FAKTY I LICZBY RAPORT O STANIE ZDROWIA NA ŚWIECIE 2003 KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI

Transkrypt

1 FAKTY I LICZBY RAPORT O STANIE ZDROWIA NA ŚWIECIE 2003 KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI PRZEWIDYWANA DŁUGOŚĆ ŻYCIA Przewidywana długość życia w roku 2002 osiągnęła średnią światową 65,5 lat. Dla porównania, w latach wynosiła ona tylko 46,6 lat. Ekstrema tej średniej wynoszą średnio 78 lat osiągane przez kobiety w państwach rozwiniętych i średnio 46 lat osiągane przez mężczyzn niektórych państw Afryki Subsaharyjskiej. Najdłuższa przewidywana długość życia wynosi 85 lat i jest ona notowana wśród kobiet w Japonii; a najkrótsza wynosi 32 lata i jest notowana wśród mężczyzn w Sierra Leone. PRZEWIDYWANA DŁUGOŚĆ ŻYCIA W WYBRANYCH KRAJACH DŁUGOŚĆ ŻYCIA PRZY URODZENIU (LATA) PAŃSTWO MĘŻCZYŹNI KOBIETY Australia 77,9 83,0 Brazylia 65,7 72,3 Chiny 69,6 72,7 Egipt 65,3 69,0 Francja 75,9 83,5 Indie 60,1 62,0 Nigeria 48,0 49,6 Federacja Rosyjska 58,4 72,1 UK 75,8 80,5 USA 74,6 79,8 Polska 70,6 78,7 ŚWIATOWE ZDROWIE TO DZIEDZINA KONTRASTÓW: FRAGMENTY RSZŚ 2003 Podczas, gdy przewidywana długość życia dziewczynki urodzonej w Japonii wynosi ok. 85 lat, dziewczynce urodzonej w tym samym momencie w Sierra Leone przewiduje siętylko około 36 lat zycia Japonka otrzymywać będzie szczepionki, odpowiedni pokarm i dobre wykształcenie. Gdy zostanie matką, będzie korzystać z wysokiej jakości opieki medycznej. W miarę upływu czasu być może zacznie chorować na choroby przewlekłe, ale dostępna będzie dla niej doskonała służba zdrowia i rehabilitacja. Może oczekiwać, że na lekarstwa dla niej, przeznaczane będzie około 550 US$ rocznie, a w miarę potrzeby nawet więcej. W tym samym czasie dziewczynka w Sierra Leone ma niewielką szansę na otrzymanie szczepionek, ale istnieje duze prawdopodobienstwo, ze będzie w dzieciństwie będzie niedożywiona. Wyjdzie za mąż prawdopodobnie we wczesnej młodości a następnie urodzi sześcioro lub więcej dzieci bez jakiejkolwiek opieki profesjonalnej poloznej. Jedno lub więcej spośród jej dzieci umrze we wczesnym dzieciństwie a ona sama będzie w grupie wysokiego ryzyka śmierci podczas porodu. Jeśli zachoruje, może oczekiwać środków farmakologicznych o wartości 3US$ na rok. Jeśli przeżyje wiek średni, na pewno rozwinie choroby przewlekłe i bez dostępu do odpowiednich leków umrze przedwcześnie. JAPONIA SIERRA LEONE Populacja całkowita 2002 (w tyś.) % populacji w wieku 60 lat lub wyżej, ,4 4,7 Przewidywana długość życia kobiet, 2002 (w latach) 85,3 35,7 Prawdopodobieństwo śmierci wśród kobiet przed 5 rokiem życia (na 1000)

2 ŚMIERTELNOŚĆ WŚRÓD DZIECI W 2002 roku zmarło około 10,5 miliona dzieci poniżej 5 roku życia. Dla porównania, w roku 1970 zmarło ich ponad 17 milionów. Niemal wszystkie z tych zgonów 98% miało miejsce w państwach rozwijających się, 19 z 20 państw dotkniętych najwyższą śmiertelnością wśród dzieci, leży w Afryce. Najwyższy wskaźnik śmiertelności wśród dzieci poniżej 5 roku życia wynosi 33,2% dla chłopców oraz 30,3% dla dziewcząt i dotyczy Sierra Leone. Najniższy wskaźnik śmiertelności wśród dzieci poniżej 5 roku życia wynosi 0,4% i dotyczy on chłopców w Finladii, Islandii, Japonii i Szwecji, oraz 0,3% dziewczynek w Finlandii, Islandii, Monaco, San Marino, Singapurze i Szwecji. Śmiertelność wśród dzieci osiągnęła na świecie średnią 8% w 2002 roku. Dla porównania, w roku 1970 wynosiła 14,7%. W 9 państwach, z których 8 leży w Afryce, obecny poziom jest wyższy niż ten sprzed 20 lat. W krajach rozwijających się, około 7 na 10 głównych przyczyn zgonów wśród dzieci stanowią choroby zakaźne, co stanowi około 60% ogólu wszystkich zgonów. Głównymi przyczynami zgonów były: PRZYCZYNA LICZBA (W TYŚ.) Infekcje dolnych dróg oddechowych 1856 Biegunki 1566 Malaria 1098 Odra 551 HIV/AIDS 370 Błonnica 301 Tężec 185 ŚMIERTELNOŚĆ DOROSŁYCH Ponad 60% ludzi w krajach rozwiniętych dożywa około 70 lat. Dla porównania, tego wieku dożywa tylko około 30% ludności krajów rozwijających się. Na 45 milionów zgonów wśród dorosłych, które miały miejsce w roku 2002 na całym świecie, 32 miliony, czyli około 75%, było spowodowanych przez choroby nie - zakaźne.hiv/aids jest wiodącą przyczyną śmierci wśród dorosłych mężczyzn pomiędzy 15 a 59 rokiem życia. WIODĄCE PRZYCZYNY ŚMIERCI WŚRÓD DOROSŁYCH NA ŚWIECIE, DANE Z 2002 ROKU. ŚMIERTELNOŚĆ DOROŚLI W WIEKU ŚMIERTELNOŚĆ DOROŚLI W WIEKU 60 I WIĘCEJ Pozycja Przyczyna L. Zgonów Pozycja Przyczyna L. Zgonów (tyś) (tyś.) 1. HIV/AIDS Zawał serca Zawał serca Udar mózgu Gruźlica Przewlekła obturacyjna Choroba Płuc Urazy komunikacyjne Infekcje dolnych dróg oddechowych Udar mózgu Rak płuc, oskrzeli i tchawicy Urazy (samouszkodzenia) Cukrzyca Przemoc Choroba nadciśnieniowa z zajęciem serca Marskość wątroby Rak żołądka Infekcje dolnych dróg oddechowych Gruźlica Przewlekła obturacyjna Choroba Płuc Rak okrężnicy i odbytnicy 477 2

3 Zawał serca i udar mózgu są jednymi z trzech wiodących przyczyn chorób dorosłych mężczyzn na świecie. HIV/AIDS jest główną przyczyną chorób wśród mężczyzn i drugą wśród kobiet, co w sumie daje około 6% ogólu obciążenia chorobami na świecie. Główną przyczyną ogólnoświatowego obciążenia chorobami wśród kobiet są depresyjne zaburzenia jednobiegunowe. HIV/AIDS AIDS jest wiodącą przyczyną śmierci dorosłych na świecie. Każdej doby, HIV/AIDS zabija blisko 5000 mężczyzn i kobiet oraz około 1000 ich dzieci w Afryce Subsaharyjskiej. Niemal 80% z prawie 3 milionów zgonów z powodu HIV/AIDS, które zanotowano na świecie w 2002 roku, miało miejsce w tym regionie. W tym samym czasie, około 5 milionów kolejnych osób na całym świecie zaraziło się wirusem HIV. HIV/AIDS: strategia osiągnięcia celu 3 do 5 Inicjatywa cel 3 do 5 ma na celu dostarczenie do roku 2005 terapii antyretrowirusowej trzem milionom ludzi w krajach rozwijających się. Ma to być osiągnięte poprzez: - zapewnienie zespołów reagowania kryzysowego na żądanie władz państwowych krajów najbardziej zagrożonych, gdzie nierówność pod względem dostępności leczenia wymaga najpilniejszego przeciwdziałania; - zorganizowanie odpowiednich udogodnień dla diagnostyki i dostępności leków przeciw AIDS; - publikacja jednolitych standardów i uproszczonych narzędzi do monitorowania postępów w programach leczenia; - rozpoczęcie intensywnych szkoleń i rozwoju kompetencji pracowników służb medycznych; - podjęcie starań o fundusze osiągnięcie celu 3 do 5 wymaga nie tylko funduszy na leczenie ale także ogromnych inwestycji w szkolenia i wzmacnianie usług medycznych w danych krajach. HIV/AIDS: ETAPY ROZWIJAJĄCEJ SIĘ EPIDEMII Liczba ludzi żyjących z HIV/AIDS (w milionach) Pierwsze przypadki niezwykłej niewydolności systemu odpornościowego zanotowane wśród homoseksualistów w USA. Pierwsza identyfikacja Zespołu Nabytego Niedoboru Odporności (AIDS). Wirus HIV zidentyfikowany jako przyczyna AIDS. Odkryta zostaje epidemia AIDS wśród heteroseksualnych Afrykańczyków Pierwszy test na antyciała HIV przyjęty w USA. Wprowadzone zostaje obowiązkowe badanie krwi do przetaczania. Przypadki HIV/AIDS odnotowane we wszystkich częściach świata. WHO wprowadza Program Specjalny do Walki z AIDS. Azydotymidyna (AZT) zostaje oficjalnie zatwierdzona w USA. Wybuch epidemii zanotowany w Europie wschodniej wśród narkomanów używających strzykawek Rozwój pierwszych metod zapobiegania zakażeń HIV płodu przez matkę. Pierwszy spadek w występowaniu HIV wśród kobiet ciężarnych w Ugandzie. Brazylia wprowadza terapię antyretrowirusową poprzez publiczny system ochrony zdrowia. Utworzenie UNAIDS. Rozważana jest po raz pierwszy Wysoko Aktywna Terapia Antyretrowirusowa (HAART). Pierwsza próba skuteczności szczepionki wprowadzona w Tajlandii. Rada Bezpieczeństwa ONZ zbiera się na specjalnej debacie poświęconej HIV/AIDS. Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan nawołuje do stworzenia ogólno- światowego funduszu na rzecz zdrowia i walki z AIDS. Zgromadzenie Generalne ONZ przyjmuje Deklarację Zobowiązań. Założenie Ogólnoświatowego Funduszu ds. AIDS, gruźlicy i malarii (GFATM). WHO popiera cel 3 do 5 zapewnienie terapii ARV trzem milionom ludzi do roku WHO ogłasza nierówność dostępności ARV sytuacją kryzysową zdrowia na świecie Rok Źródło: WHO/UNAIDS 3

4 ZAWAŁ SERCA I UDAR MÓZGU W roku 2002, ponad połowa (16,7 miliona) wszystkich zgonów spowodowanych przez choroby nie-zakaźne była efektem chorób układu krążenia (zawałów serca i udarów mózgu). W tym, niemal 5,5 miliona zgonów spowodowanych było udarem mózgu. W skali światowej, zawał serca i udar mózgu są wiodącymi przyczynami śmierci dorosłych powyżej 60 roku życia. Zawał serca i udar mózgu są wiodącymi przyczynami śmierci dorosłych kobiet i mężczyzn w krajach rozwiniętych. Natomiast w niektórych krajach rozwijających się stały się one także wiodącymi przyczynami śmierci w ogóle i odpowiadają ponad 10 milionom zgonów w 2002 roku. CHOROBY ZWIĄZANE Z PALENIEM TYTONIU Choroby związane z wpływem palenia tytoniu są na świecie główną przyczyną śmierci, której można uniknąć. Tytoń powoduje około 5 milionów zgonów rocznie. Całkowite spożycie tytoniu ciągle rośnie. Według przewidywań, liczba palaczy oszacowana obecnie na około 1,3 miliarda ludzi, zwiększy się do roku 2025 do około 1,7 miliardów. Co drugiego palacza czeka śmierć w wyniku chorób związanych z paleniem tytoniu. PRZEWIDYWANA ŚMIERTELNOŚĆ W WYNIKU CHORÓB ZWIĄZANYCH ZE SPOŻYCIEM TYTONIU 20 Liczba zgonów (w milionach) Tendencja bieżąca Skuteczna profilaktyka Wzmożona terapia i kontrola tytoniu Rok RAK W 2002 roku, ponad 1,2 miliona ludzi zmarło w wyniku raka płuc, co stanowi wzrost o prawie 30% względem roku % zgonów dotyczy mężczyzn. Rak piersi zabija niemal pół miliona kobiet rocznie. 4

5 ZGONY SPOWODOWANE NAJPOWSZECHNIEJSZYMI RODZAJAMI RAKA W 2002 ROKU RAK U MĘŻCZYZN LICZBA ZGONÓW (W TYŚ.) RAK U KOBIET LICZBA ZGONÓW (W TYŚ.) Tchawica/oskrzela/płuca 886 Piersi 474 Żołądek 523 Tchawica/oskrzela/płuca 353 Wątroba 428 Żołądek 326 Okrężnica/jelito proste 321 Okrężnica/jelito proste 299 Przełyk 284 Szyjka macicy 239 Prostata 268 Wątroba 191 PODWÓJNE OBCIĄŻENIE We wszystkich regionach działania WHO oprócz Afryki, zgony spowodowane chorobami nie-zakaźnymi przeważają liczbę tych bedacych wynikiem chorób zakaźnych. LICZBA ZGONÓW WG PRZYCZYNY (W TYŚ.) REGION CHOROBY ZAKAŹNE* CHOROBY NIE ZAKAŹNE Afryka Ameryki Wschodnia część Basenu Morza Śródziemnego Europa Azja Południowo-Wschodnia Zachodni Pacyfik *Włączając warunki życia matki i warunki okołoporodowe oraz niedożywienie. ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z RUCHEM DROGOWYM Rokrocznie, na świecie notuje się około 20 milionów ofiar wypadków ruchu drogowego. W wyniku obrażeń spowodowanych wypadkami drogowymi zginelo blisko 1,2 milionów ludzi, z czego 70% dotyczyło mężczyzn. Wskaźniki śmiertelności wzrastają szybko w krajach rozwijających się, szczególnie w Azji. W Chinach szacuje się, że liczba zgonów spowodowanych wypadkami drogowymi wzrośnie o 92%, w Indiach o 147%, a w innych krajach rozwijających się średnio o 80%. SARS Wybuch epidemii Ostrego Zespołu Niewydolnosci Oddechowego (SARS), który w roku 2003 rozprzestrzenił się w blisko 30 państwach, doprowadził do 8422 prawdopodobnych przypadków zachorowań i stał się przyczyną 916 zgonów. Na całą liczbę przypadków prawdopodobnych, około 5327 (63%) miało miejsce w Chinach i Hong Kongu, a 665 (8%) na Tajwanie w Chinach. WALKA Z POLIO Wystepowanie lokalnych wirusów powodujących Poliomyelitis (wirusy polio) zostało wyeliminowane ze wszystkich, poza siedmioma, 125 państw swiata, gdzie jeszcze w 1988 roku były notowane. Do tych 7 państw należą: Afganistan, Egipt, Indie, Niger, Nigeria, Pakistan i Somalia. 5

6 Jako efekt Ogólnoświatowej Akcji Zwalczania Polio, liczba dzieci, które zapadają na tę chorobę spadła z w roku 1988 do jedynie 1918 w roku Raport o Stanie Zdrowia na Świecie 2003 Kształtowanie przyszłości. Opublikowany w grudniu 2003 w języku angielskim, francuskim i hiszpańskim. W celu otrzymania dalszych informacji, prosimy skontaktować się z Thomsonem Prentice, Redaktorem Prowadzącym wydanie Raportu o Stanie Zdrowia na Świecie Tel.: (41 22) , prenticet@who.int. Pełną wersję Raportu o Stanie Zdrowia na Świecie 2003 można uzyskać na stronie WHO Kopię Raportu o Stanie Zdrowia na Świecie 2003 można zamówić pisząc do: bookorders@who.int. 6