Część teoretyczna Definicje LZO:

Transkrypt

1 OZNACZANIE LOTNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH W WODZIE Część teoretyczna Definicje LZO: 1. Program Europejski Monitoringu Środowiska: pary substancji organicznych, które w warunkach normalnych są cieczami lub ciałami stałymi.. Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA) przyjmuje jako kryterium zaliczenia do LZO: ciśnienie niższe niż p=0,1013kpa i wyklucza z tej grupy te związki, które w tych warunkach są gazami, glikole, fenole i związki aromatyczne o liczbie atomów węgla w cząsteczce > Protokół konwencji Genewskiej o Transgranicznym Zanieczyszczeniu Powietrza na Dalekie Odległości, podpisany w 1991 roku: wszystkie związki organiczne pochodzenia antropogenicznego, za wyjątkiem metanu, które wykazują zdolność do wytwarzania fotochemicznych utleniaczy poprzez reakcje z tlenkami azotu i pod wpływem promieniowania słonecznego. Źródła powstawania LZO 1. Naturalne: procesy wegetacyjne niektórych organizmów, procesy asymilacyjne, pożary lasów, wulkany, gejzery, gaz ziemny (ok mln ton rocznie). Antropogeniczne: procesy wydobywania i spalania paliw, przeróbka ropy naftowej, hutnictwo, przemysł chemii organicznej, produkcja i stosowanie rozpuszczalników, przemysł spożywczy, rolnictwo, utylizacja odpadów stałych, transport drogowy, powietrzny i morski, środki transportu, zakłady chemiczne, pralnie chemiczne, lakiernie. Problemy analityczne związane z oznaczaniem związków z grupy LZO Zasadniczym źródłem problemów występujących podczas oznaczania związków z grupy LZO jest zarówno ich wysoka lotność jak i hydrofobowy charakter, co prowadzić może do trudnych do ocenienia strat analitów w wyniku procesu odparowania lub sorpcji na powierzchni cząstek zawiesiny obecnej w wodach naturalnych. Dlatego podstawowym problemem jest zachowanie reprezentatywności pobranej próbki wody. Różnorodne, niekorzystne procesy mogą prowadzić zarówno do błędów dodatnich - absorpcja lotnych związków z powietrza laboratoryjnego, zanieczyszczenia próbki przez odczynniki, wprowadzenie zanieczyszczeń przez samego analityka (czyli oznaczenia wyższego niż w rzeczywistości stężenia analitu) jak i do błędów ujemnych - uwolnienie (procesy odparowania, permeacja, dyfuzja) lotnych składników podczas pobierania, transportu i przechowywania próbki wody, zmiany składu roztworów wzorcowych w trakcie ich przechowywania. Poważnym problemem występującym podczas oznaczania analitów z grupy LZO są zanieczyszczenia mechaniczne próbki oraz charakter matrycy. Złożony a często i zmienny 1

2 skład matrycy może być źródłem wielu problemów (zarówno natury technicznej jak i metodycznej). W tym miejscu należy zwrócić uwagę na: - niezgodność stanu skupienia matrycy ze stosowaną techniką chromatograficzną woda wprowadzona do układu chromatograficznego może prowadzić do zmian parametrów retencyjnych kolumny i zakłócać pracę większości detektorów; - obecność substancji mineralnych, cząstek stałych (zawiesiny) oraz substancji wysokocząsteczkowych (białka, substancje humusowe) w próbce substancje te mogą w istotny sposób wpływać na odzysk analizowanych związków, mogą prowadzić do uszkodzeń mechanicznych kolumny, jej zatykania, lub doprowadzić do zmian własności sorpcyjnych fazy stacjonarnej w kolumnie, ponadto substancje te mogą wpływać na zmianę składu próbek wód naturalnych podczas ich transportu, przechowywania przygotowywania do analizy i oznaczeń końcowych. Etap pobierania, transportu i przechowywania próbek Pobieranie i przygotowanie próbek stanowi najważniejszy element każdej procedury analitycznej. Jakiekolwiek zaniedbania na tych etapach ma bezpośredni wpływ na jakość otrzymanych wyników. Aby zminimalizować wpływ niekorzystnych reakcji i procesów, które mogą zachodzić w pobranej próbce konieczne jest jak najszybsze wykonanie oznaczeń. W przypadku związków z grupy LZO pobrane próbki powinny zostać poddane analizie w ciągu 4 godzin, jeżeli dopróbki nie dodano żadnych związków konserwujących. W wyniku dodania do próbki odpowiedniego konserwanta następuje opóźnienie chemicznych, biologicznych i fizycznych reakcji, które mogą potencjalnie zachodzić w próbce. Jako najważniejsze należy wymienić następujące reakcje : - hydroliza związków chemicznych i kompleksów; - wytrącanie się osadów; - utlenianie się związków. Do najczęściej stosowanych konserwantów należą: - azydek sodu; - roztwór stężonego kwasu solnego (50 %); - roztwór wodny HgCl ; Dodatek związków konserwujących umożliwia wydłużenie okresu przechowywania próbki przed etapem analizy, do kilku dni. Techniki izolacji i/lub wzbogacania analitów Operacje przygotowania takich próbek do etapu oznaczeń końcowych polegają przede wszystkim na: - przeniesieniu analitów z matrycy pierwotnej (próbka) do matrycy wtórnej z równoczesnym usunięciem substancji przeszkadzający (izolacja); - zwiększeniu stężenia analitów do poziomu powyżej granicy oznaczalności stosowanego przyrządu kontrolno pomiarowego (wzbogacanie). Najpowszechniejsze zastosowanie podczas etapu przygotowania próbek do oznaczeń analitów z grupy LZO znalazły następujące techniki ekstrakcji: - analiza fazy nadpowierzchniowej; - ekstrakcja za pomocą rozpuszczalnika; - ekstrakcja do fazy stacjonarnej. 1. Techniki analizy fazy nadpowierzchniowej Jedną z najczęściej stosowanych technik izolacji związków z grupy LZO w próbkach wody i osadów dennych jest ekstrakcja do fazy gazowej. W literaturze opisano wiele różnych

3 odmian technik analizy fazy gazowej, które oparte są na wykorzystaniu zjawiska podziału międzyfazowego. W danych warunkach ciśnienia i temperatury stosunek stężeń danego składnika w fazie ciekłej i pozostającej z nią w równowadze termodynamicznej fazie gazowej jest wielkością stałą, określoną terminem współczynnik podziału. Efektywne uwalnianie analitów z fazy ciekłej (zwłaszcza wodnej) do gazu jest zatem możliwe w przypadku związków lotnych, średniolotnych, niepolarnych lub słabo polarnych. Główną zaletą tego rodzaju technik jest eliminacja negatywnego wpływu związków zawartych w matrycy, które mogą utrudniać analizę i zanieczyszczać układ chromatograficzny. Schemat podziału technik analizy fazy nadpowierzchniowej przedstawiono na Rysunku Analizy fazy nadpowierzchniowej w układzie statycznym (HSA) Najprostszą wersją techniki analizy fazy gazowej jest analiza fazy nadpowierzchniowej w układzie statycznym. W przypadku tej techniki faza ciekła (próbka) jak i faza gazowa (matryca odbierająca) pozostają nieruchome. Proces analizy podzielić można na dwa zasadnicze etapy: - doprowadzenie próbki do stanu równowagi termodynamicznej pomiędzy próbką wody a znajdującą się nad nią fazą gazową (w odpowiednim szczelnie zamkniętym naczyniu); - pobranie próbki gazu znad powierzchni roztworu i wprowadzanie jej do przyrządu kontrolno-pomiarowego. Analiza fazy gazowej Techniki statyczne Techniki dynamiczne Analiza fazy nadpowierzchniowej Wypłukiwanie fazy gazowej znajdującej się nad próbką Przepuszczanie strumienia gazu przez analizowaną próbkę Otwarty układ obiegu strumienia gazu płuczącego Zamknięty układ obiegu strumienia gazu płuczącego Rysunek 1. Podział technik analizy fazy nadpowierzchniowej wykorzystywanych na etapie przygotowania próbek ciekłych do analizy na zawartość związków z grupy LZO Niezbędne wyposażenie do prowadzenia tego typy analiz jest stosunkowo proste, a możliwe rozwiązania techniczne opisane zostały w szeregu pracach. Na Rysunku przedstawiono schematycznie budowę jednego z prostszych rozwiązań aparaturowych. 3

4 W przypadku analizy fazy nadpowierzchniowej w układzie statycznym na wartość granicy oznaczalności całego toku postępowania (oprócz czułości użytego detektora), mają wpływ takie czynniki jak: - temperatura wrzenia analitu; - wartość współczynnika podziału analitu pomiędzy fazę ciekłą i gazową. Dla większości lotnych związków organicznych poprzez zmianę temperatury, ph oraz siły jonowej próbki (najczęściej przez dodatek roztworu NaCl) można zmienić wartość współczynnika podziału nawet o dwa rzędy wielkości, co ma bezpośredni wpływ na obniżenie granicy oznaczalności stosowanej techniki analizy fazy nadpowierzchniowej. 3 1 Rysunek. Schemat budowy najprostszego zestawu umożliwiającego przeprowadzenie oznaczeń zawartości związków z grupy LZO z wykorzystaniem techniki analizy fazy nadpowierzchniowej w układzie statycznym; 1 termostat, naczynko, 3 mikrostrzykawka 1.. Analiza fazy nadpowierzchniowej w układzie dynamicznym Techniki analizy fazy nadpowierzchniowej w układzie dynamicznym stanowią najbardziej rozwiniętą grupę aplikacji technik wykorzystywanych do oznaczania związków z grupy LZO. Podzielić je można na dwie zasadnicze grupy. Do pierwszej z nich należą techniki, które polegają na wypłukiwaniu przestrzeni gazowej znajdującej się nad próbką za pomocą strumienia gazu obojętnego (oczyszczone lub syntetyczne powietrze, azot, hel, argon). Drugą grupę stanowią takie rozwiązania gdy strumień gazu obojętnego w postaci drobnych pęcherzyków przepuszczany jest przez badaną próbkę wody. Te dwa różne podejścia metodyczne zilustrowano schematycznie na Rysunku 3. 4

5 a) b) Strumień gazu płuczącego Strumień gazu płuczącego Rysunek 3. Schematyczne przedstawienie rozwiązań aparaturowych wykorzystywanych podczas wypłukiwania analitów z próbek ciekłych za pomocą strumienia gazu obojętnego: a) wypłukiwanie przestrzeni gazowej nad próbką za pomocą strumienia gazu obojętnego; b) przepuszczanie strumienia gazu obojętnego w postaci drobnych pęcherzyków przez badaną próbkę Ze względu na powolny przebieg procesu izolacji analitów z matrycy wodnej, ekstrahowane anality znajdują się w dużej objętości gazu, którego nie można w całości wprowadzić do kolumny chromatograficznej. Zachodzi więc konieczność ponownego wzbogacenia analitów, ale tym razem z fazy gazowej. W tym celu stosuje się następujące rozwiązania metodyczne: - Wychwytywanie analitów w pułapce kriogenicznej wymrażanie wypłukanych analitów odbywa się w rurce kapilarnej chłodzonej za pomocą ciekłego azotu. Po etapie wychwytywania pułapka kriogeniczna jest szybko ogrzewana a uwolnione anality wprowadzane są na czoło kolumny chromatograficznej. - Wychwytywanie analitów bezpośrednio w chłodzonej kolumnie chromatograficznej (P/WCC). W przypadku tej techniki wypłukane anality są wprowadzane w strumieniu gazu płuczącego bezpośrednio do kolumny chromatograficznej ochłodzonej za pomocą ciekłego azotu do temperatury - 80 o C, po zakończeniu procesu wypłukiwania i zatrzymywania, kolumna chromatograficzna jest szybko ogrzewana do początkowej temperatury odpowiedniego programu temperaturowego. - Zatrzymywanie analitów na złożu stałego sorbentu przy wykorzystaniu zamkniętego obiegu strumienia gazu płuczącego (CLSA). W przypadku tej techniki faza gazowa po przejściu przez próbkę i pułapkę sorpcyjną jest ponownie zawracana, krążąc w układzie zamkniętym przenosi kolejną porcję analitów na złoże sorbentu (Rysunek 4). - Zatrzymywanie analitów na złożu stałego sorbentu przy wykorzystaniu otwartego układu obiegu strumienia gazu płuczącego. Technika ta często jest również określana za pomocą terminu wypłukiwanie z jednoczesnym wychwytywaniem analitów (PT). Anality wypłukane za pomocą strumienia obojętnego gazu są kierowane do pułapki wypełnionej warstwą stałego sorbentu, a strumień gazu obojętnego usuwany jest poza układ analityczny (Rysunek 4, jako wypełnienie pułapki sorpcyjnej najczęściej stosuje się takie sorbenty jak: Tenax, Carbopack, Carbosieve oraz żel krzemionkowy i węgiel aktywny. Po etapie zatrzymywania anality z pułapki uwalniane są za pomocą rozpuszczalnika lub poprzez termiczną desorpcję. Schemat budowy urządzenia do izolacji analitów z wykorzystaniem techniki PT przedstawiono na Rysunku 5 5

6 a) b) Rysunek 4. Schemat budowy zestawu do izolacji lotnych związków organicznych z próbek wody z wykorzystaniem techniki wypłukiwania za pomocą strumienia gazu z jednoczesnym zatrzymywaniem analitów na złożu stałego sorbentu: a) zamknięty obieg strumienia gazu płuczącego; b) otwarty obieg strumienia gazu płuczącego; 1 termostat, naczynko, 3 pompa, 4 złoże sorbentu stałego (pułapka sorpcyjna), 5 filtr, 6 butla ze sprężonym gazem Rysunek 5. Schemat budowy urządzenia do izolacji analitów z próbek wody z wykorzystaniem techniki PT połączonego (w układzie on line) z chromatografem gazowym 1 strumień gaz płuczącego, naczynko, 3 osuszalnik, 4 złoże stałego sorbentu (pułapka sorpcyjna), 5 kolumna chromatograficzna, 6 zawór sześciodrożny, 7 strumień gazu nośnego. Techniki ekstrakcji analitów za pomocą rozpuszczalnika.1. Ekstrakcja ciecz ciecz (LLE) Jedną z najstarszych technik stosowanych w praktyce analitycznej jest ekstrakcja w układzie ciecz-ciecz. Nadal, pomimo wielu wad, jest to najpopularniejsza technika izolacji i/lub wzbogacania związków organicznych, zwłaszcza z próbek wodnych. Zasada izolacji w tym przypadku oparta jest na wykorzystaniu zjawiska podziału oznaczanych związków pomiędzy organiczny rozpuszczalnik, a fazę wodną. Do ekstrakcji stosuje się rozpuszczalniki nie mieszające się z wodą (tworzące z nią układ dwufazowy), w których anality rozpuszczają 5 6

7 się lepiej niż w wodzie. Ponadto czynnik ekstrahujący nie może tworzyć emulsji z wodą i powinien charakteryzować się wysokim stopniem czystości (co zapewni niski poziom tła). Do rozpuszczalników najczęściej wykorzystywanych w ekstrakcji w układzie ciecz-ciecz należą: - pentan; - eter dietylu; - heksan; - metylocykloheksan; - isooktan; - dichlorometan; - inne rozpuszczalniki i ich mieszaniny.. Mikroekstrakcja za pomocą rozpuszczalnika (SME) W celu wyeliminowania części niekorzystnych cech klasycznej techniki ekstrakcji w układzie ciecz-ciecz, takich jak: - używanie dużych ilości rozpuszczalników; - praco- i czasochłonność operacji; - tworzenie emulsji; opracowano szereg jej modyfikacji. Celem było dążenie do zmniejszenia ilości używanego rozpuszczalnika. Jedno z najpopularniejszych rozwiązań polega na ekstrakcji do pojedynczej kropli rozpuszczalnika (SDE). W tym przypadku ekstrakcja polega na zanurzeniu kropli rozpuszczalnika (1 μl) zwisającej z igły mikrostrzykawki bezpośrednio w roztworze badanej próbki wody lub w gazowej fazie nadpowierzchniowej, a po etapie ekstrakcji kropla rozpuszczalnika jest wciągana do strzykawki i dozowana do kolumny chromatograficznej (Rysunek 6) Rysunek 6. Schemat budowy urządzenia do ekstrakcji analitów z roztworu do pojedynczej kropli rozpuszczalnika 1 termostat, naczynko, 3 kropla rozpuszczalnika, 4 mikrostrzykawka 7

8 .3. Technika mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej (SPME) Technika mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej opracowana została w 1990 roku przez profesora Pawliszyna. W przypadku tej techniki ilość koniecznych operacji podczas przygotowania próbek została znacząco zredukowana w wyniku połączenia procesów izolacji analitów z matrycy wraz z procesem ich wprowadzania do przyrządu pomiarowego. W przypadku techniki SPME kluczowym elementem jest zastosowanie odpowiedniego sorbentu jako pokrycia włókna ekstrakcyjnego. Nanosi się go na cienkie włókno szklane lub kwarcowe, które następnie osadza się w rurce ze stali nierdzewnej. Tą z kolei umieszcza się w uchwycie kształtem przypominającym strzykawkę. Schemat budowy urządzenia do mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej przedstawiono na Rysunku 7. Podczas etapu ekstrakcji analitów włókno jest wysuwane z igły i doprowadzane do kontaktu z próbką (następuje podział analitów pomiędzy fazę stacjonarną osadzoną na włóknie, a matrycę). Po określonym czasie, zależnym od charakteru analitów, włókno jest ponownie umieszczane w igle i całe urządzenie jest przenoszone do przyrządu analitycznego (np. chromatograf gazowy), gdzie anality są desorbowane z powierzchni włókna do strumienia gazu nośnego i kierowane na czoło kolumny chromatograficznej. Znane są dwa warianty procesu ekstrakcji związków organicznych z próbek wody z wykorzystaniem urządzenia do SPME: - pobieranie próbki analitów z fazy nadpowierzchniowej będącej w równowadze z badaną próbką ciekłą; - pobieranie próbki analitów bezpośrednio z próbki ciekłej. Rysunek 7. Schemat budowy urządzenia do mikroekstrakcji do fazy stacjonarnej 1 tłok, obudowa, 3 śruba prowadząca, 4 wycięcie w obudowie, 5 otwór w obudowie, 6 prowadnica igły/ogranicznik głębokości, 7 sprężyna, 8 uszczelka, 9 igła, 10 rurka stalowa, 11 włókno kwarcowe z fazą stacjonarną 8

9 Podsumowanie W praktyce analitycznej zastosowanie znajduje szerokie spektrum technik izolacji i/lub wzbogacania oraz oznaczania lotnych związków organicznych, jednakże tylko nieliczne z nich mogą być zastosowane do analizy próbek ciekłych charakteryzujących się złożonym składem matrycy. W związku z tym ciągle istnieje konieczność prowadzenia badań nad modyfikacją istniejących i opracowaniem zupełnie nowych rozwiązań. Wynika to przede wszystkim z trudności jakie sprawia izolacja analitów z próbek o skomplikowanym składzie matrycy oraz wymogów stawianych metodom analitycznym tj.: łatwa automatyzacja procesu, niska czaso- i pracochłonność, obniżenie kosztów analizy, obniżenie granicy oznaczalności, a także wyeliminowanie lub zmniejszenie zużycia toksycznych i szkodliwych dla środowiska rozpuszczalników. Biorąc pod uwagę powyższe wymogi z pośród technik izolacji i/lub wzbogacania analitów omówionych w niniejszym rozdziale szczególnego znaczenia nabierają techniki analizy fazy nadpowierzchniowej, szczególnie w układzie dynamiczne. W tabeli 1 zestawiono wady i zalety (uprzednio omówionych) technik izolacji, wzbogacania lotnych związków organicznych z próbek ciekłych. Tabela 1. Zalety i wady opisanych technik izolacji i wzbogacania lotnych związków organicznych z próbek ciekłych TECHNIKA ZALETY WADY - tylko część analitu znajduje się w fazie - prostota wykonania; nadpowierzchniowej; Analiza fazy - eliminacja rozpuszczalników; - ograniczenie zastosowania do nadpowierzchniowej w - możliwość automatyzacji; związków niepolarnych i układzie statycznym - możliwość analizy próbek o średniopolarnych; skomplikowanej matrycy; Analiza fazy nadpowierzchniowej w układzie dynamicznym Ekstrakcja ciecz-ciecz Mikroekstrakcja do fazy stacjonarnej - wysoka czułość; - wysoki odzysk analitów; - krótki czas trwania procesu; - eliminacja rozpuszczalników; - prostota wykonania; - prosta aparatura; - niski koszt analizy; - eliminacja rozpuszczalników; - krótki czas analizy; - prostota wykonania i obsługi urządzenia; - niski koszt; - łatwość automatyzacji; - problemy podczas analizy próbek pieniących się; - ograniczenie zastosowania do związków niepolarnych i średniopolarnych; - pracochłonność; - konieczność używania dużej ilości rozpuszczalników o wysokiej czystości; - często niski współczynnik wzbogacenia analitu; - niska selektywność procesu; - możliwość powstawania trudnych do rozdzielenia emulsji; - trudności z obróbka próbek o dużej objętości; - wrażliwość włókna na obecność zawiesiny (procesy sorpcji analitu na włóknie stają się konkurencyjne dla procesów sorpcji na powierzchni materii zawieszonej); - niska efektywność procesu wynikająca z niewielkiej ilości fazy stacjonarnej naniesionej na włókno; 9

10 Część doświadczalna Do izolacji i wzbogacania analitów oraz ich wprowadzania do kolumny analitycznej urządzenia pomiarowego (chromatograf gazowy) wykorzystywano układ do jednoczesnego wypłukiwania i zatrzymywania analitów (PT) skonstruowany w Katedrze Chemii Analitycznej Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej. Elementy połączone były w układzie on line z urządzeniem pomiarowym. Główne elementy zestawu PT to: - naczynko na próbkę; - gazoszczelny zawór sześciodrożny firmy Valco, o zerowej objętości martwej i odporności termicznej 300 o C, który umożliwia cykliczną pracę urządzenia w dwóch etapach: a) wypłukiwanie analitów z próbki z jednoczesnym ich zatrzymywaniem w mikropułapce sorpcyjnej; b) desorpcji i dozowania analitów do kolumny chromatograficznej; - mikropułapka sorpcyjna, którą stanowi rurka szklana zawierająca warstwy syntetycznych stałych sorbentów (80 mg sorbentu Tenax TA/30 mg sorbentu Carbosieve IIIS), wykonana ze szkła kwarcowego, na którą bezpośrednio nawinięto drut oporowy; - kapilarna kolumna chromatograficzna. Schemat budowy urządzenia do izolacji i jednoczesnego wzbogacania analitów z wykorzystaniem techniki PT przedstawiono na Rysunku 8. Doboru parametrów pracy układu PT dokonano w oparciu o wcześniejsze doświadczenia własne (Tabela ). A Strumień gazu płuczącego Strumień gazu nośnego B Strumień gazu płuczącego Strumień gazu nośnego Rysunek 8. Zestaw do wypłukiwania i zatrzymywania analitów (PT) A etap wypłukiwania analitów z próbki; B dozowanie próbki do kolumny chromatograficznej; 10

11 1 naczynko na próbkę, nakrętka, 3 rurka kapilarna doprowadzająca strumień gazu płuczącego, 4 zawór sześciodrożny, 5 mikropułapka sorpcyjna, 6 kapilarna kolumna chromatograficzna Tabela. Parametry pracy układu PT GC MS Elementy układu pomiarowego Parametry pracy Chromatograf gazowy Trace GC, Thermoquest RTX-64 Restek Corporation, 60 m x 0.3 mm ID dezaktywowana Kolumna krzemionka; d f -1.8 μm: 6% cyjanopropylofenyl, 94% dimetylopolisiloksan Detektor MS (Spektrometr mas) tryb pracy SCAN: Naczynko do wypłukiwania analitów połączone z pułapką sorpcyjną; System dozowania gaz płuczący: argon: 0 ml/min; czas wypłukiwania: 5 min; Pułapka sorpcyjna: sorbent: 80 mg Tenax TA / 30 mg Carbosieve IIIS; temperatura desorpcji: 50 C; czas desorpcji: 60 s Gaz nośny hel: 100 kpa, ml/min Program temperaturowy 80 o C przez min, 10 o C/min do 180 o C, 180 o C przez min. Do szklanej fiolki, wyposażonej w gumową membranę, wlać wody z kranu (10ml) i dodać µl wzorca 4-bromofoluorobenzenu o stężeniu 13 ng/ml, a następnie fiolkę podłączyć do zestawu do izolacji i wzbogacania analitów (PT). W tym celu poprzez przebicie membrany wprowadzić do wnętrza fiolki dwie kapilary (doprowadzającą strumień gazu płuczącego i odbierającą strumień gazu z wypłukanymi analitami). Próbkę przepłukać, przez okres 10 minut, za pomocą strumienia gazu obojętnego (argon) o natężeniu przepływu 0 ml/min. Związki ekstrahowane do fazy gazowej przenoszone są w strumieniu gazu płuczącego do mikropułapki sorpcyjnej. Następnie włączyć ogrzewanie mikropułapki sorpcyjnej i po określonym czasie (15 s), zwanym czasem wstępnego ogrzewania, poprzez zmianę położenia zaworu sześciodrożnego wprowadzić pułapkę w tor gazu nośnego chromatografu gazowego. Uwalniane anality transportowane sa w postaci wąskiego pasma na czoło kolumny chromatograficznej. Anality po rozdzieleniu na kolumnie chromatograficznej analizowane są z wykorzystaniem detektora mas. Zidentyfikować poszczególne piki. Zadania: 1.Przygotować roztwór wzorca wewnętrznego.. Podłączyć próbkę do zestawu PT. 3.Zidentyfikować na chromatografie przynajmniej po związki - każda osoba z podgrupy, spisać również czas retencji oraz powierzchnię piku. 4. Obliczyć stężenie poszczególnych związków. 5. Otrzymane wyniki porównać z dopuszczalnymi zakresami wartości stężeń zawartymi w odpowiednich Rozporządzeniach. Zakres: 1. Lotne związki organiczne - definicja, źródła, właściwości.. Metody analizy LZO w wodzie: techniki izolacji i oczyszczania. 3. Metody analizy ilościowej w GC. 4. Budowa i zasada działania układu GC-MS. 11