Mechanizmy kształtujące ceny ropy naftowej i paliw

Transkrypt

1 Mechanizmy kształtujące ceny ropy naftowej i paliw Adam B. CzyŜewski, Główny Ekonomista PKN ORLEN Krzysztof Łagowski, Dyrektor Biura Analiz Strategicznych Seminarium naukowe NBP Warszawa, 18 lutego 2011 roku 1

2 Agenda 1 Charakterystyka rynku ropy naftowej 2 Globalny przemysł naftowy 3 Rynek paliw w Europie Środkowo-Wschodniej 4 Mechanizm kształtowania cen paliw detalicznych 2

3 W XX w. znaczenie ropy naftowej dynamicznie wzrosło, jednak w dalszej perspektywie udział ropy naftowej w energy mix będzie malał Horyzontalny trend podaŝy paliw, Światowa konsumpcja energii pierwotnej, % światowej podaŝy, ilustracyjnie Mln toe CAGR, % 100 Paliwa stałe Gaz Pozostałe* % % 100% 2,1 80 Węgiel 25% Węglowodory ciekłe Gaz 18% 17% Ropa 41% 18% 20% 23% 30% 50% 1,8 2,3 1, % 33% *Energia nuklearna, wodna, słoneczna, wiatrowa, biomasa i inne Źródło: EIA Energy Outlook, analiza zespołu Nawet w scenariuszach najsilniej ograniczających emisje GHG, w 2030 roku ropa i gaz będą stanowić 50% światowej konsumpcji energii pierwotnej 3

4 Do 2030, Chiny i Indie będą generować 1/3 przyrostu światowego zapotrzebowania na ropę naftową zmianie ulegnie geografia popytu Zapotrzebowanie na ropę naftową, % łącznie, mbd 119 Chiny i Indie Bliski Wschód USA Reszta świata 80 9% 7% 25% 59% 8 12 udział Chin i Indii w przyroście światowego popytu % 7% 23% 52% Rozwój gospodarki, dodatni bilans demograficzny oraz poprawa sytuacji materialnej mieszkańców krajów rozwijających się zwiększają udział tych krajów w globalnym przyroście popytu na surowce energetyczne 2003 USA Chiny i Indie Środkowy Wschód Reszta świata 2030 Źródło: EIA Energy Outlook, analiza zespołu 4

5 Niekonwencjonalne zasoby ropy będą odgrywać coraz większa rolę w zakresie zaspokajania przyrostu konsumpcji w przyszłości Struktura pochodzenia ropy naftowej wg rodzaju rezerw mln bbl/dzień Struktura produkcji ropy wg producentów mln bbl/dzień 1980 Rozwój nowych rezerw Rezerwy alternatywne (piaski, łupki) Rozwój i intensyfikacja czynnych rezerw Czynne rezerwy OPEC Non-OPEC 2005 Źródło: IEA, BP Global Outlook, analiza zespołu Historycznieźródłem zaspokajania rosnącego popytu na ropę naftową były głównie nowe rezerwy ropy Wraz rozwojem technologii sejsmicznych (3D) oraz technologii eksploatacji moŝliwe jest efektywniejsze eksploatowanie czynnych złóŝ ropy i gazu Wyczerpywanie się zasobów ropy skłoni koncerny do skoncentrowania się na rozwoju i intensyfikacji wydobycia z czynnych pól naftowych Rośnie znaczenie głębokowodnych i ultragłębokowdnych złóŝ morskich oraz złóŝ niekonwencjonalnych (piaski i łupki) Do 2030 rosnąć będzie udział OPEC w produkcji ropy naftowej (>50%) Aktywa wydobywcze będą w większym stopniu poza kontrolą globalnych koncernów naftowych Zmiana struktury produkcji prowadzić będzie do zwiększenia roli koncernów narodowych (NOC) Na fluktuacje ceny ropy w większym stopniu będzie wpływać sytuacja na rynkach finansowych niŝ polityka wydobywcza oraz potencjał produkcyjny OPEC i NOC 5

6 Dychotomia podaŝy i popytu - rezerwy ropy są silne skoncentrowane w krajach, które konsumują relatywnie mało węglowodorów Rezerwy, 2008 % Kanada Nigeria Norwegia Meksyk Kuwejt 3% 2% Wenezuela 3% 2% Chiny 3% 3% ZEA 3% 4% 45% Kraje b.zsrr Konsumpcja, 2008 % Europa Środkowo- Wschodnia i kraje b. ZSRR Bliski Wschód Pozostali 4% 14% 8% Ameryka Płn 29% Irak 5% USA 6% 9% Iran 12% Arabia Saudyjska Europa Zachodnia 18% 27% Daleki Wschód W przyszłości naleŝy spodziewać się wzrostu znaczenie krajów b. ZSRR jako producentów ropy ze względu na obecnie nieproporcjonalnie mniejszy ich wpływ w stosunku do posiadanych rezerw. Wynika to głównie z trudnego dostępu do części rezerw, niedostatku kapitału oraz zacofania technologicznego Źródło: IEA, U.S. Geological Survey, BP Amoco Statistical Review, EIA Annual Energy Outlook, analiza zespołu 6

7 Fundamentalne czynniki uzasadniają systematyczny wzrost cen ropy naftowej, lecz cena ropy nie rośnie w sposób przewidywalny integracja rynków surowcowych i rynków finansowych Efektywność energetyczna Czynniki popytowe Czynniki zwiększające podatność cen ropy na zmiany ryzyko regulacyjne i polityczne Wielkość PKB per capita Demografia Tempo wzrostu gospodarczego Alternatywne źródła energii Większa elastyczność cenowa popytu niŝ podaŝy oczekiwane zmiany popytu są dyskontowane natychmiast natomiast wygenerowanie nowej podaŝy ropy zajmuje od kilku do kilkunastu lat Źródło: analiza zespołu 7

8 Agenda 1 Charakterystyka rynku ropy naftowej 2 Globalny przemysł naftowy 3 Rynek paliw w Europie Środkowo-Wschodniej 4 Mechanizm kształtowania cen paliw detalicznych 8

9 Łańcuch wartości przemysłu naftowego Poszukiwanie i wydobycie (E&P) Rafinacja i marketing SprzedaŜ detaliczna Ropa naftowa Rafinacja Logistyka pierwotna Bazy magazynowe/ terminale Logistyka wtórna Stacje paliw Podatki Odbiorca końcowy Cena ropy naftowej Dekompozycja łańcucha wartości, na przykładzie ON w Polsce PLN/litr (dane szacunkowe), styczeń ,16 Cena na pylonie 4,67 1,81 0,27 0,17 0,26 Ropa naftowa (Brent, $95/baryłkę) Koszt przerobu ropy i logistyki Koszty sprzedaŝy hurtowej Koszt sieci stacji paliw Podatek Cena ostateczna Firma wydobycia ropy naftowej Rafineria Operator logistyczny Firma dystrybucyjna Operator stacji paliw Rząd Odbiorca Źródło: EIA, Platts, analiza zespołu 9

10 Dochodowość w przekroju łańcucha wartości skoncentrowana jest w segmencie E&P (poszukiwania i wydobycia) EBITDA % Segment E&P Historyczny ROCE % 76 Segment R&M Rafinacja 15 Marketing Zdecydowana masa zysku (>70%) na poziomie EBITDA jest generowana przez segment E&P RównieŜ efektywność segmentu E&P jest wyraźnie wyŝsza niŝ segmentu R&M Segment R&M w wielu przypadkach osiąga wyniki poniŝej kosztu kapitału Źródło: IEA, analiza zespołu 10

11 Koszty inwestycji w segmencie E&P systematycznie rosną. Uwagę zwracają duŝe inwestycje firm z gospodarek wschodzących Nakłady inwestycyjne: segment E&P oraz pozostałe nakłady USD mld, 2010 % zmiana 08/10 E&P Pozostałe Petrobras % Nakłady inwestycyjne E&P / baryłkę produkcji USD/boe 25 Petrochina ExxonMobil % 17% 20 Shell Chevron Total Shell Gazprom % -7% 15 Statoil Conocophillips BP Chevron % 10 ExxonMobil Pemex BP % -18% 5 Total Sinopec % 4% Łączne nakłady inwestycyjne w segmencie E&P 25 największych koncernów naftowych wyniosły blisko 270 mld USD Od 2004 jednostkowe koszty inwestycji ($/boe) wzrosły średnio czterokrotnie. Źródło: J.S. Herold, spółki, analiza zespołu 11

12 Agenda 1 Charakterystyka rynku ropy naftowej 2 Globalny przemysł naftowy 3 Rynek paliw w Europie Środkowo-Wschodniej 4 Mechanizm kształtowania cen paliw detalicznych 12

13 Brak wzrostu popytu w krajach OECD (w tym Europie) oznacza zaostrzenie konkurencji na rynku przerobu ropy i dystrybucji paliw Popyt na paliwa, Mln bbl/d Wzrost popytu, Mln bbl/d CAGR, % Indie Bliski Wschód Chiny Indie 2,9 Bliski Wschód 3,4 5,5 3,1 Pozostałe kraje Chiny 6,9 4,7 OECD* Pozostałe kraje 5,1 1,6 OECD* 0,5 0, * OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (większość państw UE, USA, Kanada, Japonia, Korea Płd, N. Zelandia) Źródło:McKinsey Global Institute, analiza zespołu 13

14 W Europie wzrost popytu na paliwa koncentrować się będzie niemal wyłącznie w regionie EŚW co moŝe zaostrzyć konkurencję Europa Zachodnia Europa Środkowo-Wschodnia Zmiany popytu na benzyny w Europie, % Zmiany popytu na diesla w Europie, % Popyt na benzyny zacznie rosnąć dopiero po 2012 i to niemal wyłącznie w regionie EŚW 0,2 0,7 1,9 5,1 Popyt na diesla nie osiągnie juŝ dynamiki z W regionie EŚW 2% tempo wzrostu konsumpcji osiągnięte zostanie dopiero w Rynek E. Zachodniej będzie rósł w tempie poniŝej 1% rocznie 4,7-5,3-1,0-3,7-1,9-2,2-1,0 2,2 2,0 2,2 2,0 0,0 0,8 0,6 0,6 0, Wzrost konsumpcji paliw w Europie koncentrować się będzie niemal wyłącznie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, co z jednej strony jest informacją korzystną dla lokalnych graczy (podtrzymanie dodatniego tempo wzrostu na macierzystych rynkach), z drugiej jednak stwarza zagroŝenie intensyfikacji konkurencji ze strony koncernów działających na dojrzałych rynkach Europy Zachodniej oraz ogranicza pole dla dalszego rozwoju sprzedaŝy eksportowej Źródło: JBC Energy, analiza zespołu 14

15 Do Europy zostanie przekierowany strumień paliw z rejonu Bliskiego Wschodu i Azji Bilans podaŝy i popytu węglowodorów netto, Mln bbl/d Obszar podaŝy netto Obszar popytu netto Produkcja Konsumpcja Bilans netto Ameryka Północna 10,8-21,6-10,8 11,7-22,2-10,5 12,0-22,3-10,3 Ameryka Południowa 2,7 2,9 2,8 10,7-8,0-8,6 11,5 12,2-9,4 Europa 5,2 4,7 3,8-15,4-15,6-10,2-10,9-15,8-12,0 Afryka 8,8 9,9 9,6 12,0-3,2 13,5-3,6 13,6-4,0 Bliski Wschód 24,1 27,4-7,1-8,1 28,9 31,2 35,5 38,1-9,2 Eurazja 9,4 13,4 14,7 15,5-4,0 10,4 10,9-4,3 Azja Pacyficzna -4,6 8,9 9,7 9,1-25,3-16,4-27,9-30,9-18,2-21,8 Pierwszym i najwaŝniejszym skutkiem kryzysu gospodarczego dla branŝy jest spadek globalnego popytu DuŜy spadek popytu w USA (główny rynek Europy, zwłaszcza dla benzyn) dodatkowo pogorszy sytuację w Europie Podział gospodarki naftowej na świecie na eksporterów i importerów netto będzie się utrwalał Środkowy Wschód i Eurazja będą głównymi eksporterami netto bilansującymi popyt ze strony krajów OECD Źródło: CERA, HSBC, analiza zespołu 15

16 Agenda 1 Charakterystyka rynku ropy naftowej 2 Globalny przemysł naftowy 3 Rynek paliw w Europie Środkowej 4 Mechanizm kształtowania cen paliw detalicznych 16

17 W ciągu 2010 roku koszty ropy naftowej denominowane w PLN wzrosły o 30% Cena ropy naftowej Brent denominowana w USD i PLN USD/tonę oraz PLN/tonę Cena ropy w USD (prawa skala) Cena ropy w PLN (lewa skala) % % Sty-10 Lut-10 Mar-10 Kwi-10 Maj-10 Cze-10 Lip-10 Sie-10 Wrz-10 Paź-10 Lis-10 Gru-10 Sty-11 Lut-11 Źródło: Platts, NBP 17

18 Wzrost cen ropy przełoŝył się na wyŝsze o ok. 20%-30% ceny paliw na rynkach europejskich Notowania produktów naftowych na rynku hurtowym ARA, Znormalizowane, = Cena w USD Cena w PLN 130 Benzyna (10 ppm) 130 Olej napędowy (10 ppm) % % Sty Mar Cze Wrz Sty Mar 80 Sty Mar Cze Wrz Sty Mar W styczniu 2011 cena w USD za tonę benzyny była wyŝsza o 19%, a ON o 24% niŝ rok wcześniej. W przeliczeniu na PLN jest to odpowiednio 26% i 31% Przyczyną niŝszego wzrostu cen benzyny w relacji do wzrostu ceny ropy jest jej nadpodaŝ na rynkach europejskich. Brak moŝliwości zbytu implikuje - przy niŝszym wzroście cen - spadek marŝ rafineryjnych Źródło: Platts 18

19 Zmiany cen detalicznych są opóźnione w stosunku do zmian ceny ropy Opóźnienia w zmian dostawaniu cen paliw do zmiany ceny ropy Zmiana ceny na rynku hurtowym ARA Zmiana ceny na rynku hurtowym w Polsce Zmiana ceny na rynku detalicznym w Polsce Zmiana ceny ropy Dni Maksymalne korelacje pomiędzy cenami paliw (benzna E95) do cenami ropy Notowanie ropy Brent (USD) - notowanie E95 ARA (USD) Notowanie cen ropy Brent (PLN) hurtowa cena E95 w Polsce (PLN) Notowanie cen ropy Brent (PLN) - detaliczna cena E95 w Polsce (PLN) 89,1 88,5 97,2 19

20 Czynniki wpływające na wzrost cen paliwa: wzrost cen ropy, deprecjacja PLN wobec USD oraz podwyŝka podatków Dekompozycja wpływu poszczególnych czynników na wzrost ceny detalicznej paliw % wzrostu ceny detalicznej, zmiana w okresie Benzyna E95 ON Zmiana ceny detalicznej Zmiana ceny ropy Brent Zmiana kursu USD/PLN Zmiana podatków Zmiana marŝy detalicznej -7-1 Pozostałe (m.in. marŝa crack, dyferencjał Urals- Brent) 13-2 Zmiany ceny ON oraz zmiany ceny benzyny były determinowane przede wszystkim czynnikami niezaleŝnymi od PKN ORLEN: kosztem zakupu ropy naftowej, kursem USD/PLN oraz wysokością podatków paliwowych Źródło: Platts, NBP, PKN ORLEN 20

21 ZastrzeŜenia prawne Niniejsza prezentacja została przygotowana przez PKN ORLEN ( PKN ORLEN lub "Spółka"). Ani niniejsza Prezentacja, ani jakakolwiek kopia niniejszej Prezentacji nie moŝe być powielona, rozpowszechniona ani przekazana, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek osobie w jakimkolwiek celu bez wiedzy i zgody PKN ORLEN. Powielanie, rozpowszechnianie i przekazywanie niniejszej Prezentacji w innych jurysdykcjach moŝe podlegać ograniczeniom prawnym, a osoby do których moŝe ona dotrzeć, powinny zapoznać się z wszelkimi tego rodzaju ograniczeniami oraz stosować się do nich. Nieprzestrzeganie tych ograniczeń moŝe stanowić naruszenie obowiązującego prawa. Niniejsza Prezentacja nie zawiera kompletnej ani całościowej wiedzy PKN ORLEN ani Grupy PKN ORLEN, jak równieŝ nie przedstawia jej pozycji i perspektyw w kompletny ani całościowy sposób. PKN ORLEN przygotował Prezentację z naleŝytą starannością, jednak moŝe ona zawierać pewne nieścisłości lub opuszczenia. Niniejsza Prezentacja oraz związane z nią slajdy oraz ich opisy mogą zawierać stwierdzenia dotyczące przyszłości. JednakŜe, takie prognozy nie mogą być odbierane jako zapewnienie czy projekcje co do oczekiwanych przyszłych wyników Spółki czy rynków. W odniesieniu do wyczerpującego charakteru lub rzetelności informacji przedstawionych w niniejszej Prezentacji nie mogą być udzielone Ŝadne zapewnienia ani oświadczenia. PKN ORLEN, członkowie kierownictwa lub przedstawiciele takich osób nie ponoszą Ŝadnej odpowiedzialności z jakiegokolwiek powodu wynikającego z dowolnego wykorzystania niniejszej Prezentacji. Ponadto, Ŝadne informacje zawarte w niniejszej Prezentacji nie stanowią zobowiązania ani oświadczenia ze strony PKN ORLEN, jej kierownictwa czy dyrektorów, Akcjonariuszy, podmiotów zaleŝnych, doradców lub przedstawicieli takich osób. 21

22 Dziękujemy za uwagę 22