Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych Innowacje i implikacje interdyscyplinarne. redakcja ZBIGNIEW E. ZIELIŃSKI

Transkrypt

1 Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych Innowacje i implikacje interdyscyplinarne redakcja ZBIGNIEW E. ZIELIŃSKI Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej Kielce 2011

2 Publikacja wydrukowana została zgodnie z materiałem dostarczonym przez Autorów. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść, formę i styl artykułów. Komitet Naukowy prof. dr hab. Janusz Lewandowski dr hab. Krzysztof Grysa, prof. WSH dr hab. Wiesław Dziubdziela, prof. WSH Redaktor Naczelny prof. zw. dr hab. Tadeusz Grabiński Redaktor Recenzji dr hab. Krzysztof Grysa, prof. WSH Recenzenci prof. dr hab. Tadeusz Grabiński prof. dr hab. Mieczysław Muraszkiewicz prof. dr hab. Krzysztof Grysa prof. dr hab. Grzegorz Kończak prof. dr hab. Artur Maciąg prof. dr hab. Jadwiga Biesaga Słomczewska doc. dr Tomasz Konopka doc. dr Maciej Lubczyński dr inż. Edward Wiszniowski dr Małgorzata Paszkowska dr Bogumiła Smolorz dr Michał Adam Leśniewski dr Danuta Mokrosińska Redakcja dr Zbigniew E. Zieliński mgr inż. Jarosław Kościelecki mgr Katarzyna Baziuk mgr inż. Artur Janus mgr Anna Kukla mgr Piotr Sidor mgr Tatiana Konopka Wydawca publikacji Wyższa Szkoła Handlowa im. B. Markowskiego w Kielcach Projekt PITWIN Portal Innowacyjnego Transferu Wiedzy w Nauce ul. Peryferyjna Kielce biuro@pitwin.edu.pl Copyright by Wyższa Szkoła Handlowa, Kielce 2011 ISSN X Nakład 200 egz. Publikacja została wydana w ramach realizacji projektu PITWIN Portal Innowacyjnego Transferu Wiedzy w Nauce. Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie, dla osób które zarejestrują się na stronie internetowej projektu (dostępna także w wersji elektronicznej).

3 Spis treści Wstęp... 5 Część I Technologie informacyjne Nowe technologie informacyjne 1. mgr Rafał Guzowski Polityka informacyjna instytucji państwowych w zakresie cyfryzacji ze szczególnym uwzględnieniem wykluczenia cyfrowego na tle krajów europejskich (model francuski) mgr Natalia Michałek Green Computing studium przypadków mgr Joanna Kubarek Burkat Model bezpiecznej transakcji płatniczej w sieci Internet mgr Magdalena Konopelko Kiżuk Networking jako narzędzie wspomagające osiągnięcie sukcesu w biznesie Część II Ekonomia i nauki społeczne Ekonomia 5. dr Anita Szyguła Financial communication in credit economy management of a bank dr Bogumiła Smolorz Efekty, koszty i opłacalność ekonomiczna przedsięwzięć proekologicznych w polskim górnictwie węgla kamiennego dr Bogumiła Smolorz Kierunki społecznej odpowiedzialności biznesu w warunkach społecznej gospodarki rynkowej mgr Gabriela Gurgul Budżet państwa i jego znaczenie w systemie finansów publicznych mgr Gabriela Gurgul, mgr Paweł Sztuczka Finanse publiczne i ich rola w zarządzaniu gospodarką mgr Jerzy Furman Odzwierciedlenie postępujących procesów globalizacyjnych w sprawozdawczości finansowej dr Sławomir Pastuszka Gospodarczo społeczna spójność państw Unii Europejskiej mgr inż. Lech Hyb Bezpieczeństwo ruch drogowego, a wypadkowość w ujęciu statystycznym dr Michał Thlon Rynek kredytów hipotecznych w USA w kontekście kryzysu na rynkach finansowych dr Mirosław Zajdel Przemiany struktury pracujących w gospodarce województwa łódzkiego (wybrane problemy) mgr Małgorzata Karczewska Ekspansja sklepów typu dyskont, a polityka cenowa w okresie recesji mgr Adrian Domagała Financial conditions of the implementation of urban regeneration programmes in Europe and Poland

4 Analizy ilościowe 17. mgr Karolina Klimańska Analiza Współczynnika Giniego i Wskaźnika Rozwoju Ludzkiego w oparciu o metody statystyczne. Część 3.: Analiza korelacji między Współczynnikiem Giniego i Wskaźnikiem Rozwoju Ludzkiego mgr Anna Misztal Analiza rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce po transformacji ustrojowej Zarządzanie 19. mgr Anna Pobrotyn Innowacje a konkurencyjność przedsiębiorstw mgr inż. Jakub Szyguła Dokumentacja zarządzania jakością w przedsiębiorstwie mgr Katarzyna Ciepiela Zrównoważony rozwój w dobie globalizacji na przykładzie badań ankietowych dr Michał Adam Leśniewski Przedsiębiorczość i innowacyjność narzędziami kształtowania konkurencyjności regionu. Teoretyczny zarys problemu mgr Joanna Kwiecień Rosińska Realizacja polityki ekologicznej na przykładzie firmy Toyota Nauki społeczne 24. mgr Dariusz Kruk Efekty edukacyjne szkoły podstawowej w ujęciu teoretycznym mgr Urszula Hudaszek, mgr Antoni Kasprzycki Edukacja europejska już w przedszkolu dr Wiesław Czuba, mgr Antoni Kasprzycki Przemoc w szkole w dobie współczesnej mgr Katarzyna Mańkowska Heurystyka jako nauka o twórczym rozwiązywaniu problemów Prawo 28. mgr Justyna Schabek Istota kapitału zakładowego i jego podwyższenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Sposoby i tryb podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością dr Łukasz Furman Majątek trwały w świetle zagadnień podatkowych dr Małgorzata Paszkowska Podstawy prawne funkcjonowania zakładu rehabilitacji medycznej dr Dariusz Grzegorz Żak Bankowość elektroniczna w polskim prawie Opinia dr hab. Krzysztof Grysa, prof. WSH

5 Wstęp Projekt PITWIN Portal Innowacyjnego Transferu Wiedzy w Nauce, współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, znajduje się obecnie w połowie okresu realizacji. Jest to dobra okazja do dokonania krótkiego podsumowania przedsięwzięcia i przedstawienia uzyskanych rezultatów. Dotychczas w ramach projektu opublikowane zostały cztery zeszyty naukowe, dwie dwutomowe monografie konferencyjne oraz album prezentujący sylwetki młodych pracowników naukowych, będący formą wyróżnienia uczestników konkursu pn.: Wiedza z pasją. Promujemy młodych naukowców. Wszystkie wydawnictwa są dostępne w wersji elektronicznej, w formie e booka na stronie internetowej projektu Na platformie moodle.pitwin.edu.pl istnieje możliwość wzięcia udziału w kursach e learningowych obejmujących swoim zakresem różne dziedziny wiedzy począwszy od zagadnień teleinformatycznych, aż po zarządzanie zasobami ludzkimi. Ważną częścią działalności PITWIN a są nadsyłane przez naszych współpracowników recenzje książek naukowych i beletrystyki, aktualności edukacyjne, gospodarcze, kulturalne, IT oraz udostępniane bezpłatne zestawienia bibliograficzne. Wartym odnotowania jest też fakt dotyczący ilości użytkowników naszego portalu (3289 zarejestrowanych osób) oraz blisko 390 tysięcy odsłon portalu. Zeszyt naukowy, który oddajemy do rąk Czytelników jest kolejną publikacją z serii Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych. Innowacje i implikacje interdyscyplinarne. W numerze tym opublikowanych jest 31 artykułów, w których mogą Państwo znaleźć wiele interesujących zagadnień zgromadzonych w dwóch tematach: Technologie informacyjne oraz Ekonomia i nauki społeczne. Mam wielką nadzieję, że zawarte w książce materiały, obrazujące ważną część zainteresowań polskich naukowców, spotkają się z szerokim zainteresowaniem odbiorców. Koordynator Projektu Kierownik Portalu dr Zbigniew E. Zieliński

6

7 Część I Technologie Informacyjne

8

9 Rafał Guzowski Rafał Guzowski * Polityka informacyjna polskich instytucji państwowych w zakresie cyfryzacji ze szczególnym uwzględnieniem wykluczenia cyfrowego 1 na tle krajów europejskich (model francuski) Streszczenie: Przedmiotem rozważań autora jest próba oceny polityki informacyjnej prowadzonej przez instytucje państwowe w zakresie cyfryzacji społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem zadań i konstytucyjnego obowiązku zapewnienia obywatelom równości i nieskrępowanego dostępu do informacji. Artykuł ten w analityczny sposób zestawia wiadomości dotyczące przekazu informacji obywatelom, jak również dokonywana jest ocena ochrony obywateli przed wykluczeniem cyfrowym. Słowa kluczowe: polityka informacyjna, cyfryzacja, wykluczenie cyfrowe, państwo w XXI wieku Wstęp Coraz częściej ośrodki badań społecznych zajmują się procesem cyfryzacji społeczeństwa. Jak wynika z publikowanych badań Polacy nie posiadają wystarczającej wiedzy dotyczącej tego zjawiska. Z przeprowadzonych penetracji PBS DGA wynika, że co drugi Polak nie wie o tym, że rok 2015 stoi pod znakiem switch off 2. Prawie 60 proc. osób, które słyszały o cyfryzacji, w ogóle nie myślało jeszcze o tym, by przygotować się do tego procesu i dostosować swój sprzęt do odbioru telewizji cyfrowej. 3 Co może w tym przypadku wydawać się zaskakujące, w pierwszym półroczu 2009 roku przed telewizorem spędziliśmy średnio 3 godz. 42 min dziennie, o 13 minut więcej niż rok wcześniej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że mało jest krajów, gdzie jeden program jest w stanie przyciągnąć naraz ponad połowę aktywnej publiczności 4. Mimo, że według przytoczonych wyników, Polacy są fanami oglądania telewizji, w jej odbiorze za kilka lat może wystąpić znaczny problem. Bowiem jak płynie z cytowanych już wcześniej badań PBS DGA ponad połowa z nas nie jest świadoma tego, że w niedalekiej przyszłości pojawi się problem w odbiorze programów telewizyjnych nadawanych drogą analogową. Swoim zasięgiem termin cyfryzacja nie tylko obejmuje sposobność nadawania sygnału radiowo telewizyjnego (w formie cyfrowej), terminologia ta również obejmuje możliwości społeczeństwa do prowadzenia aktów komunikacji i funkcjonowania przy zastosowaniu nowoczesnych technik i metod w procesie komunikacji * Autor jest absolwentem Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Specjalizuje się w ewolucji społeczeństwa byłego Rybnickiego Okręgu Węglowego od społeczeństwa postindustrialnego ku społeczeństwa informacyjnego, oraz jakością polityki informacyjnej prowadzonej przez instytucje administracji rządowej i samorządowej. Z zawodu dziennikarz, specjalista ds. promocji i PR. Doktorant Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. 1 Wykluczenie cyfrowe (ang. digital divide), rozumiane tu jako zjawisko socjologiczne wskazujące na występowanie w danym społeczeństwie grupy nie posiadającej stałego dostępu do internetu i (lub) pozbawionych możliwości dotarcia i sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami służącymi m. in. do szybkiej i sprawnej komunikacji na polu obywatel obywatel, obywatel instytucja ect. (definicja własna) 2 Wyłączenie nadawania analogowego 3 Polowa_Polakow_jeszcze_o_ niej_ dosnie_slyszala.html, dostęp: E. Bendyk, Ukradziona rewolucja [w:] Polityka nr 42 (2727); s

10 Polityka informacyjna polskich instytucji państwowych w zakresie cyfryzacji ( ) prowadzonych z wykorzystaniem nowych technologii (internet, komputer, telefon komórkowy, iphone itp.). Rysunek 1. Pola cyfryzacji Źródło: opracowanie własne Cyfryzacja zjawisko oddziaływujące na ewolucję społeczną i rewolucję medialną Warto zwrócić uwagę, że termin cyfryzacja obejmuje bardzo wiele obszarów życia społecznego oraz możliwości prowadzenia aktów komunikowania się jednostek. Ergo trudno określić docelowych odbiorców działań z zakresu polityki informacyjnej w zakresie cyfryzacji. Najbardziej zasadnym byłoby podzielić społeczeństwo na segmenty, czy grupy docelowe poszczególnych części składniowych z uwzględnieniem np. grup narażonych na wykluczenie cyfrowe. Społeczeństwo wiek 45+ mieszkańcy wsi i miast do 50 tys. mieszkańców Telewizja/Radio widzowie słuchacze internet obszary off line Rysunek 2. Przykładowe ogólne grupy docelowe Źródło: opracowanie własne Powyższa grafika przedstawia uogólnione grupy, które mogą być narażone na cyfrową ekskluzję. Zaznaczyć należy, że pola cyfryzacji są różne, tak więc różne mogą występować zagrożenia dla samego procesu. Cyfryzacja, jako zjawisko, jest elementem towarzyszącym ewolucji społecznej, jaka jest wpisana w rozwój społeczny. Jak podkreśla Tomasz Goban Klas podmiotem naturalnym na tym etapie jest obywatel, jako jednostka samodzielna, świadoma swoich praw. 10

11 Rafał Guzowski Tabela 1. Okres III Komputeryzacja informacji społecznej Okres IV Komputeryzacja działań jednostkowych Cel Dobrobyt, opieka społeczna Zadowolenia Skala wartościowania Dobrobyt, społeczny Rozwój osobowościowy Podmiot Ludność Osoba prywatna Przedmiot Społeczeństwo Jednostka ludzka Nauka podstawowa Nauki społeczne Nauki o zachowaniu jednostki Wzorzec informacyjny Rozwiązywanie problemów Twórczość intelektualna Źródło: T. Goban Klas, P. Sienkiewicz, Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagrożenia, wyzwania, Kraków 1999, s. 35 Przyjmując, słuszne zdaniem autora, że okres komputeryzacji działań jednostkowych jest już po fazie wstępnej należy w tym miejscu zadać pytanie następujące: czy obywatel świadomy swoich praw ma pełny dostęp do informacji w erze cyfryzacji życia społecznego obejmującego kręgi polityczne, gospodarcze, ekonomiczne i społeczne? Czy każdy z obywateli posiada elementarną wiedzę dotyczącą nadchodzących zmian? Otóż nie, tak jak zostało to wskazane w pierwszych zdaniach niniejszego artykułu. Jak wskazują badacze analizujący zmiany zachodzące w społeczeństwie niezbędne jest wprowadzenie zrównoważonej i opartej na faktycznych potrzebach poszczególnych grup społecznych polityki informacyjnej ze ścisłym związkiem z edukacją medialną. Zgodnie ze wskazówkami zawartymi w raporcie z badań prowadzonych przez Centrum Badań Opinii Społecznej 5 kampania informacyjna w zakresie cyfryzacji powinna obejmować: spoty informacyjne w telewizji: swoim zasięgiem telewizja publiczna (kanał TVP1 i TVP2) dociera do 99 proc. obywateli (jest to najbardziej zróżnicowane audytorium), z kolei np. TVN (głównie mieszkańcy miast); ulotki informacyjne wrzucane bezpośrednio do skrzynek pocztowych; utworzenie specjalnej infolinii. Pozostałe formy dotarcia do informacji zmuszają odbiorców do ich wyszukania, dotarcia do nich osobiście, zaangażowania się 6. Mimo, że o cyfryzacji samej telewizji mówi się od kilku lat, dopiero pod koniec 2010 roku padły oficjalne zapowiedzi dotyczące wdrożenia kampanii informacyjnej związanej ze zmianą systemu nadawania z analogowego na cyfrowy. Z tych zapowiedzi wynika, że kampania zaplanowana została od stycznia Wcześniej, bo w styczniu 2009 Urząd Komunikacji Elektronicznej przyjął projekt powołania Fundacji Cyfrowa Polska, której zadaniem miało być: zorganizowanie i przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii informacyjno edukacyjnej, na temat korzyści z procesu cyfryzacji, czyli niejako promocja tego procesu, działania wspierające osoby bezradne technicznie oraz upowszechniające wiedzę o technicznych i praktycznych aspektach decyzji konsumenckich, a w ostatniej kolejności jeżeli będzie taka potrzeba uregulowanie kwestii dofinansowania zakupu odpowiednich urządzeń, umożliwiających odbiór sygnału cyfrowego przez najuboższe rodziny 8. Podobne zapowiedzi padły 5 Identyfikacja I Analiza Grup Społecznych Zagrożonych Wykluczeniem Społecznym Pod Kątem Skutecznych Instrumentów Dotarcia Do Nich W Związku Z Planowaną Ogólnopolską Kampanią Informacyjno Edukacyjną Związaną Z Procesem Cyfryzacji Nadawania Programów Telewizyjnych Raport z Badań, Centrum Badań Opinii Społecznej, Warszawa, grudzień 2009, 6 Ibidem, s w styczniu rusza kampania informacyjna onaziemnej,id,t.html, Założenia programu działań mających na celu wspieranie procesu cyfryzacji w Polsce, w tym w szczególności powołania Fundacji Cyfrowa Polska, Urząd Komunikacji Elektronicznej Warszawa, styczeń 2009 r. 11

12 Polityka informacyjna polskich instytucji państwowych w zakresie cyfryzacji ( ) w kwietniu 2009 roku. Od tamtego momentu żadna z instytucji państwowych nie podjęła się działań zmierzających ku zwiększenia świadomości obywateli w temacie cyfryzacji, czy switch off. ( ) ma zostać opracowany także plan ogólnopolskiej kampanii informacyjno edukacyjnej na temat korzyści płynących z procesu cyfryzacji. Do końca maja wraz ze strategią trafi on do Rady Ministrów 9. W 2009 roku zostały przeprowadzone badania CBOS, w których pytano Polaków Czy odbiera pan (i) cyfrowe kanały telewizyjne? 5 proc. badanych odpowiedziało np., że kanały te odbiera przez telewizję naziemną. Rzeczpospolita zaznaczała wtedy, że cyfrowej telewizji naziemnej poza obszarami, gdzie jest nadawana testowo, wciąż nie ma 10. Mimo, że elity rządzące zdają sobie sprawę z potrzeby uruchomienia kampanii informacyjnej, która poruszałaby elementy związane z cyfryzacją o tyle, na oficjalnych deklaracjach się kończy. Dotychczasowe działania podejmowane na tej płaszczyźnie mogą wzbudzać, zdaniem autora, uzasadnione przeświadczenie o utrwalaniu podziału w społeczeństwie na dwie grupy; mianowicie na analogowy plebs i digitalną burżuazję 11. Jak wynika z przeprowadzonych przez CBOS badań, nieco ponad 48 proc. Polaków korzysta z komputera z dostępem do internetu (digitalna burżuazja), nieco mniej, niespełna 47 proc. obywateli nie korzysta z dostępu do sieci oraz komputera, stanowią oni część tzw. analogowego plebsu. 12 Zdaniem autora, to statystyczne rozróżnienie powinno być podstawą do wstępnych analiz grup docelowych przy konstruowaniu fachowej i rzetelnej polityki informacyjnej instytucji państwowych. Jednym z elementów, które można napotkać w sieci jest zmodyfikowania w styczniu 2011 roku strona internetowa prowadzona przez Departament Telekomunikacji Ministerstwa Infrastruktury _01_2009.pdf, s. 6, dostęp: M. Lemańska Rząd douczy Polaków z cyfryzacji, data publikacji: , archiwum internetowe dziennika Rzeczpospolita, ibidem 11 Więcej w: Haber L. H., Od społeczeństwa analogowego do digitalnego w kierunku samoidentyfikacji, [w:] Społeczeństwo informacyjne. Aspekty funkcjonalne i dysfunkcjonalne, (red.) L. H. Haber, M. Niezgoda, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, oraz Guzowski R., Wykluczenie cyfrowe jako największe zagrożenie dla Społeczeństwa Informacyjnego na początku XXI wieku. [w:] Różne drogi prowadzące do aktywizacji społeczeństwa przyszłości. Rozwój E government oraz lokalnych serwisów internetowych a poziom aktywności społeczności lokalnej, (red.) Z. E. Zielińskiego, Tom 1, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej, Kielce Identyfikacja I Analiza Grup Społecznych Zagrożonych Wykluczeniem Społecznym Pod Kątem Skutecznych Instrumentów Dotarcia Do Nich W Związku Z Planowaną Ogólnopolską Kampanią Informacyjno Edukacyjną Związaną Z Procesem Cyfryzacji Nadawania Programów Telewizyjnych Raport z Badań, Centrum Badań Opinii Społecznej, Warszawa, grudzień 2009, s Ministerstwo Infrastruktury informuje, że 5 stycznia br. uruchomiona została nowa strona internetowa poświęcona tematyce cyfryzacji telewizji naziemnej w Polsce: Powstała witryna ma na celu upowszechnienie informacji na temat tego procesu, odpowiada na kluczowe pytania użytkowników telewizji naziemnej oraz wyjaśnia wątpliwości związane z wprowadzeniem naziemnej telewizji cyfrowej. Informacja z , 482be1a p_1.htm 12

13 Rafał Guzowski Rysunek 2. Zdjęcie strony głównej serwisu prowadzonego przez Departament Telekomunikacji Ministerstwa Infrastruktury, wykonano Strona internetowa zawiera wiele przydatnych i niezbędnych informacji. Jednak dotarcie do niej odbywać się może za pośrednictwem strony głównej Ministerstwa Infrastruktury, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i innych stron instytucji rządowych. Opisując obecny stan rzeczy nie jest możliwe przeanalizowanie dokładnych kroków podejmowanych przez organy odpowiedzialne za proces edukacji społeczeństwa w zakresie cyfryzacji. Na obecnym etapie pominięto grupę off line, czyli tych, którzy nie korzystają z internetu. Szacuje się, że zalicza się do niej Polaków w wieku 65 plus, co obecnie stanowi 20 proc. społeczeństwa 14. Jak wynika z zaprezentowanych w Tabeli 2. Danych, najbardziej adekwatnym narzędziem do wprowadzenia polityki informacyjnej w zakresie cyfryzacji powinno być wykorzystanie telewizji o zasięgu ogólnopolskim, a zważywszy na wzrastającą rolę mediów lokalnych, również kampania powinna oprzeć się o regionalne i lokalne telewizje. Wydaje się zasadne, że w telewizji powinno się mówić o cyfryzacji telewizji, jako że polski widz spędza przed ekranem znacznie więcej czasu niż przeciętny Europejczyk. Tabela 2. Specjalne programy telewizji ogólnopolskiej poświęcone cyfryzacji telewizji 57,4 Ulotki informacyjne przesyłane na adres domowy wrzucane do skrzynek 36,9 Specjalna bezpłatna linia telefoniczna, gdzie można pytania, wyjaśnić 24,1 wątpliwości itp. zadzwonić, Ulotki informacyjne dostępne w sklepach centrach handlowych 14,7 14 Identyfikacja I Analiza Grup Społecznych, op. cit., s

14 Polityka informacyjna polskich instytucji państwowych w zakresie cyfryzacji ( ) Specjalne programy telewizji regionalnej poświęcone cyfryzacji telewizji 13 Plakaty, bilbordy 12,5 Specjalne programy radiowe poświęcone cyfryzacji telewizji 10,6 Specjalne punkty informacyjne gdzie można przyjść, zadać pytania, wyjaśniać 10 Ulotki informacyjne dostępne na poczcie 7,2 Nie chce otrzymywać żadnych informacji ponieważ nie interesuje mnie 6,1 korzystanie z telewizji cyfrowej Ulotki informacyjne dostępne w urzędzie dzielnicy gminy 4,4 Nie potrzebuje żadnych informacji o cyfryzacji telewizji ponieważ jestem 3,7 dobrze zorientowany w tej sprawie Odmowa odpowiedzi 3,7 Zamieszczenie na środkach transportu informacji o dacie wyłączenia nadawania analogowego oraz o telefonach i adresach punktów informacyjnych Inna odpowiedź 1,6 3,2 Źródło: Identyfikacja I Analiza Grup Społecznych, op. cit., s. 42 Autor stoi na stanowisku, że obecnie nie jest prowadzona skomasowana i kompatybilna kampania informacyjna poszczególnych instytucji w zakresie cyfryzacji. Brakuje jednoznacznych informacji w zakresie: przyczyn wdrażania procesu cyfryzacji, czy cyfryzacja wpłynie na popyt na nowe odbiorniki radiowe i telewizyjne, jakie są różnice między odbiorem sygnału cyfrowego, a analogowego, czego można spodziewać się po wyłączeniu nadawania sygnału analogowego, co oznaczają terminy: multipleks, kompresja, mpeg4, czym jest set top box i ile kosztuje, Na te i wiele innych pytań nadal nie można usłyszeć odpowiedzi w środkach komunikacji społecznej. Choć wiedza ta jest prezentowana w dziale Najczęściej Zadawanych Pytań 15 rządowej strony cyfryzacja.gov.pl to jednak, nie każdy obywatel ma dostęp do tych wiadomości. Wzorzec polityki informacyjnej w zakresie cyfryzacji W dobie globalnej cyfryzacji rządy krajów Europy zachodniej przyjmują różne modele polityki informacyjnej w zakresie digitalizacji społeczeństwa. Naturalnym faktem jest absorpcja i akomodacja wzorców z krajów starego kontynentu. Należy domniemywać, że takie przeniesienie, powinno uwzględniać między innymi: różnice kulturowe, mentalność społeczeństwa, rozwój społeczno gospodarczy, świadomość społeczeństwa w zakresie postaw obywatelskich oraz poziom rozwoju i możliwości dostosowywania się i wykorzystywania dotychczasowych zdobyczy technologicznych. Na początku 2011 roku Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, jako jeden z organów odpowiedzialnych za przeprowadzanie procesu cyfryzacji opracowała dokument, który zdaniem autora powinien być co najmniej bazą do projektowania polityki informacyjnej w przedmiotowym zakresie. Analiza pt. Polityka informacyjna i pomoc państwa w zakresie konwersji cyfrowej przykład Francji przeprowadzona przez Ewę Murawską Najmiec powinna stać się inspiracją do tworzenia modelu polityki informacyjnej. Przykładowo we Francji wykorzystano następujące 15 Dział FAQ, dostęp:

15 Rafał Guzowski narzędzia służące do realizacji ogólnokrajowej kampanii informacyjnej na temat konwersji analogowo cyfrowej: 16 logo: dwóch ludzików wyglądem przypominające postacie z kreskówek (w wersji podstawowej oba ludziki biegną jeden za drugim, a pod nimi znajduje się falisty napis wszyscy do cyfry! ); Logo pojawia się we wszystkich okolicznościach dotyczących przejścia na wyłączne nadawanie cyfrowe, grafika występuje również w postaciach animowanych w filmikach wideo, które upowszechniają wiedzę na temat procesu konwersji cyfrowej; Rysunek 3. Logotyp kampanii informacyjnej w zakresie cyfryzacji telewizji we Francji Źródło: infolinia (otwarta 6 dni w tygodniu w godz , opłata jak za połączenie lokalne); ulotki oraz specjalne broszury wysyłane z miesięcznym wyprzedzeniem na wszystkie adresy pocztowe w regionie, które jako następne przechodzą na wyłączne nadawanie cyfrowe, dostępne są również na stronie internetowej akcji Wszyscy do cyfry ; materiały filmowe nadawane przez nadawców należących do France Télé, Numérique2 oraz dostępne na stronie internetowej kampanii Wszyscy do cyfry w podziale na następujące kategorie: o spoty reklamowe: osiem 30 sekundowych materiałów, które w sposób dowcipny traktują cyfryzację o audycje telewizyjne: dwie 25 minutowe, poważniejsze o charakterze dydaktycznym, edukacyjnym; o filmiki dydaktyczne: 10 jednominutowych sekwencji wideo, część dynamiczna np. kto może liczyć na jaką pomoc techniczną albo finansową ze strony Państwa; druga część o charakterze instruktażowym np. jak sprawdzić, czy ma się dostęp do naziemnej telewizji cyfrowej, jak samemu podłączyć dekoder, jak wyszukać i ustawić kanały, itp; o inne formy: półtoraminutowy wywiad z Sekretarzem Stanu w Kancelarii Premiera ds. gospodarki cyfrowej kampania informacyjna w prasie regionalnej i lokalnej; punkty informacyjne stałe i ruchome (busy) działające w poszczególnych regionach zgodnie z harmonogramem cyfryzacji; przedstawicielstwo regionalne Grupy France Télé Numérique E. Murawska Najmiec Polityka informacyjna i pomoc państwa w zakresie konwersji cyfrowej przykład Francji, Biuro Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Departament Polityki Europejskiej i Współpracy z Zagranicą, Nr 1/2011, luty 2011, s. 4 9, dostęp: ( ) 17 Nadawcy, którzy są członkami France Télé Numérique odgrywają ważną rolę w procesie informowania o przechodzeniu na nadawanie cyfrowe. Na podstronach internetowych akcji wszyscy do cyfry to oni są najlepiej umiejscowieni do tego, by docierać do telewidzów. Mechanizm wykorzystuje podwójną zależność bowiem w ich interesie leży sukces procesu cyfryzacji. Mogą oni nadawać spoty reklamowe poświęcone temu zagadnieniu, paski z informacją na dole ekranu, czy też podejmować tę tematykę w różnych audycjach. 15

16 Polityka informacyjna polskich instytucji państwowych w zakresie cyfryzacji ( ) strona internetowa dedykowana procesowi cyfryzacji (w tłumaczeniu polskim: Warte również podkreślenia w przypadku modelu francuskiego jest to, że istotnym elementem tej kampanii jest zagwarantowanie przez państwo by klienci sklepów RTV otrzymywali odpowiednie wsparcie merytoryczne w postaci broszur czy porad personelu. Do takich działań zobowiązała nowelizacja Ustawy o modernizacji gospodarki z 2008 r. (wprowadzając obowiązek zaangażowania w kampanię dystrybutorów sprzętu.) 18 Wnioski Reasumując powyższe, model francuski realizuje założenia kampanii totalnej wykorzystując prawie wszystkie dostępne środki i kanały przekazu informacji. Ze względu na zaprojektowany proces cyfryzacji uwzględniający harmonogram prowadzania nadawania cyfrowego w poszczególnych regionach, zdaniem autora ważnym elementem w prowadzeniu kampanii informacyjnej jest wprowadzenie tzw. regionalizmu informacyjnego. Przy założeniach ogólnokrajowej kampanii informacyjnej obejmującej m. in. kanały telewizji o zasięgu ogólnokrajowym, prasę ogólnokrajową czy rozgłośnie radiowe nie można pomijać mediów regionalnych, czy lokalnych bowiem to one często posiadają znaczny kapitał zaufania społecznego. Być może oparcie filozofii kampanii cyfryzacji w Polsce powinno uwzględniać również regiony. Niestety cyfryzacja, choćby telewizji naziemnej, nadal dla wielu obywateli wydaje się tematem trudnym. Podmioty państwa: Rząd RP, Urząd Komunikacji Elektronicznej, czy Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji powinny w najbliższym czasie przygotować wspólną politykę informacyjną opierającą się na zasadach: uczciwości, rzetelności i terminowości. Spełniając te kryteria obywatele powinni otrzymać pełny pakiet informacji związanych z cyfryzacją naziemnej telewizji cyfrowej. Przytoczony tutaj przykładowy model związany z polityką informacyjną, zdaniem autora, powinien być w pełni zaabsorbowany i odpowiednio zmodyfikowany. Jak dotychczas z przykrością należy stwierdzić, że nie pojawiła się trwała formuła polityki informacyjnej. Bibliografia 1. Dobek Ostrowska B., Teoria Komunikowania publicznego i politycznego wprowadzenie, wyd. Astrum, Wrocław 2002, 2. Haber L. H., Niezgoda M., Społeczeństwo informacyjne. Aspekty funkcjonalne i dysfunkcjonalne Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków Identyfikacja I Analiza Grup Społecznych Zagrożonych Wykluczeniem Społecznym Pod Kątem Skutecznych Instrumentów Dotarcia Do Nich W Związku Z Planowaną Ogólnopolską Kampanią Informacyjno Edukacyjną Związaną Z Procesem Cyfryzacji Nadawania Programów Telewizyjnych Raport z Badań, Centrum Badań Opinii Społecznej, Warszawa, grudzień 2009, 4. Izdebski H., Samorząd terytorialny Podstawy ustroju i działalności, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, wyd. 4, Warszawa 2006, 5. Kodeksu Postępowania Administracyjnego, Dziennik Ustaw z 17 listopada 2000 Nr 98 poz Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dn roku, Dz. U. 1997, Nr 78 poz Olszewski P., Gmina w internecie, [w:] Samorząd terytorialny III Rzeczypospolitej, X lat doświadczenia, red. S. Michałowski, wyd. Uniwersytetu M. Curie Skłodowskiej, Lublin 2002, 18 Ustawa o modernizacji gospodarki Nr z dn. 4 sierpnia 2008, więcej: dostęp:

17 Rafał Guzowski 8. Porębski L., Internet jako narzędzie komunikacji na szczeblu lokalnych instytucji samorządowych, [w:] red. L. H. Haber, M. Niezgoda, Społeczeństwo informacyjne aspekty funkcjonalne i dysfunkcjonalne, wyd. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2006, 9. Przybylska A., Internet a reforma instytucji demokratycznych: nadzieje, wyzwania, porażki, [w:] red. Ł. Jonak i inni, Re: internet społeczne aspekty medium, wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006, Artykuły 1. Bendyk E., Ukradziona rewolucja [w:]polityka nr 42 (2727) 2. Lemańska M., Rząd douczy Polaków z cyfryzacji, data publikacji: , archiwum internetowe dziennika Rzeczpospolita, Netografia 1. Cyfryzacja TV połowa Polaków jeszcze o niej nie słyszała, Gazeta Wyborcza, Polowa_Polako w_jeszcze_o_ niej_ dosnie_slyszala.html, dostęp: Gazeta Uniwersytecka Uniwersytetu Śląskiego, nr 7 (127) Kwiecień 2005, Rozmowa miesiąca, wersja elektroniczna wywiadu , 3. Judycki S., E mail jako forma kontaktu z urzędem, =view&id=1532&itemid=59; Komunikat Ministerstwa Gospodarki dostęp: Komunikat Ministerstwa Infrastruktury 482be1a p_1.htm 6. Murawska Najmiec E., Polityka informacyjna i pomoc państwa w zakresie konwersji cyfrowej przykład Francji, Biuro Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Departament Polityki Europejskiej i Współpracy z Zagranicą, Nr 1/2011, luty 2011, s. 4 9, dostęp: ( ) 7. W styczniu rusza kampania informacyjna o naziemnej Polska The Times, w styczniu rusza kampania informacyjna onaziemnej,id,t.html, Założenia programu działań mających na celu wspieranie procesu cyfryzacji w Polsce, w tym w szczególności powołania Fundacji Cyfrowa Polska, Urząd Komunikacji Elektronicznej Warszawa, styczeń 2009 r. fryzacji_projekt_12_01_2009.pdf, s. 6, dostęp: Information policy of Polish state institutions with regard to digitization with a particular focus on the background of the digital divide European countries (French model) The author s attempt is to evaluate the information policy pursued by the state institutions for the society digitization with particular emphasis on the tasks and the constitutional obligation to provide citizens with equal and unhindered access to information. This article is the analytical method of information compilation that concerns the transmission of information to citizens and the assessment of their protection against digital divide is carried out, as well. Keywords: information policy, digitization, digital divide, the country in the 21 st century 17

18 Green Computing studium przypadków Natalia Michałek * Green Computing studium przypadków Streszczenie: Grupa TP najlepiej udokumentowała oszczędności uzyskane dzięki inicjatywom ekologicznych rozwiązań. Lider Green IT szacuje, iż przez ostatnie 12 miesięcy udało mu się aż o 5% zmniejszyć zużycie energii, przez co firma w 2009 r. oszczędziła 4,7 mln zł. Program Green IT w Grupie TP obejmuje cały wachlarz technologicznych rozwiązań. Wprowadzenie części z nich nie wiązało się wprost z realizacją celów ekologicznych. Obecnie jednak ich efekty mierzone i monitorowane są również w tej kategorii. Słowa kluczowe: informatyka ekologiczna, Green Computing, Green IT, wirtualizacja, Cloud Computing, Grupa TP Wstęp Temat Green Computing z każdym dniem staje się coraz bardziej popularny. W ślad za wzrostem świadomości ekologicznych rozwiązań informatycznych idą konkretne działania. Firmy IT prześcigają się w pomysłach mających na celu zwiększenie wydajności posiadanych zasobów, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów ich funkcjonowania oraz zachowaniu idei informatyki ekologicznej. Prace te dotyczą zarówno wielkich data center, jak również komputerów biurowych i urządzeń przenośnych. Z roku na rok wzrasta także świadomość społeczeństwa, która wybierając produkty i usługi zwraca uwagę na ich proekologiczność. Ten fakt nie mógł pozostać obojętny wobec firm, które każdego dnia walczą o kolejnych klientów. Jedną z takich firm jest Grupa TP dostawca usług telekomunikacyjnych. Idea Green Computing W obecnych czasach, dobie kryzysu, który dotknął światową gospodarką, wielu menedżerów i dyrektorów działów IT musi tłumaczyć się z tak ogromnego zużycia energii. Często jednak nie są w stanie powiedzieć jakiej wielkości są to koszty, nawet w krajach technologicznie mocno zaawansowanych. Jak wynika z raportu przedstawionego przez firmę Gartner, około 10% ogólnego budżetu sektora IT to koszty na pokrycie energii, niezbędnej do funkcjonowania struktury informatycznej. Niepokojący jest także fakt, że koszty związane z pokryciem energii mogą wzrosnąć aż do 50% ogólnego budżetu IT 1, jak również mogą przekroczyć koszty poniesione na serwery, do czego przyznała się firma Google 2. Niektóre przedsiębiorstwa znalazły już sposób, aby inwestycje proekologiczne pogodzić z wymaganiami biznesowymi dotyczącymi zwrotu środków finansowych w sensownym i uzasadnionym ekonomicznie terminie. Nie jest to zaskakujące, zwłaszcza jeśli chodzi o zmniejszanie energochłonności. Do niedawna efektywność energetyczna nie była istotnym czynnikiem, branym pod uwagę przy projektowaniu i wdrażaniu infrastruktury IT. Dlatego wciąż istnieje wiele względnie łatwych i prostych w realizacji metod * Autorka referatu jest pracownikiem Ośrodka Informatycznego Uniwersytetu Gdańskiego oraz studentką III roku Niestacjonarnych Studiów Doktoranckich UG. Jej praktyka zawodowa jest ściśle związana z tematem rozprawy doktorskiej, którą autorka pisze w Katedrze Informatyki Ekonomicznej pod przewodnictwem prof. dr hab. Stanisława Wryczy. Od 4 lat zajmuje się tematyką wirtualizacji, której praktyczne zastosowanie testuje w pracy zawodowej

19 Natalia Michałek zmniejszenia zużycia energii, a kosztów energii nie przyjmuje się już za czynnik niezależny od przedsiębiorstwa. Zatem Green IT możemy zdefiniować jako ekologiczną informatykę, niosącą za sobą energooszczędne i przyjazne środowisku rozwiązania technologiczne 3. Poniżej zostały przedstawione najważniejsze inicjatywy zgodne z ideą Green Computing 4. Energooszczędne urządzenia komputerowo biurowe: 1. urządzenia komputerowe: komputery PC (optymalne działanie i oszczędność energetyczną zapewniają m.in. wielordzeniowe procesory), terminale (wymagają znacznie mniejszego niż komputer zasilania, mają przy tym dłuższy niż PC czas życia), monitory LCD; 2. urządzenia biurowe: drukarki, kopiarki, skanery (wykorzystują nowoczesne, energooszczędne komponenty oraz wyposażone są w tryb czuwania ze zmniejszonym poborem mocy), urządzenia wielofunkcyjne (odpowiadają funkcjonalności kilku pojedynczych urządzeń, np. drukarki, skanera i faksu, zużywają jednak znacznie mniej energii elektrycznej oraz zajmują mniejszą powierzchnię biurową); 3. urządzenia sieciowe ( nowoczesne urządzenia szerokopasmowego dostępu do Internetu umożliwiają znaczne zmniejszenie zużycia energii elektrycznej); 4. urządzenia serwerowe (energooszczędne, m.in. dzięki wykorzystaniu wydajnych procesorów, niewymagające zwiększonego chłodzenia serwery współpracujące z oszczędnymi procesorami, urządzeniami zasilającymi, układami chłodzącymi i dyskami twardym); Nowoczesne rozwiązania komunikacyjne i zdalnego dostępu: 1. wydajne i stabilne rozwiązania dostępowe do Internetu (stałe łącze o wysokich parametrach dostępowych; bezpieczeństwo i stabilność połączenia; skalowalność parametrów usługi; stały monitoring i nadzór techniczny); 2. profesjonalne usługi hostingowe zapewniające efektywne i bezawaryjne funkcjonowanie firmowego serwisu WWW, bez ponoszenia wydatków na zakup i utrzymanie wydajnych serwerów, a tym samym nie wymagające uruchamiając kolejnego urządzenia elektronicznego w biurze; 3. systemy korespondencji elektronicznej: poczta elektroniczna, systemy transmisji faksowej (zaawansowane sieciowe systemy obsługi faksów oraz faksy przez sieci IP, dzięki którym oszczędza się miejsce i energię elektryczną zużywane przez tradycyjne urządzenia faksujące); 4. systemy elektronicznej transmisji sygnałów głosowych: telefonia IP, VoIP (korzystające z istniejącej sieci Ethernet, umożliwiające redukcję telefonicznej infrastruktury sieciowej), usługi wirtualnej sekretarki (pozwalają na pozostawienie wiadomości głosowej dla danego numeru w skrzynce e mail jej odsłuchanie nie wymaga oddzwaniania); 5. systemy transmisji wideo i wideokonferencyjne (obraz wysokiej rozdzielczości i dźwięk stereo sprawią, że biorący udział w spotkaniu biznesowym kontrahenci zapomną, iż dzieli ich odległość nawet kilku tysięcy kilometrów; oszczędności w kosztach podróży, wynajęcia sali konferencyjnej, czy wygospodarowania, oświetlenia i ogrzania odpowiednio większej powierzchni w siedzibie organizacji, będą za to widoczne w firmowym rachunku wyników); 3 Michałek N, Rola wirtualizacji w dynamicznej infrastrukturze IT, II Ogólnopolska Konferencja Naukowa PITWIN, Kielce 2010, s

20 Green Computing studium przypadków 6. sieciowe systemy przesyłania i gromadzenia danych (umożliwiają redukcję kosztów oraz realny wkład organizacji w ochronę środowiska naturalnego np. poprzez przekazywanie zainteresowanym dokumentów w formie elektronicznej, zamiast wydruków); Zoptymalizowane technologie gromadzenia i przechowywania danych: 1. efektywne i nowoczesne rozwiązania storage: oparte o efektywne komponenty, zoptymalizowane pod względem wagi i częstości użycia informacji technologie pamięci masowej: SAN (ang. Storage Area Network łączące serwery, macierze dyskowe, biblioteki optyczne i taśmowe, zapewniając tym samym szybki i swobodny przepływ dużych ilości danych) i SAS (ang. Serial Attached SCSI umożliwiające podłączenie dużej ilości napędów do pojedynczego komputera); zarządzanie czasem życia informacji ILM (ang. Information Lifecycle Management): polityka obejmująca zestaw strategii, procesów oraz narzędzi zmierzających do optymalnego (użytecznie efektywnego i oszczędnego) wykorzystania informacji biznesowej; 2. bezpieczne i oszczędne data center: energooszczędne urządzenia serwerowe (wydajne procesory, dyski twarde itp.) oraz urządzenia zasilające, dzięki którym pobierana moc jest w całości (bezstratnie) wykorzystywana (zmniejszona emisja CO 2 ); zaprojektowane pod kątem konkretnej organizacji, nowoczesne systemy kontroli dostępu, alarmowe, sygnalizacji pożaru oraz systemy chłodzące zapewniają utrzymanie wysokich parametrów działania i bezpieczeństwa danych, przy zoptymalizowanym zużyciu energii elektrycznej; wirtualizacja zasobów serwerowych umożliwia zmniejszenie liczby wykorzystywanych urządzeń, a dzięki temu redukcję zarezerwowanej dla sprzętu powierzchni biurowej i mniejsze zużycie energii elektrycznej, co w bezpośredni sposób przekłada się na wynik finansowy firmy; wirtualizacja upraszcza również planowanie rozwoju IT, a narzędzia do monitorowania, optymalizacji alokacji zasobów itp. umożliwiają administratorom sprawne zarządzanie systemem; optymalizacja obciążenia zasobów serwerowych poprzez dostosowanie aktywnych aplikacji do realnych potrzeb firmy oraz wykorzystanie energooszczędnego oprogramowania (systemy operacyjne, filtry antyspamowe, platformy hostingowe, wysoce efektywne programy do kompresji danych itp.); rozwiązania cienkiego klienta (architektura klient serwer) zapewniające redukcję kosztów zakupu (urządzenia typu thin client nie wymagają pojemnego dysku, czy szybkiego procesora, są więc stosunkowo tanie; mimo wzrostu wymagań funkcjonalnych aplikacji nie jest również konieczna rozbudowa samych urządzeń klienckich) i utrzymania infrastruktury informatycznej w firmie (m.in. zużycia energii elektrycznej, której terminal komputerowy zużywa znacznie mniej niż tradycyjny komputer, co pośrednio przekłada się także na wykorzystanie systemu klimatyzacji) oraz zmniejszenie kosztów administracji systemu dzięki centralnemu zarządzaniu oprogramowaniem, archiwizacją i backupem danych; łatwiejsza jest też ochrona zasobów systemu; Zielone usługi: 1. usługi koncepcyjne (opracowanie polityki IT: Green Computing, bezpieczeństwo, ITIL), konsultacyjne (doradztwo w zakresie technologii, sprzętu itp.), szkoleniowe (seminaria otwarte, warsztaty, szkolenia dla administratorów i użytkowników końcowych); 2. usługi projektowe, instalacyjne, serwisowe (instalacje niskoprądowe, wydajne sieci LAN, bezpieczne i oszczędne serwerownie itp.); 3. outsourcing systemów informatycznych/cloud Computing: kompleksowa oferta outsourcingu lub Cloud Computing u gwarantuje nie tylko oszczędność w wydatkach na 20