SPRAWOZDANIE RADY NACZELNEJ Z DZIAŁNOŚCI ZRZESZENIA KASZUBSKO-POMORSKIEGO w okresie od 4 grudnia 2010 do XIX Zjazdu Delegatów ZKP w 2013 (XVIII

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE RADY NACZELNEJ Z DZIAŁNOŚCI ZRZESZENIA KASZUBSKO-POMORSKIEGO w okresie od 4 grudnia 2010 do XIX Zjazdu Delegatów ZKP w 2013 (XVIII kadencja) Gdańsk, wrzesień 2013

2 SPIS TREŚCI: I.. INFORMACJE OGÓLNE str. 3 II.. DZIAŁANIA W ZWIĄZKU Z OBCHODAMI ROKU ROKU FLORIANA CEYNOWY str. 5 III.. DZIAŁANIA W ZWIĄZKU Z OBCHODAMI ROKU ROKU MŁODOKASZUBÓW str. 5 IV.. DZIAŁANIA W ZWIĄZKU Z OBCHODAMI ROKU ROKU KS. JANUSZA ST. PASIERBA str. 6 V.. DZIAŁANIA POLEGAJĄCE NA ROZWOJU JĘZYKA I KULTURY KASZUBSKIEJ str. 7 VI. DZIAŁANIA PODJĘTE W ZWIĄZKU ZE SFERĄ KULTURALNĄ str. 11 VII. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA str. 18 VIII. DZIAŁANIA PODJĘTE W ZWIĄZKU ZE SFERĄ ORGANIZACYJNĄ str. 23 IX. GOSPODARKA FINANSOWA str. 26 X. PODMIOTY ZWIĄZANE ZE ZRZESZENIEM str. 26 XI. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ ZESPOŁY PROBLEMOWE RADY NACZELNEJ str. 26 XII.DZIAŁANIA KLUBÓW DZIAŁAJĄCYCH PRZY RADZIE NACZLNEJ str. 26 Strona 2 z 26

3 I. INFORMACJE OGÓLNE Nazwa stowarzyszenia: ZRZESZENIE KASZUBSKO-POMORSKIE Adres: GDAŃSK, UL. STRAGANIARSKA 20-23, Numer KRS: Numer REGON: Data wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym: r. Dane dotyczące władz naczelnych Zrzeszenia: W dniu 4 grudnia 2010 r. XVIII Zjazd Delegatów Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego dokonał wyboru Rady Naczelnej, Głównej Komisji Rewizyjnej i Sądu Koleżeńskiego, a funkcję Prezesa Zrzeszenia powierzył Łukaszowi Grzędzickiemu. Organami naczelnymi Zrzeszenia są Rada Naczelna, Zarząd Główny, Główna Komisja Rewizyjna i Sąd Koleżeński. Główna Komisja Rewizyjna ukonstytuowała się w składzie Bernard Hinz (przewodniczący), Andrzej Mirosławski (zca przewodniczącego), Katarzyna Dampc (sekretarz), Bogusław Breza (rzecznik dyscyplinarny), Roman Borzyszkowska (członek), Anna Derra (członek), Zenon Hewelt (członek), Janusz Brzeziński (członek), Tomasz Krause (członek). W skład Sądu Koleżeńskiego weszli Jolanta Czerwińska, Franciszek Kosznik, Krystyna Mach, Kazimierz Smoliński, Szmidtke Witold. 15 stycznia 2011 roku odbyło się pierwsze posiedzenie nowej Rady Naczelnej, podczas którego wybrano Zarząd Główny. Ukonstytuował się on w składzie w składzie: Łukasz Grzędzicki (prezes), Tomasz Fopke (wiceprezes ds. kultury), Teresa Hoppe (wiceprezes ds. współpracy z Kościołem), Krzysztof Korda (wiceprezes ds. kociewskich), Danuta Pioch (członek ds. edukacji), Wojciech Józef Konkel (sekretarz), Henryk Rhode (skarbnik), Kazimierz Formela (członek ds. współpracy z Kościołem), Gabriela Jóskowska (członek ds. polityki społecznej), Katarzyna Knopik (członek ds. funduszy zewnętrznych), Mieczysław Konkol (członek ds. rybackich), Janina Kosiedowska (członek ds. edukacji przedszkolnej), Jerzy Kreft (członek ds. gospodarczych), Zygmunt Orzeł (członek ds. współpracy z Kościołem), Michał Szczupaczyński (członek ds. współpracy międzynarodowej), Edmund Zmuda Trzebiatowski (członek ds. gospodarczych). W dniu 19 listopada 2011 roku z funkcji wiceprezesa ZKP zrezygnowała Teresa Hoppe. 16 czerwca 2012 roku wiceprezesem została Danuta Pioch, a od 29 września 2012 roku kolejnym wiceprezesem została Danuta Tocke. 15 grudnia 2012 r. przyjęto rezygnację Katarzyny Knopik z członkostwa w zarządzie Głównym. Rada Naczelna powołała 4 zespoły problemowe: zespół ds. oświaty (przewodniczący Jerzy Hoppe), zespół ds. samorządu (przewodniczący: Albin Bychowski), zespół ds. rozwoju regionu (przewodniczący: Jacek Fopke), zespół ds. współpracy z Kościołem (przewodnicząca: Teresa Hoppe), zespół ds. statutowych (przewodniczący: Arkadiusz Goliński) oraz zespół ds. mediów, który się nie ukonstytuował. Rada Naczelna podejmuje uchwały m.in. zatwierdzające bilans i rachunek wyników. Wszystkie funkcje we władzach ZKP (Prezesa, Zarządu Głównego, Rady Naczelnej, Głównej Komisji Rewizyjnej) pełnione są społecznie a ich członkowie nie otrzymują żadnych zwrotów kosztów podróży, delegacji itp. finansując swoją aktywność ze swoich środków prywatnych. W okresie sprawozdawczym zarówno Rada Naczelna jak i Zarząd Główny odbywały regularnie zebrania. Łącznie odbyło 13 posiedzeń Rady Naczelnej (5 w 2011, 5 w 2012, 3 w 2013), a zebrania Zarządu Głównego odbywały się systematycznie na ogół w pierwsza sobotę miesiąca. Najważniejsze tematy posiedzeń Rady Naczelnej to: w 2011: uchwalenie Roku Floriana Ceynowy, przygotowania do Narodowego Spis Ludności i Mieszkań 2011, działalność Rady Języka Kaszubskiego (RJK), omówienie bieżącej sytuacji nauczania języka kaszubskiego. w 2012: Przyjęcie stanowiska w sprawie kaszubskiego rybołówstwa przybrzeżnego, przedstawienie Rezolucji Komitetu Ministrów Rady Europy i Opinii Komitetu Ekspertów Europejskiej karty języków regionalnych lub *** *** *** Strona 3 z 26

4 mniejszościowych w sprawie realizacji ww. konwencji, ZKP a wprowadzanie kaszubskich nazw miejscowości, ZKP a działalność sportowa. Współpraca ZKP ze Stowarzyszeniem Trefl Pomorze. 2013: uregulowanie i przywrócenie gospodarczego wykorzystania rzeki Wisły, omówienie działalności struktur i przedstawienie inicjatyw oddziałów ZKP na Kociewiu, w Borach Tucholskich i Ziemi Chełmińskiej oraz na Żuławach. W ramach posiedzenia RN odbyło się również seminarium Jaką drogę przeszli Kaszubi po 1989 roku, które odbyło się 2 marca 2013 r. w ramach przygotowania do Kaszubskiego Magnificat w Ziemi Świętej. Rada Naczelna w 2011 roku podjęła 31 uchwał, w 2012 roku - 31 uchwał, w uchwał. *** Powołano w 2012 r. nowy oddział ZKP w Gniewinie i przygotowano utworzenie oddziału w Stargardzie Szczecińskim. Prawo do ubiegania się o osobowość prawną przyznano oddziałom ZKP: Cewice, Chmielno, Stężyca, Szczecin, Jastarni, Strzelno, Łubiana oraz Klubowi Turystycznemu Wanożnik. W mijającej kadencji przyjęto 1068 nowych członków (455 w 2011 roku, w , w ). W tym samym okresie z listy członków skreślono 300 osób (2011r. 84, 2012r. 147, 2013r. - 69) W okresie sprawozdawczym w biurze Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego pracowały następujące osoby: Łukasz Richert - dyrektor Biura ZG ZKP, Anna Dunst dyrektor Wydawnictwa ZKP, Lucyna Radzimińska specjalista ds. oświaty, Waldemar Gwizdała - specjalista ds. administracyjno-internetowych, Krystyna Sulicka - specjalista ds. rozliczeń, Monika Górecka - specjalista ds. projektów (od 2011), Halina Malijewska - asystent Zarządu Głównego ZKP (od 2012), Krystyna Kuziemska utrzymywanie czystości w Domu Kaszubskim. Redaktorem Naczelnym Pomeranii w 2011 roku był Edmund Szczeniak a od 2012 roku funkcję tą pełni Dariusz Majkowski. Opiekunem sztandaru Zarządu Głównego przez całą kadencję był Pan Brunon Cirocki, który nie pobierał z tego tytułu żadnej gratyfikacji, czy zwrotu kosztów dojazdu pomimo takich zaleceń Prezesa ZKP. *** *** *** *** Strona 4 z 26

5 II. DZIAŁANIA W ZWIĄZKU Z OBCHODAMI ROKU ROKU FLORIANA CEYNOWY Konkurs grantowy. Zarząd Główny ZKP zorganizował konkurs na dofinansowanie innowacyjnych przedsięwzięć, realizowanych przez oddziały i kluby związanych z obchodami Roku Floriana Ceynowy. Dofinansowanie uzyskały następujące przedsięwzięcia kulturalne: 1. Oddział ZKP w Lębork Każdy Kaszub to Polak, ale nie każdy Polak jest Kaszubą 2. Oddział ZKP Szemud Florian Ceynowa Kaszub Polak Patriota Pisarz 3. Oddział ZKP Sierakowice Florian Ceynowa od niego wszystko się zaczęło 4. Oddział ZKP Lipusz Zéńdzenié z Florianã Cenôwą 5. Oddział ZKP Łubiana Florian Ceynowa dawniej i dziś 6. Oddział ZKP Somonino Upowszechnienie wiedzy o życiu, kulturze i dorobku Floriana Ceynowy 7. Oddział ZKP Tczew Florian Ceynowa pierwszy badacz Kociewia III. DZIAŁANIA W ZWIĄZKU Z OBCHODAMI ROKU ROKU MŁODOKASZUBÓW Konkurs grantowy. W związku z ogłoszeniem przez Radę Naczelną ZKP roku 2012 Rokiem Młodokaszubów - tej tematyce poświęcony został tegoroczny konkurs grantowy na dofinansowanie innowacyjnych przedsięwzięć, realizowanych przez oddziały i kluby ZKP. Dofinansowanie uzyskały następujące przedsięwzięcia kulturalne: 1. Oddział ZKP Przodkowo Śladami Młodokaszubów, 2. Oddział ZKP Kościerzyna Kościerski Remus, 3. Oddział ZKP Wejherowo - wykonanie płaskorzeźb postaci A. Majkowskiego i głównego bohatera jego powieści, Remusa, w pniu drzewa jesionowego, które pozostało in situ w Parku Miejskim w Wejherowie im. A. Majkowskiego, 4. Oddział ZKP Luzino - wystawa planszowa pt. Muzeum Kaszubsko-Pomorskie w Sopocie - dzieło Młodokaszuby A. Majkowskiego - a Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, 5. Oddział ZKP Rumia - Aleksander Majkowski i inni lat od Młodokaszubów, 6. Oddział ZKP Szczecin Młodzi w ruchu kaszubskim wczoraj i dziś, 7. Oddział ZKP Kolbudy Młodokaszubi wczoraj i dziś, 8. Oddział ZKP Bytów - Ksiądz Ignacy Cyra z Rabacina, Prezes Towarzystwa Młodokaszubów, 9. Oddział ZKP Lębork - Jedność w różnorodności. - "Zachować skarby nagromadzone przez ojców dla przyszłych pokoleń, i jednych i drugich łączyć pasmem tradycji", 10. Oddział ZKP Szemud Co kaszubskie, to polskie. Młodokaszubi. W ramach uczczenia stulecia założenia Towarzystwa Młodokaszubów zorganizowano spotkania u w różnych miejscach Kaszub, Kociewia, Borów i innych regionów Pomorza (często przy grobach Młodokaszubów), podczas których przypomniana została spuścizna młodokaszubskiego ruchu oraz odmawiane były modlitwy za zmarłych członków tego stowarzyszenia. Spotkania upamiętniające Młodokaszubów miały miejsce 22 sierpnia 2012 roku. W ten sposób członkowie Zrzeszenia uczcili pamięć o dokonaniach ruchu młodokaszubskiego, który dał podwaliny nowoczesnemu ruchowi kaszubsko-pomorskiemu. Tego dnia odbyły się spotkania w Kartuzach, Bytowie, Brusach, Chojnicach, Dębogórzu, Gdańsku, Sopocie, Cewicach, Kościerzynie, Wejherowie, Tucholi, Donimierzu, Strzelnie, Lubiszewie, na terenie obozu Stutthof oraz w Lasach Piaśnickich i Szpęgawska. Strona 5 z 26

6 13 grudnia 2012 r. w Domu Kaszubskim odbyła się promocja książki pod tym tytułem Młodokaszubi. Szkice biograficzne. Autorami publikacji są profesorowie: Józef Borzyszkowski i Cezary Obracht-Prondzyński. Publikacja poświęcona jest życiowym i ideowym drogom Młodokaszubów. Zawiera szkice biograficzne ponad 30 postaci, które współtworzyły ruch młodokaszubski. W miesięczniku Pomerania w ciągu roku pojawiło się osiem artykułów autorstwa prof. Cezarego Obracht- Prondzyńskiego oraz Krzysztofa Kordy, które poświęcone były Młodokaszubom. W listopadzie i grudniu wystawa poświęcona Młodokaszubie Janowi Karnowskiemu oraz ekspozycja pn. Muzeum Kaszubsko-Pomorskie w Sopocie - dzieło Młodokaszuby A. Majkowskiego - a Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko- Pomorskiej w Wejherowie były prezentowane w Centrum Handlowym Auchan w Gdańsku i w Domu Kultury w Dziemianach. Konkurs i konferencja w Muzeum Ziemi Kościerskiej. 24 maja w Kościerzynie odbył się konkurs Kaszubi wczoraj i dziś, organizowany przez Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby. Trzecia edycja poświęcona została życiu i działalności czterech wybitnych Młodokaszubów Aleksandra Majkowskiego, Jana Karnowskiego, Franciszka Sędzickiego oraz Leona Heyke. Konkurs skierowany był do uczniów szkół gimnazjalnych z całego województwa pomorskiego. IV. DZIAŁANIA W ZWIĄZKU Z OBCHODAMI ROKU ROKU KS. JANUSZ ST. PASIERBA Tego wybitnego, pochodzącego z Pomorza pisarza, historyka, poety i eseisty, a przede wszystkim Pomorzanina, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie postanowiło uczcić ustanawiając go patronem bieżącego roku. W obchody włączyły się aktywnie oddziały ZKP, szczególnie w miejscach, gdzie działał lub bywał patron. 7 stycznia oficjalnie zainaugurowano Rok ks. Janusza St. Pasierba w Tczewie. Wydarzenie rozpoczęła msza św. w kościele pw. św. Józefa. Jeszcze przed oficjalną inauguracją zaproszono gości na otwarcie wystawy prac Aleksandra Popowa artysty pochodzącego z Kresów, ucznia m.in. Chagalla. Na ekspozycję złożył się cykl jego akwareli poświęconych ziemi kociewskiej. Malarza swoim pięknem urzekły wiejskie kościoły m.in. w Subkowach, Wielkim Garcu, Rajkowach czy Piasecznie oraz katedra w Pelplinie i zamek w Gniewie. Otwarcia Roku ks. Janusza St. Pasierba dokonali wspólnie Prezes ZKP Łukasz Grzędzicki oraz dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych w Tczewie im. ks. Pasierba Jerzy Cisewski. Szereg wystąpień przypominających postać patrona bieżącego roku rozpoczął prof. Józef Borzyszkowski wykładem na temat wybitnej twórczości ks. Pasierba. Wśród licznie zgromadzonych gości znających osobiście ks. Pasierba był Prymas senior abp. Henryk Muszyński. O swojej przyjaźni i podziwie dla osoby ks. Pasierba, wzorca dla dzisiejszej młodzieży, opowiedziała prezes Fundacji jego imienia, Maria Wilczek. Ostatnim punktem była konferencja popularnonaukowa pt. Ks. Janusz St. Pasierb twórca w przestrzeni kultury. Podczas sesji wygłoszono szereg wykładów poświęconych życiu i działalności bohatera wydarzenia. Prymas H. Muszyński mówił o niezwykłym talencie ks. Pasierba do posługiwania się słowem, w wystąpieniu zatytułowanym Ks. Pasierb jako homileta. O zamiłowaniu ks. Pasierba do sztuki, jego ogromnej wiedzy na temat konserwacji i potrzeby szanowania i zachowania dzieł nie tylko sakralnych, opowiedziała Maria Wilczek. 16 maja br. 63 uczniów z całego województwa pomorskiego wzięło udział w konkursie poświęconym ks. Januszowi St. Pasierbowi patronowi roku 2013 w ZKP. Konkurs zatytułowany Ks. Janusz Stanisław Pasierb sługa Słowa i twórca kultury zorganizowany został przez Muzeum Ziemi Kościerskiej im. dra Jerzego Knyby w Kościerzynie. Była to już Strona 6 z 26

7 czwarta edycja wojewódzkiego konkursu dla uczniów szkół gimnazjalnych pt. Kaszubi wczoraj i dziś. W tym roku gimnazjaliści sprawdzali swoją wiedzę na temat postaci ks. Janusza St. Pasierba patrona roku 2013 w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskiem. Dlatego też honorowy patronat nad wydarzeniem objął prezes Zrzeszenia Kaszubsko- Pomorskiego. 180 młodych ludzi wzięło udział w XVIII Pomorskim Festiwalu Poetyckim im. ks. Janusza Pasierba, który odbył się w dniach 4-5 czerwca w Pelplinie. Tegoroczny XVIII Pomorski Festiwal Poetycki odbył się w Roku Ks. Janusza St. Pasierba, ogłoszonym na Pomorzu przez ZG ZKP i w Pelplinie przez Radę Miejską. Wzięło w nim udział 180 młodych ludzi z 36 szkół, głównie z Pomorza. W ramach Festiwalu młodzież uczestniczyła w konkursach recytatorskich, poezji śpiewanej, na najlepszy program poetycko-muzyczny oraz esej. Prace konkursowe nadesłano nie tylko z naszego regionu, ale też m.in. z Krakowa i Wrocławia. Po dłuższej przerwie do Pelplina zawitali również uczniowie z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych z Żabna k. Tarnowa, skąd pochodzili rodzice patrona Festiwalu. 20 kwietnia (sobota) w Centrum Wystawienniczo-Regionalnym Dolnej Wisły w Tczewie odbyło się posiedzenie Rady Naczelnej Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Spotkanie poprzedziło otwarcie wystawy poświęconej ks. prof. Januszowi Pasierbowi. Wystawa pod tytułem Galilejska uroda Kociewia i Kaszub została przygotowana na zamówienie Zarządu Głównego ZKP przez znawców problematyki pasierbowej : Bogdana Wiśniewskiego i Stefana Kukowskiego. Ekspozycja była prezentowana przy okazji wydarzeń organizowanych przez oddziały i koła Zrzeszenia na całym Pomorzu. Do tej pory wystawa była prezentowana w Tczewie, Pelplinie, Gniewie, Wejherowie, Dębogórzu, Kościerzynie, Kartuzach, Chmielnie, Żarnowcu, Redzie, Chojnicach. Od marca br. na Kaszubach prezentowana jest również inna wystawa, wypożyczona z Fundacji im ks. prof. Janusza Pasierba z Warszawy pt. Pasierbowa Europa Ducha. Wystawa do tej pory odwiedziła: Gdańsk, Pelplin, Władysławowo, Jastarnię, Luzino, Redę, Somonino, Kościerzynę, Przodkowo, Bytów, Szemud, Banino, Brusy i Przywidz. W Pelplinie zorganizowano we współpracy z Biblioteką Diecezjalną, Wyższym Seminarium Duchownym, Wydawnictwem "Bernardinum" oraz LO im. ks. Pasierba cykl spotkań poetycko-muzycznych poświęconych twórczości patrona pt. "Cztery pory roku z poezją ks. Janusza St. Pasierba". W ramach wydarzenia zaplanowano cztery spotkania: 8 maja, 26 czerwca, 25 września i 11 grudnia. Czytanie poezji odbywało się w auli Biblioteki Diecezjalnej w Pelplinie. W miesięczniku Pomerania w ciągu roku pojawiło się 5 artykułów autorstwa m.in. prof. Józefa Borzyszkowskiego, Krzysztofa Kordy oraz Jana Kulasa, które poświęcone były ks. J. St. Pasierbowi. Sekcja Motocyklowa Klubu Turystycznego ZKP Wanożnik w dniach sierpnia 2013r. odbyła rajd szlakiem (bytowania) ks. prof. J. Pasierba z Wejherowa (Żarnowca) przez Tczew (Pelplin), Gniew do Grudziądza i Torunia. V. DZIAŁANIA POLEGAJĄCE NA ROZWOJU JĘZYKA I KULTURY KASZUBSKIEJ Działalność Rady Języka Kaszubskiego. W roku 2011 r. Rada Języka Kaszubskiego (RJK) odbyła sześć posiedzeń plenarnych, w tym jedno dwudniowe we Wieżycy. RJK podjęła następujące uchwały: - w sprawie stosowania kaszubskich pojęć i terminów gramatycznych. Słownictwo związane z lasem i wodą - w sprawie funkcjonowania niektórych polskich reguł ortograficznych w języku kaszubskim - w sprawie nazewnictwa podstawowych znaków interpunkcyjnych w języku kaszubskim - w sprawie kaszubskiego języka religijnego i obyczajowego 1. Słownictwo związane z okresem Bożego Narodzenia 2. Słownictwo związane z okresem wielkanocnym 3. Słownictwo związane z okresem zwykłym 4. Słownictwo związane z sakramentami świętymi (generalia) 5. Słownictwo związane z sakramentem i obrzędem chrztu. 6. Słownictwo związane z sakramentami bierzmowania, pokuty i namaszczenia chorych 7. Słownictwo związane z sakramentem kapłaństwa Strona 7 z 26

8 - w sprawie stosowania kaszubskiej podstawowej terminologii medialnej Rada wydała również stanowisko w sprawie stosowania kaszubskiego słownictwa związanego z funkcjonowaniem Oddziału Chirurgicznego Powiatowego Centrum Zdrowia w Kartuzach. Podczas dwudniowej sesji RJK we Wieżycy został omówiony język kaszubski w mediach. Wszystkie referaty oraz uchwały zawarto w dwujęzycznej publikacji - Biuletynie Rady Języka Kaszubskiego za 2011 r., wydanego w nakładzie 1000 egzemplarzy. Projekt realizowany był dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Rada Języka Kaszubskiego w 2012 r. spotkała się na pięciu posiedzeniach (w tym na jednym dwudniowym) w Wieżycy oraz w Gdańsku. Członkowie Rady kontynuowali rozważania z roku 2011, dotyczące słownictwa religijnego i obyczajowego: sakramentu małżeństwa, domu kultu, świętowania, poszczenia, życia religijnego, objawienia Bożego, zwyczajów i uroczystości prywatnych. Dyskutowano również nad zagadnieniami z problematyki ściśle gramatycznej. Poddano uchwale terminologię składniową i fleksyjną. Podczas posiedzeń członkowie RJK rozważali problem labializacji i jotacji w języku kaszubskim. Postanowienia w tym przedmiocie stanowią odpowiednie uchwały: - Uchwała Nr 1/RJK/12 z dnia r. w sprawie kaszubskiego języka religijnego i obyczajowego. 1. Słownictwo związane z sakramentem małżeństwa - Uchwała Nr 2/RJK/12 z dnia r. w sprawie zaznaczania labializacji w kaszubskojęzykowych tekstach pisanych - Uchwała Nr 3/RJK/12 z dnia r. w sprawie kaszubskiego języka religijnego i obyczajowego. 2. Słownictwo związane z domem kultu. - Uchwała Nr 4/RJK/12 z dnia r. w sprawie kaszubskiego języka religijnego i obyczajowego. 3. Słownictwo związane ze świętowaniem, poszczeniem i życiem religijnym. - Uchwała Nr 5/RJK/12 z dnia r. w sprawie kaszubskiego języka religijnego i obyczajowego. 4. Słownictwo związane z objawieniem Bożym. - Uchwała Nr 6/RJK/12 z dnia r. w sprawie kaszubskiego języka religijnego i obyczajowego. 5. Słownictwo związane z tradycyjnymi zwyczajami polskimi i uroczystościami prywatnymi. - Uchwała Nr 7/RJK/12 z dnia r. w sprawie stosowania słownictwa związanego z terminologią gramatyczną - fleksja. - Uchwała Nr 8/RJK/12 z dnia r. w sprawie stosowania słownictwa związanego z terminologią gramatyczną - składnia. - Uchwała Nr 9/RJK/12 z dnia r. w sprawie stosowania jotacji w języku kaszubskim. Ponadto Rada udzielała odpowiedzi w formie opinii na nadesłane zapytania. Podczas dwudniowego posiedzenia RJK odbyła się, z udziałem zaproszonych gości, dyskusja poświęcona zagadnieniom pracy Rady Języka Kaszubskiego w przyszłości: czym powinna zajmować się Rada - oczekiwania różnych środowisk (nauczycieli, tłumaczy, pisarzy, dziennikarzy, samorządowców) wobec Rady oraz konferencja Religia w życiu człowieka. Wszystkie wymienione uchwały i referaty zostały wydane w formie Biuletynu Rady Języka Kaszubskiego 2012 rok w nakładzie 1000 egzemplarzy, w dwóch wersjach językowych. W 2013 r. Rada spotkała się na czterech posiedzeniach (w tym na jednym dwudniowym) w Starbieninie, Wieżycy oraz w Gdańsku. Członkowie Rady skupili się na tematyce szeroko pojętej kultury, kontynuując również rozważania z roku 2012, dotyczące m.in. słownictwa religijnego i obyczajowego. Podnoszono tematy terminologii związanej ze słownictwem medialnym (prasa), terminologii związanej z hodowlą zwierząt, podejmując w tym zakresie stosowne uchwały. Dokonano ustaleń dotyczących pracy nad zakresem słownictwa (np. zasadą skaszubiania nazwisk, skaszubiania - czy raczej nie - nazwisk obcojęzycznych, słowiańskich i niesłowiańskich, ustalenia zasad ich transkrypcji; przygotowania zestawienia słownictwa z zakresu historii i kultury w związku z wprowadzeniem do szkół od września 2013 przedmiotu nauka własnej kultury i historii. Dyskutowano nad zagadnieniami z problematyki ściśle gramatycznej. Podczas czerwcowego posiedzenia RJK odbyła się konferencja pn. Bogactwo kulturowe Kaszub, na której przedstawiono następujące referaty: Nowe albo nieznane słownictwo kaszubskie Kręgi związane tematycznie z kulturą w podręcznikach do nauki języka kaszubskiego Pole leksykalne - odzież w słowniku St. Ramułta i J. Trepczyk Sądy młodzieży nt. kultury kaszubskiej Zaklęta w legendzie... miejsca, historia na wybranych przykładach Piękno z oddalenia. A. Majkowski i S. Pestka o Kaszubach Strona 8 z 26

9 Kaszubskie kresy. Dla kogo kresy, dla kogo centrum Adaptacja nazw własnych obcego pochodzenia w języku kaszubskim przyczynek do dyskusji Aktualny rozwój kultury kaszubskiej u Kaszubów w Kanadzie Rozwój współczesnej muzyki kaszubskiej na przykładzie siedmioletniej działalności zespołu "Spiéwné kwiôtczi" Na styku historii i kultury Powyższe tematy zostaną wydane w formie Biuletynu Rady Języka Kaszubskiego 2013 rok w nakładzie 1000 egzemplarzy, w dwóch wersjach językowych. Trwają również prace nad Internetową Poradnią Języka Kaszubskiego. X Dyktando Kaszubskie. Organizatorem X Dyktanda Kaszubskiego Piszã pò kaszëbskù Królewianka w Stolëcë Kaszëb w roku 2011 był oddział ZKP w Gdańsku wraz z Wydziałem Filologicznym UG, przy współudziale ZG ZKP. Do promocji włączyły się media pomorskie (telewizja, radio, prasa, portale internetowe) oraz nauczyciele języka kaszubskiego. Celem dyktanda była popularyzacja kaszubskich tekstów literackich Floriana Ceynowy, wdrażanie zasad pisowni języka kaszubskiego, rozpropagowanie formy pisanej języka kaszubskiego. Do dyktanda przygotowywali się uczniowie wszystkich szkół, w których nauczany jest język kaszubski oraz zainteresowani dorośli. Szkoły zgłaszały uczestników w kategoriach: uczniowie szkół podstawowych, uczniowie gimnazjów, uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, dorośli, profesjonaliści, nauczyciele języka kaszubskiego. W Dyktandzie wzięło udział 166 uczestników. Teksty dyktanda z fragmentami utworów Floriana Ceynowy przygotowała dr Justyna Pomierska pracownik naukowy Uniwersytetu Gdańskiego. X Dyktando Kaszubskie zorganizowano przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Samorządu Województwa Pomorskiego, Samorządu Miasta Gdańska i Grupy Energa. XI Dyktando Kaszubskie. Tematem dyktanda w 2012 roku była popularyzacja twórczości Aleksandra Labudy. Dodatkowymi celami były wdrażanie zasad pisowni języka kaszubskiego, rozpropagowanie formy pisanej języka kaszubskiego, jak również podnoszenie rangi języka kaszubskiego. Do dyktanda przygotowywali się uczniowie szkół, w których nauczany jest język kaszubski oraz zainteresowani dorośli. Szkoły zgłaszały uczestników w kategoriach: uczniowie szkół podstawowych, uczniowie gimnazjów, uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, dorośli, profesjonaliści, nauczyciele języka kaszubskiego. Dodatkowo szóstą kategorię stanowili dotychczasowi mistrzowie poprzednich edycji o tytuł arcymistrza. W Dyktandzie wzięło udział 178 uczestników. Teksty dyktanda z fragmentami utworów Aleksandra Labudy przygotowała dr Justyna Pomierska pracownik naukowy Uniwersytetu Gdańskiego. XI Dyktando Kaszubskie zorganizowano przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne Pedagogiczno-Metodyczne Nauczania Języka Kaszubskiego. Zarząd Główny ZKP w partnerstwie z Akademią Pomorską w Słupsku przygotował i pozyskał dofinansowanie na realizację Podyplomowych Studiów. Realizacja projektu rozpoczęła się w maju 2010 r. i zakończyła się w grudniu 2011 r. Podczas trzech semestrów sześćdziesięciu słuchaczy mogło poszerzyć swoją wiedzę z różnych dziedzin naukowych pod okiem fachowców w ramach weekendowych zjazdów w Słupsku i dwóch czternastodniowych zjazdów w siedzibie KUL w Starbieninie. Studia umożliwiły 60 nauczycielom z Pomorza podniesienie swoich kwalifikacji oraz uzyskanie uprawnień bezterminowych do nauczania języka kaszubskiego w szkołach i przedszkolach. Zadanie było finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.4. Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty, konkurs 01/POKL/9.4/2009. W ramach studiów ukazała się publikacja zawierająca scenariusze lekcji języka kaszubskiego na różne etapy edukacyjne pt. Scenarniczi ùczbów kaszëbsczégò jãzëka opracowane zgodnie z Europejskim Systemem Kształcenia Językowego. Scenariusze opracowane i przygotowane zostały przez słuchaczy podyplomowych studiów. Promocja nauczania języka kaszubskiego. Zrzeszenie nieustannie prowadzi kampanię informacyjną dotyczącą wprowadzenia nauczania języka kaszubskiego w placówkach oświatowych. Przedstawiciele Zrzeszenia inicjowali spotkania informacyjne, zachęcając miejscowych włodarzy oraz rodziców do wprowadzania zajęć z języka kaszubskiego do planów lekcji lokalnych szkół. Efektem tych działań jest wzrost liczby dzieci uczących się języka kaszubskiego w 2012 r. w stosunku do roku 2011 o ok. dwa tysiące uczniów. Według danych Systemu Informacji Oświatowej na dzień 30 września 2012 r. w roku szkolnym 2012/2013 języka kaszubskiego uczyło się: w 263 szkołach podstawowych dzieci, w 89 szkołach gimnazjalnych 2381 dzieci, a w 11 szkołach ponadgimnazjalnych 384 uczniów. W sumie liczba uczących się wyniosła dzieci. Strona 9 z 26

10 Skarbnica Kaszubska kaszubski portal edukacyjny działający od 2011 roku, jest jedną z metod dbałości ZKP o zachowanie i rozwój języka kaszubskiego. Za jego pośrednictwem promujemy i wspieramy używanie języka kaszubskiego oraz upowszechniamy literaturę w języku kaszubskim wśród młodzieży i dorosłych. Portal jest również cennym elementem wspomagającym nauczanie języka kaszubskiego na wszystkich poziomach edukacji, począwszy od nauczania przedszkolnego, poprzez szkołę podstawową i średnią, po studia wyższe o specjalizacji kaszubistyka na kierunku filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim oraz studia podyplomowe przygotowujące wykwalifikowane kadry nauczania języka kaszubskiego. Portal udostępnia specjalnie wybrane informacje, źródła i materiały na temat języka, tradycji, historii oraz kultury kaszubskiej, będące cenną pomocą w nauce języka kaszubskiego w szkołach, na kursach językowych oraz studiach podyplomowych dla nauczycieli języka kaszubskiego. Skarbnica Kaszubska stanowi zbiór materiałów pomocnych w nauce języka kaszubskiego i źródło fachowej wiedzy dla nauczycieli, studentów, uczniów i osób dorosłych uczących się języka. Portal sukcesywnie wzbogaca się o nowe materiały. Strona cieszy się też sporym zainteresowaniem jak na wąskie grono nauczycieli języka kaszubskiego oraz osób uczących się tego języka. W 2013 roku odnotowano ponad 11 tys. odwiedzin. Opublikowano 115 artykuły (532 od powstania portalu). Z wyników odwiedzin poszczególnych działów największym zainteresowaniem cieszą się takie materiały przeznaczone dla nauczycieli, jak podręczniki, scenariusze oraz uchwały Biuletynu Rady Języka Kaszubskiego. Konferencja naukowa: Edukacja kaszubska tradycje, aktualność, perspektywy. W kwietniu 2012 roku Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie oraz Akademia Pomorska w Słupsku zorganizowały przedmiotową konferencję. W roli współorganizatora pojawiło się również Pomorskie Kuratorium Oświaty. W auli i salach wykładowych, przy stoiskach księgarskich oraz w kuluarach Akademii Pomorskiej ponad stu uczestników forum rozmawiało nad zjawiskami, które wiążą się z edukacją kaszubską i problematyką nauki języka kaszubskiego, jakości kształcenia, problemami wyznaczników tożsamości kaszubskiej, stymulowaniem kaszubskich działań kulturalnych. Do realizacji celów konferencji zaproszeni zostali znawcy tematu i praktycy edukacji kaszubskiej. Reprezentowali oni różne orientacje badawcze (np. historycy edukacji, metodycy, kulturoznawcy, literaturoznawcy, językoznawcy, socjolodzy, lektorzy języka kaszubskiego, nauczyciele) z różnych środowisk edukacyjnych. Pojawili się również przedstawiciele samorządowców oraz pasjonaci i działacze ruchu regionalnego. Podczas konferencji zostało wygłoszonych 19 referatów. W zaplanowanych wystąpieniach oraz dyskusji edukację kaszubską analizowano w trzech wymiarach: po pierwsze w znaczeniu określenia specyfiki tradycji nauczania języka kaszubskiego, we wskazaniu na dawne pomysły edukacyjne, tworzenie klas kaszubskojęzycznych, szkół tego typu oraz omówieniu formacji i stowarzyszeń, które zajmują się tą sferą działań. Po drugie edukacja kaszubska jako organizm żywy, aktualnie działający w środowisku przedszkolnym, szkolnym i akademickim wymaga stałego aktualizowania i ewaluacji. Po trzecie przed edukacją kaszubską stoją w przyszłości zarówno pozytywne (pogłębianie tożsamości kulturowej) jak i negatywne zjawiska kultury (globalizacja), które mogą dalej wspomagać lub odwrotnie: hamować jej wzrost. Wygłoszone referaty i głosy podczas konferencji zostały wydane w publikacji pokonferencyjnej. Konferencja metodyczna: Nowe spojrzenie na lekcje kaszubskiego. Aktywizujące metody nauczania. We wrześniu 2013 r. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie zorganizowało konferencję metodyczną dla nauczycieli. Konferencja składała się z 2 sesji: w pierwszej części nauczyciele wysłuchali wykładów o szeroko pojętej edukacji kaszubskiej oraz nauce własnej kultury i historii (jako nowym przedmiocie nauczania w szkole); w drugiej natomiast uczestniczyli w warsztatach tematycznych. W części prelekcyjnej wykłady wygłosili znawcy tematu i praktycy edukacji kaszubskiej. Podczas warsztatów uczestnicy mieli okazję poznać innowacyjne metody nauczania z wykorzystaniem sztuki teatralnej, muzyki, audycji radiowej, wycieczki terenowej czy gazetki szkolnej, a także programu PowerPoint. Wielkim powodzeniem cieszyły się zajęcia z aktorką Teatru Wybrzeże, Marzeną Nieczują-Urbańską, czy kompozytorem i poetą, Tomaszem Fopke. Konferencja stała się platformą dla wymiany doświadczeń i uwag w kaszubskim środowisku nauczycielskim, które prawdopodobnie po raz pierwszy zgromadziło się w aż tak licznym gronie (frekwencja wyniosła blisko 200 osób). Przedmiotem dyskusji stały się liczne tematy związane ze sposobami uatrakcyjniającymi lekcje w języku regionalnym, jakością kształcenia, wprowadzeniem do szkół nowego przedmiotu nauka własnej kultury i historii, a także stymulowanie działań kulturalnych oraz nowe pomysły edukacyjne. W korytarzu Wydziału Filologicznego pojawiły się stoiska z bogatą ofertą wydawnictw regionalnych, pedagodzy mogli również odebrać dla swoich szkół egzemplarz Wielkiego Słownika Polsko-Kaszubskiego. Konferencja okazała się dużym sukcesem, wskazując na wielkie zapotrzebowanie na tego typu inicjatywy, umożliwiające wymianę doświadczeń i wiedzy w środowisku nauczycieli języka regionalnego. Strona 10 z 26

11 VIII Zjazd Pedagogiczny. Sympozjum tematyczne pn. Kaszubskie praktyki edukacyjne: kultura - tożsamość język. Odbywający się pod hasłem Różnice edukacja inkluzja wrześniowy zjazd w swoim programie zawierał sympozjum tematyczne Kaszubskie praktyki edukacyjne: kultura tożsamość język. Podczas VIII Zjazdu Pedagogicznego na Wydziale Nauk Społecznych UG czynne było stoisko Wydawnictwa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego i Instytutu Kaszubskiego, zawierające szeroką ofertę publikacji, m.in.: monografie naukowe, zbiory pokonferencyjne czy kaszubską literaturą piękną. Przy stoisku ZKP goszczono nauczycielkę i autorkę kaszubskich podręczników, Danutę Pioch, która udzielała informacji i przybliżała wszystkim zainteresowanym problematykę nauczania języka kaszubskiego. Promocja nowego kierunku na Uniwersytecie Gdańskim etnofilologia kaszubska. Od roku akademickiego 2013/2014 otworzony miał być długo oczekiwany kierunek. W związku z tym aby jak najwięcej potencjalnych absolwentów szkół ponadgimnazjalnych dowiedziało się o tym fakcie Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie przy wsparciu Klubu Studenckiego Pomorania podjęło się promowania etnofilologii kaszubskiej. Informacje o ruszającym kierunku, warunkach przyjęcia na studia oraz terminach i siatkach studiów opublikowane zostały na portalu kaszubi.pl oraz w miesięczniku Pomerania. Oprócz tego członkowie KS Pomorania promowali nowy kierunek na Uniwersytecie Gdańskim podczas dni otwartych w dniach marca, a także jeździli do szkół ponadgimnazjalnych na terenie Pomorza, tj. do Kościerzyny, Pucka, Wejherowa i Kartuz. Na spotkaniach z licealistami zachęcali do zapisywania się na ten kierunek i wręczali im ulotki nt. etnofilologii, a także ulotki o KS Pomorania. W rekrutacji na Uniwersytet Gdański na rok akademicki 2013/14 zgłosiło się 14 chętnych ale kierunek ten z powodu nie wystarczającej liczby zgłoszeń nie został uruchomiony. Zespół orzekający w sprawie znajomości języka kaszubskiego na potrzeby nauczania lub prowadzenia zajęć w szkołach i przedszkolach. Zespół Orzekający działał w 2011 r. w oparciu o Regulamin orzekania o znajomości języka kaszubskiego na potrzeby nauczania lub prowadzenia zajęć w szkołach i przedszkolach nauczyciela ubiegającego się o wydanie orzeczenia przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w wersji zatwierdzonej przez ZG ZKP 5 stycznia 2008 r. oraz uchwały ZG ZKP Nr 3 z 4 marca 2006 r. w sprawie ustalenia opłaty za egzamin kwalifikacyjny ze znajomości języka kaszubskiego na potrzeby nauczania lub prowadzenia zajęć w szkołach i przedszkolach. W 2011 r. przeprowadzono 10 akcji obejmujących: egzaminy ze znajomości j. kaszubskiego, przedłużenia ważności wcześniej wydanych zaświadczeń, wydania zaświadczeń bezterminowych. Łącznie w 2011 r. wydano 245 zaświadczeń, w tym 122 zaświadczenia bezterminowe, 56 zaświadczeń na 3 lata, 3 zaświadczenia na 2 lata, 5 zaświadczeń na 1 rok oraz przedłużono ważność 59 zaświadczeń. Od września 2011 r. trwały prace nad zmianą Regulaminu orzekania. Nowy regulamin obowiązywać będzie od 2012 r. W 2012 r. w oparciu o przyjęty na początku roku nowy Regulamin orzekania, w którym m.in. zmianie uległy reguły przeprowadzania egzaminu ze znajomości języka kaszubskiego, dostosowane do międzynarodowych standardów egzaminowania. W 2012 r. przeprowadzono 5 egzaminów ze znajomości j. kaszubskiego, do którego przystąpiło 111 osób. Łącznie wydano 109 zaświadczeń, w tym 28 zaświadczeń bezterminowych, 58 zaświadczeń na 5 lat, 19 zaświadczeń na 3 lata, 4 zaświadczeń na 1 rok oraz przedłużono ważność 59 zaświadczeń. Usprawniony został także system rejestracji na egzamin za pomocą internetowego formularza on-line. W 2013 r. przeprowadzono 4 egzaminy ze znajomości j. kaszubskiego, do których przystąpiło 99 osób. 28 absolwentów studiów podyplomowych otrzymało zaświadczenia bez egzaminu. Łącznie wydano 123 zaświadczenia, w tym 56 zaświadczeń bezterminowych, 29 zaświadczeń na 5 lat, 27 zaświadczeń na 3 lata, 11 zaświadczeń na 1 rok. Cztery osoby nie zdały egzaminów i nie uzyskały zaświadczeń. Ponadto Zespół Orzekający opracował drugi regulamin na potrzeby osób nie będących nauczycielami: Regulamin egzaminu przed Zespołem Orzekającym o znajomości języka kaszubskiego na potrzeby osób zatrudnionych w jednostkach administracji publicznej i innych podmiotach oraz dla pozostałych zainteresowanych, przyjęty przez ZG ZKP 7 września 2013 r. Uchwałą z 7 września 2013 r. Zespół został przemianowany na Zespół Orzekający o znajomości języka kaszubskiego. Zespół pracował w składzie: prof. Edward Breza przewodniczący, Renata Mistarz sekretarz, członkowie: prof. Marek Cybulski, dr Małgorzata Klinkosz, Danuta Pioch, Wanda Lew Kiedrowska, Bożena Ugowska. VI. DZIAŁANIA PODJĘTE W ZWIĄZKU ZE SFERĄ KULTURALNĄ XIII Zjazd Kaszubów. 23 lipca 2011 r. odbył się w Lęborku XIII Zjazd Kaszubów. Wydarzenie połączono z obchodami Dni Jakubowach w tym mieście. Uczestnicy Zjazdu przybyli do Lęborka pociągiem Transcassubią oraz autokarami. Wśród najważniejszych wydarzeń Zjazdu należy wymienić: przyjazd Transcassubii z Helu i Chojnic, Strona 11 z 26

12 występy artystyczne tradycyjnych i nowoczesnych zespołów kaszubskich, stoiska z wyrobami rękodzieła ludowego, książkami i jadłem kaszubskim. W Zjeździe uczestniczył Donald Tusk Prezes Rady Ministrów. XIV Zjazd Kaszubów. 7 lipca 2012 r. miał miejsce XIV Zjazd Kaszubów. Uczestnicy Zjazdu przybyli do Sopotu: pociągiem Transcassubią, autokarami, białą flotą oraz tradycyjnymi kaszubskimi żaglówkami Pomerankami. Zjazd rozpoczął się mszą świętą w sanktuarium św. Michała w Sopocie, której przewodniczył ksiądz arcybiskup senior Tadeusz Gocłowski, a kazanie w języku kaszubskim wygłosił ks. prof. Jan Perszon. Wielka, barwna parada przeszła przez miasto w kierunku centralnego punktu - Placu Przyjaciół Sopotu, gdzie na Scenie Głównej Zjazdu nastąpiło jego oficjalne otwarcie. Wydarzenia w ramach XIV Zjazdu odbywały się w różnych punktach miasta. Na scenie głównej oraz małej scenie przy molo prezentowały się kaszubskie zespoły w aranżacjach zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Na Placu Zdrojowym odbył się kaszubski jarmark rękodzieła ludowego, w Hali 100-lecia Sopotu o Puchar Prezydenta Miasta zmagało się 200 baśkarzy, w sopockim grodzisku zorganizowana została kaszubska biesiada, a w miejskich Parkach obejrzeć można było dwie wystawy: Piękno odzyskane oraz Muzeum Kaszubsko-Pomorskie w Sopocie - dzieło Młodokaszuby A. Majkowskiego - a Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko- Pomorskiej w Wejherowie. Uczestnicy Zjazdu mogli również skorzystać z 50% upustu na wstęp na molo oraz odwiedzić bezpłatnie miejskie instytucje kulturalne i hipodrom. Ostatnim elementem Zjazdu był nocny występ kaszubskiego teatru ulicznego. Szacuje się, że w Zjeździe uczestniczyło 14 tys. osób. Na kaszubską imprezę zostały zaprojektowane i wykonane gadżety: szalik, naklejki oraz okulary - wszystko w barwach czarno-żółtych. Szczególnym zainteresowaniem cieszył się szalik KASZEBE, który jest widoczny podczas wielu kaszubskich wydarzeń. XV Zjazd Kaszubów. 6 lipca 2013 r. miał miejsce XV Zjazd Światowy Kaszubów. Uczestnicy Zjazdu przybyli do Władysławowa: pociągiem Transcassubią, autokarami, białą flotą oraz tradycyjnymi kaszubskimi żaglówkami Pomerankami. Podczas przemarszu do kościoła uczestnicy wydarzenia zatrzymali się pod pomnikiem Antoniego Abrahama, aby odsłonić tablicę upamiętniającą XV Zjazd Kaszubów we Władysławowie. Zjazd rozpoczął się mszą świętą z liturgią słowa w języku kaszubskim w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Władysławowie, której przewodniczył ksiądz arcybiskup senior Tadeusz Gocłowski. Po mszy wielka, barwna parada przeszła przez miasto w kierunku Alei Gwiazd Sportu, gdzie z udziałem Prezydenta RP, Bronisława Komorowskiego, nastąpiło oficjalne otwarcie Zjazdu. Pierwszy raz w historii w Zjeździe Kaszubów uczestniczył urzędujący Prezydent RP, który od Kaszubów otrzymał w prezencie symboliczną szyfrówkę. Wydarzenia w ramach XV Zjazdu odbywały się w różnych punktach miasta. Na scenie głównej prezentowały się kaszubskie zespoły w aranżacjach zarówno tradycyjnych, jak i nowoczesnych. Część Alei Gwiazd Sportu zamieniła się w jarmark, gdzie swoje rękodzieła i regionalne przysmaki wystawiali twórcy kaszubscy oraz Koła Gospodyń Wiejskich z regionu. Tradycyjnie podczas Zjazdu na terenie Ośrodka Przygotowań Olimpijskich Cetniewo odbył się turniej gry w kaszubską baśkę. Szacuje się, że w Zjeździe uczestniczyło 10 tys. osób. Na kaszubską imprezę zostały zaprojektowane i wykonane gadżety: okazjonalny buton, silikonowa opaska z napisem Kaszëbë, czarno-żółte, uśmiechnięte, kaszubskie jo-jo oraz żółte baloniki z logo Zjazdu. VIII Dzień Jedności Kaszubów. W 2011 r. główne obchody Dnia Jedności Kaszubów (DJK) odbyły się 19 marca w Gdańsku. Tego dnia odbyło się posiedzenie Rady Naczelnej, po czym nastąpiło rozpoczęcie obchodów Dnia Jedności Kaszubów pod pomnikiem Świętopełka II Wielkiego. Następnie odbył się uroczysty przemarsz uczestników ulicami Starego Miasta Gdańska do Dworu Artusa i dalsza część uroczystości połączona z koncertem muzyki dawnej Cappella Gedanensis w Dworze Artusa. 20 marca 2011 r. w Słupsku odbyły się obchody Dnia Jedności Kaszubów. Na scenie trwały występy solistów, zespołów i kapel. Przeprowadzono turniej gry w Baśkę. Czynne były stoiska z pamiątkami, książkami i kuchnią regionalną. Tradycyjnie już akordeoniści podjęli próbę bicia kolejnego kaszubskiego rekordu Polski w jednoczesnej grze na akordeonie. Niestety rekord nie został pobity. W jednoczesnej grze uczestniczyło tylko 204 akordeonistów. Wszyscy obiecali, że w przyszłym roku dołożą starań, aby namówić do uczestnictwa większą liczbę osób i pobiją rekord. IX Dzień Jedności Kaszubów. W 2012 r. Dzień Jedności Kaszubów (DJK) obchodzono 18 marca w Brusach. Obchody rozpoczęła msza święta w kościele p.w. Wszystkich Świętych, po której odbył się uroczysty przemarsz ulicą Gdańską aż do Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II. Podczas przemarszu uczestników kaszubskiego święta, pod pomnikiem Jana Karnowskiego, złożone zostały kwiaty oraz wygłoszono okolicznościowe przemówienia. W szkole dokonano oficjalnego otwarcia DJK, a następnie na scenie oglądać można było występy solistów, zespołów i kapel z Kaszub. Przeprowadzono też turniej gry w popularną kaszubską baśkę. Licznie przybyli twórcy ludowi, którzy prezentowali na stoiskach produkty kaszubskiego rękodzieła, książki oraz kuchnię regionalną. Przeprowadzono konkurs wiedzy o Kaszubach oraz przedstawiono specjalną prezentację haftu kaszubskiego i pokaz robienia i zażywania tabaki. Tradycyjnie już Strona 12 z 26

13 akordeoniści podjęli próbę bicia kolejnego kaszubskiego rekordu Polski w jednoczesnej grze na akordeonie. W Brusach naraz zagrało 242 miłośników tego instrumentu. Niestety, rekordu z Kartuz nie udało się pobić (268). Uczestnicy złożyli jednak solenną obietnicę, iż w przyszłym roku dołożą starań, aby namówić do uczestnictwa większą liczbę osób i pobić rekord. Dzień Jedności Kaszubów obchodzono też w Gdańsku, Luzinie, Lęborku i Cewicach. X Dzień Jedności Kaszubów. W 2013 r., jubileuszowy X Dzień Jedności Kaszubów (DJK) obchodzono 17 marca w Kościerzynie. Obchody tego kaszubskiego święta rozpoczęły się od odsłonięcia tablicy upamiętniającej miejsce urodzenia Prymasa z Kaszub, abpa Henryka Muszyńskiego. Tego dnia miało również miejsce otwarcie nowej wystawy stałej w Muzeum Ziemi Kościerskiej poświęconej ruchowi młodokaszubskiemu oraz odsłonięcie tablicy na Wzgórzu Księżniczki Gertrudy. Po mszy św., w kościele Św. Trójcy, oficjalnie otworzono X Dzień Jedności Kaszubów w Hali Sportowej Sokolnia. Tutaj też przeprowadzono turniej gry w kaszubską baśkę. Jak co roku nie zabrakło regionalnych twórców, rzemieślników i muzyków. Nie lada atrakcją dla uczestników tegorocznego święta Kaszubów było czytanie przekładu na kaszubski epopei Adama Mickiewicza Pan Tadeusz. W role bohaterów utworu wcielili się m.in. kościerscy włodarze oraz przedstawiciele Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Zwieńczeniem uroczystości była tradycyjna próba bicia rekordu w jednoczesnej grze na akordeonie. Udało się pobić rekord z 2010 roku w Kartuzach, gdzie zagrało blisko 270 muzyków. W Kościerzynie na akordeonie zagrało jednocześnie 281 osób. 19 marca, dla upamiętnienia 775. rocznicy pierwszej wzmianki o Kaszubach, na ulicach wielu kaszubskich miast, na domach oraz samochodach, zawisły czarno żółte flagi. Dzień Jedności Kaszubów obchodzono także w Gdańsku, Luzinie i Chojnicach. XXX Kaszubska Piesza Pielgrzymka. 12 sierpnia 2011 r. odbył się wyjazd delegacji Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego wraz z reprezentacją 10 pocztów sztandarowych z oddziałów ZKP do Częstochowy w celu przywitania pielgrzymów. Tego dnia, oprócz uroczystego wejścia na Jasną Górę, odbyła się msza święta z czytaniem w języku kaszubskim oraz Apel Jasnogórski, a także modlitwa w intencji Kaszubów. Podczas Apelu Jasnogórskiego rozważania po kaszubsku przedstawił Prezes Zrzeszenia Łukasz Grzędzicki. W dniach sierpnia został zorganizowany przez ZKP kolejny wyjazd - tym razem w celu uczestniczenia w jubileuszowej XXX Kaszubskiej Pieszej Pielgrzymce. Do Lewoczy z delegacją Zrzeszenia i reprezentacją 7 pocztów sztandarowych z oddziałów ZKP pojechali członkowie Zespołu Pieśni i Tańca "Kaszuby" z Wiela i Karsina. Od wielu lat kierownikiem Kaszubskiej Pieszej Pielgrzymki Hel Swarzewo Jasna Góra jest członek honorowy ZKP ks. prof. Jan Perszon. ZKP co roku wspiera to ważne i formacyjne przedsięwzięcie jakim jest ta najdłuższa piesza pielgrzymka w Polsce. Cykl edukacyjnych spotkań W krainie baśni i bajek kaszubskich związanych z promocją regionu wśród dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym. W okresie od marca do czerwca 2011 r. odbyło się 6 spotkań z cyklu przedszkolnych zajęć edukacyjnych, które prowadzili pracownicy Biura ZKP w Kartuzach, Przodkowie Gdańsku i Gdyni. W 2012 roku odbyły się spotkania edukacyjne w szkołach i przedszkolach, m. in. w Zespole Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 20, Szkole Podstawowej nr 1 im. Mariusza Zaruskiego w Gdańsku, Przedszkolu nr 2 im. Jana Brzechwy w Sopocie oraz Przedszkolu nr 50 w Gdyni. Spotkania te prowadzili pracownicy Biura ZKP. W 2013 roku odbyły się spotkania edukacyjne w szkołach podstawowych, na terenie Trójmiasta, m. in.: w Szkole Podstawowej nr 45 im. Bohaterów Westerplatte, Szkole Podstawowej nr 82 w Gdańsku-Klukowie, Szkole Podstawowej im. Emilii Plater w Gdańsku, Szkole Podstawowej nr 48 w Gdyni-Chwarznie oraz na oddziale dziecięcym w Wojewódzkim Szpitalu w Gdańsku. Spotkania te prowadzili pracownicy Biura ZKP oraz studenci z KS Pomorania. W sumie przeprowadzono ok. 30 godzin lekcyjnych zajęć. Kaszubskie przedszkola. W 2011 r. ZKP zakończyło realizację projektu Kaszubskie przedszkole, w ramach którego opracowany został pilotażowy program edukacji kaszubskiej w przedszkolach. Celem projektu było podtrzymywanie kaszubskiej tożsamości regionalnej u dzieci w wieku 3-5 lat uczęszczających do przedszkoli Tęczowa Trójeczka w Kościerzynie, Wesołe Przedszkolaki w Chojnicach, Iskierka w Rumi poprzez wdrożenie pilotażowego programu nauczania języka i kultury kaszubskiej. Do przedszkoli przekazano materiały edukacyjne oraz kaszubskie zabawki. Grupy z językiem i kulturą kaszubską funkcjonowały w roku szkolnym 2010/2011 od września do czerwca. Projekt był realizowany dzięki dofinansowaniu z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. W czerwcu odbyła się konferencja podsumowująca projekt. Do 300 przedszkoli w województwie pomorskim wysłano: Kaszëbsczi cëdowny swiat. Program dla przedszkoli kaszubskich oraz publikację konferencyjną Kaszëbsczi cëdowny swiat i śpiewnik pod tym samym tytułem. Strona 13 z 26

14 Kaszubskie Bajania 2011 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie zainicjowało w 2011 r. kampanię społeczną zatytułowaną Kaszubskie Bajania, której celem było podniesienie świadomości społecznej w zakresie roli czytania w rozwoju dzieci, jak i zapoznania z regionalną tradycją i kulturą. Kaszubskie Bajania to jedna z wielu akcji poświęconych czytaniu dzieciom, jednakże jako jedyna wykorzystuje bajki do propagowania języka i kultury Kaszub. Kampania obejmowała swym zasięgiem całe województwo pomorskie, a powstały audiobook z kaszubskimi bajkami rozdystrybuowany został do kilku tysięcy osób. Kulminacyjnym punktem kampanii była regionalna akcja informacyjno-promocyjna przeprowadzona we wrześniu br., w ramach której odbył się m.in. duży festyn rodzinny na kościerskim rynku dn. 18 września Do współpracy przy realizacji kampanii włączyli się znani kaszubscy artyści i twórcy m.in. Danuta Stenka, Maciej Miecznikowski, Weronika Korthals, naukowcy oraz przedstawiciele mediów, władz lokalnych, oświaty i kościoła, którzy użyczyli swojego głosu do nagrania płyty z bajkami, baśniami i legendami czytanymi w języku kaszubskim. Wsparcie organizacyjne i medialne zaoferowały takie instytucje jak: Radio Gdańsk S.A., Teatr Polskiego Radia S.A., ENERGA S.A., CSB TV, Dziennik Bałtycki, portal naszemiasto.pl, Samorząd Województwa Pomorskiego, Fundacja Cała Polska czyta dzieciom. Patronat honorowy nad akcją objęła Małżonka Prezydenta RP, Anna Komorowska. Informacje o różnych przedsięwzięciach, które odbywają się w ramach akcji Kaszubskie Bajania zamieszczane są na powstałym w 2011 r. portalu internetowym Kaszubskie Bajania Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie kontynuowało kampanię społeczną Kaszubskie Bajania, której celem było podniesienie świadomości społecznej dotyczącej roli czytania w rozwoju dzieci, jak i zapoznania z regionalną tradycją i kulturą. W 2012 roku została wydana druga część płyty Najpiękniejsze bajki i baśnie kaszubskie. Kaszubskie Bajania to jedna z wielu akcji poświęconych czytaniu dzieciom, która jako jedyna wykorzystuje bajki do propagowania języka i kultury Kaszub. Kampania obejmowała swym zasięgiem całe województwo pomorskie, a powstały audiobook z kaszubskimi bajkami rozdystrybuowany został do kilku tysięcy osób. Kulminacyjnym punktem kampanii była przeprowadzona we wrześniu regionalna akcja informacyjno-promocyjna, w ramach której m.in. 16 września odbył się duży festyn rodzinny na kościerskim rynku. Do współpracy przy realizacji kampanii włączyli się znani nie tylko kaszubscy - artyści i twórcy, m.in. Rudi Schuberth, Krzysztof Skiba, naukowcy oraz przedstawiciele mediów, władz lokalnych, oświaty i kościoła, którzy użyczyli swojego głosu do nagrania płyty z bajkami, baśniami i legendami czytanymi w języku kaszubskim. Kaszubskie Bajania Już trzeci rok z rzędu Zrzeszenie organizowało kampanię społeczną Kaszubskie Bajania, której celem było podniesienie świadomości społecznej o roli czytania w rozwoju dzieci oraz zapoznanie najmłodszych z dziedzictwem kulturowym regionu. W 2013 roku została wydana III część płyty Najpiękniejsze bajki i baśnie kaszubskie. Kaszubskie Bajania - jedna z licznych akcji poświęconych czytaniu dzieciom, jako jedyna wykorzystuje bajki w celu promowania języka i kultury Kaszub. Swoim zasięgiem kampania objęła całe województwo pomorskie, a powstały audiobook z kaszubskimi bajkami trafił do kilku tysięcy osób. Finał kampanii miał swoje miejsce we wrześniu, w postaci regionalnej akcji informacyjno-promocyjnej, w ramach której m.in. 15 września odbył się duży festyn rodzinny na rynku miasta w Kościerzynie. W tym roku do akcji włączyli się ponownie znani nie tylko kaszubscy artyści, przedstawiciele mediów, władz lokalnych, oświaty, którzy czytali po kaszubsku bajki, baśnie i legendy. W studiu Radia Gdańsk bajki czytali m.in.: marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk, wiceprezydent Miasta Gdańska Maciej Lisicki, piosenkarka Natalia Szroeder, czy pianistka i kompozytorka Ewa Jasińska i gdański fotoreporter Maciej Kosycarz. Ilustrację muzyczną do czytanych utworów stworzył inspirujący się folkiem i muzyką jazzową zespół Zagan Acoustic. Patronat honorowy nad akcją objął Marszałek Województwa Pomorskiego, Mieczysław Struk. Północnokaszubski Rezerwat Kultury to przeprowadzony w 2012 i 2013 roku projekt, polegający na nowatorskim zorganizowaniu tradycyjnych wydarzeń, które realizowane były przez oddziały terenowe ZKP przy użyciu nowoczesnych technologii (radiowa transmisja wideo, kamery video HD, nadajniki i odbiorniki GPS, użycie ekranów LCD i telebimów, wykorzystanie internetowych aplikacji multimedialnych). Wszystko to odbyło się na obszarze Północnokaszubskiej Lokalnej Grupy Rybackiej, która dofinansowała przedsięwzięcie. Do projektu wybrano inicjatywy: Morską Pielgrzymkę Rybaków do Fary w Pucku, Zjazd Kaszubów we Władysławowie, Kaszubskie Łodzie pod Żaglami w Chałupach, Dni Węgorza w Jastarni oraz dwie edycje Dni Kaszubskich w Helu. Działania w ramach tej inicjatywy zostały bardzo dobrze przyjęte przez oddziały ZKP, uczestników i media, zainteresowane wynikiem próby połączenia starych zwyczajów i tradycji z nową technologią. Rezultat przedsięwzięcia oceniany był pozytywnie, a wszystko to udokumentowano na stronach internetowych ZKP. Strona 14 z 26

15 Magnificat Kaszubów. W dniach marca 2013 roku odbyła się Kaszubska Pielgrzymka do Ziemi Świętej Magnificat Kaszubów. Przewodniczył jej ks. bp Wiesław Śmigiel, biskup pomocniczy diecezji pelplińskiej, a honorowy patronat sprawowali ks. abp Sławoj Leszek Głódź, Metropolita Gdański oraz ks. abp Henryk Muszyński, prymas senior. Koordynatorem pielgrzymki był Arkadiusz Goliński, któremu pomagał, zwłaszcza w sprawach związanych z liturgią, ks. Marian Miotk. Główną intencją łączącą 160 pątników było dziękczynienie za wszystko, co udało się osiągnąć kaszubskiej społeczności w ciągu ostatnich 20 lat po II Kongresie Kaszubskim. Materialnym znakiem tego podziękowania jest tablica z kaszubskim tekstem: Wielbi dësza mòja Pana. Zawisła ona 12 marca w sanktuarium w dzielnicy Jerozolimy - Ain Karem obok wielu innych w różnych językach całego świata. Podczas pielgrzymki do pątników dotarał informacja o wyborze na Stolice Piotrową papieża Franciszka. Trwałą pamiątka po tegorocznej pielgrzymce jest album: Magnificat Kaszubów w Ziemi Świętej wydany przez Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oraz film przygotowany przez Dariusza Majkowskiego i Daniela Zaputowicza. Realizacja filmu możliwa była dzięki wsparciu i współpracy z Twoją Telewizją Morską z Wejherowa. Podczas pielgrzymki, w Bazylice Grobu Pańskiego w Jerozolimie, poświęcono żałobną flagę kaszubską, która ma spoczywać na trumnach zasłużonych działaczy kaszubsko-pomorskich. 10 maja 2013 r. w kościele ojców franciszkanów w Wejherowie odsłonięto ufundowaną przez ZKP kopię tablicy z Magnificat w języku kaszubskim. Taką samą tablicę odsłonięto 15 czerwca 2013 r. w sanktuarium w Sianowie a ufundowana została ona z datków pielgrzymów którzy w marcu 2013 r. byli w Ziemi Świętej. Kopiec Kaszubów w Helu. 23 czerwca 2013 r. w niedzielę odbyło się uroczyste odsłonięcie i poświęcenie Kopca Kaszubów w Helu przedsięwzięcia powstałego z inicjatywy oddziału helskiego, w które zaangażowały się również pozostałe oddziały ZKP. Przyciągnęło ono wielu miłośników regionu i turystów oraz ponad 40 delegacji oddziałów Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego całego Pomorza. Na pomniku umieszczono napis Hel początek Polski i tablicę z nazwami miejscowości, w których działają oddziały Zrzeszenia-Kaszubsko Pomorskiego oraz funkcjonującej od ponad 50 lat młodzieżowej organizacji kaszubskiej - Klubu Studenckiego Pomorania. W centralnym miejscu monumentu znalazł się gryf kaszubski. Odsłonięcia dokonał Prezes Zrzeszenia Łukasz Grzędzicki, Marszałek Województwa Mieczysłąw Struk, Wojewoda Pomorski Ryszard Stachurski, ks. Jan Perszon kierownik Kaszubskiej Pielgrzymki Pieszej Hel Jasna Góra i Burmistrz Helu Mirosław Wądołowski. Realizacja tego pomnika była zwieńczeniem wieloletnich zabiegów członków ZKP z Półwyspu Helskiego i odbyła się dzięki współpracy z Urzędem Morskim w Gdyni. Wirtualne Kaszuby multimedialny portal internetowy. Jest to całkowicie nowy projekt, którego celem jest upowszechnianie i propagowanie kaszubskiej kultury oraz używania języka kaszubskiego za pośrednictwem materiałów video. Projekt ma na celu nie tylko zebranie w jednym miejscu i promowanie wartościowych filmów dotyczących Kaszub, języka, kultury, które obecnie są rozproszone w Internecie. Ma również zachęcić użytkowników sieci do dzielenia się swoimi materiałami kręconymi nie tylko kamerami, ale również telefonami, tabletami itp., gdyż w tym projekcie liczy się głównie pomysł i przekaz. Ważnym jest pokazanie czegoś ciekawego, pochwalenie małymi lokalnymi wydarzeniami, a więc spojrzenie na znany temat z innej strony, przy jednoczesnym zachowaniu głównego celu portalu, jakim jest promocja Kaszub i języka. Portal jest obecnie w trakcie tworzenia i będzie uruchomiony w październiku br. Będzie zawierał oprócz nagrań amatorskich również dokumentalne filmy krótkometrażowe na temat języka kaszubskiego, kultury, historii, geografii, życia codziennego oraz specjalnie przygotowane materiały edukacyjne, które będą służyć zachowaniu, pielęgnacji i promowaniu języka. Obecnie na potrzeby portalu wyprodukowano 15 z 20 filmów (pozostałe są w produkcji). Autorzy i producenci tych filmów pochodzą z różnych części Kaszub i mają doświadczenie w produkcji filmów dokumentalnych. Twórcy prezentują głównie tematy związane ze swoimi stronami, które są oceniane pod względem merytorycznym i poddawane akceptacji. W ramach projektu ZKP oraz Fundacja Wydawnictwo ZKP ogłosiły letni konkurs na 5-minutowy amatorski film edukacyjny. Pasjonatów kultury, historii i geografii regionu ze smykałką do kręcenia filmów zachęcano do stworzenia materiału, który w ciekawy sposób przekaże wiedzę o dorobku kulturalnym Pomorza i Kaszub oraz zachęci widza do eksplorowania tematyki regionalnej. Na twórców najlepszych filmów czekały atrakcyjne nagrody pieniężne. Do konkursu zgłoszono 6 filmów. Głosowanie obywało się też na Facebooku. 12 września jury za najlepszy uznało film pt. Barwy Kaszub, który zebrał także najwięcej głosów internautów. Od 5 do 8 lipca 2012 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie było obecne w strefie NGO podczas jednego z największych festiwali muzycznych w kraju - Heineken Opener Festiwal w Gdyni. Na otrzymanym stoisku przez 4 dni wolontariusze ZKP jako uczestnicy strefy NGO prezentowali kulturę kaszubską i język wśród uczestników festiwalu oraz zapraszali ich do udziału w Zjeździe Kaszubów. Strona 15 z 26

16 Od 3 do 6 lipca 2013 Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, ponownie, tym razem jako jedna z 25 organizacji z całej Polski, zostało wybrane do zaprezentowania się w strefie NGO Open era. Kaszubska Gwiazdka. 27 stycznia 2012 r. w Ratuszu Staromiejskim zorganizowana została Kaszubska Gwiazdka dla najmłodszych. Uczestnicy Gwiazdki nauczyli się kaszubskiego tańca, lukrowali pierniki, obejrzeli występ kaszubskich gwiżdży z Gdyni i Gowidlina oraz otrzymali słodki upominek od gwiazdora. Gwiazdka cieszyła się dużym zainteresowaniem, do ostatniego dnia przyjmowane były zgłoszenia. Ostatecznie w imprezie wzięło udział 86 dzieci wraz opiekunami. 31 stycznia 2013 r. w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku zorganizowana została druga Kaszubska Gwiazdka dla najmłodszych. W imprezie wzięło udział 86 dzieci wraz opiekunami. 50-lecie Klubu Studenckiego Pomerania. Zrzeszenie włączyło się w szereg inicjatyw mających na celu upamiętnienie jubileuszu Klubu Studenckiego, działającego przy Radzie Naczelnej ZKP. Do głównych inicjatyw należy zaliczyć organizację uroczystego Balu Pomorańców w Kłosowie (12 maja), wydanie okolicznościowej publikacji oraz organizację Jubileuszowego Koncertu w Centrum św. Jana w Gdańsku (13 października). W międzynarodowym seminarium "Solidarność w Różnorodności", trwającym od 9 do 14 października w Gdańsku, wzięli udział reprezentanci mniejszości narodowych, etnicznych i językowych z całej Europy, w tym m.in. Retoromanowie ze Szwajcarii, Wołochowie z Albanii i Macedonii, Fryzowie z Holandii, Bretończycy z Francji, Serbołużyczanie z Niemiec czy mniejszość niemiecka z Węgier, Rosji i Danii. W projekcie uczestniczyło 45 osób z 12 krajów. Celem projektu było zapoznanie młodych Europejczyków z kulturą i tożsamością Kaszub oraz z ideą Solidarności. Uczestnicy brali udział w warsztatach prowadzonych przez Europejskie Centrum Solidarności, w aktywny sposób zwiedzali Gdańsk i Kaszuby, poznając kaszubską kulturę oraz kuchnię. Płyta CD Młodzi dla Gdańska. Drugie wydanie płyty z nowoczesnymi aranżacjami muzycznymi w wykonaniu najpopularniejszych kaszubskich zespołów młodzieżowych, które śpiewają o stolicy Kaszub ukazało się w 2012 roku. Nakład 1000 szt. Płyty były dystrybuowane bezpłatnie jako nagrody w konkursach organizowanych przez oddziały i kluby ZKP. W 2013 roku ukazało się trzecie wydanie płyty nakładem 5000 szt. Warsztaty regionalne Remusowa Kara. W 2011 w Jastrzębiej Górze, 2012 we Władysławowie i 2013 w Helu odbył się cykliczny projekt, tj. organizowane przez Pomoranię warsztaty regionalne Remusowa Kara. Podczas organizowanych warsztatów młodzi ludzie mieli okazję lepiej poznać specyfikę języka kaszubskiego, zetknąć się z literaturą i muzyką kaszubską (dawną oraz współczesną), poznać ciekawe miejsca w i nie tylko, a także spotkać ciekawych ludzi związanych z Kaszubami. Młodzież uczestniczyła w trzech warsztatach tematycznych: z dziennikarstwa, literatury marynistycznej oraz warsztacie tanecznym do współczesnej muzyki kaszubskiej. I Tydzień Kaszubski na Uniwersytecie Gdańskim. W dniach marca na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego odbył cykl wykładów i debat zorganizowany przez Instytut Filologii Polskiej UG, Zakład Historii Języka Polskiego UG, Dialektologii i Onomastyki IFP UG, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie oraz Klub Studencki Pomorania. W programie Tygodnia Kaszubskiego znalazł się kiermasz wydawnictw kaszubskich, w cyklu wykładów zaprezentowano kaszubskich literatów dawniej i dziś, muzykę i literaturę współczesną, konferencję studencką Polilingwistyczny charakter Kaszub przedstawienie badań studentów Filologii polskiej ze specjalnością kaszubistyczną. II Tydzień Kaszubski na Uniwersytecie Gdańskim. Od 19 do 22 marca na Wydziale Filologicznym odbył się cykl wykładów i debat zorganizowany przez Wydział Filologiczny UG, ZKP oraz Klub Studencki Pomorania. W programie Tygodnia znalazł się cykl wykładów Tradycja i współczesność Kaszubi wczoraj i dziś, kiermasz wydawnictw kaszubskich, spotkania autorskie i czytanie wierszy przez kaszubskich poetów oraz pokazy filmów. Fundusz Stypendialny im. Izabeli Trojanowskiej. Decyzją Kapituły Funduszu Stypendialnego w 2011 r. stypendium otrzymała Karolina Serkowska, dziennikarka Pomeranii oraz Mateusz Bullmann, dziennikarz Radia Kaszëbë. W 2012 r. stypendium otrzymała Marlena Nadolska, dziennikarka Twojej Telewizji Morskiej. w 2013 r. stypendium otrzymali Magdalena Świerczyńska-Dolot związana w Radiem Gdańsk oraz Adam Hebel współpracujący z Twoją Telewizją Morską. Strona 16 z 26

17 Fischmarkt. 10 sierpnia br. w Gdańsku na Targu Rybnym odbył się Fischmarkt 2013, który nawiązuje do tradycji jarmarków i związanej z tym miejscem tradycji handlu rybnego. Gdańszczanie, mieszkańcy Kaszub oraz turyści z innych regionów Polski oraz zagranicy, którzy przybyli tego dnia nad Motławę, mieli okazję nie tylko poznać folklor i tradycje rybackie, ale też poczuć niepowtarzalną atmosferę gdańskich targów rybnych. Organizatorzy stworzyli inscenizację wioski rybackiej, w tym checzy zamieszkiwanej przez kaszubskich rybaków. Między stoiskami z rękodziełem regionalnych rzemieślników i artystów przechadzały się kaszubskie handlarki, ubrane w stroje z epoki, których dopełnieniem były charakterystyczne kosze na ryby noszone na plecach. Podczas Fischmarktu nie zabrakło także stoisk z rybami, w które, tak jak dawniej, zaopatrzyć mogli się mieszkańcy miasta i nie tylko. Dodatkowymi atrakcjami wydarzenia były występy zespołów folklorystycznych oraz pokazy kulinarne. Jak przygotować tradycyjne potrawy z ryb uczyli zawodowi kucharze, a swoich sił w sztuce gotowania próbowali też przedstawiciele władz pomorskich. Kulturę rybacką i morską - jedno z największych bogactw naszego regionu poznać można również dzięki Wydawnictwu Zrzeszenia Kaszubko-Pomorskiego, prezentującemu historię fischmarktów w Gdańsku. W książce zebrane zostały też różne fragmenty prozy, w której mowa jest o fischmarktach, m.in. z utworów Augustyna Necla pt. Kutry o czerwonych żaglach i Maszopi, a także urywki z utworu Marii Kuncewiczowej. W publikacji są też relacje z badań muzealników, prowadzonych w połowie XX wieku wśród uczestników targów rybnych. Dopełnieniem treści są zamieszczone w książce archiwalne zdjęcia. Salon Małych Ojczyzn - Kaszuby i Gdańsk na Targach Książki w Krakowie. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie jest w trakcie przygotowań do październikowej, 17 edycji targów książki w Krakowie największego tego typu wydarzenia związanego z czytelnictwem na skalę ogólnopolską. Program wydarzeń Salonu kaszubsko-gdańskiego przygotowany został przez Zrzeszenie we współpracy z Instytutem Kaszubskim, Instytutem Kultury Miejskiej oraz Urzędem Miejskim w Gdańsku. Prezentujący specyfikę kulturową Kaszub oraz klimat dawnego i współczesnego Gdańska salon zawierał będzie bogatą ofertę publikacji regionalnych. W programie targów mających miejsce w dniach października znalazły się również liczne prezentacje multimedialne, traktujące o dorobku kulturalnym naszego regionu. Liczne spotkania z aktywnymi działaczami na rzecz Kaszub i Pomorza będą okazją do przybliżenia uczestnikom targów dorobku literackiego i kulturalnego tego regionu. Odbędzie się również panel o tematyce dotyczącej religii i tożsamości, na którym gościć będziemy Księdza Prymasa prof. Henryka Muszyńskiego. Krakowskie targi książki będą doskonałą okazją do promocji dziedzictwa kulturalnego Kaszub i Pomorza na tak szeroką skalę. Norda w nowych dodatkach Dziennika Bałtyckiego. Od 6 września w dodatkach Trójmiasto i Echo Pruszcza Gdańskiego w piątkowym wydaniu Dziennika Bałtyckiego ukazuje się kaszubski dodatek Norda. Dotychczas dołączano go do piątkowego wydania Dziennik Bałtyckiego tylko w powiatach kartuskim, kościerskim, bytowskim, chojnickim, lęborskim, puckim i wejherowskim. Teraz poszerzono obszar publikowania Nordy. Od dłuższego czasu Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie zabiegało u wydawcy Dziennika Bałtyckiego najpopularniejszej gazety codziennej na Pomorzu o dodawanie Nordy również do piątkowego wydania "Dziennika Bałtyckiego" w Trójmieście. Przyczyni się ona bez wątpienia do lepszego poznania się i integracji mieszkańców Pomorza. Dni Kaszubskie w stolicy Europy. W dniach 4-5 czerwca 2013 r. w Brukseli odbywały się Dni Kaszubskie, których współorganizatorem było Zrzeszenie. 4 czerwca zorganizowano seminarium poświęcone ochronie bioróżnorodności pomorskich jezior oraz wieczór kaszubski połączony z prezentacją specjałów kuchni kaszubskiej i regionalnego rękodzieła. Wydarzeniu towarzyszył koncert znanego zespołu Bubliczki. Natomiast 5 czerwca w Parlamencie Europejskim odbyło się seminarium poświęcone kwestii języków regionalnych w polityce UE i państw członkowskich. Seminarium przyciągnęło licznych europosłów i przedstawicieli z różnych regionów, którzy po jego zakończeniu zgłaszali chęć nawiązania współpracy z kaszubskimi instytucjami. Pomorska debata o kulturze. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie jest partnerem Instytutu Kaszubskiego w zorganizowaniu cyklu debat dotyczących pomorskiej kultury. Celem tego przedsięwzięcia jest organizacja pięciu spotkań dyskusyjnych, wydanie publikacji oraz integracja środowiska zaangażowanego w pomorską kulturę. Druga debata pn. Regionalna i etniczna kultura popularna odbyła się 26 września w Domu Kaszubskim w Gdańsku. Prof. Monika Mazurek i Prof. Cezary Obracht-Prondzyński przedstawili uczestnikom raport o stanie pomorskiej kultury. Następnie moderowali dyskusje, w której starali się zwrócić uwagę uczestników m.in. na takie kwestie jak: Na ile Strona 17 z 26

18 kultura popularna jest środkiem do ideologizowania, elementem budowania banalnego nacjonalizmu kaszubskiego? Czy kultura popularna jest wśród Kaszubów towarem na sprzedaż? Jakie jest miejsce kultury popularnej w różnych sferach edukacji? Zaproszeni do dyskusji goście opowiadali o swoich doświadczeniach z kulturą kaszubską, a obecni na sali z chęcią zadawali pytania i wyrażali opinie o stanie obecnym i przyszłości pomorskiej kultury. 40-lecie pracy twórczej i 60. urodziny Jerzego Stachurskiego. 9 marca 2013 r., w sali Ratusza Staromiejskiego w Gdańsku, świętowano 40-lecie pracy twórczej i 60. urodziny poety i kompozytora Jerzego Stachurskiego. Uroczystość zorganizowały: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, miesięcznik "Pomerania" oraz Kaszubska Agencja Artystyczna z Chwaszczyna. Jerzy Stachurski jest autorem muzyki do ponad 125 przedstawień teatralnych, wykonywanych w kraju i za granicą. Na swoim koncie ma kilka tomików wierszy w języku polskim i kaszubskim. Podkładki pod tablice rejestracyjne Jô jem z Gduńska. Na wniosek ZKP Miasto Gdańsk wyprodukowało 1500 podkładek pod tablice rejestracyjne z napisem w języku kaszubskim Jô jem z Gduńska. Kaszubi w Gdańsku w gdańsk4u MOBILE Od 6 sierpnia na Domu Kaszubskim przy ulicy Straganiarskiej zobaczyć można tabliczkę z kodem QR. Liczni turyści wędrujący uliczkami Starego Miasta mogą poznać historię miejscowej ludności kaszubskiej oraz posłuchać języka kaszubskiego odsłuchując mp3 na smartfonie, tablecie czy komputerze. Kaszubi w Gdańsku to jedna ze 100 najciekawszych pozycji w mobilnym przewodniku gdańsk4u MOBILE. Jedynie nasza strona, oprócz wersji polskiej, angielskiej i niemieckiej, posiada również kaszubską. Przedsięwzięcia pod patronatem Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego: 1. Międzyszkolny Konkurs Krasomówczy Kaszubskie bajanie w SP nr 85 im. ZKP w Gdańsku 2. Kaszubski Festiwal Polskich i Światowych Przebojów w Zespole Szkół w Lipnicy 3. Konkurs Kaszubi wczoraj i dziś w Muzeum Ziemi Kościerskiej w Kościerzynie lecie Przedszkola Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Duszy Chrystusa Pana SOLARIS w Gdańsku 5. V Kaszubski Przegląd Orkiestr Dętych w Gniewinie 6. konkurs Florian Ceynowa od niego wszystko się zaczęło w SP im. F. Ceynowy w Sierakowicach 7. Otwarty Wojewódzki Turniej Halowej Piłki Nożnej Juniorów rocznik 1993 i młodsi KASZUB CUP w Lini, 8. Przegląd Twórczości Ludowej Dzieci i Młodzieży Województwa Pomorskiego w Zespole Szkół Publicznych w Bytoni, 9. Konkurs Wiedzy o Kaszubach w Kartuzach, 10. Uroczystość upamiętnienia ks. Ignacego Cyry i odsłonięcia pamiątkowej tablicy w czasie Dni Bytowa, 11. Akcja Letnia 2012 Wschód dla harcerzy z Białorusi, Litwy i Ukrainy, 12. Kaszubski Festiwal Muzyki Chóralnej i Regionalnej w ramach obchodów 800-lecia Miasta Żukowa, 13. I edycja Konkursu pn. Drewniany Produkt Pomorza 14. VIII edycja Koźlaków Bielkowskich Browaru Amber w Bielkówku 15. Film Saga o Gdyni w jantarze zaklęta 16. Projekt Pasierbowa iskra poezji w XXI wieku 17. I Jeździeckie Mistrzostwa Kaszub Amatorów w Skokach Przez Przeszkody Runowo X Sejmiku Kaszubskiego Gimnazjalnego Konkursu Wiedzy o Kaszubach i Pomorzu VII. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA Podtrzymywanie oraz rozwijanie znajomości języka kaszubskiego odbywa się również poprzez wydawanie publikacji regionalnych. Miesięcznik Pomerania. W 2011 r. ukazało się 11 numerów miesięcznika społeczno-kulturalnego Pomerania o nakładzie egz. Do Pomeranii dołączone zostały bezpłatne dodatki: 4 numery pisma literackiego Stegna (nakład egz.), 10 numerów dodatku edukacyjnego Najô Ùczba (nakład egz.) dofinansowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz 2 dodatki ekologiczne Bogactwo przyrody Kaszub Kaszuby Południowe, Kaszuby Północne (każdy o nakładzie egz.), których tematyka dotyczyła kwestii związanych z ekologią i ochroną środowiska woj. pomorskiego, w szczególności Kaszub, dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Strona 18 z 26

19 W 2012 r. Zarząd Główny ZKP wydał 11 numerów miesięcznika społeczno-kulturalnego Pomerania w nakładzie egz.. Do Pomeranii dołączone zostały bezpłatne dodatki: 4 numery pisma literackiego Stegna (nakład egz.), 10 numerów dodatku edukacyjnego Najô Ùczba (nakład egz.) dofinansowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz specjalny dodatek z okazji Zjazdu Kaszubów w Sopocie (nakład egz.). Redakcja Pomeranii przygotowała również doroczną uroczystość wręczenia Skier Ormuzdowych oraz odbyła cykl spotkań promujących miesięcznik w różnych częściach Kaszub i Pomorza. W 2012 r. miały też miejsce 2 spotkania dla piszących po kaszubsku (w Starbieninie i Gdańsku), które miały za zadanie przede wszystkim poszerzyć grono współpracowników Pomeranii. Rok 2013 w redakcji Pomeranii przebiegał pod hasłem 50-lecia tego pisma. Tradycyjnie ukazało się 11 numerów naszego miesięcznika społeczno-kulturalnego w nakładzie egzemplarzy. Do Pomeranii dołączone zostały bezpłatne dodatki: 4 numery pisma literackiego Stegna (nakład egz.), 10 numerów dodatku edukacyjnego Najô Ùczba (nakład egz.) dofinansowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, dodatek ekologiczny poświęcony pomorskim ptakom, dofinansowany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska oraz specjalny dodatek z okazji Zjazdu Kaszubów we Władysławowie(nakład egz.). Ten ostatni był nie tylko przewodnikiem dla uczestników Zjazdu, którzy dzięki niemu mogli dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy o Władysławowie i atrakcjach imprezy, ale także wypromował Pomeranię wśród wielotysięcznej rzeszy zjazdowiczów. Redakcja Pomeranii przygotowała w tym roku wielką uroczystość z okazji swojego 50-lecia. Imprezę w Filharmonii Bałtyckiej uświetniły występy kaszubskich chórów i zespołów, a sala nie była w stanie pomieścić wszystkich gości. Podczas imprezy podziękowaliśmy ludziom zasłużonym dla miesięcznika oraz wręczyliśmy Skry Ormuzdowe coroczne nagrody przyznawane osobom i instytucjom animującym pomorską kulturę. Odebraliśmy również medal Senatu RP za 50-letnią działalność Pomeranii. Dodajmy, że także w Sejmie za sprawą pani Teresy Hoppe posłowie wysłuchali podstawowych informacji o miesięczniku. Aby uczcić ten wyjątkowy rok, redakcja zorganizowała wiele spotkań i wydarzeń literackich oraz kulturalnych. Przykładem tego jest debata, która odbyła się w marcu w gdyńskim Ośrodku Kultury Kaszubsko-Pomorskiej. Eksperci i zaproszeni goście dyskutowali o stanie literatury kaszubskiej i szukali rozwiązań, które mogłyby pomóc w jej rozwoju. W tym samym Ośrodku, dzięki staraniom gdyńskiego oddziału ZKP została przygotowana i umieszczona wystawa upamiętniająca 50-lecie Pomeranii. Trafi ona do kilku miejscowości na Pomorzu. Chcąc upamiętnić swoich twórców i redaktorów naczelnych, w ciągu 2013 r. publikowaliśmy w Pomeranii artykuły im poświęcone, przypominając zwłaszcza młodszym czytelnikom m.in. Izabelę Trojanowską, Wojciecha Kiedrowskiego czy Edmunda Szczesiaka. Pomerania była też współorganizatorem konkursu prozatorskiego dla piszących po kaszubsku im. Jana Drzeżdżona. Jego finał odbył się 28 października 2013 r. w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Dzięki naszej inicjatywie i środkom, które udało się nam zaoszczędzić na dość wysokie nagrody, został wskrzeszony najważniejszy dla kaszubskiej literatury konkurs. Kilka spośród nadesłanych prac daje nadzieję, że kaszubskojęzyczna proza może doczekać się za kilka lat nowego Aleksandra Majkowskiego czy Jana Drzeżdżona. Przygotowujemy się także do wydanie książki z okazji 50-lecia Pomeranii. Ludzie przez lata związani z naszym pismem, pracując pod przewodnictwem Edmunda Szczesiaka, wybrali 50 tekstów, które ukazują wielką rolę naszego miesięcznika w najnowszych dziejach Pomorza i Polski. Wszystkie te artykuły zebrane w jednej książce, zostaną wydane przez Fundację Wydawnictwo ZKP w najbliższych miesiącach. Warto też zaznaczyć, że w 2013 r. Pomerania, odpowiadając na coraz większe wymagania Czytelników, została pismem w części kolorowym. Cieszą nas zwłaszcza kolorowe obrazki w edukacyjnym dodatku Najô Ùczba, bo korzystającym z niego nauczycielom, a zwłaszcza dzieciom, czarno-białe strony nie pozwalały w pełni wykorzystać tego dodatku w pracy. W minionych latach wzrosła też dość wyraźnie liczba czytelników Pomeranii od ok. 650 w grudniu 2011 do ponad 1000 w 2013 roku. Warto też wspomnieć o zwiększeniu liczby punktów, gdzie dostępny jest miesięcznik. Zwłaszcza na północy Kaszub udało się nam dotrzeć do większości gminnych (i nie tylko) miejscowości. W latach r. organizowaliśmy też spotkania dla piszących po kaszubsku (odbyły się one w Starbieninie, Gdańsku i Chojnicach). Ich podstawowym zadaniem jest poszerzenie grona współpracowników Pomeranii, skupienie wokół pisma zwłaszcza młodych autorów piszących w rodny mòwie oraz lepsze poznanie pracy poszczególnych oddziałów Zrzeszenia. Dla przykładu, podczas tegorocznych spotkań w Chojnicach młodzi piszący i redakcja Pomeranii przygotowała materiały o działaniach partów w Chojnicach czy Tucholi. Teksty te wkrótce pojawią się w naszym miesięczniku. Strona 19 z 26

20 W czasie spotkań ich uczestnicy słuchają rad znawców literatury i doświadczonych dziennikarzy oraz zajmują się zbieraniem materiałów i pisaniem konkretnych artykułów. Poza tym w minionych latach odbyło się wiele spotkań promujących Pomeranię, organizowanych zwłaszcza we współpracy z poszczególnymi oddziałami ZKP lub szkołami, np. w Kartuzach, Baninie, Kolbudach, Somoninie. Do lektury Pomeranii zachęcaliśmy tez podczas corocznych spotkań dla liderów Zrzeszenia. Podręczniki do nauki języka kaszubskiego. W 2011 roku Zarząd Główny ZKP podpisał umowę wydawniczą z Ministerstwem Edukacji Narodowej na wydanie podręczników do nauki języka kaszubskiego: Òjczëstô mòwa (kl. I gimnazjum - III Etap Edukacyjny) autorstwa Danuty Pioch w nakładzie egzemplarzy oraz Kaszëbë. Zemia i lëdze (kl. II szkoła podstawowa - I Etap Edukacyjny) w nakładzie egzemplarzy. W 2012 roku Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie zawarło umowę wydawniczą z Ministerstwem Edukacji Narodowej na wydanie podręczników do nauki języka kaszubskiego: Z kaszëbsczim w swiat (I etap edukacyjny) autorstwa Danuty Pioch w nakładzie 2000 egzemplarzy oraz pierwszy podręcznik do nauki języka kaszubskiego w szkole ponadgimnazjalnej Jô w Kaszëbsczi, Kaszëbskô w swiece autorstwa Felicji Baska-Borzyszkowskiej i Wojciecha Myszka (IV etap edukacyjny) w nakładzie 700 egzemplarzy. W 2013 roku Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie złożyło wnioski do Ministerstwa Edukacji Narodowej na wydanie następujących podręczników do nauki języka kaszubskiego: w ramach I transzy Poradnik metodyczny dla nauczycieli języka kaszubskiego. Nauka własnej kultury i historii podręcznik do kształcenia ogólnego dla mniejszości narodowych i grup etnicznych (II etap edukacyjny); Słownik ilustrowany języka kaszubskiego dla klas I-III. Podręcznik pomocniczy przeznaczony do kształcenia ogólnego dla mniejszości narodowych i grup etnicznych w klasach I III; płyta CD - Spiéwómë pò kaszëbskù, przeznaczona do kształcenia ogólnego dla mniejszości narodowych i grup etnicznych w klasach I III. W ramach II transzy: Jô w Kaszëbsczi, Kaszëbskô w swiece. Podręcznik do nauki języka kaszubskiego w liceum cz. II; Słownik ilustrowany języka kaszubskiego dla klas IV-VI. Podręcznik pomocniczy przeznaczony do kształcenia ogólnego dla mniejszości narodowych i grup etnicznych w klasach IV-VI. ZKP zwróciło się do 363 szkół, w których nauczany był język kaszubski z propozycją odpłatnego nabycia po kosztach produkcji następujących podręczników do nauki kaszubskiego: T. Czerwińska, A. Pająk, L. Sorn, Z kaszëbsczim w szkòle cz. I (kmpl. ćwiczeń); Danuta Pioch, Kaszëbë Zemia i Lëdze cz. I; Danuta Pioch, Z kaszëbsczim w swiat; T. Czerwińska, A. Pająk, L. Sorn, Z kaszëbsczim w szkòle cz. II; Jaromira Labuda, Zdrój słowa; Danuta Pioch, Òjczëstô mòwa; Felicja Baska-Borzyszkowska, Wojciech Myszk, Jô w kaszëbsczi, Kaszëbskô w swiece. Łącznie ZKP wydrukowało podręczników, które rozdystrybuowano w szkołach. Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w 2011 wydało: 1. Red. Bożena Ugowska, Antologiô kaszëbsczi dramë Spòd strzechë na binã (Nakład 1000 egz.) 2. Red. Marika Jelińska Remusowa Kara 2011 (Nakład 300 egz.) 3. Red. Róża Wosiak-Śliwa Scenarniczi ùczbów kaszëbsczégò jãzëka (Nakład 500 egz.) 4. Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego 2011 Red. Edward Breza (Nakład 1000 egz.) 5. Kaszëbsczi cëdowny swiat. Publikacja konferencyjna Red. Katarzyna Knopik (Nakład 500 egz.) 6. Kaszëbsczi cëdowny swiat. Program dla przedszkoli kaszubskich Red. Renata Mistarz (Nakład 500 egz.) 7. Kaszëbsczi cëdowny swiat. Śpiewnik dla przedszkoli kaszubskich Red. Tomasz Fopke (Nakład 500 egz.) 8. XX lat Kaszubskiego Liceum Ogólnokształcącego w Brusach , (Nakład 500 egz.) 9. Seven senses of Kashubia. Cultural Diversity, Youth Unity a European minorities review red. Katarzyna Główczewska (Nakład 500 egz.) Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w 2012 roku wydało: 10. Red. Adela i Daniel Kalinowscy, Edukacja kaszubska tradycje, aktualność, perspektywy (publikacja pokonferencyjna), 11. Arkadiusz Goliński, Marian Miotk, Kaszubi w biblijnej krainie. Po dziesięciu latach w Pater Noster 12. Red. Edward Breza, Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego 2012, 13. Michał Kargul, Abyście w puszczach naszych szkód żadnych nie czynili, 14. Red. Marika Jelińska, Remusowa Kara 2012, Strona 20 z 26