STRATEGIE EKONOMICZNE CHIŃCZYKÓW I WIETNAMCZYKÓW RAPORT Z WYWIADÓW JAKOŚCIOWYCH
|
|
- Włodzimierz Kasprzak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 STRATEGIE EKONOMICZNE CHIŃCZYKÓW I WIETNAMCZYKÓW RAPORT Z WYWIADÓW JAKOŚCIOWYCH Kontekst teoretyczny Strategie ekonomiczne Chińczyków i Wietnamczyków w Polsce przy czym nasze analizy dotyczą migrantów zarobkowych, nie zaś inwestycji firm chińskich czy wietnamskich można interpretować w kontekście koncepcji zależności lub kreacji ścieżek integracji imigrantów zarobkowych (Hodgson 1996: 203; Balaž i Williams 2007). Z zależnością mamy do czynienia wtedy, gdy wynik procesu adaptacji ekonomicznej jest efektem sekwencji zdarzeń i decyzji podjętych przez migrantów w przeszłości, a nie wyłącznie aktualnych warunków społeczno-gospodarczych. Mówiąc inaczej, z zależnością mamy do czynienia wtedy, gdy inwestycje i wzory działania przyjęte przez pierwsze grupy imigrantów wyznaczają i do pewnego stopnia ograniczają zachowania, działania i decyzje kolejnych grup. Oznacza to, że aktywność ekonomiczna kolejnych fal cudzoziemców nie musi (i często nie ma) charakteru optymalnego w danym kontekście gospodarczym, bo nie jest wyłącznie efektem racjonalnych kalkulacji, lecz wypadkową cech nowych migrantów, warunków panujących w kraju przyjmującym i, przede wszystkim, strategii przyjętych przez wcześniejsze kohorty migrantów zarobkowych. Z kolei, z kreacją mamy do czynienia wtedy, gdy dana grupa ze względu na brak utrwalonych płaszczyzn adaptacji określa dopiero dla siebie zasady gry, wybiera obszary i sposoby działania. Jak zwracają uwagę badacze (por. Balaž i Williams 2007), zależność i kreacja stanowią przeciwległe krańce kontinuum, a sytuacja poszczególnych grup rzadko przybiera postać skrajną, lokując się zazwyczaj bliżej jednego lub drugiego bieguna. Innymi słowy, nie zdarza się, żeby działanie danej grupy przyjezdnych było całkowicie zdeterminowane lub całkowicie spontaniczne. Biorąc pod uwagę historię migracji Chińczyków i Wietnamczyków do Polski (przedstawioną we wcześniejszych rozdziałach), koncepcja ścieżek zależności i 1
2 kreacji wydaje się wysoce adekwatna do interpretacji odmiennych deklarowanych planów i strategii działania. Nieco odmiennych ram interpretacji opisywanych przez badanych działań i podstaw podejmowanych przez nich decyzji dostarcza koncepcja etnicznych ekonomii. Ma ona swoje źródło w zainteresowaniach badaczy przedsiębiorczością imigrantów, jej determinantami i tak zwanymi etnicznymi biznesami, a bezpośrednim bodźcem tych zainteresowań był fenomen azjatyckich mikro działalności gospodarczych w krajach przyjmujących (głównie Stanach Zjednoczonych). Zwłaszcza wśród pierwszego pokolenia migrantów z Azji, osoby zakładające własną działalność gospodarczą stanowiły i stanowią relatywnie dużą grupę. Mówiąc inaczej, zakładanie mikro biznesów (czyli takich, w których właściciel jest zazwyczaj również pracownikiem, albo zatrudnia przede wszystkim członków własnej rodziny) jest silnie skorelowana z przynależnością etniczną, stąd często pojawia się stereotyp szczególnych predyspozycji bądź preferencji do przedsiębiorczości określonych grup etnicznych (Zhou 2009). Wśród badaczy nie ma jednak zgody co do tego, czy osoby zatrudnione w etnicznych ekonomiach stanowią uprzywilejowaną elitę, czy raczej grupę upośledzoną. Empiryczne próby rozstrzygnięcia tego sporu są o tyle trudne, że istnieje kilka konkurencyjnych teorii posługujących się odmiennymi definicjami i wskazówkami odnośnie operacjonalizacji podstawowych zmiennych. Najbardziej znana definicja etnicznej ekonomii pochodzi z artykułu o mniejszościach pośredników (middleman minorities) Edny Bonacich (1973), która jako pierwsza zaczęła analizować charakterystyki przedsiębiorstw etnicznych współczesnych migrantów. Według Bonacich, właściciele-imigranci wykorzystują zasoby etniczne do osiągnięcia zysków w prowadzonych przez siebie małych interesach, a najważniejszym rodzajem zasobu etnicznego są pionowe i poziome powiązania z innymi przedsiębiorstwami etnicznymi. Dzięki tym powiązaniom ograniczona jest wewnętrzna konkurencja oraz obniżone koszty, co tworzy 2
3 przewagę ekonomiczną podobną do przewag charakterystycznych dla monopolu. W efekcie ma miejsce koncentracja i dominacja danej grupy w określonym sektorze Bonacich 1973: 587). Ponadto, według Bonacich, wykorzystywanie zasobów etnicznych wiąże się z oferowaniem pracownikom innych niż finansowe sposoby wynagradzania, a co za tym idzie pracownicy w firmach etnicznych zarabiają mniej niż imigranci zatrudnieni w dominującym nurcie gospodarczym. Bazując na koncepcji zaproponowanej przez Bonacich. Alejandro Portes i współpracownicy (Portes i Manning 1986; Portes i Jensen 1987, 1989) rozwinęli ją, dodając element koncentracji geograficznej przedsiębiorstw etnicznych, które służą tak zaspokajaniu potrzeb własnej grupy, jak i społeczeństwa przyjmującego. Następnie, Portes i Bach (1980, 1985) zaproponowali definicję etnicznej ekonomii i enklaw ekonomicznych opierającą się raczej na segmentacji rynku pracy, nie zaś na segregacji przestrzennej. Rynek pracy składa się bowiem z dwóch sektorów: pierwotnego i wtórnego. Pierwotny rynek pracy obejmuje stabilne, dobrze opłacane stanowiska dające perspektywy awansu, natomiast wtórny rynek pracy składa się z prac niskopłatnych, niestabilnych i nieoferujących możliwości rozwoju. Zazwyczaj imigranci i kobiety są nadreprezentowane na wtórnym rynku pracy. Przedsiębiorczość etniczna jest zatem według Portesa i współpracowników trzecim sektorem, oferującym możliwości zbliżone do sektora pierwotnego, często dla mniejszości etnicznych niedostępnego. Z tego punktu widzenia, istotna stają się czynniki strukturalne, które określają kontekst działań imigrantów z danego regionu. We współczesnych społeczeństwach przyjmujących istnieją bowiem utrwalone systemy społeczne, które w dużej mierze warunkują możliwe segmenty, do których nowi migranci mogą dołączyć, a co się z tym wiąże, ich mobilność społecznoekonomiczną. Zatem integracja cudzoziemców może mieć różny charakter w zależności od tego, który segment jest otwarty dla imigrantów, zarówno ze względu na ich cechy, jak i warunki panujące w społeczeństwie przyjmującym (por. Tabela 3
4 1). Kontekst przyjęcia (warunki panujące w społeczeństwie przyjmującym) jest określony przede wszystkim politykę i prawo obowiązujące w danym kraju, strukturę jego rynku pracy oraz charakterystyki społeczności wcześniej przybyłych migrantów. Polityki rządów państw przyjmujących wobec imigrantów lokują się na kontinuum, którego skrajne bieguny stanowią z jednej strony wykluczenie i niechęć, a z drugiej aktywne wspieranie imigracji i integracji. Z kolei strukturę rynku pracy określa faza cyklu koniunkturalnego, w którym znajduje się dana gospodarka, zapotrzebowanie na konkretny typ pracowników, regionalne różnice w zarobkach, oraz stereotyp danej grupy migranckiej. Jeśli zaś chodzi o cechy społeczności etnicznych, to z jednej strony możemy mieć do czynienia z sytuacją, w której takiej społeczności nie ma, a zatem imigrant musi się bezpośrednio konfrontować z danym rynkiem pracy, a z drugiej, gdy taka społeczność istnieje i pośredniczy (zgodnie z koncepcją sieci migracyjnych) w integracji ekonomicznej nowych przyjezdnych. Tabela 1. Modele integracji ekonomicznej. Kontekst przyjęcia Nieprzyjazny imigrantom Neutralny Przyjazny imigrantom Klasa/warstwa społeczna w kraju pochodzenia Pracownicy fizyczni Pracownicy techniczni i Przedsiębiorcy Inkorporacja do wtórnego rynku pracy Prace dorywcze; różne rodzaje partycypacji w rynku pracy Mobilność pionowa do małych przedsiębiorstw profesjonaliści Usługi dla gett etnicznych i miejskich Inkorporacja do pierwotnego rynku pracy Mobilność pionowa do pozycji menadżerskich i przywódczych w instytucjach Pośrednicy (middlemen)- usługi i biznesy, których nie chcą się z różnych powodów podejmować pracownicy lokalni Małe biznesy działające na głównym rynku Enklawy etniczne 4
5 Źródło: Portes i Rumbaut (2001). społeczeństwa obywatelskiego Podobnie zatem jak w przypadku koncepcji ścieżek kreacji i zależności, także w przypadku koncepcji etnicznych ekonomii i różnych modeli inkorporacji ich aplikacja do wyjaśnienia strategii i działań chińskich i wietnamskich migrantów jest związana są z odmienną historią i kontekstem przyjęcia migrantów z tych dwóch azjatyckich krajów. Co więcej, z punktu widzenia prezentowanych badań, istotne jest rozróżnienie pomiędzy pośrednikami a pozostałymi typami aktywności w ramach etnicznej ekonomii. Przedsiębiorcy-pośrednicy najogólniej rzecz biorąc zajmują się przekazywaniem towarów i usług pomiędzy elitami a masami. W przeszłości taką funkcję pełnili obwoźni handlarze, posiadający mobilny biznes, zainteresowani szybkim zarobkiem, reinwestujący zarobione środki w związku z planami finalnego powrotu do domu (por. Zhou 2009, Model 1992, Bonacich 1972). Współcześnie, do pośredników zalicza się tych migrantów, którzy zakładają małe przedsiębiorstwa handlowe lub usługowe, działające w relatywnie biednych lub postrzeganych za niebezpieczne miejscach. Nie czują się oni związani i nie mają utrwalonych relacji z lokalną społecznością, czy miejscem w którym działają (na przykład koreańskie sklepy w czarnych dzielnicach miast Stanów Zjednoczonych). Z kolei inni przedstawiciele etnicznej ekonomii są ściśle powiązani relacjami etnicznymi w ramach danej grupy imigrantów. Etniczna ekonomia może bowiem przybierać formy od małych biznesów, gdzie właścicielami i pracownikami (otrzymującymi bądź nieutrzymującymi wynagrodzenie) są migranci i ich rodziny (etniczna własność), branże lub zawody, do których dzięki sieciom etnicznym i migracyjnym kierowani są przedstawiciele danej grupy etnicznej (etniczna kontrola), po samowystarczalne enklawy, gdzie etniczni przedsiębiorcy dostarczają towary i usługi dla przedstawicieli własnej grupy, ale też innych imigrantów i społeczeństwa przyjmującego (na przykład chińskie restauracje na terenie China Town, gdzie 5
6 klientami są zarówno przedstawiciele własnej, jak i innych grup etnicznych i gdzie wykształca się cała hierarchia społeczna migrantów (enklawa etniczna) (Light i Gold 2000). Równocześnie zauważyć trzeba, że istnieją jeszcze takie pojęcia, jak nisza etniczna lub etniczna segregacja zawodowa, które z kolei stosują się do sytuacji, gdy właścicielami przedsiębiorstw są przedstawiciele innej niż własna grupa etniczna, a pracownikami przede wszystkim członkowie grupy własnej. Etniczne enklawy wyróżniają się od innych form etnicznej ekonomii dwoma grupami cech: strukturalnymi i kulturowymi (Portes i Rumbaut 2001). Po pierwsze, w jej ramach osoby powiązane są więzami etnicznymi i koncentracją przestrzenną. Na terenie enklawy funkcjonuje zarówno pierwotny, jak i wtórny rynek pracy oraz rozmaite etniczne instytucje ekonomiczne ( banki, ubezpieczenia, izby handlowe itp.). Towary i usługi oferowane są zarówno swoim, jak i obcym. Po drugie, wzajemne relacje i działania są sankcjonowane przez normy społeczne danej grupy, a zaufanie opiera się przede wszystkim na komponencie etnicznym. Opisywane przez badanych działania będziemy się zatem starali wykorzystać, aby odpowiedzieć na pytanie, na ile społeczności przedsiębiorców chińskich i wietnamskich w Polsce wpisują się w określony model etnicznej ekonomii i dlaczego. Opis badania i próby Przeprowadzone badanie miało charakter eksploracyjny. Strategie migrantów chińskich w Polsce nie były bowiem do tej pory przedmiotem badań, z kolei badania społeczności imigrantów wietnamskich nie obejmowały jak do tej pory dociekań na temat ich strategii integracji ekonomicznej w obliczu kryzysu w branży handlu tekstyliami. Projektując działania badawcze, koncentrowaliśmy się na uzyskaniu odpowiedzi na następujące pytania: jak o swoich planach i strategiach ekonomicznych mówią Chińczycy i Wietnamczycy; jak postrzegają kontekst swojego działania w Polsce; jakie mają plany; 6
7 jaki jest horyzont czasowy tych planów. Pomimo, iż do pewnego stopnia nasze badania miały charakter kierowanych przez teorię (theory-driven research) (Lovaglia, Szmatka, Wysienska 2001), zebrane wyniki nie stanowią testu empirycznego konkretnych hipotez, a jedynie ilustrację opisywanych w literaturze mechanizmów. Przede wszystkim staraliśmy się jednak odpowiedzieć na wypunktowane wyżej pytania. W tym celu wykorzystaliśmy metody jakościowe. Przedstawione niżej wypowiedzi migrantów pochodzą z wywiadów pogłębionych (technika wywiadu swobodnego), a także rozmów prowadzonych w trakcie obserwacji uczestniczącej (por. Piłat 2012). Rozmówcami w ramach wywiadów pogłębionych byli: Chińczycy menedżerowie w średnich przedsiębiorstwach (Kraków, Warszawa, Jaworzno) i właściciele boksów w Jaworznie i Wólce Kosowskiej (10); Wietnamczycy przedsiębiorcy, którzy osiągnęli sukces, sprzedawcy w Wólce Kosowskiej i w hali targowej przy ul. Marywilskiej w Warszawie (12). Chińczycy Chińscy migranci do mniej więcej 2005 roku Polską nie byli zainteresowani. Niewiele było chińskich inwestycji, a populacja migrantów z tego kraju była znikoma. Chińczycy byli jednak obecni w regionie CEE i innych krajach Europy, na przykład na Węgrzech czy w Czechach. W latach osiemdziesiątych dominującą branżą, w której operowali migranci z Chin w Europie Środkowo-Wschodniej, była gastronomia i drobny handel tekstyliami. Po nasyceniu rynku w połowie lat dziewięćdziesiątych działalność gospodarcza stała się bardziej zróżnicowana i zaczęła wypełniać coraz więcej luk w takich obszarach, jak medycyna alternatywna czy szkoły sztuk walk wschodnich. Ponadto, Chińczycy w regionie powiązani byli gęstą siecią wzajemnych relacji. Przeprowadzone badania wskazują, że do pewnego stopnia wpłynęło to na wzór migracji chińskich do naszego kraju. Na przykład, 7
8 Chińczycy w Jaworznie bardzo rzadko przyjeżdżają bezpośrednio z Chin. Najczęściej mają już uprzednie doświadczenie w życiu w Europie Środkowo-Wschodniej (szczególnie na terenie Węgier i Czech) lub w Europie Zachodniej. Przedstawicielka chińskiego inwestora w Jaworznie-Jeleniu (Spółka SCC) podkreślała, że to do nich przede wszystkim kierowana była oferta Centrum Handlu Chińskiego. Jak mówiła, informacja o możliwości wynajęcia boksów w Centrum przekazywana była za pomocą istniejących chińskich sieci kontaktów i reklamowana na łamach lokalnych chińskich gazet na Węgrzech, Słowacji, w Czechach, Chorwacji, Bośni i Hercegowinie. Reszta chętnych była rekrutowana poprzez bezpośrednie powiązania inwestorów w Hiszpanii i we Włoszech. W trakcie obserwacji prowadzonych na terenie Centrum, badacze zwrócili uwagę na fakt, że wielu jaworzańskich Chińczyków mówi w języku poprzedniego kraju zamieszkania. Również większość Chińczyków pracujących w Wólce ma uprzednie doświadczenie życia w innym kraju regionu (przede wszystkim w Czechach i na Węgrzech). Badani przyznawali, że często prowadzą (oni i inni Chińczycy) równolegle interesy w dwóch lub trzech krajach. Według rozmówców chińskich będących przedstawicielami inwestorów, Polska nie była i do tej pory nie jest atrakcyjnym krajem dla Chińczyków. Na terenie RP znajduje się najmniej chińskich centrów hurtowych w regionie, a inne inwestycje również są relatywnie nieliczne. Tłumaczą to przede wszystkim nieprzychylnymi dla cudzoziemców przepisami prawa polskiego. Życie i prowadzenie biznesu w Polsce Chińczycy określają jako koszmar (termin ten pojawił się wśród rozmówców z Warszawy i okolic). Według jednego z respondentów z Wólki Kosowskiej, warunki są na tyle trudne, że Chińczycy bardzo się zniechęcają. Zauważył on, iż obecnie bardzo wielu wyjeżdża, nowe spółki nie powstają, a te istniejące zamykają się. Przyszłość Wólki Kosowskiej, badany ocenił na 6-8 lat. Ponadto dodał, że chińscy imigranci zarobkowi będą decydować się raczej na inne kraje regionu, bardziej przychylne przedsiębiorcom i 8
9 cudzoziemcom, takie jak Węgry i Czechy (mimo tego, że rynek jest tam już bardzo nasycony). Wielu Chińczyków, według respondenta, wyprowadza się z Polski, a relatywnie stała liczba Chińczyków w Wólce Kosowskiej utrzymuje się dzięki temu, że w miejsce wyjeżdżających przybywają nowi, którzy znowu po 2-3 latach zwijają swoje interesy i wyjeżdżają. Jako uzasadnienie opinii o polskim koszmarze, rozmówcy chińscy spod Warszawy wskazywali, między innymi, trudności jakie nastręczają im polskie instytucje: Policja, Straż Graniczna, Urząd Celny, Urząd Skarbowy. Spośród wszystkich instytucji, ich zdaniem zdecydowanie najgorzej traktuje Chińczyków Straż Granicza i Policja. Jeden z badanych określił podejście do pracujących w Wólce Chińczyków jako naruszające godność człowieka i łamiące drugi rozdział polskiej Konstytucji. Kontrole są agresywne, stosowana jest przemoc, Chińczycy często są przetrzymywani w areszcie bez uzasadnienia (na przykład dlatego, że ktoś przypadkiem zostawił w domu swoją kartę pobytu i nie miał możliwości wrócenia po nią w czasie kontroli); wszyscy Chińczycy traktowani są z góry jako kryminaliści, są zastraszani. Pracownicy służb, według badanych, prawie nigdy się nie legitymują i nie mówią z jakiej instytucji przychodzą. Ponadto, problemem stają się Polacy przebierający się za służby mundurowe zatrzymujący Chińczyków i ściągający od nich łapówki. Czasem dochodzi również do wyłudzania pieniędzy kiedy na przykład nie ma prezesa danej spółki na terenie Wólki (jest w innym mieście lub zagranicą), wtedy bierze się od pracownika (2-3 tysiące) za zaniechanie kontroli, w innym wypadku grozi się pracownikom sprawą w sądzie. Jeśli kontrole Straży Granicznej ani Urzędu Celnego nic nie znajdują nasyła się Państwową Inspekcje Pracy i Urząd Skarbowy aż do skutku czyli do momentu nałożenia jakiejś grzywny. W opinii badanych, Chińczycy nie mają zaufania do Polaków, ani Polacy do Chińczyków. Brak zaufania do Polaków wynika, po pierwsze, z bardzo złych doświadczeń z polskimi służbami i instytucjami, po drugie, ze złych doświadczeń z polskimi współpracownikami nagminne są przypadki kradzieży dokonywanych przez polskich pracowników z boksów i magazynów należących do Chińczyków. 9
10 Kradzieże najczęściej nie są zgłaszane (choć wszystkie są udokumentowane przez kamery przemysłowe), ponieważ Chińczycy nie ufają ani Policji, ani polskiemu wymiarowi sprawiedliwości. Na dowód przytaczano sytuacje, w których policja wezwana po takiej kradzieży, zamiast szukać przestępy, zaczynała kontrolę zgłaszającego przestępstwo Chińczyka. Zdaniem rozmówców z Wólki, powodem powszechności przestępstw wobec Chińczyków (przede wszystkim kradzieże, czasem również pobicia) jest bezkarność jaką czują Polacy wobec przestępstw na cudzoziemcach. Te sytuacje, oraz niechęć do polskich instytucji rzutuje na zaufanie do polskich partnerów biznesowych i kontrahentów. Według rozmówców, Chińczycy działają w pojedynkę, nie lubią się skupiać w grupy ani zrzeszać. W Wólce nie są samodzielni, nie ma tam rozbudowanej chińskiej infrastruktury i usług, więc muszą korzystać z punktów należących do Wietnamczyków. Nieco inny obraz sytuacji i plany prezentowali rozmówcy z Jaworzna. Co prawda przedstawiciele inwestora czują się w relacjach z władzami miasta Jaworzna trochę nieswojo wszyscy bardzo uważają, żeby wszystko było formalnie i na piśmie, bo boją się podejrzeń o korupcję, a u Chińczyków wiele spraw załatwia się nieformalnie przy kawie, ale planują stworzenie dużego centrum handlowego (handel hurtowy) zaopatrującego rynek południowej Polski, ale także ukraiński, niemiecki, czeski, słowacki. Wybór Jelenia podyktowany był tym, że ma on fantastyczne położenie przy skrzyżowaniu ważnych dróg łączących Niemcy z Ukrainą oraz Polskę z południem Europy. Blisko do lotnisk w Balicach i Pyrzowicach, blisko Śląska i Krakowa, 2 godziny drogi od Wrocławia To przede wszystkim nowoczesny business. Mówią też o pomyśle chińsko-polskiego centrum kulturalnego: mam nadzieję [że ten pomysł] zostanie zrealizowany, ale to pozostaje w kwestii władz lokalnych, my tu jesteśmy od robienia businessu, odpowiadamy za sprowadzenie ludzi i dajemy szansę. Przewidują jednak problemy mieszkaniowe gmina Jaworzno nie jest przygotowana na przyjęcie dużej liczby 10
11 nowych mieszkańców, już są problemy mieszkaniowe, a będą jeszcze większe po otwarciu nowej hali. Spółka SCC nie może wybudować własnego budynku mieszkalnego, ponieważ nie figuruje on w miejscowych planach zabudowy terenu. Niewielką do tej pory skalę migracji chińskiej, rozmówcy z Jaworzna (oprócz niesprzyjającym warunkom prowadzenia działalności gospodarczej) tłumaczą brakiem tradycji migracji do Polski wśród Chińczyków zaznaczają, że specyfiką migracji chińskiej jest to, iż rozwija się ona tylko wtedy, gdy w danym kraju już jest jakaś znaczna społeczność chińska. Przewidują jednak, że do planowanych kolejnych hal ze względu na już funkcjonującą bazę znajdą się chętni najemcy z Chin. Boksy w halach wynajmowane są na minimum 3 lata, a podpisujący umowę muszą wnieść kaucję, co gwarantuje ich pobyt przynajmniej przez ten okres. Właściciele i pracownicy boksów, z którymi udało się porozmawiać, są zadowoleni, ale wciąż aktywnie poszukują kontaktów handlowych w całej Polsce. W trakcie rozmów wypytywali na przykład o takie kontakty badaczy. Respondenci deklarowali chęć pozostania tak długo, jak długo ich działalność gospodarcza będzie się rozwijać i przynosić spodziewane zyski. Według wszystkich rozmówców, Chińczycy są pomysłowi i innowacyjni, inwestują na coraz to nowszych polach takich jak: biura podróży, biura nieruchomości, consulting. Zwłaszcza aktywne są osoby pochodzące z regionów o silnej tradycji migracyjnej. Wnioski: Jak dotychczas, dominujący model działania polegał na aktywności ekonomicznej przez 2-3 lata, a następnie podejmowana była decyzja o wyjeździe z Polski.Rozbudowująca się infrastruktura chińska może jednak to zmienić. 11
12 Chińczycy aktywnie poszukują kontaktów, możliwości inwestycji i prowadzenia interesów (ścieżka kreacji). Sytuacja sprzyja tworzeniu się etnicznych przedsiębiorstw funkcjonujących w głównym nurcie ekonomicznym, ale także ekonomicznych enklaw. Wietnamczycy Wietnamczycy działają zasadniczo w trzech branżach: handlu, gastronomii i usługach (ubezpieczenia, usługi edukacyjne, transport, biura podróży). Handel i gastronomia nastawione są na polskiego klienta, usługi nastawione są przede wszystkim na społeczność wietnamską (element etnicznych enklaw). Badani przyznają, że formuła pracy w branży handlowej nie jest już efektywna, kryzys gospodarczy oraz konkurencyjność ze strony tanich sklepów sieciowych wymaga innowacyjnych zmian w tej branży lub zmianę na inną. Zmiana branży łączy się jednak, po pierwsze z pewną odwagą przedsiębiorcy, po drugie z dużymi nakładami finansowymi. Jak uważają respondenci, alternatywnymi branżami mogłyby być na przykład usługi naprawcze czy działalność w branży budowlanej. Podstawowym błędem, jaki popełniają wietnamscy przedsiębiorcy w Polsce, jest - w zgodnej opinii badanych - skupianie się w tych samych branżach, oferowanie identycznego towaru oraz koncentracja w dużych ośrodkach miejskich (na przykład w Warszawie). Wietnamczycy powielają te same wzory biznesowe i handlują dokładnie tym samym ( obsesyjne przywiązanie do jednego rodzaju produktów ) przez co stanowią dla siebie samych zbyt dużą konkurencję, co tworzy korek w przepływie towarów. Wietnamczycy w Niemczech i Czechach stosują zupełnie inny model w przekonaniu rozmówców bardziej skuteczny. Zakładają mianowicie niewielkie 12
13 sklepy (zazwyczaj z artykułami spożywczymi) w mniejszych miastach, a rozproszenie sprawia, że nie konkurują ze sobą. Jeden z rozmówców zaznaczał, że rozproszenie Wietnamczyków w Niemczech i Czechach nie wynika z kryzysu gospodarczego, że Wietnamczycy w tych krajach od początku stosowali ten model biznesowy. Zarówno koncentracja geograficzna, jak i koncentracja w określonych segmentach gospodarki i rynku pracy społeczności wietnamskiej w Warszawie jest bezpośrednią konsekwencją istnienia wcześniej instytucji Stadionu Dziesięciolecia. Rozwiązaniem kryzysu w branży handlowej, cały czas najbardziej popularnej wśród Wietnamczyków, jest według jednego z badanych profesjonalizacja pracy w handlu. Respondent podkreślał, iż jedynie około 20% wietnamskich przedsiębiorców jest w stanie sprofesjonalizować swój interes. Przez profesjonalizację biznesu rozumiał lepsze rozeznanie rynku (jakie towary są potrzebne, a jakie nie), lepsze rozpoznanie potrzeb klienta, lepszą organizację. Odsetek migrantów, którzy potencjalnie mogą odnieść sukces, nie zależy ściśle od czasu, jaki dany przedsiębiorca spędził w Polsce, w mniemaniu badanego w większej mierze ma tu znaczenie spryt i kreatywna osobowość. Jednak ani Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Wietnamczyków, ani inne stowarzyszenia, nie zajmują się pomocą w szkoleniach biznesowych ani pomocą w adaptacji Wietnamczyków do nowych realiów rynku w Polsce. Brakuje także lidera, silnej i charyzmatycznej osobowości, która mogłaby promować i zachęcać do zmiany branży. Brakuje również ludzi z wykształceniem biznesowym i ekonomicznym (w przypadku pierwszego pokolenia, w drugim pokoleniu rzecz ma się inaczej). Niewielu jest magistrów ekonomii czy zarządzania prowadzących swój biznes. Drugie pokolenie jest zdecydowanie lepiej wykształcone. Zamożne i średnio zamożne rodziny wysyłają bowiem dzieci na uniwersytety w Polsce i zagranicę. Często jednak, ponieważ rodzice są jeszcze aktywni zawodowo, nie chcą oddawać inicjatywy swoim dzieciom, nie traktują poważnie wiedzy, jaką dysponują ich dzieci. Dlatego jeden z badanych stwierdził, że potrzeba jeszcze 4-5 lat, aż drugie pokolenie 13
14 stanie się bardziej widoczne i zacznie odnosić sukcesy. W przypadkach, jakie znał rozmówca, kiedy właśnie dopuszczono drugie pokolenie do zarządzania biznesem, było to bardzo korzystne dla jego rozwoju. Według rozmówców, Wietnamczykom brakuje determinacji, upartości i zaradności. Ponadto, jak mówią sami badani, Wietnamczycy nie są szczególnie innowacyjni w biznesie: Obecnie przychodzi etap selekcji naturalnej przetrwają tylko Ci, którzy będą umieli się dostosować do nowych warunków. Przed 1996 bardzo łatwo było się w Polsce dorobić na handlu detalicznym i hurtowym, wielu migrantom udawało się zarabiać duże pieniądze i inwestować w Polsce. Jednak teraz wiele osób nie jest w stanie utrzymać się z handlu i usług i decyduje się na powrót. Niewielu migrantów decyduje się na zmianę branży (biura turystyczne, usługi kosmetyczne i fryzjerskie). Według badanych, Wietnamczycy z tzw. nowej imigracji przyjechali trochę na gotowe, były już gotowe wzory prowadzenia biznesu, już gotowe sieci społeczne. Z tego również może wynikać bierność i niezaradność niektórych przedsiębiorców. W dużej mierze, nowi imigranci są kontynuatorami i zazwyczaj powielają zastane wzory prowadzenia działalności, które choć sprawdzały się w latach 90., obecnie nie są efektywne. Wietnamczyków, którzy obecnie wyjeżdżają z Polski ( liczbę wyjeżdżających można już liczyć nie w setki, ale w tysiące większość rozmówców z Marywilskiej mówiła chcę tylko sprzedać, co mam i wyjechać ) można podzielić na dwie grupy: a. ludzi, którzy osiągnęli w Polsce pewien sukces i zgromadzili znaczny kapitał; wyjeżdżają, ponieważ nie widzą dla siebie dalszej możliwości rozwoju. Zabierają ze sobą doświadczenie i środki finansowe, co działa na szkodę polskiej gospodarki. Zgromadzony kapitał inwestują w Wietnamie; 14
15 b. ludzi, którzy w Polsce sobie nie poradzili wyjeżdżają z niewielkim kapitałem lub z niczym. Wyjeżdżający wybierają Wietnam lub kraje Europy Zachodniej. Oprócz niezaradności samych Wietnamczyków, winę za ich złą sytuacje ponosi również system ( i klimat panujący ) w Polsce, który jest bardzo nieprzychylny obcokrajowcom. Obcokrajowy nie czują się w Polsce bezpiecznie, boją się inwestować, ponieważ cały czas ich sytuacja jest niepewna. Szczególnie w latach Wietnamczycy bali się inwestować w Polsce. Wietnamczycy działają razem, lubią się zrzeszać, pomagają sobie nawzajem, są ekstremalnie lojalni wobec swojej społeczności. Chińczycy działają raczej sami, rzadko kiedy tworzą formalne czy nieformalne grupy. Wietnamczycy w Wólce są samowystarczalni, tworzą tam mały Wietnam mają swoje własne zaplecze usługowe: fryzjerów, sklepy spożywcze, etc. Przychodnia również powstała z inicjatywy wietnamskiej. Chińczycy i Wietnamczycy żyjący i pracujący w Wólce Kosowskiej nie pozostają w dobrych stosunkach. Od czasów protestów wietnamskich najpierw w Wólce, potem w Nadarzynie, relacje te pozostają szczególnie napięte (jak określił jeden z respondentów wietnamskich Chińczycy są zawsze sami kontra reszta świata ). Na wzajemne relacje chińsko-wietnamskie rzutują również sprawy polityczne i relacje między CHRL a Wietnamem. Podstawowym problemem dla Wietnamczyków już nie jest według części rozmówców problem z legalizacją pobytu (co związane jest nie tyle z uproszczeniem procedur, co z rozkwitem firm pośredniczących). Wietnamczycy są w stanie dużo zapłacić, aby tylko nie załatwiać czegoś samemu (co również odróżnia ich od Chińczyków): Wietnamczycy mają na wszystko firmy. Ponadto w przypadku ewentualnych trudności z legalizacją pobytu w Polsce, legalizuje się go w Czechach. 15
16 Podkreślonym problemem jest trudna do przeskoczenia bariera językowa. Wietnamczycy mieszkający w Polsce nawet po parę lat mają problem z nauczeniem się języka bądź nie mają czasu bądź możliwości się go uczyć. Poziom znajomości u wielu Wietnamczyków pozostaje na poziomie podstawowych zwrotów, co nie umożliwia osiągnięcia w Polsce samodzielności. Strategie: Najgorzej jest w branży tekstylnej. Część osób dotychczas się zajmujących wraca, a część idzie w utarte nisze (bary, sklepy spożywcze, biura podróży). Ci Wietnamczycy, którzy studiują, zazwyczaj wybierają rachunkowość, bankowość, ekonomię i idą pracować do siebie (etniczne enklawy). Większość studentów wietnamskich w Polsce pochodzi z bogatszych rodzin i po szkole przejmuje rodzinne interesy. Część wraca do Wietnamu i jest tam im lepiej rząd na nich przychylnie patrzy, dostają stanowiska. Ilustracja (sprzedawca wietnamski) Rodzina rozmówcy jest rodziną rolniczą, nikt wcześniej nie zajmował się handlem, wszystkiego co z nim związane rozmówca nauczył się w Polsce. W Wietnamie nie miał żadnej pracy, rodzice też byli bezrobotni. Umiejętność handlu nabył przede wszystkim przez obserwacje swoich rodaków, którzy jak podkreśla, sami przez siebie też niewiele wiedzą o handlu, który nie był nigdy tradycyjnym zajęciem w Wietnamie absolutnie wszyscy uczyli się go już w Polsce na podstawie prób i błędów. Wietnamczycy bardzo szybko się uczą i są bardzo zdeterminowani i bardzo wiele poświęcili, aby znaleźć się i móc pracować zagranicą. Uczą się, kiedy zakładają swoją własną działalność gospodarczą. Kiedy jeszcze rozmówca handlował na stadionie interes szedł mu bardzo dobrze praktycznie do końca lat 90., potem, jeszcze przed likwidacją stadionu, przyszło pewne załamanie, a na dzień dzisiejszy handel jest już praktycznie nieopłacalny. Rozmówca otwiera swoje stoisko codziennie o 6 rano 16
17 licząc na klientów hurtowych, zamyka koło 17. Bywają jednak dni że na stoisko nie przychodzi absolutnie nikt. Najgorzej idą ubrania, a nimi właśnie (wyłącznie spodniami) handluje. Nie myślał jeszcze o podjęciu ostatecznej decyzji o zmianie branży, o zmianie w obrębie handlu tekstyliami tak ale tylko o przerzuceniu się na przykład z handlu spodniami na handel innymi ubraniami lub ewentualnie butami, nigdy nie myślał jednak o zmianę branży handlowej lub założenie interesu w sektorze usługowym. Rozmówca podkreśla że jest już za stary (ok.45 lat) na radykalne zmiany w tej kwestii i naturalną decyzją będzie powrót do Wietnamu z parę lat, co i tak planował zrobić (jak większość Wietnamczyków, których zna). Znaczne pogorszenie sytuacji w handlu może jedynie przyspieszyć decyzję, aby po przekroczeniu pewnego wieku wrócić do Wietnamu (która podjął jeszcze przez przyjazdem do Polski). Za treść publikacji odpowiada Instytut Spraw Publicznych, poglądy w niej wyrażone nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej. Projekt: Tygiel kulturowy czy getta narodowościowe? wzory integracji i wzajemne relacje imigrantów z Azji i Bliskiego Wschodu w Polsce jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw trzecich oraz budżetu państwa. 17
Sprzedawać, budować, gotować?
Sprzedawać, budować, gotować? Plany i strategie chińskich i wietnamskich migrantów zarobkowych w Polsce wyniki badań jakościowych. Projekt Badania integracji społeczności azjatyckich w Polsce jest współfinansowanyze
Bardziej szczegółowoMigracje społeczności z wybranych krajów azjatyckich do Polski
Migracje społeczności z wybranych krajów azjatyckich do Polski Anna Piłat, Instytut Spraw Publicznych Projekt: Tygiel kulturowy czy getta narodowościowe? wzory integracji i wzajemne relacje imigrantów
Bardziej szczegółowoWzory organizowania się migrantów z wybranych krajów azjatyckich wyniki badań jakościowych
Wzory organizowania się migrantów z wybranych krajów azjatyckich wyniki badań jakościowych Dr Kinga Wysieńska Projekt Tygiel kulturowy czy getta narodowościowe? wzory integracji i wzajemne relacje imigrantów
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... 11. Strona internetowa książki... 14. Uwagi na temat statystyk migracyjnych... 15. Rozdział 1. Wprowadzenie...
Spis treści Przedmowa.............................................................. 11 Strona internetowa książki................................................. 14 Uwagi na temat statystyk migracyjnych......................................
Bardziej szczegółowoFirmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT]
Firmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT] data aktualizacji: 2019.01.09 Wzrost zysków i przyciąganie nowych pracowników SĄ priorytetami polskich firm rodzinnych. To wyniki
Bardziej szczegółowo2016 CONSULTING DLA MŚP. Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze
2016 CONSULTING DLA MŚP Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze 1 O raporcie Wraz ze wzrostem świadomości polskich przedsiębiorców rośnie zapotrzebowanie na różnego rodzaju usługi doradcze. Jednakże
Bardziej szczegółowoPolskie firmy odzieżowe są potrzebne na rynku w Niemczech!
Coraz więcej polskich sieci odzieżowych otwiera swoje sklepy w Niemczech, gdyż znajduje tam rzesze nabywców, a to ma przełożenie na wymierne zyski finansowe. Niemcy wydają spore ilości pieniędzy na ubrania.
Bardziej szczegółowoDlaczego warto działać w klastrze? Klastry a rozwój lokalnej przedsiębiorczości
Dlaczego warto działać w klastrze? Klastry a rozwój lokalnej przedsiębiorczości DEFINICJE KLASTRA: Klastry to geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących
Bardziej szczegółowoKulturowe uwarunkowania przedsiębiorczości
2010 Beata Glinka, Wydział Zarządzania UW Kulturowe uwarunkowania przedsiębiorczości Warszawa, 02.12.2010 Badania przedsiębiorczości - perspektywy Perspektywa ekonomiczna vs perspektywa kulturowa Od badań
Bardziej szczegółowoBariery prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Raport z badania ilościowego
Bariery prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce Raport z badania ilościowego Informacje o badaniu Informacje o badaniu 3 CEL Głównym celem badania było poznanie postaw i opinii przedsiębiorców dotyczących
Bardziej szczegółowoRYNEK PRACY I ZASOBY LUDZKIE NA DOLNYM ŚLĄSKU I W MIEŚCIE WROCŁAWIU 2009
Partnerzy badania: RYNEK PRACY I ZASOBY LUDZKIE NA DOLNYM ŚLĄSKU I W MIEŚCIE WROCŁAWIU 2009 Zebranie oraz opracowanie wyników: Advisory Group TEST Human Resources 50-136 ul. Wita Stwosza 15 tel. 71/ 78
Bardziej szczegółowoPOSTAWY POLAKÓW WOBEC FORM PŁATNOŚCI
POSTAWY POLAKÓW WOBEC FORM PŁATNOŚCI O BADANIU Badanie zostało przeprowadzone przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia na zlecenie eservice sp. z o.o. METODA Badanie przeprowadzono techniką CAWI (Computer
Bardziej szczegółowoMigranci o wysokich kwalifikacjach na polskim rynku pracy z perspektywy instytucji rynku pracy. MYROSLAVA KERYK Fundacja Nasz Wybór
Migranci o wysokich kwalifikacjach na polskim rynku pracy z perspektywy instytucji rynku pracy MYROSLAVA KERYK Fundacja Nasz Wybór MODUŁ BADAWCZY: Instytucje Rynku Pracy u Jest to część projektu "Imigranci
Bardziej szczegółowoNowa imigracja z Chin i Wietnamu a społeczności lokalne. Jaworzno i Wólka Kossowska
Ignacy Jóźwiak, Instytut Spraw Publicznych Nowa imigracja z Chin i Wietnamu a społeczności lokalne. Jaworzno i Wólka Kossowska Projekt Badania integracji społeczności azjatyckich w Polsce jest współfinansowany
Bardziej szczegółowoWPROWADZANIE INWESTORÓW POLSKICH NA RYNKI OBCE
WPROWADZANIE INWESTORÓW POLSKICH NA RYNKI OBCE SEKRETEM BIZNESU JEST WIEDZIEĆ TO, CZEGO NIE WIEDZĄ INNI Arystoteles Onassis SZANOWNI PAŃSTWO, Lubelskie Centrum Consultingu sp. z o. o. powstało w 2009 roku
Bardziej szczegółowoImigranci o wysokich kwalifikacjach na polskim rynku pracy. Badanie społeczne
Ogólna charakterystyka projektu Imigranci o wysokich kwalifikacjach na polskim rynku pracy. Badanie społeczne Joanna Konieczna-Sałamatin CELE BADANIA 1. Dostarczenie wiedzy o sytuacji na rynku pracy imigrantów
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp... 3 Raport w Liczbach... 3 Powody przyjazu Ukraińców do Polski... 4 Otwartość Polaków na pracowników z Ukrainy...
Spis treści Wstęp... 3 Raport w Liczbach... 3 Powody przyjazu Ukraińców do Polski... 4 Otwartość Polaków na pracowników z Ukrainy... 4 Elementy, które zaskoczyły Ukraińców po przyjeździe do Polski... 4
Bardziej szczegółowoCała prawda o konsumentach kupujących w internecie. Atrakcyjne ceny i wygoda kluczowe
Cała prawda o konsumentach kupujących w internecie. Atrakcyjne ceny i wygoda kluczowe data aktualizacji: 2017.05.07 Mieszkańcy naszego regionu już średnio raz na miesiąc robią zakupy online, przy czym
Bardziej szczegółowoInnowacyjne przedsiębiorstwo konieczność, czy szansa na sukces. Kamil Sałata. Kimball Electronics Poland Lider Inżynierii Jakości
Innowacyjne przedsiębiorstwo konieczność, czy szansa na sukces Kamil Sałata Kimball Electronics Poland Lider Inżynierii Jakości Plan Cel wykładu Co to jest innowacyjność? Innowacyjne Przedsiębiorstwo Innowacyjny
Bardziej szczegółowoObywatele Ukrainy na pomorskim rynku pracy wyniki badań zrealizowanych
Cudzoziemcy na pomorskim rynku pracy wyzwania dla agencji zatrudnienia Obywatele Ukrainy na pomorskim rynku pracy wyniki badań zrealizowanych Ewa Ostrogórska Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy
Bardziej szczegółowoOWOCE I WARZYWA W HANDLU DETALICZNYM
OWOCE I WARZYWA W HANDLU DETALICZNYM W kilkunastu ostatnich latach polski rynek detaliczny produktów ogrodniczych wyraźnie zmienił się na lepsze. Obserwuje się poprawę jakości owoców i warzyw, ich przygotowania
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA. Toruń, 28.04.2015 r.
Stowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA Toruń, 28.04.2015 r. GRUPA MEBLOWA HORECA 9 firm produkcyjnych oraz WSZP/UMK 2 firmy z branży informatycznej Produkcja mebli w technologiach: drewno, płyty meblowe,
Bardziej szczegółowoBadanie strategicznych strategicznych branż bran w M a Małopolsce branże IT i B&R Krakó ków, 1 8 gru n a 2008 r.
wmałopolsce branże IT i B&R Kraków, 18 grudnia 2008 r. CEL BADANIA: uzyskanie informacji na temat sytuacji przedsiębiorstw oraz na temat zapotrzebowania na kadry wśród podmiotów gospodarczych działających
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ CO POLSKA, CZECHY, SŁOWACJA I WĘGRY MAJĄ DO ZAOFEROWANIA UNII EUROPEJSKIEJ BS/99/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoDoświadczenia integracyjne uchodźców - plany, aspiracje, potrzeby. Kinga Wysieńska, Instytut Spraw Publicznych i Collegium Civitas
Doświadczenia integracyjne uchodźców - plany, aspiracje, potrzeby Kinga Wysieńska, Instytut Spraw Publicznych i Collegium Civitas Kontekst badania Integracja uchodźców wymaga znalezienia adekwatnych narzędzi
Bardziej szczegółowoPÓŁROCZNY RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO- Obywatele UKRAINY
PÓŁROCZNY RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO- Obywatele UKRAINY Opracowały: Diana Graczyk Sylwia Dymnicka - Iwaniuk Dział Zatrudnienia Cudzoziemców GUP Gdańsk, wrzesień 2018r. Wprowadzenie Badania realizowane
Bardziej szczegółowoZGŁOSZENIE POMYSŁU do Konkursu INNOWACYJNY POMYSŁ 2008
ZGŁOSZENIE POMYSŁU do Konkursu INNOWACYJNY POMYSŁ 2008 KONKURS Zgłoszenie pomysłu do Konkursu należy przysłać do 17 listopada, e-mailem na adres konkurs@uni.lodz.pl Rozstrzygnięcie Konkursu do 12 grudnia
Bardziej szczegółowoSzukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze
Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorczość w warunkach globalizacji. I. Przedsiębiorczość - istota, ewolucja pojęcia
Przedsiębiorczość w warunkach globalizacji I. Przedsiębiorczość - istota, ewolucja pojęcia Poziom innowacyjności Duże korporacje Ewolucja poglądów na temat istoty i roli przedsiębiorczości I. Wizja Schumpetera
Bardziej szczegółowoRola funduszy venture capital w finansowaniu innowacji
Rola funduszy venture capital w finansowaniu innowacji Konferencja pt. Badania naukowe na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu VI Konferencja uczelniana Poznań, 08.06.2015 dr Aleksandra Szulczewska-Remi
Bardziej szczegółowoSkrót założeń strategii rozwoju usług edukacyjnych w gminie Lesznowola
Skrót założeń strategii rozwoju usług edukacyjnych w gminie Lesznowola sporządzony w ramach projektu Od diagnozy do strategii model planowania rozwoju usług publicznych dofinansowanego ze środków Unii
Bardziej szczegółowoTrzy kroki do integracji na Pomorzu - podsumowanie realizacji projektu
Trzy kroki do integracji na Pomorzu - podsumowanie realizacji projektu Karolina Stubińska, Centrum Wsparcia Imigrantów i Imigrantek 7 grudnia 2018 roku Cel projektu Podniesienie kompetencji jednostek samorządu
Bardziej szczegółowoMIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW Agenda
Agenda Migracje Zarobkowe Polaków Emigracja z Polski o o o o o o Skala emigracji Kierunki emigracji Profil potencjalnego emigranta Długość wyjazdów Bariery i motywacje Sytuacja geopolityczna Imigracja
Bardziej szczegółowoSpołecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych. Teza cele konstrukcja realizacja
Dr Grzegorz Baran, Instytut Spraw Publicznych UJ Społecznie odpowiedzialne zarządzanie w organizacjach publicznych Teza cele konstrukcja realizacja Teza Zakorzenienie modelu działania organizacji publicznej
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorcza Łomża otwarci na Biznes
PROGRAM ROZWOJU MIASTA ŁOMŻA DO ROKU 2020 PLUS CEL HORYZONTALNY I: KULTURA, EDUKACJA I SPORT JAKO BAZA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO CEL HORYZONTALNY II: INFRASTRUKTURA JAKO BAZA ROZWOJU SPOŁECZNO -
Bardziej szczegółowoOPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH
BS/60/2005 OPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2005 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH
Bardziej szczegółowoRealizacja: MillwardBrown SMG/KRC Warszawa, ul. Nowoursynowska 154A
Badanie specyfiki bezrobocia w wybranych powiatach województwa mazowieckiego, w zakresie stanu obecnego, perspektyw rozwoju sytuacji na lokalnych rynkach pracy oraz wniosków dla polityki rynku pracy. Wyniki
Bardziej szczegółowoKWESTIONARIUSZ ANKIETY
KWESTIONARIUSZ ANKIETY Płeć: Kobieta Mężczyzna Wiek: 18-25 lat 26-30 lat 31-35 lat 36-40 lat 41-50 lat powyżej 50 lat Okres prowadzenia przedsiębiorstwa: do 1 roku 1-3 lata 3-10 lat 10-20 lat powyżej 20
Bardziej szczegółowo60% MŚP w Polsce korzysta z usług IT
60% MŚP w Polsce korzysta z usług IT Około 60% firm z sektora MŚP w Polsce korzysta z usług IT. 30% zatrudnia własnych pracowników odpowiedzialnych za informatykę. Rośnie liczba wykorzystywanych komputerów
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorcza Łomża otwarci na Biznes
PROGRAM ROZWOJU MIASTA ŁOMŻA DO ROKU 2020 PLUS CEL HORYZONTALNY I: KULTURA, EDUKACJA I SPORT JAKO BAZA ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO CEL HORYZONTALNY II: INFRASTRUKTURA JAKO BAZA ROZWOJU SPOŁECZNO -
Bardziej szczegółowoPROCESY ROZWOJOWE PRZEDSIĘBIORSTW MIGRANTÓW WIETNAMSKICH W POLSCE
INSTYTUT PRACY I SPRAW SOCJALNYCH W WARSZAWIE PROCESY ROZWOJOWE PRZEDSIĘBIORSTW MIGRANTÓW WIETNAMSKICH W POLSCE La Duc Trung Synteza pracy badawczej opracowana pod kierunkiem prof. zw. dr. hab. Zdzisław
Bardziej szczegółowoRaport o sytuacji mikro i małych firm w roku Poznań, 26 marca 2014
Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2013 Poznań, 26 marca 2014 Już po raz czwarty Bank Pekao przedstawia raport o sytuacji mikro i małych firm 7 tysięcy wywiadów z właścicielami firm, Badania
Bardziej szczegółowoPodstawy balonowych kreacji
Strona1 Jakub B. Bączek Podstawy balonowych kreacji Wydawnictwo: STAGEMAN POLSKA Copyright: Jakub B. Bączek Warszawa 2011 www.stageman.pl Strona2 WPROWADZENIE Animacja czasu wolnego to jeszcze słabo rozpowszechniony
Bardziej szczegółowoBadania podstawą działań PARP na rzecz przedsiębiorców
2011 Anna Tarnawa Kierownik Sekcji Badań i Analiz Departament Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności Badania podstawą działań PARP na rzecz przedsiębiorców Warszawa, 22 listopada 2011 r. Działalność
Bardziej szczegółowoWIELKOPOLSKA IZBA BUDOWNICTWA
WIELKOPOLSKA IZBA BUDOWNICTWA SIECI GOSPODARCZE - OCENA STANU I PROGNOZA MBA 2009 1 A KONKRETNIE OCENA STANU I PROGNOZA FUNKCJONOWANIA SIECI W OPARCIU O DOŚWIADCZENIA WIELKOPOLSKIEJ IZBY BUDOWNICTWA MBA
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorczość w biznesie PwB
1 Przedsiębiorczość w biznesie PwB rozwoju przedsiębiorczości Rafał Trzaska r a f a l. t r z a s k a @ u e. w r o c. p l w w w. k s i m z. u e. w r o c. p l w w w. r a f a l t r z a s k a. p l 2 rozwoju
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa Projekt Opracowanie Polityk Sektorowych Województwa Łódzkiego
www.pwc.com Konferencja prasowa Projekt Opracowanie Polityk Sektorowych Województwa Łódzkiego Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera
Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera W ostatnich latach ukazało się wiele opracowań poświęconych ocenie wymiany handlowej
Bardziej szczegółowoBariery i potencjał współpracy małych i dużych przedsiębiorstw
Bariery i potencjał współpracy małych i dużych przedsiębiorstw Raport z badania ilościowego i jakościowego zrealizowanego w ramach projektu Forum Współpracy Małego i Dużego Biznesu Związku Przedsiębiorców
Bardziej szczegółowoRaport: Opinia pracowników z Ukrainy na temat pracy w Polsce
Raport: Opinia pracowników z Ukrainy na temat pracy w Polsce 2017 2017 Spis treści Wstęp... 2 Raport w liczbach... 3 Ukraińcy w Polsce... 3 Powody przyjazdu pracowników z Ukrainy do Polski... 4 Planowany
Bardziej szczegółowoCzy bezrobocie maleje, bo Polacy migrują?
Czy bezrobocie maleje, bo Polacy migrują? Dr Paweł Kaczmarczyk Ośrodek Badań nad Migracjami UW Dr Joanna Tyrowicz Wydział Nauk Ekonomicznych UW Institut zur Zukunft der Arbeit /Bonn/ Czy da się mierzyć?
Bardziej szczegółowoKlastry- podstawy teoretyczne
Klastry- podstawy teoretyczne Dr inż. Anna Szerenos Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Program Innet Plan prezentacji Koncepcja klastra
Bardziej szczegółowoPropozycja współpracy. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości. dla lektorów
Propozycja współpracy Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości dla lektorów O Inkubatorach Inkubatory są fundacją, skupiającą przedsiębiorcze osoby, posiadające pasję i motywację do stworzenia własnej
Bardziej szczegółowoBadanie na temat mieszkalnictwa w Polsce
Badanie na temat mieszkalnictwa w Polsce BADANIE NA REPREZENT ATYWNEJ GRUPIE POLEK/POLAKÓW Badanie realizowane w ramach projekru Społeczne Forum Polityki Mieszkaniowej współfinansowanego z Funduszy EOG
Bardziej szczegółowoPowrót do Europy Opinia społeczna po 20 latach demokracji
Konferencja prasowa Powrót do Europy Opinia społeczna po 20 latach demokracji Projekt realizowany we współpracy z: Projekt finansowany przez: Partnerem strategicznym Instytutu Spraw Publicznych jest Telekomunikacja
Bardziej szczegółowoKobiety mają ducha przedsiębiorczości
Kobiety mają ducha przedsiębiorczości Kobiety w Polsce są przedsiębiorcze. Taki wniosek płynie z badania ankietowego przeprowadzonego przez Tax Care. Kobiety, które startują z własnym biznesem, chcą się
Bardziej szczegółowoPodróże służbowe i kondycja polskich firm
Podróże służbowe i kondycja polskich firm Metodologia badania 500 przedsiębiorstw z sektora MSP z całej Polski 32% 5% Usługi 55% Handel 28% Produkcja Produkcja rolna Czas realizacji badania: 21-30.09.2015
Bardziej szczegółowoNorwegia nowym kierunkiem emigracji zarobkowej
Polacy odnaleźli nowy rynek pracy w Europie. Ze względu na niezwykle wysokie zarobki w Norwegii następuje exodus polskich pracowników z zachodniej Europy do Skandynawii. Norwegia kusi Polaków ogromną kasą.
Bardziej szczegółowoInformacja podsumowująca Badanie organizacji pozarządowych prowadzących działania poza granicami kraju
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności Informacja podsumowująca Badanie organizacji pozarządowych prowadzących działania poza granicami kraju 1. Podstawowe informacje o badaniu: Badanie zostało wykonane
Bardziej szczegółowoOSOBY W WIEKU 18 24 LAT
Powiatowy Urząd Pracy w Limanowej - http://www.pup.limanowa.pl/pl 1 Osoby w wieku 18-24.. 1 2 Osoby w wieku 25-34.. 2 3 Osoby bez kwalifikacji zawodowych.. 3 4 Osoby bez doświadczenia zawodowego.. 5 5
Bardziej szczegółowoMIGRACJE ZAROBKOWE POLAKÓW Agenda
Agenda Migracje dziś Preferencje Migracyjne Polaków o o o o o o o Skala planowanych emigracji Kierunki wyjazdów Profil potencjalnego emigranta Długość emigracji Powody emigracji Branże, w których chcieliby
Bardziej szczegółowoDOBRE PRAKTYKI ZWIĄZANE
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 2020 Ministerstwo Rolnictwa
Bardziej szczegółowoBiznes plan innowacyjnego przedsięwzięcia
Biznes plan innowacyjnego przedsięwzięcia 1 Co to jest biznesplan? Biznes plan można zdefiniować jako długofalowy i kompleksowy plan działalności organizacji gospodarczej lub realizacji przedsięwzięcia
Bardziej szczegółowoING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie.
Pomarańczowy Kod ING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie. Pomarańczowy Kod determinuje sposób, w jaki realizujemy powyższy cel określa
Bardziej szczegółowoWERSJA: C NKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2.
WERSJA: C NKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2. MĘŻCZYŹNI GF1 Przeczytam teraz Panu krótkie opisy różnych ludzi. Proszę wysłuchać każdego opisu
Bardziej szczegółowoNa drabinę wchodzi się szczebel po szczebelku. Powolutku aż do skutku... Przysłowie szkockie
Na drabinę wchodzi się szczebel po szczebelku. Powolutku aż do skutku... Przysłowie szkockie Wiele osób marzy o własnym biznesie... Ale często brak im odwagi na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej.
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorczość w warunkach globalizacji. V. Przedsiębiorczość a innowacje
Przedsiębiorczość w warunkach globalizacji V. Przedsiębiorczość a innowacje Tematy Innowacje w teorii przedsiębiorczości. Innowacja - co to znaczy? Innowacje a sukces w biznesie. Nowe trendy - skutki dla
Bardziej szczegółowoAnaliza lokalnego rynku pracy Powiatu Sosnowieckiego oraz diagnoza zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności osób bezrobotnych aktualizacja 2014
Analiza lokalnego rynku pracy Powiatu Sosnowieckiego oraz diagnoza zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności osób bezrobotnych aktualizacja 2014 Prezentacja wyników badania Metodologia badawcza Projekt
Bardziej szczegółowoRaport dla przedstawicieli mediów
Raport dla przedstawicieli mediów Szanowni Państwo, Przekazujemy Państwu raport prezentujący wyniki kolejnego badania zrealizowanego przez Instytut Keralla Research na zlecenie Carefleet S.A., dotyczący
Bardziej szczegółowoOSOBY W WIEKU 18 24 LAT
Powiatowy Urząd Pracy w Zakopanem - http://www.pupzakopane.pl/ 1 Osoby w wieku 18-24.. 1 2 Osoby w wieku 25-34.. 3 3 Osoby bez kwalifikacji zawodowych.. 4 4 Osoby bez doświadczenia zawodowego.. 5 5 Kobiety
Bardziej szczegółowoRaport cząstkowy - Migracje z województwa lubelskiego
Raport cząstkowy - Migracje z województwa lubelskiego Zebranie informacji na temat migrantów z danego obszaru stanowi poważny problem, gdyż ich nieobecność zazwyczaj wiąże się z niemożliwością przeprowadzenia
Bardziej szczegółowoFirmowe media społecznościowe dla pracowników
Firmowe media społecznościowe dla pracowników Raport z badania Maciej Dymalski, Szymon Góralski Wrocław, 2012 ul. Więzienna 21c/8, 50-118 Wrocław, tel. 71 343 70 15, fax: 71 343 70 13, e-mail: biuro@rrcc.pl,
Bardziej szczegółowoRaport powstał w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Gospodarki.
Raport powstał w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Gospodarki. Publikację przygotował: PBS Spółka z o.o. Małopolskie Obserwatorium Gospodarki Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament
Bardziej szczegółowo16. badanie CEO Survey Polska Perspektywa restrukturyzacja i zarządzanie w trudnych czasach
www.pwc.pl 16. badanie CEO Survey Perspektywa restrukturyzacja i zarządzanie w trudnych czasach Śniadanie prasowe 23 stycznia 2013 r. Choć optymizm polskich prezesów w horyzoncie rocznym wciąż jest niski
Bardziej szczegółowoSPRZĄTA, GOTUJE, PIERZE I JESZCZE CHCE PRACOWAĆ?!!! PROJEKT KOBIETA PRACUJĄCA
SPRZĄTA, GOTUJE, PIERZE I JESZCZE CHCE PRACOWAĆ?!!! PROJEKT KOBIETA PRACUJĄCA Polki od wielu lat starają się zaistnieć na rynku pracy. Dokładają wszelkich starań, by dowieść, że są tak samo kompetentnymi
Bardziej szczegółowoCOPYRIGHT. Rola miast. W tworzeniu cyrkularnego świata
COPYRIGHT Rola miast W tworzeniu cyrkularnego świata 54% światowej populacji żyje na obszarach zurbanizowanych 85% światowego PKB generują miasta 75% zasobów naturalnych zużywanych jest w miastach 60-80%
Bardziej szczegółowoPOZNANIE CAŁEJ SPOŁECZNOŚCI RZETELNA DIAGNOZA
POZNANIE CAŁEJ SPOŁECZNOŚCI RZETELNA DIAGNOZA Pierwszym krokiem przygotowującym racjonalnie zaplanowaną zmianę powinna być zawsze diagnoza stanu posiadania, swoisty bilans otwarcia poprzedzający i wspomagający
Bardziej szczegółowoWIZERUNEK KRAKOWA W POLSKIM SPOŁECZEŃSTWIE
WIZERUNEK KRAKOWA W POLSKIM SPOŁECZEŃSTWIE Sondaż dla Miasta Krakowa zrealizowany przez TNS OBOP Warszawa, lipiec Na pytanie o najbardziej atrakcyjne polskie miasto, które mogłoby stać się wizytówką naszego
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a
Bardziej szczegółowoLokalny Program Rewitalizacji Miasta Wolbrom na lata 2008-2020
Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 (MRPO) zakłada, że Lokalne Programy Rewitalizacji (LPR) powinny dotyczyć wyselekcjonowanych obszarów miejskich, za wyjątkiem miast o liczbie mieszkańców
Bardziej szczegółowoRaport z badania. Przedsiębiorcy a państwo wzajemny poziom zaufania. IV Kongres Rzetelnych Firm październik 2015 r.
Raport z badania Przedsiębiorcy a państwo wzajemny poziom zaufania IV Kongres Rzetelnych Firm październik 2015 r. 1 SPIS TREŚCI WSTĘP...3 PRZEDSIĘBIORCY CZUJĄ SIĘ TRAKTOWANI JAK OSZUŚCI...4 UCZCIWOŚĆ POLSKIEGO
Bardziej szczegółowoZMIANA WARTY W TECHNIKACH SPRZEDAŻY
ZMIANA WARTY W TECHNIKACH SPRZEDAŻY W biznesie nic nie dzieje się dopóki ktoś czegoś nie sprzeda. Ze sprzedażą mamy do czynienia na każdym kroku. Sprzedajemy meble, samochody, ubezpieczenia, programy komputerowe,
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2013 BS/135/2013 WYJAZDY WYPOCZYNKOWE I WAKACYJNA PRACA ZAROBKOWA UCZNIÓW
Warszawa, październik 2013 BS/135/2013 WYJAZDY WYPOCZYNKOWE I WAKACYJNA PRACA ZAROBKOWA UCZNIÓW Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2013 roku Fundacja
Bardziej szczegółowoPytania dodatkowe r.
Pytania dodatkowe 22.01.2018 r. Bariery prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce 2 Bariery prowadzenia własnej działalności gospodarczej (1) Jakie Pan(i/a) zdaniem są największe przeszkody w prowadzeniu
Bardziej szczegółowoUbóstwo kobiet badanie Eurobarometru wnioski dla Polski
Ubóstwo kobiet badanie Eurobarometru wnioski dla Polski 17% kobiet w UE znajduje się na granicy ubóstwa. Wyniki badania Eurobarometru przeprowadzonego we wrześniu 2009 roku, wskazują, że w każdej grupie
Bardziej szczegółowoPołowa Polaków chętnie zatrudniłaby się w firmie zagranicznej [RAPORT]
Połowa Polaków chętnie zatrudniłaby się w firmie zagranicznej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.10.09 Francuskich pracodawców wyróżnia kreatywność, innowacyjność i przyjazna atmosfera, Niemcy to pracodawcy
Bardziej szczegółowoPostawy przedsiębiorcze młodych Polaków. Michał Polański Warszawa,
2010 Postawy przedsiębiorcze młodych Polaków Michał Polański Warszawa, 02.12.2010 Warszawa, 02.12.2010 Tematyka prezentacji 1. Przedsiębiorczość młodych Polaków na tle społeczeństwa; 2. Przedsiębiorczość
Bardziej szczegółowoObywatele Ukrainy w aglomeracji poznańskiej
Urząd Miasta Poznania Wydział Rozwoju Miasta i Współpracy Międzynarodowej Obywatele Ukrainy w aglomeracji poznańskiej W aglomeracji poznańskiej przebywa około 100 tys. obywateli Ukrainy, większość to mężczyźni,
Bardziej szczegółowoRaport o sytuacji mikro i małych firm w roku Szczecin, 18 marca 2014
Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2013 Szczecin, 18 marca 2014 Już po raz czwarty Bank Pekao przedstawia raport o sytuacji mikro i małych firm 7 tysięcy wywiadów z właścicielami firm, Badania
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorczość. dr Julita Majczyk
Przedsiębiorczość dr Julita Majczyk Zakład Procesów i Struktur Zarządzania Katedra Przedsiębiorczości i Systemów Zarządzania Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego Kontakt Dyżur: B508 środy 10:30-12:00
Bardziej szczegółowoDuże firmy obawiają się odpływu pracowników [RAPORT]
Duże firmy obawiają się odpływu pracowników [RAPORT] data aktualizacji: 2018.03.20 Zaplanowane od przyszłego roku zniesienie limitu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe budzi niepokój zwłaszcza
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy MSPEI
Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi
Bardziej szczegółowoTrudne czasy dla polskiego budownictwa
Warszawa, 21 maja 2013 r. Informacja prasowa Trudne czasy dla polskiego budownictwa Budownictwo w Polsce. Edycja 2013 - raport firmy doradczej KPMG, CEEC Research i Norstat Polska. W 2013 roku zarządzający
Bardziej szczegółowoRYNEK SMARTFONÓW ŚWIATOWE TENDENCJE ORAZ SYTUACJA W POLSCE GABINETY KOSMETYCZNE W POLSCE PRÓBA OSZACOWANIA LICZBY
RYNEK SMARTFONÓW ŚWIATOWE TENDENCJE ORAZ SYTUACJA W POLSCE GABINETY KOSMETYCZNE W POLSCE PRÓBA OSZACOWANIA LICZBY BADANIE PRZEPROWADZONE NA ZLECENIE MEDIA4U SP. Z O.O. Plan Prezentacji 1. Światowe tendencje
Bardziej szczegółowoFakty i mity dotyczące polskiego rynku pracy i migracji - wprowadzenie do dyskusji panelowej Warszawa, 9 lipca 2008 r.
Fakty i mity dotyczące polskiego rynku pracy i migracji - wprowadzenie do dyskusji panelowej Warszawa, 9 lipca 2008 r. Dr Jakub Wiśniewski Departament Analiz i Strategii Stopa bezrobocia w Polsce spada,
Bardziej szczegółowoJacek Szlachta. Panel 2 Rola współpracy transgranicznej dla rozwoju województwa podlaskiego. Białystok 20 luty 2014 roku
Jacek Szlachta Panel 2 Rola współpracy transgranicznej dla rozwoju województwa podlaskiego Białystok 20 luty 2014 roku 1 Struktura prezentacji 1. Zapisy strategii województwa podlaskiego do roku 2020 w
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA
MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA WYKŁAD XII WZROST GOSPODARCZY cd. Chiny i ich wzrost gospodarczy Podstawy endogenicznej teorii wzrostu Konsekwencje wzrostu endogenicznego Dwusektorowy model endogeniczny
Bardziej szczegółowoKorzyści ekonomiczne wynikające z kształcenia zawodowego
Renata Jarosińska Korzyści ekonomiczne wynikające z kształcenia zawodowego Chcąc efektywnie funkcjonować w warunkach współczesnej gospodarki, od podmiotów na niej funkcjonujących wymaga się wysokiej elastyczności,
Bardziej szczegółowoPytania dodatkowe r.
Pytania dodatkowe 21.06.2017 r. Bariery prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce Bariery prowadzenia własnej działalności gospodarczej (1) Jakie Pan(i/a) zdaniem są największe przeszkody w prowadzeniu
Bardziej szczegółowoZAANGAŻOWANIE POLAKÓW W DZIAŁALNOŚĆ DOBROCZYNNĄ
K.075/10 ZAANGAŻOWANIE POLAKÓW W DZIAŁALNOŚĆ DOBROCZYNNĄ Warszawa, grudzień 2010 roku Dwóch na pięciu Polaków (41%) deklaruje, że kiedykolwiek zaangażowali się w działalność dobroczynną na rzecz innych
Bardziej szczegółowo