EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA W ŚWIETLE NOWEGO ROZPORZĄDZENIA MEN O POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ

Transkrypt

1 EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA W ŚWIETLE NOWEGO ROZPORZĄDZENIA MEN O POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ Z PRAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 52 IM. MAŁEGO POWSTAŃCA W CZĘSTOCHOWIE

2 Szkoła Podstawowa nr 52 im. Małego Powstańca zgłosiła się do pilotażu po ponad 5-letniej pracy w programie Szkoła dla wszystkich. Na początku roku szkolnego 2010/1011 na terenie szkoły uczyło się 4 uczniów niepełnosprawnych ( 2 z upośledzeniem w stopniu lekkim, 1 z niedosłuchem i 1 niedowidzące). W marcu po diagnozie w poradni doszła jedna uczennica klasy II z upośledzeniem w stopniu lekkim. Pilotaż przebiegał u nas sprawnie w związku z wcześniejszymi doświadczeniami jakie miało nasze grono pracując nad tworzeniem programów indywidualnych. Dodatkowo podjęliśmy działania nad stworzeniem Kart Indywidualnej Pomocy Uczniom dla 71 uczniów z opiniami.

3 Od 2005 roku nasza placówka realizuje Program włączania uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych do szkoły ogólnodostępnej w lokalnym środowisku Szkoła dla Wszystkich. Dla dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności (orzeczeniami) opracowywano indywidualne programy nauczania. Teraz jedynie zostały one zmodyfikowane zgodnie z założeniami zawartymi w rozporządzeniu.

4 Oto przykład opracowanego przez nas Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego (IPET) w roku szkolnym 2010/2011 w ramach programu pilotażowego MEN : INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO -TERAPEUTYCZNY (IPET) I etap edukacyjny Metryczka ucznia: Imię i nazwisko: Data urodzenia: Klasa: Wychowawca: Kontakt z rodzicami: Adres: Nr pesel: J. S. xx.xx.2003 r. I b mgr M. S. tel. Częstochowa, ul. XX xxxxxxxxx Uczennica posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego nr xx z dnia xx.xx.2011 r. wydane przez Publiczną Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną nr 1 w Częstochowie z uwagi na: upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim na okres: do ukończenia klasy III szkoły podstawowej.

5 Zasadnicze informacje o uczniu, z których wynika konieczność zastosowania właściwych warunków realizacji potrzeb rozwojowych/edukacyjnych, form stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz innych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Sprawność intelektualna na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim. Procesy poznawcze najlepiej rozwinięte: spostrzegawczość, analiza i synteza wzrokowa, wyobraźnia przestrzenna. Procesy poznawcze najsłabiej rozwinięte: myślenie logiczne, myślenie przyczynowoskutkowe, myślenie przez analogię, operatywność myślenia na materiale arytmetycznym, operatywność słowna (wada wymowy; wypowiedzi bardzo niewyraźne, często niemożliwe do zrozumienia), zaburzona analiza i synteza słuchowa oraz słuch fonemowy, słaba sprawność grafomotoryczna i obniżona koordynacja wzrokowo-ruchowa.

6 Umiejętności : Edukacja polonistyczna: Czytanie uczennica rozpoznaje większość liter drukowanych i pisanych wprowadzanych podczas zajęć, choć myli jeszcze: p, b, d, n, h ; słabo radzi sobie z analizą wyrazów, ale wyodrębnia głoski w nagłosie; ma trudności z określeniem głosek znajdujących się w środku i na końcu słowa; nie dokonuje syntezy wyrazów; potrafi przeczytać tylko dwuliterowe sylaby typu: ma, ta, mo, do. Pisanie dziewczynka zna pisane litery wprowadzane podczas dotychczasowych zajęć, choć zdarza się, że czasami je myli; potrafi odwzorować (litera po literze) wyrazy i zdania napisane za pomocą tych liter; przy dłuższych wyrazach popełnia błędy (dodaje, opuszcza, przestawia litery). Umie, przy niewielkiej pomocy ze strony nauczyciela, zapisać wyraz złożony z liter drukowanych. Uczennica ma problemy z właściwym rozmieszczeniem tekstu w liniaturze i na stronie w zeszycie. Mimo starań, pisze niezbyt estetycznie, często pomija kropki, laseczki, ogonki, litery są nierówne i nie zawsze zgodne z wprowadzonym wzorem. Mówienie dziewczynka rzadko bierze aktywny udział w lekcji, jej wypowiedzi utrudnia posiadana wada wymowy. W kontaktach indywidualnych posługuje się wyrazami lub krótkimi, prostymi zdaniami. Ma niski zasób słownictwa, nie rozumie znaczenia wielu wyrazów, potrafi nazwać przedmioty tylko z najbliższego otoczenia, słabo radzi sobie z określeniami werbalnymi uczuć i stanów emocjonalnych. Umie recytować krótkie wierszyki i teksty piosenek.

7 Słuchanie uczennica nie potrafi koncentrować uwagi przez dłuższy czas, toteż jest w stanie pracować tylko w oparciu o krótkie wierszyki i opowiadania. Ma problemy z wyodrębnianiem postaci występujących w tekście oraz wydarzeń czy związków przyczynowo-skutkowych. Nie umie tworzyć wniosków w oparciu o treść opowiadań. Edukacja matematyczna: Liczenie dziewczynka zna cyfry od 1 do 9. Przelicza przedmioty, potrafi określić moc zbioru. Prawidłowo posługuje się pojęciami: więcej, mniej, tyle samo. Umie w oparciu o konkrety dodawać i odejmować w zakresie 9. Z pomocą nauczyciela zapisuje działanie matematyczne adekwatne do sytuacji przedstawionej na rysunku oraz układa formuły matematyczne do zadań tekstowych. Praktyczne umiejętności matematyczne uczennica zna następujące monety: 1 zł, 2 zł, 5 zł; oblicza (przy pomocy nauczyciela) wartość zakupów w zakresie 9. Zazwyczaj prawidłowo odczytuje godziny na zegarze. Rozpoznaje podstawowe figury geometryczne: koło, trójkąt, kwadrat, prostokąt. Edukacja społeczna i przyrodnicza: Uczennica stara się przestrzegać norm i zasad panujących w szkole, a także w klasie oraz współpracować z innymi dziećmi. Chętnie przyjmuje pomoc kolegów. Ochoczo oferuje również własną pomoc innym, oczywiście na miarę swoich możliwości. Jej wiedza dotycząca najbliższego środowiska, rodziny, domu, szkoły, miejscowości i kraju jest jeszcze dość niewielka. Podobnie sytuacja przedstawia się w obrębie wiadomości obejmujących świat przyrody.

8 Cele ogólne Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego: Cele edukacyjne: 1. Przyswojenie przez uczennicę z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim podstawowego zasobu wiadomości dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich jej doświadczeniom. 2. Zdobycie przez uczennicę umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. Cele edukacyjne zawarte w programach nauczania nr 1-4/I-III b/2010. Cele terapeutyczne: 1. Kształtowanie u uczennicy postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. 2. Angażowanie dziewczynki w działania grupowe na rzecz klasy i szkoły, aby wzmacniać jej poczucie wartości oraz rozwijać mocne strony. 3. Modelowanie zachowań sprzyjających nawiązywaniu pozytywnych relacji rówieśniczych. 4. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie z porażką i niepowodzeniami.

9 Rodzaj, zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów: działania o charakterze terapeutycznym: treści edukacyjne: Konsultacje, porady; wymiana informacji i doświadczeń; lekcje koleżeńskie; spotkania superwizyjne. Wzmożenie opieki i oddziaływań wychowawczych. Uczennica wymaga intensywnej uwagi i troski wychowawczej. Łatwo ulega negatywnym wpływom, ponieważ wykazuje obniżoną zdolność do krytycznej oceny sytuacji, przewidywania skutków swego postępowania oraz zwiększoną sugestywność. Angażowanie dziewczynki w działania grupowe na rzecz klasy i szkoły. Wzmacnianie poczucia wartości dziecka i rozwijanie mocnych stron. Pomoc w budowaniu pozytywnych kontaktów oraz rozwiązywaniu konfliktów rówieśniczych poprzez modelowanie zachowań i udzielanie wskazówek. Stopniowanie trudności oraz liczby zadań podawanych do wykonania w domu i w szkole.

10 Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania: warunki: Uczennica powinna zajmować w klasie miejsce umożliwiające nauczycielowi kontrolę stopnia rozumienia poleceń, zadań, opanowania podawanego materiału. egzekwowanie wiedzy i ocenianie: Systematycznie i na bieżąco sprawdzać nabyte umiejętności oraz wiadomości. Pracować małymi, zróżnicowanymi partiami materiału. Stosować dodatkowe przerwy w sytuacji zmęczenia i dekoncentracji uwagi. Wydłużyć czas potrzebny na samodzielne wykonanie pracy. Stosować pytania dodatkowe, naprowadzające na właściwy tok rozumowania. Dokładnie wyjaśniać polecenia, pomóc w organizacji samodzielnej pracy oraz zanotować pracę domową. Każdą pracę samodzielną poprzedzić szczegółową analizą zadania, tekstu, demonstracją, dodatkowymi objaśnieniami. Polecenia formułować w sposób konkretny oraz krótko, jasno określać cel działania.

11 Zwiększyć częstotliwość wzmocnień pozytywnych. Zadania i polecenia dłuższe, bardziej skomplikowane dzielić na kolejne etapy ich wykonania. Każdorazowo zaznaczyć w książce lub dać do wklejenia najważniejsze pojęcia związane z daną jednostką lekcyjną. Z wyprzedzeniem informować o konieczności opanowania większej partii materiału czy przeczytania tekstu. W trakcie pracy dydaktycznej angażować jak najczęściej czynności praktyczne, manipulacyjne. Podczas oceny osiągnięć uwzględniać nie tyle efekt, ile wysiłek włożony w pracę. środki dydaktyczne : Stosować indywidualne karty pracy, modele, plansze, uproszczone mapki, schematy, naturalne eksponaty, zakładki, zakreślacze itp.

12 Formy i metody pracy z uczniem. Formy pracy: Zindywidualizowana praca z uczennicą na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych. Zajęcia rewalidacyjne 3 godz. tygodniowo zał. nr 1 (plan pracy). Zajęcia logopedyczne 1 godz. tygodniowo zał. nr 2 (program terapii). Zajęcia wspierające rozwój 1 godz. tygodniowo zał. nr 3 (plan pracy). Metody: pokaz z objaśnieniem; pokaz z instruktażem; pokaz z wykorzystaniem urządzeń audiowizualnych; pogadanka informacyjna; metoda pedagogiki zabawy; metody polisensoryczne; gry i zabawy interakcyjne; gry dydaktyczne; metody aktywizujące; metoda sytuacyjna; wycieczka; inscenizacja; nośniki informacji przeźrocza, foliogramy, tablice itp.; film dydaktyczny; praca z komputerem.

13 Zakres współdziałania z poradniami psychologicznopedagogicznymi, z placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi, z innymi instytucjami. Współpraca ze specjalistami z Publicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 1 w Częstochowie w zakresie przekazywania informacji o dziecku (za zgodą rodziców); współorganizowanie form oddziaływań postdiagnostycznych ustalenie, w jakim zakresie pomoc jest udzielana na terenie szkoły, a w jakim w poradni; korzystanie z porad, konsultacji zewnętrznych. Data opracowania Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego:... Opracował Zespół w składzie: Koordynator: mgr M. S. Członkowie: mgr T. K..... mgr U. N.... mgr K. G.... mgr A. J.... mgr E. K.... mgr M. Z Podpisy rodziców/ opiekunów prawych poświadczających akceptację IPET

14 Punktem wyjścia do opracowania IPET-u jest Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Ucznia, która powstaje podczas spotkania Zespołu ds. dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych. W naszej placówce od lat funkcjonował Zespół Wspierający w składzie: pedagog szkolny, psycholog, logopeda, oligofrenopedagog. Obecnie Zespół ds. ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych tworzą: pedagog, logopeda, oligofrenopedagog, wszyscy nauczyciele uczący dane dziecko oraz jego rodzice. Rolę Koordynatora Zespołu pełni zawsze wychowawca klasy, do której uczęszcza uczeń. Spotkania Zespołu odbywają się raz na dwa miesiące. Najdłuższe są pierwsze posiedzenia, podczas których trzeba opracować Wielospecjalistyczną Ocenę Poziomu Funkcjonowania Dziecka oraz Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny. O spotkaniu tym informowani są rodzice poprzez pisemne zaproszenie wystosowane przez Dyrektora Szkoły. W przypadku nieobecności rodziców, Dyrektor Szkoły wysyła pisemną informację dotyczącą ustaleń Zespołu.

15 Przykład : Wielospecjalistyczna Ocena Poziomu Funkcjonowania Uczennicy J. S. klasa: I b ur.: x. x.. zam.: x. x. tel. x. x PESEL: x. x. Dziewczynka szybko nawiązuje kontakt, chętnie współpracuje z osobą dorosłą, łatwo podejmuje nowe wyzwania. Właściwie reaguje na pochwałę, ale wymaga stałej mobilizacji oraz różnorodnych wzmocnień pozytywnych. Jest zawsze przygotowana do zajęć (odrobiona praca domowa, kompletny piórnik, podręczniki, zeszyty, mundurek itp.). Potrafi oddzielić naukę od zabawy, zwraca się do innych z prośbą o pomoc. Uczennica ma duży problem z nawiązywaniem i utrzymywaniem kontaktów rówieśniczych, dlatego nie umie działać zespołowo. Biernie uczestniczy w zajęciach, nie jest w stanie samodzielnie zorganizować własnej pracy w zakresie planowania i przygotowania odpowiednich przyborów czy materiałów. W przypadku niepowodzenia łatwo się zniechęca, odmawiając dalszego wykonywania zadań. Dokonuje tylko operacji konkretnoobrazowych, nie abstrahuje i nie uogólnia. W sytuacjach przerastających możliwości jej rozumienia, czuje się zagrożona, wystraszona, reaguje emocjonalnie płaczem. Uczennica potrzebuje naprowadzenia, a także stałej kontroli ze strony nauczyciela oraz specjalnych bodźców do pracy w formie pochwały lub zachęty. Poziom sprawności intelektualnej - upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. Procesy poznawcze najlepiej rozwinięte: spostrzegawczość, analiza i synteza wzrokowa, wyobraźnia przestrzenna. Procesy poznawcze najsłabiej rozwinięte: myślenie logiczne, myślenie przyczynowo-skutkowe, myślenie przez analogię, operatywność myślenia na materiale arytmetycznym, niska operatywność słowna, zaburzona analiza i synteza słuchowa oraz słuch fonemowy, obniżona sprawność grafomotoryczna, jak również koordynacja wzrokowo -ruchowa.

16 Opóźniony rozwój mowy; zaburzenia artykulacji: lambdacyzm, rotacyzm, sygmatyzm głosek przedniojęzykowodziąsłowych i przedniojęzykowo-zębowych, kappacyzm, gammacyzm, kiganie, giganie. Dziecko ma trudności w zakresie rozumienia skomplikowanych, złożonych poleceń, nie rozpoznaje zdań nielogicznych, stosuje niepoprawne formy gramatyczne. Wykazuje również ubogi zasób słownictwa. Mowa spontaniczna przyjmuje formę wyrazów i zdań pojedynczych, budowane komunikaty są jednak niewyraźne, bełkotliwe, często niezrozumiałe dla odbiorcy. Podczas powtarzania pojawiają się: substytucje głosek, pomijanie końcówek fleksyjnych, upraszczanie grup spółgłoskowych, skracanie, pomijanie wyrazów w zdaniach. Uczennica posiada niski stopień sprawności narządów artykulacyjnych, krótką fazę wydychanego powietrza, zaburzony słuch fonemowy, nieopanowaną analizę i syntezę fonemową wyrazu. Z uwagi na przesunięcia zgryzowe (skłonność do przodozgryzu) została skierowana na konsultację ortodontyczną. Planowane formy pomocy psychologiczno pedagogicznej dla dziecka: Zajęcia rewalidacyjne 3 godz. w tygodniu; zajęcia logopedyczne 1 godz. w tygodniu; zajęcia wspierające rozwój 1 godz. w tygodniu; konsultacje i poradnictwo pedagoga szkolnego. Zatwierdzone przez Dyrektora Szkoły formy pomocy psychologiczno pedagogicznej: Zajęcia rewalidacyjne - 3 godz. w tygodniu; zajęcia logopedyczne 1 godz. w tygodniu; zajęcia wspierające rozwój 1 godz. w tygodniu; konsultacje i poradnictwo pedagoga szkolnego. Opracował Zespół ds. ucznia o specjalnych potrzebach w składzie: mgr M. S. koordynator mgr E. K. pedagog mgr M. Z. psycholog mgr A. J. logopeda, oligofrenopedagog Nauczyciele uczący: mgr T. K. mgr K. G. mgr U. N.

17 Kolejne zebrania Zespołu przybierają już kształt spotkań superwizyjnych, które świetnie sprawdziły się w przypadku realizacji Programu Szkoła dla wszystkich. Służą one: bieżącej analizie funkcjonowania dydaktyczno-wychowawczego dziecka, określeniu jego trudności (słabych stron) wskazaniu konkretnych osiągnięć czy sukcesów (mocne strony) Pozwalają również dzięki wymianie doświadczeń wszystkich członków Zespołu, a także wskazówkom rodziców monitorować postępy dziecka w zakresie zdobywania wiedzy i poszczególnych umiejętności oraz modyfikować w razie potrzeby metody pracy. Ponieważ IPET opracowywany jest na dłuższy okres, niejednokrotnie zdarza się, że to, co zostało założone na początku, nie sprawdza się i wymaga zmian. Spotkania Zespołu utwierdzają nas zatem w przekonaniu, iż działania podejmowane przez placówkę przynoszą pożądane rezultaty. W spotkaniach Zespołu, co należy zaznaczyć, uczestniczą także nauczyciele świetlicy, gdyż poza klasą szkolną dzieci niejednokrotnie prezentują inne, odmienne zachowania.

18 Niezwykle istotnym ogniwem Zespołu jest rodzic, który stanowi nieocenione źródło informacji, takich jak np. : trudności w samodzielnym odrabianiu prac domowych, problemy rodzinne, trudna sytuacja materialna, kłopoty zdrowotne, konflikty rówieśnicze inne wiadomości mające odzwierciedlenie w złym funkcjonowaniu ucznia na terenie szkoły lub w jego złej kondycji psychicznej. Partnerskie traktowanie rodzica sprzyja nie tylko wypracowaniu jednolitego frontu oddziaływań na dziecko, ale również pozwala na budowanie właściwych relacji pomiędzy placówką a opiekunami dziecka, co niewątpliwie ma wpływ na pozytywny obraz postrzegania szkoły w środowisku, dając poczucie bezpieczeństwa poprzez stworzenie atmosfery wzajemnego zaufania.

19 Trzeba nadmienić, iż w naszej szkole duży nacisk kładzie się nie tylko na wszechstronne wspieranie uczniów z rozmaitymi dysfunkcjami czy deficytami, ale również na rozwijanie indywidualnych zdolności i zainteresowań dzieci szczególnie uzdolnionych. Dwa razy w roku organizowana jest rada pedagogiczna, podczas której wychowawcy poszczególnych klas drobiazgowo omawiają problemy dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńcze każdego ucznia, podając rodzaj zajęć, w jakich dziecko uczestniczy oraz proponowane formy pomocy. Dla wszystkich wychowanków posiadających opinie poradni psychologiczno-pedagogicznych 71 uczniów utworzone zostały Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia (KIPU).

20 KARTA INDYWIDUALNYCH POTRZEB UCZNIA IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA O. W. KLASA VI a PESEL XX NAZWA SZKOŁY DIAGNOZA WYNIKAJĄCA Z OPINII WYDANEJ PRZEZ PORADNIĘ PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNĄ, W TYM PORADNIĘ SPECJALISTYCZNĄ Szkoła Podstawowa nr 52 im. Małego Powstańca w Częstochowie Dysortografia, zaniżona samoocena, wzmożone napięcie emocjonalne pojawiające się w sytuacjach szkolnych.

21 INNE WAŻNE INFORMACJE O UCZNIU (stan zdrowia, sytuacja rodzinna, rozpoznanie dokonane przez Zespół) OBSZARY, W KTÓRYCH UCZEŃ POTRZEBUJE POMOCY ZALECANE FORMY POMOCY (czas trwania, wymiar godzin) Wada wzroku (korekcja okularowa). Dziewczynka wolno adaptuje się do nowych warunków zewnętrznych. Chętnie podejmuje powierzone zadania, jednak przy napotkaniu jakichkolwiek trudności wycofuje się. Jest systematyczna, obowiązkowa, wrażliwa, niepewna swoich możliwości. W sytuacjach zadaniowych występuje wzmożone napięcie emocjonalne, znacznie obniżające efektywność. Uczennica pracuje wówczas pochopnie, nie wykonuje korekty, ma problemy z przypominaniem sobie przyswojonego materiału. Podczas działań jest mało samodzielna, nie rozumie treści poleceń, oczekuje pomocy i stałego potwierdzania poprawności wykonanej pracy. Łatwo się rozprasza. Doskonalenie techniki i tempa czytania, rozumienie treści czytanego tekstu, praktyczne utrwalanie reguł ortograficznych, wyrabianie czujności i świadomości ortograficznej, kształcenie techniki rozwiązywania zadań tekstowych, wzmacnianie poczucia własnej wartości Zajęcia Ortograffiti 1 h tygodniowo w roku szkolnym 2010/2011; zajęcia wyrównawcze z języka polskiego 1 h tygodniowo w roku szkolnym 2010/2011; zajęcia wyrównawcze z matematyki 1 h tygodniowo w roku szkolnym 2010/2011; zajęcia z psychologiem 1 h co dwa tygodnie w roku szkolnym 2010/2011.

22 UDZIELONE FORMY POMOCY OCENA EFEKTYWNOŚCI UDZIELONEJ POMOCY PROPONOWANE FORMY POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ NA KOLEJNYM ETAPIE EDUKACYJNYM PODPISY CZŁONKÓW ZESPOŁU Podpis Dyrektora Szkoły:

23 Indywidualne Karty Potrzeb Ucznia tworzone są również dla dzieci nieposiadających opinii, ale wykazujących szczególne uzdolnienia. Po całorocznej realizacji indywidualnego programu nauczania opracowywano raporty, obecnie dokonujemy ewaluacji IPET-ów.

24

25

26 Jednym z ciekawszych wariantów ewaluacji, poza dokumentem opracowanym przez Zespół, jest prezentacja mocnych stron ucznia wykazującego różne rodzaje i stopnie niepełnosprawności, zaburzenia czy dysfunkcje rozwojowe lub wreszcie dziecka mogącego poszczycić się szczególnymi uzdolnieniami. Prezentacja ta przybiera rozmaite formy, np.: galerie korytarzowe, wystawy hobbystów w świetlicy szkolnej bądź podczas festynów rodzinnych, występy artystyczne, przedstawienia teatralne, kiermasze, a nawet aukcje prac.

27

28

29

30

31

32

33 Problemy i trudności nauczycieli: 1. Opór związany z nowymi obowiązkami. 2. Organizacja i nakład pracy nauczyciela (np. przygotowywanie dodatkowych kart pracy). 3. Czasochłonność tworzenia dokumentacji. 4. Dostosowanie metod pracy do indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia. 5. Indywidualizacja procesu nauczania w grupie klasowej, w skład której wchodzą dzieci z różnymi dysfunkcjami, w tym osoby niepełnosprawne oraz uczniowie zdolni. 6. Realizacja obowiązującej podstawy programowej w przypadku dziecka wykazującego niepełnosprawność intelektualną lekkiego stopnia.

34 Opracowały: mgr Bożena Golachowska mgr Agata Jałowiecka Frania mgr Edyta Krześ