Lipoproteina(a): Lp(a) Jak udowodniono to najlepsza metodyka na rynku

Transkrypt

1 Lipoproteina(a): Lp(a) Jak udowodniono to najlepsza metodyka na rynku

2 Podstawy Pomimo ukierunkowania działań na cholesterol LDL poprzez leczenie statynami, choroba sercowo-naczyniowa i bardziej swoiście zawał mięśnia serca pozostaje wiodącą przyczyną chorobowości i śmiertelności. Poza tradycyjnym pomiarem LDL istnieje potrzeba oceny dodatkowych przyczynowych czynników ryzyka 1. Czym jest lipoproteina(a) : Lp(a)? Badania na dużą skalę i międzynarodowe wytyczne opublikowane pomiędzy rokiem 2009 i 2010 wykazały, że Lp(a) jest głównym niezależnym genetycznym czynnikiem ryzyka przedwczesnej choroby sercowo-naczyniowej. Powinna ona być przedmiotem badań przesiewowych u wszystkich pacjentów o ryzyku od umiarkowanego do wysokiego. Lp(a) jest głównym niezależnym genetycznym czynnikiem ryzyka choroby sercowo-naczyniowej 2 Cząsteczki Lp(a) są podobne do LDL składającego się z rdzenia bogatego w cholesterol z dołączonym białkiem apob Jednakże Lp(a) w sposób unikalny różni się od LDL tym, że on także posiada białko apo(a) dołączone przez wiązanie dwusiarczkowe (patrz diagram) Apo (a) składa się z szeregu struktur kringle Istnieje 10 rodzajów kringle IV i tylko jedna kopia każdego typu z wyjątkiem typu 2. Kringle IV, typ 2 (KIV 2 ) jest szczególnie wrażliwa na wytwarzanie wielokrotne, zależnie od indywidualnych cech genetycznych (2-40 powtórzeń) Liczne powtórzenia KIV 2 wytwarzają różne izoformy oraz wywierają główny wpływ na wielkość białka apo(a), które ma wpływ na poziom Lp(a) Apo(A) jest syntetyzowana w wątrobie i wiąże się z nowo zsyntetyzowaną apob-100 Wielkość białka apo(a) jest określona genetycznie i zmienia się w szerokich granicach 1 tym samym poziomy Lp(a) mogą zmieniać się 1000-krotnie pomiędzy osobnikami 1 Poziomy osoczowe wzrastają zaraz po urodzeniu do stałego poziomu, w okresie kilku miesięcy, typowe osoczowe poziomy Lp(a) są podobne u mężczyzn i kobiet: jedna piąta (20%) ma poziomy powyżej 50 mg/dl.

3 2010 Wytyczne dotyczące Lp(a) 4 Ostatnie lata wykazały znaczne postępy w nauce i zrozumieniu Lp(a) oraz jego roli przyczynowej w przedwczesnej chorobie sercowo-naczyniowej. Podwyższone poziomy Lp(a) są skojarzone w znacznym stopniu ze znaczną czułością z ryzykiem choroby sercowonaczyniowej. To skojarzenie jest ciągłe i nie zależy od wysokich poziomów cholesterolu związanego i nie pozostającego w związku z LDL, ani od obecności innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Poziomy Lp(a) podobnie jak podwyższony LDL są przyczynowo związane z przedwczesnym rozwojem miażdżycy i choroby sercowo-naczyniowej. Tabela I Porównanie dowodów, które popierają tezę, że zarówno podwyższone stężenie cholesterolu LDL, jak i podwyższone Lp(a) powodują osobno chorobę sercowo-naczyniową 4 Szczegóły testu Podwyższony poziom cholesterolu LDL Podwyższony poziom Lp(a) Epidemiologia u ludzi Badania genetyczne u ludzi Badania mechanizmu działania Modele zwierzęce Badania interwencyjne u ludzi Bezpośrednia korelacja w licznych badaniach klinicznych Bezpośrednia korelacja w licznych badaniach klinicznych, np. w hipercholesterolemii rodzinnej Mechanizmy wyraźnie wykazane: LDL gromadzi się w błonie wewnętrznej i powoduje miażdżycę Miażdżycorodny wpływ w licznych badaniach klinicznych Badania dotyczące zastosowania statyn dały ostateczny dowód na istnienie związku przyczynowo-skutkowego Bezpośrednia korelacja w licznych badaniach klinicznych Bezpośrednia korelacja w licznych badaniach klinicznych, np. w polimorfizmie typu 2 kringle IV Mechanizmy podobne do tych dla LDL i/lub wpływów prozakrzepowych/antyfibrynolitycznych Miażdżycorodny wpływ w licznych badaniach klinicznych Badania kliniczne z niacyną dają korzystne wyniki Kogo poddawać badaniom przesiewowym? 4 Europejskie Towarzystwo Miażdżycowe sugeruje, że powinno się dokonać jednorazowego pomiaru Lp(a) u wszystkich pacjentów z pośrednim lub wysokim ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej/choroby niedokrwiennej serca, u których stwierdza się: i. Przedwcześnie występująca choroba sercowo-naczyniowa ii. Hipercholesterolemia rodzinna iii. Wywiad rodzinny przedwczesnej choroby układu sercowo-naczyniowego i/lub podwyższonego poziomu Lp(a) iv. Nawracająca choroba sercowo-naczyniowa pomimo leczenia lekiem z grupy statyn v. 3% ryzyko wystąpienia zakończonej zgonem i/lub nie zakończonej zgonem choroby sercowo-naczyniowej w okresie 10 lat według wytycznych europejskich vi. 10% ryzyko wystąpienia zakończonej zgonem i/lub nie zakończonej zgonem ChNS w okresie 10 lat według wytycznych z USA Powtarzanie pomiarów jest potrzebne wyłącznie wtedy, gdy leczenie z powodu wysokiego Lp(a) zostało zainicjowane w celu oceny odpowiedzi terapeutycznej. Dowody naukowe w sposób jednoznaczny popierają pogląd, że Lp(a) jest nadrzędnym celem dla zmniejszenia ryzyka sercowonaczyniowego, poza tym skojarzonym z cholesterolem LDL. Lekarze klinicyści powinni brać pod uwagę badania przesiewowe u pacjentów leczonych statynami z nawracającą chorobą serca, dodatkowo u pacjentów uważanych za tych, którzy posiadają od umiarkowanego do wysokiego ryzyka choroby serca - Uzgodnione stanowisko EASl 5

4 Pożądane poziomy 4 Tabela 2 Pożądane poziomy dla cholesterolu związanego z lipoproteiną o niskiej gęstości a poziomami lipoproteiny(a) w stanie na czczo i po jedzeniu 4 Pacjenci z chorobą układu sercowo-naczyniowego i/lub cukrzycą Inni pacjenci i osobnicy Wyższe poziomy dowodów na leczenie cholesterol LDL < 2 mmol/l a (< 77mg/dl) < 3 mmol/l a (116 mg/dl) Lp(a) < 80. tego percentyla (<~50 mg/dl b ) < 80. tego percentyla (<~50 mg/dl b ) la: metaanaliza randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych z grupą leczoną statyną la: metaanaliza randomizowanych, kontrolowanych placebo badań klinicznych z grupą leczoną niacyną a Zgodnie z wytycznymi europejskimi z 2007 roku b 80. percentyl w przybliżeniu odpowiada 50 mg/dl u osobników rasy kaukaskiej. Jak leczyć podwyższony poziom Lp(a)? Pacjenci z wysokim lub umiarkowanym ryzykiem wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej powinni być poddawani badaniom przesiewowym w kierunku Lp(a) 1 Zmniejszenie Lp(a) poniżej wartości odcięcia powinno być nadrzędnym celem leczenia wraz z obniżaniem poziomu cholesterolu LDL 1 Generalnie rzecz biorąc zmiany stylu życia nie mają silnego wpływu na poziomy Lp(a) 1 Ogólnie, seryjny pomiar Lp(a) nie jest wymagany, a jedynie wymaga tego, żeby był powtarzany przy ocenie odpowiedzi terapeutycznej Jeżeli Lp(a) jest powyżej wartości odcięcia, leczenie powinno się koncentrować na zmniejszaniu ryzyka u pacjenta. 1 Dodatkowo można rozważyć leczenie niacyną, szczególnie u pacjentów z wysokim ryzykiem, jako że jak wykazano obniża to Lp(a) o 30-40%. 1 Sposoby leczenia oparte na niacynie, jak wykazano powodują poprawę aterogennego profilu lipidowego u pacjenta (podwyższając HDL-C, zmniejszają LDL-C, zmniejszają Lp(a) i trójglicerydy) U młodych osób i pacjentów w średnim wieku 8 z dowodami na postępującą chorobę niedokrwienną serca i znamiennie podwyższonym osoczowym poziomem Lp(a) należy rozważyć aferezę LDL która skutecznie usuwa Lp(a) 4

5 Dobór właściwego testu Lp(a) Na poziomy Lp(a) w znaczny sposób wpływa wielkość dołączonego białka apo(a) 7. Zmienność wielkości apo(a) stanowi poważne wyzwanie w pomiarze immunochemicznym Lp(a) z następujących powodów 7 : i. Przeciwciała powinny posiadać niewrażliwą na izoformę immunoreaktywność na lp(a) ii. Dobór wielkości apo(a) w kalibratorze testu wydaje się być losowy i nie jest reprezentatywny dla wszystkich zmian wielkości apo(a) stwierdzonych w populacji ogólnej iii. W zależności od wielkości apo(a) stosowanego w kalibratorze, wiele komercyjnie dostępnych testów albo niedoszacowuje albo przeszacowuje stężenia Lp(a) w osoczu tak więc silny wpływ na nie posiada odchylenie apo(a) zależne od wielkości" Użycie niewłaściwej metodyki oznaczania Lp(a) jest wysoce prawdopodobne, że może prowadzić zarówno do wyników fałszywie ujemnych jak fałszywie dodatnich7. Prowadzi to do potencjalnie niewłaściwej klasyfikacji znacznej liczby pacjentów zarówno o wysokim jak i niskim ryzyku7 Szczegóły testu Randox Lp(a) Jak udowodniono to najlepsza metodyka na rynku Test Randox zawiera bardzo wysoką gęstości przeciwciał niewrażliwych na izoformy oraz odczynnika wykrywającego zapewniającego to, że wykrywana jest większa ilość przeciwciał przeciwko Lp(a) i większa dokładność pomiarów Randox wytwarza 5-punktowy kalibrator, który uwzględnia heterogenność cząsteczki Lp(a) dla każdego z poziomów, powodując doskonałą zamienność kalibratora próbkami pacjenta Płynny, gotowy do użycia test IT Znakomita trwałość (30 dniowa trwałość otwartej fiolki w analizatorze) Nie jest wymagane przygotowanie próbki W pełni zautomatyzowane aplikacje dostępne w szerokim zakresie analizatorów

6 Szczegóły testu Randox Lp(a) Wysoka jakość odczynników Zakres pomiaru testu - 2,1-90 mg/dl. Czułość - 2,1 mg/dl. Precyzja - Następujące współczynniki zmienności uzyskano na analizatorze Hitachi 717. Dokładność w serii Dokładność w serii Lipoproteina (a) Średnia (mg/dl) Średnia % CV 21,0 1, ,5 1, ,05 2, ,19 3, ,58 3, ,48 2,83 20 n Opis produktu Rozmiar Nr katal. Zestaw do oznaczania Lp(a) Zestaw Lp(a) dla Dimension Kalibrator Lp(a) Próbka kontrolna poziomu Lp(a) (Poziom 3) Próbka kontrolna poziomu lipidów (Poziom 1) Próbka kontrolna poziomu lipidów (Poziom 2) Próbka kontrolna poziomu lipidów (Poziom 3) 1x10 ml, 1x6 ml 1x30 ml, 1x15 ml 4x40 T 5x1 ml 3x1 ml 5x3 ml lub 5x1 ml 5x3 ml lub 5x1 ml 5x3 ml lub 5x1 ml LP3403 LP2757 LP2878 LP3404 LP3406 LE2661 lub LE2668 LE2662 lub LE2669 LE2663 lub LE2670 Zastosowania przyrządów dla Randox Lp(a) Przyrządy Abbott Aeroset/Architect ABX Pentra 400 BS 120/200/300/400 BT 2000/BT3000/ILAB 300/Targa CL 7200, ILab 1800, ILab 900 Express 550 Humalyzer 850, Humalyzer 900S ILAB 600 ILAB 900/ILAB1800/Shimadzu CL 7200 Kone Progress, Kone Specific Konelab 20i/30i/60i Lisa /Mascott Plus/Clinline Manual Menarini Alcyon 300/Alcyon Falcor Olympus AU400/AU600/AU2700 Olympus AU560 Olympus AU800/AU1000 Ortho Vitros Fusion Prestige 24i/Saphire RA 1000, RA Opera, RA XT Randox RX daytona, RX imola Roche Cobas 4000 Roche Cobas 6000 (c501) Roche Cobas FARA Roche Cobas Integra 400 Roche Hitachi 704 Roche Hitachi 717 Roche Hitachi 747/Modular P Roche Hitachi 902 Roche Hitachi 904/911/912 Roche Hitachi 917/P Module Siemens Dimension Synchron CX 4/5/7/9/LX20 Unicel 600/800 Technicron RA1000/RAXT/Opera Vitalab Flexor/Selectra E/Selectra II

7 Piśmiennictwo 1. Kamstrup PR, Tybjaerg-Hansen A, Steffensen R, Nordestgaard BG. Genetically elevated lipoprotein(a) and increased risk of myocardial infarction. JAMA 2009;301: Erqou S, Kaptoge S, Perry PL, Di AE, Thompson A, White IR, Marcovina SM, Collins R, Thompson SG, Danesh J. Lipoprotein(a) concentration and the risk of coronary heart disease, stroke, and nonvascular mortality. JAMA 2009;302: Utermann G. Lipoprotein(a). In: Scriver CR, Beaudet AL, Sly WS, Valle D, eds. The Metabolic and Molecular Bases of Inherited Disease. 8th ed. New York: McGraw-Hill; p Nordestgaard BG, Chapman MJ, Ray K, Borén J, Andreotti F, Watts GF, Ginsberg H, Amarenco P, Catapano A, Descamps OS, Fisher E, Kovanen PT, Kuivenhoven JA, Lesnik P, Masana L, Reiner Z, Taskinen MR, Tokgözoglu L, Tybjærg-Hansen A; European Atherosclerosis Society Consensus Panel. Lipoprotein(a) as a cardiovascular risk factor: current status. Eur Heart J. 2010; 31(23): aspx 6. Chapman MJ, Redfern JS, McGovern ME, and Giral P. Niacin and fibrates in atherogenic dyslipidemia: Pharmacotherapy to reduce cardiovascular risk. Pharmacol Ther 2010; 126: Marcovina SM, Albers JJ, Scanu AM, Kennedy H, Giaculli F, Berg K, Couderc R, Dati F, Rifai N, Sakurabayashi I, Tate JR, Steinmetz A. Use of a reference material proposed by the International Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine to evaluate analytical methods for the determination of plasma lipoprotein(a). Clin Chem. 2000; 46(12): Thompson G.R. Recommendations for the use of LDL apheresis. Atherosclerosis 2008; 198: RX imola Skierowany do średnich i dużych laboratoriów RX imola to analizator kliniczny o swobodnym dostępie, który można umieścić na stole laboratoryjnym.jego maksymalna wydajność to 560 testów na godzinę, włączając w to oznaczenia elektrolitów (ISE). RX daytona Analizator kliniczny RX daytona, który może zostać umieszczony na stole laboratoryjnym, może przeprowadzić 450 testów na godzinę łącznie z oznaczeniami elektrolitów (ISE) dzięki opcjonalnemu urządzeniu ISE. RX suzuka Najnowszy członek rodziny analizatorów RX. RX suzuka to w pełni zautomatyzowany, odrębny analizator kliniczny o swobodnym dostępie i wydajności 1200 testów na godzinę, włączając w to oznaczenia elektrolitów (ISE).

8 Międzynarodowa siedziba firmy RANDOX Randox Laboratories Limited, 55 Diamond Road, Crumlin, Co. Antrim, Wielka Brytania, BT29 4QY T +44 (0) F +44 (0) E marketing@randox.com I Firma Randox posiada umowy o sprzedaży i dystrybucji w ponad 130 państwach. Australia, Brazylia, Chiny, Republika Czeska, Francja, Niemcy, Hong Kong, Indie, Włochy, Jamajka, Polska, Portugalia, Puerto Rico, Rosja, Słowacja, Republika Południowej Afryki, Korea Południowa, Hiszpania, Szwajcaria, USA i Wietnam są reprezentowane bezpośrednio przez Randox Companies Australia Randox (Australia) Pty Ltd. Suite 2/4 Charles Street, Paramatta, NSW 2150, Australia. Tel: +61 (0) Faks: +61 (0) Brazylia Randox Brasil Ltda Rua Fernandes Moreira, 415 CEP: São Paulo / SP - Brazylia Tel: Faks: Chiny Randox Laboratories Ltd. Biuro przedstawiciela w Szanghaju Room , Fortune Times Tower, No.1438 North, Shanxi Road, Dystrykt Putuo, Szanghaj, Chiny Tel: Faks: Republika Czeska Randox S.R.O. BHM, Sovadinova 7, Breclav 2, Republika Czeska. Tel/Faks: +420 (0) Francja Laboratoires Randox Roissy Parc, ZAC du Moulin rue du Noyer, BP 40, Roissy en France Tel: +33 (0) Fax: +33 (0) Niemcy Randox Laboratories GmbH Wilhelmstr. 147a, Wülfrath, Niemcy. Tel: +49 (0) 2151/ Faks: +49 (0) 2151/ Hong Kong Randox Laboratories Hong Kong Room 602, Skyline Commercial Centre, No Wing Lok Street, Sheung Wan, Hong Kong Tel: Faks: Indie Randox Laboratories India Pvt Ltd. 3rd Floor, Godrej Coliseum, Somaiya Hospital Road, Off. Eastern Express Highway, Sion (East), Bombaj , Indie Tel: Faks: Włochy Randox Laboratories Ltd. Corso Montevecchio 37, Turyn, Włochy. Tel: Faks: Polska Randox Laboratories ul. Wolność 7 lok. 15, , Warszawa. Tel: +48 (0) Faks: +48 (0) Portugalia Irlandox Laboratorios Quimica Analitica Ltda Rua Agostinho de Jesus e Sousa 258, Porto, Portugalia. Tel: Faks: Puerto Rico Randox de Puerto Rico PMB 590 PO Box San Juan, PR Tel: Faks: Republika Irlandii Randox Teoranta Meenmore, Dungloe, Co Donegal, Republika Irlandii Tel: Słowacja Randox S.R.O. Vilová 2, Bratysława, Słowacja. Tel: Faks: Republika Południowej Afryki Randox Laboratories (SA) (PTY) Ltd Unit 69F Allandale Business Park Cnr. Le Roux Avenue & Morkels Close Halfway House, Midrand, Republika Południowej Afryki Tel: Korea Południowa Randox Korea Ltd. 904 Doosan Venturedime 126-1, Pyeongchon, Dongan-gu, Anyang City, Kyeonggi-do, Korea Południowa Tel: +82 (0) Faks: +82 (0) Hiszpania Laboratorios Randox S.L. C/Enric Prat de la Riba, 226, 1 Planta, L Hospitalet de Llobregat, Barcelona. Tel: Faks: Szwajcaria Randox Laboratories Ltd. (Switzerland) C/O Wirtschafts-Treuhand Auctor Schwyz AG, Oberer Steisteg 18, 6430 Schwyz, Szwajcaria. Tel: Faks: Wielka Brytania Randox Laboratories Ltd. 55 Diamond Road, Crumlin, Co. Antrim, Wielka Brytania, BT29 4QY Tel: +44 (0) Faks: +44 (0) USA Randox Laboratories-US, Ltd. 515 Industrial Boulevard, Kearneysville, Zachodnia Wirginia, Tel: Linia bezpłatna: 8664 RANDOX Faks: Linia bezpłatna: 8664 RANDOX 1 Wietnam Randox Laboratories Ltd. Vietnam Villa Phuc Thinh 2Bis Nguyen Thi Minh Khai St. Dakao Ward, District 1, Ho Chi Minh City, Wietnam. Tel: Faks: Randox Laboratories Limited, ul. Wolnosc 7 lok. 15, , Warszawa t +48 (0) f +48 (0) e marketing@randox.com I Randox Laboratories Limited, 55 Diamond Road, Crumlin, County Antrim, BT29 4QY, United Kingdom T +44 (0) f +44 (0) E marketing@randox.com I Information correct at time of print. All Randox products made in the UK. Randox Laboratories Limited is a company registered within Northern Ireland with company number N.I VAT Registered Number: GB Product availability may vary from country to country. Please contact your local Randox representative for information. LT064POL DEC11