CZY ZASYPIĄ NAS ŚMIECI? CZĘŚĆ I

Transkrypt

1 4 CZY ZASYPIĄ NAS ŚMIECI? CZĘŚĆ I CELE OGÓLNE: zrozumienie roli człowieka w środowisku przyrodniczym poznanie zagrożeń dla środowiska ze strony człowieka uświadomienie własnej odpowiedzialności za stan otoczenia osobiste i trwałe zaangażowanie w ochronę przyrody we własnym otoczeniu kształtowanie umiejętności służących zdobywaniu wiedzy kształtowanie umiejętności pracy zespołowej. CELE OPERACYJNE: Przewidywane osiągnięcia uczeń potrafi: opisać zagrożenia dla przyrody i człowieka związane z istnieniem śmieci wymienić główne źródła śmieci, zagrażających środowisku dostrzec, że w codziennym życiu wprowadza do środowiska dużą ilość śmieci zmniejszyć objętość śmieci w domowym koszu poprzez ich zgniatanie, rolowanie itp. zmniejszyć ilość śmieci produkowanych w jego domu poprzez rozważne zakupy korzystać z opakowań nadających się do powtórnego użytku unikać jednorazowych opakowań używając torby lub koszyka na zakupy segregować śmieci wg kategorii: plastik, papier, szkło, aluminium zbierać surowce wtórne i oddawać je do ponownego przetworzenia rozpoznać, które śmieci są dla przyrody najmniej szkodliwe, a które najbardziej. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: słoje, gleba, resztki organiczne opakowania po lekach, kosmetykach, żywności, napojach materiały plastyczno techniczne świeczka, miedziany drucik, butelka plastikowa. Literatura dla nauczyciela: Grodzińska-Jurczak M., Tarabuła M. Co każdy uczeń o śmieciach wiedzieć powinien. Zestaw ćwiczeń dotyczących problematyki odpadów komunalnych. Poradnik dla nauczyciela. Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych Wydawnictwo Zielone Brygady. Kraków Vademecum Młodego Ekologa. Bis. Warszawa

2 PRZYGOTOWANIE DO ZAJĘĆ 1. Trzy tygodnie przed zajęciami należy założyć doświadczenie pt.: Ogródek śmieci. Trzy słoje (lub małe akwaria) należy wypełnić w 1/3 ziemią i do każdego słoja włożyć inny przedmiot: obierki z jabłka (lub ogryzek), butelkę plastikową, puszkę aluminiową. Co kilka dni każdy słój podlewać niewielką ilością wody. 2. Przed realizacją tematu uczniowie otrzymują zadanie domowe pt.: Kontrola domowego kosza na śmieci. Przez 2 dni dokładnie sprawdzają co trafia do kosza na śmieci w ich domu oraz: zapisują wszystkie śmieci wrzucane do kosza (Zał. 3 zadanie 1) zbierają opakowania wszelkiego rodzaju i przynoszą je do szkoły (mają przynieść jak najwięcej różnych rodzajów opakowań np.: po lekach, kosmetykach, żywności, napojach). PRZEBIEG ZAJĘĆ Etap wprowadzający 1. Rozmowa kierowana Śmieci? Co to takiego? (Zał. 1) Skąd się biorą śmieci? Czy śmieci są niebezpieczne dla przyrody i człowieka? Czy można wykorzystać śmieci? 2. Analiza wyników zadania domowego: Jakich śmieci było najwięcej w moim koszu na śmieci (w sztukach)? Jakie śmieci zajmowały najwięcej miejsca w moim koszu? Kto z mojej rodziny wrzuca najwięcej śmieci do kosza? Jak często opróżniam kosz na śmieci? Co się dzieje z zawartością kontenera na śmieci w moim osiedlu? Czy w mojej miejscowości jest prowadzona segregacja śmieci? Etap realizacji 1. Ćwiczenie Segregujemy nasze opakowania. (Zał. 1, 2) uczniowie składają do osobnych pudełek przyniesione śmieci wg następujących kategorii: plastik i folia papier szkło aluminium kartony (np.: po sokach i mleku). uczniowie próbują odpowiedzieć na pytania: Jakiego rodzaju śmieci jest najwięcej (objętościowo)? Które z nich można użyć powtórnie? Które z nich można oddać do punktu skupu, aby je przetworzyć? Co zrobić, żeby zajmowały mniej miejsca (zgniatanie, rolowanie itp.)? zmniejszamy objętość naszych śmieci (jw. zgniatamy, składamy, rolujemy ). 41

3 Segregujemy nasze opakowania klasa III Szkoła Podstawowa nr 5w Nowym Targu wychowawczyni Teresa Kuros 2. Ćwiczenie Badamy szkodliwość naszych śmieci. Uczniowie obserwują efekty doświadczenia Ogródek śmieci, odpowiadając na pytania: Co się stało z resztkami jabłka? Co się stało z butelką plastikową i puszką aluminiową? Jak długo żyją śmieci, czy są zagrożeniem dla przyrody i dla nas samych? Badamy, które śmieci są dla przyrody najmniej szkodliwe klasa III Szkoła Podstawowa nr 5 w Nowym Targu wychowawczyni Teresa Kuros 42

4 3. Rozmowa kierowana Które śmieci są dla przyrody najmniej szkodliwe, a które najbardziej? Wniosek: Odpadki naturalne są nieszkodliwe. Szkodliwość śmieci jest związana z ich bardzo długim czasem rozkładu oraz zawartością toksycznych substancji, które dostają się do środowiska. 4. Doświadczenie Badamy szkodliwość plastiku. Spośród opakowań plastikowych szczególnie szkodliwe są te, które zawierają chlor. Chlor jest niebezpieczny dla przyrody i człowieka, ponieważ jego związki mają działanie rakotwórcze oraz przyczyniają się do powstawania dziury ozonowej. Aby sprawdzić, czy plastik zawiera chlor należy przeprowadzić proste doświadczenie: drucik miedziany rozgrzać w płomieniach świecy gorącym drucikiem dotknąć wybranego plastiku, tak by się lekko stopił końcówkę drucika ze stopionym plastikiem ponownie umieścić w płomieniu; jeżeli barwa płomienia staje się zielona to znaczy, że badany plastik zawiera chlor. Wniosek: By zmniejszyć ilość chloru, która się dostaje do środowiska nie musimy badać każdego plastikowego opakowania. Wystarczy zwrócić uwagę na jego oznakowanie. 5. Ćwiczenie Segregujemy śmieci wg skali szkodliwości i czasu rozkładu (Zał. 1, 2). Etap podsumowujący 1. Rozmowa kierowana Co zrobię, by zmniejszyć ilość śmieci w moim koszu? Nasze postanowienia: Zanim wrzucę coś do kosza zmniejszam wielkość śmiecia: zgniatam butelki i puszki, składam kartony po mleku i sokach. Na zakupy chodzę z własną torbą i nie biorę ze sklepu jednorazowych torebek foliowych. Jeżeli w mojej okolicy istnieje punkt odbioru surowców wtórnych, to staram się segregować śmieci zbieram surowce wtórne. 2. Praca plastyczno literacka Nasze postanowienia. Każdy uczeń wykonuje plakat, który powiesi w domu, by przypominał rodzinie o zmniejszaniu ilości śmieci! ZAŁĄCZNIKI: Nr 1 Wszystkie śmieci są nasze Nr 2 Zasady segregacji odpadów tablica Nr 52 Nr 3 Karta pracy. 43

5 Załącznik 1. WSZYSTKIE ŚMIECI SĄ NASZE Każdy z nas, dziecko i dorosły wytwarza każdego dnia całkiem sporą ilość odpadów: resztki żywności, zużyte ubrania i buty, gazety i książki, wszelkiego rodzaju opakowania, stare sprzęty domowe. Każda rzecz, którą uważamy za bezużyteczną i niepotrzebną staje się śmieciem. Śmieci, które wytwarzamy w naszym codziennym życiu to tzw. odpady komunalne. Co dzieje się z rzeczami, które są dla nas nieprzydatne? Trafiają na wysypisko. Z danych statystycznych wiemy, że w Polsce powstaje około 145 milionów ton odpadów rocznie, w tym 133 miliony to odpady przemysłowe, a 12 milionów ton to odpady komunalne. Z tego wynika, że w ciągu roku każdy z nas do domowego kosza wyrzuca 320 kg śmieci. Procentowo zawartość naszych koszy na śmieci przedstawia się następująco: 31,7% odpadki spożywcze 21,4% frakcja drobna 18,6% papier i tektura 7,5% szkło 3,7% tworzywa sztuczne 3,5% metale 13,6% pozostałe Najbardziej uciążliwym składnikiem odpadów są plastiki, ponieważ bardzo trudno się rozkładają zalegają w środowisku nawet kilkaset lat. W wyniku ich rozkładu do gleb i wód przenikają różnego rodzaju substancje toksyczne np. metale ciężkie. Spalanie plastików niesie jeszcze większe zagrożenia emisje toksycznych związków do atmosfery (np. dioksyny i chlorowęglowodory). W ciągu ostatnich 10 lat w naszym kraju produkcja opakowań z tworzyw sztucznych wzrosła 2-krotnie! Oprócz odpadów komunalnych, produktem naszej cywilizacji są również: odpady przemysłowe; powstają np.: w górnictwie węgla kamiennego, hutnictwie, przemyśle energetycznym odpady niebezpieczne; stanowią zagrożenie dla środowiska, a więc i dla naszego zdrowia, a nawet życia; powstają w procesach przemysłowych i rolnictwie; mogą być deponowane wyłącznie na specjalnych stanowiskach. Przewiduje się, że w najbliższych latach ilość odpadów komunalnych wytwarzana przez Polaków będzie coraz większa, głównie na skutek znacznego wzrostu ilości opakowań z tworzyw sztucznych i papieru. Jak długo trwa rozkład naszych śmieci? Z wyjątkiem odpadków organicznych śmieci, których ogromne ilości wytwarzamy w naszym codziennym życiu, nie ulegają naturalnemu rozkładowi prowadzonemu przez mikroorganizmy i bardzo długo zalegają w środowisku. Jeśli ktoś wyrzuci do lasu albo do koryta rzeki oponę, opakowania szklane lub styropian to będą one tam leżeć przez ponad 500 lat. Różne rodzaje plastiku żyją 400 lat, a puszki aluminiowe 350 lat. Puszki po konserwach potrzebują 100 lat by ulec rozkładowi, karton po mleku 5 lat, a nasza codzienna gazeta 5 miesięcy. 44

6 Co człowiek robi ze swoimi śmieciami? Większość odpadów komunalnych, czyli pochodzące z naszych domów, biur, sklepów i zakładów przemysłowych trafia na wysypiska śmieci, które zajmują coraz więcej miejsca, mogą zanieczyszczać wody gruntowe i emitują uciążliwe zapachy. Śmieci przybywa, wysypisk jest coraz więcej i co dalej? W wielu miastach na świecie istnieją spalarnie, w których spala się odpady stałe. Uzyskuje się w ten sposób energię, którą można w różny sposób wykorzystać. Jednak ta metoda pozbywania się śmieci nie jest doskonała. Powoduje zanieczyszczenia powietrza i konieczność składowania popiołów. Człowiek wytwarza również wiele odpadów niebezpiecznych, stanowiących ogromne zagrożenie dla środowiska: metale ciężkie, toksyczne substancje chemiczne, odpady ze szpitali i elektrowni jądrowych. Odpady radioaktywne i szpitalne są przechowywane w specjalnych składowiskach, niestety ich niebezpieczne właściwości utrzymują się przez tysiące lat i dotąd nie znamy skutecznych sposobów na pozbycie się ich. Ta krótka informacja wskazuje jak ogromnym zagrożeniem dla nas samych jest rosnąca ilość różnego rodzaju odpadów. Dlatego musimy zadbać, na miarę własnych możliwości, aby zmniejszać ilość śmieci trafiających do naszego środowiska. Wiele śmieci, które bezmyślne wrzucamy do kosza można wykorzystać powtórnie. Niebezpieczne odpady z gospodarstwa domowego. Wiele produktów używanych w domu zawiera związki chemiczne, które są szkodliwe dla ludzi, zwierząt i całego środowiska. Dlatego należy z dużą rozwagą dokonywać zakupu takich produktów. Do niebezpiecznych należą: proszki i płyny do zlewów i sanitariatów, środki do przetykania rur, odplamiacze, wybielacze i środki piorące materiały malarskie: farby, lakiery, rozpuszczalniki, kleje, farby w aerozolu środki owadobójcze stosowane w ogródkach, trutki na szczury, środki przeciwpchelne dla psów i kotów, nawozy i substancje chwastobójcze baterie, leki, woda utleniona, lakiery i zmywacze do paznokci, farby do włosów, kleje. Jak postępować z niebezpiecznymi odpadami z gospodarstwa domowego? nie wyrzucać na śmietnik nie wylewać do kanalizacji nie zakopywać w ogrodzie nie palić oddawać zużyte baterie, akumulatory, opony i rozpuszczalniki do specjalnych punktów starać się używać produktów bezpiecznych dla środowiska lub ulegających biodegradacji. Co dalej? Wysypiska rosną i zwiększa się ich ilość. Jak długo wystarczy dla nich miejsca? Czy któregoś dnia nie okaże się, że jak okiem sięgnąć, wszędzie wokół nas piętrzą się różnej wielkości góry śmieci? Czy chcielibyśmy żyć w takim krajobrazie? 45

7 Co możemy zrobić, by do tego nie doszło? robić mądrze zakupy zmniejszać objętość śmieci wrzucanych do domowego kosza zbierać surowce wtórne (makulatura, szkło, aluminum) segregować śmieci wielokrotnie używać opakowań, które się do tego nadają reperować uszkodzoną odzież i sprzęty, zamiast od razu wyrzucać. Odpady nadające się do ponownego wykorzystania. Papier, karton, szkło, puszki po napojach, niektóre metale i plastiki nadają się do wielokrotnego przetworzenia. Jednak, aby to było możliwe konieczny jest system odbioru takich materiałów oraz opracowanie i zastosowania opłacalnych technologii ich przetwarzania. Opakowania aluminiowe można przerobić na nowe puszki na napoje. Różne rodzaje metali nadają się do ponownego przetopienia i przerobienia na nowe puszki, beczki i inne przedmioty. Z gazet, kartonu i papieru można ponownie uzyskać papier, zeszyty, opakowania, chusteczki higieniczne i nowe gazety. Zbierając makulaturę oszczędzamy lasy. Szkło niektóre butelki i słoiki po uprzednim zdezynfekowaniu można ponownie napełnić. Wiele opakowań szklanych po przetworzeniu na stłuczkę i przetopieniu może zostać przerobione na nowe przedmioty. Niektóre rodzaje opakowań plastikowych, jak butelki po napojach i środkach czystości odpowiednio oznakowane ulegają biodegradacji, a inne po zmieleniu i przetworzeniu są przerabiane na dywany, materiały budowlane i izolacyjne, meble ogrodowe, kosze na śmieci. 46

8 Załącznik 2. ZASADY SEGREGACJI ODPADÓW tablica Nr 52 47