Wstęp. and Development). 1 OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation

Transkrypt

1 Minął kolejny rok coraz szybszego i bardziej dojrzałego rozwoju elektronicznej gospodarki w Polsce. Analiza wyników badań przedstawionych w bieżącym raporcie Elektroniczna gospodarka w Polsce Raport 2004 i obserwowane zmiany w poziomie wykorzystania narzędzi elektronicznej wymiany danych w codziennym życiu Polaków, w gospodarce i administracji publicznej oraz regulacje prawne transakcji elektronicznych wskazują, że w Polsce nastąpił wyraźny przełom w świadomości korzyści, jakie niesie ze sobą gospodarka elektroniczna. Od jednego z pierwszych kongresów OECD 1 poświęconych tematyce e-commerce, podpisowi elektronicznemu i ochronie prawnej stron transakcji elektronicznej minęło już 7 lat. Badania prowadzone w tym okresie wskazują, jak w Polsce powoli osiągaliśmy masę krytyczną rozwoju gospodarki elektronicznej, kiedy transakcje elektroniczne były niekoniecznie pewne, bezpieczne i niezaprzeczalne. Z upływem lat, statystycznie w coraz większym zakresie mieliśmy dostęp do Internetu, pojawiły się usługi sklepów elektronicznych i elektronicznej bankowości, e-urzędu, elektronicznej wymiany danych, elektronizacji dokumentów i ich archiwizowania, regulacje prawne transakcji elektronicznych, mechanizm podpisu elektronicznego itd. Najważniejszym osiągnięciem budowania świadomości i natury społeczeństwa informacyjnego jest jednak fakt chcąc realizować transakcję, coraz częściej znajdujemy drugą stronę, która też chce, potrafi, może i stać ją na to. Innymi słowy, podstawowym warunkiem realizacji usług internetowych jest klient. Z tej krótkiej retrospekcji wynika, że powoli przedsiębiorcy i klienci, kontrahenci, urzędnicy i petenci, lekarze i pacjenci, nauczyciele, menedżerowie, naukowcy i inni będą już dalej sami stymulować rozwój mechanizmów i struktur elektronicznej gospodarki w Polsce. Nikt bowiem nie rezygnuje z przedsięwzięcia, gdy po chudych latach długotrwałych inwestycji, przychodzą lata tłuste. W 2004 roku zaobserwowano dynamiczny rozwój usług administracji publicznej, kierowanych do osób prawnych i do obywateli, zmierzający do pełnej obsługi procesów administracyjnych na drodze elektronicznej. Fundamenty przygotowała już w 2002 roku ustawa o dostępie do informacji publicznej, dostosowana w OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development). 5

2 Elektroniczna gospodarka w Polsce Raport 2004 roku do potrzeb integracji europejskiej oraz ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną i ustawa o podpisie elektronicznym. Nie bez znaczenia był też wzrost świadomości istoty problemów i potrzeb wdrażania mechanizmów elektronicznej gospodarki wśród polityków i urzędników w trakcie trwających kilkanaście miesięcy dyskusji wokół ustawy o informatyzacji działalności niektórych podmiotów realizujących zadania publiczne. W efekcie w latach poziom usług e-administracji wzrósł o 15%. Wstąpienie Polski w struktury Unii Europejskiej było kolejnym istotnym bodźcem dynamizującym ukierunkowany rozwój elektronicznej gospodarki w Polsce. Rządowy Projekt Wrota Polski jest pierwszą próbą praktycznej realizacji zaleceń Unii Europejskiej, ogłoszonych w strategii eeurope 2005 przyjętej na szczycie europejskim w Sewilli, która zakłada szybki rozwój usług elektronicznych i stworzenie stabilnych ram prawnych dla zbudowania społeczeństwa informacyjnego w Europie. Do zalecanych usług publicznych zdefiniowanych przez Komisję Europejską należą m.in. pośrednictwo pracy, rejestracja pojazdów, rejestracja przedsiębiorstw, rozliczenia podatkowe, zamówienia publiczne i wiele innych. Podpis elektroniczny jako pierwsza w polskiej administracji publicznej stosuje Polska Służba Celna, co ułatwia dokonywanie odpraw, umożliwia komunikację pomiędzy przedsiębiorcą a administracją celną, obsługę komunikatów związanych z tranzytem w ramach systemu NCTS (New Computerised Transit System) oraz wypełnianie deklaracji INTRASTAT i ich wysyłanie w celu sprawdzenia zgodności z wymaganiami Systemu INTRASTAT Polskiej Służby Celnej, elektroniczną wymianę danych z kontrahentami zagranicznymi. Procesowe podejście do kreowania i rozwoju usług gospodarki elektronicznej jest także zauważalne w polskiej gospodarce. Coraz częściej poszukiwane są dojrzałe składniki szkieletowej infrastruktury wymiany danych pomiędzy podmiotami gospodarczymi, jak elektroniczne katalogi wyrobów i usług, repozytoria wzorów dokumentów elektronicznych, depozytoria do archiwizowania dokumentów elektronicznych, rejestry profili i procesów biznesowych przedsiębiorstw, platformy ofertowe i skojarzone z nimi portale informacyjne itd. Międzynarodowe łańcuchy dostaw polskich importerów i eksporterów oraz międzynarodowe struktury organizacyjne dużych korporacji czy holdingów gospodarczych tworzą oś wykorzystania światowych standardów e-biznesu w polskiej gospodarce, dążąc w naturalny sposób do rozwoju i upowszechnienia elektronicznej wymiany danych redukującej koszty ich funkcjonowania. Plany działań: epolska na lata , Narodowy Plan Rozwoju na lata , Strategia Informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej epolska na lata i eeurope 2005 stawiają w centrum uwagi narzędzia gospodarki 6

3 elektronicznej ukierunkowane na obsługę małych i średnich przedsiębiorstw. Dla sektora MSP tworzone są ogólnodostępne struktury i mechanizmy rozwoju e-gospodarki 2, umożliwiające im wykreowanie nowoczesnego i bardziej efektywnego sposobu realizacji działalności gospodarczej wspomaganego systemami ICT (Information and Communication Technology). Działania te są rezultatem wielu gospodarczych analiz badawczych i testów najlepszych praktyk biznesowych, z których wynika ścisła korelacja pomiędzy wzrostem konkurencyjności, produktywności i rentowności przedsiębiorstw a inwestycjami w technologie informacyjne i nowe modele działalności gospodarczej. Elektroniczna gospodarka w Polsce Raport 2004, prezentuje wyniki badań oraz statystyki, określające stan i dynamikę rozwoju elektronicznej gospodarki w Polsce 3. W treści raportu decydenci rozwoju gospodarczego w Polsce, analitycy i gremia kreujące rozwój biznesu znajdą źródłowe informacje dla sposobów zwiększania produktywności, rentowności i konkurencyjności działalności gospodarczej: obszary działalności operacyjnej przedsiębiorstw, gdzie najczęściej wykorzystywane są systemy ICT w kompletnym łańcuchu dostaw łączącym dostawcę, producenta, dystrybutora i klienta, obszary gospodarki o największej efektywności inwestycji oraz wymagające nakładów kapitałowych (stanowiących obiecujące nisze rynkowe), poziom i dynamikę rozwoju infrastruktury teleinformatycznej oraz narzędzia i systemy wymiany danych najczęściej stosowane przez przedsiębiorstwa i społeczeństwo informacyjne, rozwój systemów ICT wykorzystywanych przez administrację do poprawy sprawności działania urzędów, standaryzacji i spójności przepływu informacji oraz poziomu obsługi przedsiębiorstw i społeczeństwa informacyjnego. Streszczenie raportu, zamieszczone w części A, stanowi uogólnienie oraz ocenę stanu i trendów rozwoju obszarów zastosowań narzędzi elektronicznej wymiany i archiwizowania danych w skali branż i sektorów rynku. Na podstawową treść raportu składają się dwie części zorganizowane według przyjętych i utrwalonych już dla systemów ICT przekrojowych wzorców monitorowania 4 : 2 Program Wieloletni na lata Tworzenie mechanizmów i struktur rozwoju handlu elektronicznego w Polsce przyjęty przez Radę Ministrów 22 lipca 2003 roku. 3 Gospodarka elektroniczna jest jednym ze strategicznych kierunków działań Instytutu Logistyki i Magazynowania w Poznaniu. Instytut realizuje badania stanu elektronicznej gospodarki w Polsce w ramach swojej działalności statutowej. 4 OECD Annual Theme Reports; Public Affairs and Communications Directorate; The European e-business Report; European Commission, Enterprise Directorate General. 7

4 Elektroniczna gospodarka w Polsce Raport 2004 Część B raport prezentujący wyniki analizy branżowej i sektorowej rynku oraz obszarów zastosowań e-gospodarki w Polsce, Część C raport prezentujący bazę rozwoju e-gospodarki w Polsce, tzn. infrastrukturę i technologię, standardy oraz przepisy prawne i inicjatywy wspomagające rozwój e-biznesu. Wstęp B.1 Społeczeństwo informacyjne rynek profil użytkownika e-zakupy e-finanse e-zdrowie e-learning edukacja informatyczna C.1 Infrastruktura, technologia, bezpieczeństwo B.2 e-biznes twórcy przychodu z e-gospodarki rynek B2B rynek B2C e-bankowość e-ubezpieczenia B.3 e-administracja obsługa społeczeństwa i przedsiębiorstw Część B Sektory rynku i obszary zastosowań e-gospodarki C.2 e-usługi C.3 Standardy Część A Streszczenie stanu e-gospodarki w Polsce C.4 Prawo C.5 Inicjatywy C.6 Kalendarium Część C Baza rozwoju e-gospodarki w Polsce Podsumowanie Rysunek A1-1. Struktura raportu Elektroniczna gospodarka w Polsce Raport 2004 Źródło: Opracowanie własne ILiM-u. Część B raportu została podzielona na trzy obszary tworzące podstawy e-gospodarki w Polsce i oddziałujące na jej rozwój: społeczeństwo informacyjne będące beneficjentem i jednocześnie konsumentem przynoszącym przychód w e-gospodarce, e-biznes przedsiębiorstwa, które wspomagając się w działalności gospodarczej systemami ICT, tworzą przychód własny oraz dochód dla budżetu państwa, e-administracja urzędy i instytucje, które w oparciu o systemy ICT obsługują działalność gospodarczą przedsiębiorstw i polskie społeczeństwo informacyjne. Prezentowane wyniki badań elektronicznej gospodarki w Polsce za 2004 rok stanowią obszerne i jednocześnie głęboko profilowane źródło danych. Intencją autorów pracowników Instytutu Logistyki i Magazynowania (jednostki badawczo- 8

5 rozwojowej Ministerstwa Gospodarki i Pracy) jest dostarczenie obiektywnej i potwierdzonej badaniami informacji, istotnej w podejmowaniu decyzji o strategicznych kierunkach rozwoju gospodarczego oraz realizacji strategicznych inwestycji stymulujących ten rozwój. Wskazania na obszary największej efektywności gospodarczej i dynamicznego rozwoju są przydatne na poziomie przedsiębiorstwa, branży, sektora gospodarki oraz dla całej gospodarki. Równie cenne mogą być wyniki badań wskazujące na obszary o bardzo wolnym tempie rozwoju, niskiej produktywności lub wysokich kosztach predysponowane do inwestycji osłonowych lub wspomagających. 9