Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności. ETYCZNY BIZNES skuteczne praktyki HR

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności. ETYCZNY BIZNES skuteczne praktyki HR"

Transkrypt

1 ETYCZNY BIZNES skuteczne praktyki HR Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2

3 Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 2 Granice odpowiedzialności dwie strony zagubionej niewinności zdjęcia: corbis Szanowni Państwo, Druga publikacja ekspercka opracowana w ramach projektu Nowe rozwiązania w zarządzaniu HR kluczem do wzrostu adaptacyjności polskich przedsiębiorstw dotyczy rozszerzających się granic odpowiedzialności etycznej współczesnych przedsiębiorstw. Wraz ze wzrostem powiązań między firmami, rozszerzaniem ich skali działalności oraz wydłużaniem łańcuchów dostaw coraz większej wagi nabiera kultywowanie i wzmacnianie postaw i zachowań etycznych w całym otoczeniu firmy. Wymaga to szerszego spojrzenia na zagadnienie zarządzania kwestiami etycznymi, o czym piszemy w tekstach Granice odpowiedzialności dwie strony zagubionej niewinności oraz Etyka w zarządzaniu łańcuchem dostaw. Narzędziem wdrażania etycznych mechanizmów zarządzania w ramach grup firm, branż oraz łańcuchów wartości może być międzynarodowa norma SA8000. Jej adaptacja do polskich warunków jest celem naszego projektu. O roli tej normy w budowaniu zrównoważonych i opartych na etyce ekosystemów biznesowych i zasadach przeprowadzania związanego z nią audytu przeczytają Państwo w artykułach Prawa człowieka na licencji i Audyt przestrzegania normy SA8000. Chcielibyśmy też zwrócić uwagę na problem wykrywania potencjalnych i rzeczywistych nieetycznych zachowań i zdarzeń. Sprawdzonym narzędziem w tym zakresie jest whistleblowing, czyli sygnalizowanie. Polecamy tekst mówiący o skutecznych metodach wdrażania tego rozwiązania. Życzymy owocnej lektury! Katarzyna Rózicka, Pracodawcy RP Robert Sroka, Crido Taxand Łukasz Świerżewski, ICAN Institute Rozumienie i branie na siebie odpowiedzialności za wpływ, jaki przedsiębiorstwa wywierają na środowisko i społeczeństwo, wymaga czasu, rozmów, stosowania presji i wdrażania aż do momentu, w którym pożądane zachowania staną się normą prowadzenia działalności gospodarczej. Etyka w zarządzaniu łańcuchem dostaw Kwestia zrównoważonego rozwoju przestała być sprawą drugorzędną. Stała się atutem w walce z konkurencją, dlatego zamiast dokonywać wycinkowych zmian w łańcuchu dostaw, warto problem rozwiązać całościowo na wszystkich poziomach działalności. Audyt przestrzegania normy SA8000 Firma, która chce wdrożyć standard SA8000, powinna być świadoma, że audyt jest kilkustopniowy. Po pozytywnym zakończeniu organizacja otrzymuje stosowny dokument, który potwierdza, że spełnia wymagania normy. Prawa człowieka na licencji Doug DeRuisseau, dyrektor Of Field Services, organizacji Social Accountability International będącej właścicielem SA8000, w rozmowie z Katarzyną Rózicką i Robertem Sroką opowiada o międzynarodowym standardzie Social Accountability 8000, który ubiera obowiązki przedsiębiorców wobec zatrudnionych w ramy przepisów i zaleceń. Whistleblowing, czyli zapobieganie zagrożeniom Sygnalizowanie przez pracowników nieprawidłowości, które godzą w interes firmy lub interes publiczny, jest bardzo cenne dla zarządów, bo wcześnie uwrażliwia ich na problem. Żeby jednak zatrudnieni chcieli się dzielić takimi informacjami, organizacje muszą wprowadzić odpowiednie procedury.

4 Granice odpowiedzialności dwie strony zagubionej niewinności Robert Sroka, Crido Taxand Ponadnarodowy biznes sam musi mierzyć skutki społeczne i środowiskowe swojej działalności oraz wyznaczać granice odpowiedzialności. Regulacje międzynarodowe nie zwolnią go z myślenia o konsekwencjach nieetycznego zachowania, które dotykją wszystkich organizmów żyjących w zatrutym i zdegenerowanym środowisku. Podobne wyzwania dotyczą lokalnych przedsiębiorstw. 2

5

6 Robert Sroka, CSR Project Leader w Crido Taxand, odpowiada za rozwój doradztwa w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Jako członek rządowego Zespołu ds. Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw, organu doradczego i opiniodawczego Prezesa Rady Ministrów, przewodniczy pracom Grupy Roboczej ds. Odpowiedzialnych Inwestycji. Jest ekspertem ds. CSR organizacji pracodawców Pracodawcy RP. Odpowiedzialność biznesu za skutki działań w środowisku i społeczeństwie nie jest wymysłem zwariowanych ekologów, socjologów czy psychologów. Wieloletnia pogoń biznesu za zyskiem, nieliczenie się ze skutkami, jakie na środowisko i otoczenie wywiera działalność sektorów gospodarki, doprowadziły do zakłócenia równowagi w przyrodzie i społeczeństwie. Zakłócenia są na tyle silne, że rządy i organizacje społeczne wypracowały szereg przepisów, norm i standardów postępowania, które mają zmusić przedsiębiorców do ważenia zysków i strat przez pryzmat wpływu, jaki działalność ich firm wywiera na innych. Jednak pomimo regulacji prawnych i standardów CSR, takich jak ISO czy zasady Global Compact, firmy nadal postępują nieodpowiedzialnie w zakresie podstawowych praktyk rynkowych. Na dowód wystarczy przytoczyć dane Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów za 2012 rok. W tym czasie UOKiK wydał 859 decyzji z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz bezpieczeństwa produktów oraz nałożył kary przekraczające 165 mln złotych. Prowadził 450 postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, w 324 wydał decyzje, w 85 nakazał zaniechania niedozwolonych działań, a w 108 stwierdził zaprzestanie ich stosowania. Te dane wskazują, jakie granice odpowiedzialności na linii zaufania a dokładniej, naiwności konsumentów wytyczyły niektóre przedsiębiorstwa. Dwie strony zagubionej niewinności Dynamiczny rozwój przemysłu w XIX i XX wieku spowodował zaniedbania lub wręcz degradację innych obszarów, np. środowiska naturalnego. Ten brak równowagi pomiędzy rozwojem ekonomicznym, społecznym i środowiskowym był przyczyną powstania koncepcji zrównoważonego rozwoju, która stała się fundamentem polityki instytucji międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej. Została również zapisana w najważniejszym akcie prawnym Polski, czyli w konstytucji. Na początku XXI wieku pojawiły się pierwsze narzędzia, dzięki którym biznes potrafi coraz więcej powiedzieć o długoterminowym wpływie swoich działań na społeczeństwo i środowisko. Jednak ważniejsze jest to, że biznes ma coraz szerszy dostęp do alternatywnych praktyk, bardziej przyjaznych dla społeczeństwa i środowiska. Z etycznego punktu widzenia należy zgodzić się Dieterem Birnbacherem1, niemieckim filozofem i bioetykiem, zajmującym się zagadnieniem odpowiedzialności. Uczony twierdzi, że im większa jest wiedza o odległych i potencjalnych szkodach oraz im liczniejsze są możliwości zapobiegania tym szkodom, tym większy ciężar odpowiedzialności spoczywa na ludzkich czynach i zaniechaniach. Wraz z rosnącą umiejętnością prognozowania kurczy się zakres argumentacji rozgrzeszających. Wiedza i odpowiedzialność są sprzężone i w równym stopniu nieodwracalne. Stanowią, jak zgrabnie ujął to Birnbacher, dwie strony tej samej zagubionej niewinności. Problemów związanych z wpływem biznesu na środowisko i społeczeństwo jest tak wiele, że należy się zastanowić, którym trzeba się zająć w pierwszej kolejności. Jak ustalić priorytety? Odpowiedź daje Birnbacher, a jest nią kryterium nieodwracalność zmian. Uczony waży siłę nieodwracalności i kategoryzuje zmiany na nieodwracalne słabiej i mocniej. Słabo nieodwracalnymi zmianami są te, o których wiemy lub przypuszczamy, że w perspektywie kilku pokoleń dadzą się cofnąć dostępnymi człowiekowi środkami lub ulegną spontanicznej dekonstrukcji i rozkładowi. Natomiast silnie nieodwracalnymi można nazwać te zmiany, co do których musimy założyć, że w ramach wspomnianej perspektywy czasowej w żaden sposób nie dadzą się cofnąć. Do tego typu zmian można zaliczyć wyginięcie niezliczonych gatunków zwierząt i roślin, spowodowane ekspansją aktywności cywilizacyjnej w XIX i XX wieku. Odpowiedzialność biznesu w łańcuchu dostaw praktyka Niszczycielska siła sektorów gospodarki, oddziaływanie na przyrodę i lokalne społeczności ma charakter globalny, dlatego ponadnarodowe korporacje postrzegają swoją odpowiedzialność szeroko. Niektóre biorą pod uwagę wpływ swojego oddziaływania w ciągu całego cyklu życia produktu lub usługi. Inne skupiają się na odpowiedzialności w samym łańcuchu dostaw. Stopień skomplikowania współczesnych łańcuchów dostaw jest na tyle duży, że należy przeanalizować i mierzyć wpływ na każdym etapie produkcji. Zebrane informacje pozwalają na podjęcie najskuteczniejszych działań. Na przykład Nike szacuje, że materiały użyte do produkcji jednej pary butów stanowią 60% wpływu na środowisko w stosunku do pełnego cyklu życia produktu. Sam proces produkcji to 25% oddziaływania, a pozostałe 15% rozkłada się na transport, sprzedaż, koszty biur i opakowanie. Ta wiedza pozwoliła firmie na ściślejszy monitoring łańcucha i podjęcie działań optymalizujących. Przedsiębiorstwa najczęściej zaczynają szacować wpływ swoich działań w łańcuchu od wyznaczenia celów i wymogów dla dostawców. 4

7 W kolejnym kroku informują o nich i edukują dostawców, np. przez szkolenia. Następnie przeprowadzają audyty i określają plany naprawcze. Niektóre organizacje angażują dostawców we wspólne przedsięwzięcia, na przykład przy projektowaniu opakowań. Dodatkowo duże firm kategoryzują dostawców na podstawie analizy i szacują wiążące się z nimi ryzyko. Do dostawców strategicznych adresują działania szczególne i z nimi najintensywniej współpracują. Zgodnie z popularną zasadą włoskiego ekonomisty Vilfreda Pareto 80% wysiłku kierują do 20% kluczowych dostawców, których wcześniej zakwalifikowały do grupy wysokiego ryzyka. Najczęstsze kryteria środowiskowe, które firmy biorą pod uwagę w zarządzaniu łańcuchem dostaw, dotyczą m.in.: zużycia energii i wody, wpływu na gleby, używania substancji toksycznych i niebezpiecznych, produkcji odpadów, produkcji gazów cieplarnianych. Kryteria społeczne odnoszą się przede wszystkim do zagadnień związanych z bezpieczeństwem pracy, pracą dzieci, pracą przymusową, kwestiami dotyczącymi wynagrodzeń, chorobami zawodowymi, wolnością zrzeszania się i możliwością prowadzenia rokowań zbiorowych. Najczęstsze inicjatywy w zarządzaniu łańcuchem dostaw obejmują: pozyskiwanie surowców z recyklingu; wybór certyfikowanych dostawców (np. posiadających certyfikat Fair Trade lub SA8000); wybór lokalnych dostawców w ten sposób firma osiąga efekt skróconych tras transportu; zmniejszanie liczby dostawców na rzecz długoterminowych relacji, stałe umowy; podejmowanie nie tylko dialogu, ale i współpracy z dostawcami; opracowywanie standardów dotyczących relacji z dostawcami; Moduły zrównoważonego rozwoju w kontekście dostawców IDH Optymalizacja Komunikacja kategoryzowanie produktów pod kątem wpływu na środowisko i społeczeństwo; analizę cyklu życia produktu i/lub łańcucha dostaw pod kątem oddziaływania na środowisko (procentowy podział wpływu w poszczególnych etapach); upublicznianie danych z raportów poaudytowych z fabryk. Wspólne inicjatywy Rozbudowane łańcuchy dostaw powodują, że jednej firmie trudno wprowadzić efektywne działania skutkujące pozytywną zmianą. Dlatego coraz częściej są podejmowane wspólne inicjatywy w ramach Bezpieczeństwo Ochrona przeciwpożarowa Zarządzanie substancjami chemicznymi Kontrola chorób zawodowych System Środowisko naturalne Zdrowie i bezpieczeństwo Kodeks EICC Efektywność energetyczna (czysta produkcja) Źródło: Royal Philips Electronics, Supplier Sustainability Manual Pracownicy Etyka SA8000 ISO14001 OHSAS18001 działań z zakresu zarządzania łańcuchem dostaw (Supply Chain Management). Popularne i skuteczne są również działania branżowe. Dzięki wspólnym inicjatywom przedsiębiorcy wymieniają się informacjami lub współpracują przy tworzeniu baz danych dostawców w kontekście ryzyka społecznego i środowiskowego, które mogą generować ryzyko biznesowe. W ramach takich platform firmy wspólnie opracowują zestawy wskaźników dotyczących np. kryteriów środowiskowych, odnoszących się do wyboru nie tylko dostawców, ale również surowców. 1 moduł główny 11 modułów szczegółowych Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 5

8 Na przykład branża odzieżowa i obuwnicza wypracowały kategoryzację materiałów, a branża IT prowadzi działania mające na celu ograniczenie wykorzystywania w produkcji/eliminacji tzw. krwawych minerałów (conflict minerals), czyli pochodzących z miejsc dotkniętych konfliktami zbrojnymi lub pracą przymusową. Czasem takie przedsięwzięcia przybierają formę kodeksów branżowych. W niektórych branżach narzędzi do pomiaru wpływu środowiskowego dostarczają międzynarodowe organizacje branżowe na zasadzie otwartego źródła (open source), co znaczy, że każda firma może z nich swobodnie korzystać. Bazują na międzynarodowych lub krajowych standardach, wytycznych i normach w tym ISO, WRI GHG, BPX, PAS. Obliczanie wpływu na środowisko jest ściśle związane ze wspominaną już oceną cyklu życia produktu lub usługi, tzw. LCA (Life Cycle Assessment). Oprócz narzędzi ogólnych do zarządzania kwestiami środowiskowymi istnieją też narzędzia dedykowane poszczególnym obszarom, np. do zarządzania odpadami, do wyboru materiałów do produkcji, do pomiaru emisji gazów cieplarnianych. Platforma SEDEX Przy określaniu ryzyka w łańcuchu dostaw setki firm korzystają z platformy SEDEX, na której znajdują się informacje o dostawcach z całego świata w podziale na rodzaj działalności, np. producenci żywności, odzieży itp. SEDEX jest organizacją non profit oferującą członkom szereg usług związanych ze standardem etycznym ETI Base Code. W jej bazie znajdują się informacje o firmach, tworzone pod kątem stosowanych standardów bezpieczeństwa pracy, dbania o środowisko, przestrzegania standardów etycznych, społecznych i środowiskowych. Organizacja opracowała między innymi procedurę audytową SMETA, zgodnie z którą firmy są poddawane niezależnemu audytowi strony trzeciej. Dzięki temu dane zawarte na platformie stają się bardziej wiarygodne dla zainteresowanych, na przykład dużych sieci handlowych (nie muszą prowadzić własnych audytów, często bardzo kosztownych, aby przekonać się, czy dostawcy z różnych krajów przestrzegają podstawowych zasad etycznych). Na platformie są bowiem dostawcy, którzy już taki audyt przeszli. Dodatkowo Rozbudowane łańcuchy dostaw powodują, że jednej firmie trudno wprowadzić efektywne działania skutkujące pozytywną zmianą. platforma jest wygodna dla samych dostawców, ponieważ jeden audyt jest wiarygodny dla kilku odbiorców, co również zmniejsza koszty i obciążenia czasowe. Członkiem platformy SEDEX może zostać każda organizacja bez względu na rodzaj, wielkość, zakres działania i lokalizację. SEDEX dzieli ich na trzy kategorie. Jedna to grupa dedykowana przede wszystkim sieciom handlowym, które zdecydowały się udostępniać dane dotyczące dostawców. Drugą grupę stanowią firmy zamieszczające informacje o sobie oraz na temat wyników audytów etycznych dostawców. Jest jeszcze trzecia grupa o najmniejszych możliwościach korzystania z informacji zawartych na platformie, jej prawa ograniczają się jedynie do publikowania komunikatów o wynikach własnych samoocen. Przykład Philipsa Philips jest firmą, która nie tylko podejmuje działania w zakresie odpowiedzialności w łańcuchu dostaw, ale także komunikuje je. W 2012 roku zaktualizował deklarację zrównoważonego podejścia do dostawców, zgodnie z nowymi zapisami kodeksu etycznego branży elektronicznej (EICC). Do deklaracji dodano zapisy dotyczące wolności zrzeszania się i rokowań zbiorowych. Deklaracja porusza także inne tematy, między innymi: prawa człowieka, bezpieczeństwo i higiena pracy, wpływ na środowisko naturalne, systemy zarządzania. Zawiera także dodatkowe warunki dotyczące odpowiedzialnego pozyskiwania krwawych minerałów, ochrony prywatności czy braku działań odwetowych. Poza tym nakłada na dostawców obowiązek monitorowania poddostawców (określanych jako dostawcy II rzędu) pod kątem przestrzegania zrównoważonego rozwoju. 6

9 Program angażowania dostawców Philipsa w działania z zakresu zrównoważonego rozwoju Tworzenie zaangażowania Deklaracja zrównoważonego podejścia do dostawców Lista regulowanych substancji* Budowanie zrozumienia Szkolenie i budowanie potencjału Monitorowanie dostawców** Ocena ryzyka Oszacowanie własne Audyt*** Zarządzanie ryzykiem Rozwiązywanie niezgodności**** Konsekwentne zarządzanie Powtarzanie audytów w cyklu 3-letnim Współpraca z interesariuszami Przejrzystość Konstruktywny dialog *Philips prowadzi listę, która zawiera wyszczególnienie substancji zakazanych przez prawo lub przez Philipsa; substancji, których użycie musi być monitorowane, oraz tych, które Philips z własnej inicjatywy monitoruje w celach zapobiegawczych. **Profil dostawców pod kątem zrównoważonego ryzyka. Profil tworzony przez Philipsa dotyczy takich kategorii, jak: kraj produkcji, wydatki, ryzyko biznesowe i relacja z dostawcą. ***Program audytu obejmuje również różnego typu dostawców usług, jak agencje pracy i firmy logistyczne. ****Philips współpracuje z dostawcami przez 90 dni w celu rozwiązania wszystkich niezgodności. Tam, gdzie to konieczne, Philips dostosowuje ten czas do potrzeb określonej sprawy. Źródło: Royal Philips Electronics, Supplier Sustainability Manual Przykład Philipsa wart jest uwagi ze względu na kompleksowość, przejrzystość i jasny plan działań. Kompleksowość firma nie ogranicza się tylko do obszaru środowiskowego, ale mocny nacisk kładzie również na kwestie społeczne i pracownicze. Przejrzystość rzetelna komunikacja oraz odwoływanie się do uznanych standardów branżowych (EICC) i międzynarodowych (SA8000, ISO 14001, OHSAS 18001). Jasny plan działań w podejściu Philipsa na uwagę zasługuje również strategiczne podejście do podnoszeniu standardów w łańcuchu dostaw. Takie podejście firma przedstawia w swoim programie zaangażowania dostawców w działania z zakresu zrównoważonego rozwoju. Odpowiedzialność w deregulacji i samoregulacji Biznes w ramach działań samoregulacyjnych grup przedsiębiorstw, branż i sektorów będzie musiał ciągle wytyczać granice odpowiedzialności. To proces dotąd niespotykany, kształtujący samoregulacje jako rezultat kompromisu między administracją rządową a organizacjami pozarządowymi. Samoregulacje są wynikiem fali deregulacji, jako procesu administracyjnego, ale również szerszego zjawiska społecznego i politycznego. Na fakt, że deregulacja jest na fali, zwrócił uwagę również Zygmunt Bauman2, polski filozof i socjolog. Szukając głębszych przyczyn tego zjawiska, pisał, że z deregulacją jest związana niechęć możnych do tego, aby być regulowanym. Nie życzą sobie, żeby ograniczano ich swobodę ruchu. Dotyczy to również korporacji. O nieuchronności ruchów deregulacyjnych świadczy ważna obserwacja Baumana, który twierdzi, że ludzie władzy nie są już zainteresowani regulowaniem zachowań innych. Jego zdaniem, możni pozbywają się ciężaru nadzorowania i obsługi ładu. Stąd jest on przerzucany na przedsiębiorstwa, które zostały zmuszone do określenia własnych ram odpowiedzialności. Tutaj również wystąpił proces pozbywania się, jak określa to Bauman, co bardziej kłopotliwych form odpowiedzialności. Jego zdaniem, obecnie znajdujemy się w miejscu wielkiego odangażowania, w czasach prędkości i przyspieszenia, zawężania i skracania zobowiązań, w czasach elastyczności, redukcji zatrudnienia i cedowania odpowiedzialności w postaci outsourcingu. Nierzadko jednak granice odpowiedzialności mają charakter etyczny. Określanie ich wymaga czasu, rozmowy i wdrażania aż do momentu, w którym staną się uznanym etosem prowadzenia działalności gospodarczej, pozwalającym na określanie, rozumienie i branie odpowiedzialności za wpływ oddziaływania przedsiębiorstw. # 1. Dieter Birnbacher, Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia, Oficyna Naukowa, Warszawa Zygmunt Bauman, Wspólnota. W poszukiwaniu bezpieczeństwa w niepewnym świecie, Wydawnictwo Literackie, Kraków Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 7

10 Etyka w zarządzaniu łańcuchem dostaw Lidia Zakrzewska, ICAN Institute Zarządzanie rozbudowanym i wielopoziomowym łańcuchem dostaw w obszarze zrównoważonego rozwoju warto wpisać w strategię firmy. Wycinkowe podejście, bez strukturalnych zmian, może zniwelować uzyskane cząstkowo korzyści społeczne i środowiskowe. Przykład firmy Esquel, znanego producenta koszul, pokazuje, co się dzieje, kiedy menedżerowie myślą kompleksowo. 8

11

12 Samobójstwa pracowników Foxconn, jednego z głównych chińskich dostawców firmy Apple, w 2009 roku zmusiły koncern do zdjęcia zasłony z tego ogniwa łańcucha dostaw. Apple musiał odpierać zarzuty, że wyzyskuje pracowników. Inny głośny skandal dotyczący toksycznych płyt gipsowo-kartonowych zakończył się złożeniem zbiorowych pozwów sądowych. Importowany do Stanów Zjednoczonych szkodliwy produkt nie zawierał bowiem żadnej łatwo dostępnej informacji na temat pochodzenia, poza stemplem Made in China. Pochodzenie ma znaczenie Coraz częściej klienci i konsumenci pytają o pochodzenie towaru. Gdzie, jak, z czego i przez kogo został wyprodukowany ma kapitalne znaczenie przy decyzjach zakupowych. Konsumenci, urzędy państwowe i przedsiębiorstwa domagają się szczegółowych informacji na temat systemów i źródeł dostaw, co wynika z ich zainteresowania takimi kwestiami, jak: jakość, bezpieczeństwo, etyczny i sprawiedliwy biznes oraz oddziaływanie firmy na środowisko. Przedsiębiorstwa nie zostają wobec takich postaw obojętne, bo tracą pozycję konkurencyjną i pieniądze. Liderzy rynkowi przyglądają się wewnętrznym procesom i procesom dostawców, szukając elementów, które mogą poprawić w łańcuchach dostaw, by spełnić oczekiwania świadomych konsumentów, klientów i kontrahentów. Technologie pomocne w zarządzaniu Globalne organizacje zaczynają używać najnowszych technologii do informowania rynku o proweniencji swoich produktów. Dzieje się tak z powodu bardziej stanowczych żądań opinii publicznej, która chce wiedzieć, czy na przykład warunki w przedsiębiorstwie nie zagrażają życiu albo czy do produkcji danego towaru nie były wykorzystywane dzieci. Organizacje, etykietując wyroby, które sprzedają pod swoją marką, zamieszczają coraz więcej szczegółów z łańcucha dostaw. Za sprawą mikroskopijnych urządzeń elektronicznych, markerów genetycznych (w przypadku produktów rolnych) oraz nowej generacji kodów kreskowych, które można odczytać za pomocą zwykłego telefonu komórkowego, metkowanie towarów kompletnie się przeobraziło. Gdy połączymy te wynalazki z zasięgiem internetu Klienci i konsumenci pytają o pochodzenie towaru. Gdzie, jak, z czego i przez kogo został wyprodukowany ma kapitalne znaczenie przy decyzjach zakupowych. i dosłownie nieograniczonymi możliwościami magazynowania danych, okaże się, że przedsiębiorstwa mogą dziś sięgnąć po bardziej wyrafinowane metody śledzenia i ujawniania produkcyjnych losów swoich wyrobów. Dodatkowo wszechobecność różnych przenośnych urządzeń powoduje, że konsumenci mogą zajrzeć do internetowego katalogu rzeczowego, żeby uzyskać informacje o pochodzeniu towaru nie tylko na poziomie kategorii lub rodzaju produktów, ale również na poziomie pojedynczego wyrobu. Dwuwymiarowe kody kreskowe nowej generacji automatycznie kierują przenośne czytniki do danych dotyczących zapasów produktu i danych logistycznych. Dzięki nowoczesnym etykietom konsumenci mogą również uzyskać dostęp do odpowiednich stron internetowych, zawierających mapy łańcuchów dostaw (zawierają dane na temat lokalizacji i inne informacje dotyczące upraw i hodowli, produkcji, dystrybucji, a także innych procesów ważnych dla wytwarzania produktów), bezpośredni przekaz wideo z hal fabrycznych oraz szczegółowe opisy certyfikatów środowiskowych i etycznych, jakie dany produkt posiada. Na przykład firma Asda, brytyjska filia sieci Walmart, zamieszcza na witrynie internetowej transmisje online z kamer zamontowanych w fabrykach kilkorga swoich dostawców artykułów spożywczych i odzieżowych. Anvil ma system TrackMyT.com, przy użyciu którego upublicznia multimedialne informacje na temat procesu powstawania swoich produktów. Szwajcarska firma tekstylna Switcher opatruje każdy swój produkt specjalnym kodem. Po wpisaniu go na stronie Respect-code.org konsumenci uzyskują informacje na temat firm i zakładów produkcyjnych należących do łańcucha dostaw Switchera, a także na temat certyfikatów ISO serii (normy dotyczące zarządzania środowiskowego). Udostępnianie klientom kodów do elektronicznej weryfikacji produktów to całkiem prosty sposób na to, by uczynić łańcuch dostaw przejrzystym. W tej sytuacji głównym problemem jest tylko to, jak dużo danych należy podać do publicznej wiadomości i jaki powinien być poziom ich szczegółowości. Wygrany-wygrany Choć oczekiwania konsumentów dotyczą wszystkich ogniw 10

13 łańcucha dostaw, firmy zarządzają nim wycinkowo. Na przykład żądają, aby dostawcy zaopatrywali się w bardziej ekologiczne materiały i modyfikują własne działania przez zastosowanie recyklingu, energooszczędnych urządzeń i tym podobnych rozwiązań. Choć każde z tych posunięć wydaje się sensowne, w ogólnym rozrachunku może wywołać negatywne skutki, na przykład wzrost kosztów finansowych, społecznych i ekologicznych, które en bloc zniwelują wszelkie spodziewane korzyści. Dlatego, zamiast wycinkowych zmian, warto zastanowić się nad wdrożeniem zmian strukturalnych, bo efekty mogą być nadspodziewanie korzystne dla wszystkich uczestników łańcucha. Strukturalne zmiany w firmie Esquel Esquel z Hongkongu może być przykładem firmy, której się udało zbudować łańcuch dostaw od nowa i jeszcze na tym zarobić. Na początku XXI wieku ten czołowy producent eleganckich koszul bawełnianych znalazł się w kłopotliwym położeniu. Otóż dwaj kontrahenci z sektora odzieżowego i handlu detalicznego Nike i Marks & Spencer zaczęli interesować się zaangażowaniem Esquel w sprawy środowiska naturalnego i lokalnych społeczności. Menedżerowie producenta koszul nie byli tym zaskoczeni, bo podobne sygnały docierały do nich od innych odbiorców. Kierownictwo Esquel mimo że chciało zintensyfikować i tak już spore zaangażowanie firmy na rzecz środowiska naturalnego i lokalnej społeczności zdawało sobie sprawę, że nie może zażądać od farmerów (dostawców długich, wartościowych włókien bawełnianych), żeby ograniczyli zużycie wody, nawozów i pestycydów. Tego rodzaju nakaz mógłby doprowadzić do ruiny plantatorów i całe wioski. Jak doprowadzić do zmian w całej długości łańcucha dostaw? Peter Senge założyciel Society for Organizational Learning, pracownik naukowy MIT Sloan School of Management oraz autor książek Piąta dyscyplina i The Necessary Revolution: Po pierwsze, trzeba skupić się na charakterze relacji wewnątrz łańcucha. W większości łańcuchów dostaw 90% relacji ma nadal charakter transakcyjny. Każdy duży producent lub duża sieć detaliczna naciska na dostawców z początkowego odcinka łańcucha, by obniżyli koszty. W relacjach z dostawcami brakuje zaufania i zdolności do tworzenia innowacji wspólnymi siłami. Ta sytuacja musi się zmienić i tak już zaczyna się dziać. Po drugie, trzeba nauczyć się współpracować z organizacjami pozarządowymi i innymi niekomercyjnymi podmiotami. Mogą one udostępnić źródła specjalistycznej wiedzy, której zasobów nie da się wypracować szybko własnymi siłami. Klasycznym przykładem jest gospodarowanie zasobami wody. Kilka lat temu Coca-Cola postanowiła zmniejszyć ilość wody zużywanej do wyprodukowania 1 litra coli z ponad 3 do 2,5 litra. Nie wzięła jednak pod uwagę ponad 200 litrów wody potrzebnej do wyprodukowania cukru zawartego w tym napoju. Firma zdała sobie z tego sprawę dzięki współpracy z organizacją World Wildlife Fund, która umiała zmierzyć ślad wodny, jaki pozostawiał łańcuch wartości Coca-Coli. Dziś firma widzi różnicę między kropelkowym a zalewowym nawadnianiem pól trzciny cukrowej. Wszystkie te wyzwania wymagają udziału przywódców. Mówiąc przywódców, nie mam jednak na myśli wyłącznie prezesów ani szefów komórek organizacyjnych, pionów czy oddziałów. Nie da się korzystać wyłącznie ze zrównoważonych dostaw co jest celem firmy Unilever na 2020 rok bez udziału wielu tysięcy ludzi na całym świecie. Muszą pojawić się innowacje techniczne, zarządcze, procesowe i kulturowe. Ludzie, którzy je tworzą, są zaś z definicji liderami, choć większość z nich nie sprawuje wyższych funkcji kierowniczych. Przecież łacińskie słowo lead (przewodzić) znaczy po prostu przestępować próg. Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 11

14 Większość bawełny pozyskiwanej przez Esquel pochodziła bowiem z położonego w północno-zachodnich Chinach suchego regionu Sinciang, w którym wodę czerpano z podziemnych źródeł. Nawadnianie pól w Sinciang od wieków polegało na ich okresowym zalewaniu. Była to metoda nieefektywna, a w dodatku sprzyjająca wylęganiu się insektów i chorób. W tej sytuacji intensywne stosowanie pestycydów stawało się koniecznością. Przestawienie się na uprawy organiczne mogło spowodować, że wielkość zbiorów bawełny spadłaby aż o 50%. Wprawdzie rosnący popyt na bawełnę organiczną prawdopodobnie doprowadziłby do wzrostu cen surowca, ale firma Esquel nie mogła oczekiwać, że wzrosną na tyle, aby zrekompensować plantatorom spadek wydajności upraw. Firmy odzieżowe i sieci handlu detalicznego oznajmiły kategorycznie, że nie zamierzają płacić dużej nadwyżki cenowej za ubrania wyrabiane z bawełny organicznej. Sprawę komplikował dodatkowo fakt, że bawełna organiczna ma inne właściwości fizyczne i słabsze włókna niż bawełna uprawiana metodą konwencjonalną. Surowiec potrzebowałby więc dodatkowej obróbki, w toku której powstawałyby większe ilości odpadów, oraz trzeba by zastosować droższe i znacznie bardziej niebezpieczne dla środowiska chemikalia i barwniki. To wszystko podniosłoby koszty i zniwelowało do pewnego stopnia zielone korzyści, jakie dają uprawy organiczne. Sytuacja wydawała się patowa. Co zrobiła firma Esquel, aby produkować koszule zaspokajające wymagania klientów, przestrzegając przy tym zasad społecznej i ekologicznej odpowiedzialności biznesu, ale nie rezygnując z utrzymania odpowiedniego poziomu zyskowności? Na początek umożliwiła niezależnym plantatorom i własnym farmom w prowincji Sinciang wypróbowanie ekologicznych metod upraw bawełny. Pomogła im, między innymi, zainstalować systemy nawadniania kroplowego, gwarantujące mniejsze zużycie wody, oraz wdrożyć naturalne metody ograniczania pestycydów i programy nakierowane na ograniczenie ryzyka rozprzestrzeniania się chorób, jak choćby uprawianie odpornych odmian. Poza tym z nowych odmian bawełny można było uzyskać mocniejsze włókna, dzięki czemu podczas produkcji tkanin powstawało mniej odpadów niż przy zwykłej bawełnie. Esquel wprowadziła również nowe techniki zbiorów. Przedtem Sposobem na to, aby złagodzić sprzeczności wewnątrz łańcuchów dostaw, jest traktowanie zrównoważonego rozwoju jako integralnego elementu systemu operacyjnego. farmerzy używali środków chemicznych, które pozbawiały rośliny liści, ułatwiając maszynom zbiór plonów. Firma zaproponowała plantatorom, żeby zbierali bawełnę ręcznie. Choć taka metoda wymaga na początku więcej pracy, plony są jednak lepiej oczyszczone, nie trzeba na późniejszym etapie usuwać brudu i zanieczyszczeń, co znacznie ogranicza straty. Dodatkowo firma nadała biznesowym relacjom z niezależnymi farmerami bardziej partnerski charakter. Nawiązała współpracę z bankiem Standard Chartered, aby umożliwić im otrzymywanie mikrokredytów i inwestowanie w nowe metody upraw. Żeby ograniczyć ryzyko, jakie towarzyszy działalności rolniczej, zaczęła kontraktować dostawy bawełny już podczas siewu, gwarantując farmerom wyższą cenę skupu, spośród dwóch obowiązujących w okresie żniw minimalnej, określonej przez spółkę, i dominującej na rynku (prevailing market price). W efekcie tych inicjatyw wydajność upraw organicznych w Sinciang, realizowanych na potrzeby Esquel, pomiędzy rokiem 2005 a 2007 wzrosła ponad 100%. Obecnie uprawy organiczne z tego rejonu charakteryzują się największą wydajnością ze wszystkich upraw bawełny w Chinach. Od 2005 roku przychody plantatorów bawełny wzrosły o 30%. Przy okazji, w dobie raptownego wzrostu globalnego popytu na bawełnę organiczną, firma Esquel zapewniła sobie źródło pewnych i pokaźnych dostaw. 12

15 Nadto Esquel podjęła wiele inicjatyw edukacyjnych skierowanych do społeczności wiejskich. Za pośrednictwem Esquel-Y.L. Yang Foundation, finansuje remonty rozsypujących się budynków szkolnych w prowincji i wyposaża tamtejsze społeczności w małe biblioteki. Pieniądze zapewniają tysiącom dzieci wsparcie finansowe, pozwalające opłacić korepetycje, podręczniki i inne podstawowe potrzeby. Esquel stworzyła też Eco-mobile Lab, czyli objazdową placówkę edukacyjną, która krzewi praktyczne umiejętności jak sadzenie drzew na tak zwanej głębokiej prowincji. Mobilne laboratorium edukacyjne rozpoczęło działalności w 2004 roku, od tego czasu dotarło do 146 szkół oraz ponad 138 tysięcy uczniów i nauczycieli, a także zainicjowało posadzenie ponad 22 tysięcy drzew. Firma udoskonaliła również własny system produkcji. Stworzyła nowe procesy mycia, odziarniania i przędzenia organicznego włókna bawełnianego. Opracowała recepturę barwników zawierających mniej szkodliwe chemikalia niż te, których używa się do barwienia zwykłego włókna bawełnianego, i ograniczyła wykorzystanie innych środków chemicznych w fazie produkcji tkanin. Jak wskazuje powyższy przykład, jedynym sposobem na pogodzenie różnych dążeń lub złagodzenie sprzeczności wewnątrz łańcuchów dostaw, jest traktowanie zrównoważonego rozwoju jako integralnego elementu systemu operacyjnego. Firmy powinny rozważać to zagadnienie na równi z takimi kwestiami, jak: zapasy, długość cyklu, jakość oraz koszty materiałów, produkcji i logistyki oraz koszty ludzkie. Kwestia zrównoważonego rozwoju przestała przecież być, jak pokazują przykłady wielu organizacji, sprawą drugorzędną. Nabrała strategicznego charakteru, dlatego powinna leżeć w gestii menedżerów odpowiedzialnych za łańcuch dostaw. Warto, aby traktowali ją równie poważnie jak problemy kosztów, jakości, szybkości działania i niezawodności. Menedżerowie, szukając przełomowych rozwiązań i próbując zminimalizować ryzyko, będą mogli przy okazji zaangażować w te działania cały łańcuch dostaw. Firmy decydujące się na takie całościowe podejście mają szanse wyprzedzić tych konkurentów, którzy traktują każde ogniwo łańcucha osobno. Właśnie tak, jak zrobiło to kierownictwo Esquel,uzyskując zaskakująco dobre efekty. Zrównoważone łańcuchy dostaw w polskich realiach Jak na tle globalnym wygląda zarządzanie łańcuchami dostaw w polskich realiach? Z jednej strony na rynku działają tysiące firm, które ten proces utożsamiają z tradycyjnie pojmowaną logistyką. Z drugiej zaś istnieje wielu liderów, którzy w obszarze łańcucha dostaw stosują innowacyjne rozwiązania, uznawane za najlepsze praktyki biznesowe. Badania prowadzone przez Katedrę Logistyki SGH pokazały, że w Polsce jest więcej dobrych praktyk zarządzania łańcuchami dostaw niż w innych krajach europejskich. Standardowe, dobre rozwiązania w dziedzinie zakupów, produkcji czy dystrybucji trafiały u nas na podatny grunt. Dzięki przedsiębiorczości polskich menedżerów i pracowników udało się je przeszczepić oraz wprowadzić w nich innowacyjne zmiany. Przykładem może być montownia samochodów małolitrażowych Fiat w Tychach. Połączono tam najlepsze rozwiązania włoskiego koncernu w zakresie robotyki z innowacjami polskich pracowników, które zostały wsparte efektywnym łańcuchem dostaw. W efekcie polski zakład stał się najbardziej produktywną montownią w światowej sieci Fiata. Dziś do Tychów przyjeżdżają po nauki specjaliści z całego świata, w tym m.in. z zakładów Chryslera w USA. Natomiast barierą w rozwoju zarządzania łańcuchem dostaw w Polsce jest brak wzajemnego zaufania i otwarcia na wymianę informacji, co niekorzystnie rzutuje na kształtowanie wzajemnych relacji między podmiotami. Duży wpływ na taką sytuację miała pogarszająca się w ostatnich latach koniunktura gospodarcza. Zbyt często też na styku firm ogniw łańcucha dostaw zaczęli pojawiać się handlowcy zorientowani z jednej strony na wzrost sprzedaży i przychodów, z drugiej na redukcję kosztów. Taka sytuacja prowadzi do powrotu do najgorszych praktyk w zakresie wzajemnych relacji firm, do szukania doraźnych korzyści i negocjacji prowadzonych według zasady wygrany-przegrany (win-lose). A to stoi w sprzeczności z założeniami otwartej partnerskiej współpracy w ramach łańcucha dostaw, która umożliwia realizację korzystnych dla obydwu stron kompromisowych strategii biznesowych. # Opracowała: Lidia Zakrzewska na podstawie:»zielony«łańcuch dostaw, Steven Prokesch, HBRP marzec 2011 Przejrzysty łańcuch dostaw, Steve New, HBRP marzec 2011 Nie majsterkuj przy swoim łańcuchu dostaw. Zaprojektuj go od nowa, Hau L. Lee, HBRP marzec 2011 Zrównoważone łańcuchy dostaw w polskich realiach, Krzysztof Rutkowski, HBRP marzec 2011 Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 13

16 Audyt przestrzegania normy SA8000 Katarzyna Rózicka, Marcelina Cieślak, Pracodawcy RP Certyfikat poświadczający działalność zgodną ze standardami etycznego biznesu i odpowiedzialności wobec interesariuszy podnosi prestiż organizacji i jej pozycję konkurencyjną. Międzynarodowym standardem w zakresie CSR jest norma SA8000. Ciągłe informowanie klientów i kontrahentów, że organizacja postępuje zgodnie z zasadami odpowiedzialnego biznesu, może być uciążliwe, kosztowne i nieefektywne. Po pierwsze, nie wszyscy chcą słuchać lub czytać takie komunikaty, po drugie, kampanie PR są drogie. Sprawę może rozwiązać odpowiedni dokument, który poświadczy zainteresowanym, że mają do czynienia z przedsiębiorstwem o wysokich standardach działania w zgodzie ze środowiskiem, społecznością, wewnętrznymi i zewnętrznymi interesariuszami. Tym dokumentem jest certyfikat międzynarodowy normy SA8000. Czym jest norma SA8000, jak przygotować organizację do jej wdrożenia, kto może przeprowadzić proces certyfikacyjny? Norma SA8000 jest stosunkowo uniwersalna, dzięki czemu można ją wdrażać w wielu firmach o różnych formach organizacyjnych. Procesy certyfikacji są prowadzone w przedsiębiorstwach, które się na nią zdecydowały, oraz u ich podwykonawców i dostawców, niezależnie od branży oraz kraju, na terenie którego wszystkie badane podmioty prowadzą działalność. Certyfikacja nie ogranicza się tylko do przeprowadzenia audytu w firmie. Ten jest tylko jednym z elementów całego procesu. Firma, która chce wdrożyć SA8000, powinna być świadoma, że audyt jest kilkustopniowy. Po pozytywnym zakończeniu organizacja otrzymuje stosowny dokument, który potwierdza, że spełnia wymagania normy. Certyfikat jest przyznawany na trzy lata, po upływie których organizacja musi ubiegać się o wznowienie dokumentu. Samo jego otrzymanie podnosi prestiż przedsiębiorstwa, ponieważ norma SA8000 jest jedynym certyfikowanym standardem społecznej odpowiedzialności biznesu, a lista organizacji, którym udało się spełnić wymagania, jest publiczna i dostępna na stronie internetowej Social Accountability International. Z drugiej strony organizacja jest wręcz zobligowana do upublicznienia takiej informacji. Etapy certyfikacji Aby przystąpić do certyfikacji SA8000 i wiążącego się z tym audytu, firma powinna przede wszystkim odpowiednio się 14

17 przygotować. Świadomość zasad, które obejmuje norma, jest kluczową kwestią, ale zrozumienie elementów badania ułatwia cały proces. Audyt wdrożenia, a później również przestrzegania normy, składa się z dwóch etapów: tzw. fact finding oraz wstępna wizyta (10 20% czasu przeznaczonego na badanie); przeprowadzenie właściwego badania (80 90% czasu audytu). Pierwszy etap jest kluczowy dla powodzenia całego procesu, choć nie jest to formalna jego część. Wstępna wizyta w przedsiębiorstwie przed audytem ma na celu przede wszystkim zidentyfikowanie obszarów wysokiego ryzyka oraz czynników, które mają wpływ na zachorowania lub utratę zdrowia, np. toksyny, maszyny itp. Poza tym pierwsza wizyta pozwala stronom oszacować czas, jaki będzie potrzebny do przeprowadzenia badania, oraz ile osób będzie w to zaangażowanych. Kolejnym krokiem audytora jest przegląd dokumentów wewnętrznych organizacji, różnych obszarów jej polityki oraz procedur. Audytor musi pozyskać w tym czasie niezbędne dane, jak: liczba pracowników, podział zatrudnionych ze względu na płeć, wiek itp., informacje o nadgodzinach, zestawienie wynagrodzeń. Na tym etapie prowadzony jest również, w podstawowym zakresie, przegląd systemu zarządzania. Interesujące może okazać się też spotkanie z tzw. interesariuszami firmy, np. przedstawicielami organizacji pozarządowych czy administracji publicznej, które daje szanse na pozyskanie opinii o firmie z jej otoczenia. Drugi etap to właściwa część audytu. Teraz weryfikowane są dokumenty, odbywają się wywiady z pracownikami i kadrą kierowniczą, zbierane i sprawdzane są informacje na temat przestrzegania skodyfikowanych i dostępnych każdemu norm SA8000. Wszystkie dane są spisywane, a ewentualne nieprawidłowości czy odchylenia od standardów zostają dokładnie przeanalizowane i przedstawione odpowiedzialnym osobom. Audytorzy zawsze wskazują sposoby naprawienia wykrytych niezgodności. Badanie kończy się podsumowującym spotkaniem, podczas którego omawiane są kluczowe wyniki audytu. Efekty Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 15

18 Katarzyna Rózicka, dyrektor Departamentu Dialogu Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej, koordynator projektu Marcelina Cieślak, starszy specjalista ds. CSR, Pracodawcy RP audytu znajdują też swoje materialne odzwierciedlenie w postaci raportu. Kompetencje audytora Audyt normy SA8000 może przeprowadzić wyłącznie firma, która posiada do tego akredytację i współpracuje z osobą legitymującą się ukończonym szkoleniem na poziomie podstawowym i zaawansowanym, uprawniającym do badania. Szkolenie prowadzone jest przez właściciela standardu organizację Social Accountability International i odbywa się każdego roku w wielu lokalizacjach na całym świecie. W większości osoby, które decydują się na udział w szkoleniu, mają już doświadczenie w prowadzeniu audytów z innych norm, np. z ISO Weryfikacja firmy pod kątem przestrzegania praw człowieka jest dość skomplikowana, ponieważ oprócz zestawu wskaźników audytor musi również zwracać uwagę na kwestie trudne do sprawdzenia, np. relacje między podwładnymi a kierownikami departamentów w organizacji. Stąd niezwykle ważne jest zachowanie odpowiedniej postawy podczas badania, posiadanie kluczowych umiejętności i wiedzy, na przykład branżowej. Ponadto na audytora wywierana jest z różnych stron presja, która może zakłócić proces weryfikacji. Firma audytorska, której zlecono wykonanie audytu, chce, aby zleceniodawca był zadowolony, a zleceniodawcą przecież jest badana organizacja. Choć ten fakt sam w sobie może rodzić konflikt interesów, mimo to audytor powinien dążyć do najwyższego stopnia obiektywizmu. W trakcie weryfikacji normy SA8000 audytor przeprowadza wywiady indywidualne lub fokusowe z wybranymi pracownikami. Dzięki nim ma szansę dowiedzieć się czegoś, o czym w oficjalnych dokumentach firmy brakuje informacji. Brak zgodności z SA8000 i co dalej? W trakcie audytu mogą zostać zidentyfikowane nieprawidłowości w przestrzeganiu normy SA8000. Na przykład audytor, weryfikując obszar SA8000 Praca przymusowa, będzie sprawdzał umowy pracowników i ochrony, zestawienie wynagrodzeń i nadgodzin, przeprowadzi wywiady z pracownikami, kierownikami, przedstawicielami organizacji pozarządowych lub związków zawodowych oraz pracownikami ochrony. Ponadto sprawdzi procedury i metody rekrutacji, zasady współpracy z agencją zatrudnienia oraz warunki składania wypowiedzeń lub zwolnień. W tym przypadku nieprawidłowości mogą być następujące: przetrzymywanie dokumentów pracowników; brak kopii umowy zatrudnienia na użytek zatrudnionych; przetrzymywanie pierwszego wynagrodzenia pracownika jako tzw. depozytu; zmuszanie zatrudnionych do płacenia za szkolenia zawodowe. W takiej sytuacji audytor musi ocenić, czy naruszenie jest poważne, czy to tylko drobne uchybienie wobec zasad SA8000. O tym, że nieprawidłowość jest poważna, mogą świadczyć następujące czynniki: nie istnieje lub jest wadliwy proces odpowiadający za zgodność z SA8000; występuje wysokie ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa pracowników; brak kontroli zgodności działań z normą. Z kolei drobna nieprawidłowość to taka, która: nie jest problemem systemowym; jest wyjątkiem, a pozostałe wymogi są spełnione. Jest jeszcze Cykliczność powtarzania audytu Audyt certyfikacyjny Obejmujący wszystkie elementy normy SA8000 co 6 miesięcy przez 3 lata Niezapowiedziany Audyt kontrolny Audyt kontrolny Audyt kontrolny Audyt kontrolny audyt kontrolny Źródło: SAI Audyt recertyfikacyjny po 3 latach 16

19 trzecia ewentualność stan, który nie jest sprzeczny z normą i nie stanowi na daną chwilę zagrożenia, ale w sprzyjających dla siebie warunkach może stać się groźny. Wówczas audytor może go poddać stałemu monitoringowi i oznaczy jako tzw. obserwowany. O tym, czy doszło do nieprawidłowości, czy nie, audytor decyduje na podstawie kilku wytycznych: spełnienia wymagań normy SA8000, regulacji w prawie i międzynarodowych standardach, wiedzy o danej branży, własnego doświadczenia. Jeżeli audytor uzna, że w badanej firmie wystąpiły tylko drobne nieprawidłowości, jeśli istnieje plan naprawczy dający szansę, że sytuacja się poprawi lub działania służące do wyeliminowania nieprawidłowości są już wdrożone, może ona otrzymać lub (jeśli to kolejny audyt potwierdzający) podtrzymać certyfikat przestrzegania SA8000. Jest kilka obszarów SA8000, kiedy uzyskanie certyfikatu nie jest możliwe bez usunięcia nieprawidłowości. Są to: godziny pracy, dyskryminacja, kontrola dostawców, wynagrodzenia. Warto pamiętać, że nieprawidłowości wskazane w trakcie audytu to tak naprawdę szansa do poprawy. Samo badanie jest doskonałym narzędziem, które pozwala identyfikować słabe strony w systemie zarządzania, których koszty ponosi właśnie przedsiębiorstwo. O zgodnych działaniach i nieprawidłowościach audytorzy każdorazowo informują osobę zarządzającą przedsiębiorstwem. Takie robocze spotkania, podsumowujące każdy etap audytu, powinny się odbywać codziennie. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości powinni wspólnie z przedstawicielami firmy przygotować szybko plan naprawczy. Duże spotkanie przewidziane jest na koniec całego procesu. Wtedy jest czas na przedstawienie Źródła pozyskiwania i sposoby weryfikacji informacji przez audytora Źródło: SAI Proces audytowania SA8000 w przedsiębiorstwie przez audytora przygotowanie do audytu skompletowanie zespołu audytującego wyznaczenie celów audytu, zakresu, harmonogramu uzgodnienie warunków audytu z firmą audytowaną Źródło: SAI Wyniki i dokumenty (potwierdzone) przeprowadzenie audytu w firmie organizacja spotkania otwierającego omówienie procesu audytu, podziału ról weryfikacja dokumentów, przeprowadzenie spotkań z personelem podsumowanie audytu spotkanie podsumowujące Obserwacje (empiryczne) Wywiady indywidualne i fokusowe (subiektywne) weryfikacja dokumentów weryfikacja dokumentów wewnętrznych dot. systemu zarządzania firmą przygotowanie raportu z audytu przygotowanie raportu zatwierdzenie i przekazanie dokumentu przygotowanie do wizyty w firmie przygotowanie szczegółowego planu audytu przygotowanie formularzy i innych dokumentów zakończenie audytu i monitorowanie wdrażania zaleceń Etyka w zarządzaniu: rozszerzanie granic odpowiedzialności 17

20 Dziewięć obszarów certyfikowanych normą SA Praca dzieci W Polsce dotyczy głównie zatrudniania dzieci powyżej 16. roku życia, umożliwienia im edukacji i rozwoju. Praca przymusowa Pracownik powinien mieć możliwość wypowiedzenia umowy; umowa powinna działać w dwie strony. Zatrudnienie pracownika nie może opierać się na składaniu depozytów ani dokumentów tożsamości. Bezpieczeństwo i higiena pracy Zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków środowiska pracy. Powołanie osoby odpowiedzialnej za funkcjonowanie zgodnie z przepisami BHP. Zapobieganie potencjalnym przyczynom chorób oraz zagrożeń życia i zdrowia pracowników. Wolność zrzeszania się Pracownicy powinni mieć wolność i swobodę w tworzeniu organizacji pracowniczych i przynależeniu do nich. Dyskryminacja Nie może być różnic stosunku pracodawcy do pracowników ze względu na kwestie rasowe, religijne i in. Wszyscy powinni być traktowani jednakowo. Kary dyscyplinarne Pracownik nie może być poddawany karom cielesnym i przymusom psychicznym ani agresji słownej. Godziny pracy Tydzień pracy nie może przekraczać czasu określonego w Kodeksie pracy. Wynagrodzenie Pracownik pracujący w pełnym wymiarze czasu musi otrzymywać wynagrodzenie stanowiące wysokość przynajmniej minimalnej krajowej płacy. Stali pracownicy muszą być zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę. Systemy zarządzania Zdefiniowanie i wdrożenie systemów zarządzania zasobami ludzkimi. Polityka społeczna; ciągłe doskonalenie; system komunikacji społecznej; relacje z interesariuszami wewnętrznymi i zewnętrznymi; dokumentowanie zasad, sposobów realizacji i wyników; kontrola dostawców i partnerów. wniosków i zaleceń, przyznanie certyfikatu lub przedłużenie go. Kto to robi i ile kosztuje? Firmy, które decydują się na ubieganie o certyfikat zgodności z normą SA8000, powinny zwrócić się do akredytowanej przez SAI firmy audytorskiej, która ma uprawnienia do prowadzenia tego procesu. Oceny zgodności z normą mogą dokonywać jedynie te organizacje, które uzyskały akredytację. Pełen wykaz audytorów widnieje na stronie Social Accountability Accrediatation Services. W Polsce przeprowadzają go: Bureau Veritas, Det Norske Veritas, Intertek, SGS, TUV Rheinland Group. Social Accountability International nie określa jednoznacznie kosztu audytu zależy on od takich czynników, jak: wielkość organizacji, liczba zatrudnionych, zakres działań, lokalizacja. Ta kwestia może być również determinowana przez inne zmienne, np.: liczbę dni potrzebnych do badania, liczbę audytorów, którzy będą potrzebni do przeprowadzenia całego procesu. Część organizacji decyduje się na działania przedaudytowe, które mogą generować dodatkowe koszty, a ich wysokość będzie zależała od stopnia przygotowania organizacji do wdrożenia i spełnienia wymagań SA8000. SAI wyszczególnia cztery podstawowe typy kosztów, które wiążą się z procesem certyfikacji: odnoszące się do zweryfikowania zasad normy SA8000 w kontekście danej firmy tak, aby spełniała jej wymagania. Później przedsiębiorstwo może podejmować działania związane z przeprowadzeniem audytu; związane z przygotowaniem do audytu; uzależnione od samego audytu, który prowadzony jest przez akredytowaną firmę; dotyczące działań naprawczych, których celem jest zlikwidowanie ewentualnych, stwierdzonych niezgodności z wymaganiami normy. Dlaczego warto? Firma, która już wdroży normę SA8000 i będzie się ubiegać o certyfikację, może dostrzec szereg korzyści, które się z tym wiążą. Certyfikat przede wszystkim poświadcza interesariuszom, że organizacja nie tylko przestrzega prawa, ale także postępuje powyżej wymaganych minimów, że działa zgodnie z zasadami odpowiedzialnego biznesu i etyką w zarządzaniu zasobami ludzkimi. Oznacza to, że dobrowolnie nakłada na siebie dodatkowe zobowiązania, aby podnieść jakość działalności i jakość relacji z interesariuszami, co pośrednio przyczynia się do poprawy lub wzmocnienia wizerunku, czasem też pozycji konkurencyjnej. Drugą korzyścią jest fakt, że dokument, który wyznacza określone normy postępowania, po prostu ułatwia działanie zgodne z międzynarodowymi standardami, a co za tym idzie minimalizuje ryzyko nieprawidłowości oraz potencjalne skutki błędów i idące za tym koszty. Poza tym, dzięki wyczuleniu organizacji na warunki zatrudnienia, pracownicy są lepiej zmotywowani do pracy i lojalności względem pracodawcy. Firma przyciąga w ten sposób osoby o wysokim poziomie umiejętności i kompetencji, tym samym wzmacniając swoją wartość i potencjał. I to jest następną korzyścią. Podsumowując, można powiedzieć, że dzięki wdrożeniu normy SA8000 powstaje nowa wartość w zarządzaniu łańcuchem dostaw w obszarze relacji wewnętrznych oraz z podwykonawcami i dostawcami. #

uniwersalna, dzięki czemu można ją wdrażać w wielu firmach o różnych formach organizacyjnych.

uniwersalna, dzięki czemu można ją wdrażać w wielu firmach o różnych formach organizacyjnych. Audyt przestrzegania normy SA8000 Katarzyna Rózicka, Marcelina Cieślak, Pracodawcy RP Certyfikat poświadczający działalność zgodną ze standardami etycznego biznesu i odpowiedzialności wobec interesariuszy

Bardziej szczegółowo

KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW GRUPY KAPITAŁOWEJ ORLEN

KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW GRUPY KAPITAŁOWEJ ORLEN KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW GRUPY KAPITAŁOWEJ ORLEN WPROWADZENIE Grupa Kapitałowa ORLEN jest czołową firmą w branży paliwowo-energetycznej w Europie Centralnej i Wschodniej. Ze względu na znaczącą

Bardziej szczegółowo

Fundamentem wszystkich naszych działań są Wartości, obowiązujące w Grupie Kapitałowej ORLEN, do której ANWIL należy, tj.:

Fundamentem wszystkich naszych działań są Wartości, obowiązujące w Grupie Kapitałowej ORLEN, do której ANWIL należy, tj.: KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW ANWIL S.A. STANDARDY SPOŁECZNE STANDARDY ETYCZNE I SYSTEMY ZARZĄDZANIA STANDARDY ŚRODOWISKOWE WPROWADZENIE ANWIL jest jednym z filarów polskiej gospodarki, wiodącą spółką

Bardziej szczegółowo

KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW PKN ORLEN

KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW PKN ORLEN KODEKS POSTĘPOWANIA DLA DOSTAWCÓW PKN ORLEN WPROWADZENIE PKN ORLEN jest czołową firmą w branży paliwowo-energetycznej, należącą do grona największych spółek w Polsce i najcenniejszych polskich marek. Od

Bardziej szczegółowo

Proces certyfikacji ISO 14001:2015

Proces certyfikacji ISO 14001:2015 ISO 14001:2015 Informacje o systemie W chwili obecnej szeroko pojęta ochrona środowiska stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego krajów europejskich. Coraz większa liczba przedsiębiorców obniża koszty

Bardziej szczegółowo

IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu

IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH. Społeczna Odpowiedzialność Biznesu IZBA RZEMIEŚLNICZA ORAZ MAŁEJ I ŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W KATOWICACH Społeczna Odpowiedzialność Biznesu Społeczna Odpowiedzialność Biznesu SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU TO koncepcja, wedle której

Bardziej szczegółowo

Strategia CSR dla ULTRON Zakład Urządzeń Elektronicznych Krzysztof Krankowski

Strategia CSR dla ULTRON Zakład Urządzeń Elektronicznych Krzysztof Krankowski Informacja o realizacji projektu Strategia CSR dla ULTRON Zakład Urządzeń Elektronicznych Krzysztof Krankowski Dywity, wrzesień 2016 rok. Strona1 Wprowadzenie - opis zrealizowanego projektu Projekt pn.:

Bardziej szczegółowo

Społecznej odpowiedzialności biznesu można się nauczyć

Społecznej odpowiedzialności biznesu można się nauczyć Społecznej odpowiedzialności biznesu można się nauczyć Maciej Cieślik Korzyści płynące z wprowadzania strategii społecznej odpowiedzialności biznesu w przedsiębiorstwach mają wymiar nie tylko wizerunkowy.

Bardziej szczegółowo

Cele kluczowe W dziedzinie inwestowania w zasoby ludzkie W zakresie wzmacniania sfery zdrowia i bezpieczeństwa

Cele kluczowe W dziedzinie inwestowania w zasoby ludzkie W zakresie wzmacniania sfery zdrowia i bezpieczeństwa Cele kluczowe Idea społecznej odpowiedzialności biznesu jest wpisana w wizję prowadzenia działalności przez Grupę Kapitałową LOTOS. Zagadnienia te mają swoje odzwierciedlenie w strategii biznesowej, a

Bardziej szczegółowo

Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz

Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz 2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE

MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT C- A IDEA SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU. PODSTAWY CSR. Skąd się wziął CSR? Historia społecznej odpowiedzialności biznesu. Koncepcja zrównoważonego rozwoju.

Bardziej szczegółowo

Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów

Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów Polityka w zakresie Odpowiedzialnych Zakupów Przedmowa Zgodnie ze ścieżką swojego rozwoju Arriva przedstawi Politykę z zakresie Odpowiedzialnych Zakupów, stworzoną z myślą o swoich klientach i pracownikach.

Bardziej szczegółowo

HRS ETH 800 Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi dla zarządców nieruchomości + Etyka zarządcy nieruchomości Szczegółowy program kursu

HRS ETH 800 Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi dla zarządców nieruchomości + Etyka zarządcy nieruchomości Szczegółowy program kursu HRS 402 + ETH 800 Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi dla zarządców nieruchomości + Etyka zarządcy nieruchomości Szczegółowy program kursu 1. Analiza i planowanie zasobów ludzkich Zarządzanie zasobami

Bardziej szczegółowo

POLITYKA OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

POLITYKA OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA POLITYKA OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA Wydanie II, Kamienna Góra, 1. grudnia 2017 r. Wprowadzenie: Niniejsza Polityka będzie stosowana w spółce Świat Lnu Sp. z o.o. w Kamiennej Górze. Kierownictwo Spółki przyjmuje

Bardziej szczegółowo

Polityka Środowiskowa Skanska S.A.

Polityka Środowiskowa Skanska S.A. Polityka Środowiskowa Skanska S.A. Strona 1 (5) Polityka Środowiskowa Skanska S.A. Organ zatwierdzający Politykę: Zarząd Skanska S.A. Właściciel merytoryczny: Dyrektor Zrównoważonego Rozwoju Główni Odbiorcy:

Bardziej szczegółowo

PRSupport oferuje szeroki zakres szkoleń dopasowanych do indywidualnych wymagań klientów

PRSupport oferuje szeroki zakres szkoleń dopasowanych do indywidualnych wymagań klientów Oferta szkoleniowa CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILIT Y S z k o l e n i a i t r e n i n g i d l a p r a c o w n i k ó w i z a r z ą d ó w PRSupport oferuje szeroki zakres szkoleń dopasowanych do indywidualnych

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ZAKUPU SPRZĘTÓW I USŁUG ZRÓWNOWAŻONY ŁAŃCUCH DOSTAW

POLITYKA ZAKUPU SPRZĘTÓW I USŁUG ZRÓWNOWAŻONY ŁAŃCUCH DOSTAW POLITYKA ZAKUPU SPRZĘTÓW I USŁUG ZRÓWNOWAŻONY ŁAŃCUCH DOSTAW WSTĘP Jednym z długoterminowych celów Fabryki Komunikacji Społecznej jest korzystanie z usług dostawców spełniających wymogi bezpieczeństwa,

Bardziej szczegółowo

Relacje z dostawcą. Zarządzanie umową/ dostawcą. Podpisanie umowy. Wybór dostawcy i negocjacje. Identyfikacja dostawcy

Relacje z dostawcą. Zarządzanie umową/ dostawcą. Podpisanie umowy. Wybór dostawcy i negocjacje. Identyfikacja dostawcy Dostawcy Dbamy o to, aby filozofia działania naszych partnerów biznesowych była zgodna z naszymi wartościami. Pracujemy razem w oparciu o przejrzystą Politykę Zakupową. Współpracujemy z ponad 500 dostawcami

Bardziej szczegółowo

Water Stewardship: Zarządzanie gospodarką wodną zapewniające długoterminową rentowność biznesu

Water Stewardship: Zarządzanie gospodarką wodną zapewniające długoterminową rentowność biznesu Water Stewardship: Zarządzanie gospodarką wodną zapewniające długoterminową rentowność biznesu Zarządzanie Gospodarką Wodną Potrzeba skupienia w rejonie dorzecza EWS - certyfikacja WODA Woda jest dobrem

Bardziej szczegółowo

Indorama Ventures Public Company Limited

Indorama Ventures Public Company Limited Indorama Ventures Public Company Limited Polityka w zakresie ochrony środowiska (Zatwierdzona na posiedzeniu Rady Dyrektorów nr 2/2013 dnia 22 lutego 2013 r.) Wersja poprawiona nr 1 (Zatwierdzona na posiedzeniu

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000

Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 6 maja 2015 r. Poz. 16 M I N I S T R A S P R AW Z A G R A N I C Z N Y C H 1) z dnia 6 maja 2015 r.

Warszawa, dnia 6 maja 2015 r. Poz. 16 M I N I S T R A S P R AW Z A G R A N I C Z N Y C H 1) z dnia 6 maja 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY MINISTRA SPRAW ZAGRANICZNYCH Warszawa, dnia 6 maja 2015 r. Poz. 16 Z A R Z Ą D Z E N I E N R 15 M I N I S T R A S P R AW Z A G R A N I C Z N Y C H 1) z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie Karty

Bardziej szczegółowo

Społeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy

Społeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy Społeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy Aleksandra Wanat Konferencja Rozwój przedsiębiorczości w województwie śląskim w kontekście CSR Katowice 22 listopada

Bardziej szczegółowo

Warunki implementacji dla partnerów biznesowych objętych procesem

Warunki implementacji dla partnerów biznesowych objętych procesem Warunki implementacji dla partnerów biznesowych objętych procesem monitorowania BSCI (producentów) I. Wprowadzenie Dla celów niniejszego dokumentu pojęcie producenci odnosi się do partnerów biznesowych

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 12 maja 2016 r. Poz. 20

Warszawa, dnia 12 maja 2016 r. Poz. 20 Warszawa, dnia 12 maja 2016 r. Poz. 20 Z A R Z Ą D Z E N I E N R 15 M I N I S T R A S P R AW Z A G R A N I C Z N Y C H 1) z dnia 10 maja 2016 r. w sprawie Karty audytu wewnętrznego w Ministerstwie Spraw

Bardziej szczegółowo

Pokłady możliwości. Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) KGHM na lata 2015 2020

Pokłady możliwości. Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) KGHM na lata 2015 2020 Pokłady możliwości Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) KGHM na lata 2015 2020 O Strategii Społecznej Odpowiedzialności Biznesu KGHM Niniejszy dokument stanowi Strategię KGHM w obszarze

Bardziej szczegółowo

Normy, jako szansa na lepszy start zawodowy

Normy, jako szansa na lepszy start zawodowy Certyfikat ISO 9001 (od 2002) Normy, jako szansa na lepszy start zawodowy ŁCDNiKP 824/rz (znajomość norm przez absolwentów) Barbara Kapruziak Akredytacje Łódzkiego Kuratora Oświaty dla placówki doskonalenia

Bardziej szczegółowo

Zaproszenie Usługa realizowana w ramach Projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Zarządzanie kompetencjami w MSP

Zaproszenie Usługa realizowana w ramach Projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Zarządzanie kompetencjami w MSP Zaproszenie Usługa realizowana w ramach Projektu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości Zarządzanie kompetencjami w MSP Szanowni Państwo, Mam przyjemność zaprosić Państwa firmę do udziału w Usłudze

Bardziej szczegółowo

Normy środowiskowe w zarządzaniu firmą. dr Adam Jabłoński

Normy środowiskowe w zarządzaniu firmą. dr Adam Jabłoński 2012 Normy środowiskowe w zarządzaniu firmą dr Adam Jabłoński GENEZA POWSTANIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO Konferencja w Rio de Janeiro 1992 r. 27 Zasad Zrównoważonego Rozwoju Karta Biznesu Zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

Juan Pablo Concari Anzuola

Juan Pablo Concari Anzuola PREZENTACJA METODOLOGII WDRAŻANIA CERTYFIKATÓW I ROZWIĄZAŃ STOSOWANYCH W RAMACH CSR I EFR W HISZPAŃSKICH FIRMACH I INSTYTUCJACH Juan Pablo Concari Anzuola Spis ogólny A. PODSTAWOWE ZASADY SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz zrównoważonego rozwoju Dostawcy

Kwestionariusz zrównoważonego rozwoju Dostawcy Strona 1 z 5 Kwestionariusz zrównoważonego rozwoju Dostawcy Dostawcy proszeni są o podanie szczerych odpowiedzi na poniższe pytania. Wavin zachęca swoich dostawców, aby dokładnie zidentyfikować obszary,

Bardziej szczegółowo

Polityka biznesu społecznie odpowiedzialnego (CSR)

Polityka biznesu społecznie odpowiedzialnego (CSR) Polityka biznesu społecznie odpowiedzialnego (CSR) w PKP CARGO CONNECT Sp. z o.o. 2018 Spis treści Wstęp..3 Obszary zarządzania biznesem społecznie odpowiedzialnym w PKP CARGO CONNECT Sp. z o.o...4 Korzyści

Bardziej szczegółowo

Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie

Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie Audyt funkcjonalnego systemu monitorowania energii w Homanit Polska w Karlinie System zarządzania energią to uniwersalne narzędzie dające możliwość generowania oszczędności energii, podnoszenia jej efektywności

Bardziej szczegółowo

Program doradczo szkoleniowy dla MŚP Projekt ogólnopolski

Program doradczo szkoleniowy dla MŚP Projekt ogólnopolski SILNA MARKA ZIELONA MARKA Program doradczo szkoleniowy dla MŚP Projekt ogólnopolski INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE Silna Marka Zielona Marka to projekt: szkoleniowo - doradczy ogólnopolski otwarty dla przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

POLITYKA PRAW CZŁOWIEKA

POLITYKA PRAW CZŁOWIEKA POLITYKA PRAW CZŁOWIEKA Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa. Art.

Bardziej szczegółowo

PLAN DZIAŁANIA KT 270. ds. Zarządzania Środowiskowego

PLAN DZIAŁANIA KT 270. ds. Zarządzania Środowiskowego Strona 2 PLAN DZIAŁANIA KT 270 ds. Zarządzania Środowiskowego STRESZCZENIE Komitet Techniczny ds. Zarządzania Środowiskowego został powołany 27.02.1997 r. w ramach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.

Bardziej szczegółowo

Systemy zarządzania jakością

Systemy zarządzania jakością Systemy zarządzania jakością cechy, funkcje, etapy wdrażania systemu Prezentacja na spotkanie 3 System zarządzania jakością - czym jest a czym nie jest? System zarządzania jakością jest: zbiorem reguł,

Bardziej szczegółowo

Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem Ekoinnowacje w zarządzaniu przedsiębiorstwem dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Poznań, 17 listopada 2014 r. AGENDA Innowacyjne podejście do zarządzania przedsiębiorstwem Warunki i

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Janusz Bronisław Berdowski EUROPEJSKA UCZELNIA INFORMATYCZNO-EKONOMICZNA W WARSZAWIE ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Od jakości nie ma odwrotu, gdyż na rynku globalnym nie walczy się tylko ceną

Bardziej szczegółowo

[1] Pisemne stanowisko dotyczące zrównoważonego zaopatrywania w herbatę

[1] Pisemne stanowisko dotyczące zrównoważonego zaopatrywania w herbatę [1] Pisemne stanowisko dotyczące zrównoważonego zaopatrywania w herbatę [2] Spis treści 1. Nasza odpowiedzialność. 3 2. Nasz cel 3 3. Nasze stanowisko.4 3.1. Odpowiedzialne kształtowanie asortymentu. 4

Bardziej szczegółowo

poprawy konkurencyjności

poprawy konkurencyjności Wdrażanie anie i doskonalenie systemów w zarządzania szansą poprawy konkurencyjności ci organizacji Andrzej Borcz "Przy istniejącej konkurencji firmy, które nie potrafią tworzyć i wcielać w życie doskonałej

Bardziej szczegółowo

ISO 14000 w przedsiębiorstwie

ISO 14000 w przedsiębiorstwie ISO 14000 w przedsiębiorstwie Rodzina norm ISO 14000 TC 207 ZARZADZANIE ŚRODOWISKOWE SC1 System zarządzania środowiskowego SC2 Audity środowiskowe SC3 Ekoetykietowanie SC4 Ocena wyników ekologicznych SC5

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP

KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP SKLEP STACJONARNY I SPRZEDAŻ ONLINE Kryteria Certyfikatu Zielony Sklep zostały pogrupowane w zbiory, zgodnie z obszarem, którego dotyczą (centrala / punkt sprzedaży /

Bardziej szczegółowo

ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska

ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY dr inż. Zofia Pawłowska 1. Ład organizacyjny jako element społecznej odpowiedzialności 2. Podstawowe zadania kierownictwa w zakresie BHP wynikające

Bardziej szczegółowo

Kodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU

Kodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU Kodeks Dobrych Praktyk CSR Dostawców Grupy PZU KODEKS CSR DOSTAWCÓW GRUPY PZU WSTĘP Grupa Kapitałowa Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Spółki Akcyjnej, zwanej dalej Grupa PZU, jest jedną z największych

Bardziej szczegółowo

KARTA DOSTAWCÓW. Gospodarcze, środowiskowe i społeczne wymagania zrównoważonego rozwoju stanowią kluczowe wytyczne strategii Grupy Saint-Gobain.

KARTA DOSTAWCÓW. Gospodarcze, środowiskowe i społeczne wymagania zrównoważonego rozwoju stanowią kluczowe wytyczne strategii Grupy Saint-Gobain. KARTA DOSTAWCÓW Gospodarcze, środowiskowe i społeczne wymagania zrównoważonego rozwoju stanowią kluczowe wytyczne strategii Grupy Saint-Gobain. Grupa przystąpiła do Światowego Paktu Global Compact Narodów

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja Strategii Rozwoju Zakładu Utylizacji Odpadów na lata Wybrane elementy

Aktualizacja Strategii Rozwoju Zakładu Utylizacji Odpadów na lata Wybrane elementy Aktualizacja Strategii Rozwoju Zakładu Utylizacji Odpadów na lata 2015-2030 Wybrane elementy 1 PROJEKTOWANIE CELÓW STRATEGICZNYCH I KIERUNKÓW ROZWOJU ZAKŁADU UTYLIZACJI ODPADÓW SP. Z O.O. W GORZOWIE WLKP.

Bardziej szczegółowo

HSBC Kodeks postępowania Grupy HSBC w zakresie etyki i ochrony środowiska naturalnego dla dostawców towarów i usług

HSBC Kodeks postępowania Grupy HSBC w zakresie etyki i ochrony środowiska naturalnego dla dostawców towarów i usług HSBC Kodeks postępowania Grupy HSBC w zakresie etyki i ochrony środowiska naturalnego dla dostawców towarów i usług Wersja 8.0 Październik 2016 r. SPIS TREŚCI CZĘŚĆ 1: WPROWADZENIE... 3 ZAKRES... 3 POLITYKA...

Bardziej szczegółowo

Korzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania jakością w usługach medycznych.

Korzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania jakością w usługach medycznych. Norma PN-EN ISO 9001:2009 System Zarządzania Jakością w usługach medycznych Korzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania jakością w usługach medycznych. www.isomed.pl Grzegorz Dobrakowski Uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

CEL SZKOLENIA: DO KOGO SKIEROWANE JEST SZKOLENIE:

CEL SZKOLENIA: DO KOGO SKIEROWANE JEST SZKOLENIE: Audytor Wewnętrzny systemu HACCP oraz standardów IFS w wersji 6 (International Food Standard version 6) i BRC w nowej wersji 7 (Global Standard for Food Safety issue 7) - AWIFSBRC CEL SZKOLENIA: zrozumienie

Bardziej szczegółowo

Model Rozwoju Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstwa

Model Rozwoju Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstwa Model Rozwoju Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstwa Funkcjonalnośd umożliwienie dokonania ogólnej, a jednocześnie całościowej oceny (samooceny) zaangażowania społecznego firmy we wszystkich obszarach,

Bardziej szczegółowo

Dwie szkoły oceny 360 stopni. Sprawdź różnicę pomiędzy klasycznym a nowoczesnym podejściem

Dwie szkoły oceny 360 stopni. Sprawdź różnicę pomiędzy klasycznym a nowoczesnym podejściem Sprawdź różnicę pomiędzy klasycznym a nowoczesnym podejściem Czy stosowanie tradycyjnego podejścia do metody 360 stopni jest jedynym rozwiązaniem? Poznaj dwa podejścia do przeprowadzania procesu oceny

Bardziej szczegółowo

Kodeks postępowania dostawców Grupy NSG Komisja ds. kierowania zasadami działu zaopatrzenia

Kodeks postępowania dostawców Grupy NSG Komisja ds. kierowania zasadami działu zaopatrzenia Informacje ogólne Tytuł zasad Zatwierdzone przez Data zatwierdzenia Zakres Cel zasad Kodeks postępowania dostawców Grupy NSG Komisja ds. kierowania zasadami działu zaopatrzenia 17.06.2009 Niniejsze zasady

Bardziej szczegółowo

Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji

Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji 2 Plan prezentacji 1. Kontekst transformacji niskoemisyjnej 2. Przykładowe wyzwania

Bardziej szczegółowo

biznesu (CSR) a konkurencyjność - dobre praktyki europejskich MŚP M -

biznesu (CSR) a konkurencyjność - dobre praktyki europejskich MŚP M - Instytut Badań nad Przedsiębiorczo biorczością i Rozwojem Ekonomicznym Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) a konkurencyjność - dobre praktyki europejskich MŚP M - Maciej Bieńkiewicz, 26 luty 2008,

Bardziej szczegółowo

MIERZENIE EFEKTYWNOŚCI DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH

MIERZENIE EFEKTYWNOŚCI DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH MIERZENIE EFEKTYWNOŚCI DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH PRAKTYCZNE WYKORZYSTANIE MODELU LBG W FUNDACJACH KORPORACYJNYCH Warszawa, 11 września 2014r. Małgorzata Greszta, SGS Polska NASZA EKSPERCKA WIEDZA W ZAKRESIE

Bardziej szczegółowo

Zatwierdzone przez Zarząd Banku uchwałą nr DC/92/2018 z dnia 13/03/2018 r.

Zatwierdzone przez Zarząd Banku uchwałą nr DC/92/2018 z dnia 13/03/2018 r. Informacje ogłaszane przez Euro Bank S.A. zgodnie z art. 111a ust. 4 Ustawy Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późniejszymi zmianami) I. Opis systemu zarządzania,

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 27 maja 2010 Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan

Warszawa, 27 maja 2010 Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan AKTUALNE PROBLEMY POLITYKI KONKURENCJI KONFERENCJA JUBILEUSZOWA Z OKAZJI XX-LECIA UOKiK KONKURENCJA JAKO FUNDAMENT GOSPODARKI WOLNORYNKOWEJ Warszawa, 27 maja 2010 Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek Polska

Bardziej szczegółowo

Wymagania dla środków zarządzania środowiskowego na przykładzie normy ISO 14001:2015. Identyfikacja aspektów środowiskowych.

Wymagania dla środków zarządzania środowiskowego na przykładzie normy ISO 14001:2015. Identyfikacja aspektów środowiskowych. Wymagania dla środków zarządzania środowiskowego na przykładzie normy ISO 14001:2015. Identyfikacja aspektów środowiskowych. Konferencja UZP Zielone zamówienia publiczne Warszawa, 6.12.2016 Andrzej Ociepa

Bardziej szczegółowo

Pierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie. Warszawa 8 maja 2013 r.

Pierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie. Warszawa 8 maja 2013 r. Pierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie Warszawa 8 maja 2013 r. Efektywne zarządzanie energią jest jednym z warunków krytycznych do osiągnięcia

Bardziej szczegółowo

Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów

Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów Monika Kos, radca ministra Departament Polityki Wydatkowej Warszawa, 13 stycznia 2015 r. Program prezentacji

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA BIZNESU ZASADY DLA DOSTAWCÓW

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA BIZNESU ZASADY DLA DOSTAWCÓW ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPOŁECZNA BIZNESU Nexteer dąży do zachowania zgodności ze wszystkimi obowiązującymi przepisami prawa i regulacjami oraz do prowadzenia działalności w sposób odpowiedzialny społecznie i

Bardziej szczegółowo

Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw

Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce 2 Trendy yglobalne Globalizacja Zmiany demograficzne Zmiany klimatu WYZWANIE: Konieczność budowania trwałych podstaw wzrostu umożliwiających realizację aspiracji rozwojowych

Bardziej szczegółowo

Wartość audytu wewnętrznego dla organizacji. Warszawa, 11.03.2013

Wartość audytu wewnętrznego dla organizacji. Warszawa, 11.03.2013 Wartość audytu wewnętrznego dla organizacji Warszawa, 11.03.2013 Informacje o Grupie MDDP Kim jesteśmy Jedna z największych polskich firm świadczących kompleksowe usługi doradcze 6 wyspecjalizowanych linii

Bardziej szczegółowo

ZAPROSZENIE. Do testowania rozwiązań w ramach projektu Dialog generacji efektywne zarządzanie generacjami w przedsiębiorstwie

ZAPROSZENIE. Do testowania rozwiązań w ramach projektu Dialog generacji efektywne zarządzanie generacjami w przedsiębiorstwie ZAPROSZENIE Do testowania rozwiązań w ramach projektu Dialog generacji efektywne zarządzanie generacjami w przedsiębiorstwie 1 Materiał dystrybuowany bezpłatnie 2 Szanowni Państwo, Firma doradcza HRP Group

Bardziej szczegółowo

Już dziś masz szansę stać się uczestnikiem projektu "Fabryka Innowacji!"

Już dziś masz szansę stać się uczestnikiem projektu Fabryka Innowacji! Już dziś masz szansę stać się uczestnikiem projektu "Fabryka Innowacji!" Jeśli Twoja firma należy do sektora przemysłu: CHEMICZNEGO FARMACEUTYCNZEGO MOTORYZACYJNEGO ELEKTRYCZNEGO ELEKTRONICZNEGO WYDOBYWCZEGO

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Polityka dotyczy następujących kwestii: Jørgen Buhl Rasmussen prezes i dyrektor generalny. 1. Systemu i dokumentacji

SPIS TREŚCI. Polityka dotyczy następujących kwestii: Jørgen Buhl Rasmussen prezes i dyrektor generalny. 1. Systemu i dokumentacji Ochrona środowiska odgrywa istotną rolę w naszej działalności. Większość surowców i składników naszych produktów pochodzi prosto z natury. Trwały sukces naszej firmy jest więc bezpośrednio związany ze

Bardziej szczegółowo

kompetencji zawodowych Dobrze poprowadzone na bazie PMBOK Guide, 6th Edition Grzegorza Szałajko. zespół Indeed wzmocnić korzyści

kompetencji zawodowych Dobrze poprowadzone na bazie PMBOK Guide, 6th Edition Grzegorza Szałajko. zespół Indeed wzmocnić korzyści PMP Prep. WSTĘP Zdajemy sobie sprawę, że najważniejszą częścią zarządzania projektami są ludzie, dlatego bardzo przykładamy się do rozwoju ich kompetencji zawodowych. Dziękujemy za zaufanie. Skuteczne

Bardziej szczegółowo

Zrównoważony rozwój firmy SmartPack Janusz Mizerski w Radomiu

Zrównoważony rozwój firmy SmartPack Janusz Mizerski w Radomiu Zrównoważony rozwój firmy SmartPack Janusz Mizerski w Radomiu Nasze usługi oraz wyroby stworzyliśmy z myślą o odbiorcach z kraju i z zagranicy. Już ponad 2 lata budujemy silne więzi z odbiorcami, dostarczając

Bardziej szczegółowo

KARTA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO

KARTA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 13/09 Burmistrza Miasta Hajnówka z dnia 30 stycznia 2009 r. KARTA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 1. Nazwa JSFP Urząd Miasta Hajnówka zwany dalej Jednostką. 2. Adres Jednostki 17-200

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing

ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie ryzykiem w rozwiązaniach prawnych. by Antoni Jeżowski, 2014

Zarządzanie ryzykiem w rozwiązaniach prawnych. by Antoni Jeżowski, 2014 Zarządzanie ryzykiem w rozwiązaniach prawnych by Antoni Jeżowski, 2014 Najbardziej ryzykuje ten, kto lekceważy ryzyko 2 www.mf.gov.pl 3 Ryzyko definicje Ryzyko prawdopodobieństwo, że określone zdarzenie

Bardziej szczegółowo

ISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania

ISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe

Bardziej szczegółowo

CSR a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Działania PARP w zakresie biznesu społecznie odpowiedzialnego

CSR a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Działania PARP w zakresie biznesu społecznie odpowiedzialnego 2011 Małgorzata Jelińska CSR a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw Działania PARP w zakresie biznesu społecznie odpowiedzialnego Szczecin, 23.11.2011 r. Definicja CSR zgodnie z ISO 26000 Społeczna

Bardziej szczegółowo

Innowacja. Innowacja w przedsiębiorczości. Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do

Innowacja. Innowacja w przedsiębiorczości. Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do Innowacja w przedsiębiorczości Andrzej Zakrzewski Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości andrzej.zakrzewski@inkubatory.pl Innowacja Innowacją jest wprowadzenie do praktyki nowego lub znacząco ulepszonego

Bardziej szczegółowo

Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+

Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+ Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+ Ewelina Kaatz-Drzeżdżon Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku marzec 2015 Nowy

Bardziej szczegółowo

Europejska inicjatywa dotycząca przetwarzania w chmurze. budowanie w Europie konkurencyjnej gospodarki opartej na danych i wiedzy

Europejska inicjatywa dotycząca przetwarzania w chmurze. budowanie w Europie konkurencyjnej gospodarki opartej na danych i wiedzy Cyberpolicy http://cyberpolicy.nask.pl/cp/dokumenty-strategiczne/komunikaty-komis ji-euro/66,europejska-inicjatywa-dotyczaca-przetwarzania-w-chmurze-b udowanie-w-europie-konk.html 2019-01-15, 14:37 Europejska

Bardziej szczegółowo

Czy odpowiedzialny biznes zmieni polskie firmy? Prezentacja wyników badania kondycji dużych przedsiębiorstw

Czy odpowiedzialny biznes zmieni polskie firmy? Prezentacja wyników badania kondycji dużych przedsiębiorstw Prezentacja wyników badania kondycji dużych przedsiębiorstw Jeszcze przed kryzysem opinie liderów światowego biznesu wskazywały rosnący potencjał tego obszaru zarządzania. Odpowiedzialne zarządzanie (CR)

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie zmianą - rozwój zarządzania procesowego wg ISO 9001:2015

Zarządzanie zmianą - rozwój zarządzania procesowego wg ISO 9001:2015 Zarządzanie zmianą - rozwój zarządzania procesowego wg ISO 9001:2015 ZAPEWNIAMY BEZPIECZEŃSTWO Piotr Błoński, Warszawa, 17.03.2016 r. Program 1. Zarządzanie zmianą - zmiany w normie ISO 9001:2015 2. Zarządzanie

Bardziej szczegółowo

D3.3 Agendy na Rzecz Odpowiedzialnych Innowacji Poziom krajowy

D3.3 Agendy na Rzecz Odpowiedzialnych Innowacji Poziom krajowy D3.3 Agendy na Rzecz Odpowiedzialnych Innowacji Poziom krajowy 1 6. Polska 2 6.1 Ogólne informacje o warsztatach dialogu z interesariuszami w Polsce Dane na temat warsztatów dialogu Location of the dialogue

Bardziej szczegółowo

Karta audytu wewnętrznego w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu

Karta audytu wewnętrznego w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu Załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 45 Rektora UMK z dnia 29 kwietnia 2010 r. Karta audytu wewnętrznego w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu I. Postanowienia ogólne. 1 1. Karta Audytu Wewnętrznego

Bardziej szczegółowo

POLITYKA JAKOŚCI. Polityka jakości to formalna i ogólna deklaracja firmy, jak zamierza traktować sprawy zarządzania jakością.

POLITYKA JAKOŚCI. Polityka jakości to formalna i ogólna deklaracja firmy, jak zamierza traktować sprawy zarządzania jakością. POLITYKA JAKOŚCI Polityka jakości jest zestawem nadrzędnych celów, zamiarów oraz orientacji organizacji na jakość. Stanowi ona dowód na to, że przedsiębiorca wie, czego chce i kieruje swoim przedsiębiorstwem

Bardziej szczegółowo

KOSZTY JAKOŚCI JAKO NARZĘDZIE ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

KOSZTY JAKOŚCI JAKO NARZĘDZIE ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Narzędzia jakości w doskonaleniu i zarządzaniu jakością, red. Sikora T., Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2004, ss. 137-141 Urszula Balon Katedra Towaroznawstwa Ogólnego i Zarządzania Jakością Akademia

Bardziej szczegółowo

Jak skutecznie wdrożyć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji. Katowice 25 czerwiec 2013

Jak skutecznie wdrożyć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji. Katowice 25 czerwiec 2013 Jak skutecznie wdrożyć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji Katowice 25 czerwiec 2013 Agenda Na czym oprzeć System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (SZBI) Jak przeprowadzić projekt wdrożenia

Bardziej szczegółowo

Kodeks Etyczny. Compass Group

Kodeks Etyczny. Compass Group Kodeks Etyczny Compass Group Spis treści Wstęp 4 1. Relacje z naszymi pracownikami 5 2. Relacje z klientami i konsumentami 6 3. Relacje z inwestorami 7 4. Relacje z dostawcami i podwykonawcami 8 5. Relacje

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP

KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP KRYTERIA CERTYFIKATU ZIELONY SKLEP SKLEP INTERNETOWY/SPRZEDAŻ ONLINE Kryteria Certyfikatu Zielony Sklep zostały pogrupowane w zbiory, zgodnie z obszarem, którego dotyczą (centrala / punkt sprzedaży / sprzedaż

Bardziej szczegółowo

2016 CONSULTING DLA MŚP. Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze

2016 CONSULTING DLA MŚP. Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze 2016 CONSULTING DLA MŚP Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze 1 O raporcie Wraz ze wzrostem świadomości polskich przedsiębiorców rośnie zapotrzebowanie na różnego rodzaju usługi doradcze. Jednakże

Bardziej szczegółowo

Program doradczo szkoleniowy dla MŚP Projekt ogólnopolski

Program doradczo szkoleniowy dla MŚP Projekt ogólnopolski SILNA MARKA ZIELONA MARKA Program doradczo szkoleniowy dla MŚP Projekt ogólnopolski INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE Silna Marka Zielona Marka to projekt: szkoleniowo - doradczy ogólnopolski otwarty dla przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

Szkolenie Stowarzyszenia Polskie Forum ISO 14000 Zmiany w normie ISO 14001 i ich konsekwencje dla organizacji Warszawa, 16.04.2015

Szkolenie Stowarzyszenia Polskie Forum ISO 14000 Zmiany w normie ISO 14001 i ich konsekwencje dla organizacji Warszawa, 16.04.2015 Wykorzystanie elementów systemu EMAS w SZŚ według ISO 14001:2015 dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Agenda Elementy SZŚ według EMAS (Rozporządzenie UE 1221/2009) i odpowiadające im

Bardziej szczegółowo

Strategia zarządzania kapitałem ludzkim Biznes społecznie odpowiedzialny (CSR)

Strategia zarządzania kapitałem ludzkim Biznes społecznie odpowiedzialny (CSR) Strategia zarządzania kapitałem ludzkim Biznes społecznie odpowiedzialny (CSR) To koncepcja, według, której firmy dobrowolnie prowadzą działalność uwzględniającą interesy społeczne i ochronę środowiska,

Bardziej szczegółowo

CSR w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce - stan obecny, wyzwania, perspektywy

CSR w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce - stan obecny, wyzwania, perspektywy CSR w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce - stan obecny, wyzwania, perspektywy Płock, 27.02.2013 Czym jest Forum Odpowiedzialnego Biznesu? Forum Odpowiedzialnego Biznesu Od 2000 rok podejmujemy

Bardziej szczegółowo

HR Biznes Partner jak umacniać pozycję HR-owca w firmie?

HR Biznes Partner jak umacniać pozycję HR-owca w firmie? HR Biznes Partner jak umacniać pozycję HR-owca w firmie? Kim jest HR Biznes Partner? Czy jest to tylko modne określenie pracownika HR-u, czy może kryje się za nim ktoś więcej? Z założenia HR Biznes Partner

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp

Kwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp Kwestionariusz dla przedstawiciela kadry kierowniczej lub specjalisty ds. bhp Podstawowe informacje o przedsiębiorstwie Rodzaj działalności:. Liczba pracowników w jednostce lokalnej:. Wdrożony system zarządzania

Bardziej szczegółowo

[1] Pisemne stanowisko dotyczące zrównoważonego zaopatrywania w kawę

[1] Pisemne stanowisko dotyczące zrównoważonego zaopatrywania w kawę [1] Pisemne stanowisko dotyczące zrównoważonego zaopatrywania w kawę [2] Spis treści 1. Nasza odpowiedzialność. 3 2. Nasz cel 3 3. Nasze stanowisko.4 3.1. Odpowiedzialne kształtowanie asortymentu 4 3.2.

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Społeczna odpowiedzialność biznesu Przedsiębiorstwo społecznie odpowiedzialne dr Piotr Wachowiak Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 5 listopada 2013 r. Społeczna odpowiedzialność

Bardziej szczegółowo

STENA CIRCULAR ECONOMY AWARD

STENA CIRCULAR ECONOMY AWARD STENA CIRCULAR ECONOMY AWARD LIDER GOSPODARKI OBIEGU ZAMKNIĘTEGO AGENDA 1. Gospodarka Obiegu Zamkniętego 2. Stena Recycling 3. Konkurs Stena Circular Economy Award Lider Gospodarki Obiegu Zamkniętego 01

Bardziej szczegółowo

Projekt Prove It PL! o mierzeniu oddziaływania i kapitału społeczno-ekonomicznego w przedsiębiorczości społecznej

Projekt Prove It PL! o mierzeniu oddziaływania i kapitału społeczno-ekonomicznego w przedsiębiorczości społecznej Projekt Prove It PL! o mierzeniu oddziaływania i kapitału społeczno-ekonomicznego w przedsiębiorczości społecznej Pomiar wpływu społecznego i ekologicznego wspólna odpowiedzialność biznesu i NGO Warszawa,

Bardziej szczegółowo

Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001)

Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) Audyt energetyczny jako wsparcie Systemów Zarządzania Energią (ISO 50001) ROMAN KOŁODZIEJ IV Konferencja Naukowo-Techniczna,,Utrzymanie ruchu w przemyśle spożywczym Szczyrk, 26 kwietnia 2012 r. 1 PLAN

Bardziej szczegółowo

Nadajemy pracy sens. Business case study. ValueView w SGB Banku SA, czyli o nowatorskim podejściu do pomiaru rentowności zadań stanowisk i procesów.

Nadajemy pracy sens. Business case study. ValueView w SGB Banku SA, czyli o nowatorskim podejściu do pomiaru rentowności zadań stanowisk i procesów. Business case study ValueView w SGB Banku SA, czyli o nowatorskim podejściu do pomiaru rentowności zadań stanowisk i procesów. Kraków 2016 Historia naszego Klienta SGB Bank SA Bank SGB Banku SA stanął

Bardziej szczegółowo

Polityka zrównoważonego rozwoju Grupy DS Smith

Polityka zrównoważonego rozwoju Grupy DS Smith Polityka zrównoważonego rozwoju Grupy DS Smith Wprowadzenie W DS Smith zobowiązani jesteśmy do prowadzenia naszej działalności biznesowej w sposób odpowiedzialny i zrównoważony. Całość naszych działań

Bardziej szczegółowo