę przedsiębiorstw zarejestrowanych w rejestrze REGON. Aktywna jest tylko połowa z nich, co zostało zaznaczone, zarówno w tekstach wprowadzających, jak i na karcie Wszyscy jesteśmy przedsiębiorcami. W przypadku danych powiatowych dostępne są tylko dane z REGONU, dlatego na karcie tej pokazano przede wszystkim firmy zarejestrowane w 2011 roku. Z badań GUS wynika, że większość z nich (ok procent) nadal działa od roku po rejestracji. Podano także liczbę firm zarejestrowanych w REGON w działach informatyka i komunikacja oraz ochrona środowiska, gdyż ma danych, ile z nich jest aktywnych. 2. Jako zasadę przyjęto jednakowe traktowa przedsiębiorstw prywatnych i publicznych każde z nich kierowane jest bowiem przez menedżera przedsiębiorcę. Na karcie Płaca ważjsza od świadczeń ze względu jednak na dostępność danych, skoncentrowano się na firmach prywatnych. 3. na karcie Miejsca pracy są w przedsiębiorstwach, zgod ze stanem faktycznym i dostępnością danych, podając informacje działowe, zastosowano określe głów sektor publiczny i głów sektor prywatny. 4. starano się podawać informacje dotyczące całej populacji przedsiębiorstw, włącz z firmami mikro. Tam gdzie było to możliwe, wykorzystano dane o firmach zatrudniających powyżej 9 osób. Zostało to zaznaczone w tekście. 5. W kilku przypadkach badań ogólnopolskich (karty: Tysiące przedsiębiorczych kobiet i Odpowiedzialny biznes to my ) dostępne są tylko dane dotyczące makroregionów, a poszczególnych województw. Takie zostały przedstawione. 6. raporty przedstawiają stan danych dostępnych na koc października 2012 r. Przedsiębiorcy Warmii i Mazur Raporty zostały przygotowane w oparciu o następujące źródła: GUS, Eurostat, Centrum Badania Opinii Społecznej (bada dla PKPP Lewiatan), GfK Polonia (bada dla PKPP Lewiatan), materiały Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, MillwardBrown SMG KRC (bada dla PARP), własne ankiety rozsyłane do urzędów i przedsiębiorstw. Te instytucje i firmy wykonały w dużej mierze obliczenia specjal dla nas, za co gorąco dziękujemy. Wykorzystano rówż m.in. listy 500 i 2000 Rzeczpospolitej, raporty Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Instytutu Badań nad Gospodarka Rynkową, rankingi międzynarodowe, strategie województw, dane giełdy warszawskiej, raporty instytucji, stowarzyszeń i fundacji. W informacjach historycznych, dotyczących dziejów gospodarczych, podstawowym źródłem była Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski (Wiedza Powszechna), a w opisaniu walorów turystycznych pomogły przewodniki Polska Niezwykła (Demart). Uwagi do danych zawartych w raportach prosimy kierować na adres p.a.aleksandrowicz@gmail.com. Zostaną one sprawdzone, a ewentualne poprawki nasione w raportach udostępnionych elektronicz. Uwaga do części Biznes. Dobry wybór. Przygotowując sylwetki nagrodzonych przedsiębiorców staraliśmy się zawsze dotrzeć bezpośrednio do osób nagrodzonych przez Kapituły. Nie w każdym przypadku się to udało, ale w takich sytuacjach laureaci wskazywali osobę, z którą rozmawialiśmy na temat firmy i zwycięzcy/ców konkursu Biznes. Dobry wybór. W kilku przypadkach sylwetki zostały opracowane na podstawie powszech dostępnych informacji, m.in. publikacji prasowych i stron internetowych firm. Raport na temat wkładu przedsiębiorców w rozwój województwa warmińsko-mazurskiego Prezentacje laureatów konkursu Biznes. Dobry wybór ISBN Copyright PKPP Lewiatan Wersję elektroniczną publikacji można pobrać ze strony Publikacja przygotowana w ramach projektu Poprawa wizerunku przedsiębiorców współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Autorzy Zespół PKPP Lewiatan: Kuba Giedrojć (redaktor prowadzący), Joanna Zaręba, Zbigw Gajewski. Raport Przedsiębiorcy Warmii i Mazur : Beata Gąsiorowska (infografika), Anna Rejer (gromadze i przetwarza danych, zarządza ankietami), Grzegorz Brodowski (projekt okładki, layout, DTP), Lech Mazurczyk (koncepcja i wykona modelowych infografik), Piotr Aleksandrowicz (koncepcja całości, teksty i kierownictwo zespołu). Biznes. Dobry wybór oraz opracowa publikacji: Wydawnictwo Tartak Wyrazów ( Magdalena Tokarska-Romańska (redakcja), Krzysztof Machocki, Anna Maria Sobocińska, Agata Krajewska (teksty), Radosław Pasterski (zdjęcia laureatów), Aneta Siwiec (fotoedycja), Adam Dziewicki (layout, skład folderu), Wojciech Romański (koordynacja produkcji). Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego g rudzień 2012 r. 2 3

3 Fakty, liczby, wnioski OD WYDAWCY 1. Założycielką lub szefową co trzeciej firmy jest kobieta 2. Pa dominują w ochro zdrowia, edukacji, gastronomii, części usług 3. Polki są bardziej przedsiębiorcze niż pa w Europie 1. Przychody firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrosły o 27 procent w ciągu siedmiu lat 2. Blisko 80 procent firm przynosi zyski procent mieszkańców regionu uważa, że jesteśmy pożyteczni dla społeczeństwa 1. Co tydzień w regio rejestrowanych jest 215 firm 2. Po trzech latach połowa nowych firm w Polsce nadal istje i się rozwija 3. W regio jest 20 razy więcej podmiotów prywatnych niż publicznych 1. Majątek firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrósł o 56 proc. w ciągu 8 lat 2. Wynosi 20,7 tysiąca złotych w przeliczeniu na każdego mieszkańca regionu 3. W woj. warmińsko-mazurskim mamy prawie 4 grosze zysku z każdej złotówki sprzedaży 1. Od debiutu na giełdzie Indykpol dał 207 proc. zysku 2. Wartość giełdowa war-mińsko-mazurskich firm to 255 mln zł 3. 7 firm z regionu weszło na giełdowy parkiet New Connect 1. W firmach powstaje trzy czwarte produktu krajowego proc. mieszkańców Warmii i Mazur docenia wkład przedsiębiorców w zamożność kraju 3. Produkt krajowy przypadający na mieszkańca wzrósł o 10 procent w ostatnich trzech latach 1. Inwestycje są prawie dwa razy większe niż samorządów proc. inwestycji przedsiębiorcy finansują ze środków własnych 3. Warmińsko-mazurskie mikrofirmy w 2010 r. zainwestowały 624 mln zł Szanowni Czytelnicy, Oddajemy w Państwa ręce wyjątkowe wydawnictwo pierwsze w Polsce opracowa na temat roli przedsiębiorstw i przedsiębiorców w rozwoju województwa. Dane w raporcie zostały zaprezentowane w prosty i bardzo obrazowy sposób. Ich analiza wymaga wykształcenia ekonomicznego. Mówimy o rzeczach kluczowych dla gospodarki, ale przede wszystkim ważnych dla mieszkańców o płacach, miejscach pracy, ochro środowiska itd. Wreszcie każdy mieszkac Polski ma dostęp do materiału, który może samodziel analizować i wyrobić sobie zda, jaką rolę pełnią przedsiębiorcy w Polsce. Raport został opracowany przez czołowych dziennikarzy ekonomicznych. Zespół pod przewodnictwem red. Piotra Aleksandrowicza wykonał ogromną pracę. Powstało łącz 17 raportów dla każdego województwa oraz zbiorczy raport ogólnopolski. Łącz wykorzystano w nich ponad 30 tysięcy danych! Prace nad nimi trwały pół roku. Myślę, że efekt jest imponujący. Choć od transformacji gospodarczej minęło już ponad 20 lat, nikt dotychczas pokusił się o przygotowa takiego opracowania. Tym bardziej jego znacze jest ogromne. Zachęcam media, samorządy i polityków do wykorzystywania zawartych w raporcie danych i analiz, a także nauczycieli do propagowania tej wiedzy wśród uczniów. Drugą część tego wydawnictwa stanowią sylwetki laureatów konkursu Biznes. Dobry wybór, zorganizowanego przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Wśród nich odnajdą Państwo twarze biznesu swojego regionu. Ich dokonania i sukcesy pokazują, że bycie przedsiębiorcą to dobry wybór. Im więcej takich prężnych firm w województwie, tym większe szanse na jego rozwój, a w konsekwencji korzyści dla mieszkańców. Warto zatem wspierać przedsiębiorców w ich rozwoju, bo to inwestycja, która opłaca się każdemu. Zapraszam do lektury! Henryka Bochniarz Prezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan 4 5

4 największe ośrodki przemysłowe lotniska muzeum muzeum, skansen związane z gospodarką, zamek, przedsiębiorczością, rolnictwem pałac świątynia uzdrowiska inne atrakcje turystyczne Przedsiębiorcy Warmii i Mazur ROSJA 7 22 Zalew Frombork Wiślany S22 Elbląg S2 Pasłęk woj. pomorskie 16 Iława 7 woj. kujawsko- -pomorskie Morąg Kanał Elbląski Ostróda Grunwald Orneta 16 Gietrzwałd Olsztynek Górowo Iławieckie Lidzbark Warmiński Nidzica Działdowo 7 Olsztyn 51 Kanał 63 Bartoszyce Mazurski Węgorzewo jez. Mamry 57 Bisztynek Kętrzyn Reszel Gierłoż Giżycko Święta 59 jez. Niegocin Biskupiec Lipka Mrągowo Mikołajki jez. Śniardwy Szczytno Szymany woj. mazowieckie Gołdap Ełk PUSZCZA ROMINCKA Stańczyki Olecko woj. podlaskie 16 Gospodarka to, po pierwsze, przedsiębiorcy. To oni tworzą miejsca pracy, płacą większość podatków, inwestują. Państwo mogłoby realizować swoich celów, gdyby było biznesu. I choć brzmi to może górnolot, jest faktem, że Polska rozwija się dzięki przedsiębiorcom. W województwie warmińsko- -mazurskim aktywnych przedsiębiorców jest ponad 55 tysięcy. Atlas ten zawiera 16 kart, na których setki informacji, map, liczb i wykresów pokazują, jaka jest skala ich działania. Popatrzmy najpierw, jak sytuuje się województwo warmińsko-mazurskie na mapie Polski. Mamy trochę przemysłu, ale jest on zbyt wydajny. Kilka gałęzi jest jednak dobrze rozwiniętych przemysł drzewny, meblarski i duma regionu jachtowy. Mamy też rozwinięte rolnictwo i przemysł pracujący na jego potrzeby (pasze, maszyny rolnicze). Mamy też wiele walorów turystycznych, od Wielkich Jezior Mazurskich, przez Olsztyn, po zabytkowe zamki i katedrę we Fromborku nad Zalewem Wiślanym. I wszędzie tysiące przedsiębiorczych ludzi. Ale przedsiębiorczość na tym tere zaczęła się w III Rzeczypospolitej. Elbląg już w XIII wieku należał do Hanzy i utrzymywał kontakty handlowe z Anglią, Francją, Flandrią i Holandią, a przez pewien czas istniał tu kantor angielskiej Kompanii Wschodj. Olsztyn już w XVI wieku był ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Potem jednak wojny, a w 1772 roku odcięcie od Polski przyniosły okres stagnacji. Region ożywił się w II połowie XIX wieku wraz z budową dwóch linii kolejowych z Niemiec do Królewca, przechodzących przez Olsztyn i Elbląg, a wcześj Kanału Elbląskiego. Powstało też kilka innych linii kolejowych o lokalnym znaczeniu. Elbląg stał się ośrodkiem przemysłu maszynowego, stoczniowego, spożywczego, a Olsztyn centrum administracyjnym i dużym węzłem kolejowym. Już w 1907 roku miasto miało linię tramwajową. Takie są tradycje. Warmińsko-Mazurskie w pigułce Polska woj. warmińsko- -mazurskie Przyrost naturalny na 1000 ludności 0,3 1,3 Produkt krajowy brutto na mieszkańca w 2009 roku, w zł Produkcja sprzedana przemysłu na 1 zatrudnionego, w zł Produkcja sprzedana budownictwa na 1 zatrudnionego, w zł Przeciętne wynagrodze w sektorze przedsiębiorstw Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie, w ha 6,8 16,6 Podmioty gospodarcze w rejestrze Regon na 10 tys. ludności Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego na 10 tys. ludności 19 7 ŻrÓdło: gus, dane za 2011 r. 6 7

5 20 minęło 1990 W 1990 roku do Polski powrócił system rynkowy. Mamy od 20 lat bezprecedensowy wzrost gospodarczy, powstały tysiące firm, dziesiątki tysięcy ludzi stały się przedsiębiorcami. Z jakim efektem? Popatrzmy na początek XXI wieku. W latach wynagrodzenia realne zwiększyły się Polsce o 32,9 procent, a liczba bezrobotnych zmjszyła z 2,7 mln do 2,0 mln. Sprzedaż detaliczna wzrosła o 30,7 procent. Przybyło 2,4 miliona mieszkań (mamy ich 13,4 miliona). Eksport wzrósł sześciokrot do prawie 190 mld dolarów. Produkt krajowy brutto jest o ponad połowę wyższy niż w 2000 roku i ponad 2 razy wyższy niż u progu przemian. A w poszczególnych regionach? Posłużymy się tylko jedną liczbą. W 2000 roku produkt krajowy brutto na mieszkańca wynosił w województwie warmińsko-mazurskim zł. W 2009 (ostat dostępne dane) zł, czyli był o 77 proc. wyższy. Wzrost bardzo duży, nawet jeżeli uwzględnić ok. 28-procentową inflację w tym czasie. Przedsiębiorcy i firmy mają w tym decydujący udział. Niektóre wydarzenia gospodarcze regionu w czasach III Rzeczypospolitej przedstawiamy poniżej w kalendarium. Województwo warmińsko- -mazurskie jest dziś w czołówce gospodarczej Polski, ale przedsiębiorcy mają tu wiele powodów do dumy. Rozwija się rolnictwo głów produkcja zbóż i mięsa. Michelin Polska i Indykpol są na Liście 500 największych firm Polski i mają znaczący udział eksportu w sprzedaży. Na tere województwa, m.in. w Ostródzie, Giżycku i Olecku, działa wiele firm produkujących łodzie i jachty, także dużych eksporterów. Choć brakuje kapitału rozwija się przemysł turystyczny mariny, hotele i zajazdy. Województwo warmińsko-mazurskie to naturalne zaplecze dla wyjazdów wypoczynkowych z Warszawy. Co roku też kilka zagranicznych firm lokuje tu swoje inwestycje, a tysiące innych zakładają i rozwijają polscy przedsiębiorcy. To pokazuje, że panuje tu duch przedsiębiorczości. Wystarczy spojrzeć ile firm działa w obszarze telekomunikacji i informatyki. 1375! Co roku o kilka punktów rozszerza się zasięg szerokopasmowego Internetu dziś ma do go dostęp 49,5 lat Piotr i Wojciech Kot zakładają w Olecku firmę Sportlake, dziś Delphia Yachts, największego producenta jachtów żaglowych w kraju 1991 procent gospodarstw domowych. Za każdym z tych wydarzeń i wskaźników stoją przedsiębiorcy i ich firmy. Dodajmy, że w rolnictwie obok wielkich farm mamy setki nowoczesnych gospodarstw rodzinnych, które są rów efektywne jak mikrofirmy przemysłowe czy usługowe. Województwo warmińsko-mazurskie ma szereg silnych stron: korzystne położe przygraniczne dobrze rozwinięte rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy względ tania siła robocza zaczyszczone środowisko naturalne mocne walory turystyczne niski stopień zagrożenia ubóstwem dodatni przyrost naturalny wielokulturowość Są rówż słabe strony np. ujemne saldo migracji, zwłaszcza ludzi młodych i dobrze wykształconych, dostateczna długość i jakość połączeń drogowych i kolejowych, relatyw niskie nakłady inwestycyjne. Gdzie zatem są szanse na rozwój gospodarczy? Zapewne w obsza- Indykpol, lider na rynku mięsa indyczego w Polsce, debiutuje na warszawskiej giełdzie Denominacja złotego 1995 rach, które już są mocną stroną województwa: w rosnącym popycie na produkty żywnościowe wysokiej jakości i ekologiczne, w walorach turystycznych, a także w położeniu na osi Polska republiki bałtyckie i Polska Rosja (Kaliningrad). Może także w energii odnawialnej ze względu na rozwiniętą hodowlę, ale i potencjał wiatru. Z pewnością w przemyśle korzystającym z bogactwa tej ziemi lasów. Szansą dla przedsiębiorczych jest też ciągle niski udział usług w produkcie krajowym regionu, a dla całego regionu kanał przez Mierzeję Wiślaną, który ułatwi wyjście na świat z portu w Elblągu. W rankingu atrakcyjności inwestycyjnej województw Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową woj. warmińsko-mazurskie jest na 14. miejscu. Przed nami wiele pracy. Nasz region może rozwijać się dalej głów dzięki przedsiębiorcom, których dotychczasowe osiągnięcia i znacze dla regionu pokazujemy na kartach naszego atlasu. Zapraszamy do lektury. Firma Wilcze Gniazdo Po ok. 10 latach udało się Reforma Balcerowicza. Początki go- buduje swój zakłada Wipasz, Tadeusz Gołębiewski Józef Wiśwski wygrywa przetarg na Francuski koncern Michelin województwo Pisz, symbol przewlekło- Powstaje sprywatyzować Sklejkę dzierżawę Wolfschanze kwatery Hitlera spodarki rynkowej pierwszy Hotel aktual największego producenta w Polsce Gołębiewski w Miprzejmuje Stomil warmińsko- ści procesów prywatyzacyjnych w Polsce w Kętrzy i zapowiada inwestycje ho- kołajkach pasz w Polsce Olsztyn -mazurskie 8 (kupił Paged) telowe Pierwsze loty z lotniska w Szymanach koło Szczytna do Warszawy. Zawieszone bezterminowo w 2003 roku z powodu opłacalności połączenia PKPP Lewiatan Firma Jeanneau zostaje właścicielem Ostróda Yacht, jednej z największych polskich stoczni jachtowych Skarby i biznes Turystyka jest jedną z największych szans dla ludzi przedsiębiorczych i całego regionu. Według danych GUS zakwaterowa i gastronomia przynoszą 1,4 proc. wartości dodanej wytworzonej w dużych firmach w województwie warmińsko-mazurskim. Ten wskaźnik byłby wyższy, gdyby uwzględnić tysiące małych pensjonatów czy kwater agroturystycznych. Turyści przyjeżdżają tu przede wszystkim ze względu na piękne pejzaże Krainy Wielkich Jezior. Ale są i zwykle ciekawe zabytki. Zespół katedralny we Fromborku, pole bitwy pod Grunwaldem i Kanał Elbląski są 2010 uznanymi przez prezydenta RP pomnikami historii. Kanał Elbląski powstał w połowie XIX wieku i jego źródła tkwią głęboko w przedsiębiorczości miał ułatwić transport drewna, materiałów budowlanych i torfu. Oryginalne pochyl zaprojektowane przez Georga Jakoba Steenke rozwiązały problem pokonywania znacznych różnic wysokości w sposób spotykany gdzie indziej na świecie. Z kolei w pierwszej połowie XX wieku przez trzydzieści lat budowano Kanał Mazurski, którego pozostałości można oglądać w północnej części województwa. Celem budowy było 2012 Otwarcie kolejnego odcinka drogi szybkiego ruchu S7 Pasłęk Miłomłyn. Olsztyn ma szybsze połącze z Gdańskiem 2012 Zespół katedralny we Fromborku otwarcie drogi wodnej z Mazur do Bałtyku, także dla handlu i turystyki. Obiektów związanych z transportem jest w regio więcej. W Ełku mamy muzeum i linię kolejki wąskotorowej, a w Stańczykach koło Gołdapi słynne mosty kolejowe wyglądające jak rzymskie akwedukty. Zaś jedyny park kulturowy na tere województwa chroni drzewa przy drodze Gietrzwałd Woryty. Współczesną przedsiębiorczość związaną z turystyką widać przede wszystkim nad wielkimi jeziorami mazurskimi, gdzie powstały liczne pensjonaty, hotele i mariny, ale można też zamówić loty balonem Fot. Grzegorz Brodowski Wchodzi w życie umowa o małym ruchu granicznym między 11 powiatami woj. warmińsko-mazurskiego a rejonem Kaliningradu. Ożywie na granicy

6 Rozwijamy Wciągu ostatnich trzech lat produkt krajowy wzrósł o blisko 10 proc. Trzy czwarte z go powstaje w gospodarce, w sferze budżetowej jedna czwarta. Dostrzegają to mieszkańcy Warmii i Mazur, 70 proc. z nich zgadza się ze stwierdzem, że to przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski. W naszym województwie powstaje 2,8 proc. polskiego PKB. Województwo warmińsko-mazurskie jest tak bogate jak Mazowsze z Warszawą, ale nasz dystans do Europy stale się zmjsza. W 2003 roku produkt krajowy w Polsce na głowę mieszkańca, liczony według siły nabywczej, wynosił mj niż 50 procent średj w Unii Europejskiej. W 2011 roku już 65 procent i można być pewnym, że w 2012 roku wskaźnik ten znowu się zwiększy. Produkt krajowy jest bardzo ważny, ale dla jakości życia istotne są także walory natury czy bezpieczeństwo. W tych kategoriach woj. warmińsko- -mazurskie ma dobrą pozycję na tle regionów Polski. Nasz produkt krajowy wart jest tyle co W woj. warmińsko-mazurskim w latach PKB wzrósł o: 42 (w mld zł) Produkt krajowy brutto 19,7 37, mld zł to równowartość: autobusów miejskich Solaris Urbino 12 (koszt 1 autobusu to około 700 tys. zł) mieszkań w Olszty (cena 60-metrowego mieszkania to 272 tys. zł) się 88,3proc najtańszych biletów lotniczych dookoła świata (cena biletu: 4 tys. zł) Produkt krajowy na mieszkańca w woj. 26 warmińsko-mazurskim wynosi już 3/4 tys. zł Mamy niższy produkt krajowy brutto niż w sąsiednich województwach, a także niższy niż na Litwie Czy przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski? wiem zdecydowa tak 21 7 zdecydowa 0 9 % 63 raczej raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 ton złota (1 tona złota mln zł) i wyniósł 37,1 mld zł w 2009 r.* * DANE DLA WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Przedsiębiorcy wypracowują Warmińsko-mazurski PKB stanowi 2,8 całego produktu krajowego proc. PKB Polski Wartość dodaną, która jest liczbowo zbliżona do PKB, wypracowują przede wszystkim przedsiębiorcy rolnictwo, leśnictwo i rybactwo woj. pomorskie Litwa przemysł 34,3 tys. zł 34,6 24,7 tys. zł budownictwo ale mj niż koszt pierwszej elektrowni atomowej! w Polsce, który wysie około handel, naprawa mln 42 mld zł pojazdów, transport 8,1 butelek piwa i gospodarka magazynowa, podregion ełcki (cena butelki: 3 zł) zakwaterowa 1. W firmach powstaje trzy podregion olsztyński i gastronomia, informacja czwarte produktu krajowego podregion elbląski i komunikacja 21,6 tys. zł 25, proc. mieszkańców Warmii ,8 tys. zł 29 tys. zł finanse i ubezpieczenia, i Mazur docenia wkład przedsiębiorców w zamożność kraju ruchomości 9,3 obsługa rynku samochodów Opel Astra 3. Produkt krajowy przypadający (sztuka za zł) pozostałe usługi, m.in. administracja na mieszkańca wzrósł publiczna, obrona 25,1 o 10 procent w ostatnich woj. kujawsko-pomorskie woj. mazowieckie woj. podlaskie narodowa, edukacja, nauka, opieka zdrowotna, trzech latach kultura ŹRÓDŁO: OBLICZENIA WŁASNE 29,8 tys. zł 56,4 tys. zł 26 tys. zł ŹRÓDŁO: GUS, EUROSTAT ,2

7 Wszyscy jesteśmy przedsiębiorcami Województwo warmińsko- -mazurskie ma ogromny potencjał przedsiębiorczości: 6,2 tys. spółek prawa handlowego i 6,5 tys. cywilnych, prawie 85,2 tys. osób fizycznych, które zarejestrowały działalność gospodarczą. W 2011 roku ok. 11 tys. osób rozpoczęło swoją przygodę z biznesem. Nie zawsze odnoszą sukces. Działalność gospodarcza z natury związana jest z ryzykiem. Błędy w zarządzaniu, trafiony produkt, zbyt silna konkurencja, która wpuści na rynek debiutanta wszystko to sprawia, że co druga nowa firma zamyka działalność w ciągu pierwszych trzech lat istnia. Co wtedy? Jak powiedział Henry Ford: Porażka to po prostu okazja, by zacząć od początku, tym razem inteligentj. Mimo problemów działalność w biznesie jest dobrze postrzegana. Większość mieszkańców woj. warmińsko-mazurskiego chciałaby, aby ich syn czy córka zostali przedsiębiorcami.! 1. Co tydzień w regio rejestrowanych jest 215 firm 2. Po trzech latach połowa nowych firm w Polsce nadal istje i się rozwija 3. W regio jest 20 razy więcej podmiotów prywatnych niż publicznych W naszym województwie codzien Firmy z sektora prywatnego w powiatach (2011 r.) powierzchnia koła proporcjonalna 640 nowo rejestrowane do liczby firm nowo rejestrowanych (2922) w nawiasie podano liczbę firm ogółem Elbląg 1186 (11 121) iławski 543 (6328) nowomiejski 243 (2664) elbląski 423 (3425) brawski 280 (2631) ostródzki 738 (7751) działdowski 369 (3791) lidzbarski ŹRÓDŁO: GUS -BANK DANYCH LOKALNYCH, DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW NIEFINANSOWYCH W 2010 ROKU Olsztyn 1871 (21 146) 262 (2993) nidzicki 212 (2075) bartoszycki 339 (3660) olsztyński 1030 (9379) szczycieński 521 (4782) kętrzyński 448 (4198) mrągowski 418 (4421) Czy poparlibyście decyzję swojego dziecka, gdyby zamierzało zostać prywatnym przedsiębiorcą? zdecydowa bym się sprzeciwił raczej bym się sprzeciwił ani, ani tak rejestrowane są węgorzewski 157 (1565) giżycki 524 (5006) piski 428 (3791) wiem zdecydowa tak % 45 ŹRÓDŁO: BADANIA OPINII O PRZEDSIĘBIORCACH. GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN STYCZEŃ (2794) ełcki 599 (6079) 170 (2057) olecki raczej tak gołdapski Firmy prywatne w województwie warmińsko-mazurskim nowo rejestrowane w 2011 r ogółem stan na 31 XII 2011 r firmy Czyli jeden podmiot gospodarczy powstaje co 11 minut * * zakładając, że rejestracja jest możliwa 5 dni w tygodniu, 8 godzin dzien W sumie na koc 2011 r. w woj. warmińsko-mazurskim zarejestrowane były podmioty gospodarcze Z badań GUS wynika, że aktywnych firm jest prawie 48 procent. W 2011 r. było ich , 96 procent z nich to mikrofirmy, najczęściej jedno- i dwuosobowe. Firmy aktywne w 2011 r. mikroprzedsiębiorstwa (do 9 pracujących) małe (10-49) 1683 * śred (50-249) 483 * duże (powyżej 249) * 72 *DANE ZA 2010 R. Mamy 39 aktywnych firm na 1000 mieszkańców. We wszystkich pracuje ludzi, średnio 4 osoby w firmie. Struktura pracujących w firmach aktywnych pozostałe transport i magazyny 5,2 21,9 % przemysł 37,4 23,3 12,2 handel i naprawa budownictwo W tym: 5,5 tys. 111,7 tys. w sektorze publicznym w prywatnym Średnio każda firma miała w 2010 roku przychody 1,0 mln zł, 0,3 mln zł 209,6 od w firmach mikro do mln zł w dużych przedsiębiorstwach ŹRÓDŁO: GUS 12 13

8 Zaskakujące, jak mało jest danych o firmach zarządzanych przez kobiety bądź których właścicielkami są pa. Dlatego obok prezentujemy porówna firm kobiecych i męskich w makroregio północnym (woj. pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie; danych dla poszczególnych województw stety ma). Wyniki w tym makroregio odbiegają od ogólnopolskich. Pa są bardziej skłonne do ryzyka niż przecięt w Polsce, firmy kobiece częściej niż męskie zapowiadają wzrost zatrudnia i inwestycji oraz są gotowe do korzystania z kredytu. Mimo że kobiety raczej zakładają firmy w sektorze opieki zdrowotnej, edukacji, gastronomii czy innych usługach, gdzie np. kredyt jest mj potrzebny. W tym regio zagrożonych jest więcej firm kobiecych niż męskich, ale też znacz więcej kwalifikuje się do grupy stabilnych i dynamicznych innowatorów, głów dzięki innowacjom produktowym. To też sytuacja odmienna od przeciętnej w kraju. Tysiące Przedsiębiorczych Firmy zarządzane przez kobiety w porównaniu z męskimi...są mj ostrożne przy przyjmowaniu nowych pracowników (proc.) 8,6 6,5 wzrost zatrudnia w 2011 r. (fakt) 14,6 11,8 wzrost zatrudnia w 2012 r. (prognoza)...natomiast ostrożj oceniają i prognozują wzrost zysków i udziału w rynku (proc.) 30,9 26,8 29,3 28,2 17,5 18,5 prognoza wzrostu zysku w 2012 r. prognoza wzrostu sprzedaży w 2012 r....rzadziej planują inwestycje w innowacje, nowe technologie, ale podob zapowiadają nowe produkty (proc.) 15,0 16,5 2,4 5,6 kobiet Kobiet- szefów firm jest prognoza wzrostu udziału w rynku w 2012 r....są też bardziej niż męskie zorientowane na jakość obsługi klienta i jakość produktu lub usługi, mj na cenę. Najważjszy czynnik konkurencyjny w horyzoncie dwóch, trzech lat: (proc.) 12,2 3 W Unikatowe badania CBOS dla PKPP Lewiatan przeprowadzono w 2012 r. Próba obejmowała w całej Polsce 1500 przedsiębiorstw mikro, małych i średnich, w których 30,3 23,4 wyodrębniono firmy kobiece (ich szefami lub właścicielami są kobiety) i męskie. 4,5 4,9 17,3 73,2 40,9 Udział kobiet wśród pracujących na własny rachunek w Polsce razy więcej niż pielęgniarek...częściej zapowiadają wzrost inwestycji modernizujących i zwiększających moce produkcyjne (proc.) wzrost nakładów na inwestycje w 2011 r. (fakt) 34,2 30,6 38,5 17,8 3,9 % % % % % W woj. warmińsko-mazurskim w zakładach opieki zdrowotnej i prywatnych praktykach pracuje 6309 pielęgniarek (GUS, Zdrowie i ochrona zdrowia w 2010 r.). Z kolei z danych Eurostatu i GUS wynika, że na tere Warmii i 17,1 13,6 wzrost nakładów na inwestycje w 2012 r. (prognoza) Udział kobiet wśród pracodawców w Polsce* * KOBIETY PRACUJĄCE NA WŁASNY RACHUNEK, ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW...są mj zorientowane na ekspansję międzynarodową i ogólnopolską niż męskie. Odsetek firm wskazujących jako priorytet biznesowy: (proc.) 19,5 20,9 0 Mazur prawie 19 tys. kobiet kieruje przedsiębiorstwami, choćby jednoosobowymi. Podob zaskakujące jest porówna z nauczycielkami. Otóż jest ich na Warmii i Mazurach mj niż przedsiębiorczych kobiet*. * NAUCZYCIELI W WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIM JEST PONAD 18,5 TYS., ALE PONIEWAŻ W EDUKACJI 3 NA 4 ZATRUDNIONE OSOBY TO KOBIETY, MOŻNA PRZYJĄĆ, ŻE NAUCZYCIELEK JEST OKOŁO 14 TYS. (GUS, OŚWIATA I WYCHOWANIE W ROKU SZKOLNYM 2010/2011). 10 działa w Unii Europejskiej i świecie Udział kobiet wśród zakładających firmy w 2010 r. działa w skali całej Polski...co potwierdza innowacyjność - wyższa niż męskich firm właś w zakresie produktów (procent firm, które wdrożyły innowacje w latach ) 31,7 21, ,6 19,5 18,3 14,6 14,6 Procent kobiet pracujących na własny rachunek powyżej 50 godzin tygodniowo Procent kobiet-pracowników najemnych pracujących powyżej 50 godzin tygodniowo ŹRÓDŁO: GUS, AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI POLSKI, IV KW. 2011; DANE OGÓLNOPOLSKIE zestawieniu z naszymi sąsiadami mamy najwyższe odsetki kobiet-pracodawców i pań pracujących na własny rachunek w jednoosobowych firmach. 5,1 ŹRÓDŁO: EUROSTAT Odsetek kobiet samozatrudnionych mających pracowników wśród kobiet pracujących ogółem (pracodawcy) Odsetek kobiet samozatrudnionych pracujących na własny rachunek (bez pracowników) wśród kobiet pracujących ogółem Odsetek kobiet samozatrudnionych mających pracowników wśród kobiet samozatrudnionych ogółem Szwecja Niemcy 2,5 32,8 29,3 Czechy 1,7 4,1 1,8 10,1 15,3 Polska 2,9 11,5 19,9 2,1 7,5 21,9 W radach nadzorczych 3 warmińsko-mazurskich spółek giełdowych zasiadają 4 kobiety. Litwa 1,3 5,9 18,2 Słowacja! wzrost inwestycji w badania wzrost liczby nowych produktów i rozwój w 2012 r. (prognoza) w 2012 r. (prognoza) jakość obsługi klienta cena jakość produktu (usługi) produktowe procesowe organizacyjne marketingowe ŹRÓDŁO: GPW - WYLICZENIA WŁASNE...są bardziej zorientowane na utrzyma się na rynku, a nawet wzrost w nim udziału, Ale mj ostroż Efekt - wśród firm kobiecych więcej jest firm zagrożonych, ale i więcej innowacyjnych. Wskaźniki przeżywalności dla firm założonych przez kobiety mj zaś na wzrost zysku. Cel strategiczny: (proc.) korzystają z kredytów Podział firm według typów: (proc.) i mężczyzn są podobne (proc.) 1. Założycielką lub szefową (proc.) 24,3 26,5 26,5 co trzeciej firmy jest kobieta 23,4 26,2 Firmy założone w 2009 r. aktywne nadal w 2011 r. Firmy założone w 2006 r. aktywne nadal w 2011 r. 2. Pa dominują w ochro 14,6 14,7 zdrowia, edukacji, 65,9 52,3 30,3 12,2 7,3 12,2 32,4 26,2 gastronomii, części usług 2,4 5,5 5,6 3. Polki są bardziej 76,3 76,7 43,8 46,1 przedsiębiorcze niż pa w Europie utrzyma się na rynku wzrost sprzedaży wzrost zysku wzrost udziału w rynku zagrożony (przewidują spadek na rozdrożu (spadek przychodów, stabilny innowator (przewidują dynamiczny innowator (wzrost przychodów, zatrudnia, zysku, zatrudnia, zysku, nadal wzrost przychodów, zysku, przychodów, zysków, inwestycji, brak inwestycji i innowacji) inwestują, ale brak innowacji) inwestycji, nowe produkty) zatrudnia, dużo nowych produktów) ŹRÓDŁO: GUS, 14 DANE OGÓLNOPOLSKIE 15

9 Pomnażamy Wwojewództwie warmińsko- -mazurskim środki trwałe brutto miały w 2010 roku wartość 74 mld zł. Około połowy tego majątku należy do przedsiębiorców i przedsiębiorstw oraz rolników. Pozostała część to drogi, mosty, li kolejowe, budynki publiczne, szkoły, szpitale, mieszkania. Pew dlatego przedsiębiorców uważa się za zamożnych tak sądzi 84 procent mieszkańców naszego regionu. To pogląd uprawniony w odsieniu do średnich i dużych firm. Jednak znakomitą większość polskich przedsiębiorstw ponad 95 procent stanowią małe firmy, których majątek to często tylko komputer, biurko i samochód. Średnio majątek brutto mikrofirmy (do dziewięciu zatrudnionych) w Polsce wynosi 101 tys. zł. Jest zatem dość skromny, ale przedsiębiorcy stale starają się go powiększać. Jak mówi właściciel Getin Holding Leszek Czarnecki: Pieniądze są jedy miernikiem skali sukcesu, a liczą się ambicja, porównywa się do innych i inwestowa w firmę.! 1. Majątek firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrósł o 56 proc. w ciągu 8 lat 2. Wynosi 20,7 tysiąca złotych w przeliczeniu na każdego mieszkańca regionu 3. W woj. warmińsko-mazurskim mamy prawie 4 grosze zysku z każdej złotówki sprzedaży nasz majątek Środki trwałe na mieszkańca (w tys. zł) w 2010 r. w 2002 r. 20,7 13,3 55,9 proc. 18,3 9,6 Elbląg 29,1 23,5 iławski 10,8 4,0 nowomiejski 6,8 3,2 brawski 9,7 10,2 elbląski ostródzki 19,2 9,2 działdowski 11,7 6,8 Środki trwałe na mieszkańca w ciągu ośmiu lat wzrosły o ŹRÓDŁO: GUS, DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA DZIEWIĘĆ OSÓB lidzbarski 11,8 7,8 Olsztyn 58,4 39,2 nidzicki 8,1 6,1 12,3 6,1 bartoszycki 7,1 6,2 olsztyński szczycieński 16,8 6,5 kętrzyński 14,5 13,3 mrągowski 21,7 12,4 19 węgorzewski 4,5 gołdapski 3,7 11,8 Środki trwałe w przedsiębiorstwach* maszyny, Majątek firm w regio dziś jest wart tyle co Stadionów Narodowych giżycki olecki 12,5 11,3 12,8 7,7 piski 9,0 11,2 1,9 Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach w 2010 r. (w tys. zł na mieszkańca)* * CZARNYM KONTUREM I MNIEJSZĄ LICZBĄ POKAZANO WARTOŚCI Z ROKU 2002 ełcki 22,8 13,4 budynki, urządzenia są warte w naszym województwie 29,6 mld zł * tylko firmy zatrudniające powyżej 9 pracowników Ponad 7 mld zł warte są środki trwałe w rolnictwie Aktywa obrotowe mają wartość 13 mld zł Aktywa trwałe netto tylko w firmach składających bilans 15,2 i rachunek wyników mają wartość mld zł W tym: należności krótkoterminowe 6,4 mld zł zapasy 4,3 inwestycje finansowe krótkoterminowe 2,1 pozostałe 0,2 Czy typowy przeciętny przedsiębiorca jest osobą zamożną? wiem zdecydowa tak zdecydowa raczej % ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 (wartość Stadionu Narodowego: 1,6 mld zł) 8 lat wcześj wartość środków Przez 8 lat wzrosły o: trwałych wynosiła tylko 56 19mld zł proc. Te aktywa to: środki trwałe 12,3 środki trwałe w budowie w tym: grunty 1,0 1,2 wartości budynki 7,2 materialne i prawne urządzenia mld zł 0,3 techniczne i maszyny długoterminowe 3,3 aktywa finansowe 0,7 środki transportu 0,5 pozostałe 0,2 pozostałe 0,8 Kapitały własne to już Można by za zbudować 14 Stadionów mld zł Narodowych Z każdej złotówki kapitału Wskaźnik rentowności własnego wypracowujemy obrotu wynosi 3,9 proc. przychody 2,8 zł Mamy więc 3,9 grosza zysku i 11 groszy zysku netto. z każdej złotówki sprzedaży raczej tak ŹRÓDŁO: GUS, DANE ZA 2010 R

10 Więksi niż fiat i PZU Cywilizacja i zysk idą ręka w rękę powiedział kiedyś prezydent USA Calvin Coolidge. To prawda. Bez zysków firm byłoby rozwoju gospodarczego. Z zysków finansowane są innowacje i inwestycje, z zysków rodzą się nowe miejsca pracy. A skąd biorą się zyski? Oczywiście, to nadwyżka przychodów nad kosztami, ale żeby uzyskać przychody, potrzebne są towary lub usługi, na które jest popyt. Wówczas konsumenci oceniają, że przedsiębiorcy są pożyteczni. W woj. warmińsko-mazurskim tak właś uważa 79 proc. mieszkańców. Ale też, by pojawiły się przychody i zyski, potrzebna jest praca samych przedsiębiorców. Dużo pracy. Cieszy, że ten wysiłek jest dostrzegany. 64 proc. mieszkańców naszego województwa i dwie trzecie w całej Polsce uważa, że przedsiębiorcy pracują więcej niż inni. Przychody firm w naszym regio są W większości powiatów woj. warmińsko-mazurskiego produkcja sprzedana przemysłu jest wielokrot większa niż dochody samorządów. Tylko w 3 powiatach mjsza - tam, gdzie ma dużych przedsiębiorstw. Elbląg (4 razy) elbląski (3 razy) iławski (4 razy) brawski ostródzki (15 razy) Czy przedsiębiorca pracuje więcej niż inni? wiem zdecydowa 8 tak zdecydowa % raczej 51 raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 R lidzbarski (2 razy) olsztyński (6 razy) Olsztyn (8 razy) 154 bartoszycki kętrzyński mrągowski (2 razy) ,5 mld zł wyniosły przychody firm w woj. warmińsko- -mazurskim 60 mld zł 55,5 dochody firm gołdapski (3 razy) PKO BP (16,2 mld zł) 3 razy węgorzewski olecki (3 razy) giżycki (4 razy) piski ełcki (4 razy) ,7 razy większe niż dochody gmin Są także większe od dochodów wielu firm znanych z działalności w całej Polsce Grupa PZU (18,6 mld zł) 3 razy Fiat Auto Poland (16,5 mld zł) 3 razy 1,3 razy większe niż w 2004 r. Przedsiębiorcy wypracowali* 1,5 * firmy zatrudniające 9 osób 2,0 zysk netto 1,5 mld zł zysków 40 0, Orange Polska (14,9 mld zł) 4 razy Są 1,0 1,0 1,5 52 Zyski są o procent większe niż w 2005 r. ŹRÓDŁO: GUS! 1. Przychody firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrosły o 27 procent w ciągu siedmiu lat 2. Blisko 80 procent firm przynosi zyski procent mieszkańców regionu uważa, że jesteśmy pożyteczni dla społeczeństwa nowomiejski (3 razy) działdowski (4 razy) nidzicki (3 razy) szczycieński (2 razy) dochody gmin (w mln zł) produkcja sprzedana przemysłu w mln zł i jako wielokrotność dochodów gmin Auchan Polska (6,5 mld zł) 9 razy Grupa Empik Media & Fashion (3,2 mld zł) 17 razy ŹRÓDŁO: LISTA 500 RZECZPOSPOLITA, OBLICZENIA WŁASNE 18 19

11 Pączkowa Zwojewództwa warmińsko-mazurskiego na głównym parkiecie giełdy są tylko trzy firmy, liderem jest Indykpol, który debiutował w 1994 r. (patrz wykres notowań). Drugi jest Ursus, którego markę kupiła Warfama, producent maszyn rolniczych z Dobrego Miasta. Natomiast Krynicki Recycling to duża firma zajmująca się utylizacją odpadów szklanych, która działa także w republikach nadbałtyckich. Jednak obroty akcjami są minimalne, w sumie spełna 40 mln zł. w 2011 r. Dla porównania pokazujemy także największe firmy regionu notowane na giełdzie. Michelin był zresztą na parkiecie, ale inwestor zagraniczny wycofał go. Obok rynku podstawowego na warszawskiej giełdzie istje także rynek NewConnect, przeznaczony dla młodych firm działających przede wszystkim w sektorach tzw. nowych technologii. Ich aktywa to głów walory intelektualne założycieli, pomysły i patenty. W woj. warmińsko- -mazurskim jest już siedem spółek notowanych na NewConnect. kapitału Wartość giełdowa naszych spółek jest Przychody ze sprzedaży wybranych firm giełdowych z woj. warmińsko-mazurskiego (w mln zł) Indykpol 978 Krynicki Recykling Ursus ,36, ŹRÓDŁO: RAPORTY SPÓŁEK Zysk/strata netto (w mln zł) 23,7 Indykpol Krynicki Recykling Ursus 12,4 8,6 4,7 08 0,4 1 1,2 1,5 1,3 5,4 08 0,4 0, ,4 ŹRÓDŁO: RAPORTY SPÓŁEK -29,1 Przychody ze sprzedaży największych spółek regionu (w mln zł) Michelin Polska 4778 Wipasz DBK ŹRÓDŁO: GPW Obrót akcjami spółek giełdowych z regionu (w mln zł) Zmiana kursu (w proc., =100) Graal Pamapol Indykpol Indeks sektora spożywczego razy większa niż ich kapitał akcyjny 30 czerwca 2012 r. wartość giełdowa spółek z woj. warmińsko-mazurskiego notowanych na WGPW wynosiła 255,5 mln zł Tymczasem ich nominalny kapitał akcyjny tylko 39,3 mln zł Zysk/strata netto największych spółek regionu 39,8 (w mln zł) 31,3 Michelin Polska Wipasz DBK 233,2 199, ,8! 57,7 20,5 08 6,6 13,1 21,5 28,1 28,5 3,7 09 0,2 b.d , ,2 1. Od debiutu na ŹRÓDŁO: GPW giełdzie Indykpol dał Najwyższą wartość rynkową ze spółek Na rynku NewConnect Kalendarium spółek 93,4 207 proc. zysku r. giełdowych regionu notowanych jest Zmiana kursu od debiutu do r., w proc., 7 powierzchnia koła proporcjonalna do zysku (straty) z inwestycji 2. Wartość giełdowa warmińsko-mazurskich firm zysk strata 91,3 to 255 mln zł DEBIUT: r. 76,8 Indykpol 3. 7 firm z regionu weszło DEBIUT: r. 125mln zł +206,5% na giełdowy parkiet Ursus DEBIUT: r. +4,3% -30,2% Krynicki Recykling New Connect ma Indykpol spółek z regionu ,4 125,3 103, ,9 ŹRÓDŁO: GPW r.

12 Naprzód Czyli inwestycje Inwestycje są najważjsze dla rozwoju. Dlatego co roku przedsiębiorcy prywatni inwestują w województwie warmińsko-mazurskim 3 3,5 mld zł. Ktoś powiedział, że droga do sukcesu w biznesie jest zawsze w budowie. To trafne powiedze, dosłow i w przenośni. Dlatego każdy przedsiębiorca inwestuje na miarę swoich możliwości finansowych. Przeciętna duża firma (powyżej 249 zatrudnionych) zainwestowała w Polsce w 2010 roku 22,3 mln zł, firma mikro (do 9 zatrudnionych) 15,1 tys. zł. Prywatny przedsiębiorca inwestuje, ile może, w firmę, nawet kosztem własnej konsumpcji (w proc.) wiem zdecydowa tak 13 5 zdecydowa 8 raczej ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, STYCZEŃ 2012 raczej tak kilometrów dróg (koszt budowy drogi gminnej to 2 mln zł za kilometr) 3, , mld złotych to równowartość: Nakłady inwestycyjne według liczby pracujących (mld zł) 250 osób osób 0,7 0,6 ogółem 2,6 0,5 0,7 do 9 osób Nakłady inwestycyjne w środki trwałe (mld zł) środki transportu maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia mld złotych zainwestowali w 2010 r. przedsiębiorcy w woj. warmińsko-mazurskim* kilometrów światłowodu (40 tys. zł za kilometr sieci głównej) osób budynki 0,1 0,4 ogółem 1,1 0,6 TYLKO PRZEDSIĘBIORSTWA NIEFINANSOWE, W FIRMACH ZATRUDNIAJĄCYCH POW. 49 OSÓB, WEDŁUG SIEDZIBY FIRMY ŹRÓDŁO: GUS WYBRANE SEKCJE ŹRÓDŁO: GUS * Tylko sektor prywatny, wszystkie sekcje PKD, według lokalizacji inwestycji Nakłady inwestycyjne firm Na jednego mieszkańca (w mld zł, sektor prywatny) wyniosły w 2010 r. 2,03 2,76 3,24 3,94 3,47 3,08 2,96 zł proc. inwestowanych To więcej o 89 proc. przez firmy pieniędzy niż inwestycje pochodzi z ich własnych samorządów: 1562 środków mln zł zainwestowały najmjsze firmy mln zł (poniżej 10 osób zatrudnionych) 624 Nakłady inwestycyjne (w zł na mieszkańca w 2010 r.) brawski gołdapski Elbląg bartoszycki 890 węgorzewski lidzbarski kętrzyński 461 olecki elbląski giżycki 4129 olsztyński mrągowski ełcki iławski ostródzki 1305 Olsztyn piski szczycieński 624 Mieszkańcy regionu doceniają to zaangażowa. Jak widać na wykresie kilometrów wodociągów (60 tys. zł za kilometr sieci w tere powyżej, 52 proc. z nich uważa wręcz, wiejskim) boisk piłkarskich Orlików (koszt budowy Orlika to 1,1 mln zł) że prywatny przedsiębiorca inwestuje w firmę, ile może, nawet kosztem własnej konsumpcji. nowomiejski 1121 nidzicki! kilometrów chodników 662 działdowski 611 (200 zł za metr bieżący chodnika o szerokości 1,5 metra) miejskich latarni (koszt latarni to 7 tys. zł) 1. Inwestycje są prawie 2588 dwa razy większe niż samorządów woj. warmińsko- woj. podlaskie woj. pomorskie woj. kujawsko- woj. mazowieckie proc. inwestycji krytych basenów -mazurskie -pomorskie (koszt budowy kompleksu przedsiębiorcy finansują basenów to 20 mln zł) kilometrów kanalizacji (200 tys. zł za kilometr ze środków własnych małych wiejskich sieci w tere wiejskim) oczyszczalni ścieków 3. Warmińsko-mazurskie (koszt to 500 tys. złotych) mikrofirmy w 2010 r. zainwestowały ŹRÓDŁO: GUS, PARP, MF, INFORMACJE WŁASNE DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB 624 mln zł 22 23

13 Budujemy Przedsiębiorcy konstruują i produkują urządzenia chroniące ziemię, wodę i powietrze, budują instalacje zmjszające zaczyszczenia. W województwie warmińsko-mazurskim w tym sektorze zarejestrowanych jest ponad 400 firm. Na dodatek to przedsiębiorcy finansują ochronę środowiska. Płacą większość podatków i zasilają w ten sposób budżet państwa i samorządów, które za te środki budują oczyszczal ścieków, ujęcia wody, sieci kanalizacyjne itd. Równocześ przedsiębiorcy sami, z własnych środków, finansują instalacje w swoich firmach. W poszczególnych województwach od 20 do nawet ponad 60 procent nakładów na ochronę środowiska i gospodarkę wodną stanowią bezpośred wydatki przedsiębiorców (średnio w Polsce 44 proc.). Dlatego błędna jest opinia, że przedsiębiorcy zwracają uwagi na to, jaki wpływ na otocze ma ich działalność, a tak twierdzi, stety, 71 proc. mieszkańców regionu. Zielona Polska powstaje w dużej mierze dzięki przedsiębiorcom. Zieloną polskę Inwestycje w ochronę środowiska w działdowski 9,7 olsztyński 37,9 mrągowski 12,7 Olsztyn 146,3 iławski 55,3 nidzicki 2,9 brawski 12,6 szczycieński 27,9 bartoszycki 15,7 kętrzyński 15,7 lidzbarski 7,3 PODREGION OLSZTYŃSKI 266,4 PODREGION ELBLĄSKI 166,3 procentach finansowane są w naszym województwie przedsiębiorców Znaczna część nakładów Podob jest z nakładami na ochronę środowiska to środki na gospodarkę wodną. własne przedsiębiorców Jedna trzecia pochodzi od przedsiębiorców struktura nakładów struktura nakładów (w proc.) (w proc.) środki kredyty inne środki inne i pożyczki (208 tys. zł) (1 981 tys. zł) własne własne ( tys. zł) krajowe ( tys.zł) 0,2 0,5 ( tys. zł) 32,2 33przez 33,2 8,9 olecki 19,9 ostródzki * dane z 2009 r. 33,8 węgorzewski Inwestycje na jednego mieszkańca wyniosły (w zł) to znaczy ,7 350! 300 Elbląg 250 nowomiejski elbląski 24, mln zł wyniosły 16,6 13,8 166proc. zł 150 w regio inwestycje Nakłady więcej niż 5 lat wcześj w środowisko i gospodarkę na inwestycje wodną w 2010 r. W naszym regio działa w ochronę 2. Przedsiębiorcy Warmii środowiska i Mazur sfinansowali i gospodarkę wodną 33 proc. z nich WOJEWÓDZTWO w 2010 r. 3. Mamy 421 firm zarejestrowanych w tym 521,5 mln zł firm zajmujących się recyklingiem rekultywacją poborem, uzdatniam ściekami WARMIŃSKO-MAZURSKIE (w mln zł) ŹRÓDŁO: GUS i dostarczam wody sektorze PODREGION EŁCKI 88,8 giżycki 18,7 piski 4,7 ełcki 31,1 gołdapski 9,7 kredyty i pożyczki krajowe ( tys. zł) 9,1 fundusze ekologiczne ( tys. zł) 20,8 Tylko w 2010 roku przybyło: środki z zagranicy ( tys. zł) 34,5 środki z budżetu (7 456 tys. zł) 1,9 Przedsiębiorcy zwracają uwagi na to, jaki wpływ na otocze ma ich działalność wiem zdecydowa raczej ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 fundusze ekologiczne ( tys. zł) 19,2 zdecydowa tak 20 środki z zagranicy ( tys. zł) 36,2 6 oczyszczalni oraz instalacje do redukcji zaczyszczeń gazowych o zdolności 46 * ton/rok raczej tak środki z budżetu (3 891 tys. zł) 3, % 51

14 Miejsca pracy są w przedsiębiorstwach Większość mieszkańców Warmii i Mazur pracuje w przedsiębiorstwach oraz gospodarstwach rolnych. W sektorze prywatnym takich osób w regio jest 312 tys. Do tego należy doliczyć ponad 19 tys. pracujących w przedsiębiorstwach publicznych, głów w przemyśle i transporcie. Dlatego mieszkańcy naszego województwa uważają (82 proc.), że to przedsiębiorcy dają zatrud większości Polaków. Niestety częściej słyszymy w mediach o tworzonych miejscach pracy, lecz o zwolniach. Zwol to zawsze trudna decyzja dla przedsiębiorcy, tym trudjsza, im bardziej uwarunkowana czynnikami zewnętrznymi, na przykład pogorszem koniunktury. Dane GUS na temat płac i zatrudnia wskazują jednak, że w kryzysie przedsiębiorcy starają się chronić miejsca pracy, a jeśli to koczne, ograniczają koszty, zmjszając wynagrodzenia. Pamiętajmy też, że nawet jeżeli 5 proc. osób trzeba zwolnić, to dzięki poprawie konkurencyjności firmy 95 proc. pozostałych ma nadal pracę. 4W 2010 r. przedsiębiorcy przyjęli Głów to przedsiębiorcy Wskaźnik zatrudnia A liczba pracujących roś W 2011 r. zatrudniliśmy do pracy w woj. warmińsko-mazurskim stworzyli w regio doszedł już do 500 w tys. osób * osób pełnosprawnych 400 Pracujący do 2009 r. W 2010 przyjęliśmy do pracy (bez rolnictwa) osoby nowych miejsc pracy proc ** absolwentów ŹRÓDŁO: GUS; * 2011 WSKAŹNIK WG BAEL W GRUPIE LAT, ** DANE PO AKTUALIZACJI SPISU ROLNEGO Z 2010 R. pracują w firmach i gospodarstwach rolnych Pracujący - według branży, dane za 2010 r. głów sektor prywatny głów sektor publiczny Struktura pracujących przemysł - ogółem w woj. warmińsko- rolnictwo, leśnictwo, -mazurskim łowiectwo i rybactwo sektor prywatny (razem z mikrofirmami) handel hurtowy i detaliczny; naprawa sektor publiczny samochodów i motocykli edukacja budownictwo brawski W regio na każde 5 osób Struktura pracujących w powiatach sektor prywatny sektor publiczny Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych zatrudniających do 9 osób bartoszycki węgorzewski gołdapski Elbląg kętrzyński lidzbarski olecki opieka zdrowotna działalność informacja i pomoc społeczna związana i komunikacja elbląski z obsługą rynku 3061 giżycki ruchomości olsztyński działalność w zakresie działalność mrągowski usług administrowania związana! i działalność z zakwaterowam iławski ełcki wspierająca Olsztyn ostródzki i usługami 1. Większość miejsc pracy gastronomicznymi działalność piski jest w przedsiębiorstwach administracja nowomiejski publiczna i obrona transport 7511 związana 2. W sektorze prywatnym z kulturą, narodowa; i gospodarka rozrywką pracuje trzy razy więcej szczycieński obowiązkowe magazynowa i rekreacją ludzi niż w publicznym zabezpieczenia nidzicki działalność W 2010 roku to głów społeczne profesjonalna, pozostała działalność przedsiębiorcy stworzyli naukowa i techniczna działalność finansowa usługowa 17,9 tys. miejsc pracy działdowski i ubezpieczeniowa 5971 ŹRÓDŁO: GUS 8199 ŹRÓDŁO: GUS 26 27

15 0,6 W woj. warmińsko-mazurskim o stwierdzeniu: Mieszkańcy woj. warmińsko-mazurskiego typowy prywatny przedsiębiorca jest uczciwy doceniają, że podatki od biznesu finansują z naszych wobec państwa (płaci podatki i przestrzega np. budowę dróg czy administrację prawa), takie zebraliśmy opi: zdecydowa wiem wiem zdecydowa zdecydowa 12 8 tak 18 7 tak zdecydowa % % raczej tak podatków ŹRÓDŁO: GFK POLONIA raczej raczej tak raczej DLA PKPP LEWIATAN, 2012 Przedsiębiorcy z regionu mld zł podatków CIT i VAT, 2 razy w 2011 r. wpłacili ok. więcej niż wydatki na policję w naszym województwie To równocześ: 2 175,1 Warmińsko-Mazurski US -421,0 proc.50proc. proc. Warmińsko-Mazurski Urząd Skarbowy w Olszty obsługuje tylko firmy - największych płatników w województwie. razy więcej niż wydatki 9wydatków z budżetu Ujemny wynik z VAT oznacza, wydatków na utrzyma samorządów na kulturę państwa na sądownictwo że zwroty były wyższe niż wpływy. szpitali w województwie* w województwie* w Polsce* * w 2011 r. 3,8 Brawo Podatki płacone przez przedsiębiorców uwzględnione Wpływy z podatków na tere Izby 0,6 10,8 w budżetach samorządów Skarbowej w Olszty (w mln zł) 17,5 29, ,9 (w zł na osobę) 3500 Bartoszyce **podatek od czynności cywilnoprawnych Elbląg 36,8 36, ,4 Kętrzyn 13,1 17,8 44,8 PCC ** Olecko 29,5 35, ,4 brawski gołdapski 599,2 VAT 321,9 7,9 Giżycko bartoszycki 217 węgorzewski 0, ,6 CIT 232,3 2,3 Elbląg lidzbarski kętrzyński ,1 33,2 elbląski olecki Olsztyn 2,5 23,3 30,9 183 giżycki ,3 PIT 1551,9 olsztyński ŹRÓDŁO: MF 48,2 38,8 Ostróda Ełk Iława 4,8 34,3 21, ,2 14,3 mrągowski W porównaniu z sąsiadami podatki Szczytno 3 ostródzki Olsztyn ełcki Pisz w Polsce są umiarkowa wysokie iławski 2,9 245 piski całkowite wpływy podatkowe i na ubezpiecze społeczne (proc. PKB) 1,7 0,4 193 udział podatków i składek od pracodawców -3,1 szczycieński w całkowitych wpływach podatkowych (w proc.)! 0, ,1 210 Nidzica nowomiejski 33,2 25,3 Szwecja Nowe Miasto Lubawskie 224 nidzicki ,3 Działdowo 0,5 Dania 64,6 Litwa działdowski 1. W 2011 roku Izba 48, ,4 40,6 Skarbowa w Olszty 75,9 2,3 zebrała 232 mln zł podatku Olsztyn 194,5 od zysku CIT Na budżety samorządowe składają się podatki płacone przez przedsiębiorców, m.in. udział w podatku Polska Wpływy 335,1 CIT, podatek od środków transportowych, opłata targowa, podatek od ruchomości, opłata za 31,8 2. Dwie trzecie podatków z podatków 64,5 (dane za 2011 r., w mln zł) zezwole na sprzedaż alkoholu, opłata eksploatacyjna. Na mapie uwzględniliśmy tylko część podatków Niemcy w Polsce płacą przedsiębiorcy stanowiących dochód samorządów, którą jednoznacz można przypisać przedsiębiorcom. 39,5 osoby 51,6 Czechy 3. Jesteśmy najważjszym 24,8 Słowacja VAT prowadzące 33,8 źródłem dochodów dla 28,3 działalność gospodarczą 72,8 70,0 samorządów CIT (PIT-28, 36 i 36L) ŹRÓDŁO: MF ŹRÓDŁO: MF, MSW, OBLICZENIA WŁASNE ŹRÓDŁO: EUROSTAT Przedsiębiorcy płacą CIT i VAT. W skali kraju jest to kwota około 160 mld zł. W woj. warmińsko- -mazurskim wpływy te są wielkie, ale to dlatego, że wiele ogólnopolskich firm płaci podatki w Warszawie. Rówż indywidualny podatek dochodowy PIT w części pochodzi od przedsiębiorców tak rozliczają się m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą. Znaczna kwota podatków zasila budżety lokalne. Samorządy mają udział w podatku CIT i PIT. Wpływy z VAT też w znacznej części wracają do regionów, jako dotacje dla samorządów np. na oświatę. Takie dotacje i subwencje stanowią ponad połowę dochodów gmin. Do tego dochodzą podatki i opłaty lokalne. Przedsiębiorcy płacą w miastach i gminach podatek od ruchomości i od środków transportowych oraz wnoszą liczne opłaty wynikające z działalności. 64,5 proc. wszystkich wpływów podatkowych budżetu centralnego i samorządów pochodzi od pracodawców, głów przedsiębiorców. 51 kosztu utrzymania szkolnictwa podstawowego i średgo w naszym województwie* 28 29

16 Płaca Ważjsza od Świadczeń W przeciętnej rodzi Zbadań gospodarstw domowych wynika, że w województwie warmińsko-mazurskim 65 proc. do- z naszego regionu ponad 8000 chodów mieszkańców stanowią wynagrodzenia, 29 proc. świadczenia społeczne. Wynagrodzenia wypłacają 2000 głów przedsiębiorcy. Ponadto finansują oni w części emerytury i renty (poprzez wpłaty składek) oraz w całości za siłki dla bezrobotnych (poprzez składki HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; do Funduszu Pracy) NAPRAWA POJAZDÓW TRANSPORT SAMOCHODOWYCH I GOSPODARKA I MOTOCYKLI Często można spotkać się z opinią, MAGAZYNOWA że prywatni przedsiębiorcy mało płacą pracownikom, bo sami chcą więcej zarobić. Sprawa jest tak prosta. Płace w sektorze budżetowym są wyższe, bo tak chce parlament, rząd i samorządy. Przedsiębiorca prywatny jest natomiast zależny jedy od uwarunkowań rynkowych i poziom płac wyznacza rynek, popyt i podaż pracy. Przedsiębiorcy dążą rówż do jak najwyższych dochodów, żeby mieć środki na rozwój firmy. Pracownicy w woj. warmińsko-mazurskim rozumieją reguły prowadzenia biznesu i choć bywają zadowoleni z warunków pracy czy płacy, to jednak zapytani o swojego pracodawcę odpowiadają, że go szanują (69 proc.). DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE USŁUG ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA Typowy prywatny pracodawca troszczy się o swoich pracowników Polska woj. warmińsko-mazurskie proc. dochodu na osobę pochodzi z wynagrodzeń wypłacanych głów przez firmy* fundusz pracowniczy HOTELARSTWO I GASTRONOMIA 65398mln Przeciętne zł BUDOWNICTWO miesięczne ** PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIE POMNOŻONE PRZEZ PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE wynagrodzenia brawski brutto w 2010 r. Przeciętne wynagrodze brutto Przeciętne 42% wynagrodze brutto było o gołdapski na Warmii i Mazurach roś co roku 2074 zł bartoszycki w powiatach* w branżach (w zł) 2529 PRZETWÓRSTWO Elbląg 1960 zł węgorzewski 2239 zł (dla sektora (w zł) PRZEMYSŁOWE prywatnego) 2591 zł kętrzyński 2165 zł 3200 zł SEKTOR lidzbarski olecki PRZEDSIĘBIORSTW elbląski 2217 zł 2214 zł giżycki 2122 zł 2600zł SEKTOR DZIAŁALNOŚĆ 2305 zł olsztyński 2176 zł BUDŻETOWY 2596 PROFESJONALNA, 2400 zł NAUKOWA I TECHNICZNA 2131 zł ełcki 2200 zł * DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW wyższe niż w 2005 r. GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH ostródzki Olsztyn mrągowski 2404 zł LICZBA PRACUJĄCYCH DOSTAWA WODY; 1800 zł iławski 2421 zł 3073 zł 2610 zł PRZEKRACZA 9 OSÓB Najlepiej zarabia się w: GOSPODAROWANIE ŚCIEKAMI I ODPADAMI zł piski działalności finansowej i ubezpieczeniowej ORAZ DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA szczycieński 2190 zł 3866 zł ADMINISTRACJA Z REKULTYWACJĄ PUBLICZNA nowomiejski 2270 zł I OBRONA NARODOWA; 3722 DZIAŁALNOŚĆ OBOWIĄZKOWE 1926 zł nidzicki ZWIĄZANA ZABEZPIECZENIA Z OBSŁUGĄ zł SPOŁECZNE RYNKU działdowski NIERUCHOMOŚCI 2372 zł EDUKACJA 3298 wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze! INFORMACJA I KOMUNIKACJA OPIEKA do układów klimatyzacyjnych 3229 ZDROWOTNA 3731 zł ROLNICTWO, I POMOC LEŚNICTWO, SPOŁECZNA 1. 4,8 mld złotych 2816 ŁOWIECTWO wynagrodzeń wypłaciły I RYBACTWO DZIAŁALNOŚĆ WYTWARZANIE ZWIĄZANA firmy z naszego regionu 3386 GÓRNICTWO I ZAOPATRYWANIE Z KULTURĄ, I WYDOBYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, ROZRYWKĄ swoim pracownikom* GAZ, PARĘ WODNĄ, I REKREACJĄ 2578 GORĄCĄ WODĘ I POWIETRZE DO UKŁADÓW 2. Najlepiej płacimy finansistom brutto prawie KLIMATYZACYJNYCH górnictwie i wydobywaniu 3481 DZIAŁALNOŚĆ 3481 zł FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA 4 tys. zł miesięcz procent pracowników szanuje swojego 3866 pracodawcę * Dotyczy firm zatrudniających powyżej dziewięciu osób ŹRÓDŁO: GUS wiem zdecydowa raczej % zdecydowa tak raczej tak 69 proc. pracowników w woj. warmińsko-mazurskim zapytanych o ich pracodawcę odpowiedziało, że go szanuje W 2011 r. miesięczny fundusz pracowniczy** W kolejnych latach rósł i wynosił: w przedsiębiorstwach powyżej 9 zatrudnionych wyniósł * DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY, ŹRÓDŁO: GUS, BUDŻETY GOSPODARSTW DOMOWYCH W 2011 R mln zł ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN

17 2 Najwięksi Jakim poważam cieszą Na liście 500 największych Przychody Michelin, producenta opon, Największym inwestorem regionu jest Najcenjszą markę w województwie się właściciele dużych firm? polskich firm zwiększyły się w ciągu 5 lat dwukrot Michelin Polska, który wydał na rozwój ma Indykpol, warta jest wiem mln zł 7 12 małym 4000 średnim 26 i Najcenjsi % bardzo dużym 149mln zł 281mln zł 4pochodzą z województwa 2518 dużym 2000 w 2011 r. To dwa razy więcej niż budżet Ełku warmińsko-mazurskiego ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 ŹRÓDŁO: LISTA RZECZPOSPOLITA Wartość Michelin Polska jest razy większa niż budżet Olsztyna Na najnowszej liście wartości firm według Rzeczpospolitej producenta opon Michelin Polska Najcenjsze wyceniono na 2 mld zł. Kilka innych marki (w mln zł) dużych firm regionu, m.in. Wipasz, DBK i Indykpol, wartych jest od 100 do 400 mln zł. Cieszy fakt, że wśród 35 firm z woj. warmińsko-mazurskiego, obecnych na liście 2000 największych meble Wójcik Mebelplast w Polsce, tak dużo (21) jest przedsiębiorstw przemysłowych. Choć usługi tworzą już większość produktu 281 Indykpol Adampol SA GK ŹRÓDŁO: RANKING MAREK, RZECZPOSPOLITA 2011 krajowego, przedsiębiorstwa przemysłowe stanowią jednak trwałą podsta- Naj naj naj... (Zaścianki) ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA 2012 wę całej gospodarki. Cieszy rówż Trans Ser s.j. Największe przychody Najwyższa rentowność netto Największe zyski netto Najwyższe zatrud (Młynary) ze sprzedaży (w mln zł) (w proc.) (w mln zł) (w etatach) stały wzrost zysków i przychodów dużych firm regionu. 257 Gwiazda s.j. Falco Mazurkiewicz 7 b.d. W efekcie właściciele większych Eltel Networks przedsiębiorstw cieszą się poważam wśród mieszkańców regio Michelin Polska Lubawa Michelin Polska Michelin Polska Olsztyn SA ADM Czernin SA Wójcik Fabryka (Elbląg) Mebli sp. z o.o. GK b.d. nu (65 proc.), podob jak prezesi (Elbląg) Wipasz SA (Wadąg) Okręgowa Najwyższa wydajność Najwyższy podatek dochodowy Najwyższa efektywność Najwyższy wzrost przychodów (przychody na zatrudnionego, w mln zł) (w mln zł) (zysk na zatrudnionego, w tys. zł) (2011/2010, w proc.) i dyrektorzy (54 proc.). Martwi, że na Spółdzielnia b.d. Mleczarska społecznej drabi prestiżu znacz gorzej od szefów dużych przed- Szynaka-Meble sp. z o.o. DBK sp. z o.o. GK Olsztyn (Giżycko) 5 siębiorstw wypadają właściciele (Lubawa) 978 Serwistal sp. z o.o (Ełk) warsztatów i małych firm (37 proc.) Falco Mazurkiewicz, Gwiazda Wipasz Falco Mazurkiewicz, Gwiazda Adampol oraz sklepów (14 proc.). A przecież 16 b.d. 206 Indykpol SA GK 4778 Rosną przychody, są zyski Na Liście 2000 Rzeczpospolitej jest 35 firm oni także tworzą produkt krajowy Cetco-Poland sp. z o.o. GK 3 b.d (Korpele-Szczytno) z woj. warmińsko-mazurskiego Michelin Polska i miejsca pracy. Mardi sp. z o.o. z następujących branż: 190 (Biskupiec) 914 przetwórstwo przemysłowe! Michelin Polska SA Wipasz Dynamika 1. Mamy 4 firmy wśród przychodów od 2006 r. handel hurtowy i detaliczny, naprawa samochodów i motocykli Indykpol (w proc.) 500 największych w Polsce 11 Największe firmy 159 Dynamika zysku 2. Wartość Michelin Polska w województwie 77 netto od 2006 r. budownictwo lidera wartości w regio (w proc.) przychody przeciętne Szynaka-Meble 2 wynosi 2 mld zł ze sprzedaży zatrud 265 (w mln zł) (etaty) proc. mieszkańców 167 transport i gospodarka magazynowa Warmii i Mazur darzy Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Giżycko 1 zysk/strata szacunkiem właścicieli 300 netto dużych firm (w mln zł) 532 ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA ŹRÓDŁO: LISTA 2000, RZECZPOSPOLITA , ,1

18 2 Jesteśmy konkurencyjni Eksport z Warmii i Mazur jest Od stuleci handel zagraniczny jest źródłem dobrobytu. Umożliwia najlepsze wykorzysta kapitału i pracy. Dzięki mu konsumenci (filii, spółek i oddziałów) firm Liczba jednostek zagranicznych z woj. warmińsko-mazurskiego mają większy wybór towarów i niższe ceny. Natomiast zdolność do eksportu jest dowodem na konkurencyjność 3 Litwa poszczególnych przedsiębiorstw i narodowej gospodarki. ogółem 19 Województwo warmińsko-ma- 3 Ukraina ŹRÓDŁO: GUS, DANE ZA 2010 R. Liczba firm-eksporterów w Polsce (w tys.) USA 13, , ŹRÓDŁO: GUS, DANE OGÓLNOPOLSKIE zurskie z 24-procentowym udziałem eksportu w przychodach ze sprzedaży jest powyżej średj krajowej i ma tak znanych eksporterów jak Michelin, liczne fabryki mebli czy Ostróda Yacht i inne stocz jachtowe. Wyniki których pokazujemy na mapie. Ich łączne przychody z eksportu stanowią ok. 55 proc. eksportu z regionu i to dzięki mu istją w nich setki miejsc pracy. W sumie eksporterami jest prawie 400 firm z Warmii i Mazur. Mieszkańcy naszego regionu doceniają fakt, że konkurencyjność na rynku globalnym i eksport wzmacniają prestiż kraju. Ze stwierdzem, że prywatni przedsiębiorcy budują siłę ekonomiczną Polski na świecie, zgadza się tu 71 proc. osób. Nie tylko wśród dużych, lecz także wśród MSP jest w Polsce wielu eksporterów. Najwięcej w (w proc.) przemyśle 53,3 handlu 26,8 transporcie 5,8 192 (95,9 %) W 2011 r. mieliśmy w woj. warmińsko-mazurskim 394 9,4mld firmy-eksporterów Łączne przychody z eksportu w 2011 r. wyniosły* zł Co stanowiło 23,8proc. przychodów ogółem Coraz aktywj penetrujemy świat 16 naszych firm ma filie i spółki za granicą * DANE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH SEKTORA PRZEDSIĘBIORSTW, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB. ŹRÓDŁO: GUS 2011, 2010 razy większy niż eksport owoców i warzyw z całej Polski Dania Irlandia Holandia Niemcy Belgia Czechy Szwajcaria Austria Francja Słowenia Portugalia Hiszpania Włochy Główne Wartość eksportu kierunki eksportu (mln zł) 2007 r r. działalności profesjonalnej usługowej i technicznej 3,8 budownictwie 137! 3,0 ŹRÓDŁO: GUS, DANE OGÓLNOPOLSKIE 180 Ostróda Prywatni przedsiębiorcy budują siłę (15,9 %) ekonomiczną Polski na świecie Yacht (81,1 %) 1. Co piąta firma jest 346 Ostróda eksporterem* (w proc.) Indykpol wiem zdecydowa tak (95,6 %) 2318* (53 %) Olsztyn 2. Średnio co czwarta zdecydowa złotówka sprzedaży 1 Adampol Michelin (61,5 %) pochodzi z eksportu Zaścianki raczej 10 Polska Impress 109 Fabryka 117 Szynaka- 3. Kierunki eksportu z regionu: Unia Europejska, Olsztyn (74 %) Decor Mebli -Meble 63 raczej tak 50 Lubawa ale rówż Ukraina, * Dotyczy firm Polska Wójcik ŹRÓDŁO: GFK POLONIA zatrudniających Ełk Elbląg Rosja i USA powyżej dziewięciu osób DLA PKPP LEWIATAN * 2008 r. ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA, GUS, SPÓŁKI Wielka Brytania Norwegia Łotwa Litwa Słowacja Węgry Ukraina Rosja Chiny (w nawiasie podano udział eksportu w sprzedaży ogółem, w 2011 r.)

19 115 budynki stado podstawowe Bilans (w tys. zł) kapitał Rolnik własny ziemia aktywa trwałe zobowiązania aktywa pasywa aktywa 144 długoterminowe maszyny obrotowe ogółem ogółem zapasy 70 i środki zobowiązania transportu stado krótkoterminowe obrotowe 40 prawdziwy mikroprzedsiębiorca 63 inne ŹRÓDŁO: FADN I POWSZECHNY SPIS ROLNY Przychody gospodarstwa to proc. obrotów mikrofirmy Na Warmii i Mazurach jest 65 tys. gospodarstw rolnych, w części małych i bardzo małych. Nie- Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego z naszego województwa które z nich przynoszą dochodu, bo sprzedają swoich produktów. 64 W woj. warmińsko-mazurskim 773 mamy Jednak w naszym regio mamy też Roczne przychody koszty 123tys. zł wśród rolników wielu prawdziwych (w tys. zł) przedsiębiorców. Dochód na osobę dopłaty pełnozatrudnioną Efektywność ekonomiczną gospodarstw rolnych bada Instytut Ekono- 56 z rodziny 66 miki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Obserwuje ponad 700 tys. gospodarstwa rolne tys. zł Ale tylko Liczba gospodarstw pod względem obszaru gospodarstw rolnych w Polsce, a które z nich (ponad 5 tys.) prowadzą czynsze 2 żywiec wołowy rachunkowość rolniczą, dzięki czemu przychody odsetki 6 żywiec wieprzowy możemy się dowiedzieć, jakie mają 47 ogółem wynagrodzenia przychody i koszty ma powyżej 15 ha powierzchni poniżej 1 ha 1-2 ha 2-3 ha 3-5 ha 5-10 ha ha 15 ha W woj. warmińsko-mazurskim w badaniach tych w 2010 roku uczestniczy- podatki 8 W 2011 r. rolnicy sprzedali w skupie a zwierzęce za produkty roślinne za ło 300 efektywnych ekonomicz rodzinnych gospodarstw rolnych. To koszty żywiec drobiowy 48 amortyzacja 43 87proc. 828 mogą być małe obszarowo gospodarstwa, ale całe pod szkłem, duże sadow- ogółem użytków rolnych pozostałe 6 to gospodarstwa 249 indywidualne mln zł 2729mln zł nicze czy wielkoobszarowe zorientowane na produkcję mięsa, mleka czy usługi 3 W przeliczeniu mleko i przetwory 84 produkcja koszty utrzymania na jednego zboża. Ilustracja obok pokazuje przeciętne dochody i koszty tych właś regionu było to żywca rzeźnego mleka zwierzęca maszyn i budynków 15 mieszkańca kilogramów litrów 198 gospodarstw. Liczby dowodzą, że są to energia 25 pozostałe 7 rzeczywiście mikroprzedsiębiorstwa. Rolnicza firma raportuje, ekonomiści obliczają (badania FADN) pozostałe 9 buraki cukrowe gospodarstw w woj. warmińsko-mazurskim pod względem wartości ekonomicznej średnich i dużych koszty owoce 4 nasiona i sadzonki 9 prowadziło w 2010 r. rachunkowość rolniczą na potrzeby systemu FADN. Oto portret przeciętnego z nich: ogólnogospodarcze! Roczny czas pracy Czyli w każdym Do tego wykorzystują warzywa i kwiaty 4 Czyli zatrudniają, 49 własnej wynosi pracuje, średnio licząc, , średnio licząc, środki ochrony roślin ziemniaki ,6 mln złotych wynoszą 0,35 średnio aktywa efektywnego gospodarstwa godzin rocz nawozy 26 rośliny oleiste 17 rolnego w regio produkcja koszty godzin osoby na pełny etat pracy najemnej osoby na pełny etat 2. Pracują w nim średnio roślinna bezpośred Zatem w takiej rolniczej zboża 83 Średnio gospodarują na Wartość jej wiele ponad 2 osoby mikrofirmie pracują ,5 produkcji wynosi pasze zł w sumie 3. Ich produkcja wyniosła przecięt przecięt 321 tysięcy Wartość przychodów wiele ha ziemi własnej przeciętnej mikrofirmy złotych ponad 2 osoby 323tys. zł i dzierżawionej w woj. warmińsko-mazurskim to* * DO 9 ZATRUDNIONYCH 36 37

20 168 Jesteśmy Innowacyjni 352 mln zł nakładów tysięcy Według badań GUS woj. warmińsko-mazurskie ma dość wysoki odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych wśród firm warmińsko-mazurskich firm przemysłowych 18,6 proc. Ale na liście innowacyjnych firm Rzeczpospo- na innowacje to litej w czołówce znalazła się tylko Ostróda Yacht. Co oznacza, że Przedsiębiorstwa innowacyjne ma tu innowacji o kilku ciekawych ( r., w proc.) firmach piszemy obok. W sumie jednak przedsiębiorcy regionu w 2010 r. wśród ogółu przedsiębiorstw przemysłowych zainwestowali w innowacje tylko b.d. mln zł. To zdecydowa za mało. W Polsce wśród ogółu przedsiębiorstw usługowych nakłady na badania i rozwój jako odsetek produktu krajowego (0,74 proc.) b.d. W jednostkach -2,2 Nakłady firm 0,32 0,35 0,31 badawczo-rozwojowych na Warmi i Mazurach 0,26 są znacz niższe niż u europejskich w przedsiębiorstwach na działalność liderów Niemiec, Danii czy Szwecji. 0,1 woj. warmińsko-mazurskiego o innowacyjną 0,02 b.d. 0,02 b.d. b.d. Ten wskaźnik w woj. warmińsko-mazurskim wynosi tylko 0,32 proc. (122 zł pracowało w 2010 r. 131osób proc. mj niż w 2005 r. wynosiły: (w mld zł) ŹRÓDŁO: GUS Średnio nakłady w jednym 1686 a w usługowym 3308 na mieszkańca w 2010 r.). Według Adama Górala, twórcy Asseco, innowacyj- bartoszycki gołdapski przedsiębiorstwie brawski inwestującym w innowacje ność to doskonale produktu, a kocz wymyśle tego, czego Elbląg przemysłowym kętrzyński w 2010 r. wynosiły tys. zł tys. zł lidzbarski węgorzewski nikt inny wymyślił. To daje szansę olecki Sprzedaż produktów Odsetek firm Od fotocastu do aqua-leda innowacyjnych* innowacyjnych na sukces polskim kreatywnym przedsiębiorcom, także tym, którzy mają 10,7 18,6 Interaktywnej Pumo. Stworzył nagrodzoną w konkursie elbląski PRZEMYSŁ USŁUGI ( r.) Sławomir Ostrowski z Olsztyna jest właścicielem Agencji giżycki 0,9 Warmińsko-Mazurskie 8,7 wystarczających środków. olsztyński 6 16,6 Krajowi liderzy innowacji i rozwoju Aplikację online 2,8 Dolnośląskie 13,3 ełcki 14,7 ostródzki Kujawsko-Pomorskie 17,9 do tworzenia fotocastów i umieścił na stworzonym 0,5 9,4 mrągowski przez siebie portalu fotocasty.pl. Fotocast to połącze 3,4 17,1 17,4 Lubelskie! Olsztyn 12 prezentacji zdjęć z dźwiękiem szansa dla fotografów 4,5 15,9 0,8 Lubuskie 10,9 i radiowców, by lepiej zaistć w Internecie. iławski 6,7 Łódzkie 13,4 1,1 10,3 Innym laureatem tego konkursu jest Wiromag. 1. W innowacje inwes- piski 8,5 Mazowieckie 17,3 6,5 Spółka działająca w Dobrym Mieście specjalizuje się tujemy w regio ok. 15,6 10,6 Małopolskie 16,3 szczycieński w produkcji urządzeń do zwalczania zapylenia 0,4 mld złotych rocz 1,1 12,8 5,3 19,3 0,6 Opolskie w górnictwie węglowym. Jak pisze na swojej stro 13,7 2. W przemyśle 18,6 procent 8,5 20,7 nowomiejski 0,7 Podkarpackie internetowej: zarząd firmy zabiega o wdraża 12,8 firm z Warmii i Mazur GUS 5,0 Podlaskie 17,0 nowych technologii poprzez penetrację rynku nidzicki 0,3 8,3 uznaje za innowacyjne 43,4 15,3 krajowego i europejskiego w kwestii nowinek 2,4 Pomorskie 13,4 technicznych, współpracuje z biurami konstrukcyjnymi 3. W sferze badań i rozwoju działdowski 12,9 1,1 Śląskie 20,3 12,4 i projektowymi. I wreszcie LUXIMA SA producent w przedsiębiorstwach 5,7 16,5 0,6 Świętokrzyskie 11,4 i eksporter opraw oświetleniowych Aqua LED z Ełku. regionu pracuje tylko 11,2 Wielkopolskie 16,2 1,2 12,4 Autorskie rozwiązania pozwalają na pracę źródeł 131 osób 2,9 15,5 1,3 Zachodniopomorskie 11,9 światła LED na głębokości do 4 metrów. * PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW INNOWACYJNYCH - NOWYCH ALBO ISTOTNIE ULEPSZONYCH - JAKO ODSETEK PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY OGÓŁEM ŹRÓDŁO: GUS USŁUGI PRZEMYSŁ i-padów 3 (cena: 2100 zł)