Panel ekspertów analiza SWOT i scenariusze rozwojowe. Łódź, 19 listopada 2012 r.

Transkrypt

1 Przeprowadzenie badania sytuacji technologicznej Województwa Łódzkiego wraz z przygotowaniem 5 raportów tematycznych oraz opracowanie Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Łódzkiego LORIS 2030 Panel ekspertów analiza SWOT i scenariusze rozwojowe Łódź, 19 listopada 2012 r. Projekt Regionalna Strategia Innowacji RSI 2030 współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Zakres prezentacji 1. Mocne i słabe strony Województwa Łódzkiego w kontekście rozwoju innowacyjności 3 2. Szanse i potencjał 7 3. Model docelowy 9 4. Determinanty i scenariusze rozwojowe 14 2

3 Mocne i słabe strony Województwa Łódzkiego w kontekście rozwoju innowacyjności

4 Mocne i słabe strony regionu Mocne strony Słabe strony Sytuacja makroekonomiczna Dość dobrze gospodarczo rozwinięty region Polski (6 pozycja w kraju pod względem PKB na jednego mieszkańca w 2010r.) 6% udział w tworzeniu krajowego PKB (2010r.) Niewykorzystany potencjał regionu do rozwoju, zwłaszcza w przemyśle i usługach Zbliżona do średniej krajowej dynamika wzrostu PKB Regionalną wartość dodaną tworzy głównie przemysł przetwórczy (21%, Polska: 19%). Dobra pozycja dużych i średnich przedsiębiorstw (w latach osiągały zyski) umożliwiająca skuteczną konkurencję na rynku. Wzrost wydajności pracy w przemyśle (produkcja sprzedana na 1 zatrudnionego wyniosła w 2011 r. 362,7 tys. zł wzrost o 12% w stosunku do roku poprzedniego 4 pozycja w kraju pod względem nakładów inwestycyjnych w przemyśle (2010r. - 9,1%) 4

5 Mocne i słabe strony regionu Mocne strony Słabe strony Przemysł i usługi Wysoki poziom uprzemysłowienia i tradycje w zakresie określonych gałęzi przemysłu (włókienniczy i odzieżowy, farmaceutyczny i kosmetyczny, chemiczny, ceramiczny, spożywczy, energetyczny) Potencjał dla rozwoju nowoczesnych branż przemysłu: AGD, elektronika, mechatronika, oraz usług: BPO i IT, logistyka, handel, media, balneologia, geotermia Znaczący potencjał rolniczy z obszarami intensywnej produkcji ogrodniczej (sadowniczej, warzywniczej) Istotne w skali kraju zasoby surowców naturalnych (węgiel brunatny, wody geotermalne, piaski szklarskie i formierskie, glinki ceramiczne, surowce budowlane, biomasa) Wzrost produkcji sprzedanej przemysłu (w 2011 r. osiągnęła wartość 61036,8 mln zł w cenach bieżących i była o 16,4% w cenach stałych wyższa niż w 2010 r. Dynamiczny rozwój stref przemysłowych i ekonomicznych (np. w SSE- w 2011 r inwestorów, 12 mld nakładów inwestycyjnych, ponad 23 tys. nowych miejsc pracy) Obecność dużych firm na terenie województwa posiadających znaczne zasoby innowacyjne: patenty, certyfikaty, wyniki własnych badań Dysproporcja rozwoju gospodarczego regionu (koncentracja rozwoju w Łodzi i powiatach położonych w centralnej części województwa oraz w powiecie bełchatowskim). Tracenie funkcji społeczno-gospodarczych przez niektóre miasta powiatowe (np. Łęczyca, Łowicz, Poddębice, Wieluń). Niska innowacyjność przemysłu - przestarzałe technologie produkcji, najniższy w kraju odsetek przedsiębiorstw przemysłowych, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną (10% r.). Zaledwie 7% udział przedsiębiorstw usługowych, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną. Udział przychodów netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych wprowadzonych na rynek w latach w przychodach ze sprzedaży ogółem w 2010 r. wyniósł dla przedsiębiorstw przemysłowych 11,3%, a dla podmiotów z sektora usług 4,1%. Słaby udział przemysłu średnich i wysokich technologii. Niski poziom innowacyjności w obszarze rolnictwa Brak centrów rozwojowych dużych firm. Za mały transfer technologii od dużych inwestorów do regionu Brak popytu lokalnego rynku (zarówno ze strony przedsiębiorstw jak i odbiorcy finalnego) na innowacyjne produkty W regionie przeważają przedsiębiorstwa małe i średnie charakteryzujące się niskim potencjałem innowacyjnym i nie posiadające własnego zaplecza badawczo-rozwojowego oraz wystarczających środków finansowych 5

6 Mocne i słabe strony regionu Mocne strony Słabe strony Świadomość społeczna Rosnąca świadomość w zakresie wykorzystania nowoczesnych technologii, Internetu, itp. wśród społeczeństwa regionu Rosnąca świadomość wśród największych podmiotów gospodarczych w regionie, władz lokalnych, instytucji otoczenia biznesu oraz wybranych ośrodków naukowych na temat znaczenia tworzenia sieci współpracy Występowanie trudności ze zdefiniowaniem pojęcia INNOWACJA. Utożsamianie innowacji tylko z bardzo zaawansowanymi rozwiązaniami technicznymi oraz badaniami naukowymi. Niski poziom kapitału społecznego oraz bierne postawy społeczne (Pod względem kapitału społecznego województwo łódzkie plasuje się poniżej średniej krajowej. Mieszkańców regionu charakteryzuje niski poziom zaufania do instytucji publicznych, partii politycznych oraz współobywateli, a także niska samoorganizacja społeczna, mała chęć do współpracy oraz mała odpowiedzialność za otoczenie). Pasywność instytucji naukowych w zakresie tworzenia oferty innowacyjnych rozwiązań, brak inicjatyw komercjalizacji wiedzy ze strony instytucji naukowych. Brak oferty i zgodności interesów uczestników rynku innowacji (Brak uświadomionych potrzeb po stronie przedsiębiorstw i możliwości współpracy z ośrodkami naukowymi, wynikający zwykle z nieznajomości ich oferty przez firmy lub jej niedostosowania do realnych potrzeb rynku). Nieopłacalny w oczach firm stosunek kosztów i ryzyka do oferty B+R (m.in. wysoka cena, niepewność efektu, długi time-to-market, obawy o możliwość faktycznego uzyskania jakichkolwiek namacalnych efektów współpracy, zwłaszcza w świetle niezbędnych nakładów na jej sfinansowanie) Niska świadomość administracji publicznej na temat roli innowacyjności w rozwoju regionu 6

7 Mocne i słabe strony regionu Mocne strony Słabe strony Wiedza i Kapitał ludzki Znaczna podaż wykwalifikowanych kadr. Obniżanie się odsetka osób najsłabiej wykształconych (z wykształceniem gimnazjalnym i podstawowym) Stosunkowo duża liczba doktorantów w dziedzinach, które mogą wesprzeć rozwój specjalizacji regionalnych: medycznych, technicznych, chemicznych. Istnienie silnego potencjału badawczo-rozwojowego regionu (Istnienie dużych ośrodków naukowych i badawczych). Silny ośrodek akademicki w Łodzi. Szeroka oferta edukacji na poziomie ponadgimnazjalnym Wysoka aktywność patentowa uczelni wyższych (Z 339 zgłoszeniami patentowymi i na wzory użytkowe w 2011 r. województwo zajęło 6 pozycję w kraju, jeśli chodzi o liczbę udzielonych patentów i wzorów użytkowych była to nawet 5 pozycja w kraju). Wzrost nakładów na działalność B+R w wymiarze bezwzględnym. (na 1 mieszkańca w roku 2009 była wyższa o jedną trzecią w porównaniu z rokiem 2007, natomiast wartość nakładów na 1 zatrudnionego wzrosła o 43,5%) Wysoki poziom przedsiębiorczości szczególnie w Łodzi i powiatach centralnych (w latach w województwie łódzkim nastąpił większy wzrost liczby mikroprzedsiębiorstw (o 7,0%), niż przeciętnie w Polsce (o 3,0%)) Duża liczba absolwentów kierunków humanistycznych nieprzygotowanych do pracy w przemyśle Niedostosowane programy nauczania (mało zajęć praktycznych, na wielu kierunkach brak przedmiotów dających podstawowa wiedzę na temat przedsiębiorczości) Słaby stan szkolnictwa zawodowego i średniego technicznego Niedostateczna współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a uczelniami w zakresie praktyk i staży Brak współpracy pomiędzy ośrodkami naukowymi w regionie uniemożliwiający realizowanie wspólnych projektów i wzmacnianie pozycji całego regionu na tle kraju pod względem osiągnięć naukowych Brak zorientowania sektora B+R na komercjalizację wyników badań i współpracę z przedsiębiorcami Zbyt mały poziom finansowania B+R (8 pozycja w rankingu województw), finansowanie przede wszystkim badań podstawowych. Niski udział przedsiębiorstw w finansowaniu B+R Brak stabilnych, długoterminowych warunków funkcjonowania ośrodków innowacji (Uzależnienie od jednego jak to często jest obecnie źródła finansowania (fundusze UE) może się okazać istotnym zagrożeniem w przypadku ograniczenia dostępu do niego i prowadzić do likwidacji lub znaczącego ograniczenia działalności ośrodków). 7

8 Mocne i słabe strony regionu Mocne strony Słabe strony Komunikacja i Współpraca Istnienie klastrów i inicjatyw klastrowych powiązanych z branżami uznanymi za kluczowe w regionie (ok. 10 różnych klastrów i inicjatyw klastrowych) Transfer wiedzy z uczelni do biznesu dzięki nieformalnej współpracy naukowców z przedsiębiorstwami Przygotowywanie przez Urząd Marszałkowski platformy transferu wiedzy i technologii opartej na założeniach rynków otwartych innowacji, która istotnie wesprze procesy innowacyjne w regionie Ograniczona skłonność władz lokalnych do współpracy z organizacjami pozarządowymi Brak efektywnej komunikacji pomiędzy podmiotami, które tworzą regionalny system innowacji (władze samorządowe, przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, ośrodki naukowe) Brak skutecznych procedur umożliwiających komercjalizację wiedzy na uczelniach (wzory umów, jasny podział odpowiedzialności) Brak zintegrowanego i zinstytucjonalizowanego systemu wspierającego przepływ wiedzy pomiędzy B+R, przedsiębiorstwami i władzami regionalnymi. Słaby rozwój oraz rozproszenie instytucji otoczenia biznesu. Nadmierny formalizm i biurokracja (procedury ograniczają możliwość działania zarówno urzędnikom jak i sektorowi B+R). Niewielki odsetek przedsiębiorstw podejmujących współpracę np. w ramach sieci klastrowych (zaledwie 10,9% przedsiębiorstw przemysłowych i 4,5% przedsiębiorstw usługowych wśród przedsiębiorstw, które podejmują współpracę w zakresie działalności innowacyjnej. 8

9 SWOT regionu Mocne strony Słabe strony Finansowanie innowacji Istnienie instytucji otoczenia biznesu: funduszy kapitału zalążkowego, funduszy poręczeń kredytowych, aniołów biznesu oferujących wsparcie finansowe na działalność innowacyjną. Dostępne środki z programów krajowych np. Innowacyjna Gospodarka i RPO oraz programów międzynarodowych Nieprzystosowanie struktur organizacyjnych wielu urzędów gmin do planowania rozwoju i zarządzania Niski poziom planowania finansów i inwestycji przez władze w regionie w perspektywie wieloletniej Mało efektywna alokacja funduszy unijnych i skomplikowany system aplikowania zniechęcający przedsiębiorców do sięgania po ten sposób finansowania przy jednoczesnym posiadaniu ograniczonych środków własnych na działalność innowacyjną Mała oferta finansowa dla przedsięwzięć o podniesionym ryzyku Brak możliwości wejścia na wysoko zorganizowany rynek kapitałowy przez MSP oraz niska wiarygodność kredytowa znaczącej liczby przedsiębiorstw Brak instrumentów finansowych zapewniających ciągłość finansowania projektów, tj. od badań podstawowych, aż do wdrożenia Brak indywidualnego podejścia banków do przedsiębiorstw starających się o kredyt i nieuwzględnianie specyfiki (innowacyjnej) działalności 9

10 Bariery zewnętrzne rozwoju innowacyjności Co ogranicza innowacyjność przedsiębiorstw? Polityka na szczeblu krajowym Infrastruktura Zewnętrzna sieć kooperacji Niedostateczna aktywność innowacyjna Niski poziom informatyzacji administracji Niedostateczne nakłady na B+R Odpływ specjalistów Polityka rynku pracy niedostosowana do potrzeb Słaba komunikacja i przepływ wiedzy Przestarzałe technologie Słaba kondycja przedsiębiorstw Skomplikowane mechanizmy aplikowania o środki unijne Nierozwinięta wystarczająco sieć drogowa Nierozwinięta wystarczająco sieć kolejowa Nierozwinięte wystarczająco sieci informatyczne Niedostatecznie wykształcona Niewykorzystany potencjał Brak wspólnych, dużych, zintegrowanych projektów

11 Szanse i potencjał

12 Potencjał i zagrożenia w rozwoju regionu Potencjał Zagrożenia Coraz lepsze przygotowanie administracji publicznej do wspierania działań innowacyjnych (promowanie innowacyjności, organizacja szkoleń, konferencji, konkursów) Dobre zaplecze badawczo-rozwojowe (Istnienie dużych ośrodków naukowych ( m. in. Uniwersytet Medyczny, Politechnika Łódzka, Uniwersytet Łódzki, Instytut Ogrodnictwa i Sadownictwa w Skierniewicach, i badawczych np. Centrum Bio- i Nanotechnologii. Istnienie instytucji zajmujących się wspieraniem rozwoju innowacyjności- Park Naukowo-Technologiczny, inkubatory, Instytut Nowych Technologii, Akcelerator Technologii i Centrum Innowacji mieszczący się przy Uniwersytecie Łódzkim, Centrum Transferu Technologii PŁ Zidentyfikowany potencjał w obszarze inteligentnych specjalizacji regionalnych (branże kluczowe: nowoczesne włókiennictwo, materiały budowlane, energetyka i OZE, medycyna, farmacja, kosmetyki, informatyka i telekomunikacja oraz nowoczesne technologie: biotechnologia, nanotechnologia, mechatronika, nowoczesne wzornictwo) Korzystne położenie w centrum Polski, zwłaszcza w kontekście docelowego układu dróg krajowych i autostrad Brak odpowiednich polityk i wsparcia dla innowacyjności na poziomie krajowym i regionalnym Trudności z pokonaniem barier natury ludzkiej jak uprzedzenia, brak zaufania. Odpływ wykształconych kadr do innych miast oraz za granicę Konkurencja ze strony innych ośrodków naukowych i uczelni wyższych Niewystarczające publiczne i prywatne nakłady na badania i rozwój Przenoszenie produkcji i inwestycji do regionów i państw o niższych kosztach produkcji i osobowych Opóźnienia w zakresie dalszego rozwoju infrastruktury drogowej, kolejowej i informatycznej w województwie Opóźnienia w zakresie tworzenia nowoczesnej administracji Niski poziom kapitału społecznego, brak identyfikacji lokalnej społeczności z regionem, brak silnego wizerunku/marki regionalnej Zmniejszające się finansowanie w zakresie rozwoju kulturalnego Dobry klimat dla rozwoju przedsiębiorczości i lokowania inwestycji (Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna, klastry, strefy przemysłowe). 12

13 Model docelowy

14 Efektywna RSI Poziomy wsparcia Internacjonalizacja BARDZO ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE Kluczowe branże dla kraju ROZWÓJ POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO Konkurencyjność przedsiębiorstw regionu Powszechne zastosowanie Specjalizacja regionalna Badania i rozwój, technologie, innowacje LOKOMOTYWY WZROSTU Kluczowe branże Regionalna Strategia Innowacji RPO Budowa świadomości Strategia krajowa Programy krajowe Specjalizacja krajowa Europa 2020 Program ramowy Współpraca na poziomie europejskim ZARZĄDZANIE INNOWACJAMI Klastry, sieci współpracy

15 Przedsiębiorstwa i jednostki B+R Efektywna RSI Narzędzia wykorzystane w procesie kreowania innowacji System Instytucji Otoczenia Biznesu - dedykowane szkolenia specjalistyczne spotkania brokerskie (zintegrowane narzędzia) Oferta B+R szkolenia, doradztwo w zakresie innowacji produktowych, procesowych itp. (współfinansowane z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Regionalnego Programu Operacyjnego itp.) PROJEKTY INNOWACYJNE Zaawansowane instrumenty finansowe Uczelnie, szkoły średnie programy nauczania wspierające kreatywne myślenie (współfinansowane z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki) Kierunek działań Przejrzyste procedury współpracy - pomiędzy sferą B+R oraz przedsiębiorcami

16 Determinanty i scenariusze rozwojowe

17 Które czynniki mają największy wpływ na rozwój innowacyjności w regionie? Znaczenie Determinanta (czynnik) Wpływ na pozostałe determinanty Stymulujący Hamujący Stopień uzależnienia od pozostałych determinant 1 Dostęp do wiedzy Bardzo ważne! Uczenie postaw innowacyjnych / kreatywnych Bardzo ważne! Współpraca w ramach sieci kooperacji Wielkość przedsiębiorstwa Rozwój nowych technologii Wielkość posiadanych środków finansowych Bardzo ważne! Wykorzystanie istniejącego potencjału przemysłowego Spójna polityka proinnowacyjna w regionie Edukacja (formy i sposób kształcenia) Bardzo ważne! Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych Business Consulting S.A.

18 Które czynniki mają największy wpływ na rozwój innowacyjności w regionie? Znaczenie Determinanta (czynnik) Wpływ na pozostałe determinanty Stymulujący Hamujący Stopień uzależnienia od pozostałych determinant 11 Wyposażenie techniczne (maszyny, technologie) do wdrażania innowacji Dostęp do finansowania zewnętrznego Wielkość zatrudnienia personelu naukowo-badawczego Zachowania konsumentów Dostępność instytucji otoczenia biznesu Krajowe uwarunkowania instytucjonalne i prawne Zasoby kapitału ludzkiego (wiedza i doświadczenie) Publiczne nakłady na B+R Skłonność przedsiębiorstw do zadłużania się Działania innych podmiotów na rynku(w tym także dostawców zagranicznych oraz firm Business Consulting S.A.

19 Rozwój innowacyjności do 2030 Scenariusze rozwojowe umiarkowany optymistyczny pesymistyczny Rezultat w Województwo łódzkie pozostaje na dość dobrym poziomie rozwoju gospodarczego. Tempo wzrostu PKB wyniesie średnio 3,9%. (PKB na jednego mieszkańca będzie równe średniej krajowej) Województwo łódzkie rozwija się szybciej niż w scenariuszu bazowym i zmniejsza dystans do mazowieckiego czy śląskiego. Tempo wzrostu PKB wyniesie średnio 4,5%. Województwo łódzkie pozostaje na przeciętnym poziomie rozwoju gospodarczego. Tempo PKB wyniesie średnio 3,7%. Poziom PKB na 1 mieszkańca poniżej średniej krajowej. Poziom rozwoju regionu Stopniowo budowana innowacyjność w kluczowych branżach. Nie do końca wykorzystany potencjał rozwoju %- innowacyjnych przedsiębiorstw w regionie. Wysoka innowacyjność w kluczowych branżach % innowacyjnych przedsiębiorstw w regionie. Efektywna e-administracja Niski poziom innowacyjności w kluczowych branżach 16-18% innowacyjnych przedsiębiorstw w regionie Niewystarczające wsparcie ze strony władz regionu Krajowa polityka finansowofiskalna Wolno wprowadzane reformy, stopniowe zmniejszanie obciążeń administracyjnych Realizacja polityki na szczeblu krajowym zgodnie z założeniami Polska Stworzenie nowoczesnego państwa wspierającego przedsiębiorcę. Brak wystarczająco szybko wdrażanych reform, utrudnianie rozwoju innowacyjności na szczeblu regionalnym. Finansowanie innowacji/ środki UE Pełne wykorzystanie środków UE na innowacje, uzależnienie gospodarki i postępu od tego źródła finansowania Pełne wykorzystanie dostępnych środków UE, Stworzenie mechanizmów finansowania regionalnego niezależnego od UE Niepełne wykorzystanie środków na innowacje Uzależnienie gospodarki i postępu od finansowania UE 19 Business Consulting S.A.

20 Rozwój innowacyjności do 2030 Scenariusze rozwojowe umiarkowany optymistyczny pesymistyczny Przemysł / Kluczowe branże Nastąpi większy rozwój kluczowych branż niż pozostałych branż w regionie. Wsparcie ze strony władz regionalnych nie będzie wystarczające, aby dzięki nim region uzyskał rzeczywistą przewagę konkurencyjną. Strumień środków finansowych i wsparcie ze strony władz regionalnych pozwoli na utworzenie silnej i konkurencyjnej gospodarki. W okresie 10 lat uda się stworzyć nowoczesne przedsiębiorstwa produkujące 30% produktów wysokiej techniki (branża biotechnologiczna, farmacja, medyczna, chemia budowlana, informatyka). Branże kluczowe staną się faktycznymi lokomotywami wzrostu. Nastąpi dalsze rozproszenie gospodarcze oraz niewielki wzrost innowacyjności przedsiębiorstw poprzez zakup licencji i modernizację linii produkcyjnych. Dystans do przedsiębiorstw z UE zwiększy się. Przedsiębiorczość Motorem wzrostu gospodarczego będą duże przedsiębiorstwa usługowe i przemysłowe. Rozwój sektora usług nie wpłynie negatywnie na rozwój przemysłu i specjalistycznego rolnictwa. Stosunkowo dużą dynamiką wzrostu będą charakteryzowały się MSP. Do 2020 r. liczba MSP zwiększy się o 20%. Motorem wzrostu gospodarczego będą duże przedsiębiorstwa usługowe i przemysłowe. Rozwój sektora usług nie wpłynie negatywnie na rozwój przemysłu i specjalistycznego rolnictwa. Dużą dynamiką wzrostu będą charakteryzowały się MSP (30%). Region łódzki pozostanie na 7-9 miejscu w rankingach województw. Bariery natury administracyjnej oraz nieznajomość wśród dużej części drobnych przedsiębiorców procedur niezbędnych do pozyskania potencjalnego wsparcia skutkować będą utratą konkurencyjności łódzkiego sektora MSP. Nakłady na B+R W regionie relacja nakładów na B+R do PKB zwiększy się do 1,4 proc. w 2015 roku i do 1,5 proc. w perspektywie roku 2020 i 1,6% w Stopniowy wzrost wydatków budżetowych na B+R spowoduje wzrost wydatków prywatnych. W regionie relacja nakładów na B+R do PKB zwiększy się do 1,4 proc. w 2015 roku i do 1,7 proc. w perspektywie roku 2020 i 2% w Stopniowy wzrost wydatków budżetowych na B+R spowoduje wzrost wydatków prywatnych. Nakłady na B+R będą wzrastać bardzo powoli w przeciwieństwie do pozostałych regionów w Polsce. Wspólne projekty innowacyjne nie będą realizowane. Rozwój sieci kooperacji Zidentyfikowane w regionie sieci współpracy (klastry) będą się stopniowo rozwijały dzięki silnej determinacji koordynatorów. Coraz więcej przedsiębiorstw zrozumie zalety jakie może odnieść ze współpracy. Intensywny rozwój klastrów w obszarze kluczowych branż. Dzięki odpowiedniej polityce władze regionalne skutecznie kreują i wzmacniają sieci współpracy (poprzez konsorcja technologiczne) Wzajemne uprzedzenia i brak zaufania hamują rozwój inicjatyw klastrowych. 20 Business Consulting S.A.

21 Rozwój innowacyjności do 2030 Scenariusze rozwojowe umiarkowany optymistyczny pesymistyczny Komercjalizacja wyników badań Ośrodki naukowe, w sposób wymuszony konstrukcją mechanizmów finansowania, zaczynają szukać możliwości kooperacji z przedsiębiorcami. Zmniejsza się liczba naukowców współpracujących z przedsiębiorstwami w sposób nieformalny. Uczelnie mają przygotowane przejrzyste zasady współpracy w zakresie komercjalizacji wiedzy. Centra transferu technologii są rzeczywistym łącznikiem pomiędzy B+R, a przedsiębiorcą. Pojedyncze podmioty naukowe podejmują próby stworzenia efektywnego systemu transferu technologii. Brak zaangażowania wszystkich podmiotów w procesie uniemożliwia osiąganie zadowalających wyników. Dobrze rozwija się komercjalizacja w szarej strefie. Kapitał ludzki Na rynku pracy będzie następowała stopniowa redukcja zatrudnienia w tradycyjnych, nisko produktywnych sektorach i gałęziach gospodarki, szczególnie w rolnictwie a wzrośnie zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów z wykształceniem technicznym i przyrodniczym w branżach zaawansowanych technologicznie i usługach wiedzochłonnych. Na rynku pracy będzie następowała stopniowa redukcja zatrudnienia w tradycyjnych, nisko produktywnych sektorach i gałęziach gospodarki, szczególnie w rolnictwie a wzrośnie zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów z wykształceniem technicznym i przyrodniczym w branżach zaawansowanych technologicznie i usługach wiedzochłonnych. Programy reintegracji osób wykluczonych prowadzone przez lokalne władze pozwolą na włączenie na rynek pracy osób pozostających poza nim jako dobrze wykwalifikowanej siły roboczej. Złą sytuację demograficzną pogłębi migracja wykształconej kadry do innych województw i za granicę (zmniejszenie liczby ludności o osób). Zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów z wykształceniem technicznym i przyrodniczym w branżach zaawansowanych technologicznie i usługach wiedzochłonnych będzie zaspokajane poprzez sciąganie ich spoza województwa. Rozwój społeczny Nastąpi wzrost aktywności społecznej dzięki odpowiedniemu stymulowaniu procesów wzrostu zaufania społecznego, zwiększenia troski o dobro wspólne, wspierania aktywności obywatelskiej. Poprzez sukcesywne nakłady na rozwój społeczeństwa informacyjnego, nastąpi zwiększenie potencjału kreatywnego i intelektualnego. W pełni rozwinięte społeczeństwo informacyjne będzie rozumiało znaczenie innowacyjności dla dalszego rozwoju regionu. Społeczeństwo stanie się kreatywne w różnych obszarach życia. Administracja, dzięki pełnej informatyzacji stanie się przyjazna i łatwa (nastąpi likwidacja formalizmów i barier). Brak konsekwentnej realizacji polityki rozwoju innowacyjności będzie miał negatywny wpływ na budowę społeczeństwa informacyjnego. Administracja nadal będzie kojarzyła się z biurokracją i hamulcem wszelkich zmian. 21 Business Consulting S.A.

22 Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited