Kierunek i poziom studiów: Ochrona Środowiska, pierwszy poziom Sylabus modułu: Monitoring środowiska (1OS_26)

Transkrypt

1 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Ochrona Środowiska, pierwszy poziom Sylabus modułu: Monitoring środowiska (1OS_26) 1. Informacje ogólne koordynator modułu dr hab. Bernard Palowski rok akademicki 2014/2015 semestr letni (4-ty semestr studiów pierwszego stopnia) forma studiów stacjonarne sposób ustalania oceny końcowej modułu Ocena końcowa modułu zostanie ustalona jako średnia ważona ocen z egzaminu (60%) i laboratorium (40%). Ocena z laboratorium jest średnią ważoną z: - kolokwiów (80%), - raporty końcowe (15%), - ocena ciągła aktywności na zajęciach laboratoryjnych (5%). Wykłady i laboratoria są prowadzone przez pracowników: Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska, Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii, Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego 2. Opis dydaktycznych i pracy nazwa Kod wykład 1OS_26_w_1 prowadzący dr hab. Bernard Palowski (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska); dr hab. inż. Marek Matlengiewicz prof. UŚ (Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii); dr hab. Andrzej Witkowski prof. UŚ (Wydział Nauk o Ziemi) wszystkie treści dr hab. Bernard Palowski (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska - 7 godzin wykładu): Działalność gospodarcza ludzi i zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego u podstaw powołania służb monitoringu środowiska. Podstawy prawne monitoringu środowiska w Polsce. Monitoring fizykochemiczny i biomonitoring. Biomonitoring stanu środowiska przyrodniczego: bioindykacja zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego metalami ciężkimi; bierny i czynny monitoring środowiska przy zastosowaniu mchów; skala porostowa. Organizacja i wyniki monitoringu środowiska w województwie Śląskim. Monitoring lasów. dr hab. inż. Marek Matlengiewicz prof. UŚ (Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii 4 godziny wykładu): Monitoring powietrza zanieczyszczenia gazowe i zapylenie. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Metody analityczne stosowane w monitoringu powietrza. Badanie zawartości kwasów huminowych w glebie. dr hab. Andrzej Witkowski prof. UŚ (Wydział Nauk o Ziemi 4 godziny wykładu): Monitoring wód podziemnych w Polsce cel, zasady organizacji i funkcjonowania. Metody badań w monitoringu ilościowym i jakościowym wód podziemnych.

2 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 2 metody prowadzenia dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej opis pracy własnej organizacja obowiązkowa uzupełniająca adres strony www Monitoring lokalny wód podziemnych w rejonach składowisk odpadów. Wiarygodność i reprezentatywność wyników badań monitoringowych. jak w opisie modułu Samodzielne przyswajanie wiedzy przez w oparciu o z wykładów, a także praca z zalecaną literaturą przedmiotu: podstawową i uzupełniającą. wykłady odbywają się przez 8 tygodni, po 2 godziny w tygodniu Bell J. N. B., Treshow M Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa. Namieśnik J., Jamrógiewicz Z. (Red.) Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska. WNT. Warszawa. Zimny H Ekologiczna ocena stanu środowiska. Bioindykacja i biomonitoring. Agencja Reklamowa Arkadiusz Grzegorczyk, Warszawa. Greszta J., Gruszka A., Kowalkowska M Wpływ imisji na ekosystem. Wydawnictwo Śląsk, Katowice. Jaszczak R Monitoring lasów. Akademia Rolnicza, Poznań. Juda-Rezler K Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa. Manahan S. E Toksykologia środowiska. PWN Warszawa. Tkaczyński J. W Prawo i polityka ochrony środowiska naturalnego Unii Europejskiej. PWN, Warszawa. Walker C. H., Hopkin S. P., Silby R. M., Peakall D. B Podstawy ekotoksykologii. PWN Warszawa. Informacje dla studentów są zamieszczane na tablicach ogłoszeń Katedr i zakładów prowadzących zajęcia. nazwa Laboratorium prowadzący Kod 1OS_26_w_2 1OS_26_w_3 WBiOŚ, Katedra Ekologii: dr Marta Kandziora-Ciupa, mgr Karolina Steindor, mgr Wojciech Bierza WBiOŚ, Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody: dr hab. Agnieszka Błońska, dr hab. Alina Urbisz, dr hab. Barbara Fojcik, mgr Małgorzata Szary WBiOŚ, Katedra Hydrobiologii: dr Iga Lewin, dr Aneta Spyra Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii: dr Mariola Bartoszek, dr Justyna Polak Wydział Nauk o Ziemi: dr Marek Sołtysiak

3 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 3 treści Katedra Ekologii, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska: Bioindykacja zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego metalami ciężkimi na podstawie analizy barwników fotosyntetycznych. Zanieczyszczenia powietrza i ich bioindykacja na przykładzie analizy ph kory drzew. Wykorzystanie analiz zawartości siarki w glebie do bioindykacji stanu środowiska przyrodniczego. Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska: Rośliny wodne i szuwarowe jako bioindykatory wykorzystywane w Makrofitowej Metodzie Oceny Rzek (MMOR). Metodyka makrofitowej oceny stanu ekologicznego rzeki. Makrofitowy Indeks Rzeczny jako wskaźnik monitoringu stanu jakości cieków naturalnych (obliczanie i interpretacja). Ocena ekologicznego stanu rzeki z zastosowaniem metody makrofitowej na wybranym przykładzie. Analiza składu gatunkowego flory jako element oceny stanu środowiska przyrodniczego; ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin, formy życiowe, grupy geograficzno-historyczne. Rola fitoindykacji w monitorowaniu wpływu różnych form antropopresji na środowisko przyrodnicze. Monitoring gatunkowy; monitorowanie stanowisk gatunków ginących i zagrożonych; monitorowanie stanowisk gatunków obcego pochodzenia ze szczególnym uwzględnieniem roślin inwazyjnych. Katedra Hydrobiologii, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska: Ocena stanu ekologicznego wód płynących zgodnie z wytycznymi Ramowej Dyrektywy Wodnej Unii Europejskiej. Elementy biologiczne w ocenie stanu ekologicznego wód płynących. Cechy organizmów wskaźnikowych. Metody wielosiedliskowego poboru prób makrobezkręgowców bentosowych na potrzeby monitoringu wód płynących. Metody oceny stanu ekologicznego wód płynących. Zastosowanie i interpretacja Polskiego Wielometrycznego Wskaźnika MMI _PL. Typy biocenotyczne rzek Polski. Interpretacja stanu ekologicznego wód płynących na podstawie samodzielnie przeprowadzonej identyfikacji makrobezkręgowców bentosowych i obliczonych indeksów biotycznych. Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii: Ekstrakcja kwasów huminowych z próbek gleby. Badania kwasów huminowych metodami spektroskopowymi. Wydział Nauk o Ziemi: Kryteria oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Kryteria i sposób oceny jakości wód podziemnych. Uwarunkowania prawne prowadzenia monitoringu jednolitych części wód podziemnych. Uwarunkowania prawne klasyfikacji dla prezentowania stanu wód podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód.

4 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 4 metody prowadzenia dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej opis pracy własnej organizacja obowiązkowa uzupełniająca Uwarunkowania prawne w zakresie, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów. jak w opisie modułu Samodzielne przyswajanie wiedzy przez w oparciu o z wykładów, a także praca z zalecaną literaturą przedmiotu: podstawową i uzupełniającą. Ćwiczenia laboratoryjne odbywają się po 4 godziny lekcyjne w tygodniu, wg Rozkładu. Bell J. N. B., Treshow M Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa. Bis B., Mikulec A Przewodnik do oceny stanu ekologicznego rzek na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Inspekcja Ochrony Środowiska. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U Ecological indicator values of vascular plants of Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków. Zimny H Ekologiczna ocena stanu środowiska. Bioindykacja i biomonitoring. Agencja Reklamowa Arkadiusz Grzegorczyk, Warszawa. Falkowska L., Korzeniewski K Chemia atmosfery Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk Greszta J., Gruszka A., Kowalkowska M Wpływ imisji na ekosystem. Wydawnictwo Śląsk, Katowice. Jaszczak R Monitoring lasów. Akademia Rolnicza, Poznań. Juda-Rezler K Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa. Manahan S. E Toksykologia środowiska. PWN Warszawa. Michalczyk A Substancje próchniczne gleby. Perzanowska J. (red.) Monitoring gatunków roślin. Część pierwsza. Ramowa Dyrektywa Wodna. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23. X Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich L327/1 z 22. XII Roo-Zielińska E Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizyczno-geograficznego. Podstawy teoretyczne i analiza porównawcza stosowanych metod. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, Warszawa. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. DU nr 143, poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. DU nr 72, poz. 466.

5 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 5 adres strony www Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. DU 258, poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (DU 2013, nr.0, poz. 523). Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa Rutkowski J.D Źródła zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego Politechnika Wrocławska, Wrocław. Szoszkiewicz K., Zbierska J., Jusik Sz., Zgoła T Makrofitowa Metod Oceny Rzek. Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Wyd. Nauk. Bogucki, Poznań, ss. 77. Szklarczyk M Ochrona atmosfery Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn Tkaczyński J. W Prawo i polityka ochrony środowiska naturalnego Unii Europejskiej. PWN, Warszawa. Walker C. H., Hopkin S. P., Silby R. M., Peakall D. B Podstawy ekotoksykologii. PWN Warszawa. Wojewoda Śląski. Stan środowiska w województwie Śląskim. Biblioteka monitoringu środowiska. Kolejne lata wydawania publikacji. Informacje dla studentów są zamieszczane na tablicach ogłoszeń Katedr i Zakładów prowadzących zajęcia. 3. Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu Nazwa Wykład kod(-y) osoba(-y) przeprowadzająca(- e) weryfikację wymagania merytoryczne kryteria oceny kod 1OS_26_fs_1 dr hab. Bernard Palowski prof. UŚ (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska); dr hab. inż. Marek Matlengiewicz prof. UŚ (Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii); dr hab. Andrzej Witkowski prof. UŚ (Wydział Nauk o Ziemi) wszystkie Egzamin pisemny obejmujący treści wykładów i ćwiczeń, pogłębione o zalecaną literaturę przedmiotu podstawową i uzupełniającą. Na egzaminie pisemnym obowiązują treści przekazywane na wykładach i ćwiczeniach uzupełnione o wiadomości zdobyte przez podczas pracy własnej z zalecaną literaturą przedmiotu. Egzamin pisemny składa się z 7 pytań. Za każde z nich student może otrzymać od 2 do 5 punktów wg zamieszczonego niżej klucza: 5 punktów - student wyczerpująco odpowiedział na wszystkie pytanie egzaminacyjne, stosował obowiązującą terminologię naukową, wykazywał się umiejętnością poprawnej interpretacji związków przyczynowoskutkowych. 4,5 punktu - student wyczerpująco odpowiedział na pytanie egzaminacyjne, w obowiązującej terminologii popełnił pojedyncze błędy, które w niewielkim stopniu rzutują na jakość wypowiedzi, wykazywał się umiejętnością poprawnej interpretacji związków przyczynowo-skutkowych

6 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 6 4,0 punkty student odpowiedział poprawnie na pytanie egzaminacyjne. Popełnił nieliczne błędy obniżające jakość jego odpowiedzi. Interpretacja związków przyczynowo-skutkowych nie jest wyczerpującą. 3,5 punktu- student odpowiedział poprawnie na pytanie egzaminacyjne, pojawiają się jednak nieścisłości w zastosowanej terminologii naukowej. Prezentowana interpretacja związków przyczynowo-skutkowych jest powierzchowna, wskazująca na brak wiadomości niezbędnych do rozwiązania postawionego problemu. 3,0 punkty - student poprawnie odpowiedział na pytanie egzaminacyjne, ale jego wypowiedź nie była wyczerpująca i/lub obarczona błędami. W sposób powierzchowny interpretuje związki przyczynowo-skutkowe co świadczyć może o braku wiadomości i umiejętności interpretowania opisanych procesów przyrodniczych. 2,0 punkty student nie udzielił poprawnej odpowiedzi na zadane pytanie i/lub jego wypowiedź nie była wyczerpująca i/lub obarczona dyskwalifikującymi błędami. W sposób powierzchowny interpretuje związki przyczynowo-skutkowe co świadczy o braku wiadomości i umiejętności interpretowania opisanych procesów przyrodniczych. przebieg procesu weryfikacji Czas trwania egzaminu = 45 minut. Za 7 pytań egzaminacyjnych student może otrzymać maksymalnie 35 punktów. Suma uzyskanych punktów jest podstawę do oceny w oparciu o skalę klasyfikacji: do 17,5 punktu - ocena ndst (2) 18,0 25,0 - dst (3,0) 25,5 27,5 - +dst (3,5) 28,0 30,5 - dobry (4,0) 31,0 33,0 - +dobry (4,5) 33,5 35,0 bardzo dobry (5) Student otrzymuje zestaw pytań egzaminacyjnych przygotowanych przez wszystkich wykładowców. Prace pisemne sprawdzane są przez prowadzących wykłady. Nazwa Kolokwium kod(-y) osoba(-y) przeprowadzająca(- e) weryfikację wymagania merytoryczne kod 1OS_26_fs_2 WBiOŚ, Katedra Ekologii: dr Marta Kandziora-Ciupa, mgr Karolina Steindor, mgr Wojciech Bierza WBiOŚ, Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody: dr hab. Agnieszka Błońska, dr hab. Alina Urbisz, dr hab. Barbara Fojcik, mgr Małgorzata Szary WBiOŚ, Katedra Hydrobiologii: dr Iga Lewin, dr Aneta Spyra Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii: dr Mariola Bartoszek, dr Justyna Polak Wydział Nauk o Ziemi: dr Marek Sołtysiak Kolokwium zaliczeniowe (w formie pisemnej) obejmuje zagadnienia realizowane na zajęciach laboratoryjnych

7 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 7 kryteria oceny Kolokwium pisemne oceniane jest w skali od 2 (niedostateczny) do 5 (bardzo dobry). Ocenę 3,0 (dostateczny) otrzymuje student, który poprawnie odpowie na nie mniej niż 51% całości pytań zawartych w kolokwium. przebieg procesu weryfikacji Nazwa Raporty końcowe kod(-y) osoba(-y) przeprowadzająca(- e) weryfikację wymagania merytoryczne kryteria oceny przebieg procesu weryfikacji Skala procentowa klasyfikacji: poniżej 50% - ndst (2) 51-65% - dst (3,0) 66-75% - +dst (3,5) 76 85% - dobry (4,0) 86-95% - +dobry (4,5) 95 bardzo dobry (5) Kolokwium pisemne jest przeprowadzone na zakończenie bloku laboratoryjnych. Kolokwium sprawdzane i oceniane jest przez prowadzącego zajęcia. Aby otrzymać zaliczenie końcowe wszystkie kolokwia muszą być zaliczone na ocenę pozytywną. kod 1OS_26_fs_2 WBiOŚ, Katedra Ekologii: dr Marta Kandziora-Ciupa, mgr Karolina Steindor, mgr Wojciech Bierza WBiOŚ, Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody: dr hab. Agnieszka Błońska, dr hab. Alina Urbisz, dr hab. Barbara Fojcik, mgr Małgorzata Szary WBiOŚ, Katedra Hydrobiologii: dr Iga Lewin, dr Aneta Spyra Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii: dr Mariola Bartoszek, dr Justyna Polak Wydział Nauk o Ziemi: dr Marek Sołtysiak Wiedza i umiejętności rozwiązywania postawionych problemów. Wymagania: wiadomości związane z tematyką realizowanych ćwiczeń (zalecana przedmiotu podawana jest każdorazowo na zajęciach poprzedzających). Ich opanowanie stanowi podstawę aktywnego udziału w zajęciach laboratoryjnych. Za każdy raport student może otrzymać maksymalnie 5 pkt, przeliczonych na oceny według poniższej skali: 5 pkt bdb 4,5 pkt db+ 4 pkt db 3,5 pkt dst+ 3 pkt dst 2 pkt ndst Student składa raport przygotowany zgodnie ze wskazówkami prowadzącego, w formie pisemnej, pod koniec z danego tematu. Poprawne wykonanie raportu, jak również terminowe dostarczenie poprawnych raportów jest podstawą zaliczenia tej części modułu. Raporty stanowią dokumentację pracy.

8 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 8 Nazwa Ocena ciągła aktywności na zajęciach laboratoryjnych kod(-y) osoba(-y) przeprowadzająca(- e) weryfikację wymagania merytoryczne kryteria oceny kod 1OS_26_fs_2 WBiOŚ, Katedra Ekologii: dr Marta Kandziora-Ciupa, mgr Karolina Steindor, mgr Wojciech Bierza WBiOŚ, Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody: dr hab. Agnieszka Błońska, dr hab. Alina Urbisz, dr hab. Barbara Fojcik, mgr Małgorzata Szary WBiOŚ, Katedra Hydrobiologii: dr Iga Lewin, dr Aneta Spyra Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Instytut Chemii: dr Mariola Bartoszek, dr Justyna Polak Wydział Nauk o Ziemi: dr Marek Sołtysiak Znajomość zalecanej przez prowadzących literatury, aktywne uczestnictwo w zajęciach, poprawność wykonywanych eksperymentów i przeprowadzanych analiz, prawidłowa interpretacja wyników symulacji komputerowych omawianych procesów ekologicznych, umiejętność analizy wyników. Ocenie podlega przygotowanie teoretyczne do, zaangażowanie w prace laboratoryjne, udział w dyskusji dotyczącej podejmowanych problemów badawczych. Aktywność oceniana jest na każdych zajęciach laboratoryjnych w skali 1 (aktywny) lub 0 (nieaktywny). Warunkiem zdobycia punktu za aktywność na zajęciach jest oddanie raportu pod koniec każdego z 10 laboratoriów. Oddanie raportu z tygodniowym opóźnieniem skutkuje brakiem możliwości zdobycia punktu w ramach oceny ciągłej. przebieg procesu weryfikacji Ocena końcowa obliczana jest wg skali: 10 pkt. bardzo dobry 9 pkt. dobry+ 8 pkt. dobry 7 pkt. dostateczny+ 6 pkt. dostateczny 5 niedostateczny ocena poprawności wykonywanych analiz, zaangażowania w dyskusję naukową, odpowiedzi na pytania kontrolne. Konsultacje prowadzący treści Pracownicy prowadzący wykłady i laboratoria. Konsultacje bezpośrednie mające na celu pomoc w rozwiązywaniu bieżących trudności, na które napotyka student samodzielnie studiując zalecaną literaturę przedmiotu i/lub prezentowane na wykładach lub ćwiczeniach zagadnienia wymagają dodatkowych wyjaśnień.

9 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 9 metody prowadzenia dydaktycznych (kontaktowych) pracy własnej opis pracy własnej organizacja obowiązkowa uzupełniająca adres strony www Indywidualne konsultacje W ramach godzin przeznaczonych na konsultacje dla studentów. Indywidualne konsultacje Taka jak zalecana dla wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych Taka jak zalecana dla wykładów i ćwiczeń laboratoryjnych Informacje o godzinach konsultacji osób prowadzących zajęcia znajdują się w ogłoszeniach zamieszczanych w gablotkach Katedr.