Prowadzenie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Polski

Transkrypt

1 Zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium Polski wyłącznie w następujących formach: Prowadzenie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Polski 1. Zakłady ubezpieczeń z siedzibą w Polsce: Zakłady działające w formie spółki akcyjnej, Zakłady działające w formie TUW. 2. Notyfikowane w Polsce zakłady ubezpieczeń, bądź oddziały zakładów ubezpieczeń państw członkowskich UE i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EEA). 3. Główne Oddziały zakładów ubezpieczeń z innych państw niż państwa członkowskie UE oraz państwa członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EEA). 2 Prowadzenie działalności Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej wymaga zezwolenia organu nadzoru. Przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych. 3 Czynnościami ubezpieczeniowymi są: zawieranie umów ubezpieczenia, umów gwarancji ubezpieczeniowych lub zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym, a także wykonywanie tych umów; zawieranie umów reasekuracji lub zlecanie ich zawierania brokerom reasekuracyjnym, a także wykonywanie tych umów, w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych (reasekuracja bierna); składanie oświadczeń woli w sprawach roszczeń o odszkodowania lub inne świadczenia należne z tytułu umów, ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów; ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeżeli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów. 4 Czynnościami ubezpieczeniowymi są również: 1. ocena ryzyka w ubezpieczeniach osobowych i ubezpieczeniach majątkowych oraz w umowach gwarancji ubezpieczeniowych; 2. wypłacanie odszkodowań i innych świadczeń należnych z tytułu umów; 3. przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej; 4. prowadzenie kontroli przestrzegania przez ubezpieczających lub ubezpieczonych, zastrzeżonych w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczeń, obowiązków i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową; 5. prowadzenie postępowań regresowych oraz postępowań windykacyjnych związanych z wykonywaniem: Czynnościami ubezpieczeniowymi są także następujące czynności, jeżeli są wykonywane przez zakład ubezpieczeń: 1. ustalanie przyczyn i okoliczności zdarzeń losowych; 2. ustalanie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych; 3. ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia; 4. czynności zapobiegania powstawaniu albo zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych lub finansowanie tych działań z funduszu prewencyjnego (prewencja). a) umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych, b) umów reasekuracji w zakresie cedowania ryzyka z umów ubezpieczenia i umów gwarancji ubezpieczeniowych; 6. lokowanie środków zakładu ubezpieczeń; 7. wykonywanie innych czynności określonych w przepisach innych ustaw

2 Zakład ubezpieczeń może bezpośrednio lub poprzez pośredników ubezpieczeniowych ustanowionych na podstawie odrębnych przepisów: wykonywać działalność akwizycyjną na rzecz otwartych funduszy emerytalnych; pośredniczyć w imieniu lub na rzecz podmiotów wykonujących czynności bankowe, przy zawieraniu umów w ramach wykonywania czynności bankowych; pośredniczyć w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lub tytułów uczestnictwa funduszy zagranicznych, funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz funduszy inwestycyjnych otwartych z siedzibą w państwach należących do OECD innych niż państwo członkowskie Unii Europejskiej. Zakład ubezpieczeń nie może wykonywać jednocześnie działalności w dziale I oraz w dziale II. Zakład ubezpieczeń wykonujący działalność, w dziale I, używa w nazwie lub firmie wyrazy wyróżniające ten rodzaj działalności. Przykłady: AVIVA TU OGÓLNYCH S.A. TU ALLIANZ ŻYCIE POLSKA S.A. BENEFIA TU S.A. Vienna Insurance Group COMPENSA TU na ŻYCIE S.A. Vienna Insurance Group TUV SKOK BZ WBK - AVIVA TUnŻ S.A. 7 8 Krajowy zakład ubezpieczeń Wniosek założycieli zakładu o zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej ma zawierać: Przedsiębiorca z siedzibą na terytorium RP, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium RP. Zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w drodze decyzji, po rozpatrzeniu wniosku założycieli zakładu ubezpieczeń, wydaje KNF. 9 określenie nazwy lub firmy, siedziby i adresu, zasięgu terytorialnego i rzeczowego zakresu działalności, określenie wysokości kapitału zakładowego, wskazanie założycieli krajowego zakładu ubezpieczeń, wskazanie formy prawnej, w jakiej ma być wykonywana działalność, określenie wysokości funduszu organizacyjnego przeznaczonego na utworzenie administracji, wskazanie imion i nazwisk osób przewidzianych na członków zarządu i rady nadzorczej, wskazanie imienia i nazwiska aktuariusza. 10 Do wniosku dołącza się jeszcze m.in.: Spółka akcyjna projekt statutu, projekty ogólnych warunków ubezpieczenia ryzyk, w zakresie których ma być wydane zezwolenie, sprawozdania finansowe założycieli, Cechy szczególne oświadczenia założycieli o kapitale zakładowym ze wskazaniem podmiotów obejmujących akcje lub udziały, dowód posiadania przez założycieli wolnych od obciążeń środków finansowych w wysokości równej kapitałowi zakładowemu i funduszowi organizacyjnemu wraz z oświadczeniem Statut spółki musi zostać zatwierdzony przez organ o przeznaczeniu ich na pokrycie kapitału zakładowego i funduszu nadzoru. organizacyjnego, plan działalności, obejmujący okres pierwszych trzech lat Konieczność zgromadzenia odpowiednich kapitałów. obrotowych działalności, życiorysy założycieli będących osobami fizycznymi oraz osób Akcje mogą być tylko akcjami imiennymi, z wyjątkiem przewidzianych na członków zarządu, członków rady nadzorczej akcji wprowadzanych do publicznego obrotu. i aktuariusza, itd

3 Konieczność powiadomienia KNF o nabyciu lub zbyciu akcji krajowego zakładu ubezpieczeń następuje po przekroczeniu następujących progów udziału w głosów na walnym zgromadzeniu lub udziału w kapitale zakładowym: Zakład ubezpieczeń, w formie spółki akcyjnej, ma obowiązek i wyłączne prawo używania w nazwie lub firmie wyrazów: 10% 20% 33% 50% 10% 17% 10% 13% 10 % udział należy zgłosić 7 dni po nabyciu, pozostałe progi każdorazowo przed nabyciem, zawsze należy powiadomić o zamiarze towarzystwo ubezpieczeń - TU, zakład ubezpieczeń -ZU, towarzystwo ubezpieczeń i reasekuracji - TUiR, zakład ubezpieczeń i reasekuracji - ZUiR. zbycia Przykład: Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych Towarzystwo Ubezpieczeniowe Samopomoc Życie S.A. zmienił nazwę na SAMOPOMOC Życie Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. Obowiązek dostosowania nazwę lub firmę do tych wymagań, ZU mają w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. 15 Zakład ubezpieczeń, który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności, jest towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych. Członkowie TUW mogą być zobowiązani do udziału w pokrywaniu straty towarzystwa przez wnoszenie dodatkowej składki ubezpieczeniowej. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, uzyskanie członkostwa musi być związane z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jego utrata - z wygaśnięciem stosunku ubezpieczenia. 16 Statut towarzystwa może przewidywać, że towarzystwo będzie ubezpieczało także osoby niebędące członkami towarzystwa, ale: Osoby te nie mogą być zobowiązane do udziału w pokrywaniu straty towarzystwa przez wnoszenie dodatkowej składki ubezpieczeniowej, Składki od tych osób nie mogą stanowić więcej niż 10 % składki przypisanej brutto towarzystwa. Organami towarzystwa są: zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie członków, będące najwyższym organem towarzystwa

4 Zakład ubezpieczeń, w formie TUW, ma obowiązek i wyłączne prawo używania w nazwie wyrazów "towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "TUW". Towarzystwo posiadające ograniczony zakres działalności ze względu na: małą liczbę członków, niewielką liczbę lub niskie sumy zawieranych umów ubezpieczenia, niewielki terytorialny zasięg działalności, może być uznane przez organ nadzoru za małe towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych Zasady działania notyfikowanych w Polsce zakładów, bądź oddziałów zakładów ubezpieczeń państw członkowskich UE Zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego Unii Europejskiej może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium RP, jeżeli uzyskał odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tej działalności w państwie, w którym ma swoją siedzibę. Wykonywanie działalności przez zakład ubezpieczeń podlega nadzorowi właściwego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym ma on swoją siedzibę Zagraniczny zakład działający w Polsce na jej terenie jest obowiązany stosować prawo polskie, chyba że co innego wynika z umowy międzynarodowej, której RP jest stroną. Zagraniczny zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność na terytorium RP w ramach swobody świadczenia usług, gdy KNF otrzyma następujące dokumenty: zaświadczenie potwierdzające, że zakład ubezpieczeń posiada środki na pokrycie marginesu wypłacalności, informacje o grupach ubezpieczeń, na wykonywanie których posiada on zezwolenie, informacje o rodzaju ryzyk, które taki zakład ubezpieczeń zamierza ubezpieczać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

5 Krajowy zakład ubezpieczeń, w ramach swobody świadczenia usług, może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium państwa członkowskiego UE. Działalność krajowego zakładu ubezpieczeń podlega nadzorowi KNF. Krajowy zakład ubezpieczeń, który zamierza rozpocząć działalność ubezpieczeniową na terytorium innego państwa członkowskiego UE, ma obowiązek zawiadomienia KNF. 25 Krajowy zakład ubezpieczeń, który zamierza rozpocząć działalność ubezpieczeniową na terytorium innego państwa członkowskiego UE przez oddział, ma obowiązek zawiadomienia KNF. W zawiadomieniu ma się zawierać: nazwę państwa członkowskiego Unii Europejskiej, na terytorium którego zakład ubezpieczeń zamierza wykonywać działalność ubezpieczeniową, rodzaj planowanej działalności, w tym rodzaje ryzyk, które zakład ubezpieczeń zamierza ubezpieczać, strukturę organizacyjną oddziału, plan działalności, adres oddziału w państwie członkowskim Unii Europejskiej, imię i nazwisko dyrektora oddziału, oświadczenie, że zakład ubezpieczeń jest członkiem biura narodowego i zagranicznego ubezpieczeniowego funduszu gwarancyjnego, w przypadku gdy zamierza on wykonywać działalność w dziale II grupa KRAJOWE ZAKŁADY NOTYFIKOWANE W PAŃSTWACH UE/EEA ŚWIADCZĄCE USŁUGI POPRZEZ ODDZIAŁ Aegon Zakład/data notyfikacji Państwa, w których ma być prowadzona działalność: Rumunia Pierwsze Amerykańsko - Polskie Towarzystwo Ubezpieczeń Na Życie i Litwa, Łotwa Reasekuracji AMPLICO-LIFE S.A. Compensa Litwa, Łotwa, Estonia FORMIE INNEJ NIŻ ODDZIAŁ (18 zakładów) Zakład/data notyfikacji Aviva TUnŻ S.A.. AXA Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji S.A.. Compensa TUnŻ S.A. Vienna Insurance Group Państwa, w których ma być prowadzona działalność: Litwa, Łotwa, Słowacja Bułgaria, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry oraz Wielka Brytania Irlandia Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń mające siedzibę poza terenem UE. Mogą podejmować i wykonywać działalność ubezpieczeniową: na zasadzie wzajemności, jedynie przez główny oddział. Podjęcie działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń, wymaga odpowiedniego zezwolenia na wykonywanie tej działalności przez KNF. 29 Liczba działających w Polsce zakładów ubezpieczeń w podziale na formy działalności Krajowe zakłady ubezpieczeń: Zakłady ubezpieczeń państw członkowskich UE Oddziały zakładów ubezpieczeń państw członkowskich UE Główne Oddziały zakładów ubezpieczeń z państw poza UE Dział I Dział II S.A TUW

6 Zdarzenie losowe Podstawowe pojęcia ubezpieczeniowe niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową 32 Zdarzenie losowe Wypadek ubezpieczeniowy Charakteryzują się następującymi cechami: zakłócają normalny bieg wydarzeń, występują niezależnie lub wbrew woli osób nimi dotkniętych, nie można dokładnie przewidzieć terminu ich wystąpienia, mają charakter masowy (podlegają prawu wielkich liczb), występują ze statystyczną prawidłowością (dają się określić na podstawie rachunku prawdopodobieństwa). zdarzenie losowe, które jest określone w umowie ubezpieczeniowej jako to, którego pojawienie się rodzi prawo do uzyskania świadczenia lub odszkodowania od zakładu ubezpieczeń Wartość wykupu Świadczenie ubezpieczeniowe (odszkodowanie) wartość ubezpieczenia określana najczęściej metodą aktuarialną pomniejszona o opłatę likwidacyjną wypłata, w wysokości wynikającej z umowy ubezpieczenia, do której ubezpieczyciel jest zobowiązany w przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego

7 O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. Jeżeli ten sam przedmiot ubezpieczenia w tym samym czasie jest ubezpieczony od tego samego ryzyka w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń na sumy, które łącznie przewyższają jego wartość ubezpieczeniową, każdy z zakładów ubezpieczeń odpowiada do wysokości szkody w takim stosunku, w jakim przyjęta przez niego suma ubezpieczenia pozostaje do łącznych sum wynikających z podwójnego lub wielokrotnego ubezpieczenia. 37 Zadanko: Pan X ubezpieczył swój samochód wart PLN w czterech zakładach ubezpieczeń na sumy ubezpieczenia: Zakład PLN Zakład PLN Zakład PLN Zakład PLN Samochód został skradziony i zostało ujawnione wielokrotne ubezpieczenie. Jakie odszkodowania wypłaci Panu X każdy z zakładów? 38 Rozwiązanie: Umowa ubezpieczenia Łączna suma wielokrotnego ubezpieczenia = PLN Zakłady wypłacą Panu X po: Zakład / * = PLN Zakład / * = PLN Zakład / * = PLN Zakład / * = PLN Odszkodowanie wyniosło PLN 39 Art.805 kodeksu cywilnego stanowi: "Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. W umowie ubezpieczenia ubezpieczyciel (zakład ubezpieczeń) zobowiązuje się w razie nastąpienia przewidzianego w niej zdarzenia (wypadku ubezpieczeniowego) wypłacić ubezpieczającemu określone odszkodowanie lub świadczenie płatne jednorazowo bądź w postaci renty. 40 Do istotnych składników umowy ubezpieczenia zalicza się m.in.: Poza tym umowa ubezpieczenia ustala następujące osoby: przedmiot ubezpieczenia, niebezpieczeństwa (rodzaje ryzyka) objęte ochroną ubezpieczeniową, ogólne i dodatkowe (szczególne warunki) warunki ubezpieczenia, obowiązki ubezpieczającego, czas trwania ubezpieczenia. ubezpieczającego, ubezpieczyciela, ubezpieczającego oraz ewentualnie ubezpieczonego, uposażonego, poszkodowany

8 Ubezpieczający Ubezpieczyciel Osoba zawierająca z zakładem ubezpieczeń umowę ubezpieczenia, na której ciąży obowiązek uiszczania składek Zakład ubezpieczeń Ubezpieczony Osoba, której zagraża określone zdarzenie losowe i której mienie lub zdrowie jest przedmiotem ubezpieczenia. Uposażony, uprawniony lub beneficjent osobę, która jest uprawniona do pobrania sumy ubezpieczenia Poszkodowany nie jest stroną umowy ubezpieczenia (niektórzy uważają, iż także nie jest uczestnikiem stosunku ubezpieczeniowego), posiada uprawnienia oraz obowiązki, które są związane z umową ubezpieczeniową. Poszkodowany posiada obowiązek udzielenia informacji, wyjaśnień oraz pokazania dowodów pomagających w ustaleniu rozmiaru zaistniałej szkody oraz wysokości odszkodowania Zawarcie umowy: 1. Zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym. 2. Ogólne warunki ubezpieczenia oraz umowa ubezpieczenia powinny być formułowane jednoznacznie i w sposób zrozumiały. 3. Postanowienia sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia

9 Jeżeli umowa ubezpieczenia jest zawarta na okres dłuższy niż sześć miesięcy ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy ubezpieczenia w terminach: 30 dni, w przypadku gdy ubezpieczający jest przedsiębiorcą w terminie 7 dni. Przedmiot ubezpieczenia nazywamy przedmiot objęty ochroną ubezpieczeniową. Ze względu na przedmiot, ubezpieczenia dzielimy na majątkowe i osobowe. Odstąpienie od umowy ubezpieczenia nie zwalnia ubezpieczającego z obowiązku zapłacenia składki za okres, w jakim zakład ubezpieczeń udzielał ochrony ubezpieczeniowej Ogólne warunki ubezpieczenia regulują i szczegółowo określają treść łączącego strony stosunku prawnego. Zakład ubezpieczeń ma obowiązek doręczyć ubezpieczającemu tekst ogólnych warunków ubezpieczenia przed zawarciem umowy ubezpieczenia. 51 Ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności: przedmiot i zakres ubezpieczenia, sposób zawierania umowy ubezpieczenia, zakres i czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, prawa i obowiązki stron umowy, tryb, warunki, sposób oraz przesłanki i terminy wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego lub zakład ubezpieczeń, sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej lub opłat pobieranych przez zakład ubezpieczeń oraz metod ich indeksacji, a także ich wysokość, sposób indeksacji składki ubezpieczeniowej, tryb, warunki oraz sposób dokonywania zmiany umowy ubezpieczenia zawartej na czas nieokreślony, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowania lub innego świadczenia, sposób i tryb dochodzenia roszczeń z umowy ubezpieczenia, informację o sądzie właściwym dla rozstrzygnięcia sporu mogącego wynikać z danej umowy ubezpieczenia, sumę ubezpieczenia i warunki jej zmiany. 52 Zakład ubezpieczeń przekazuje KNF ogólne i szczególne warunki ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia wprowadzenia ich do obrotu. Zasady ustalania sumy ubezpieczenia 53 9

10 Wartość ubezpieczenia a suma ubezpieczenia Wartość ubezpieczenia to rzeczywista lub szacunkowa wartość przedmiotu ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia najwyższa suma świadczenia, do wypłaty której zobowiązany jest zakład w razie wystąpienia szkody. Suma ubezpieczenia w ubezpieczeniach majątkowych - stanowi górną granicę odpowiedzialność zakładu i odszkodowanie tylko w wyjątkowych wypadkach może ją przekroczyć; w ubezpieczeniach na życie - suma ubezpieczenia określa wysokość świadczenia należnego w razie nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego (może być podwyższone urealnienie), w ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - świadczenie stanowi taki procent tej sumy, w jakim nastąpiło trwałe inwalidztwo Trzy możliwości: Zagrożenie wynikające z niedoubezpieczenia niedoubezpieczenie (podubezpieczenie), suma ubezpieczenia < wartość ubezpieczenia ubezpieczenie w pełnej wartości O Z U W gdzie: U suma ubezpieczenia suma ubezpieczenia = wartość ubezpieczenia nadubezpieczenie suma ubezpieczenia > wartość ubezpieczenia 57 U O Z W W wartość ubezpieczenia Z szkoda O - odszkodowanie 58 Jak się zabezpieczyć? System ubezpieczenia na pierwsze ryzyko. Odszkodowanie równe jest poniesionej szkodzie rzeczywistej do granicy sumy ubezpieczenia, bez względu na relację tej sumy do wartości ubezpieczenia. Sposoby określania wysokości sumy ubezpieczenia 59 10

11 Suma ubezpieczenia oparta na wartości odtworzeniowej (nowej) Wartość odtworzeniowa - aktualny koszt zakupu lub wytworzenia przedmiotów tego samego rodzaju i zbliżonej jakości. 61 W przypadku szkody częściowej ubezpieczonemu gwarantuje się odszkodowanie w wysokości zapewniającej dokonanie naprawy przy użyciu nowych części zamiennych i elementów (tzn. bez potrącania stopnia ich zużycia technicznego). W przypadku szkody całkowitej, bez względu na to kiedy do niej dojdzie, ubezpieczony zapewnione ma odszkodowanie w wysokości umożliwiającej odtworzenie zniszczonego mienia do stanu nowego, tzn. jego odbudowę bądź zakup. 62 Suma ubezpieczenia oparta na wartości rzeczywiste i upłynnienia Suma ubezpieczenia oparta na wartości księgowej brutto Wartość rzeczywista odpowiada wartości odtworzeniowej pomniejszonej o stopień faktycznego zużycia technicznego majątku. Wartość upłynnienia to cena jaką uzyskałby ubezpieczony sprzedając majątek w dniu szkody na wolnym rynku. Księgowa wartość początkowa mienia następnie przeszacowywana w kolejnych latach Ograniczenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń Udział własny niedoubezpieczenie, udział własny, franszyzy. Ubezpieczony w zamian za obniżenie składki partycypuje w części powstałej szkody. Określany jest procentowo lub kwotowo

12 Franszyzy Franszyza integralna (warunkowa) oznacza granicę, której przekroczenie warunkuje wypłatę odszkodowania, czy świadczenia przez zakład ubezpieczeń. Odpowiedzialność gwarancyjna ubezpieczyciela Formalny początek ubezpieczenia określa go data zawarcia umowy ubezpieczenia. Materialny początek ubezpieczenia Franszyza redukcyjna wypłacane odszkodowanie jest zawsze obniżany o określony procent lub kwotę. 67 to moment powstania odpowiedzialności gwarancyjnej zakładu, którym następuje nie później niż dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty. 68 Prawo regresu Poszkodowany otrzymuje odszkodowanie od ubezpieczyciela, ale ten korzystając z tego prawa obciąża nim sprawce szkody