Rynek palet w Polsce - problemy i rozwiązania RAPORT. Opracowanie przygotowane przez Instytut Logistyki i Magazynowania

Transkrypt

1 1 Rynek palet w Polsce - problemy i rozwiązania RAPORT Opracowanie przygotowane przez Instytut Logistyki i Magazynowania Zespół opracowujący: Ireneusz Fechner - redakcja Bartosz Herman Krystyna Kołakowska Justyna Lewandowska Wojciech Przybycin Adam Wojciechowski Przy współpracy Forum Dyrektorów SCM ECR Polska

2 2 Spis treści Analiza problemu Wstęp Krajowy rynek palet po 1 maja 2004 r Czarny rynek palet w Polsce Problemy wynikające z obrotu paletami płaskimi typu EUR Wnioski: Rekomendacje: Podsumowanie: Badania i ich wyniki Wstęp Przepisy związane z produkcją i obrotem paletami płaskimi Stanowisko na temat dalszego użytkowania palet z cechą PKP Stanowisko wobec użytkowania palet pozbawionych cech identyfikacyjnych Kryteria oceny jakości palet Przewodnik identyfikacji symboli stosowanych na paletach płaskich typu EUR Przewodnik identyfikacji symboli stosowanych na paletach płaskich wg PN-EN : Porównanie parametrów konstrukcyjnych palet produkowanych wg Karty UIC i PN-EN : Usługi związane z obrotem paletami płaskimi Podaż palet typu EUR Rynek producentów palet w Polsce Rynek firm naprawiających palety Koszty produkcji palet Użytkowanie palet Propozycja rozwiązania Koncepcja typu EUR PAL

3 3 Koncepcja typu ECR PAL: Rozwinięcie koncepcji ECR PAL Działania wspierające Współpraca z licencjodawcami udzielającymi licencji na produkcję i naprawę palet Współpraca z producentami palet Wspólna polityka w zakresie cen zakupu i użytkowania palet Wdrożenie procedur dotyczących kontroli jakości palet w obrocie Wdrożenie jednolitej procedury oceny jakości palet Działania na rzecz poprawy stanu prawnego Propozycja sposobu funkcjonowania wtórnego rynku palet Podsumowanie Wykaz instytucji przywołanych w raporcie Wykaz standardów i przepisów przywołanych w raporcie Literatura: Załączniki

4 4 Analiza problemu Wstęp Z użytkowaniem palet płaskich typu EUR wielokrotnego użytku w obrocie handlowym wiążą się różnorodne problemy, które nasiliły się z chwilą gdy od r. PKP CARGO utraciło uprawnienia do udzielania licencji na produkcję i naprawę palet płaskich typu EUR w ramach Europejskiego Porozumienia Paletowego Międzynarodowego Związku Kolejowego (UIC - fr. Union Internationale des Chemins, Organizacja zajmująca się transportem kolejowym, założona 1922, siedziba w Paryżu; zrzesza zarządy kolei ok. 50 państw, w tym Polski). W szczególności występują następujące problemy: 1. Problemy z obrotem palet i towarów na paletach: odmowa przyjęcia dostaw na paletach, które zdaniem odbiorcy nie spełniają wymogów jakości, odmowa przyjęcia pustych palet w rozliczeniach dostaw i rozliczeniach okresowych z tego samego powodu. 2. W obrocie wewnętrznym użytkownicy doznają restrykcji ze strony Państwowej Inspekcji Pracy, która kwestionuje jakość palet z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy i nakłada kary na osoby odpowiedzialne za używanie palet nie spełniających wymagań odnośnych przepisów. 3. Ceny zakupu palet wzrosły i budzą wątpliwość co do rzetelności ich kalkulacji. Krajowy rynek palet po 1 maja 2004 r. Podstawowym rodzajem palety w obrocie jest paleta płaska wielokrotnego użytku o wymiarach 1200 x 800 mm ze znakiem EUR, której jakość określają odpowiednie przepisy 1. Taka paleta ma ponadto symbol identyfikujący wytwórcę i datę produkcji oraz właściciela, czyli firmę, która ją zakupiła i wprowadziła do obrotu 1 Karta UIC 453-2, PN-M-78216:1997.

5 5 w kolejowym poolu paletowym należącym do Europejskiego Porozumienia Paletowego Międzynarodowego Związku Kolejowego dla przewozu transportem kolejowym towarów uformowanych na paletach ładunkowych (rys.1) System funkcjonuje w oparciu o następujące założenia: Międzynarodowy Związek Kolejowy UIC, który jest stowarzyszeniem europejskich kolei narodowych zawiązał Europejskie Porozumienie Paletowe EPAL (ang. European Pallet Association), którego celem jest obrót i użytkowanie przez europejskich przewoźników kolejowych jednolitych palet ładunkowych płaskich drewnianych. Cele te realizuje poprzez udzielanie producentom licencji na produkcję tych palet oraz licencji na ich naprawę. Licencji udzielają bezpośrednio stowarzyszeni przewoźnicy kolejowi i/lub oddziały krajowe EPAL. Palety produkowane w tym systemie mają cechy wyróżniające w postaci odpowiednich znaczników. Jakość produkcji i naprawy palet jest kontrolowana przez współpracującą z EPAL jednostką kontrolną SGS (Socie`te` Ge`ne`rale de Surveillance) z siedzibą w Szwajcarii. SGS ocenia jakość palet na zgodność z dokumentami normatywnymi UIC tzw. Kartami UIC. Palety typu EUR są rozpowszechnione także poza kolejowym poolem paletowym. W Polsce do porozumienia europejskiego należy Polski Komitet Narodowy EPAL, pełniąc w/w cele, które szczegółowo przedstawiono na stronie internetowej Na rynku krajowym najwięcej palet EUR będących w użytkowaniu posiada symbol PKP. Z dniem 1 maja 2004 r. PKP CARGO utraciły prawo do udzielania licencji na produkcję palet ze znakiem EUR ze względu na zaniedbania w nadzorze jakości ich wytwarzania, czego konsekwencją była zła jakość palet oraz proceder wprowadzania do obrotu palet podrabianych przez nieuprawnionych producentów. Konsekwencje utraty przez PKP CARGO uprawnień do udzielania licencji na produkcję i naprawę palet płaskich typu EUR są następujące: 1. Palety posiadające symbol EUR ze znakiem PKP i datę produkcji po 1 maja 2004 r. traktowane są jako palety nielegalne i nie mogą być użytkowane. 2. Wielu producentów i dystrybutorów jest zaskakiwanych przez odbiorców odmową przyjmowania dostaw towarów na paletach oraz pustych palet z cechą PKP w ramach wzajemnych rozliczeń.

6 6 UIC Stowarzyszenie Przewoźników Transportu Kolejowego Prawo do nadawania Licencji na produkcję palet Licencja na produkcję palet Odbiór jakościowy palet Niemiecki Komitet Narodowy EPAL DB CARGO SGS /Firma szwajcarska/ Polski Komitet Narodowy EPAL PKP CARGO do Producent palet ÖBB POLCARGO Kryteria UIC PN-M N PRODUKCJA ORGANIZACJA Użytkowanie palet Europejskie Porozumienie Paletowe Użytkowanie palet W transporcie kolejowym Usługowy Pool Paletowy Zakup indywidualny Użytkowanie palet w pozostałych gałęziach transportu i w obrocie własnym UŻYTKOWANIE Źródło: Opracowanie własne Kryteria UIC Rys. 1 Produkcja i obrót paletami płaskimi typu EUR

7 7 3. Eliminacja PKP CARGO z rynku licencjodawców doprowadziła do sytuacji, w której jedynym licencjodawcą na rynku polskim pozostała organizacja EPAL z wszelkimi konsekwencjami pozycji monopolistycznej dla rynku palet. Czarny rynek palet w Polsce Ze względu na dużą liczbę palet w obrocie i wartość tego rynku z punktu widzenia ceny zakupu lub wypożyczenia palet, rozpleniły się na nim zjawiska patologiczne: 1. Produkowane są palety podróbki ze znakami mającymi poświadczać ich jakość i legalność, a w rzeczywistości wytwarzane nielegalnie i o wątpliwej jakości. 2. Pracownicy odpowiedzialni za ocenę jakości palet mają niewystarczającą wiedzę w tym zakresie ze względu na mnogość oznaczeń i niepełną znajomość przepisów regulujących produkcję i obrót paletami. 3. Kwitnie niekontrolowany obrót paletami używanymi, a wtórny rynek palet nie podlega żadnej kontroli przez co wzmacnia zjawiska patologiczne (czarny rynek palet). 4. Pomiędzy punktami ich nadania i odbioru następuje podmiana palet jakościowo lepszych na gorsze, w której uczestniczą kierowcy odbierający puste palety i sprzedający je na wtórnym rynku palet. 5. Dla obniżenia kosztów część firm zaopatruje się w palety z nieznanych źródeł i naprawia je we własnym zakresie co powoduje później problemy z ich obrotem. 6. Organy kontrolujące bezpieczeństwo pracy nakładają kary na przedsiębiorstwa, które w ocenie tych organów nie spełniają wymagań w zakresie bezpieczeństwa pracy związanego z użytkowaniem palet.

8 8 Problemy wynikające z obrotu paletami płaskimi typu EUR Zapewnienie wymaganej jakości palet w obrocie wymaga znajomości zasad ich oceny. Źródłem konfliktów są sytuacje, w których odbiorcy towarów kwestionują dostawy na paletach i odbiór pustych palet w oparciu o wymagania i przepisy, których dostawcy nie znają. Użytkownicy palet mają niewystarczającą wiedzę w zakresie przepisów dotyczących oceny jakości palet w następujących aspektach: 1. jakie przepisy regulują produkcję i obrót paletami, 2. jakie palety są dopuszczone do obrotu, 3. co oznaczają symbole umieszczane na paletach przez ich producentów, jak je rozumieć i interpretować, 4. w jaki sposób oceniać jakość palet pustych oraz palet pełnych, 5. jak rozpoznać paletę podrobioną przez nieuczciwych wytwórców, 6. jakie organy kontrolne mogą ingerować w obrót paletami w przedsiębiorstwach, jakie są ich uprawnienia i w oparciu o jakie przepisy mogą nakładać na przedsiębiorstwa kary za nieprawidłowości w obrocie paletami, 7. jacy producenci mają uprawnienia do produkcji palet i jaki jest ich potencjał produkcyjny, 8. jakie firmy legalnie naprawiają palety, 9. kto nadaje tym firmom uprawnienia do produkcji i naprawiania palet i w jaki sposób egzekwuje się korzystanie z tych uprawnień, 10. jak we własnym zakresie naprawiać palety, aby nadal odpowiadały wymaganiom odnośnych przepisów, 11. w jaki sposób powinien być zorganizowany system obrotu paletami, który gwarantowałby użytkownikom uniknięcie problemów z ich jakością?

9 9 Wnioski: 1. Aktualne ceny nowych palet oraz ceny wynajmu palet są za wysokie, a rzeczywiste koszty produkcji i dystrybucji palet nie są znane użytkownikom i budzą poważne podejrzenie co do ich zasadności. 2. Monopolistyczna pozycja Polskiego Komitetu Narodowego EPAL może prowadzić do wzrostu cent palet. 3. Ceny wynajmu palet nie są akceptowane przez firmy użytkujące palety, co zmusza je do zakupu palet i zajmowania się ich obrotem. 4. Wtórny rynek palet ma charakter patologiczny i wpływa negatywnie na jakość palet będących w obrocie. Rekomendacje: 1. EPAL powinien mieć konkurencję w postaci co najmniej jeszcze jednego licencjodawcy udzielającego licencji na produkcję i naprawę palet. Zwiększenie liczby producentów palet jest konieczne dla obniżenia ich ceny. 2. Wtórny rynek palet w obecnym kształcie powinien być zlikwidowany. Obrót paletami używanymi powinien podlegać określonym regułom podobnie jak produkcja i naprawa palet. 3. Kontrola jakości palet w obrocie powinna podlegać jednolitym procedurom w oparciu o jasno określone kryteria wynikające wyłącznie z obowiązujących przepisów. 4. Członkowie ECR Polska powinni przyjąć wspólną politykę w zakresie dalszego użytkowania palet płaskich typu EUR. Podsumowanie: Rynek sam z siebie nie wyeliminuje negatywnych zjawisk towarzyszących produkcji i użytkowaniu palet, ponieważ istniejące systemowe rozwiązania w zakresie obrotu paletami, którymi zarządzają usługodawcy są za drogie i użytkownicy palet nie korzystają z nich. Ponadto użytkownicy palet nie są

10 10 zorganizowani do rozwiązania problemu jakości palet w obrocie w sposób kompleksowy. Wspólna polityka ECR Polska powinna obejmować następujące elementy: współpracę z licencjodawcami udzielającymi licencji na produkcję i naprawę palet, współpracę z producentami palet, wspólną politykę w zakresie cen zakupu i użytkowania palet, wdrażanie procedur oceny jakości palet, czynności kontrolnych i szkolenia personelu, realizację procedur reklamacyjnych, współpracę z usługodawcami, którzy przejęli by zadania związane z obrotem paletami, współpracę z policją i organami kontrolnymi w celu eliminacji patologicznych zjawisk związanych z produkcją i naprawą palet oraz funkcjonowaniem wtórnego rynku palet, współpracę z organami stanowiącymi prawo w zakresie wdrażania rozwiązań prawnych wspierających działania związane z eliminacją patologii na rynku palet. Radykalnym rozwiązaniem jest wdrożenie własnego, niezależnego od palet typu EUR systemu obrotu paletami płaskimi.

11 11 Badania i ich wyniki Wstęp Instytut Logistyki i Magazynowania zaproponował uczestnikom Forum Dyrektorów łańcucha Dostaw ECR Polska następujące działania związane z produkcją i obrotem paletami płaskimi typu EUR: o Opracowanie stanowiska na temat dalszego użytkowania palet z cechą PKP. o Zebranie przepisów związanych z produkcją i obrotem paletami. o Opracowanie przewodnika dotyczącego identyfikacji symboli stosowanych na paletach. o Zidentyfikowanie rodzajów palet dopuszczonych do obrotu. o Rozpoznanie rynku producentów palet w Polsce i wielkości ich potencjału produkcyjnego. o Rozpoznanie rynku firm naprawiających palety zgodnie z wymaganiami odnośnych przepisów. o Opracowanie kryteriów oceny legalności i jakości palet przyjmowanych na stan magazynowy. o Opracowanie stanowiska wobec użytkowania palet pozbawionych cech identyfikacyjnych. o Opracowanie informacji na temat obowiązków i uprawnień użytkowników palet związanych z działaniami Państwowej Inspekcji Pracy, mającymi związek z użytkowaniem palet. o Opracowanie koncepcji systemu obrotu paletami oraz wstępnego studium wykonalności określającego wymagany minimalny potencjał obrotu oraz koszty jego funkcjonowania i użytkowania. Przepisy związane z produkcją i obrotem paletami płaskimi. Palety drewniane typu EUR produkowane są na podstawie wymagań określonych w karcie UIC 435-2, której odpowiednikiem jest polska norma PN-M-

12 :1997. W odniesieniu do produkcji, handlu oraz napraw palet ładunkowych płaskich znakowanych jako palety EUR obowiązują aktualne następujące przepisy: a/ wywodzące się z Europejskiego Porozumienia Paletowego Międzynarodowego Związku Kolejowego ( UIC): 1. Karta UIC Wymagania dla palet ładunkowych płaskich drewnianych czterowejściowych o wymiarach 800 mm x 1200 mm typu EUR. 2. Karta UIC Naprawa palet ładunkowych płaskich typu EUR oraz palet ładunkowych skrzyniowych "Y" - EUR. b/stanowiące polski odpowiednik karty UIC PN-M-78216:1997 Palety ładunkowe płaskie drewniane jednopłytowe czterowejściowe bez skrzydeł 800 mm x 1200 mm. Palety typu EUR. W odniesieniu do produkcji, handlu oraz napraw palet ładunkowych płaskich nie znakowanych jako palety EUR obowiązują aktualne następujące standardy i przepisy: Wdrożone normy międzynarodowe 2 : 1. PN-EN :2005 Wymagania produkcyjne dotyczące palet. Część 1: Wymagania konstrukcyjne dla palet płaskich drewnianych o wymiarach 800 mm x 1200 mm) 2. PN-EN ISO 18613:2005 Naprawa palet płaskich drewnianych. Opracowywane normy międzynarodowe: 1. Commision of the European Communities - Directive of the European Parlament and of the Council on Intermodal Loading Units - Commision pursuant to Article 250 (2) of the EC Treaty Brussels, COM(2004) 261 final 2003/0056 (COD) Obrót paletami w Polsce nie jest objęty żadnymi przepisami krajowymi. Obowiązują jedynie ustalenia stron. Powiązanie dokumentów UIC i Polskich Norm z innymi przepisami: Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169 z 2002, poz. 1386) wskazuje na dobrowolność stosowania Polskich Norm. Normy PN-M :1997, PN-EN :2005 i PN-EN ISO 18613:2005 nie są ustanowione 2 PN-EN :2005 o zasięgu europejskim, PN-EN ISO 18613:2005 o zasięgu światowym.

13 13 do obowiązkowego stosowania. Również poza Europejskim Porozumieniem Paletowym Międzynarodowego Związku Kolejowego karty UIC i UIC nie są obowiązkowe. Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229 z 2003, poz. 2275) stanowi: art. 10 ust. 4 pkt. 1 - Producent, zachowując należytą staranność w zakresie prowadzonej działalności jest zobowiązany podejmować działania odpowiednie do właściwości dostarczonego produktu umożliwiające uzyskanie przez tego producenta wiedzy o zagrożeniach, które produkt może stwarzać; art. 10 ust. 6 - Działania o których mowa w ust. 4 (art ), mogą w szczególności polegać na: 1) umieszczeniu na produkcie lub jego opakowaniu nazwy i adresu producenta oraz oznaczenia identyfikującego produkt lub, w razie potrzeby, partię produktu, chyba że nie umieszczenie takich informacji jest uzasadnione, 2) przeprowadzeniu badań próbek wprowadzanych na rynek produktów, analizowaniu skarg konsumentów oraz, w miarę potrzeby, prowadzeniu rejestru tych skarg oraz bieżącym informowaniu dystrybutorów o prowadzonej w tej sprawie kontroli. art. 11 ust. 1 - Dystrybutor jest zobowiązany działać z należytą starannością w celu zapewnienia bezpieczeństwa produktów, w szczególności przez nie dostarczanie produktów, o których wie, lub o których zgodnie z posiadanymi informacjami i doświadczeniem zawodowym powinien wiedzieć, że nie spełniają one wymagań bezpieczeństwa. W świetle zacytowanych zapisów ustawowych w obrocie pomiędzy przedsiębiorstwami nie powinny się znajdować produkty nie cechowane (w tym przypadku palety), ponieważ nie pozwala to na identyfikację ich właściwości oraz ich producenta. Inne przepisy mające związek z produkcją, naprawą i użytkowaniem palet płaskich drewnianych. 3 Dopisek własny

14 14 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. O odpadach (Dz.U.62/01 poz. 638 z późniejszymi zmianami). 2. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. O opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U.63/01 poz. 638 z późniejszymi zmianami). 3. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. O obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U.63/01 poz. 639 z późniejszymi zmianami). 4. Dyrektywa 94/62/WE z dnia 15 grudnia 1994 W sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Directive 94/62/EC of 15 December 1994 on packaging and packaging waste). Stanowisko na temat dalszego użytkowania palet z cechą PKP. Palety z cechą PKP nieuszkodzone, spełniające normy techniczne określone w Kracie UIC 435-2, z datą odbioru przez jednostkę kontrolującą przed 1 maja 2004 są paletami legalnymi i mogą być nadal używane i naprawiane. Palety z cechą PKP, z datą odbioru po 1 maja lub pozbawione informacji o dacie odbioru są paletami podrabianymi (po 1 maja nie było odbioru palet z cechą PKP) i nie powinny być użytkowane. Zakup takich palet na użytek własny wspiera działalność nieuczciwych producentów i jako taki nie powinien mieć miejsca. Stanowisko wobec użytkowania palet pozbawionych cech identyfikacyjnych. Nieuprawnione znakowanie palet przy użyciu zastrzeżonych znaków towarowych EUR lub logo kolei narodowych nadawanych w ramach porozumienia EPAL jest w myśl kradzieżą własności intelektualnej i jako przestępstwo podlega sankcjom karnym. Artykuł 305 ustawy "Prawo własności przemysłowej" jasno określa: "Kto w celu wprowadzenia do obrotu oznacza towary podrobionym znakiem towarowym lub oznaczone takim znakiem towary wprowadza do obrotu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2".

15 15 EUR jest znakiem handlowym zastrzeżonym jako logo pod numerem w międzynarodowym Biurze Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (OMPI) w Genewie i podlega międzynarodowej ochronie prawnej. W polskim systemie prawnym mają zastosowanie w tym zakresie między innymi dwie ustawy: Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. "Prawo własności przemysłowej", która zastąpiła ustawę z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych, Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. "O zwalczaniu nieuczciwej konkurencji". Produkcja lub naprawa palet EUR wymaga zezwolenia (licencji) od dowolnej kolei w Europie, która takie uprawnienia uzyskała od Międzynarodowego Związku Kolei - UIC oraz od stowarzyszenia EPAL (ang. European Pallet Association). Na terenie Polski od 1999 r. licencję EPAL można uzyskać wyłącznie za pośrednictwem EPAL Polska. W przypadku norm PN-EN :2005 i PN-EN ISO 18613:2005 nie istnieje instytucja na wzór EPAL, która nadzorowała by prawidłowość stosowania znakowania palet. Obowiązują zasady ogólne: producent palet znakując je poświadcza zgodność wykonania z wymaganiami norm pod rygorem odpowiedzialności karnej. Kryteria oceny jakości palet W odniesieniu do palet typu EUR: Palety typu EUR nowe należy oceniać według kryteriów zawartych w kacie UIC lub jej odpowiedniku w postaci PN-M-78216:1997 Palety używane powinny spełniać kryteria karty UIC W Polsce w chwili obecnej prawo do nadawania licencji na produkcję palet typu EUR wydaje Polski Komitet Narodowy EPAL (EPAL Polska), który kontroluje jakość produkowanych palet za pośrednictwem jednostki kontrolnej SGS W odniesieniu do palet, które mogą być produkowane według PN-EN :2005 i PN-EN ISO 18613: : 4 Przywołane polskie normy są normami nowymi.

16 16 Palety nowe należy oceniać według kryteriów zawartych w normie PN-EN :2005. Palety używane powinny spełniać kryteria normy PN-EN ISO 18613:2005 W Polsce prawo do wdrażania i ustanawiania norm ma Polski Komitet Normalizacyjny w Warszawie. Aktualnie w Polsce badania palet na zgodność z w/w normami w każdej chwili może podjąć Instytut Technologii Drewna w Poznaniu, który ma odpowiednie stanowiska badawcze wynikające z przedmiotowych norm.

17 17 Przewodnik identyfikacji symboli stosowanych na paletach płaskich typu EUR. Zgodnie z kartą UIC (PN-M-78216:1997) na widocznych płaszczyznach czołowych wsporników podłużnych boków palety powinny być naniesione następujące znaki (rys.2): na prawym wsporniku znak EUR w owalu, na lewym wsporniku cecha kolei, na środkowym wsporniku cyfrowy lub literowy kod producenta , o wysokości 20 mm w którym poszczególne grupy oznaczają: - pierwsza: oznaczenie producenta (cyfry lub litery), - druga: ostatnia cyfra roku produkcji, - trzecia: miesiąc produkcji. Rys. 2 Wygląd palety typu EUR. Aktualnie jedyną organizacją w Polsce posiadającą uprawnienia do udzielania licencji na produkcję i naprawę palet ładunkowych płaskich typu EUR jest Polski Komitet Narodowy EPAL. Listy jednostek posiadających licencję EPAL na produkcję i naprawę palet typu EUR wg stanu na dzień r. zamieszczono w Załącznikach 1 i 2. Palety typu EUR dopuszczone do obroty na rynku europejskim przez EPAL identyfikowalne są na podstawie oznakowania przedstawionego w tablicy 1.

18 18 Tablica 1. Oznaczenia palet ładunkowych płaskich typu EUR odbieranych przez EPAL 1raj Lewy wspornik Środkowy wspornik Niemcy od D Administrowany obszar: Białoruś BY*), GUS*) Litwa LT*) Łotwa LV*) Holandia NL*) Polska PL*) AA*) Rumunia RO*) Turcja TR*) Węgry H*) Francja od SNCF F Francja od SNCF F Szwajcaria (Niemiecka) od Szwajcaria (Francuska) od Szwajcaria (Włoska) od Belgia od SBB < + > CH CFF < + > CH FFS < + > CH B Prawy wspornik Belgia od B Hiszpania od SNCF E Hiszpania od RENFE E Wielka Brytania od BRB GB Irlandia od BRB IRL Włochy od Włochy od I I Słowenia od SZ SI Słowacja od ZSR SK AA *) BY, GUS, LT, LV, NL, PL, RO, TR, H Źródło: str.

19 19 Wg informacji EPAL na wsporniku środkowym mogą wystąpić dwa rodzaje oznaczeń (rys.3): 1. Oznaczenie kodu producenta. 2. Metalowy znacznik potwierdzający jakość palety: na palecie nowej - zszywka (klamra) kontroli jakości z symbolem EPAL, na palecie naprawianej specjalny gwóźdź z symbolem EPAL, a) b) c) Rys. 3 Oznaczenia palet ładunkowych typu EUR stosowane przez EPAL: a) dwa rodzaje oznaczeń na środkowych wspornikach, b) zszywka (klamra) kontroli jakości nowej palety, c) gwóźdź autentyczności naprawy palety. Źródło: str. W związku z utratą przez PKP Cargo uprawnień do udzielania licencji na produkcję i naprawę palet polscy producenci palet, którzy posiadali licencję od PKP Cargo

20 20 poszukują innych rozwiązań. Część z nich wystąpiła do kolei austriackich ÖBB o udzielenie licencji na produkcję palet EUR. Wg informacji uzyskanych od Rail Cargo Austria AG aktualnie licencję kolei austriackich ÖBB posiada dwóch polskich producentów, których dane teleadresowe podano w Załączniku nr 1. Zamiary większości z nich pozostają nieznane. Przewodnik identyfikacji symboli stosowanych na paletach płaskich wg PN-EN :2005. Palety zgodne z normą PN-EN :2005 powinny być znakowane na zewnętrznej stronie środkowego wspornika numerem przywołanej normy, znakiem kraju oraz producenta. Ponadto: Palety wykorzystywane w systemie wspólnym lub wymiennym poolu paletowym mogą być znakowane zgodnie ze wskazówkami określonymi w systemie wspólnym lub wymiennym. Dla palet wykonanych według niniejszej normy może być wymagane stosowanie znakowania zgodnie z prawem krajowym. Zalecenia dotyczące ochrony zdrowia są poddane stałej kontroli i dla palet mogą być wymagane dostosowane do nich znakowania.

21 21 Porównanie parametrów konstrukcyjnych palet produkowanych wg Karty UIC i PN-EN :2005 W tablicy 2 porównano właściwości palet ładunkowych płaskich wg Karty UIC i PN-EN :2005. Tablica 2 Zestawienie właściwości podstawowych palet ładunkowych płaskich drewnianych o wymiarach 800 mm x 1200 mm wykonanych wg karty UIC oraz PN-EN :2005 Lp. Właściwość palety Paleta ładunkowa płaska wykonana wg UIC (PN-M :1997) Paleta ładunkowa płaska wykonana wg PN-EN : Obciążenie skupione - *) 2. Nośność przy ładunku rozłożonym dowolnie (nominalna). 3. Nośność przy ładunku rozłożonym równomiernie. 4. Nośność przy ładunku jednorodnym, rozłożonym równomiernie na całej powierzchni. 5. Nośność przy piętrzeniu paletowych jednostek ładunkowych ustawionych na równym poziomie i twardym podłożu kg *) 1500 kg 1500 kg 2000 kg *) 4000 kg - 6. Długość palety ±3 7. Szerokość palety ±3 8. Wysokość palety Cechowanie 1/ na prawym wsporniku znak EUR w owalu, 2/ na lewym wsporniku cecha kolei, 3/ na środkowym wsporniku kod Na środkowym wsporniku numer normy PN-EN :2005, znak kraju oraz producenta.

22 22 producenta (pierwsze trzy znaki producent, cyfra środkowa ostatnia cyfra roku produkcji, pozostałe dwie cyfry miesiąc produkcji. *) Wartości zostaną wprowadzone w normie po zakończeniu badań nad ISO/PRF TS Źródło: Opracowanie własne wg UIC oraz PN-EN :2005 Karta UIC i jej polski odpowiednik: polska norma PN-M-78216:1997 określa maksymalną ładowność palety w następujący sposób: jakikolwiek ładunek 1000 kg (ładunek nominalny); ładunek 1500 kg, równo rozłożony; zwarty ładunek 2000 kg, równo rozłożony, oparty na całej powierzchni palety. Ponadto w sztapli najniższa paleta powinna wytrzymać maksymalny dodatkowy ładunek 4000 kg, oparty poziomo na całej powierzchni palety, podczas gdy paleta spoczywa na równym, poziomym i twardym podłożu. Dopuszczalna nośność robocza palety według kryteriów określonych w normie PN-EN :2005 wynosi kg przy obciążeniu rozłożonym równomiernie. Nośność nominalna palet wg wymagań tej normy powinna będzie określona na podstawie badań przeprowadzonych zgodnie z ISO 8611:1991 i zostanie wprowadzona do normy PN-EN :2005 po zakończeniu badań. Usługi związane z obrotem paletami płaskimi W Polsce działa kilka pool i paletowych, które dysponują paletami ładunkowymi płaskimi. Zaliczyć do nich można: kolejowy pool paletowy Europejskiego Porozumienia Paletowego Międzynarodowego Związku Kolejowego (UIC) System obrotu CHEP, Transfer palet EUROPAL, Logistyka opakowań zwrotnych (LOZ) - UNIVERPAL

23 23 Wynajem Palet (Univerpal, ProEkoPlast) System Paletowy NPP Raben System Obrotu Paletami SOP Schenker Kolejowy pool paletowy Europejskiego Porozumienia Paletowego Międzynarodowego Związku Kolejowego (UIC) Kolejowy pool paletowy funkcjonuje w ramach Europejskiego Porozumienia Paletowego Międzynarodowego Związku Kolejowego (UIC) Nadzór nad paletami eksploatowanymi w ramach poolu sprawują koleje narodowe państw należących do porozumienia. W Polsce był on nadzorowany przez PKP Cargo 5 i świadczy wyłącznie usługi w zakresie obrotu paletami typu EUR spełniającymi kryteria UIC w ramach kolejowych przesyłek międzynarodowych. Koleje narodowe sprawujące nadzór nad funkcjonowanie pool u dokonują comiesięcznych rozliczeń w obrocie paletami. Ogólne zasady funkcjonowania: 1. W Polsce istnieje 7 punktów świadczących usługi w ramach Europejskiego Porozumienia Paletowego. 2. Zamówienie na palety typu EUR należy złożyć w PKP Cargo na 72 godz. przed planowaną wysyłką. PKP Cargo zasadniczo może dostarczyć zamawiającemu dowolną liczbę palet typu EUR. 3. Opłata z wynajem palety typu EUR wynosi ok. 2 zł, pod warunkiem jej zwrotu w ciągu 72 godz. Po tym czasie naliczana jest kara za zwłokę w wysokości 2 zł za dobę, a po upływie 1 miesiąca odbiorca palety obciążany jest kosztami jej utraty, stanowiącymi wielokrotność wartości nowej palety. 4. Palety typu EUR wysłane z towarem poprzez PKP podlegają zwrotowi w relacji 1:1 System obrotu CHEP System obrotu CHEP jest międzynarodowym systemem obrotu paletami zwrotnymi. Ogólny schemat funkcjonowania systemu CHEP przedstawiono na rys. 4. Palety ładunkowe płaskie drewniane w tym systemie mają wymiary 800 mm x Nie mylić z udzielaniem licencji na produkcję i naprawę palet.

24 24 mm, ale nie są paletami typu EUR. Dla rozpoznania są barwione na kolor niebieski,. Najemcy przekazują firmie CHEP informacje o miejscu dostawy towarów na paletach. CHEP we własnym zakresie odbiera z nich puste palety. Firma CHEP posiada własne kryteria oceny stanu użytkowanych palet. Palety wycofane z obrotu podlegają selekcji kwalifikującej je do naprawy lub kasacji. Dostawca towaru na paletach Przewoźnik Palety niebieskie Odbiorca towaru na paletach CHEP Odbiorca towaru na paletach Rys. 4 System obrotu paletami płaskimi firmy CHEP Źródło: Opracowanie własne Transfer palet EUROPAL Transfer palet EUROPAL jest krajowym systemem obrotu paletami zwrotnymi (rys.5). Stosuje tylko używane palety ładunkowe płaskie drewniane typu EUR przekazywane przez późniejszych najemców palet (producenci/dystrybutorzy). Palety są własnością najemców, a firma EUROPAL jedynie nimi zawiaduje. Dostawca towaru na paletach Przewoźnik Dostawca palet Odbiorca towaru na paletach EUROPAL Odbiorca towaru na paletach Rys. 5 Transfer palet EUROPAL - system obrotu paletami firmy EUROPAL Źródło: Opracowanie własne

25 25 Zasady funkcjonowania: Zamówione palety odbiera się we własnym zakresie z najbliższego punktu handlowego EUROPAL (ok. 100 punktów w Polsce) lub zamawia dostawę w firmie EUROPAL. Wykorzystane palety są zwracane na koszt najemcy do dowolnego punktu handlowego EUROPAL. Palety podlegają kontroli przeprowadzanej w oparciu o kryteria zgodne kartą UIC UNIVERPAL Logistyka opakowań zwrotnych (LOZ) Logistyka opakowań zwrotnych (LOZ) jest usługą wynajmu palet świadczoną przez firmę UNIVERPAL. System wykazuje duże podobieństwo do systemu wynajmu palet firmy CHEP. Palety ładunkowe płaskie drewniane mają wymiary 800 mm x 1200 mm i są barwione na kolor żółty. Nie są paletami typu EUR. Ogólny schemat funkcjonowania systemu LOZ przedstawiono na rys. 6. Zasady funkcjonowania: 1) Na podstawie zamówienia UNIVERPAL dostarcza zmówione palety. 2) Najemca wprowadza paletowe jednostki ładunkowe do obiegu. 3) Puste palety na podstawie zgłoszenia firmy posiadającej puste palety (odbiorcy jednostek paletowych) są odbierane przez UNIVERPAL d. Ocena jakości palet dokonywana jest w oparciu o własne kryteria UNIVERPAL. Dostawca towaru na paletach Przewoźnik Palety żółte Odbiorca towaru na paletach UNIVERPAL Odbiorca towaru na paletach Rys. 6 Logistyka Opakowań Zwrotnych (LOZ) - system obrotu paletami firmy UNIVERPAL Źródło: Opracowanie własne

26 26 Wynajem palet Wynajem palet jest usługą polegającą na wypożyczaniu palet od firm prowadzących magazyny palet i zarządzanie ich obrotem we własnym zakresie. Ogólny schemat funkcjonowania systemu wynajmu palet przedstawiono na rys. 7. Dostawca towaru na paletach Przewoźnik Dostawca palet Odbiorca towaru na paletach Odbiorca towaru na paletach Rys. 7 System wynajmu palet z zarządzaniem ich obrotem przez wypożyczającego Źródło: Opracowanie własne Usługę wynajmu palet oferują firmy UNIVERPAL oraz ProEkoPlast wg niżej przedstawionych zasad. UNIVERPAL Zasady wynajmu palet: Wypożyczanie palet odbywa się na podstawie umowy najmu na określony czas. Umowa jest zawierana z reguły na okres od 6 do 12 miesięcy. Opłata za wynajem palet jest wnoszona w okresach miesięcznych. Uszkodzone palety naprawia UNIVERPAL. ProEkoPlast Przedmiotem wynajmu są palety płaskie o wymiarach 800 mm x 1200 mm wykonane z tworzywa sztucznego. Zasady wynajmu palet: ProEkoPlast wypożycza palety na okres 12 miesięcy, Na palety udzielana jest 12-to miesięczna gwarancja.

27 27 Użytkownik ponosi tylko koszty wynajmu palet. Uszkodzone lub zniszczone palety usługodawca wymienia bezpłatnie na nowe w relacji 1:1, pod warunkiem dostarczenia przez najemcą uszkodzonych palet do punktu wymiany. W przypadku utraty palety istnieje możliwość jej odkupienia na indywidualnie ustalonych warunkach. System Paletowy NPP Raben 6 Ideą systemu paletowego NPP firmy Raben jest wymiana pustych palet na palety z towarem już na etapie odbioru przesyłki u nadawcy. Dzięki takiemu systemowi eliminuje się czas oczekiwania na zwrot palet od odbiorców. Firma Raben nie czekając na wymianę palet przez odbiorcę towaru nadawcy wymienia palety już na etapie pobrania przesyłki od nadawcy. Podstawą przystąpienia do wymiany palet przez przewoźnika jest polecenie informujące o konieczności zwrotu palet zawarte w polu instrukcje nadawcy" listu przewozowego. W przypadku braku takiego zapisu przewoźnik nie dokonuje wymiany palet. Każdy nadawca współpracujący z Rabenem ma katalog palet, w którym ta firma określiła granicę jakości palety, po przekroczeniu której paleta nie podlega wymianie. Weryfikacji nadawanych palet dokonuje przeszkolony przez Raben przewoźnik. Jeżeli są wątpliwości co do jakości palet, jako punkt odniesienia do oceny palety przyjmuje się parametry określone w katalogu palet. Jeśli przewoźnik nie jest w stanie w danym momencie wymienić wszystkich palet podczas załadunku u klienta, wówczas wypisuje tzw. kwit Raben, w którym określa liczbę brakujących palet. Klient na mocy takiego kwitu, którego kopia poprzez przewoźnika trafia do oddziałów Raben, występuje o zwrot palet. Nadawca po otrzymaniu brakujących palet oddaje kwity do firmy Raben jako dowód uregulowania zadłużenia przez firmę Raben. System Obrotu Paletami SOP Schenker 7 Działanie Systemu Obrotu Paletami opiera się na rejestracji ruchu palet pomiędzy uczestnikami systemu za pomocą ewidencji komputerowej. Aby taka 6 Źródło: 7 Źródło:

28 28 ewidencja była możliwa, konieczne jest nadanie numerów paletowych nadawcom i odbiorcom, którzy wyrażą chęć uczestnictwa w systemie. Numery paletowe nadawane są po podpisaniu przez daną firmę umowy o przystąpieniu do systemu. Schenker wprowadził dwa warianty rozliczenia za uczestnictwo w systemie: 1. według wskaźnika procentowego od wartości netto przewozu, czyli frachtu i opłat dodatkowych, 2. według stawki od jakości palety pomnożonej przez liczbę nadanych palet. Uczestnictwo w systemie uwalnia firmę produkcyjną od konieczności zorganizowania odbioru palet od klienta, zmniejsza ryzyko podrzucenia" fałszywych palet oraz zmniejsza liczbę palet w obrocie. W systemie mogą być rozliczane jedynie palety EUR zgodne z normą PN-M Dzięki temu uczestnicy systemu mają pewność, że trafiające do nich palety spełniają odpowiednie wymagania jakościowe. Zasady funkcjonowania systemu SOP (rys.8): Dostawca towaru na paletach Dostawca towaru na paletach Schenker Oddział Schenker Oddział Odbiorca towaru na paletach Odbiorca towaru na paletach Przepływ palet do zwrotu Przepływ zwracanych pustych palet Rys. 8 Schemat działania systemu SOP Każdy uczestnik systemu co 2 tygodnie otrzymuje od Schenkera zestawienie obrotów palet oraz aktualne saldo, co pozwala mu usprawnić zarządzanie własną gospodarką palet. Jeżeli ze stanu salda palet wynika, że są one należne uczestnikowi SOP, ma on możliwość zamówienia odpowiedniej liczby palet w najbliższym oddziale Schenkera.

29 29 Jeżeli ze stanu salda palet wynika, że są one należne koordynatorowi systemu SOP - firmie Schenker, uczestnik SOP jest zobowiązany przekazać do dyspozycji Schenkera odpowiednią liczbę palet. Koszty związane z funkcjonowaniem systemu ponosi zawsze ten uczestnik, który jest płatnikiem usługi logistycznej. Palety wraz z przesyłkami nadane przez klienta firmy Schenker dostarczane są do odbiorcy. Podczas rejestracji przesyłki w systemie komputerowym rejestrowana jest także liczba palet EUR, które zostaną zwrócone nadawcy i które muszą zostać zwrócone przez odbiorcę. Po dostarczeniu przesyłki odbiorca zwraca kierowcy dostarczone palety EUR. W systemie dokonywana jest rejestracja zwrotu palet od odbiorcy do firmy Schenker. Odebrane od odbiorców palety EUR są dostarczane na terminal firmy Schenker, gdzie są sortowane i przygotowywane do zwrotu nadawcom lub przekazywane współpracującym firmom do remontu. Palety, po dokonaniu wewnętrznego rozliczenia pomiędzy oddziałami (by wyrównać nadwyżki i niedobory w poszczególnych oddziałach), przekazywane są nadawcom. W systemie dokonywana jest rejestracja zwrotu palet od Schenkera do nadawcy. Podaż palet typu EUR Istnieją sprzeczne informacje na temat wielkości produkcji palet w Polsce. Przyczyną tego stanu rzeczy jest istnienie znacznej szarej strefy w produkcji i naprawie palet. Wg EPAL w latach 2002 i 2003 wyprodukowano w Polsce odpowiednio i szt. palet typu EUR. Produkcję palet typu EUR odbieranych przez EPAL w latach , w różnych krajach europejskich przedstawiono na rys. 9. Wg tego samego źródła w 2004 r. EPAL odebrał w Polsce ponad 4 mln wyprodukowanych palet ładunkowych płaskich typu EUR. We wrześniu 2005 roku Instytut Logistyki i Magazynowania przeprowadził na użytek niniejszego raportu badania wśród producentów palet zrzeszonych w EPAL Polska.

30 30 W badaniu wzięli udział wszyscy producenci w liczbie 47. Spośród nich 35 zajmuje się wyłącznie produkcją palet, 4 zajmuje się wyłącznie naprawą palet, natomiast 8 firm zajmuje się produkcją i naprawą palet. Wyniki badań przedstawiono w tablicy 3. Rys. 9 Produkcja palet ładunkowych płaskich typu EUR w latach Źródło: Tablica 3 Wyniki badań członków EPAL Polska. Liczba firm produkujących palety EUR na licencji EPAL 47 Liczba firm naprawiających palety na licencji EPAL 12 Średnia miesięczna liczba wyprodukowanych palet szt. Liczba palet wyprodukowanych w okresie r. Szacowana liczba palet wyprodukowanych w 2005 r.* szt szt. Łączna liczba palet naprawionych w okresie r szt. Szacowana liczba palet naprawianych w 2005 r.* szt. Źródło: Opracowanie własne ILiM *Liczbę palet podzielono przez 8 i pomnożono przez 12.

31 31 Do pełnego obrazu brakuje informacji o liczbie wyprodukowanych palet płaskich o wymiarach 800 x 1200 mm - nie cechowanych. Zebrane informacje o wielkości produkcji palet budzą wątpliwości. Niewytłumaczalny jest skokowy przyrost produkcji palet typu EUR pomiędzy latami 2002 i 2003, a rokiem Ponadto z badań przeprowadzonych wśród użytkowników palet - członków ECR Polska wynika, że w 2004 roku 12 z nich zakupiło łącznie 540 tys. nowych palet typu EUR. Wydaje się nieprawdopodobne, żeby 12 przedsiębiorstw prowadzących działalność w Polsce wykupiło ok. 10% rocznej produkcji palet typu EUR. Ponadto wg informacji uzyskanych w Związku Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych 70% palet produkowanych w Polsce sprzedaje się na eksport, co dodatkowo każe poddać w wątpliwość informacje o wielkości produkcji palet. W 2003 r wyprodukowano w Polsce 26 mln palet 8. To samo źródło oszacowało potencjał licencjonowanych producentów palet na 20 mln szt. rocznie. Nasuwa się następująca interpretacja: 1. Produkcja palet typu EUR jest znacznie większa, ponieważ uzupełnia ją produkcja w szarej strefie. Część informacji o wielkości produkcji palet ukrywają sami producenci, którzy nie wszystkie palety zgłaszają do odbioru, ponadto dużą część palet produkuje się jako podróbki. 2. Z danych o potencjale produkcji producentów zrzeszonych w EPAL Polska wynika, że posiadają oni możliwość wyprodukowania rocznie ok. 15,3 mln palet 9 (i tyle prawdopodobnie produkują). 3. Część z zakupionych palet stanowią palety nie cechowane. 4. Użytkownicy wprowadzają do obrotu (świadomie lub nie) palety podrabiane. Powyższe stwierdzenia są niemożliwe do zweryfikowania. 8 Na podstawie: Czekański Marcin Kosztowne zaniedbanie. Producenci palet stracili licencję na produkcję. Rzeczpospolita on-line, r. 9 Na podstawie odpowiedzi producentów palet zrzeszonych w EPAL PL uzyskanych w ramach badania ankietowego przeprowadzonego przez ILiM, a dotyczących wielkości produkcji w 2005 roku obliczono, że maksymalna liczba palet jaką producenci mogą wyprodukować w ciągu miesiącu wynosi szt. Wynik ten uzyskano w następujący sposób: z wartości miesięcznej produkcji zadeklarowanej przez każdego producenta wybrano wartość najwyższą. Następnie zsumowano wszystkie największe miesięczne wartości produkcji każdego producenta i pomnożono przez 12.

32 32 Rynek producentów palet w Polsce W Polsce w ramach porozumienia EPAL Polska działa 47 producentów palet którzy mają prawo do oznaczania palet cechą EUR. Dwóch polskich producentów palet posiada podobną licencję od kolei austriackich ÖBB (załącznik 1). Dodatkowo według informacji uzyskanych od Związku Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych w Polsce działa około 2540 małych firm zajmujących się produkcją palet płaskich drewnianych nie mających uprawnień do znakowania palet cechą EUR. Ich wielkość produkcji i potencjał produkcyjny są trudne do oszacowania. Rynek firm naprawiających palety Na terenie Polski prowadzi działalność 16 firm posiadających uprawnienia EPAL do naprawy palet EUR (Załącznik 2). Dodatkowo według informacji uzyskanych od Związku Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych w Polsce na terenie kraju prowadzi działalność około 2500 małych firm zajmujących się naprawą palet, nie posiadających uprawnień do napraw palet EUR. Działalność ta nie jest w żadem sposób weryfikowana. Koszty produkcji palet Podczas badań ankietowych użytkowników palet - członków ECR Polska przeprowadzonych we wrześniu 2005 roku pytano ankietowanych o ceny zakupu palet. Zagregowane odpowiedzi przedstawia tablica 4. Tablica 4 Ceny zakupu palet według opinii użytkowników Cena zakupu Paleta nowa /zł/ Paleta używana /zł/ Najwyższa zadeklarowana cena zakupu 25,0 22,9 Średnia zadeklarowana cena zakupu 21,0 19,8 Najniższa zadeklarowana cena zakupu 17,0 16,7 Źródło: Badania własne ILiM 2005

33 33 Na podstawie wywiadów i informacji uzyskanych od przedstawiciela Związku Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych określono strukturę kosztów jednostkowych produkcji palet i oszacowano ich wielkość (tablica 5). Tablica nie zawiera pełnej struktury kosztów. Nie udało się uzyskać informacji o kosztach produkcji, w związku z czym ten składnik kosztów będzie dalej jedynie oszacowany. Tablica 5 Koszty produkcji palet Poz. Składniki kosztu produkcji palety Wielkość kosztów /zł/ 1 Drewno I gatunku cena zł/m 3 17,1 1) 1 Drewno II gatunku cena zł/m 3 9,3 2) 2 Elementy łączące (gwoździe) 2,5 3 Klamra lub gwóźdź kontrolny 0,52 4 Odbiór jakościowy (SGS) 0,52 3) 5 Jednostkowy koszt licencji na produkcję palet 0,16 4) 6 Produkcja brak Razem (przyjmując drewno I gatunku) 21,04 Razem (przyjmując drewno II gatunku) 13,24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji Związku Producentów i Eksporterów Palet Drewnianych w Polsce 1) Obliczono przyjmując średnią cenę 385 zł/m 3 i dzieląc przez 22,5 (liczba palet z 1 m 3 ). 2) Obliczono przyjmując średnią cenę 210 zł/m 3 i dzieląc przez 22,5 (liczba palet z 1 m 3 ). 3) Obliczono w następujący sposób: SGS odbiera jednorazowo minimum 5000 szt. palet pobierając za te czynności opłatę 650 EUR (łączny koszt wizyty odbiorczej u producenta). Koszt jednostkowy określono przyjmując kurs EURO równy 4 zł. (650 EUR x 4 zł) : 5000 szt. = 0,52 zł/szt. 4) Obliczono w następujący sposób: Opłata roczna za przedłużenie licencji na produkcję palet wynosi 2000 zł. Opłatę pomnożono przez liczbę licencjonowanych producentów palet i podzielono przez liczbę wyprodukowanych palet (zgodnie z danymi z tablicy 3). (2000 zł x 47 producentów): = 0,16 zł Z uzyskanych informacji wiadomo, że producenci palet poszukują tańszych źródeł surowca i rezygnują z drewna tartacznego I gatunku. Ponadto do produkcji niektórych elementów palet (np. wsporniki) wykorzystują często drewno opałowe, które przerabiają we własnym zakresie. Cena takiego drewna o długości ok. 1 m

34 34 waha się w granicach zł za metr przestrzenny 10. Po wstępnej obróbce z 1 metra przestrzennego uzyskuje się ok. 0,69 metra sześciennego surowca. Oszacowanie kosztów wytworzenia palety Na podstawie tych danych przyjęto szacunkową kalkulację kosztów wytworzenia palety według następującej metody: 1. Obliczono objętość poszczególnych elementów palety oraz objętość całkowitą palety (tablice 6-7). Tablica 6 Wymiary elementów palety płaskiej drewnianej typu EUR Numer Nazwa elementu Wymiary elementu /mm/ elementu Długość Szerokość Wysokość 1 Deska dolna skrajna Deska środkowa płyty dolnej Wzdłużnica Deska górna skrajna Deska środkowa płyty górnej Deska pośrednia płyty górnej Zewnętrzny wspornik płóz Środkowy wspornik płóz Źródło: Opracowanie własne Tablica 7 Objętość elementów palety płaskiej drewnianej typu EUR Numer elementu Liczba sztuk na paletę Objętość elementu /mm 3 / Suma objętości danego elementu na paletę /mm 3 / Suma objętości danego elementu na paletę /m3/ , , , , , Metr przestrzenny jest to jednostka objętości drewna okrągłego wraz z pustką powietrzną pomiędzy poszczególnymi elementami znajdującymi się w obrysie metra sześciennego.

35 , , , Źródło: Opracowanie własne 2. Przyjęto założenie, że paleta produkowana jest z dwóch rodzajów surowca: desek z surowca tartacznego w gatunku II i wsporników z drewna opałowego. Dla tych założeń obliczono objętość surowca (tablica 8). Tablica 8 Objętość surowca na 1 paletę: Materiał droższy poz. 1-6 Łączna objętość 0, m3 Materiał tańszy poz. 7-8 Łączna objętość 0, m3 Źródło: Opracowanie własne 3. Przyjęto następujące ceny surowca: deski i wzdłużnica: 210 zł (średnia cena drewna II gat. z tablicy 5), wsporniki: 75 zł (średnia cena drewna opałowego z przedziału cenowego zł za metr przestrzenny). 4. Dla uproszczenia założono, że z 1 m 3 każdego z surowców można wyprodukować średnio tą samą liczbę palet jak z surowca spełniającego wymagania norm (jakość drewna, liczba sęków, innych wad itp.). Obliczenia: a. deski i wzdłużnica: 0, m 3 x 210 zł/m 3 = 7,04 zł b. wsporniki: 0, m 3 x 75 zł/m 3 : 0,69 = 1,27 zł c. elementy łączące (tablica 5): 2,5 zł d. odbiór jakościowy SGS (tablica 5): 0,52 zł e. jednostkowy koszt licencji na produkcję palet (tablica 5): 0,16 zł RAZEM: 7,04 + 1,27 + 2,5 + 0,52 + 0,16 = 11,49 zł. Uwaga 1: klamra i/lub gwóźdź kontrolny nie są elementem nowej palety. Uwaga 2: wszystkie ceny przyjęto jako ceny brutto.