Aplikacja farb za. za pomocą pistoletów

Transkrypt

1 USZLACHETNIANIE POWIERZCHNI DREWNA Postęp w dziedzinie wykończenia powierzchni na przełomie stulecia Aplikacja farb za pomocą pistoletów Fot. Julian Ciesielski Bez wątpienia pędzel jest jednym z najstarszych profesjonalnych narzędzi malarskich na świecie. Jednakże dla rzemieślników i producentów najbardziej cenionym i nieodzownym narzędziem został przed blisko 100 laty pistolet lakierniczy. Jak to się zaczęło? Początki aplikacji farb i lakierów za pomocą pistoletów pneumatycznych r. Pierwszym urządzeniem do malowania oficjalnie odnotowanym i udokumentowanym był pistolet Air-brush skonstruowany i opatentowany przez Francisa Edgara Stanleya r. Joseph Binks stworzył pierwsze urządzenie do bielenia natryskowego ścian r. Columbian Exposition - wystawa międzynarodowa, na której pojawiły się innowacyjne urządzenie marki BINKS (ekipa remontowa nie była wstanie nadgonić zaległości w malowaniu, Binks dostarczył sprzęt i zadebiutował na pierwszej międzynarodowej wystawie). Wystawę odwiedziła rekordowa liczba zwiedzających ! 1907 r. Thomas DeVilbiss rozpoczął produkcję pierwszych poręcznych pistoletów lakierniczych r. Binks rozpoczął produkcję poręcznych pistoletów malarskich r. Binks udoskonalił pistolety, skracając czasy malowania samochodów z dni do 8 dni roboczych! Jest to już prawdziwa rewolucja r. Firma AEROMETAL rozpoczęła produkcję pistoletów lakierniczych r. Firma KREMLIN sprzedała swój pierwszy pistolet r. Sata rozpoczęła produkcję pistoletów lakierniczych r. Powstała firma IWATA r. Powstała firma GRACO r. Powstała firma ECCO Finishing. W okresie od Ecco było częścią Atlas Coco r. Powstała firma Wagner r. Powstała firma Bersch + Fratscher OPTIMA r. Edward Seymour stworzył pierwszą farbę w aerozolu r. Apollo Sprayers opracował technologię aplikacji HVLP.

2 r. Devilbiss również rozpoczął prace nad technologią HVLP r. John Darmoch złożył pierwszy oficjalny patent HVLP. Firma Apollo - Kalifornia rozpoczęła podbój światowego rynku r. High T.E.C. - IWATA wprowadziła najnowsze rozwiązania w dziedzinie atomizacji To tyle z najważniejszych dat. Zastosowanie Postaram się przybliżyć Państwu poszczególne technologie i typy pistoletów lakierniczych rozpylających farby, lakiery oraz kleje za pomocą sprężonego powietrza stosowane w procesach wykończenia powierzchni w przemyśle drzewnym i nie tylko. Podział Pistolety pneumatyczne możemy podzielić na trzy podstawowe grupy ze względu na sposób ich zasilania, czyli podawania materiału do pistoletu: Pistolety zasilane grawitacyjnie są dedykowane dla: małego zużycia materiału, do 5 litrów dziennie farb rozcieńczonych lub mało rozcieńczonych lepkości mniejszej niż 40 sekund CA4 przy bardzo częstej zmianie kolorów pojemności zbiornika około 0,6 litra bardzo łatwego płukania ręcznego lub w myjkach Pistolety zasilane podciśnieniowo (syfonowe) - dolny kubek są dedykowane dla: małego zużycia materiału, do 5 litrów dziennie farb rozcieńczonych lub mało rozcieńczonych lepkości mniejszej niż 25 sekund CA4 przy bardzo częstej zmianie kolorów pojemności zbiornika około 1 litra Pistolety zasilane ciśnieniowo występujące w wersji ręcznej lub automatycznej są dedykowane dla: zużycia materiału od 6 litrów dziennie farb rozcieńczonych lub mało rozcieńczonych wszystkich rodzajów lepkości dużego wydatku produktu mogą być używane z pompą tłokową, membranową lub ze zbiornikiem ciśnieniowym Pistolety zasilane ciśnieniowo możemy zasilać ze zbiorników ciśnieniowych lub pomp. Zbiorniki ciśnieniowe Zbiorniki ciśnieniowe przeznaczone są do zasilania pistoletów pneumatycznych, konwencjonalnych i niskociśnieniowych. Mają zastosowanie w przemyśle, warsztatach, stolarniach i budownictwie. Stosuje się je podczas aplikacji farb, lakierów, bejc, klejów, tynków akrylowych, tapet natryskowych i wykończeń typu multikolor. Zbiorniki mogą być wykonane ze stali ocynkowanej lub nierdzewnej, dodatkowo wyposażone we wsady ułatwiające zmianę medium lub koloru oraz mieszadło ręczne lub pneumatyczne. Zbiornik ciśnieniowy jest bardzo uniwersalnym narzędziem pracy każdego fachowca zajmującego się wykończaniem powierzchni. Zbiorniki ciśnieniowe mogą również służyć do aplikacji kleju zarówno przez natrysk, jak i iniekcję (wyciskanie strugi). Pneumatyczne pompy membranowe Pompy membranowe zasilane pneumatycznie służą do zasilania wszystkich pistoletów pneumatycznych. Większość pomp membranowych wyposażona jest w dwie membrany pracujące na przemian o przełożeniu 1:1 (zdarzają się również pompy membranowe z przełożeniem 2:1 lub 3:1), czyli ciśnienie powietrza wpadające do silnika wytwarza takie samo ciśnienie medium wychodzące do węża zasilającego pistolet pneumatyczny. W zależności od wielkości hydrauliki pompy membranowe mogą zasilać od jednego do kilku pistoletów. Mają zastosowanie w przemyśle do malowania, lakierownia, bejcowania i klejenia, jak również do szkliwienia natrysku teflonu, olejów itp. Pneumatyczne pompy tłokowe Pompy tłokowe zasilanie pneumatycznie o przełożeniu od 2:1 do 8:1 służą do zasilania pistoletów ciśnieniowych. Przełożenie to wartość stosunku hydrauliki do powierzchni silnika zdolnej do wytworzenia odpowiedniego ciśnienia medium, czyli pompa o przełożeniu 2:1 zasilana ciśnieniem 2 bary wytwarza ciśnienie robocze medium 4 bary. Pompy tłokowe mają zastosowanie w przemyśle, warsztatach, stolarniach. Zaletą pomp tłokowych jest szybka zmiana medium i kolorów, małe zapotrzebowanie powietrza (pod warunkiem właściwego doboru sprzętu do Państwa potrzeb). Techniki aplikacji Przechodzimy do meritum sprawy, a mianowicie techniki czy technologii atomizacji bejc, farb, lakierów i klejów. Pistolety lakiernicze i malarskie dzielimy ze względu na technikę natrysku. Technologie aplikacji ciekłych podzieliliśmy ze względu na kryterium efektywności przenoszenia farb i lakierów podczas aplikacji na detale o nieskomplikowanej budowie, gdzie przetrysk czy też inaczej mgła lakiernicza (z ang. overspray), stanowi stratę materiałów malarskich i lakierniczych - na następujące techniki aplikacji:

3 USZLACHETNIANIE POWIERZCHNI DREWNA HP (High Pressure) ogólno przyjęta nazwa technologii dla tak zwanych pistoletów konwencjonalnych, czyli tradycyjnych i zarazem najstarszych. Zakres pracy od 2,5 do 6 barów, lepkość medium praktycznie bez ograniczeń. Pistolety konwencjonalne HP najstarszy system aplikacji niezastąpiony w wielu sektorach mimo istnienia bardziej nowoczesnych technik. Jakość atomizacji jest bardzo wysoka, możemy aplikować farby, lakiery, bejce, patyny i kleje w niewielkich ilościach na powierzchnie metalowe, drewno, szkło, tworzywa, tkaniny, papier. Grubość powłoki na mokro może wynosić od około 15 mikronów do 200 mikronów. Atutem aplikacji konwencjonalnej jest jej duża elastyczność i niewielkie zapotrzebowanie powietrza. Minusem tej techniki aplikacji jest bardzo duże zapylenie i straty wynikające z zapylenia i efektu odbicia. Jest to metoda niezastąpiona podczas wykończenia powierzchni tworzyw sztucznych, wybarwiania drewna, barwienia szkła i ceramiki, klejenia. Pneumatyka konwencjonalna - straty 50% overspray, do tej pory najbardziej popularna technika aplikacji ze względu na dużą elastyczność zastosowań i niską cenę zakupu urządzeń. Zapotrzebowanie powietrza dla jednego pistoletu wynosi około 500 l/min, prędkość zatomizowanego strumienia farby wynosi około 11 m/sek. Zastosowanie - malowanie i lakierowanie dekoracyjne. Stosowana niejako z przymusu, z uwagi na swoje właściwości. Niezbitym jej atutem jest doskonała atomizacja bejc, farb, lakierów i możliwość nakładania prawie na sucho niezwykle cienkiej powłoki od 15 mikronów (aplikacja manualna). Niezastąpiona podczas wybarwiania powierzchni drewna bejcami acetonowymi i spirytusowymi, lakierowania i malowania szkła, tworzyw sztucznych, jak również refinishingu. Lepkości robocze stosowanych materiałów malarskich i lakierniczych to od 15 do 80 sekund KF4 (kubek Forda 4 mm). HVLP (High Volume Low Pressure). Pistolety niskociśnieniowe HVLP technika aplikacji HVLP jest przeznaczona do aplikacji farb, lakierów oraz bejc. Zalecenia aplikacji przewidują lepkość medium do 35 sekund kubka DIN4. Nie powinno się stosować farb i lakierów o dużej lepkości. Pneumatyka niskociśnieniowa - straty od 25% do 40% overspray, popularna technika aplikacji, bardzo często nie jest stosowana zgodnie z zaleceniami, nastaw, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Optymalne nastawy i parametry to dostarczenie sprężonego powietrza w ilości od 600 do 900 l/min i praca w zakresie ciśnień od 1,5 do 2,5 bara. Podstawowe symbole tych technik aplikacji to HVLP, LVLP, VLP. Przeznaczenie to głównie sektor refinish warsztaty samochodowe i przemysł, malowanie, lakierowanie, bejcowanie, patynowanie i inne nietypowe aplikacje, jak natrysk ceramiki, teflony, olejów itp. Wadami tej metody są niewątpliwie duże zapotrzebowanie powietrza i problem z doskonałą atomizacją bardzo gęstych produktów. LP (Low Pressure). Pistolety pracujące w systemie mieszanym LP technika aplikacji LP łączy w sobie zalety obydwu wyżej wymienionych metod, czyli HP i HVLP Jest alternatywą w wielu dziedzinach przemysłu i nie tylko. Jest to technika najbardziej uniwersalna, daje nam oszczędności i wysoką jakość wykończenia powierzchni. Występuje również pod skrótem RP, którym na przykład posługuje się SATA. Pneumatyka niskociśnieniowa - straty od 25% do 40% overspray, popularna technika aplikacji, bardzo często nie jest stosowana zgodnie z zaleceniami nastaw, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, czyli lakiernicy i malarze nie stosują właściwych ciśnień podczas aplikacji, zasilanie urządzeń nie spełnia wymogów przewidzianych dla tych aplikacji. Optymalne nastawy i parametry to dostarczenie sprężonego powietrza w ilości od 600 do 900 l/min oraz praca w zakresie ciśnień od 1,5 do 2,5 bara. Prędkość wylotowa zatomizowanego strumienia farby wynosi około 7 m/sek. Podstawowe symbole tych technik aplikacji to HVLP, LVLP, VLP, LP, RP. Zastosowanie - malowanie i lakierowanie dekoracyjne. Zaletą tej technologii jest niewątpliwie lepsza efektywność wykorzystania farb i lakierów, ale ma ona pewne wady; ograniczenie lepkości materiałów malarskich i lakierniczych od 15 do 40 sekund KF 4, duże zapotrzebowanie przepływu sprężonego powietrza, mała elastyczność podczas pracy na jednym rozmiarze dyszy dla różnych materiałów o różnej lepkości. Metoda sprawdza się podczas malowania i lakierowania seryjnego dla wartości powłok aplikowanych na mokro o grubościach od 20 do 50 mikronów. Cechą charakterystyczną dla metody niskociśnieniowej jest efekt lekkiej skórki pomarańczy. Wykorzystywana najczęściej w przemyśle samochodowym, ceramicznym, meblarskim. HTI technika aplikacji firmy KREMLIN-REXSON. Technika rozpylania HTi (High Transfer Innovation) spełnia najnowsze wymogi prawne w zakresie ochrony środowiska V.O.C. (LZO). Nowe pistolety M22 HTi dostępne są w wersji grawitacyjnej lub w wersji ciśnieniowej, z wyposażeniem w postaci pompy lub zbiornika ciśnieniowego. Do wyboru są dwie głowice rozpylające, co pozwala na optymalizację oczekiwanego rezultatu w zależności od natężenia przepływu oraz rodzajów rozpylanych substancji. Wysoka skuteczność pistoletów M22 przeznaczonych do rozpylania substancji płynnych została osiągnięta dzięki zastosowaniu głowic E5 lub E3 gwarantujących wyjątkową jakość rozpylania i oszczędność produktu. Głowice E5 i E3 pozwalają na wykorzystanie wszystkich zalet rozpylania HTi, przy zastosowaniu substancji o nieco większej lepkości. Technologia HTi ma swoje korzenie zapożyczone z technologii HVLP, która cały czas ewoluuje i podlega udoskonaleniom. Firma Kremlin wyeliminowała wady HVLP, a wyeksponowała zalety. Dzięki tym zmianom pistolety oferują doskonałą atomizację przy niewielkim ciśnieniu powietrza dla materiałów o niskiej lepkości. Technika aplikacji HTi jest przeznaczona do aplikacji farb, lakierów oraz bejc. Zalecenia aplikacji przewidują lepkość medium do 35 sekund kubka DIN4. Nie powinno się stosować farb i lakierów o dużej lepkości. Pneumatyka niskociśnieniowa - straty od 25% do 40% overspray, popularna technika aplikacji. Bardzo często nie jest stosowana zgodnie z zaleceniami nastaw, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Optymalne nastawy i parametry to dostarczenie sprężo-

4 nego powietrza w ilości od 600 do 900 l/min i praca w zakresie ciśnień od 1,5 do 2,5 bara. Podstawowe symbole tych technik aplikacji to HVLP, LVLP, VLP. Przeznaczenie to głównie sektor refinish warsztaty samochodowe i przemysł, malowanie, lakierowanie, bejcowanie, patynowanie i inne nietypowe aplikacje, jak natrysk ceramiki, teflony, olejów itp. Wadami tej metody są niewątpliwie duże zapotrzebowanie powietrza i problem z doskonałą atomizacją bardzo gęstych produktów. Głowice E3. Technika aplikacji LP łączy w sobie zalety obydwu wyżej wymienionych metod, czyli HTi i HVLP. Jest alternatywą w wielu dziedzinach przemysłu i nie tylko. Jest to technika najbardziej uniwersalna, daje nam oszczędności i wysoką jakość wykończenia powierzchni. Technologie te są również powielane w aplikacjach automatycznych w serii pistoletów A25, A26, A25F, A35, A29, A28, A3. HPA technika aplikacji firmy KREMLIN-REXSON. Technika rozpylania HPA (High Power of Atomisation) łączy doskonałą jakość rozpylania i wysoką zdolność atomizacji, co pozwala na stosowanie szerokiej gamy substancji, w tym substancji o dużej lepkości. Nowe pistolety M22 HPA i S3 są dostępne, do wyboru, ze zbiornikiem w wersji ssącej bądź grawitacyjnej lub w wersji ciśnieniowej, z wyposażeniem w postaci pompy lub zbiornika ciśnieniowego. Można wybrać spośród nich model doskonale nadający się do prac intensywnych lub do użytku sporadycznego. Technologie te są również powielane w aplikacjach automatycznych w serii pistoletów A25, A26, A25F, A35, A29, A28, A3. Technika aplikacji HPA ma swoje korzenie w technice konwencjonalnej, najbardziej rozpowszechnionej, stosowanej od prawie 100 lat przez firmę Kremlin. Łączy w sobie zalety wysokiej atomizacji, daje możliwości natrysku bardzo cienkich powłok malarskich i lakierniczych - nawet do 8 mikronów! Jest to najstarszy system aplikacji, niezastąpiony w wielu sektorach mimo istnienia bardziej nowoczesnych technik. Jakość atomizacji jest bardzo wysoka, możemy aplikować farby, lakiery, bejce, patyny i kleje w niewielkich ilościach na powierzchnie metalowe, drewno, szkło, tworzywa, tkaniny i papier. Grubość powłoki na mokro może wynosić od około 15 mikronów do 200 mikronów. Dużym atutem aplikacji konwencjonalnej jest jej duża elastyczność i niewielkie zapotrzebowanie powietrza. Minusem tej techniki aplikacji jest bardzo duże zapylenie i straty wynikające z zapylenia i efektu odbicia. Jest to metoda niezastąpiona podczas wykończenia powierzchni tworzyw sztucznych, wybarwiania drewna, barwienia szkła i ceramiki, klejenia. Pneumatyka konwencjonalna - straty 50% overspray, do tej pory jest to najbardziej popularna technika aplikacji ze względu na dużą elastyczność zastosowań i niską cenę zakupu urządzeń. Pistolety zasilane grawitacyjne z serii M22G i S3G oraz pistolety zasilane podciśnieniowo z kubkiem dolnym M22A i S3A a także pistolety zasilane ciśnieniowo z pompy lub zbiornika ciśnieniowego M22P i S3P. High T.E.C. IWATA. Technologia stworzona do aplikacji zarówno materiałów o niskiej, jak i średniej lepkości. Także dla lakierów wodorozcieńczalnych WB. Specjalna głowica połączona z opatentowaną przez Anest-Iwata dyszą z systemem preatomizacji materiału lakierniczego umożliwia bardzo dokładne i oszczędne nanoszenie powłok lakierniczych. Ewenement konstrukcyjny stanowi specjalnie profilowana i nacinana dysza. Żaden inny producent nie stosuje takiego rozwiązania. Rata naniesienia (sprawność mająca wpływ na zapylanie - stratę lakieru) 70 do 92% została potwierdzona przez niezależną instytucję i stawia W400 WB w czołówce najwydajniejszych pistoletów do lakierowania. Połączenie takiej sprawności z niską wagą pistoletów oraz niskim zużyciem powietrza (280 l/min) czyni te pistolety niezbędnym wyposażeniem wszystkich lakierników. Pistolety natryskowe HIGH T.E.C. poprawiają jakość obróbki wykończeniowej, obniżają koszty i zwiększają dochodowość procesów lakierniczych. HIGH T.E.C. jest wynikiem wieloletnich badań nad dynamiką cieczy w laboratoriach w Jokohamie. Dzięki nowoczesnym instrumentom, takim jak spektrograf i trójwymiarowy CAD, powstanie każdego produktu poprzedzone było licznymi modelami matematycznymi i testami prowadzonymi na prototypach. Pistolety do malowania natryskowego HIGH T.E.C. zostały zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby spełniały wymogi brytyjskiej ustawy o ochronie środowiska E.P.A. (Enviromental Protection Act) oraz zapewniały niebywałą atomizację wszystkich farb i lakierów. To, co w szczególności wyróżnia HIGH T.E.C. od innych systemów, to wręcz niewiarygodna sprawność nanoszenia materiału lakierniczego. W niezależnych testach osiągnięto wydajność do 95%, co jest wynikiem dalece lepszym od minimów określanych w ustawie o ochronie środowiska wynoszących 65%. WBX grawitacyjny pistolet lakierniczy WBX nakłada wodorozcieńczalny lakier bazowy i warstwy lakieru bezbarwnego z doskonałą kontrolą i atomizacją. Głowica WBX daje długi, płaski wzór natrysku strumienia, który sprawia, że nowe warstwy farby nakładają się na siebie. Jest to kluczowe dla równomiernego nałożenia lakieru bazowego bez efektu skórki pomarańczy oraz uzyskania gładkiej powierzchni. Podczas atomizacji WBX dostarcza krople o jednakowym rozmiarze. Jest to niezwykle ważne, by uzyskać jednolity natrysk wodorozcieńczalnych podkładów. Kontrola natrysku cieczy jest podstawą dla odtworzenia koloru wodorozcieńczalnych lakierów bazowych. Można to osiągnąć, jeśli macie Państwo X FACTOR, pistolety pracujące w technologii HIGH T.E.C. To: seria W 400, W 300, W 200, W 101 oraz seria pistoletów automatycznych WA i WRA. Warto nadmienić, iż prawie wszystkie ww. technologie mogą występować jako aplikacje wspomagane elektrostatycznie, ale to temat na osobne opracowanie. Co można natryskiwać i w jaki sposób? Ważnym czynnikiem, o którym trzeba pamiętać przygotowując farby i lakiery do aplikacji, jest użycie

5 USZLACHETNIANIE POWIERZCHNI DREWNA właściwych rozpuszczalników i rozcieńczalników do nadania medium odpowiedniej lepkości roboczej, kompatybilnej z urządzeniami i technologią, którą się posłużymy. Jest to jeden z podstawowych problemów, z którymi borykamy się na co dzień u naszych klientów. Pomijam fakt, iż gwarancją sukcesu jest odpowiednie i dobre przygotowanie powierzchni, a następnie przygotowana farba do aplikacji odpowiednim sprzętem. Aby przygotować medium (farba, lakier), producent/handlowiec musi dostarczyć Państwu odpowiedni rozpuszczalnik. W tym celu powinien dokładnie wypytać klienta, w jakich warunkach maluje, lakieruje i jaki ostatecznie efekt chce osiągnąć. Powinien również wziąć pod uwagę obecnie panującą porę roku. Jeśli sprzedawca tego nie zrobił znaczy, iż nie jest fachowcem. Odpowiedzi uzyskane od klienta mają kluczową rolę w doborze rozpuszczalników i rozcieńczalników odpowiednich do aplikacji w warunkach Państwa zakładu lub warsztatu. Wyróżniamy trzy podstawowe grupy rozpuszczalników i rozcieńczalników: lekkie (stosowane zimą - niedogrzane pomieszczenia) ciężkie (stosowane latem - temperatury przekraczają średnio 23 C) pośrednie (stosowane w porach przejściowych lub gdy mamy kontrolowane warunki i parametry otoczenia w hali i suszarni). Nazwy wskazują na zdolność odparowania w czasie. Każdy pewnie widział efekty złego doboru rozpuszczalników, ale pewnie nie każdy wie dlaczego tak się dzieje. W większości wypadków to właśnie niewłaściwie dobrane rozpuszczalniki i rozcieńczalniki są winne wadom powstałym na skutek niewłaściwego odparowania (schnięcia/suszenia). Ww. podział dokonany został w oparciu o temperatury wrzenia podstawowych rozpuszczalników dostępnych na rynku. Pamiętajmy, im wyższa temperatura wrzenia, tym cięższy (mniej lotny) rozpuszczalnik. Mając dobrany odpowiednio rozpuszczalnik, możemy przystąpić do przygotowania medium o odpowiedniej lepkości. W tym celu musimy się zaopatrzyć w bardzo przydatny przyrząd, tzw. kubek. Najbardziej popularne są kubki FOR- DA (CF4) i AFNORDA (CA4). Lepkość konsystencja medium powinna być dostosowana do warunków i sposobu aplikacji. Oceniamy ją poprzez pomiar - najczęściej kubkiem. Lepkość wyraża się w centypauzach lub przez pomiar czasu wypływu w sekundach, jaki upływa, gdy pewna objętość medium wypłynie przez kalibrowany otwór kubka pomiarowego. Pomiaru lepkości dokonujemy poprzez napełnienie po brzegi kubka - najlepiej zanurzając go w hoboku czy też naczyniu z farbą. W momencie wyciągnięcia go z naczynia należy uruchomić stoper lub sekundnik, odmierzając czas wypływu. Pomiar kończymy w chwili, gdy strumień wypływającego medium zostanie przerwany. Z uwagi na różne skale lepkości podawane i zalecane do aplikacji farb i lakierów przez producentów pojawiających się kartach DTR, podajemy tabele porównawcze (tab. 1). W momencie pomiaru lepkości powinniśmy również wiedzieć, jaką temperaturę otoczenia mamy w miejscu, w którym będzie prowadzona aplikacja i jaka jest temperatura farby. Z uwagi na ścisłą zależność lepkości od temperatury, lepkość medium zmienia się wraz z temperaturą. Żywice zawarte w medium są tym bardziej płynne, im są cieplejsze. Poniższa tabela ukazuje zależność lepkości od temperatury. Większość producentów zaleca i podaje lepkość roboczą przy Tab. 1. Afnor 4 (CA4) ISO 4 mpas.s Centypauzy Ford 4 (CF4) DIN 4 (0 ) LCH (Fr) ZAHN (n 2) UWAGA: 1PAUZ = 100 CENTYPAUZÓW A 1ApA.S = 1 CENTYPAUZ

6 Temperatura ( C) Przykład: pożądana lepkość farby to 22 sekundy w skali kubka Afnorda (CA4) przy temp. 20 st. C, w przypadku wzrostu lub spadku temperatury, lepkość ulega zmianie, a tym samym parametr rozlewności. Tab. 2. temperaturze otoczenia i medium 20 C (Tab. 2). Jeśli nie mamy pewności, że sprostamy utrzymaniu stałych parametrów lepkości i temperatury, możemy zastosować podgrzewacze przepływowe, które w pełni zabezpieczą te parametry. Podgrzewacze nie tylko umożliwiają kontrolowanie ww. parametrów, ale również umożliwiają aplikację na gorąco, która ma szereg zalet: oszczędność rozpuszczalnika, mniejsza emisja części organicznych, mniejsze ryzyko spowodowania zacieków poprzez zwiększoną tiksotropię, przyspieszenie procesu schnięcia, wyższa jakość i szybkość aplikacji, szybki proces przygotowania medium. Jak już wiemy, podnosząc temperaturę cieczy zmniejszamy jej lepkość. W ten sposób podgrzewanie farby np. do temperatury 60 czy 80 C daje ten sam efekt, co jej rozcieńczenie. Aplikacja na gorąco jest również bardzo przydatna dla utrzymania farby, lakieru w stałej temperaturze, a więc uniezależnia nas od zmian temperatury panującej w hali czy w warsztacie, zarówno w ciągu całego dnia, jak również całego roku, bez względu na porę roku. To tyle, jeśli chodzi o przygotowanie się do procesu aplikacji. W kolejnej części omówimy poszczególne parametry i zastosowanie wybranych pistoletów oraz samą technikę nanoszenia powłok lakierniczych i malarskich. Bejce aby dobrać pistolet do natrysku bejcy, trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie, jaki rodzaj drewna bejcujemy i czy posiadamy właściwy produkt do bejcowania. W dużym uproszczaniu twarde drewno bejcujemy bejcami szybko odparowującymi i techniką aplikacji, tzn. na sucho, czyli HP lub LP, RP. Dla miękkiego drewna stosujemy wolniejsze bejce i natrysk prowadzamy na mokro, czyli HVLP, VLP LVLP. Różnice te wynikają z chłonności i różnic w usłojeniu poszczególnych typów drewna. Niektóre modele pistoletów pozwalają na atomizację na mokro przy ciśnieniu roboczym około 1,2 bara. Ma to szczególne znacznie podczas barwienia frontów meblowych, krzeseł i drzwi z dużą ilością frezów i zakamarków. Dzięki tak niskiemu ciśnieniu nie powstają jaśniejsze przebarwienia w miejscu styku dwóch płaszczyzn. Lakiery 1K i 2K w zależności od grubości warstwy, lepkości i połysku możemy aplikować za pomocą wszystkich technik. Różnice odczują tylko wprawni lakiernicy, którzy potrafią przygotować farbę czy lakier w odpowiedniej recepturze. Jeśli potraficie zwracać uwagę na otoczenie oraz posługiwać się odpowiednio rozcieńczalnikiem, wówczas będziecie się cieszyć z pistoletów niskociśnieniowych, a jeśli nie macie wprawy w aplikacjach, to pracujcie z

7 10 USZLACHETNIANIE POWIERZCHNI DREWNA pistoletami o większej tolerancji - na pistoletach LP, RP lub HP. Są to pistolety, które łatwiej zatomizują lakier. Dzięki temu uzyskamy szybciej odpowiedni stopień połysku. Farby w zależności od grubości powłoki na mokro oraz połysku również rządzą się podobnymi prawami jak aplikacja lakierów. Główne różnice mogą się pojawiać w wielkości dobieranych dysz i sposobów zasilania. Kardynalną zasadą jest dobór właściwej dyszy. Jak to zrobić, na co zwracać uwagę? Przede wszystkim trzeba pamiętać, aby wypływ farby z dyszy (bez powietrza REKLAMA atomizującego) był swobodny, ponieważ im mniejsze ciśnienie materiału, tym łatwiej jest naszym pistoletom zatomizować dany produkt bez wpływu na ilość dozowanego produktu. Jeśli pracujecie inaczej, to wówczas pojawiają się straty. Aby dobrze zatomizować produkt wypływający pod większym niż powinien ciśnieniem, potrzeba dwa trzy razy więcej powietrza, a przez to zapylenie jest większe, itp. Kleje natryskiwane są głównie za pomocą pistoletów HP z uwagi na ich ciężar właściwy, jak również na bardzo równomierne rozpylenie, które jest potrzebne w przypadku oklejania. W przypadku klejów tapicerskich również liczy się szybkość i atomizacja oraz możliwość szybkiej regulacji szerokości strumienia. Bardzo ważną zasadą jest, i należy o tym bezwzględnie pamiętać, iż kleje, w szczególności kleje kontaktowe, nie lubią materiałów nieszlachetnych, takich jak brąz, miedź, cynk. Kleje wchodzą w reakcję z tymi materiałami i zachodzi wówczas zjawisko koagulacji (wytracają się grudki kleju). Ma to szczególne znacznie dla oklein. * * * Zrobiłem dla Państwa zestawienie najbardziej znanych pistoletów pneumatycznych z zachowaniem podstawowego podziału (patrz str ). Należy pamiętać, że każdy z nich jest przystosowany do pracy z wieloma aplikacjami. Ważnym czynnikiem doboru pistoletu do danej aplikacji jest lepkość medium i rodzaj dobranej dyszy. Pod pojęciem Części zamienne/ podaję w przybliżeniu dwie wartości pierwsza to czas realizacji zamówień maksymalna liczba dni, a druga to liczba punktów dystrybucyjnych w Polsce. W opracowaniu niniejszego artykułu oraz zestawienia przykładowych produktów korzystałem również z treści i materiałów zawartych na stronach internetowych producentów i dystrybutorów sprzętu lakierniczego. Radosław Osiński TopFinish

8 11 Pistolety zasilane grawitacyjnie Producent Zdjęcie Model Technologia atomizacji Skuteczność transferu w procentach Parametry pracy w barach Zapotrzebowanie powietrza l/min Waga w gramach Pojemność zbiornika w ml Dostępne dysze w mm Dysze i iglice wzmacniane - Części zamienne/ Aerometal Victoria 2016 seria 3 HVLP Wg norm V.O.C ,2-1,5 brak 1/100 Air Gunsa AZ30HTE HTE ,0-2,0 brak 21/6 Binks Mach-1 HVLP ,5-2, ,2-2,8 brak 31/3 DeVilbiss Advance HD HVLP ,3-2, ,3-2,2 tak 21/12 Ecco 652S HVLP ,5-3, ,9-2,7 tak 21/3 Graco Finex HVLP ,7-3, ,6-1,8 brak 21/10 Iwata W400LV2 High T.E.C ,5-2, ,8-2,5 brak 21/6 Kremlin M22G HTI i HVLP ,9-2, ,9-2,2 tak 7/12 Optima 900 LVLP ,4-3, ,8-3,0 tak 21/6 Sata 3000B HVLP ,0-2,2 brak 21/6 Wagner Walther Pilot PILOT Premium HVLP/ pneumatyka , ,5-3,5 brak 7/4

9 12 USZLACHETNIANIE POWIERZCHNI DREWNA Pistolety zasilane ciśnieniowo aplikacja automatyczna Producent Zdjęcie Model Technologia atomizacji Skuteczność transferu w procentach Parametry pracy w barach Zapotrzebowanie powietrza l/min Dostępne dysze w mm Dysze i iglice wzmacniane - Cyrkulacja w pistolecie Oddzielna podstawa adaptacyjna Części zamienne/ Aerometal AEROMAC 216 HVLP INOX Wg norm V.O.C ,8-2,0 tak INOX nie nie 1/100 Binks MAG HVLP ,5-1, ,2-2,8 tak nie tak 31/3 DeVilbiss Viper Trans- -Tech ,2-2, ,3-2,2 tak nie nie 21/5 Ecco 70A HVLP ,3-2, ,9-2,7 tak tak tak 21/3 Graco EFX HVLP ,5-1, ,6-1,8 brak tak tak 21/10 Iwata WRA200 High T.E.C ,1-2, ,8-2,4 brak tak tak 21/6 Kremlin A35 HTI i HVLP ,5-3, ,6-1,8 tak (w modelach A25) tak (w bazie) tak 7/12 Optima ATM IV LVLP ,5-3, ,8-3,0 tak nie nie 21/5 Sata jet3000a HVLP ,0-4, ,8-2,0 brak nie nie 21/6 Wagner GA 3000 SupraCoat HVLP ,3-2,5 tak tak tak 7/4 Walther Pilot WA 800 HVLP/ pneumatyka ,5-2,5 brak tak tak 7/4

10 13 Pistolety zasilane ciśnieniowo aplikacja ręczna Producent Zdjęcie Model Technologia atomizacji Skuteczność transferu w procentach Parametry pracy w barach Zapotrzebowanie powietrza l/min Waga w gramach Dostępne dysze w mm Dysze i iglice wzmacniane - Części zamienne/ Aerometal Victoria 2012 PRESS HVLP Wg norm V.O.C ,2-2,5 brak 1/100 Air Gunsa AZ10E HTE ,8-2,5 tak 21/6 Binks Mach-1 HVLP ,5-2, ,2-1,8 brak 31/3 DeVilbiss Advance HD HVLP ,3-2, ,5-2,8 tak 21/12 Ecco 65S HVLP ,5-3, ,5-2,7 tak 21/3 Graco Finex HVLP ,7-3, ,0-1,8 brak 21/10 Iwata W200 High T.E.C ,8-2,5 tak 21/6 Kremlin M22P HTI i HVLP ,5-2, ,6-4,0 tak (hartowane i teflonowe) 7/12 Optima 801 LVLP ,0-3, ,8-2,5 tak 21/6 Sata jet1000k HVLP , ,8-2,0 tak 21/6 Wagner Walther Pilot PILOT Premium HVLP/ pneumatyka , ,5-2,5 nie 7/4