PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY OKRĘGOWY INSPEKTORAT PRACY W ZIELONEJ GÓRZE

Transkrypt

1 PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY OKRĘGOWY INSPEKTORAT PRACY W ZIELONEJ GÓRZE SPRAWOZDANIE z działalności w 2010 roku Zielona Góra, w lutym 2011 roku

2

3 SPIS TREŚCI I. Wprowadzenie...5 II. Działalność kontrolno - nadzorcza...8 II.1. Realizacja harmonogramu pracy....9 II.2. Wyniki kontroli...10 II.3. Nieprawidłowości dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy...11 II.4. Świadczenia pieniężne ze stosunku pracy II.5. Nieprawidłowości dotyczące prawa pracy...15 II.6. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika oraz powiadomienia prokuratury...16 II.7. Egzekucja administracyjna...17 II.8. Badanie wypadków przy pracy II.9. Kontrola legalności zatrudnienia...20 II.10. Działalność interwencyjna - rozpatrywanie skarg pracowniczych...21 II.11. Inne działania OIP...24 II.12. Efekty działalności kontrolno nadzorczej...26 III. Działalność prewencyjna i informacyjno-promocyjna...28 III.1. Programy prewencyjne...28 III.2. Konkursy...34 III.3. Pisma o charakterze informacyjno prewencyjnym III.4. Efekty działalności profilaktycznej III.5. Działalność rejestracyjna IV. Charakterystyczne dane dla Lubuskiego (OIP Zielona Góra)...40 IV.1. Wypadki przy pracy (wg GUS)...41 IV.2. Wypadki przy pracy rolniczej (wg KRUS)...43 IV.3. Choroby zawodowe (wg PIS)...44 IV.4. Interwencje i poradnictwo...45 V. Współpraca lokalna i międzynarodowa...47 V.1. Współpraca z parlamentarzystami, organami władzy, samorządami zawodowymi oraz stowarzyszeniami V Współpraca z organami nadzoru i kontroli V Współpraca z partnerami społecznymi V Przygraniczna współpraca międzynarodowa VI. Podsumowanie, wnioski oraz założenia i kierunki działania...54 VII. Dane liczbowe z działalności OIP Zielona Góra w 2010 roku...61

4

5 I. Wprowadzenie Państwowa Inspekcja Pracy jest organem podległym Sejmowi RP, zajmującym się kontrolą i nadzorem przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontrolą legalności zatrudnienia. W zakresie określonym ustawą z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589 z późn. zm.) nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy sprawuje Rada Ochrony Pracy. Państwową Inspekcją Pracy kieruje Główny Inspektor Pracy powoływany przez Marszałka Sejmu. Główny Inspektor Pracy wchodzi w skład unijnego Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy. Państwowa Inspekcja Pracy aktywnie uczestniczy również w działaniach podejmowanych przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP), współpracując ze wskazanymi przez MOP inspekcjami pracy z krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Strukturę organizacyjną Państwowej Inspekcji Pracy tworzą: Główny Inspektorat Pracy i 16 okręgowych inspektoratów pracy, w ramach których funkcjonują 42 oddziały. Poszczególne okręgowe inspektoraty pracy obejmują zakresem swojej właściwości terytorialnej obszar jednego województwa. Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze wraz z Oddziałem w Gorzowie Wlkp. obejmuje właściwością terytorialną województwo lubuskie. Okręgowy inspektor pracy kieruje działalnością okręgowego inspektoratu pracy i nadzoruje inspektorów pracy. Swoje zadania wykonuje przy pomocy zastępców: do spraw nadzoru oraz prawno-organizacyjnych. Przy Okręgowym Inspektorze Pracy w Zielonej Górze działają stałe organy opiniodawczo doradcze: Lubuska Komisja Ochrony Pracy i Lubuska Komisja ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie oraz Powiatowa Komisja ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie dla powiatu żagańskiego. Na koniec 2010 roku w OIP Zielona Góra zatrudnionych było 86 pracowników, w tym kilku w niepełnym wymiarze czasu pracy. Funkcje kontrolno-nadzorcze prowadziło 48 inspektorów pracy organów I instancji, wspomaganych przez pracowników merytorycznych, głównie prawników. Na aplikacji inspektorskiej w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiu naukę kontynuują 4 kolejne osoby, które po zdaniu egzaminów zasilą szeregi inspektorów pracy. Pracownicy OIP w przeważającej liczbie posiadają wyższe wykształcenie, w tym wszyscy inspektorzy pracy i pracownicy Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 5

6 merytoryczni. Są to głównie magistrowie inżynierowie różnych specjalności oraz prawnicy i administratywiści. Podstawową rolę w strukturze organizacyjnej okręgowych inspektoratów pracy spełniają samodzielne stanowiska do spraw nadzoru i kontroli, na których zatrudnieni są pracownicy wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne. Stanowiska te można łączyć, w zależności od potrzeb, w zespoły koordynowane przez nadinspektorów pracy. W Okręgu na koniec roku sprawozdawczego funkcjonowało 6 takich zespołów. W świetle ustawy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy w szczególności nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia. Ponadto, w zainteresowaniu Państwowej Inspekcji Pracy pozostaje nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osobom wykonującym na własny rachunek działalność gospodarczą w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub przedsiębiorcę. Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają pracodawcy, a w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli legalności zatrudnienia także przedsiębiorcy, nie będący pracodawcami, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy. Wszystkie ww. zadania były realizowane przez inspektorów pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Zielonej Górze. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione odpowiednio do: 1) nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; 2) nakazania wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność. Skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby 6 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

7 nie posiadają odpowiednich kwalifikacji. Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 3) nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 4) zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 5) nakazania, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju; 6) nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku; 7) nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 8) skierowania wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione w pkt 1-7, o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych. Ponadto, w przypadku stwierdzenia popełnienia wykroczenia, w sprawach z zakresu działania Urzędu, organy PIP są uprawnione do nakładania grzywien w drodze mandatów karnych (w maksymalnej wysokości do 2 [lub 5] tys. zł) oraz kierowania wniosków o ukaranie do sądów, gdzie zagrożenie grzywną wzrasta do 30 tys. złotych. Państwowa Inspekcja Pracy przy realizacji swoich zadań współdziała ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organami samorządu załogi, radami pracowników, społeczną inspekcją pracy oraz z organami administracji państwowej, a w szczególności z organami nadzoru i kontroli, Policją, Strażą Graniczną, Służbą Celną, urzędami skarbowymi i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, a także organami samorządu terytorialnego. Państwowa Inspekcja Pracy jest uprawniona do nieodpłatnego korzystania z danych zgromadzonych: 1) w Krajowej Ewidencji Podatników; Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 7

8 2) w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON) prowadzonym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego; 3) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika składek, w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym; 4) w Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności (RCI PESEL). W razie uzasadnionej potrzeby oraz w celu zapewnienia bezpieczeństwa kontrolującym, organy Policji są obowiązane, na wniosek inspektora pracy, do udzielenia stosownej pomocy. II. Działalność kontrolno - nadzorcza Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Pracy, podstawowe działania organów Okręgowego Inspektoratu Pracy w 2010 roku miały charakter kontrolno-nadzorczy. Rozwijaliśmy również działania prewencyjne, promocyjne i popularyzatorskie. Prezentowane w niniejszym opracowaniu informacje i dane liczbowe pochodzą bezpośrednio z wyników kontroli przeprowadzonych u tych pracodawców i przedsiębiorców, gdzie występuje wysokie prawdopodobieństwo niewłaściwych warunków pracy lub nieprawidłowości w przestrzeganiu przepisów prawa pracy albo przepisów z zakresu legalności zatrudnienia. Zatem, na podstawie tylko i wyłącznie wyników kontroli, nie jest możliwa całkowita, obiektywna i jednoznaczna ocena stanu ochrony pracy dla województwa lubuskiego, odnosząca się do wszystkich pracodawców i przedsiębiorców. Taki odbiór prezentowanych poniżej danych byłby nie do końca miarodajny z uwagi na to, że dobór przez inspektorów pracy zakładów do kontroli wynika prawie wyłącznie z tzw. przesłanek negatywnych, a nie z wyboru wynikającego ze wskaźników czysto statystycznych. Mówiąc o przesłankach negatywnych doboru, należy rozumieć, że działania inspekcyjne prowadzone są głównie tam, gdzie potencjalnie występują trudne warunki pracy lub naruszane jest prawo pracy np. wynikające ze stosowanej technologii, została złożona skarga pracownicza, wydarzył się śmiertelny, ciężki lub zbiorowy wypadek przy pracy, stwarzane są zagrożenia publiczne, wpłynęły sygnały od organów władzy terenowej lub innych instytucji kontrolnych, itp. Niemniej, uzyskane dane z kontroli w roku 2010 umożliwiają dokonanie szeregu spostrzeżeń i ocen oraz porównań w stosunku do lat poprzednich. Na ich podstawie można w miarę precyzyjnie określić w jakim obszarze przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, a także legalności zatrudnienia notuje się najwięcej 8 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

9 nieprawidłowości, jakiego rodzaju i kategorii pracodawców one dotyczą oraz jaka jest ich skala i tendencje. W ramach działalności kontrolno-nadzorczej realizowaliśmy zadania wynikające z harmonogramu pracy, podejmowaliśmy działania rutynowe oraz interwencyjne. II.1. Realizacja harmonogramu pracy. Do głównych działań wynikających z harmonogramu Państwowej Inspekcji Pracy na 2010 rok oraz zadań ustalonych do realizacji przez OIP Zielona Góra należały: Działania rutynowe, w tym głównie: analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy; kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej, w tym wykonywanej przez cudzoziemców; sprawdzanie poprawności informacji składanych do ZUS przez pracodawców zawierających dane dla ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe; kontrole przestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych kontrole przestrzegania przepisów o urlopach wypoczynkowych; kontrole przestrzegania przepisów prawa pracy dot. zatrudniania młodocianych; kontrole przestrzegania uprawnień pracowniczych związanych z rodzicielstwem; kontrole przestrzegania przepisów o szkoleniach w zakresie bhp, realizacji zadań służby bhp; realizacja zadań instytucji łącznikowej; oraz działania interwencyjne, takie jak: kontrole związane z badaniem skarg; kontrole w zakresie sygnalizowanych zagrożeń publicznych. Zadania kontrolno nadzorcze, w tym szczególnie: kontrole przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na placach budów prace budowlane i rozbiórkowe oraz przy budowie i remontach dróg; kontrole przestrzegania przepisów z zakresu transportu drogowego, dot. czasu prowadzenia pojazdu, przerw i czasu odpoczynku kierowców; kontrole w zakładach eksploatujących maszyny do obróbki plastycznej metali w zakresie przestrzegania wymagań minimalnych i zasadniczych oraz wymagań zasadniczych w odniesieniu do rękawic ochronnych; kontrole bezpieczeństwa pracy przy pozyskiwaniu drewna i innych pracach w leśnictwie, z uwzględnieniem poprawności doboru środków ochrony indywidualnej (zadanie lokalne); Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 9

10 kontrole bezpieczeństwa pracy w zakładach o potencjalnie wysokim ryzyku poważnej awarii przemysłowej; kontrole zagrożeń czynnikami chemicznymi i fizycznymi w zakładach meblowych i prod. wyroby z włókien poliestrowo- szklanych; kontrole przestrzegania przepisów dotyczących wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy oraz przepisów o czasie pracy w zakładach różnych branż, w tym w placówkach służby zdrowia; kontrole w zakresie funkcjonowania ustaw antykryzysowych; kontrole przestrzegania przepisów bhp w energetyce (w dużych zakładach); kontrole w zakresie zarządzania bezpieczeństwem w małych zakładach o dużym wskaźniku wypadków przy pracy. Przyjęto do realizacji również 6 tematów prewencyjno informacyjnych wspomagających zadania kontrolne (budownictwo, czas pracy w transporcie, ustawa antykryzysowa, zarządzanie bhp w małych firmach, bhp w zakładach produkcji mebli, wymagania minimalne i zasadnicze). Ponadto kontynuowano 3 programy prewencyjne z lat poprzednich: program edukacyjny Kultura bezpieczeństwa ; program informacyjno-promocyjny Ochrona pracy w rolnictwie indywidualnym ; program prewencyjny Zdobądź Dyplom PIP. Zaplanowano do realizacji (także kontynuowane od kilku lat) 7 konkursów promujących pożądane postawy w zakresie ochrony pracy, skierowanych głównie do środowisk pracodawców, partnerów społecznych i młodzieży wiejskiej. II.2. Wyniki kontroli. W 2010 roku inspektorzy pracy przeprowadzili kontrole (wzrost o ponad 9% w stosunku do roku poprzedniego), którymi objęto ok podmiotów, tj. pracodawców lub przedsiębiorców. W kontrolowanych podmiotach wykonywało pracę ponad 100 tys. osób. Dla wyeliminowania ujawnionych nieprawidłowości wydano decyzji, w tym dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz 157 decyzji nakazujących wypłatę wynagrodzenia lub innych świadczeń pieniężnych. Z uwagi na bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracujących 214 razy wstrzymano wykonywanie prac, a 212 razy kierowano do innych prac pracowników lub inne osoby wykonujące pracę (łącznie 1224 osoby) dopuszczone do pracy wbrew 10 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

11 obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych, albo pracowników lub inne osoby zatrudnione przy pracach niebezpiecznych jeżeli nie posiadały odpowiednich kwalifikacji albo były nieodpowiednio wyposażone. Na decyzje organów PIP w roku sprawozdawczym nie odnotowano skarg do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. Zestawienie podstawowych danych w tym zakresie z ostatnich lat ( ) zawiera poniższa tabela: Liczba kontroli Liczba zakładów objętych kontrolą Liczba wydanych decyzji, w tym: Decyzje wstrzymania prac / liczba osób Decyzje skier. do innych prac / liczba.osób II.3. Nieprawidłowości dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Podczas kontroli ujawniono nieprawidłowości dające podstawy do wydania 9034 decyzji nakazowych dot. ponad 91 tys. osób wykonujących pracę. Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, dotyczyły głównie: przygotowania pracowników do pracy 1573 przypadków dot pracowników, w tym: braku lub niewłaściwie przeprowadzonych szkoleń pracowników 782 dot osób, braku lub niewłaściwie przeprowadzonych badań lekarskich 312 dot. 701 pracowników, braku uprawnień kwalifikacyjnych 53 dot. 79 pracowników, maszyn i urządzeń technicznych 1249 przypadków dot. stanowisk na których wykonywało pracę 7737 pracowników, w tym: braku lub niewłaściwych urządzeń ochronnych 474 dot pracowników, Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 11

12 braku lub nieprawidłowości urządzeń sterowniczych i sygnalizacyjnych, braku instrukcji bhp 360 dot osób. stanowisk i procesów pracy 955 przypadków dot pracowników, w tym: nieprawidłowości w prowadzeniu procesu technologicznego 114 dot pracowników, nieprawidłowości przy organizowaniu prac szczególnie niebezpiecznych 86 dot. 967 pracowników, braku lub niewłaściwego zabezpieczenia stanowisk pracy 124 dot. 495 pracowników, urządzeń i instalacji energetycznych 890 przypadków dot pracowników, w tym: prowadzeniu eksploatacji urządzeń i instalacji w sposób zagrażający bezpieczeństwu obsługi i otoczenia dot pracowników, braku lub niewłaściwego zabezpieczenia instalacji i urządzeń elektrycznych 149 dot pracowników, niewłaściwej eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych 80 - dot. 865 pracowników. Nieprawidłowości dot. bezpieczeństwa i higieny pracy w 2010 r OBIEKTY I POMIESZCZENIA PRACY ZAPLECZE HIGIENICZNO-SANITARNE I ŚRODKI HIGIENY OSOBISTEJ 955 WENTYLACJA, OGRZEWANIE, OSWIETLENIE STANOWISKA I PROCESY PRACY MASZYNY I URZADZENIA TECHNICZNE URZADZENIA I INSTALACJE ENERGETYCZNE TRANSPORT 1249 MAGAZYNOWANIE I SKLADOWANIE 1573 NARAŻENIA I ZAGROŻENIA CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI PRZYGOTOWANIE DO PRACY INNE ZAGADNIENIA BEZPIECZENSTWA I HIGIENY PRACY POZOSTAŁE 12 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

13 Na dzień sporządzenia raportu z ustaleń rekontroli oraz informacji pracodawców wynika, że wykonano ponad 80% wydanych przez inspektorów decyzji. W związku z ich realizacją poprawiono bezpieczeństwo i warunki pracy ) pracownikom. 1) - (liczonych tyle razy, ile razy poprawiono im warunki pracy) Okręgowy Inspektor Pracy na wniosek inspektorów pracy wydał 2 decyzje zaprzestania prowadzenia części zakładu lub działalności określonego rodzaju na podstawie art. 11 u. 5 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Jedna z tych decyzji dotyczyła zaprzestania prowadzenia działalności części zakładu, pozostałe zaprzestania działalności określonego rodzaju, głównie prowadzenia działalności powodującej występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonywanej w pomieszczeniach do takiej działalności niedostosowanych. W związku ze stwierdzeniem w czasie kolejnych kontroli rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy inspektorzy pracy skierowali do jednostek organizacyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 4 wnioski o podwyższenie płatnikom o 100% stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe, ustalanych na najbliższy rok składkowy. II.4. Świadczenia pieniężne ze stosunku pracy. W związku z niewypłaceniem wynagrodzenia, bądź innych świadczeń ze stosunku pracy, inspektorzy pracy mają prawo, w określonej sytuacji, wydania decyzji nakazujących ich wypłatę. Inspektorzy pracy podczas kontroli 48 zakładów zebrali materiał dający podstawy wydania 157 decyzji nakazujących wypłacenie 3919 pracownikom kwoty 4 942,7 tys. zł (spadek o 25% wobec 2009r.) tytułem wynagrodzenia za pracę i innnych świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy. Zaległości ujawnione w 7 zakładach (ESSER Polska Sp. z o.o. w Nowej Soli tys. zł, Zielonogórskie F-ki Mebli SA w Zielonej Górze - 889,3 tys. zł, Lubuska Odzieżowa S-nia Pracy LUBKON w Nowej Soli 343,7 tys. zł, DOZAMET Sp. z o.o. w Nowej Soli 314,1 tys. zł, ALUCAR w Żaganiu 206,4 tys. zł, TIM Sp. j. w Gubinie - 158,6 tys. zł, SFERO Sp. z o.o. w Zielonej Górze - 156,9 tys. zł) stanowiły 83,8% kwoty objętej decyzjami. Uzasadnienie dla ingerencji nakazami płatniczymi stanowiły przypadki niewypłacenia m.in. wynagrodzenia za pracę w kwocie 4648 tys. zł, obniżenia wynagrodzenia za pracę (141,3 tys. zł), niewypłacenia wynagrodzenia za pracę Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 13

14 w godzinach nadliczbowych (9 tys. zł), ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy (19,2 tys. zł), nagrody jubileuszowej (31,7 tys. zł), odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (57,7 tys. zł). Na dzień sporządzenia raportu z ustaleń rekontroli oraz informacji pracodawców wynika, że wykonano 58,6% decyzji nakazujących uregulowanie zobowiązań finansowych na kwotę 3576,2 tys. zł (72,4%). Konieczność stwierdzenia wygaśnięcia (np. utrata statusu pracodawcy, wyrok sądowy) i uchylenia łącznie 6 decyzji nakazujących wypłatę 85,4 tys. zł sprawiły, że w zainteresowaniu inspektorów pracy pozostaje stan realizacji 65 decyzji objętych postępowaniem upominawczym, egzekucyjnym lub wydanych w grudniu 2010r., a zobowiązujących adresatów do wypłacenia kwoty 1281 tys. zł (25,9% ogółem nakazanej). Należy podkreślić, że 90,3% kwoty pozostającej do wyegzekwowania stanowią zobowiązania finansowe wobec zatrudnionych w 3 zakładach (Zielonogórskie F-ki Mebli SA w Zielonej Górze (889,3tys. zł), ALUCAR w Żaganiu, SUN-D-YAN Sp. z o.o. w Żaganiu). We wszystkich przypadkach zawiadomiono Prokuraturę o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa uporczywego naruszania praw pracowniczych tj. o czyn z art Kodeksu karnego. W latach skala zaległości finansowych w woj. lubuskim kształtowała się następująco: Rok Kwota świadczeń Liczba osób (w mln zł) (w tys. ) , ,0 13, ,5 6, ,7 4, ,3 5, ,5 2, ,0 4, ,5 1, ,6 5, ,9 3,9 14 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

15 II.5. Nieprawidłowości dotyczące prawa pracy. Kontrole wykazały naruszenia przepisów prawa pracy oraz legalności zatrudnienia w wyniku czego inspektorzy skierowali do pracodawców wystąpienia obejmujące 9201 wniosków, dotyczących warunków zatrudnienia ponad 118 tys. pracowników. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły głównie: stosunku pracy, w tym nieprawidłowo sporządzonych umów o pracę, niepoinformowania pracowników o istotnych warunkach umowy 2841, czasu pracy 1555, przygotowania do pracy 1382, wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń 904. Nieprawidłowości dot. praworządności w stosunkach pracy w 2010 r PRZYGOTOWANIE DO PRACY STOSUNEK PRACY CZAS PRACY OCHRONA PRACY MLODOCIANYCH UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM WYNAGRODZENIE ZA PRACE I INNE SWIADCZENIA LEGALNOŚĆ ZATRUDNIENIA I INNEJ PRACY ZAROBKOWEJ URLOPY PRACOWNICZE SRODKI NADZORU NAD PRZESTRZEGANIEM PRAWA PRACY ZAKŁADOWY FUNDUSZ SWIADCZEŃ SOCJALNYCH POZOSTAŁE NIEPRAWIDŁOWOŚCI DOT. PRAWORZĄDNOŚCI ZAGADNIENIA BEZPIECZENSTWA I HIGIENY PRACY 1555 Jak już wspomniano wyżej, przedmiot wystąpień zdominowały (72,6%) zagadnienia stosunku pracy, czasu pracy, przygotowania do pracy i świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy. I tak: W 2840 wnioskach pokontrolnych (30,9%) inspektorzy występowali o wyeliminowanie uchybień dot. m.in. informowania pracowników o warunkach zatrudnienia (730 wniosków 25,7% ogółem wydanych w tej grupie), akt osobowych pracowników, nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy, Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 15

16 wydawania i treści świadectw pracy, zapisów w regulaminach pracy, stosowania kar porządkowych, treści umów o pracę. Problematykę objętą 1555 wnioskami (16,9%) wyczerpały nieprawidłowości w zakresie czasu pracy dot. m.in. określenia norm czasu pracy, w tym długości okresu rozliczeniowego (573 wnioski 36,8% ogółem wydanych w tej grupie), ewidencji czasu pracy (20,6%), zatrudniania z naruszeniem przepisów o odpoczynku, w czasie przekraczającym ustalony wymiar, powyżej przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym, czasu pracy osób niepełnosprawnych. W ramach 1382 wniosków (15%) inspektorzy zalecali przestrzeganie przepisów dot. szkolenia pracowników w zakresie bhp, profilaktycznych badań lekarskich pracowników oraz dodatkowych uprawnień kwalifikacyjnych. W 904 wnioskach (9,8%) inspektorzy występowali o terminowość wypłat oraz wyeliminowanie innych nieprawidłowości przy wypłacie przysługujących pracownikom świadczeń pieniężnych i braków w regulaminach wynagradzania. Ponadto, w drodze wystąpień, znoszono uchybienia w zakresie m.in. oceny ryzyka zawodowego (3,9% ogółem wydanych wniosków), ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (3,9%), urlopów pracowniczych (2,9%), legalności zatrudnienia (2%), kart ewidencyjnych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego (1,5%), wypełniania zadań przez służbę bhp (1,1%), zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (0,7%). Pracodawcy, odpowiadając na wystąpienia, poinformowali o sposobach wykonania 6642 (71,2%) wniosków, które dotyczyły pracowników. II.6. Wykroczenia przeciwko prawom pracownika oraz powiadomienia prokuratury. a) Postępowania w sprawach o wykroczenia. Konsekwencją stwierdzenia przez inspektorów pracy nieprawidłowości wyczerpujących znamiona 2404 wykroczeń było wszczęcie postępowań wobec 954 osób. W stosunku do obwinionych zastosowano: 162 wnioski o ukaranie, w związku z popełnieniem 426 wykroczeń, 605 postępowań mandatowych, w związku z popełnieniem 1636 wykroczeń, 187 środki wychowawcze w związku z popełnieniem 342 wykroczeń. 16 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

17 W drodze postępowań mandatowych nałożono 605 grzywien w łącznej kwocie 669,6 tys. złotych (przeciętna kwota grzywny 1107zł). Sądy, do czasu sporządzenia sprawozdania, rozpoznały ok. 80% spraw nakładając grzywny w kwocie do 10 tys. złotych (przeciętna kwota grzywny 1680zł). b) Postępowania karne. Inspektorzy pracy w roku 2010 złożyli w Prokuraturze 37 zawiadomień o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw, w tym 19 z art kk (udaremnienie przeprowadzenia kontroli) i 12 z art kk (uporczywe naruszanie praw pracowniczych). Na dzień sporządzenia sprawozdania skierowano do sądów 7 aktów oskarżenia. II.7. Egzekucja administracyjna Rekontrole w 42 zakładach ujawniły brak postępów w realizacji prawomocnych decyzji. Wyczerpując kroki przedegzekucyjne inspektorzy pracy wydali 71 upomnień dot. 89 decyzji z zakresu bhp i 61 płatniczych. W ramach wszczętych postępowań egzekucyjnych na 7 pracodawców, celem przymuszenia do wykonania obowiązków objętych decyzjami, nałożono 18 grzywien w łącznej kwocie 132 tys. zł. II.8. Badanie wypadków przy pracy. W 2010 roku inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny 63 tragicznych w skutkach wypadków przy pracy, w tym 3 zbiorowych. W ww. zdarzeniach poszkodowanych zostało łącznie 66 osób, z których 11 poniosło śmierć, a 39 doznało ciężkich obrażeń ciała. Liczba wypadków zgłoszonych Liczba wypadków zbadanych ogółem w tym: śmiertelnych Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 17

18 ciężkich zbiorowych W okresie sprawozdawczym nie badano większości zgłoszonych wypadków lekkich, niektórych wypadków komunikacyjnych i nagłych przypadków medycznych, a część ze zgłoszonych wypadków jest jeszcze w trakcie badania. a) Zbadane wypadki śmiertelne, ciężkie i zbiorowe. W ostatnich latach ogólna liczba zbadanych wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych oscyluje na zbliżonym poziomie. Naprzemienne tendencje (wzrostowe lub malejące) można zauważyć w grupach wypadków ciężkich i śmiertelnych ogółem śmiertelne ciężkie zbiorowe Tabela. Osoby poszkodowane w wypadkach śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych zbadanych przez inspektorów pracy. Liczba wypadków Liczba poszkodowanych w wypadkach w tym: ogółem śmiertelnych ciężkich ogółem w zbiorowych tym Jak widać, w zbadanych wypadkach śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych poszkodowanych zostało 55 osób, w tym 6 osób w 3 wypadkach zbiorowych. Najliczniej reprezentowane grupy zawodowe poszkodowanych nie ulegają większym zmianom od kilku lat. Są to głownie: robotnicy obróbki metali, kierowcy pojazdów, robotnicy budowlani, operatorzy maszyn i urządzeń oraz pracownicy przy pracach prostych. 18 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

19 Także struktura osób poszkodowanych w wypadkach z uwagi na staż pracy utrzymuje się na zbliżonym poziomie w porównaniu do lat poprzednich. Najwięcej wypadków odnotowano w grupie osób, których staż pracy w zakładzie nie przekroczył 1 roku (41 %), a ponad 65 % osób poszkodowanych miało staż krótszy niż 3 lata. Może to świadczyć o niedostatecznym przygotowaniu pracowników do pracy oraz niewłaściwym szkoleniu w zakresie bhp. Analogicznie jak w latach ubiegłych, wśród przyczyn zaistniałych wypadków przeważały przyczyny wynikające ze stanu fizycznego i zachowań pracownika ponad 51 % ogółu oraz przyczyny związane z niewłaściwą organizacją pracy (38 %). Natomiast zdecydowanie najmniejszy był udział przyczyn technicznych (nieco ponad 10 %). Z uwagi na stosunkowo niewielką liczbę zbadanych wypadków, nie można wyłonić grupy wypadków wykazujących cechy powtarzalności. Liczbowy i procentowy udział podmiotów oraz zdarzeń, podczas których uzyskano informacje o zaistniałych wypadkach przedstawia się następująco: - pracodawcy 33 (63,4 %), - policja 10 (19,2 %), - podczas kontroli 5 (9,6 %), - inne źródła 4 (7,7 %) Zaniechanie zgłoszenia przez pracodawcę informacji o wypadku stwierdzono tylko w jednym przypadku. Zdecydowana większość osób poszkodowanych podobnie jak w latach ubiegłych zatrudniona była w sektorze prywatnym ( 89 % ogólnej liczby poszkodowanych), w podmiotach zatrudniających od 10 do 49 osób ( 40 % poszkodowanych) i stanowiących własność prywatną krajową ( 69 % poszkodowanych). Znaczny wzrost liczby osób poszkodowanych odnotowano w leśnictwie, w sekcji leśnictwo i pozyskiwanie drewna, natomiast w handlu widoczna jest stała tendencja spadkowa. Liczba osób poszkodowanych w pozostałych sekcjach gospodarki kształtuje się na porównywalnym poziomie. Zestawienie liczbowe i krótka analiza wszystkich wypadków przy pracy, które zaistniały w okresie sprawozdawczym w województwie lubuskim (wg danych GUS) znajduje się w dalszej części niniejszego opracowania. Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 19

20 II.9. Kontrola legalności zatrudnienia W okresie sprawozdawczym, w ramach realizacji zadań z zakresu legalności zatrudnienia inspektorzy pracy OIP Zielona Góra przeprowadzili 611 kontroli, którymi objęto 7411 osób świadczących pracę. Najwięcej kontroli, przy podziale dokonanym wg klasyfikacji PKD, zrealizowanych zostało w handlu i naprawach [217], działalności produkcyjnej [110], budownictwie [80], hotelach i restauracjach [58] oraz w rolnictwie i łowiectwie [32]. W ich wyniku inspektorzy stwierdzili szereg naruszeń przepisów prawa pracy w zakresie zawierania umów o pracę oraz naruszenia przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W związku z naruszeniami przepisów inspektorzy wydali 251 wniosków w wystąpieniach, w tym 187 dotyczących stricte legalności zatrudnienia. W stosunku do 78 osób naruszających przepisy w zakresie legalności zatrudnienia wszczęto postępowanie mandatowe lub skierowano wnioski do sądu. W trakcie kontroli inspektorzy najczęściej stwierdzali nieprawidłowości: niezawarcia umowy o pracę w formie pisemnej lub zawarcia jej z uchybieniem terminu, niezgłoszenia osób zatrudnionych do ubezpieczenia społecznego lub nieterminowego ich zgłoszenia, niepowiadomienia przez bezrobotnych PUP o podjęciu pracy zarobkowej, nieopłacania składek na Fundusz Pracy lub nieterminowego ich opłacania, nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne. W okresie sprawozdawczym inspektorzy pracy w celu eliminacji stwierdzonych uchybień wystosowali pisma do innych organów, w tym w 11 przypadkach poinformowano starostów o fakcie niepowiadomienia przez zarejestrowanego bezrobotnego Powiatowego Urzędu Pracy o podjęciu pracy zarobkowej. W ich wyniku z rejestrów bezrobotnych poszukujących pracy wyrejestrowano 8 osób, w tym 1 osobę zobowiązano do zwrotu pobranych zasiłków. W 15 przypadkach powiadomiono ZUS o niezgłoszeniu pracowników do ubezpieczenia społecznego, nieopłacaniu przez pracodawców należnych składek na ubezpieczenie społeczne oraz Fundusz Pracy. Ponadto, przeprowadzono 2 kontrole wspólne z funkcjonariuszami Straży Granicznej w przedsiębiorstwach zatrudniających cudzoziemców. Należy podkreślić dobrą współpracę z Powiatowymi Urzędami Pracy w zakresie szybkiego dostępu do informacji z rejestru bezrobotnych. 20 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

21 II.10. Działalność interwencyjna - rozpatrywanie skarg pracowniczych W roku sprawozdawczym wpłynęło do naszego Okręgu 1066 skarg, zawierających łącznie 2116 problemów. W porównaniu do roku poprzedniego, liczba skarg wzrosła o 8%, a problemów o 2,2%. Zasadność skarg utrzymała się na poziomie ok. 70%. Kilka przykładowych wskaźników liczbowych w latach dot. skarg przedstawia poniższa tabela: Rok Liczba skarg w tym % skarg: -dot. wynagrodzeń - od byłych pracowników i anonimowe -dot. warunków pracy Odsetek skarg niezasadnych % 59% 47% 43% 42,5% 42% 47,8% 42,6% 52% 47% 65% 51% 67,7% 65% 65,8% 65,3% 12% 10% 12% 19% 14% 18,8% 13,7% 18,7% 14% 12% 23,5% 19,5% 24% 30% 30% 30% a) skargi ogółem Jak wspomniano wyżej, odnotowano wpływ 1066 skarg. Analizując dane dotyczące ww. spraw można przytoczyć poniższe wnioski. I tak: Podmioty inspirujące podjęcie interwencji: lp Wyszczególnienie Symbol Ilość Odsetek 1. Pracownicy - imiennie 20A ,1% 2. Związki zawodowe 20B 23 2,2% 3. Byli pracownicy 20C ,7% 4. Anonimy 20D ,6% 5. Niepełnosprawni 20E 9 0,8% 6. Pozostali 20F 49 4,6% Razem % Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 21

22 Problematyka skarg: lp Wyszczególnienie Ilość Odsetek 1. Problemy ogółem, % w tym: Wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia 2. pieniężne ze stosunku pracy ,6% Nawiązywanie i rozwiązywanie stosunków 3. pracy ,5% 4. Warunki pracy * ,7% 5. Czas pracy 204 9,6% 6. Wypadki przy pracy **) 27 1,3% 7. Inne***) 176 8,3% *) nieprawidłowy stan obiektów i pomieszczeń pracy, brak wyposażenia w środki ochrony indywidualnej oraz obuwie i odzież roboczą, warunki stanowisk pracy odbiegające od wymaganych, brak szkoleń bhp pracowników, badań lekarskich, oceny ryzyka zawodowego. **) odmowa sporządzenia dokumentacji powypadkowej i nieprawidłowości przy jej sporządzaniu; ***) zagadnienia m.in. urlopów pracowniczych, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, układów zbiorowych pracy, mobbingu, nierównego traktowania w zatrudnieniu, ochrony pracy kobiet i młodocianych. W 32 przypadkach (ok. 3,8 %) przeszkodą do przeprowadzenia działań kontrolnych była niemożność nawiązania kontaktu z pracodawcami. W związku z utrudnianiem działalności organom Inspekcji Pracy skierowano 14 zawiadomień do Prokuratury o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw z art kk. Dane statystyczne potwierdzają utrwalanie się tendencji dużej liczby interwencji bezzasadnych, których skala w okresie sprawozdawczym ukształtowała się na poziomie ponad 30% ogółem rozpatrzonych. Udział anonimowych nadawców kształtował się na poziomie 21,6%, a tradycyjnie dominowały skargi byłych pracowników (43,7%). Podkreślenia wymaga 4,5% wzrost wniosków interwencyjnych związków zawodowych. Częściej inspektorzy pracy stawali przed koniecznością interwencji w jednostkach ochrony zdrowia (wzrost o 92,3%), obsługi nieruchomości (70,3%), edukacji (40%), handlu (18%). Spadek dot. administracji publicznej (14.3%), transportu (13,8%), przetwórstwa przemysłowego (4,9%). 22 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

23 W okresie sprawozdawczym 50% interwencji odnotowano w zakładach zatrudniających do 9 pracowników (wzrost o 46,7% wobec 2009r.), a 14% spadek dot. podmiotów o zatrudnieniu pracowników. Na odnotowanie zasługuje 37,5% wzrost interwencji w sektorze publicznym. Poprawę w zakresie stanu regulowania zobowiązań finansowych wobec pracowników sugeruje ok. 31% spadek kwoty objętej nakazami płatniczymi inspektorów pracy. Uwzględniając fakt, że ok. 78,5% kwoty nakazanej stanowiły zaległości płacowe wobec pracowników 9 przedsiębiorstw, sytuacja wydaje się optymistyczna. Od lat nie zmienia się lista przyczyn inspirujących występowanie ze skargami na działanie pracodawców. Za podstawowe należy przyjąć: zmiany przepisów prawa pracy, ich nieznajomość przez pracodawców; wadliwa interpretacja i niewłaściwe stosowanie przepisów w praktyce. świadome działanie pracodawców na niekorzyść osób zatrudnionych. trudna sytuacja ekonomiczna niektórych firm; Mimo poważnej skali naruszeń w dziedzinie prawa pracy zatrudnieni powściągliwie zwracają się do PIP ze skargami na postępowanie swoich pracodawców z obawy przed utratą miejsca pracy i niemożliwością znalezienia innego zatrudnienia w związku z sytuacją na rynku pracy daleką od pożądanej. W działalności inspektorskiej niedogodność w szybkim i kompleksowym rozpatrywaniu skarg stanowią zmiany adresów siedzib firm, lokowanie firm w mieszkaniach prywatnych, brak dokumentacji pracowniczej, w tym umów o pracę, list płac, ewidencji czasu pracy, a niekiedy wręcz arogancja i poczucie bezkarności przedsiębiorców zatrudniających pracowników. b) skargi związków zawodowych W 2010r. związki zawodowe złożyły 23 wnioski (wzrost o 4,5% wobec 2009r.) o podjęcie interwencji w kierunku wyeliminowania sygnalizowanych naruszeń prawa w zakładach pracy. Wśród podmiotów inspirujących wizytacje dominowały NSZZ Solidarność (47,8%) i OPZZ (39,1%). Wnioskami o interwencję objęto m.in. problematykę wynagrodzeń za pracę i in. świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy (27,5%), warunków pracy (15,7%), czasu Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 23

24 pracy (13,7%), nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy (13,7%), funduszu świadczeń socjalnych (11,8%). Skargi bezzasadne stanowiły 29,4% ogółem zbadanych. Podkreślenia wymaga fakt, że spadła skala interwencji w przedsiębiorstwach transportowych. Na poziomie roku poprzedniego utrzymały się wizytacje w jednostkach ochrony zdrowia, radykalny wzrost odnotowano w edukacji. Kontrole w jednostkach publicznych stanowiły 47,8% interwencji. c) skargi dot. równego traktowania w zatrudnieniu i mobbingu W okresie sprawozdawczym zarejestrowano 21 skarg pracowniczych dotyczących dyskryminacji i mobbingu. Nie odnotowano wniosków o interwencję w zakresie molestowania seksualnego. Wyszczególnienie Liczba wpływ zasadność ogółem, w tym: 21 0 dyskryminacja 4 0 mobbing 17 0 II.11. Inne działania OIP. 1. Porady prawne i techniczne. W okresie sprawozdawczym zgłosiło się podmiotów, którym udzielono porad, w tym prawnych i technicznych. Najliczniejszą grupę stanowili pracownicy , kolejną pracodawcy /przedsiębiorcy , byli pracownicy w liczbie 3.543, związki zawodowe 261, w tym 54 społecznych inspektorów pracy oraz inne podmioty Porad telefonicznych udzielono , ustnych , 288, a pisemnych 165. Problematykę porad zdominowały zagadnienia nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy (25,7%), wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy (14,6%), czasu pracy (11,2%), urlopów pracowniczych (10,8%), warunków pracy (8,6%), uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem (7,4%), rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących 24 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

25 pracowników (3,8%), zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (2,6%), legalności zatrudnienia (2,4%), wypadków przy pracy (1,7%). Kolejny rok potwierdził wysokie zapotrzebowanie na pomoc prawną. Również forma udzielonych porad oraz rodzaj osób pytających nie odbiegała od poziomu lat poprzednich. Problematyka prawa pracy nadal szeroko popularyzowana jest w mediach. Na łamach Gazety Lubuskiej i Wyborczej w 46 wydaniach prasowych publikowano odpowiedzi i wyjaśnienia na najczęściej zgłaszane pytania. Problematyka prawa pracy oraz bezpieczeństwa pracy była tematem 30 audycji radiowych i telewizyjnych. W mediach poruszano najistotniejsze i najbardziej aktualne problemy obejmujące szerokie spektrum zagadnień prawa i bezpieczeństwa pracy między innymi; tematykę czasu pracy, wynagrodzeń, zawierania umów o pracę na czas określony w świetle ustawy antykryzysowej, problemy związane z udzielaniem urlopów wypoczynkowych, dochodzeniem roszczeń ze stosunku pracy zarówno przed sądem pracy jak również inspektorem pracy. Poruszano też zagadnienia wypadków przy pracy w szczególności zwracając uwagę na zdarzenia mające związek z pracą na wysokości oraz działań prewencyjnych podjętych w tym zakresie, obowiązków pracodawców w okresie występowania upałów, czy niskich temperatur. Niesłabnące zapotrzebowanie na pomoc prawną jest skutkiem przede wszystkim wątpliwej jakości tworzonego prawa powodującego problemy interpretacyjne, jego nieznajomości, a niekiedy świadomym jego łamaniem. Pracodawcy często też traktują służby prawne inspekcji jako instytucję zastępującą im dział kadr lub radcę prawnego. 2. Wydawanie zezwoleń na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dzieci. W 2010r. wydano 4 zezwolenia na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych dzieci. O zezwolenie na udział dzieci w próbach i spektaklu Księga dżungli wystąpił Lubuski Teatr im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze. Nie wystąpiły przypadki odmowy wydania zezwolenia lub jego cofnięcia. 3. Kary pieniężne. Podczas kontroli firm transportowych w zakresie czasu prowadzenia pojazdu oraz obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców inspektorzy pracy, działając w oparciu o taryfikator stanowiący załącznik do ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym, wydali 21 decyzji nakładających na 21 przewoźników kary pieniężne w łącznej kwocie zł. Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 25

26 W jednym przypadku zaszła konieczność wystąpienia do Urzędu Skarbowego o wyegzekwowanie kwoty 17400zł. 4. Niezgodność rodzaju umowy z charakterem wykonywanej pracy W okresie sprawozdawczym inspektorzy pracy nie występowali do sądów z powództwami o ustalenie stosunków pracy. Podczas kontroli 21 zakładów zebrali materiał dający podstawy wydania wystąpień obejmujących 20 wniosków o wyeliminowanie niezgodności rodzaju zawartych umów z charakterem pracy wykonywanej przez 83 osoby, w tym 3 świadczące pracę na zasadzie samozatrudnienia. Inspektorzy stwierdzili popełnienie 4 wykroczeń z art. 281 pkt. 1 Kodeksu pracy, polegających na zastępowaniu formy pracowniczej umowami cywilnoprawnymi (zlecenia, o dzieło), bądź samozatrudnieniem. W trzech przypadkach inspektor sankcjonował wykroczenia grzywnami, nałożonymi w drodze mandatów karnych, w łącznej kwocie 5200zł, a w jednym środkiem wychowawczym. Na dzień sporządzania raportu pracodawcy poinformowali o sposobach realizacji 50% wniosków wystąpień. II.12. Efekty działalności kontrolno nadzorczej Podobnie jak w poprzednich latach, praca i zaangażowanie inspektorów pracy przyniosło wymierne korzyści w zakresie poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy w kontrolowanych przedsiębiorstwach. Należy jednak podkreślić, że uzyskane efekty były w poszczególnych zakładach zróżnicowane, gdyż w dużej mierze zależały od kondycji finansowej, pozycji na rynku i perspektyw rozwoju tych firm. Na stopień poszanowania prawa miało też wpływ przekonanie kadry zarządzającej, że warto jest dbać o sprawy bhp, bo dobre warunki pracy przekładają się również na jakość produkowanych wyrobów lub świadczonych usług oraz wizerunek firmy. Statystyczne ujęcie rezultatów pracy inspektorów stanowi ważny wyznacznik skuteczności, choć oczywiście nie wyczerpuje całokształtu działań Okręgowego Inspektoratu Pracy w Zielonej Górze na rzecz likwidowania nieprawidłowości w zatrudnieniu oraz zagrożeń w środowisku pracy. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze efekty działań w roku sprawozdawczym (na podstawie rekontroli i pism informujących o wykonaniu wniosków wystąpień inspektorskich). Niektóre z nich można ująć w postaci danych liczbowych: 26 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

27 wyeliminowanie nieprawidłowości z zakresu stosunku pracy, w tym legalności zatrudnienia wobec do pracowników, wyeliminowanie nieprawidłowości związanych z przestrzeganiem przepisów o czasie pracy wobec pracowników, w tym nieprawidłowości w zakresie ewidencji i określania norm czasu pracy wobec pracowników, wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie udzielania i naliczania urlopów pracowniczych w stosunku do pracowników, wyegzekwowanie dla 2885 pracowników należności na kwotę zł. (do czasu sporządzenia sprawozdania). Ponadto, w wyniku kontroli wyegzekwowali wykonanie przez pracodawców (na podstawie wyników rekontroli i pism informujących o wykonaniu decyzji inspektorów pracy) obowiązków określonych w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym dotyczących : obiektów i pomieszczeń pracy (w odniesieniu do pracowników), zaplecza higieniczno-sanitarnego i środków higieny osobistej (dla pracowników), wentylacji, ogrzewania i oświetlenia (dla pracowników), przygotowania do pracy (dla pracowników), urządzeń i instalacji energetycznych (dla pracowników ), maszyn i urządzeń technicznych (w odniesieniu do pracowników), dostosowania stanowisk i procesów pracy (dla pracowników), ograniczenia narażenia i zagrożeń czynnikami szkodliwymi (w odniesieniu do pracowników ). W wyniku działań inspektorów pracy, tj. wydanych nakazów natychmiastowego wstrzymania pracy lub skierowania do innych prac, zlikwidowane zostało w kontrolowanych zakładach bezpośrednie zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników. Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 27

28 III. Działalność prewencyjna i informacyjno-promocyjna III.1. Programy prewencyjne. W 2010 roku zrealizowano 9 programów prewencyjnych, w ramach których przeprowadzono szkolenia dla 1313 podmiotów. Wykaz programów prewencyjnych wraz z liczbą uczestników zawarto w poniższej tabeli. Tabela: Wykaz programów prewencyjnych wraz z liczbą uczestniczących w nich podmiotów. Lp. Programy prewencyjne Temat Liczba podmiotów objętych programem 1 Kampania informacyjno-prewencyjna w budownictwie Kampania prewencyjna: czas pracy, a wypadki drogowe 46 3 Kampania informacyjna związana z wejściem w życie pakietu antykryzysowego 29 4 Zarządzanie bezpieczeństwem w zakładach (do 50 zatrudnionych), w których występuje duże nasilenie wypadków przy pracy Program informacyjno-prewencyjny dla zakładów branży meblowej oraz firm produkujących wyroby z włókien poliestrowo szklanych 83 6 Działania prewencyjne wspomagające kontrole dot. wymagań zasadniczych i minimalnych Kultura bezpieczeństwa Ochrona pracy w rolnictwie indywidualnym Zdobądź Dyplom PIP 35 W ramach działalności prewencyjnej rozpowszechniono ponad wydawnictw specjalistycznych (broszury, ulotki, poradniki, afisze, listy kontrolne), a do blisko 350 pracodawców skierowano pisma profilaktyczne z opisem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, charakterystycznych dla określonych rodzajów prac lub sektorów gospodarki. 1. Kampania informacyjno-prewencyjna w budownictwie Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze prowadził w 2010 r. szeroko zakrojone działania prewencyjne, które miały na celu zwiększenie świadomości 28 Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze

29 zagrożeń zawodowych w budownictwie. Zasadniczym celem kampanii było przekonanie inwestorów, kierowników budów i pracodawców branży budowlanej, że warto jest dbać o bezpieczeństwo pracy. Lokalne działania zostały wsparte ogólnopolską kampanią medialną Szanuj Życie, która w obrazowy sposób zestawia niewspółmiernie wysokie koszty wypadków przy pracy z wydatkami, które ponoszą pracodawcy na zabezpieczenie zdrowia i życia swoich pracowników. Podczas systematycznie prowadzonej działalności szkoleniowej współpracowaliśmy z partnerami jak: OHP, Urząd Dozoru Technicznego, Uniwersytet Zielonogórski, czy Lubuska Izba Budownictwa oraz Organizacja Pracodawców Ziemi Lubuskiej i Lubuska Organizacja Pracodawców. W kwietniu br. wspólnie z UDT i Uniwersytetem Zielonogórskim zorganizowaliśmy seminarium pod hasłem Bezpieczeństwo pracy przy eksploatacji maszyn i urządzeń na placu budowy. Na terenie budowy Centrum Rekreacyjno-Sportowego w Zielonej Górze zorganizowaliśmy szkolenie dla firmy Skanska oraz podwykonawców inwestycji połączone z pokazem sprzętu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości. Przedstawiciel jednej z firm, zajmującej się dystrybucją tego typu środków, zademonstrował najnowsze rozwiązania techniczne chroniące przed upadkiem w kontekście kosztów i skutków takiego wypadku. W maju przeprowadziliśmy szkolenia dla uczestników programu Promocja standardów BHP, w którym wzięło udział 33 pracodawców branży budowlanej. Program został pozytywnie zakończony przez 21 przedsiębiorców, którzy zostali uhonorowani, podczas uroczystej gali, świadectwami uczestnictwa. Kolejnym przedsięwzięciem było szkolenie na rzecz Lubuskiego Stowarzyszenia Dekarzy, gdzie referat nt. bhp podczas prac na wysokości wygłosił inspektor pracy R. Burghardt. W sierpniu uczestniczyliśmy w szkoleniu dla wykonawcy odcinka autostrady A2 - Strabag Sp. z o.o. oraz podwykonawców inwestycji. Nadal szczególną rolę w realizacji kampanii pełnią działania prowadzone dla uczniów szkół budowlanych i OHP ukierunkowane na kształtowanie prawidłowych postaw bezpieczeństwa pracy wśród młodych ludzi. 2. Kampania prewencyjna: czas pracy, a wypadki drogowe W okresie sprawozdawczym działaniami prewencyjnymi w ramach kampanii objęto 46 podmiotów. Realizacja programu oparta została na współpracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze 29