WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

Transkrypt

1 (kod ucznia) WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO ETAP II REJONOWY 28 stycznia 2015 r. Czas na wykonanie zadań konkursowych 90 minut Instrukcja dla ucznia Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy test zawiera 10 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji Konkursowej. Czytaj uważnie wszystkie teksty i polecenia. Pisz czytelnie. Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem bądź piórem. Nie używaj korektora. Przy rozwiązywaniu zadań wielokrotnego wyboru zaznacz krzyżykiem jedną prawidłową odpowiedź, np.: A B C D Jeżeli się pomylisz i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to złe zaznaczenie otocz kółkiem i skreśl właściwą literę, np.: A B C D W innych zadaniach samodzielnie sformułuj odpowiedź i wpisz ją lub wykonaj zadanie zgodnie z instrukcją zawartą w poleceniu. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsce opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane. Powodzenia! Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac) Imię i nazwisko uczeń/uczennica Uczeń/uczennica uzyskał/-a: / 50 pkt. 1

2 Tekst I Uwaga! W tekście zachowano zapis zgodny z oryginałem. Teraz Teraz, kiedy piszę te słowa, oczy matki spoczywają na mnie. Te oczy, uważne i czułe pytają milcząc,,co cię martwi synku? Odpowiadam z uśmiechem,, nic wszystko w porządku, naprawdę, Mamo,,, no, powiedz- mówi Matka- co cię trapi? Odwracam głowę, patrzę przez okno. ( ) Kiedy matka odwróci oczy od swojego dziecka dziecko zaczyna błądzić i ginie w świecie pozbawionym miłości i ciepła. ( ) Wiesz, Mamo, tylko Tobie mogę to powiedzieć na stare lata, mogę to powiedzieć, bo jestem już starszy od Ciebie nie śmiałem Ci tego powiedzieć, za życia jestem Poetą. Bałem się tego słowa, nigdy go nie powiedziałem Ojcu nie wiedziałem czy się godzi coś takiego mówić. Wchodziłem w świat poezji jak w światło, a teraz szykuję się do wyjścia, w ciemność przeszedłem piechotą krainę poezji widziałem ją okiem ryby kreta ptaka dziecka mężczyzny i starca dlaczego tak trudno wypowiedzieć te dwa słowa:,,jestem poetą, szuka się zastępczych słów żeby zakomunikować ten,,fakt światu, Matce. Oczywiście, Matka wie. O tym żeby coś takiego powiedzieć ojcu nigdy nie myślałem nigdy też Ojcu nie powiedziałem,,tato Ojcze jestem poetą nie wiem czy ojciec zwróciłby uwagę na takie słowa byłby tak daleki że spytałby mnie (czytając gazetę, jedząc, ubierając się, czyszcząc buty ),,co tam (Tadziu) mówisz?... było to przecież jakieś,,głupstwo. ( ) Napisałem wiersz Ojciec (w roku 1954),,Idzie przez moje serce/stary ojciec nie wiedziałem czy Ojciec ten wiersz przeczytał, nigdy słowa nie powiedział zresztą ja też tego wiersza Ojcu nie przeczytałem teraz jest rok 1999 i mówię tak cicho, że Rodzice nie mogą dosłyszeć moich słów,,mamo, Tato, jestem poetą,,wiem Synku mówi Matka,,zawsze to wiedziałam,, mów wyraźniej nic nie słyszę mówi Ojciec Obietnice poety Przez wiele lat obiecywałem Mamie trzy rzeczy, że zaproszę ją do Krakowa, że pokażę Zakopane i góry, że pojadę z Mamą nad morze. Mama nie zobaczyła nigdy w życiu Krakowa. Nie widziała ani Krakowa ani gór (z Morskim Okiem w środku) ani morza. Nie dotrzymałem obietnic Minęło od śmierci Mamy prawie pół wieku (zresztą, przestaję się interesować kalendarzem i zegarem). Czemu Jej nie zawiozłem do Krakowa i nie pokazałem Sukiennic, kościoła Mariackiego, Wawelu Wisły. No tak! Syn mieszkał w Krakowie młody,,obiecujący poeta i ten poeta który tyle wierszy napisał dla matki i tyle wierszy dla wszystkich matek nie przywiózł Mamy do Krakowa w roku 1947 ani w 1949 Nigdy mi nie przypominała, nie robiła wyrzutów. Mama nie widziała Warszawy. Mama nigdy nie leciała samolotem, nie płynęła statkiem. Nigdy nie byłem z Mamą w cukierni, w restauracji, w kawiarni, w teatrze, operze Ani na koncercie byłem poetą ( ) Nie zawiozłem Mamy nad morze nie usiadłem z nią nad brzegiem, nie przyniosłem muszelki albo bursztynowego kamyczka. Nic i ona nigdy nie zobaczy morza i nigdy nie zobaczę jej Twarzy i oczu i uśmiechu kiedy patrzy na morze poeta. Czy poeta to człowiek, który pisze suchymi oczami treny, bo musi dobrze widzieć ich formę? Musi całe serce włożyć w to, aby forma była,,doskonała? Poeta, człowiek bez serca? A teraz ten lament przed publicznością na jarmarku książki na odpuście poezji, na giełdzie literatury. I nie mam nawet tej pociechy, że Mama,,na tamtym świecie idzie przez Planty, przez Kraków, na Wawel Czy w,,niebie jest morze nad którym siedzą nasze Matki w biednych salopkach, płaszczach, starych pantoflach i kapeluszach?... ale i teraz piszę - z suchymi oczami - i,,poprawiam te moje żebracze treny ( ) teraz kiedy piszę te słowa spokojne oczy Matki spoczywają na mnie na mojej ręce na tych okaleczonych oślepionych słowach. oczy naszych matek przenikające serca i myśli są naszym sumieniem sądzą nas i kochają pełne miłości i strachu oczy matki ( ) T. Różewicz, Matka odchodzi, Wrocław 1999, s

3 1. Napisz w formie 2-3 zdań, jaki obraz matki zachował poeta w swojej pamięci? (0-2) Przyczynkiem do wspomnień o Matce jest: (0-1) A. chęć zadedykowania wierszy Matce. B. wspomnienia domu rodzinnego. C. rozrachunek z przeszłością. D. rozważania o poezji. 3. Napisz w formie równoważników zdań, jakie wydarzenia z przeszłości przywołuje poeta. (0-2) 4. Opisz relacje syna z rodzicami. (0-2) A) z Matką B) z Ojcem 5. W kontekście tekstu wyjaśnij słowa: (0-2) Poeta to człowiek, który pisze z suchymi oczami treny, bo musi dobrze widzieć ich formę. 3

4 6. Napisz dedykację, którą poeta mógłby zamieścić w tomiku poezji ofiarowanym Matce w dowód wdzięczności. (0-3) Wyjaśnij cel zastosowania wyliczenia w przywołanym fragmencie: (0-1) (...) przeszedłem piechotą krainę poezji widziałem ją okiem ryby kreta ptaka dziecka mężczyzny i starca. 8. Określ formy gramatyczne wyrazów podkreślonych w poniższym zdaniu. (0-4) Kiedy matka odwróci oczy od swojego dziecka, dziecko zaczyna błądzić i ginie w świecie pozbawionym miłości i ciepła. Wyraz Część mowy Forma gramatyczna ginie swojego... osoba, liczba, czas, rodzaj, tryb, aspekt, strona pozbawionym ciepła 9. Wyjaśnij, co oznacza związek frazeologiczny wyssać coś z mlekiem matki, a następnie (0-2) z podanym związkiem ułóż zdanie złożone współrzędnie. A. znaczenie związku B. zdanie

5 10. Zdania podkreślone w pierwszym akapicie zamień na mowę zależną. (0-2) 11. Prawdą jest, że w zdaniu Odwróci oczy od swojego dziecka występują: (0-1) A. 2 związki rządu, 1 związek przynależności. B. 1 związek rządu, 2 związki zgody. C. 2 związki rządu, 1 związek zgody. D. 2 związki przynależności, 1 związek zgody. 12. Wykonaj wykres zdania. Nazwij dokładnie poszczególne zdania składowe. Zapisz na wykresie pytania. (0-3) Wchodziłem w świat poezji jak w światło, ale teraz szykuję się do wyjścia, bo przeszedłem piechotą krainę poezji i widziałem ją okiem ryby, kreta, ptaka, dziecka oraz starca. 5

6 Tekst II Spotkanie z matką Ona mi pierwsza pokazała księżyc i pierwszy śnieg na świerkach, i pierwszy deszcz. Byłem wtedy mały jak muszelka, a czarna suknia matki szumiała jak Morze Czarne. Noc. Dopala się nafta w lampce. Lamentuje nad uchem komar. Może to ty, matko, na niebie jesteś tymi gwiazdami kilkoma? Albo na jeziorze żaglem białym? Albo falą w brzegi pochyłe? Może twoje dłonie posypały mój manuskrypt gwiaździstym pyłem? a możeś jest południowa godzina, mazur pszczół w złotych sierpnia pokojach? Wczoraj szpilkę znalazłem w trzcinach - od włosów. Czy to nie twoja? ( ) * Idę do ciebie. W twoją zieleń. I w twoje śniegi. I w twój wiatr. W twój niezmierzony idę świat, gdzie pory roku na twej dłoni trojaka jak Ślązaczki tańczą i kurz się wzbija, skrzypi wóz, odyniec biegnie przez mokradła i jeleń rośnie pośród światła, co, dzwoniąc, bębniąc, tarabaniąc, zaspane gwiazdy strząsa z brzóz. Jesień to skrzypce potłuczone, bezradna myśl nad ćwiercią smyczka, zima to plecy twoje białe, lato - jak złota rękawiczka, którą porzucił w sadzie Jan, ten Kochanowski, co mu łyżką wystarczy stuknąć, a już wszystko tańcuje, niebo się otwiera, niebo niebieskich pełne piór, truchleje wilk, basuje bór głosem Szekspira i Homera. K.I. Gałczyński, Spotkanie z matką, [w]: Wybór poezji, Wrocław 1983, s Podmiotem liryczny w utworze jest: (0-1) A. mężczyzna wspominający przeszłość. B. dorastający chłopiec. C. dziewczyna, która zgubiła szpilkę do włosów. D. chłopiec mały jak muszelka. 14. Wiersz reprezentuje odmianę liryki: (0-1) A. bezpośredniej. B. pośredniej. C. zwrotu do adresata. D. apelu. 15. Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa wiersza: (0-2) Idę do ciebie. W twoją zieleń. I w twoje śniegi. I w twój wiatr. W twój niezmierzony idę świat,(...) 6

7 16. W tekście nr 1 Różewicz przywołuje gatunek literacki, którego autor został wymieniony w utworze Gałczyńskiego. (0-2) Mowa o..., który tworzył w... wieku. Oprócz trenów pisał także..., na przykład.... gatunek literacki tytuł utworu 17. Dlaczego Matka ma tak ogromny wpływ na przyszłe życie swojego dziecka? (0-1) Sformułuj jeden argument w oparciu o wiersz K. I. Gałczyńskiego Od wyrazu matka utwórz cztery zdrobnienia. (0-1) 19. Ułóż zdania, w którym wyraz matka wystąpi w funkcji: (0-2) A. przydawki B. dopełnienia-.... C. orzecznika Utwórz od wyrazu matka następujące części mowy: (0-1) A. przymiotnik B. czasownik Zapisz poprawnie nazwy mieszkańców utworzone od podanych nazw własnych: (0-2) Europa-.. Gdańsk- Wejherowo-. Pomorze- 22. Z ostatniej zwrotki wiersza wypisz trzy wyrazy, w których dostrzegasz różnice między wymową a pismem. Na jednym z wybranym przez Ciebie przykładzie nazwij dokładnie zachodzące w nim zjawisko fonetyczne/upodobnienie fonetyczne. (0-2) A. wyrazy B. zjawisko fonetyczne

8 23.,, Mamo, tak bardzo chciałabym/chciałbym móc Ci o wszystkim powiedzieć...". (0-10) Napisz list do mamy. Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca. 8

9 9

10 BRUDNOPIS 10