Relacje między public relations a marketingiem
|
|
- Wacława Sawicka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 677 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2005 Katedra Marketingu Relacje między public relations a marketingiem 1. Pojęcie public relations Rozważania dotyczące relacji między public relations a marketingiem należy rozpocząć od przedstawienia samego pojęcia public relations. Chociaż korzenie public relations sięgają czasów starożytnych, to dopiero XX wiek można nazwać wiekiem public relations. Dynamiczny rozwój form aktywności rynkowej przedsiębiorstw, a także powstawanie nowych narzędzi komunikacji marketingowej zaowocowały mnogością i różnorodnością pojęć oznaczających to zjawisko. W połowie lat 70. R.F. Harlow zebrał blisko 500 definicji public relations 1. Na tej podstawie wraz z innymi specjalistami zajmującymi się PR zaproponował następującą definicję: Public relations stanowią odrębną funkcję zarządzania, która pomaga ustanowić i utrzymać wspólne kanały komunikacji, zrozumienia, akceptacji i współpracy między organizacją a jej publicznością. PR dotyczą rozwiązywania problemów i zadań, ułatwiają kierownictwu instytucji zdobywanie informacji i reagowanie na opinię publiczną; określają i akcentują odpowiedzialność menedżerów w służbie społeczeństwu. Public relations pomagają zarządzającym nadążać za zmianami opinii publicznej i skutecznie je wykorzystywać; służą jako system wczesnego ostrzegania przy przewidywaniu trendów; jako główne narzędzia wykorzystują badania oraz rzetelne i etyczne techniki komunikowania 2. Definicja ta wydaje się jednak nie w pełni jednoznaczna. Współpraca między przedsiębiorstwem a jego otoczeniem może obejmować np. zawieranie transakcji z klientami, negocjacje z dostawcami czy rekrutację nowych pracowników. PR nie zostały przedstawione jako jednolity proces wyszczególniono jedynie elementy, 1 R.F. Harlow, Building a Public Relations Definition, Public Relations Review 1976, Winter, nr 4. 2 Ibidem, s. 36.
2 130 z których mogą się składać. Ponadto takie ujęcie PR nie wskazuje bezpośrednio na korzyści, jakie te działania mogą przynieść organizacji. Zyskiwanie akceptacji i poparcia ze strony opinii publicznej nie jest celem samym w sobie, ma bowiem prowadzić do kształtowania pozytywnego wizerunku firmy w otoczeniu, co w dłuższym okresie powinno przyczynić się do zwiększenia zysków przedsiębiorstwa. Kilka lat po zaproponowanej przez Harlowa definicji, w 1978 r. przedstawiciele 34 krajowych i regionalnych stowarzyszeń public relations podpisali w Meksyku deklarację, która stanowiła, że praktyczne działania w ramach public relations to dziedzina sztuki i gałąź nauki społecznej polegająca na analizie tendencji, przewidywaniu ich konsekwencji, doradztwie dla kierownictwa różnych instytucji oraz wdrażaniu zaplanowanych programów działań, które będą służyć zarówno danej instytucji, jak i dobru publicznemu 3. Cytowaną w wielu publikacjach definicję PR sformułował brytyjski Instytut Public Relations. Według niej public relations to przemyślane, planowane i systematyczne staranie wytworzenia i podtrzymywania wzajemnego zrozumienia między organizacją a jej publicznością 4. Podobne ujęcie zagadnienia przedstawia Amerykańskie Stowarzyszenie Public Relations. Zaproponowało ono dwa określenia pojęcia PR. Public relations pomagają organizacji i jej publiczności we wzajemnej akceptacji. Public relations to starania organizacji o zdobywanie poparcia ze strony grup społecznych 5. Definicje te kładą wyraźny nacisk na relacje przedsiębiorstwo otoczenie, natomiast nie wskazują sposobów zyskania tych korzystnych zależności. S.M. Cutlip wraz z zespołem uściśla pojęcie istotnego z punktu widzenia PR otoczenia organizacji. Twierdzą oni, że public relations to funkcja zarządzania, która nawiązuje i podtrzymuje wzajemnie korzystne stosunki między instytucją oraz grupami, od których zależy jej sukces rynkowy 6. Tak więc przedsiębiorstwo powinno dbać o relacje z tymi zbiorowościami, które mogą wpływać na działania firmy. Równocześnie można wnioskować, że PR jest funkcją zarządzania całą organizacją, na co wskazywał także R.F. Harlow. A. Kadragic i P. Czarnowski twierdzą, że PR to informacja [ ] uczciwa i obiektywna, fachowa i kompetentna, pełna, szybka, przyjazna dla mediów i opinii publicznej, etyczna i odpowiedzialna 7. Stawianie znaku równości między informacją a public relations wydaje się niewłaściwe. Należy bowiem wziąć pod uwagę cały proces przekazywania informacji komunikacji organizacji z otoczeniem. 3 S. Black, Public relations, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1999, s T. Goban-Klas, Public relations, czyli promocja reputacji. Pojęcia, definicje, uwarunkowania, Business Press, Warszawa 1997, s Ph. Lesly, Report and Recommendations: Task Force on Stature and Role of Public Relations, Public Relations Journal 1981, March, s S.M. Cutlip, A.H. Center, G.M. Broom, Effective Public Relations, Prentice Hall, New Jersey 2000, s A. Kadragic, P. Czarnowski, Public relations, czyli promocja reputacji. Praktyka działania, Business Press, Warszawa 1997, s. 11.
3 Relacje między public relations a marketingiem 131 W wielu publikacjach pojęcie PR przedstawiane jest jako komunikowanie. Tak na przykład Ł. Piasta pisze: Public relations to proces takiej komunikacji między organizacją a jej otoczeniem, który doprowadzić ma do osiągnięcia zaplanowanych celów, przy użyciu odpowiednio dobranych środków i metod 8. J. Marston przedstawia PR jako funkcję zarządzania, na którą składają się: badanie, działanie, komunikacja i ocena 9. Elementy te tworzą tzw. formułę R A C E 10. W rozumieniu J. Marstona badanie obejmuje analizę nastawienia opinii grup społecznych do danych kwestii. Kolejnym krokiem jest opracowanie działań, które powinna podjąć organizacja, by wyrazić swoje stanowisko wobec tych zagadnień. Zdobyciu akceptacji i poparcia otoczenia ma służyć wdrożenie programu na drodze komunikacji. Ostatnim etapem jest ocena efektów procesu komunikowania z otoczeniem. W podobny sposób public relations opisują J. Grunig i T. Hunt, którzy twierdzą, że jest to element zarządzania komunikacją między organizacją a jej otoczeniem 11. W literaturze z zakresu marketingu public relations są najczęściej przedstawiane jako jedno z narzędzi promocji. Ph. Kotler uważa, że są to wszelkie działania mające na celu promowanie lub ochronę image przedsiębiorstwa i produktu 12. J.W. Wiktor ujmuje PR jako instrument promocji, który zmierza do kreowania, utrwalania i rozszerzania społecznego zaufania i pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa 13. Przyjmuje się także, że public relations stanowią jeden z elementów zintegrowanej komunikacji marketingowej, która polega na koordynacji i integracji wszystkich narzędzi i kanałów komunikacji marketingowej w spójny program skutecznego oddziaływania na konsumentów przy jak najmniejszych kosztach. Jednak zaliczenie działań public relations wyłącznie do narzędzi marketingowych znacznie ogranicza grupę odbiorców są to co prawda nie tylko klienci firmy, ale również hurtownicy, detaliści czy konkurenci, niemniej praktyka PR wskazuje na szerszy krąg adresatów. Definicje public relations łączące tę dziedzinę z marketingiem wskazują jednak wyraźnie na komunikację jako podstawę relacji przedsiębiorstwa z otoczeniem. W różnorodnych definicjach PR można jednak wyróżnić kilka podstawowych cech tej kategorii: spełniają funkcję komunikacyjną ze szczególnym podkreśleniem dwukierunkowego charakteru procesu komunikowania, 8 Ł. Piasta, Public relations. Istota, techniki, Centrum Informacji Menedżera, Warszawa 1996, s J.E. Marston, The Nature of Public Relations, McGraw-Hill, New York 1963, s Nazwa pochodzi od pierwszych liter słów angielskich: research (badanie), action (działanie), communication (komunikacja), evaluation (ocena). 11 J.E. Grunig, T. Hunt, Managing Public Relations, Holt, Rinehart and Winston, New York 1984, s Ph. Kotler, Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Gebethner i Ska, Warszawa 1994, s J.W. Wiktor, Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 214.
4 132 dotyczą kształtowania i podtrzymywania wzajemnego zrozumienia między organizacją a poszczególnymi grupami ludzi, służą analizowaniu i interpretowaniu zmian w otoczeniu, które mogą mieć duże znaczenie dla organizacji, przyczyniają się zarówno do formułowania, jak i osiągania społecznie akceptowanych celów organizacji, a przez to do osiągnięcia równowagi między celami ekonomicznymi a społeczną odpowiedzialnością organizacji. Jak wynika z powyższego, public relations są pojęciem złożonym, wieloznacznym i stosunkowo trudno poddającym się klasyfikacji. Niemniej, wspólnym rdzeniem większości definicji i istotą public relations jest niewątpliwie proces komunikacji. Jeżeli wziąć pod uwagę, iż zarządzanie to proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów 14, to należy zgodzić się z J. Grunigiem, że public relations są właściwie zarządzaniem procesem komunikacji przedsiębiorstwa z otoczeniem, natomiast celem jest kształtowanie wzajemnego zrozumienia między instytucją a jej szeroko rozumianą publicznością. 2. Public relations w ujęciu modelowym Przyczyną istnienia tak wielu definicji public relations może być fakt ciągłej ewolucji i rozwoju tej dziedziny oraz bardzo szeroki zakres wykorzystywanych narzędzi. J.E. Grunig i T. Hunt opracowali cztery modele charakteryzujące praktyczne działania PR podejmowane przez organizacje (zob. tab. 1). Modele te zostały wyróżnione z uwagi na dwie podstawowe zmienne: kierunek przepływu informacji (komunikacja jedno- lub dwukierunkowa) oraz cele, które przedsiębiorstwo chce osiągnąć przy użyciu instrumentów public relations. Założenia poszczególnych modeli można przedstawić następująco: Publicity. Celem działań jest propaganda polegająca na jednokierunkowym komunikowaniu, które często może być wypaczone, niekompletne, a nawet tylko częściowo prawdziwe. Proces komunikowania to jedynie przekazywanie treści od nadawcy do odbiorcy. Współczesnym przykładem publicity może być promocja produktów. Informacja publiczna. Organizacje dążą do rozpowszechniania informacji, które nie muszą mieć charakteru przekonywania innych do swoich racji. Jednak nadal w procesie komunikowania nie uwzględnia się reakcji odbiorcy. Prowadzone badania o ile w ogóle mają miejsce ograniczają się do testów poczytności czy oglądalności. Ten sposób przekazywania informacji jest domeną instytucji rządowych i organizacji non-profit, ale korzysta z niego również sektor gospodarki. Asymetryczne komunikowanie dwukierunkowe. Cel działań stanowi perswazja. Komunikowanie ma charakter dwustronny, choć jego efekty nie są zrównoważone 14 J.A. Stoner, Ch. Wankel, Kierowanie, PWE, Warszawa 1994, s. 23.
5 Relacje między public relations a marketingiem 133 organizacja sama nie zmienia się, ale usiłuje wpływać na zmiany w otoczeniu. Pojawia się sprzężenie zwrotne reakcja odbiorcy. Badania pomagają zarówno planować działalność i ustalać zadania, jak i oceniać efekty public relations. Symetryczne komunikowanie dwukierunkowe. Jego celem jest wzajemna akceptacja organizacji i otoczenia, a proces komunikowania ma przynosić korzyści obu stronom. Badania służą poznaniu, w jaki sposób publiczność postrzega instytucję oraz jakie konsekwencje dla otoczenia może mieć działalność organizacji. Badania efektów prowadzą do sprawdzenia, czy otoczenie rozumie postępowanie przedsiębiorstwa i czy jednocześnie kierownictwo firmy potrafi zrozumieć otoczenie. Tabela 1. Modele public relations Podstawowe charakterystyki Cel działań PR Istota komunikacji Model komunikacji Publicity propaganda jednokierunkowa (prawdziwość przekazu nieistotna) Informacja publiczna rozpowszechnianie informacji jednokierunkowa (prawdziwość przekazu istotna) nadawca odbiorca nadawca odbiorca Model Asymetryczne komunikowanie dwukierunkowe umiejętne przekonywanie dwukierunkowa (efekty niezrównoważone) nadawca odbiorca sprzężenie zwrotne Symetryczne komunikowanie dwukierunkowe wzajemne zrozumienie dwukierunkowa (efekty zrównoważone) nadawca odbiorca sprzężenie zwrotne Źródło:opracowanie własne na podstawie: J.E. Grunig, T. Hunt, op. cit., s. 22; B. Rozwadowska, Public relations. Teoria, praktyka, perspektywy, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2002, s. 49. Trudno jednak przyjąć, ze każda organizacja w swoich działaniach stosuje tylko i wyłącznie jeden z powyższych modeli. Należy raczej założyć, że przedsiębiorstwa stosują różne schematy postępowania w zależności od problemu czy sytuacji, w której się znajdują 15. Bliższa praktyki gospodarczej wydaje się koncepcja umieszczenia tych modeli w tzw. kontinuach uproszczonych public relations i profesjonalnych public relations (rys. 1) 16. Uproszczone PR są wykorzystywane przez te organizacje, dla których istotny jest jedynie skuteczny przekaz i możliwość efektywnego wykorzystania narzędzi komunikacji. Natomiast przedsiębiorstwa, które postrzegają 15 Firma, która planuje budowę nowego zakładu produkcyjnego, może podjąć dialog ze społecznością lokalną oparty na zasadach modelu komunikacji asymetrycznej lub symetrycznej. Jednocześnie to samo przedsiębiorstwo przed wprowadzeniem na rynek nowego produktu może korzystać z modelu publicity i dzięki intensywnej współpracy z mediami masowymi zachwalać swój wyrób. 16 Szerzej na ten temat: J.E. Grunig, L.A. Grunig, Models of Public Relations and Communications [w:] Excellence in Public Relations and Communications Management, ed. by J.E. Grunig, Lawrence Erlbaum, New Jersey W języku angielskim modele te zostały określone jako craft public relations i professional public relations. Jednak tłumaczenie rzemieślnicze public relations, zaproponowane przez B. Rozwadowską w odniesieniu do pierwszego modelu, wydaje się nie w pełni oddawać jego istotę.
6 134 Propaganda Uproszczone public relations Dziennikarstwo Model publicity (agencji prasowej) Model informacji publicznej Asymetryczne Profesjonalne public relations Symetryczne Model asymetrycznej komunikacji dwukierunkowej Model symetrycznej komunikacji dwukierunkowej Rys. 1. Modele public relations jako kontinua Źródło: J.E. Grunig, L.A. Grunig, op. cit., s Pozycja organizacji 1 Strefa wygrany wygrany 2 Pozycja grup 3 3 Dominująca pozycja organizacji (asymetria) Wspólne interesy (symetria) Dominująca pozycja grup otoczenia (asymetria) 1 model czystej asymetrii; komunikacja wykorzystywana do przekonania publiczności, by zaakceptowała pozycję organizacji 2 model czystej kooperacji; komunikacja wykorzystywana do przekonania organizacji, by przyjęła punkt widzenia grup otoczenia 3 model dwukierunkowy; komunikacja wykorzystywana do przeniesienia organizacji lub grup otoczenia do strefy wygrany wygrany Rys. 2. Model symetrii w działaniach public relations Źródło: D.M. Dozier, L.A. Grunig, A.E. Grunig, Manager s Guide to Excellence in Public Relations and Communication Management, Lawrence Erlbaum, New Jersey 1995, s. 51.
7 Relacje między public relations a marketingiem 135 public relations jako funkcję zarządzania relacjami między instytucją a otoczeniem oraz instrument rozwiązywania konfliktów, stosują profesjonalne PR. Jednak, jak twierdzi D.M. Dozier z zespołem, w praktyce modele komunikacji asymetrycznej i symetrycznej stosowane są także równocześnie. Firmy w krótkim okresie często wykorzystują komunikowanie niesymetryczne, ale w kontekście długookresowej, szeroko pojętej filozofii symetrii 17. Jednym z najnowszym modeli opisujących działania public relations jest schemat wykorzystujący teorię gier (rys. 2). W modelu tym organizacja i grupy jej otoczenia są postrzegane jako przedstawiciele często różnych i wykluczających się interesów. Zadaniem public relations jest doprowadzenie do rozwiązania problemów, satysfakcjonującego obie strony. Można jednak zauważyć, że stosowanie tego modelu, a zwłaszcza dążenie do pełnej symetrii, wymagać może od przedsiębiorstw działania wbrew własnemu interesowi. Jest bowiem mało prawdopodobne, by organizacje nastawione na zysk dążyły do kompromisu z otoczeniem za wszelką cenę, kiedy mają do dyspozycji inne, mniej kosztowne sposoby postępowania. 3. Public relations a marketing spór o wzajemne relacje Literatura przedmiotu z zakresu marketingu zajmuje się problematyką PR przede wszystkim w aspekcie promocyjnych funkcji, wspierających sprzedaż i kształtujących wizerunek firmy. Wielu autorów wskazuje na użyteczność public relations dla celów marketingowych i na ich znaczenie w komunikacji marketingowej. T. Shimp i M. Delozier postrzegają PR przede wszystkim jako działalność, która ma służyć uzupełnianiu reklamy w mediach, sprzedaży osobistej i promocji sprzedaży poprzez tworzenie świadomości produktu, budowanie pozytywnego nastawienia do przedsiębiorstwa i jego produktów oraz zachęcanie do nabywania towarów 18. R. Stanley uważa, że public relations, publicity i reklama instytucjonalna stanowią część działań promocji sprzedaży, które z kolei należą do elementów marketingu-mix 19. Również Ph. Kotler przedstawia public relations jako narzędzie promocji i komunikacji z konsumentami. Według niego dobrze zorganizowany program public relations, skoordynowany z pozostałymi elementami promotion- -mix, może być nadzwyczaj skuteczny [w zwiększaniu sprzedaży przyp. autora] 20. Inny ze specjalistów w dziedzinie marketingu, W. Cohen, klasyfikuje PR na równi z reklamą i promocją. Głównym zadaniem reklamy i publicity jest zaprezentowanie produktów potencjalnym konsumentom oraz przedstawienie wyrobów w jak 17 D.M. Dozier, L.A. Grunig, A.E. Grunig, op. cit., s T.A. Shimp, M.W. Delozier, Promotion Management and Marketing Communications, Dyrden Press, New York 1986, s R.E. Stanley, Promotion: Advertising, Publicity, Personal Selling, Sales Promotion, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, Ph. Kotler, op. cit., s
8 136 najkorzystniejszy sposób w porównaniu z ofertą konkurentów. W konsekwencji W. Cohen właściwie utożsamia ze sobą pojęcia public relations i publicity 21. Powyższe ujęcia wskazują, że public relations są często klasyfikowane jedynie jako narzędzie marketingu lub w jeszcze węższym pojęciu jako instrument promocji (rys. 3). Chociaż PR są przedstawiane w kontekście procesu komunikacji, to grupa odbiorców została ograniczona prawie wyłącznie do potencjalnych i obecnych konsumentów 22. Zawężenie roli public relations do elementu promocji utrudnia jednak koordynację wszystkich działań przedsiębiorstwa w sferze kształtowania spójnego wizerunku organizacji, a właśnie temu powinny służyć PR. PRZEDSIĘBIORSTWO PROMOCJA Reklama Sprzedaż osobista Promocja sprzedaży Public relations KONSUMENCI Rys. 3. Public relations jako narzędzie promocji Źródło: opracowanie własne. P. Kitchen, opierając się na tezach przedstawionych przez Ph. Kotlera 23, opisuje zależność między marketingiem a public relations w następujący sposób: public relations są postrzegane głównie jako narzędzie komunikowania, podczas gdy marketing obejmuje tworzenie produktu, stanowienie cen i konstruowanie kanałów dystrybucji przy jednoczesnym komunikowaniu, public relations przy swojej roli komunikacyjnej zmierzają do wpływania na postawy, podczas gdy marketing rozciąga swój wypływ na pewne zachowania, takie jak np. nabywanie produktów. marketing, w przeciwieństwie do public relations, które nie są związane z definiowaniem celów przedsiębiorstwa, określa misję organizacji, docelowe grupy konsumentów oraz rodzaj produktów i usług, które mają być wytwarzane W.A. Cohen, The Practice of Marketing Management, Maxwell Macmillan, New York 1991, s Należy jednak zaznaczyć, że adresatami działań promocyjnych mogą być także różnego rodzaju pośrednicy handlowi, zarówno hurtownicy, jak i detaliści. 23 Ph. Kotler, Marketing for Non-profit Organisations, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey P.J. Kitchen, Public relations. Principles and Practice, International Thomson Business Press, London 1997, s. 242.
9 Relacje między public relations a marketingiem 137 Takie pojmowanie PR przedstawia je jako narzędzie marketingu. Public relations mają wpływać na przyszłych i obecnych konsumentów, co winno przynieść firmie korzyści i doprowadzić do osiągnięcia celów marketingowych. Podporządkowanie PR marketingowi sprawia, że odgrywają one mniejszą rolę w definiowaniu i osiąganiu celów organizacji niż marketing. Wykorzystywane jako narzędzie komunikowania i promocji, mają jedynie wspierać działania marketingowe. Przyjmując za S.M. Cutlipem, że public relations to funkcja zarządzania, która nawiązuje i podtrzymuje wzajemnie korzystne stosunki między instytucją a grupami, od których zależy jej sukces rynkowy, trudno się jednak zgodzić z takim stanowiskiem. Zdominowanie public relations przez marketing oznacza pominięcie zmiennego i czasami nieprzychylnego otoczenia, w którym przedsiębiorstwo musi funkcjonować. Wiele problemów, z którymi styka się organizacja, nie może być pokonanych jedynie dzięki zarządzaniu marketingiem. Zdaniem J. Gruniga PR oznaczają zarządzanie komunikacją między instytucją a jej publicznością, a ich zadanie to budowanie związków z grupami, które ograniczają lub zwiększają zdolność organizacji do wypełnienia swojej misji 25. Są więc funkcją zarządzania i wymagają planowania, przeprowadzania i oceny komunikowania z grupami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Celem marketingu jest doprowadzenie do wymiany satysfakcjonującej klientów i organizację. Wynika z tego, że PR dotyczy szerszego zakresu związków z różnymi społecznościami (które nie muszą być związane bezpośrednimi transakcjami z przedsiębiorstwem) niż marketing. Jednym z zadań PR jest ocena otoczenia przez wskazywanie zagrożeń i szans dla rozwoju firmy oraz identyfikowanie grup, które mogą mieć potencjalny wpływ na osiąganie strategicznych celów przedsiębiorstwa i kształtowanie tych grup. Marketing służy podobnym dążeniom w odniesieniu do pragnień i potrzeb konsumentów. W ten sposób zarówno PR, jak i marketing przyczyniają się do zdobywania celów organizacji. Rysunek 4 wskazuje, że zadaniem marketingu jest identyfikowanie i zaspokajanie z zyskiem potrzeb konsumentów w procesie wymiany. Public relations odpowiadają za kształtowanie zrozumienia i przychylności ze strony różnych grup otoczenia w ten sposób, by publiczność nie kolidowała z działalnością przedsiębiorstwa nastawioną na zysk. Równocześnie marketing wywiera wpływ na różne grupy, które stwarzają ograniczenia i wymagania w stosunku do firmy, a także postrzegają ją przez pryzmat wizerunku i społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa. Ta opinia o organizacji wpływa bezsprzecznie na jej sukces. Public relations chronią i promują wizerunek firmy wśród licznych podmiotów otoczenia, poprzez proces komunikacji kształtują zaufanie i zrozumienie dla poczynań organizacji. Tak więc zarówno marketing, jak i public relations są nieodzowne w zarządzaniu przedsiębiorstwem, gdyż umożliwiają instytucji osiągnięcie założonych celów. Podporządkowanie public relations marketingowi może znacznie ograniczyć ich skuteczność. 25 J.E. Grunig, Communication, Public Relations, and Effective Organizations: An Owerview of the Book [w:] Excellence in Public Relations and Communication Management, ed. by J.E. Grunig, Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale 1992, s. 20.
10 138 Organizacja Usługi Produkty Produkty Marketing Potrzeby konsumentów Proces wymiany Rynki/Publiczność Oczekiwania Zrozumienie, przychylność Public Relations Osiągnięcie celów organizacji Rys. 4. Public relations i marketing jako funkcje równorzędne i niezależne Źródło: opracowanie własne na podstawie: P.J. Kitchen, op. cit., s Wydaje się jednak, że ani podporządkowanie funkcji public relations marketingowi, ani całkowite ich rozdzielenie, nawet przy uznaniu obu funkcji za równorzędne, nie jest możliwe i właściwe. Public relations często spełniają znaczącą rolę we współczesnym marketingu. Wiele ich technik jest wykorzystywanych w tworzeniu i kształtowaniu marki przedsiębiorstwa oraz jego produktów. Nie do przecenienia jest udział public relations przy wprowadzaniu na rynek nowej oferty. Informowanie publiczności o istnieniu nowego produktu dzięki wiadomościom w prasie, radiu i telewizji, konferencjom prasowym czy targom stanowi element realizacji funkcji przedsiębiorstwa, a jednocześnie pomaga w sensie taktycznym umieścić produkt na rynku. Dodatkowo PR mogą przygotowywać otoczenie na działania marketingowe przez wyjaśnianie zmian w polityce firmy. Poprzez budowanie relacji z konsumentami kształtują otoczenie społeczne, w którym działania marketingowe są bardziej efektywne. Jak słusznie zauważa C. Friend, podstawową funkcją public relations we wspieraniu marketingu jest promowanie. PR mają jednak za zadanie także ochronę i przewidywanie. Wymaga to ogarnięcia całego spektrum działań organizacji, w przeciwnym razie w przedsiębiorstwie będą ciągle powstawać konflikty i różnice nie do pokonania 26. Celem marketingu jest zaspokajanie potrzeb jednostek przy jednoczesnym osiąganiu korzyści przez firmę. Aby to uzyskać, organizacja współdziała z wieloma grupami. Grupy te charakteryzują się różnym nastawieniem do przedsiębiorstwa 26 C. Friend, Public Relations and Marketing the Synergy and the Separation, Institute of Public Relations, London 1986, s. 1 2.
11 Relacje między public relations a marketingiem 139 i kształtują swoje poglądy na podstawie wizerunku organizacji. Postrzeganie firmy wpływa z kolei na zachowania społeczności, co ostatecznie przekłada się na sukces bądź klęskę instytucji. Dlatego zarówno marketing, jak i public relations będą miały wpływ na zdolność przedsiębiorstwa do osiągania wcześniej założonych celów. W 1978 r. Ph. Kotler i W. Mindak przedstawili pięć różnych modeli, obrazujących możliwe zależności między marketingiem a public relations 27. Zintegrowanie podejście nakreśla jeden z modeli, według którego PR i marketing to różne, ale zachodzące na siebie funkcje, wykorzystujące czasami te same narzędzia do osiągnięcia różnych celów. Marketing i public relations dzięki zharmonizowanym przekazom, kierowanym do różnych grup powinny wspierać się wzajemnie w swoich dążeniach. Działania z zakresu PR mogą ułatwiać rozwiązywanie problemów dotyczących obsługi rynków przedsiębiorstwa. Z kolei umiejętności marketingowej analizy i planowania pomagają w pokonywaniu trudności, na które natrafiają public relations. Tak więc wszystkie działania, zarówno z zakresu PR, jak i marketingu, mają zapewnić organizacji przetrwanie na rynku i osiągnięcie sukcesu. Choć marketing i public relations są funkcjami względnie niezależnymi (np. narzędzia marketingu mogą być wykorzystywane do szacowania pojemności rynku, a PR odpowiada za relacje ze społecznością lokalną), to istnieją między nimi ścisłe powiązania. Działania public relations wspomagające poczynania marketingowe zyskały miano public relations marketingu (marketing public relations MPR). Wprowadzenie tego pojęcia wydaje się przynajmniej częściowo rozwiązywać dyskusję między specjalistami od marketingu i public relations. Pierwsi z nich uważają PR za narzędzie podporządkowane całkowicie marketingowi, drudzy często postrzegają public relations jako odrębną i niezależną funkcję zarządzania organizacją. Należy jednak zwrócić uwagę, że poszczególne funkcje przedsiębiorstwa powinny być skoordynowane i nie mogą charakteryzować się pełną autonomią. T. Haris w 1993 r. zdefiniował MPR jako proces planowania, wdrażania w życie i oceny programów, które mają prowadzić do zwiększenia sprzedaży i satysfakcji konsumentów przez wiarygodny przekaz informacji oraz wizerunek firmy utożsamiający przedsiębiorstwo i jego produkty z potrzebami, pragnieniami i interesem klientów 28. Jednak później definicja ta została zmodyfikowana. Public relations marketingu to wykorzystywanie strategii i technik PR, aby osiągnąć cele marketingu przedsiębiorstwa. MPR dąży do rozwijania świadomości, stymulowania sprzedaży, ułatwiania komunikowania oraz budowania związków między konsumentami a przedsiębiorstwem i jego markami. Podstawową funkcją public rela- 27 Według Ph. Kotlera i W. Minadaka marketing i PR mogą stanowić równorzędne, choć zupełnie niezależne od siebie funkcje, lub być funkcjami częściowo zachodzącymi na siebie. Ponadto marketing może być funkcją dominującą wobec PR (public relations stają się wtedy narzędziem marketingu) lub odwrotnie: marketing może stanowić narzędzie public relations. Ostatni model utożsamia PR z marketingiem i przedstawia je jako jedną funkcję. Szerzej na ten temat: Ph. Kotler, W. Mindak, Marketing and Public Relations, Journal of Marketing 1978, October, nr 4, s T. Harris, The Marketer s Guide to PR: How Today s Companies Are Using the New Public Relations to Gain a Competitive Edge, John Wiley & Son, New York 1993, s. 33.
12 140 tions marketingu jest przekazywanie wiarygodnych informacji, sponsorowanie odpowiednich wydarzeń i wspieranie akcji, które przynoszą korzyści społeczeństwu 29. R. Weiner określa public relations marketingu jako korzystanie z wydarzeń specjalnych, publicity i innych technik PR w celu promowania produktów i usług 30. T. Shimp uważa, że MPR to wąski aspekt public relations, który dotyczy związków organizacji z konsumentami i innymi grupami w odniesieniu do kwestii marketingowych. Reasumując, MPR to zorientowane marketingowo public relations 31. Definicje te wskazują na istotną różnicę między public relations a public relations marketingu. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z wieloma zróżnicowanymi grupami odbiorców, w drugim adresatami są głównie nabywcy. Co prawda konsumenci są ostatecznym podmiotem działań z zakresu public relations marketingu, jednak nie jedynym. MPR mogą oddziaływać na klientów bezpośrednio, jak i przez wpływanie na inne grupy, na przykład media czy liderów opinii. Zadaniem public relations marketingu nie jest jedynie szybkie zwiększanie sprzedaży, ale również oddziaływanie na postawy i opinie, które mogą wiązać się z satysfakcją konsumentów i minimalizowaniem negatywnych skutków sytuacji kryzysowych, w jakich przedsiębiorstwo może się znaleźć. PUBLIC RELATIONS MARKETING Public relations przedsiębiorstwa Public relations marketingu Promocja Podstawowe narzędzia relacje z inwestorami lobbing komunikacja ze społecznościami lokalnymi wewnętrzne public relations Podstawowe narzędzia współpraca z mediami (publicity) sponsoring udział w targach i wystawach wydarzenia specjalne Podstawowe narzędzia reklama sprzedaż osobista promocja sprzedaży Rys. 5. Związek między public relations a marketingiem Źródło: opracowanie własne. 29 T. Harris, Value-Added Public Relations. The Secret Weapon of Integrated Marketing, NTC Business Books, Chicago 1998, s R. Weiner, Webster s New Dictionary of Media and Communications, McMillan General Reference, New York 1996, s T.A. Shimp, Promotion, Management and Marketing Communications, Harcourt Brace, Philadelphia 1993, s. 604.
13 Relacje między public relations a marketingiem 141 Wyodrębnienie MPR z całego obszaru public relations zmusza do rozróżnienia między public relations marketingu a pozostałymi działaniami PR (zależności te przedstawiono na rys. 5). Zostały one nazwane public relations firmy (corporate public relations CPR). Większość autorów, różnicując te pojęcia, stara się ograniczyć MPR do działań public relations o mniejszym znaczeniu lub zawęża grupy odbiorców MPR jedynie do klientów i konsumentów 32. Według T. Harrisa CPR stanowią funkcję zarządzania przedsiębiorstwem i mają służyć osiąganiu ogólnych celów organizacji. Natomiast public relations marketingu są funkcją i instrumentem zarządzania marketingiem i jako takie mają pomagać w dążeniu do realizacji celów marketingowych 33. Podejście wyróżniające public relations marketingu na podstawie wyodrębnienia jednej grupy odbiorców klientów, wydaje się o tyle uzasadnione, że konsumenci są dla przedsiębiorstwa najważniejszą częścią całego otoczenia. Sprawnie przeprowadzona akcja lobbingowa, przychylnie nastawieni inwestorzy czy zadowoleni pracownicy przedsiębiorstwa nie są gwarantami sukcesu firmy. Warunkiem koniecznym prosperowania organizacji nastawionej na zysk są klienci nabywający produkty przedsiębiorstwa. Jednocześnie są oni podmiotem działań marketingowych. Na tej podstawie można wyodrębnić te aspekty public relations, które wspierają marketing. Do narzędzi MPR należy zaliczyć: współpracę z mediami, sponsoring, udział w targach i wystawach oraz wydarzenia specjalne. Jest oczywiste, że takie działania kształtujące wizerunek firmy będą wpływały również na inne, niż klienci, grupy otoczenia. Niemniej są one instrumentem, którego zadaniem jest przede wszystkim zwiększanie sprzedaży. Lobbing, nawiązywanie relacji ze społecznością lokalną, komunikowanie wewnątrz organizacji, zdobywanie zaufania inwestorów mają na celu budowanie pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa, który w dalszej perspektywie może przełożyć się na wzrost sprzedaży. Najczęściej działania te nie są skierowane bezpośrednio do konsumentów, co pozwala na ich odrębne potraktowanie. Racjonalną podstawą stosowania w praktyce narzędzi z zakresu public relations marketingu jest zyskanie wiarygodności w otoczeniu i duża skuteczność działań w porównaniu z poniesionymi kosztami. Przykładowo, wiarygodność przedsiębiorstwa i produktów zwiększa poparcie ze strony osób trzecich, prezentowane za pośrednictwem różnych mediów (co z kolei motywuje konsumentów do dokonywania zakupów). Natomiast publicity pozwala na zrezygnowanie z części nakładów 32 D. Pickton i A. Broderick uważają taką podstawę wyróżnienia MPR za nieuzasadnioną i proponują dodatkowy podział public relations marketingu na MPR przedsiębiorstwa i MPR produktu (D. Pickton, A. Broderick, Integrated Marketing Communication, Pearson Education, Harlow 2001, s. 492). Osobne promowanie wizerunku organizacji i jej oferty jest możliwe, jednak image firmy może przekładać się na postrzeganie jej wyrobów, i na odwrót. Poza tym bardzo trudno jest oszacować, czy klienci dokonali zakupu, bo cenią przedsiębiorstwo jako całość, czy też wysoko oceniają indywidualne marki produktów. Z tych powodów dalszy podział MPR, choć teoretycznie możliwy, w praktyce nie przynosi organizacji większych korzyści. 33 Szerzej na ten temat: T. Harris, The Marketer s Guide...
14 142 na reklamę przy jednoczesnym zachowaniu efektywności procesu komunikowania z konsumentami. Literatura Black S., Public relations, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa Cohen W.A., The Practice of Marketing Management, Maxwell Macmillan, New York Cutlip S.M., Center A.H., Broom G.M., Effective Public Relations, Prentice Hall, New Jersey Dozier D.M., Grunig L.A., Grunig A.E., Manager s Guide to Excellence in Public Relations and Communication Management, Lawrence Erlbaum, New Jersey Friend C., Public Relations and Marketing the Synergy and the Separation, Institute of Public Relations, London Goban-Klas T., Public relations, czyli promocja reputacji. Pojęcia, definicje, uwarunkowania, Business Press, Warszawa Grunig J.E., Communication, Public Relations, and Effective Organizations: An Owerview of the Book [w:] Excellence in Public Relations and Communication Management, ed. by J.E. Grunig, Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale Grunig J.E., Grunig L.A., Models of Public Relations and Communications [w:] Excellence in Public Relations and Communications Management, ed. by J.E. Grunig, Lawrence Erlbaum, New Jersey Grunig J.E., Hunt T., Managing Public Relations, Holt, Rinehart and Winston, New York Harlow R.F., Building a Public Relations Definition, Public Relations Review 1976, Winter, nr 4. Harris T., The Marketer s Guide to PR: How Today s Companies Are Using the New Public Relations to Gain a Competitive Edge, John Wiley & Son, New York Harris T., Value-Added Public Relations. The Secret Weapon of Integrated Marketing, NTC Business Books, Chicago Kadragic A., Czarnowski P., Public relations, czyli promocja reputacji. Praktyka działania, Business Press, Warszawa Kitchen P.J., Public relations. Principles and Practice, International Thomson Business Press, London Kotler Ph., Marketing for Non-profit Organisations, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey Kotler Ph., Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Gebethner i Ska, Warszawa Kotler Ph., Mindak W., Marketing and Public Relations, Journal of Marketing 1978, October, nr 4. Lesly Ph., Report and Recommendations: Task Force on Stature and Role of Public Relations, Public Relations Journal 1981, March. Marston J.E., The Nature of Public Relations, McGraw-Hill, New York Nelson W.H., Nelson A., Building Electronic Commerce with Web Database Constructions, Addison- -Wesley, Boston Piasta Ł., Public relations. Istota, techniki, Centrum Informacji Menedżera, Warszawa Pickton D., Broderick A., Integrated Marketing Communication, Pearson Education, Harlow Rozwadowska B., Public relations. Teoria, praktyka, perspektywy, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa Shimp T.A., Promotion, Management and Marketing Communications, Harcourt Brace, Philadelphia Shimp T.A., Delozier M.W., Promotion Management and Marketing Communications, Dyrden Press, New York Stanley R.E., Promotion: Advertising, Publicity, Personal Selling, Sales Promotion, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, Stoner J.A., Wankel Ch., Kierowanie, PWE, Warszawa Weiner R., Webster s New Dictionary of Media and Communications, McMillan General Reference, New York Wiktor J.W., Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
15 Relacje między public relations a marketingiem 143 The Relationships between Public Relations and Marketing Marketing and public relations are relatively independent functions (e.g., marketing tools may be used to estimate market capacity, while PR deals with local community relations); very close links, however, exist between them. An integrated approach outlines a model in which PR and marketing are different but overlapping functions that sometimes use the same tools to achieve different goals. Marketing and public relations thanks to harmonised information directed at different groups should support each other in pursuit of their aims. PR activities may help solve problems in the servicing of company markets. In turn, marketing analysis and planning skills can help overcome the difficulties facing public relations. Thus, all activities within both PR and marketing are designed to ensure the organisation s success and survival on the market.
PODSTAWY PUBLIC RELATIONS
TEMAT 1: ISTOTA I FUNKCJE PUBLIC RELATIONS DEFINICJE PUBLIC RELATIONS Definicja Institute Public Relations (1987): Praktyczne działania w ramach public relations to planowy i nieustanny wysiłek, aby stworzyć
Bardziej szczegółowoMarketing-mix. Promocja. Co to promocja? Rola instrumentów promocji. Klasyfikacja środków konkurencji wg McCarthy ego - 4 P
Marketing-mix Promocja Klasyfikacja środków konkurencji wg McCarthy ego - 4 P PRODUKT (product) CENA (price) dr Grzegorz Mazurek DYSTRYBUCJA (place) PROMOCJA (promotion) 7 (P) (+ Process, Personnel, Physical
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem i sprzedażą
Zarządzanie marketingiem i sprzedażą Specjalność stanowi zbiór 5 przedmiotów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie zarządzania marketingiem
Bardziej szczegółowoPromocja w marketingu mix
Promocja w marketingu mix Promocja Promocja- jest procesem komunikowania się przedsiębiorstwa z rynkiem i obejmuje zespół środków, za pomocą których przedsiębiorstwo przekazuje na rynek informacje charakteryzujące
Bardziej szczegółowoGenerated by Foxit PDF Creator Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Cena jako element marketingu mix
Cena jako element marketingu mix Cena jako element marketingu mix Cena to pieniądze lub inne środki wymienialne na własność lub użytkowanie produktu lub usługi Dla konsumenta cena to wyznacznik wartości
Bardziej szczegółowoPublic Relations. Warsztaty Marketing i Public Relations Jak organizacje komunikują się z otoczeniem? Marketing i PR. Konkurenci.
Warsztaty Marketing i Public Relations Jak organizacje komunikują się z otoczeniem? dr Rafał Mrówka i dr Mikołaj Pindelski Katedra Teorii Zarządzania SGH rafal.mrowka@sgh.waw.pl mikolaj.pindelski@sgh.waw.pl
Bardziej szczegółowoPodstawy Marketingu. Marketing zagadnienia wstępne
Podstawy Marketingu Marketing zagadnienia wstępne Definicje marketingu: Marketing to zyskowne zaspokajanie potrzeb konsumentów /Kotler 1994/. Marketing to kombinacja czynników, które należy brać pod uwagę
Bardziej szczegółowoPromocja i techniki sprzedaży
Promocja i techniki sprzedaży Specjalność stanowi zbiór czterech kursów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie promocji i technik
Bardziej szczegółowoEkonomia II stopień ogólnoakademicki stacjonarne Ekonomia menedżerska Katedra Ekonomii i Zarządzania Prof. dr hab. Oleksandr Oksanych.
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Z-EKO2-690 Nazwa modułu Marketing Międzynarodowy Nazwa modułu w języku angielskim International Marketing Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoZAKRESY ZAGADNIEŃ NA EGZAMIN LICENCJACKI OBOWIĄZUJĄCE W INSTYTUCIE DZIENNIKARSTWA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
ZAKRESY ZAGADNIEŃ NA EGZAMIN LICENCJACKI OBOWIĄZUJĄCE W INSTYTUCIE DZIENNIKARSTWA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ A. DLA KIERUNKU DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA I. Wiedza o mediach 1. Funkcje mediów.
Bardziej szczegółowoÁ Á JAKIE SPECJALNOŚCI
KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA Marketing i komunikacja rynkowa to kierunek przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu. Zajęcia pozwalają zdobyć wiedzę
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I
Studia podyplomowe Trening Menedżerski - Wykład WSPÓŁCZESNY MARKETING cz. I Dr Barbara Bielicka e mail: barbara.bielicka@wsb.torun.pl Market ing Rynek i działania tworzące i rozwijające rynek koncepcja
Bardziej szczegółowoWykorzystanie technik Public Relations w jednostkach samorządu terytorialnego
Wykorzystanie technik Public Relations w jednostkach samorządu terytorialnego Paweł Trochimiuk Prezes Partner of Promotion Warszawa, 20.11.2013r. Agenda Definicje Public Relations Rodzaje komunikacji Komunikacja
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do marketingu. mgr Jolanta Tkaczyk
Wprowadzenie do marketingu mgr Jolanta Tkaczyk Czym marketing nie jest...czyli dwa błędne spojrzenia na marketing marketing to sprzedaż marketing to dział firmy Czym jest rynek? Rynek (ang. market) - ogół
Bardziej szczegółowoMarketing usług logistycznych
Marketing usług logistycznych WYDZIAŁ INŻYNIERII ZARZĄDZANIA dr inż. Joanna Majchrzak Katedra Marketingu i Sterowania Ekonomicznego Mail: joanna.majchrzak@put.poznan.pl Dyżur: Poniedziałek 13:00 14:30
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Zarządzanie Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: dr Robert Nowacki Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów: Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoISTOTA I FUNKCJE PUBLIC RELATIONS
Adam Drab Gr. 1 Studia dzienne Instytut Zarządzania i Marketingu Akademia im. Jana Długosza adrab(et)barons.ch 607 10 44 91 ISTOTA I FUNKCJE PUBLIC RELATIONS Częstochowa 2011 PR Analiza semantyczna Analiza
Bardziej szczegółowoISTOTA MARKETINGU - DEFINICJE (1)
ISTOTA MARKETINGU ISTOTA MARKETINGU - DEFINICJE (1) MARKETING - to proces kreowania wartości na rynku Klient kupuje to co stanowi dla niego wartość. Marketing ma stworzyć takie wartości (np. renomę marki,
Bardziej szczegółowoZALECANA LITERATURA:
ZALECANA LITERATURA: Marketing. Sposób myślenia i działania. Red. J. Perenc. Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin 2002 A. Smalec, G. Rosa, L. Gracz: Marketing przewodnik do ćwiczeń. Wydawnictwo Naukowe US,
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI SUKCESU PPG
CZYNNIKI SUKCESU PPG STOSOWANIE UMIEJĘTNOŚCI ZAWODOWYCH Wiedza o biznesie Wiedza specjalistyczna Wiedza o produktach i usługach Wiedza przemysłowa ZARZĄDZANIE REALIZACJĄ ZADAŃ Działanie w perspektywie
Bardziej szczegółowodr Grzegorz Mazurek racjonalna reakcja konkurencji celowy zintegrowanym orientacji rynkowej zidentyfikowaniu i przewidywaniu potrzeb odbiorców
Sprawy organizacyjne Literatura B. Żurawik, W. Żurawik: Marketing usług finansowych, PWN, Warszawa, 2001 M. Pluta-Olearnik: Marketing usług bankowych, PWE, Warszawa, 2001 Marketing na rynku usług finansowych
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie
Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie Opis specjalności: Celem specjalności Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie jest wykształcenie specjalistów posiadających kompetencje pozwalające im
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek najlepsza inwestycja E-MARKETING
E-MARKETING Skuteczny marketing = skuteczna sprzedaż. Nasi klienci coraz więcej czasu spędzają w internecie i to tu szukają produktów i usług. Siła oddziaływania informacji umieszczonej w sieci jest ogromna.
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Marketing Marketing Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Management and production engineering Rodzaj przedmiotu: podstawowy Rodzaj zajęć: Wyk. Ćwicz. Lab. Sem. Proj. Poziom studiów:
Bardziej szczegółowoCO TO JEST PUBLIC RELATIONS?
CO TO JEST PUBLIC RELATIONS? Reputacja firmy to jedna z jej najcenniejszych wartości. Trzeba więc rozumieć, w jaki sposób PR buduje i umacnia dobry wizerunek oraz dlaczego strategiczne podejście zapewnia
Bardziej szczegółowo1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) 2. Zachowania ludzi w organizacji (8 godz.)
1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) Kulturowe i społeczne uwarunkowania kierowania ludźmi Style kierowania Menedżer a przywódca Ewolucja koncepcji przywództwa Zachowania
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Marketing Marketing Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Management and production engineering Rodzaj przedmiotu: podstawowy Rodzaj zajęć: Wyk. Ćwicz. Lab. Sem. Proj. Poziom studiów:
Bardziej szczegółowoMarketing dr Grzegorz Mazurek
Marketing dr Grzegorz Mazurek Orientacja rynkowa jako podstawa marketingu Orientacja przedsiębiorstwa określa co jest głównym przedmiotem uwagi i punktem wyjścia w kształtowaniu działalności przedsiębiorstwa.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK PRAKTYKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE
DZIENNIK PRAKTYKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE Imię i nazwisko studenta.. Numer albumu.. Rok i kierunek studiów Specjalność Opiekun w Instytucji Opiekun z ramienia Uczelni. Nazwa zakładu pracy Potwierdzenie rozpoczęcia
Bardziej szczegółowo1 Black, Sam; Public Relations, Kraków 2003; str.201 PROJEKT
KRÓTKO I WYBIÓRCZO O PUBLIC RELATIONS, czyli nieco wyjęty z kontekstu fragment wstępu do opracowania pewnej strategii I. Public Relations ujęcie teoretyczne Teoria Public Relations to dziedzina stosunkowo
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną dr hab. Izabela Michalska-Dudek, prof. UE MARKETING Wprowadzenie "Nie
Bardziej szczegółowoWSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Turystyka i Rekreacja Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomi, Turystyce i Rekreacji
WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomi, Turystyce i Rekreacji Stacjonarny / niestacjonarny II
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Temat spotkania Marketing: relacje z klientami dr Kamila Peszko dr Urszula Chrąchol- Barczyk
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet Szczeciński 31 marca 2016 r. Temat spotkania Marketing: relacje z klientami dr Kamila Peszko dr Urszula Chrąchol- Barczyk Marketing? Marketing wg Ph. Kotlera
Bardziej szczegółowoMARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA
KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA (I S, II S, I NS, II NS)* Kierunek ten, unikatowy w południowej Polsce, został przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu.
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Bardziej szczegółowoZ-LOG-028I Podstawy marketingu Fundamentals of marketing. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-LOG-02I Podstawy marketingu Fundamentals of marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoMARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH
MARKETING USŁUG ZDROWOTNYCH Beata Nowotarska-Romaniak wydanie 3. zmienione Warszawa 2013 SPIS TREŚCI Wstęp... 7 Rozdział 1. Istota marketingu usług zdrowotnych... 11 1.1. System marketingu usług... 11
Bardziej szczegółowo2012 Marketing produktu ekologicznego. dr Marek Jabłoński
2012 Marketing produktu ekologicznego dr Marek Jabłoński Od kilku lat ekologia przestaje mieć znaczenie ideologiczne, w zamian za to nabiera wymiaru praktycznego i inżynierskiego. Większość firm na świecie,
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć edukacyjnych nr 6.9 Temat zajęć: Jak przyciągniemy klientów? Działania marketingowe (2)
Strona1 Anna Irena Szymańska Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 6.9 Temat zajęć: Jak przyciągniemy klientów? Działania marketingowe (2) 1. Cele lekcji: Uczeń: wyjaśnia znaczenie pojęć: marketing, marketing-mix,
Bardziej szczegółowoZarządzanie Studia stacjonarne Stopień studiów: Iº Rok studiów: II
TEMATYKI SEMINARIÓW Zarządzanie Studia stacjonarne Stopień studiów: Iº Rok studiów: II Zapisy na seminarium: 18 lutego w godz. 13:15 Proponowane tematy (obszary) prac licencjackich: Prof. nadzw. dr hab.
Bardziej szczegółowoSŁOWO WSTĘPNE DO WYDANIA POLSKIEGO (Lechosław Garbarski) str. 15. Na drodze do nauki marketingu str. 17
Spis treści SŁOWO WSTĘPNE DO WYDANIA POLSKIEGO (Lechosław Garbarski) str. 15 WPROWADZENIE str. 17 Na drodze do nauki marketingu str. 17 Podróż marketingowa: tworzenie wartości dla klienta i pozyskiwanie
Bardziej szczegółowoFuture Advert. Doświadczona agencja PR. Zajmujemy się kompleksową obsługą firm w zakresie wizualizacji marki oraz komunikacji.
Future Advert Doświadczona agencja PR. Zajmujemy się kompleksową obsługą firm w zakresie wizualizacji marki oraz komunikacji. Nasza Agencja Profesjonalna obsługa Public Relations dla Twojej firmy. Posiadamy
Bardziej szczegółowoSŁOWO WSTĘPNE DO WYDANIA POLSKIEGO (Lechosław Garbarski)
SŁOWO WSTĘPNE DO WYDANIA POLSKIEGO (Lechosław Garbarski) WPROWADZENIE Na drodze do nauki marketingu Podróż marketingowa: tworzenie wartości dla klienta i pozyskiwanie wartości od klienta Nowości w dziesiątej
Bardziej szczegółowoKOGENERACJA. promocja czy lobbing. PTEZ Zespół ds. Promocji Kogeneracji
KOGENERACJA promocja czy lobbing 1 Promocja - definicje Zespół działań i środków, poprzez które przedsiębiorstwo przekazuje na rynek informacje dotyczące ce produktu lub firmy, kształtuje tuje potrzeby
Bardziej szczegółowoTechnikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
Bardziej szczegółowoUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania Gospodarką Turystyczną
Ćwiczenia z Podstaw Marketingu III rok studia niestacjonarne I stopnia na kierunku Zarządzanie Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki Katedra Marketingu i Zarządzania
Bardziej szczegółowoZarządzanie wizerunkiem i marką
Zarządzanie wizerunkiem i marką plan ćwiczeń informacje o zaliczeniu Prowadząca: Dr inż. Małgorzata Adamska Zarządzanie wizerunkiem i marką: przedmiot obieralny Wymiar godzinowy: 30h Forma zaliczenia:
Bardziej szczegółowoRozdział 4 Planowanie rozwoju technologii - Aleksander Buczacki 4.1. Wstęp 4.2. Proces planowania rozwoju technologii
Spis treści Wprowadzenie Rozdział 1 Pojęcie i klasyfikacja produktów oraz ich miejsce w strategii firmy - Jerzy Koszałka 1.1. Wstęp 1.2. Rynek jako miejsce oferowania i wymiany produktów 1.3. Pojęcie produktu
Bardziej szczegółowoKodeks Wartości Grupy Kapitałowej ENEA
Kodeks Wartości Grupy Kapitałowej ENEA 1 Cel Kodeksu Wartości GK ENEA 2 2 Kodeks Wartości wraz z Misją i Wizją stanowi fundament dla zasad działania Grupy Kapitałowej ENEA. Zamierzeniem Kodeksu jest szczegółowy
Bardziej szczegółowoStrategia promocji - od koncepcji do wdrożenia. Ewa Opolska
Strategia promocji - od koncepcji do wdrożenia. Jak zaprojektować i zrealizować działania promocyjne bez dużego budżetu i wielkich agencji? Ewa Opolska Przewaga różnicująca Podstawowe prawo marketingu
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNY MARKETING cz. II
Studia podyplomowe Trening Menedżerski - Wykład WSPÓŁCZESNY MARKETING cz. II Dr Barbara Bielicka e mail: barbara.bielicka@wsb.torun.pl Marketing klasyczny Marketing nowy Marketing współczesny Marketing
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM 1 - zarządzanie operacyjne
LABORATORIUM 1 - zarządzanie operacyjne Konkurencja a procesy operacyjne W czasie nasilających się procesów globalizacyjnych akcent działań konkurencyjnych przesuwa się z obszaru generowania znakomitych
Bardziej szczegółowoAbsolwenci specjalności Public Relations pracować w następujących obszarach:
PLAN STUDIÓW NA KIERUNKU: Komunikacja wizerunkowa (reklama, public relations, branding) Studia niestacjonarne I stopnia (licencjackie) SPECJALNOŚĆ: public relations PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY OD ROKU AKADEMICKIEGO
Bardziej szczegółowoKomunikacja i współpraca z mediami. Samorząd kobiet II
Komunikacja i współpraca z mediami Samorząd kobiet II Systematyka i terminologia REKLAMOWAĆ? PROMOWAĆ? KREOWAĆ? Systematyka i terminologia KOMUNIKOWAĆ Systematyka i terminologia MARKETING 4P (w podstawowym
Bardziej szczegółowoStrategia dla Klastra IT. Styczeń 2015
Strategia dla Klastra IT Styczeń 2015 Sytuacja wyjściowa Leszczyńskie Klaster firm branży Informatycznej został utworzony w 4 kwartale 2014 r. z inicjatywy 12 firm działających w branży IT i posiadających
Bardziej szczegółowoszkolenia dla biznesu
szkolenia dla biznesu wszystkie warsztaty przygotowujemy pod kątem uczestników i dostosowujemy w 100% do potrzeb odbiorców dotyczy to zarówno czasu ich trwania jak i poruszanych na nich zagadnień 1. komunikacja
Bardziej szczegółowoZ-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing. Logistyka I stopień Ogólnoakademicki
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoPromocja jako element marketingu mix
jako element marketingu mix Dr Grażyna Adamczyk Zespół działań i środków, poprzez które przedsiębiorstwo przekazuje na rynek informacje dotyczące produktu lub firmy, kształtuje potrzeby nabywców, pobudza
Bardziej szczegółowoMANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE
MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT C- A IDEA SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU. PODSTAWY CSR. Skąd się wziął CSR? Historia społecznej odpowiedzialności biznesu. Koncepcja zrównoważonego rozwoju.
Bardziej szczegółowoKonferencja: EUROPEJSKIE TRENDY W ZAKRESIE DEINSTYTUCJONALIZACJI I WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SPOŁECZNEJ ZWIĄZANEJ Z OSOBAMI NIEPEŁNOSPRAWNYMI.
Konferencja: EUROPEJSKIE TRENDY W ZAKRESIE DEINSTYTUCJONALIZACJI I WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SPOŁECZNEJ ZWIĄZANEJ Z OSOBAMI NIEPEŁNOSPRAWNYMI. Łódź 18-19 kwietnia 2011 Projekt ten realizowany jest
Bardziej szczegółowoOferta specjalności na kierunku Zarządzanie w roku akad. 2017/2018. Studia I stopnia stacjonarne
Oferta specjalności na kierunku Zarządzanie w roku akad. 2017/2018 Studia I stopnia stacjonarne Kierunek: Zarządzanie Czy w przyszłości chcesz założyć własną firmę lub kierować jednostką organizacyjną
Bardziej szczegółowoKWALIFIKACJE ABSOLWENTA: Absolwent specjalności Branding jest przygotowany do realizacji zadań zawodowych w trzech obszarach:
PLAN STUDIÓW NA KIERUNKU: Komunikacja wizerunkowa (reklama, public relations, branding) Studia niestacjonarne II stopnia (magisterskie) SPECJALNOŚĆ: branding PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY OD ROKU AKADEMICKIEGO
Bardziej szczegółowospołeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie
Wstęp Rozwój marketingu usług logistycznych był ściśle związany z przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi na świecie, które wywierały istotny wpływ na funkcjonowanie rynku usług Transport Spedycja Logistyka
Bardziej szczegółowoPodstawowe obszary, jakie wchodzą w zakres kształcenia, są następujące:
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: Komunikacja wizerunkowa (reklama, public relations, branding) SPECJALNOŚĆ: public relations FORMA STUDIÓW : niestacjonarne POZIOM KSZTAŁCENIA : II stopnia PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY
Bardziej szczegółowoZ-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2017/2018 Z-LOGN1-019 Podstawy marketingu Fundamentals of marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoJak budować markę? Zestaw praktycznych porad
Budowa marki 2018 Jak budować markę? Zestaw praktycznych porad Kto jest kim w markowym zespole? Wybrany członek zarządu: pełni rolę sponsora projektu, ułatwia promocję projektu w organizacji i nadaje mu
Bardziej szczegółowoRynek Budowlany - J.Deszcz 2013-03-02
Politechnika Śląska w Gliwicach Wydział Budownictwa Katedra Procesów Budowlanych RYNEK BUDOWLANY Przedsiębiorstwo na rynku budowlanym Orientacja rynkowa przedsiębiorstwa 1 - Dostosowanie działalności do
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU GOSPODARKA I ZARZĄDZANIE PUBLICZNE STUDIA II STOPNIA
EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU GOSPODARKA I ZARZĄDZANIE PUBLICZNE STUDIA II STOPNIA na kierunku GiZP II stopień GZP2_W01 GZP2_W02 GZP2_W03 GZP2_W04 GZP2_W05 GZP2_W06 GZP2_W07 GZP2_W08 GZP2_W09 GZP2_W10
Bardziej szczegółowoBadania Marketingowe. Kalina Grzesiuk
Badania Marketingowe Kalina Grzesiuk definicja Badania marketingowe systematyczny i obiektywny proces gromadzenia, przetwarzania oraz prezentacji informacji na potrzeby podejmowania decyzji marketingowych.
Bardziej szczegółowoOTOCZENIE MARKETINGOWE
OTOCZENIE MARKETINGOWE OTOCZENIE PRZEDSIĘBIORSTWA......to zespół warunków i czynników zewnętrznych, które decydują o powodzeniu lub niepowodzeniu w osiąganiu celów przedsiębiorstwa STRUKTURA UKŁADU RYNKOWEGO
Bardziej szczegółowoGIMNAZJALNA OLIMPIADA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI MARKETING TEST Z KLUCZEM I KOMENTARZAMI
GIMNAZJALNA OLIMPIADA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI MARKETING TEST Z KLUCZEM I KOMENTARZAMI edycja I eliminacje centralne 14 maja 2015 r. 9. Strategia polegająca na zaspokajaniu potrzeb klientów mało wrażliwych na
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9 KOMUNIKACJA MARKETINGOWA UCZELNI WYŻSZEJ... 11 ZNACZENIE MARKI W KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ UCZELNI WYŻSZEJ...
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I KOMUNIKACJA MARKETINGOWA UCZELNI WYŻSZEJ... 11 Rozdział II ZNACZENIE MARKI W KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ UCZELNI WYŻSZEJ... 33 Rozdział III ROLA SERWISU INTERNETOWEGO UCZELNI
Bardziej szczegółowoSocjologia. jest nauką, która pozwala zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć procesy jakie mają miejsce we współczesnym świecie.
SOCJOLOGIA Socjologia jest nauką, która pozwala zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć procesy jakie mają miejsce we współczesnym świecie. BO Z NAMI NIE BĘDZIESZ SIĘ NUDZIŁ Socjologia dostarcza wiedzy, bez
Bardziej szczegółowo6 Metody badania i modele rozwoju organizacji
Spis treści Przedmowa 11 1. Kreowanie systemu zarządzania wiedzą w organizacji 13 1.1. Istota systemu zarządzania wiedzą 13 1.2. Cechy dobrego systemu zarządzania wiedzą 16 1.3. Czynniki determinujące
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoE-ID2S-18-s2. Podstawy marketingu. Informatyka II stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu E-ID2S-18-s2 Nazwa modułu Podstawy marketingu Nazwa modułu w języku angielskim Basics of marketing Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 (aktualizacja 2017/2018)
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA
PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: ZARZĄDZANIE STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Zarządzanie pytania podstawowe 1. Funkcje zarządzania 2. Otoczenie organizacji
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 5. Mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani
Bardziej szczegółowoZ-EKO-028 Podstawy marketingu Fundamentals of Marketing. Ekonomia I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 Z-EKO-028 Podstawy marketingu Fundamentals of Marketing A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoDYSTRYBUCJA. Dr Kalina Grzesiuk
DYSTRYBUCJA Dr Kalina Grzesiuk ZJAWISKO DYSTRYBUCJI czynności związane z pokonywaniem przestrzennych czasowych, ilościowych i asortymentowych barier oddzielających producenta od finalnych nabywców celem
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie...19
Spis treści Wstęp...13 CZĘŚĆ I. MODEL FUNKCJONOWANIA MARKETINGU Rozdział 1. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie....19 1.1. Koncepcja modelu funkcjonowania marketingu........ 19 1.2.
Bardziej szczegółowoMarketing : teoria pragmatyczna : podręcznik akademicki / Nemezjusz
Marketing : teoria pragmatyczna : podręcznik akademicki / Nemezjusz M. Pazio. wyd. 2. Warszawa, 2013 Spis treści Przedmowa 11 Przedmowa do wydania drugiego 13 Rozdział 1. MARKETINGOWA ORIENTACJA PRZEDSIĘBIORSTWA
Bardziej szczegółowoPozycjonowanie a strategiczne planowanie marketingowe
Pozycjonowanie a strategiczne planowanie marketingowe Strategiczne planowanie marketingowe jest częścią ogólnego strategicznego planowania w. Istnieje ścisły związek między procesem planowania strategicznego
Bardziej szczegółowoBadania rynku turystycznego
Badania rynku turystycznego Kontakt 2 Konsultacje: Środa 8.15 9.45 Czwartek 9.30 12.30 Miejsce: Rektorat UMCS, p. 506, tel. 81-537 51 55 E-mail: rmacik@hektor.umcs.lublin.pl Witryna z materiałami dydaktycznymi:
Bardziej szczegółowoMarketing : podręcznik akademicki / Eugeniusz Michalski. Wyd. 2. Warszawa, Spis treści
Marketing : podręcznik akademicki / Eugeniusz Michalski. Wyd. 2. Warszawa, 2017 Spis treści Wstęp 15 Część I Model funkcjonowania marketingu 19 1. Przesłanki działalności marketingowej w przedsiębiorstwie
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 5/2010 Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 27 stycznia 2010 r. PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA SPECJALNOŚĆ: PUBLIC RELATIONS SPECJALIZACJA:
Bardziej szczegółowoPR to nie potwór. Po co firmie PR?
Oferta W swojej codziennej pracy pomagamy firmom w budowaniu dobrego wizerunku i wzmocnieniu pozycji marki. Staramy się wykorzystać jak najwięcej dostępnych form i narzędzi komunikacji, aby dotrzeć z informacją
Bardziej szczegółowoFormy promocji na rynku usług edukacyjnych. Dorota Kalisz
Formy promocji na rynku usług edukacyjnych Dorota Kalisz Formy promocji na rynku usług edukacyjnych Definicja promocji marketingowej Co promujemy (produkt/usługa edukacyjna)? Cele promocji (co chcemy osiągnąć?)
Bardziej szczegółowoMARKETING TR/1/PK/MARK 24 3
Przedmiot Kod nr w planie studiów MARKETING TR/1/PK/MARK 2 Kierunek Turystyka i Rekreacja Poziom kształcenia Studia I stopnia Rok/Semestr 2 rok, sem. Typ przedmiotu (obowiązkowy/fakultatywny) Obowiązkowy
Bardziej szczegółowoElektrotechnika I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Niestacjonarne (stacjonarne / niestacjonarne)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Przedmioty humanistyczne 1 Nazwa modułu w języku angielskim Humanistic course
Bardziej szczegółowoMARKETING-MIX POZNAJ KLUCZOWE TEORIE MARKETINGOWE
MARKETING-MIX POZNAJ KLUCZOWE TEORIE MARKETINGOWE PUBLIKACJA CONQUEST CONSULTING 2018 Marketing, czyli Proces zarządzania odpowiedzialny za rozpoznanie, przewidywanie i zaspokajanie wymagań klientów w
Bardziej szczegółowoGeneracja Y o mediach społecznościowych w miejscu pracy
Generacja Y o mediach społecznościowych w miejscu pracy Raport z badania Szymon Góralski Wrocław, 2013 ul. Więzienna 21c/8, 50-118 Wrocław, tel. 71 343 70 15, fax: 71 343 70 13, e-mail: biuro@rrcc.pl,
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE. Administrowanie kadrami i płacami (miejsce:wrocław) Komunikacja społeczna i public relations (miejsce: Wrocław)
STUDIA PODYPLOMOWE Administrowanie kadrami i płacami (miejsce:wrocław) Celem studiów jest przygotowanie specjalistów z zakresu administrowania kadrami i płacami. Studia mają pogłębić wiedzę z dziedziny
Bardziej szczegółowoEiT_S_I_PH1. Elektronika i Telekomunikacja I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU EiT_S_I_PH1 Kod modułu Nazwa modułu Przedmioty humanistyczne 1 Nazwa modułu w języku angielskim Humanistic Course 1 Obowiązuje od roku akademickiego 2012/13 A. USYTUOWANIE
Bardziej szczegółowoTechnikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu
Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych
Bardziej szczegółowoBiblioteka Politechniki Krakowskiej PUBLIC RELATIONS Marek M. Górski Biblioteka Politechniki Krakowskiej gorski@biblos.pk.edu.pl
PUBLIC RELATIONS Stanowisko Specjalisty ds. PR w bibliotece promocja profesjonalna czy amatorska? Marek M. Górski Biblioteka gorski@biblos.pk.edu.pl Stanowisko Specjalisty ds. PR w bibliotece promocja
Bardziej szczegółowoIII. Budowanie wizerunku marki poprzez public relations (Maciej Rydel)
Komunikacja marketingowa. Red.: Maciej Rydel Wstęp I. Komunikacja jako element marketingu (Maciej Rydel) 1. Zasady marketingu partnerskiego (relationship marketing) 2. Kultura firmowa styl firmowy 3. Zasady
Bardziej szczegółowoE - PUBLIC RELATIONS POJĘCIE I ZASTOSOWANIE
Łukasz Żabski E - PUBLIC RELATIONS POJĘCIE I ZASTOSOWANIE Public relations (PR) w Internecie fachowo określane jako e-pr, polega na budowaniu i utrzymaniu dobrych relacji ze wspólnotami mogącymi mieć znaczący
Bardziej szczegółowoFaza definiowania i koncepcji teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce
Tematy zajęć Historia Logistyki Paweł Tura l Fazy rozwoju logistyki l Determinanty rozwoju i wzrostu znaczenia logistyki Faza startu i budzenia się logistyki l Okres : II połowa lat 50 l Logistyka (dystrybucja
Bardziej szczegółowoMODEL DOSKONAŁOŚCI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Wykład 2. MODEL DOSKONAŁOŚCI ORGANIZACJI I ZASADY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1 1. Systematyka zarządzania jakością w organizacji: Systematyka zarządzania jakością jest rozumiana jako: system pojęć składających
Bardziej szczegółowo