Ocena - w zakresie Etapu 4 - realizacji projektu pt. Protokoły i prototyp platformy umożliwiające działanie elektronicznego rynku usług, z

Transkrypt

1 Ocena - w zakresie Etapu 4 - realizacji projektu pt. Protokoły i prototyp platformy umożliwiające działanie elektronicznego rynku usług, z uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy, finansowanego przez MNSzW w ramach grantu Nr R

2 Spis treści Wprowadzenie...3 Efekt końcowy realizacji badań stosowanych i prac rozwojowych objętych projektem Etap Charakterystyka formy wyniku końcowego (dokumentacja techniczna, prototyp wyrobu, dokumentacja konstrukcyjna, inna forma podać jaka ) Uwagi o realizacji Projektu - Etap Podsumowanie... 12

3 Wprowadzenie Przedmiotem niniejszego opracowania jest audytu projektu pt Protokoły i prototyp platformy umożliwiające działanie elektronicznego rynku usług, z uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy w ramach, którego zrealizowany został system ELA-enT. W dalszej części za Projekt należy rozumieć właśnie wskazany projekt badawczo rozwojowy. Audyt obejmuje prace zrealizowane w ramach "Etapu 4" realizacji projektu. Ze względu na fakt, iż prace "Etapu 4" są kontynuacją prac poprzednich etapów i zgodnie z projektem mają na celu implementację coraz bardziej zaawansowanych wersji Menadżera Wykonawcy i Menadżera Zleceń oraz poprawianiu funkcjonowania jądra systemu, tzn., Serwerów Usług, Serwerów Zadań, InfoService oraz EntishDictionary w tym rozszerzenia protokołów o dynamiczną kompozycję usług niezbędną w przypadku, kiedy zlecone zadanie nie może być wykonane przez pojedynczą usługę ocenie będzie podlegać stan realizacji systemu z uwzględnieniem wcześniejszych prac. Oceny dokonano na podstawie badania zrealizowanego systemu dostępnego zdalnie poprzez stronę i jej serwisy składowe. Przeprowadzono wywiady z realizatorami (autorami) projektu i systemu ELA-enT w Akademii Podlaskiej w Siedlcach. Dokonano przeglądu kodu źródłowego systemu oraz projektu wspomagających system baz danych. Podstawowymi dokumentami, tworzącymi założenia funkcjonalne i cele projektu, są: 1. Wniosek o finansowanie projektu badawczo rozwojowego pt. Protokoły i prototyp platformy umożliwiające działanie elektronicznego rynku usług, z uwzględnieniem osób zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy (wniosek- ELA-enT-31v2006-skrot i harmonogram.doc) 2. Opis projektu Ela-eNt - Elektroniczny Rynek Usług Dla osób Zagrożonych Wykluczeniem - Dokumentacja projektu (eldoc.pdf) 3. Elektroniczny format wymiany danych i zawierania umów w systemie Ela-eNt ( dokument.pdf ) Do realizacji audytu wykorzystano również dostarczone materiały opisujące założenia i projekt realizowanego systemu ELA-enT. Ze względu na fakt, iż projekt został zrealizowany z wykorzystaniem koncepcji agenta jako elementu do budowy systemu realizacji usług w sieci komputerowej do dokumentacji dołączono prace prof. S. Ambroszkiewicza entish: An Approach to Service Description and Composition.

4 Efekt końcowy realizacji badań stosowanych i prac rozwojowych objętych projektem Etap 4. Głównym efektem końcowym zrealizowanego na Etapie 4 Projektu jest powstanie i wstępna eksploatacja testowa systemu informatycznego Ela-eNt Elektroniczny Rynek Usług. System dostępny jest poprzez witrynę Web np. pod adresem Podstawowe elementy systemu to: Nazwa Ontologia Typów Usług Manager Zadań Rejestr Usług Opis Ważnym elementem systemu Ela-eNt jest rozproszony słownik ontologii. Słownik ontologii posiada interfejs użytkownika, który służy do dodawania do niego nowych pojęć takich jak kategorie usług, funkcje, typy dokumentów, typy pośrednie oraz atrybuty. Za jego pomocą można również przeglądać zdefiniowane pojęcia i budować z nich własne struktury. Menadżer Zadań stanowi główny interfejs użytkownika systemu (patrz który umożliwia zarówno dostęp do wszystkich funkcji i dokumentów Projektu jak i realizuje zadanie tworzenia zadań użytkowników oraz przedstawianie użytkownikowi wyników ich wykonania. Rejestr Usług jest aplikacją odpowiedzialną za rejestrowanie usług, które zostały podłączone do systemu. Realizuje on cześć protokołu entish pozwalającą na zarejestrowanie usługi. Działanie Rejestru Usług (RU) polega na odbieraniu trzech rodzajów zapytań i odpowiadaniu na te zapytania zgodnie z protokołem Entish. Pierwszy rodzaj zapytania jest prośba usługi o zarejestrowanie jej typu operacji. Jest ona sformułowana w postaci odpowiedniej wiadomości zawierającej formułę języka Entish. Rejestr usług zapamiętuje informacje dotyczące rejestrującej sie usługi i odpowiada usłudze wiadomością, w której znajduje sie czas ważności jej rejestracji. Drugi rodzaj zapytania, to zapytanie agenta, który chce sie dowiedzieć o typ operacji oraz adres usługi. W odpowiedzi na takie zapytanie RU zwraca

5 agentowi w jednej wiadomości informacje dotyczące wszystkich usług, które odpowiadają wyszczególnionym kryteriom. Trzeci rodzaj zapytania to zapytanie zawierające prośbę o wyrejestrowanie usługi. Serwer Agentów Serwer agentów jest to aplikacja odpowiedzialna za tworzenie, uruchamianie i zarządzanie działaniem procesów agentów. Funkcją tych procesów jest aranżowanie i wykonywanie zadań użytkowników. W chwili, kiedy interfejs użytkownika Taskmanager utworzy zadanie, jest ono przekazywane do serwera agentów, który powołuje dla niego niezależny proces agenta. Agent ten poprzez wysyłanie i odbieranie komunikatów w języku entish, które odbywa sie zgodnie z protokołem Entish 1.01, realizuje wyszukiwanie i organizowanie usług do wykonania danego zadania. Do realizacji wymienionych wyżej komponentów systemu użyto następujących technologii informatycznych: Manager Zadań oraz Ontologia Typów Usług - zaprogramowane są w J2SE (JSP i JavaBeans) oraz standardowe języki/technologie HTML, CSS, JavaScript, jquery. Agent oraz Rejestr Usług - zaimplementowane są jako servlety. Do implementacji Serwerów usług wykorzystano takie technologie, jak Hibernate, Spring, JSP, JSTL, JQuery. ELA-enT Manager Zadań, Ontologia Typów Usług, Usługi, Agent, Rejestr usług działają na serwerze Tomcat 5.5. Aplikacje "z zewnątrz" wywoływane są poprzez serwer www Apache 2 (połączony z Tomcat przez moduł modjk). Wykorzystywany jest również moduł modssl do zapewnienia bezpiecznego połączenia. Wykorzystywany system zarządzania bazą danych to PostgreSQL. System operacyjny na serwerze to Debian Lenny 5.0, Serwer fizyczny Dell PowerEdge. Użyte technologie informatyczne zapewniają znaczną skalowalność systemu oraz możliwość dystrybucji systemu bez konieczności ponoszenia opłat licencyjnych za komponenty informatyczne. Dostęp do kodów źródłowych systemu i komponentów umożliwia odszukanie ewentualnych błędów w każdej warstwie systemu. Z punktu widzenia użytkowego zrealizowano następujące serwery usług: 1. Korepetycje (Udzielanie lekcji korepetycji z różnych przedmiotów.) 2. Zespół muzyczny (Realizacja usługi muzycznej (koncert, orkiestra weselna, itp.) 3. Opiekunka do dziecka (Opieka dla dziecka) 4. Transport (Usługa transportowa, przewóz różnych produktów)

6 5. Obsługa kulinarna przyjęć (Zapewnienie obsługi kulinarnej podczas przyjęć, dania zimne, gorące, szwecki stół, obsługa kelnerska.) 6. Naprawa sprzętu RTV (Wykonywanie reperacji sprzętu RTV różnych firm. Aby klient mógł skorzystać z tej usługi, musi posiadać ekspertyzę uszkodzenia swojego sprzętu. Aby ją uzyskać powinien skorzystać z usługi Ekspertyza Sprzętu RTV.) 7. Laboratorium medyczne (Wykonywanie różnych badań medycznych zleconych przez lekarza.) 8. Wycena naprawy sprzętu RTV 9. Nauka języków (Kursy językowe) 10. Przewodnik osoby niewidomej (Pomoc osobie niewidomej na zakupach, spacerze, w urzędzie na wyjeździe.) 11. Nauka muzyki (Obejmuje naukę wiedzy teoretycznej i zajęcia praktyczne.) 12. Oprawa muzyczna pogrzebów i ślubów (Oprawa muzyczna ceremonii kościelnych (np. chrzty, śluby, pogrzeby) 13. Tłumaczenia (Tłumaczenia językowe) 14. Wynajem pokoi (Wynajem pokoi w pensjonatach, schroniskach, kwaterach prywatnych itp.) 15. Naprawa sprzętu komputerowego 16. Wycena naprawy sprzętu komputerowego (Wystawianie wyceny naprawy na sprzęt komputerowy) 17. Klinika (Wykonywanie zabiegów medycznych oraz zapewnienie opieki lekarskiej. W wypadku wielu zabiegów klient musi skorzystać z usługi laboratorium medyczne w celu przeprowadzenia badań zaleconych przez lekarza.) 18. Wynajem kierowców (Wynajem kierowców z samochodem lub bez) 19. Masażysta (Zabiegi masażu leczniczego, relaksacyjnego itp.) 20. Tablice reklamowe (Wykonywanie różnorodnych tablic reklamowych) 21. Turystyka młodzieżowa (organizacja imprez turystycznych dla młodzieży) 22. Aerobik (Grupowe oraz indywidualne zajęcia aerobiku, ćwiczenia wzmacniające, relaksacyjne i inne, w odpowiednio wyposażonym gabinecie i pod okiem wykwalifikowanego instruktora.) 23. Sprzątanie mieszkań (Sprzątanie mieszkań oraz pomieszczeń) 24. Przepisywanie z audio na tekst (Usługa obejmuje przepisywanie z audio na tekst) 25. Stroje karnawałowe dziecięce (Szycie kostiumów karnawałowych dla dzieci) 26. Nauczanie brajla (Nauczanie pisma brajla) 27. Czytanie na życzenie (Wynajęcie lektora do czytania tekstów różnego rodzaju.) 28. Pranie i prasowanie koszul i bluzek koszulowych (Usługa obejmuje: pranie, krochmalenie, prasowanie koszul męskich i damskich bluzek koszulowych, krawatów.)

7 29. Biżuteria artystyczna (Wykonywanie i realizacja projektów własnych i propozycji klientów. Naprawy, odświeżanie i renowacja biżuterii) 30. Transport osób niepełnosprawnych (Przewóz osób niepełnosprawnych samochodami przystosowanymi do przewozu osób niepełnosprawnych.) 31. Introligatorstwo artystyczne (Oprawa artystyczna książek i innych wyrobów typu broszury, czasopisma, kalendarze itp.) 32. Studio nagrań lektorskich (Nagrania książek mówionych, komentarzy do filmów, kursów językowych, słuchowisk, reklam radiowych itp.) 33. Nauka śpiewu (Nauka śpiewu przez wykwalifikowanego nauczyciela.) 34. Dziennikarstwo prasowe (pisanie artykułów, felietonów i innych tekstów na zamówienie) 35. Psychoterapia indywidualna (Usługa dotyczy pierwszej wizyty (umówienia pierwszej wizyty). Świadczona może być dla pacjentów w różnym wieku, i w różnej formie indywidualnie bądz zdalnie.) 36. Korekta tekstów (Korekta tekstów z literatury pięknej, tekstów technicznych itp.) 37. Skanowanie książek (Przetwarzanie książek z formy papierowej do formy elektronicznej.) 38. Księgowość (Prowadzenie księgowości) 39. Video reportaże (Reportaże ślubne, chrzciny, komunie, przyjęcia rodzinne, spotkania integracyjne, spotkania biznesowe, konferencje, wycieczki, festyny, koncerty, imprezy pokazowe i reklamowe.) 40. Manicure i pedicure (Wykonanie manicure i pedicure.) 41. Naprawa maszyn biurowych (mechanicznych) (Naprawa i konserwacja maszyn do pisania.) 42. Czytanie na odległość (Czytanie tekstów, napisów, osobom, które z jakichś przyczyn nie mogą tego zrobić same. (np. brak wzroku czy tymczasowe problemy z oczami, np. po wypadku). Czytanie odbywa się osobiście lub zdalnie.) 43. Wynajem limuzyn (Wynajem limuzyny z kierowcą na różne okazje.) Każda z usług zawiera konieczne definicje i formularze zarówno ze strony usługodawcy jak i usługobiorcy. System wspomaga w sposób efektywny procesy wyszukania usługodawców oraz zawarcia umowy (kontraktu) na realizację usług. Dostępne są kalendarze usługodawców i inne pomocne elementy. Serwery usług mają unikalny projekt graficzny zapewniający ergonomiczny i atrakcyjny wygląd systemu dla jego użytkowników. Należy zaznaczyć, że otwarte środowisko informatyczne realizacji systemu pozwala na jego łatwą rozbudowę oraz dokonywanie ewentualnych zmian w określonych częściach bez konieczności ingerencji w pozostałe moduły.

8 Rysunek 1 - Przykładowy serwer usług - Korepetycje. System wspiera realizację czynności cywilno-prawnych związanych z wykonaniem usługi poprzez generowanie umów, faktur i innych potrzebnych dokumentów skarbowych i dokumentów towarzyszących.

9 Rysunek 2 - Przykład formularza usługi - Korepetycje

10 Charakterystyka formy wyniku końcowego (dokumentacja techniczna, prototyp wyrobu, dokumentacja konstrukcyjna, inna forma podać jaka ) Wynikiem Projektu jest prototyp platformy implementującej protokoły elektronicznego rynku usług. Prototyp zawiera implementacje wszystkich podstawowych procesów elektronicznego rynku usług w tym: System uwzględnia dwie grupy aktorów: klienci poszukujący usług (usługobiorcy) i dostarczyciele usług. System umożliwia odnalezienie (zidentyfikowanie) poszukiwanej usługi. Usługi identyfikowane SA nie tylko poprzez ich nazwę ale także przez szereg meta danych charakterystycznych dla danego typu usługi. Zidentyfikowana lista odpowiadających wymaganiom klienta usług jest przedstawiana klientowi celem wyboru przez klienta zadowalającej usługi. Klient posiada możliwość zawarcia kontraktu na realizację wybranej usługi. System wiąże klienta z usługodawcą i automatyzuje proces zawarcia wiążącej umowy cywilno-prawnej. System wspiera realizację zawartego kontraktu zarówno po stronie usługodawcy jak i klienta w szczególności terminu wykonania usługi, sposobu wykonania usługi, płatności za wykonaną usługę, ewentualnie warunków gwarancji jakości wykonania usługi. Projekt został sprawdzony pod względem technologicznym oraz zweryfikowany w zakresie jej wykorzystania i praktycznej użyteczności zwłaszcza dla osób zagrożonych wykluczeniem. Projektowi towarzyszy dokumentacja w formie elektronicznej obejmująca całość zrealizowanych prac. Dokumentacja dotyczy konstrukcji, działania i obsługi produktów Projektu. Dostępna jest też pełna dokumentacja konstrukcyjna, czyli dokładna specyfikacja protokołów komunikacyjnych, na których opiera się działanie platformy. Te specyfikacje powinny służyć do niezależnych implementacji poszczególnych komponentów platformy. Komponenty takie (implementowane niezależnie, ale zgodnie ze specyfikacjami) mogą współdziałać z prototypową platformą. Na dokumentację składają się: 1. Opis projektu Ela-eNt - Elektroniczny Rynek Usług Dla osób Zagrożonych Wykluczeniem - Dokumentacja projektu (eldoc.pdf) 2. Elektroniczny format wymiany danych i zawierania umów w systemie Ela-eNt ( dokument.pdf ) 3. Instrukcja użytkownika Entish Distributed System (Instrukcja Użytkownika.doc) 4. Opisy typów usług złoszone przez uczestników projektu ELA-enT ( 5. Opis przykładowych typów usług ( 6. Dokumentacja techniczna wykonanego oprogramowania w formie komentarzy w kodzie źródłowym -

11 Uwagi o realizacji Projektu - Etap 4 Projekt realizuje w sposób zadowalający wszystkie zakładane w projekcie funkcje. Do zalet zrealizowanego systemu należy zaliczyć: Użytkownik może wykorzystywać system bez żadnego wcześniejszego przygotowania, aczkolwiek została przygotowana odpowiednia dokumentacja w tym wprowadzenie dla użytkownika i wsparcie w postaci pomocy (help). Dotyczy to zarówno usługodawców jak i usługobiorców. Główne elementy systemu pomocy zostały zrealizowane w postaci kursów multimedialnych uwzględniając potrzeby osób zagrożonych wykluczeniem. Za pomocą systemu można rejestrować i realizować w sposób prosty i wygodny stosunkowo szeroką gamę różnych usług. Jedynym niezbędnym elementem oprogramowania po stronie użytkownika (zarówno klienta jak i usługodawcy) jest przeglądarka stron internetowych. Takie oprogramowanie jest dostępne bezpłatnie we wszystkich współczesnych systemach komputerowych. Przyjęta architektura systemu umożliwia w pewnym zakresie dalszy rozwój systemu, jego rozbudowę i przystosowanie do nowych zadań. Uwagi krytyczne: W oknach komunikacji z użytkownikiem informacja jest wprowadzana za pośrednictwem wypełniania odpowiednich pól właściwą informacją. Istnieje logiczne powiązanie pomiędzy informacja wprowadzaną poprzez poszczególne pola. System stara się wymagać od klienta podania zawsze dostatecznej ilości informacji aby możliwe było w fazie końcowej zawarcie ewentualnej umowy na realizację zlecenia. Rozwiązanie takie jest z punktu widzenia klienta poszukującego potencjalnych usługodawców zbyt restrykcyjne i może prowadzić do zaniechania korzystania z systemu. Wydaje się, że lepszym i bardziej rozpowszechnionym rozwiązaniem jest żądanie uzupełnienia ewentualnie brakującej informacji w chwili gdy rzeczywiście staje się to wymagalne. Realizacja przez Serwis Agenta zlecenia wyszukania może w skrajnym przypadku prowadzić do n*n wykonania zleceń gdy większość zleceniodawców zostanie odrzucona a klient będzie oczekiwał podania wszystkich wyników wyszukania. Można przyjąć często stosowane zasady stronicowania wyników bez konieczności ich rzeczywistego sortowania.

12 Podsumowanie Podsumowując należy stwierdzić, że Projekt na aktualnym Etapie realizowany jest prawidłowo i zapewnia wykonanie założonych funkcji. Według harmonogramu dalsze prace mają na celu zwiększenie zakresu oferowanych usług oraz dalsze testowanie systemu. 20 kwietnia 2009 mgr inż. Jacek Grundland