Informator dla cudzoziemców na temat możliwości podjęcia pracy i zamieszkania w Danii. Zatrudnienie w dziale żywienia i serwisu

Transkrypt

1 RBEIT IN DÄNEMARK working in denm ZATRUDNIENIE W DANII W DANII job i danma Informator dla cudzoziemców na temat możliwości podjęcia pracy i zamieszkania w Danii Zatrudnienie w dziale żywienia i serwisu

2 2 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU Zatrudnienie w Danii Informator dla cudzoziemców na temat możliwości podjęcia pracy i zamieszkania w Danii Redakcja: Jens Folkersen i Ole Jensen Tekst: Marianne Schjøtt Rohweder Prace graficzne: grafit.dk Tłumaczenie: Bornholm Erhverv Druk: FOA-Zawód i Praca Ulotka została wydana przy wsparciu Ministerstwa Pracy i jest dostępna pod adresem: Ilustracje: Pierwsza: studie Fotografia/Maria Laustsen, s. 7: Thomas Lekfeldt/POLFOTO, s. 9: Jens Dige/ POLFOTO, s. 10, tv: Eva Wernlid/POLFOTO. s. 11 tv: Ruddi Christensen, mf: Flemming Jeppesen, th. Nana Reimers, s. 12 tv: Lars Krabbe/POLFOTO, tv: Morten Andersen, s. 13 tv. Lars Skaaning, th: Markussen Tobias Selnæs/POLFOTO, s. 14: Jens Dresling/POLFOTO, s. 15 Nc Inc/POLFOTO, s. 17: Mette Bendixsen/POLFOTO, s. 18 Jesper Stormly Hansen/ POLFOTO, s. 23 och 25: Mike Kolöffel, s. 26: Henning Hjorth/POLFOTO, s. 27: Karsten Bidstrup/POLFOTO, s. 28: Kåre Viemose/POLFOTO, s. 29: Jacob Ehrbahn/POLFOTO, s. 30: Per Folkver/POLFOTO, s.31: Miriam Dalsgaard/POLFOTO. Inne zdjęcia: istockphoto Opublikowane przez FOA Zawód i Praca, grudzień 2009

3 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 1 Spis treści Wprowadzenie: Witamy w dziale żywienia i serwisu... 2 Rozdział 1 Dania kultura opieki społecznej Kto może pracować i mieszkać w Danii? Zatrudnienie w Danii Część wspólnoty zawodowej Warunki płacy i pracy Kasa ubezpieczeń na wypadek bezrobocia /a-kasse/ Środowisko pracy Dania państwo oświaty Zatrudnienie i edukacja w sektorze Mieszkać i żyć w Danii Spotkaj duńczyków

4 2 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU Witamy w dziale żywienia i serwisu Sprzątanie jest jedną z prac w sektorze publicznym, która ciągle się rozwija, przynosząc ciekawe wyzywania w pracy i możliwości rozwoju, zarówno zawodowego jak i osobistego. Inne grupy zawodowe w szpitalach oraz w opiece nad osobami starszymi, takie jak pielęgniarki i opie- kunowie społeczni coraz bardziej się specjalizują. Dla pracowników sprzątających oznacza to bardziej zróżnicową i mniej wyspecjalizowaną codzienność, a także mniejsze ryzyko wyczerpania, gdyż sprzątanie w coraz większym stopniu zostaje urozmaicone innymi zadaniami, takimi jak transport, przyrządzanie i podawanie posiłków oraz rehabilitacją. Wymagania w stosunku do wydajności, rozwój technologiczny oraz oczekiwania podopiecznych i ich krewnych w stosunku do poziomu usług, wymaga od ciebie stałego dokształcania. Niezależnie od tego czy dopiero się zastanawiasz nad pracą w Danii, czy już się przygotowujesz do pracy w Danii, w tej broszurze znajdziesz przydatne informacje na temat społeczeństwa i rynku pracy, którego staniesz się częścią. W broszurze można, między innymi, przeczytać o możliwościach zatrudnienia, porozumieniach zbiorowych, kasie ubezpieczeń na wypadek bezrobocia i o wykształceniu. Możesz także znaleźć pomocną informację w sprawach praktycznych, które stanowią podstawę w stworzeniu sobie i swojej rodzinie, dobrze funkcjonującego życia codziennego w nowym kraju, bez względu na to, jak długo masz zamiar w nim przebywać. Zapotrzebowanie na pracowników z zagranicy Zmiany demograficzne w Danii spowodują, że w przyszłości społeczeństwo nie tylko stanie się starsze, ale liczba osób zawodowo aktywnych do wykonania zadań zmaleje. Oznacza to, że zatrudnianie siły roboczej dla szpitali i do opieki nad osobami starszymi jest w centrum uwagi. Wiele gmin, pracodawcy prywatni oraz agencje zatrudnień zastępczych są w trakcie rekrutacji pracowników z innych krajów.

5 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 3 Przez wiele lat Dania korzystała z zagranicznych pracowników o szczególnych kwalifikacjach, na przykład na pokrycie niedoboru pielęgniarek i lekarzy lub do wykonywania zadań w budownictwie i technologi. Rekrutacja siły roboczej z grup zawodowych FOA, np. sprzątaczki, jest stosunkowo nowym zjawiskiem, ale zainteresowanie rośnie. Jak do tej pory nowi pracownicy z tej grupy zawodowej pochodzili z krajow sąsiednich tj. Szwecji i Niemiec, ale również coraz więcej mieszkańców Europy Wschodniej zostaje zatrudnionych w Danii, szczególnie w sektorze opieki nad osobami starszymi. Zatrudnienie za granicą Swobodny przepływ siły roboczej między krajami skandynawskimi istniał zawsze. Jako obywatelowi UE, w ciągu ostatnich kilku lat, łatwiej jest uzyskać pozwolenie na pobyt i pracę w Danii mając ofertę pracy. Ponadto duńskie prawo, które reguluje imigrację z krajów spoza UE, zostało złagodzone, więc możliwości zamieszkania i podjęcia pracy w Danii wzrosły również dla osób pochodzących spoza krajów skandynawskich i UE. Niniejsza broszura daje dobrą podstawę do podjęcia decyzji w sprawie ewentualnej przyszłości na duńskim rynku pracy. A jeżeli już masz pracę w Danii, informacje w broszurze mogą zapobiec błędom i przygotować ciebie do życia w nowym kraju. Wejdź na Jeśli potrzebujesz więcej lub bardziej szczegółowych informacji na tematy opisane w tej broszurze wejdź na stronę Strona przeznaczona jest dla zagranicznych pracowników w sektorze publicznym.

6 4 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 1 Dania państwo dobrobytu Duński system opieki społecznej opiera się na wieloletniej tradycji solidarności z najsłabszymi obywatelami. To poczucie bezpieczeństwa jest finansowane przez system podatkowy, opierający się na zasadzie, że ci, którzy zarabiają najwięcej, płacą najwięcej do wspólnoty. Państwo dobrobytu w zasadzie zapewnia wszystkim równy dostęp do systemu społecznego, w którym obywatele mają prawo do świadczeń takich jak opieka nad dziećmi, edukacja, emerytura i system opieki zdrowotnej w tym darmowe leczenie szpitalne, medyczne i opieka nad osobami starszymi. Poczucie bezpieczeństwa Równy dostęp do opieki społecznej i zdrowotnej stanowi prawdę z pewnymi wyjątkami. Duński model państwa dobrobytu, jak wszystko inne w zindywidualizowanym świecie współczesnym, przechodzi zmiany. Efekty tych zmian są między innymi widoczne we wzroście podaży prywatnych alternatyw, takich jak opieka domowa i leczenie szpitalne dla tych, którzy chcą i są w stanie sami za nie zapłacić. W politycznym interesie jest wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa społecznego poprzez ubezpieczenia zdrowotne, zarówno wśród osób indywidualnych, które chcą zapewnić sobie szybsze i bardziej skutecze leczenie, a także wśród publicznych i prywatnych firm, które w ten sposób starają się ograniczyć koszty spowodowane nieobecnością pracowników oczekujących na leczenie. Ale podstawą państwa dobrobytu jest nadal to, że wszyscy, którzy potrzebują pomocy, mogą ją uzy-

7 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 5 skać. Mając pozwolenie na pobyt w Danii, miejsce zamieszkania, numer identyfikacji (tzw. CPR numer) i kartę podatkową przyczyniasz się i masz dostęp do świadczeń duńskiego państwa dobrobytu. Rynek pracy kierowany przez umowy Duński rynek pracy odzwierciedla również tą solidarność w tym, co nazywa się "duńskim modelem". Model, o który opiera się duński rynek pracy jest wyjątkowy dla Danii i oznacza, że warunki pracy i płacy regulowane są poprzez dobrowolne porozumienia między związkami pracodawców i pracowników. Zdrowe warunki pracy W Danii mamy tradycje, że środowisko pracy musi być dostosowane do ludzi, a nie odwrotnie. Pracodawy ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie pracownikom bezpiecznego i stymulującego środowiska pracy. Jako pracownik, wspólnie z pracodawcą, tworzysz politykę, która to zapewnia. Działania przy tworzeniu odpowiedniego środowiska pracy dotyczą dobrego samopoczucia psychicznego i fizycznego, zapobieganiu przemocy i stresu, a także udostępnieniu urządzeń o wysokiej jakości technicznej w celu zapobiegania niepełnosprawności, na przykład spowodowanej podnoszeniem ciężkich rzeczy, lub wypadkami w pracy. Nauka przez całe życie Dania jest krajem edukacyjnym, mającym tradycję i cel ku temu, aby obywatele mieli możliwość i byli inspirowani do nauki przez całe życie. System edukacji jest skonstruowany tak, że dzieci i młodzi ludzie otrzymują solidne i bezpłatne wyksztalcenie. Dorośli, niezależnie od stanu ekonomicznego, oraz w zależności od ich potrzeb i wymagań, zawsze mogą podnieść swoje kwalifikacje. Integracja Jako nowy członek społeczeństwa duńskiego stajesz się jednym z jego obywateli. Integracja w obcym kraju jest zawsze wyzwaniem. Miejsca pracy i związki zawodowe działają w celu zapewnienia zagranicznym pracownikom adaptacji i chęci pozostania w Danii. Ale najwięcej skorzystasz w duńskim społeczeństwie i najłatwiej się zaadaptujesz samemu biorąc odpowiedzialność, zapoznając się z kulturą i szybką nauką języka.

8 6 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 2 Kto może pracować i mieszkać w Danii? Warunki, czy można dostać pracę i pobyt w Danii, zależą od miejsca pochodzenia. Ten rozdział opisuje warunki pozwolenia na pobyt i pracę, ale więcej informacji i rad można uzyskać z lokalnego oddzialu FOA. Zasady są częściowo określone w prawodawstwie UE oraz w duńskim ustawodawstwie. Można podzielić cudzoziemców starających się o pracę na 3 grupy: Obywatele państw skandynawskich mogą bez ograniczeń żyć i pracować w Danii. Obywatele Unii Europejskiej mogą bez ograniczeń przebywać w Danii 3 miesiące, a osoby starające się o pracę maja prawo do 6 miesięcznego pobytu.dla obywateli UE obowiązujace jest: 1. Przy chęci pobytu w Danii dłużej niż 3 miesiące, należy złożyć wniosek o uzyskanie zaświadczenia pobytu, nie póżniej niż 3 miesiące od dnia wjazdu do Danii. Aby otrzymać zaświadczenie pobytu, należy udokumentować, że prowadzisz prywatną dzialalność lub przedstawić świadectwo zatrudnienia z Dani. 2. Wypowiedzenie umowy o prace powoduje również utrate prawa do pobytu chyba, że uzyskasz inne zatrudnienie lub brak pracy jest tymczasowy lub nie był spowodowany z własnej winy. 3. Jeżeli w okresie 12 miesięcy miałeś nieprzerwane powiązanie z duńskim rynkiem pracy lub w ciągu pierwszych 12 miesięcy zarejestrowałeś się w biurze pośrednictwa pracy, jako osoba starająca się o pracę, możesz przebywać w kraju przez okres do 6 miesięcy. Pozostali cudzoziemcy muszą mieć pozwolenie na pobyt i pracę, aby przebywać i pracować w Danii. Pochodząc z kraju spoza krajów skandynawskich i UE istnieją różne modele uzyskania pozwolenia na pobyt i pracę. 1. Lista pozytywna jest listą zawodów, w których brakuje specjalistycznej siły roboczej w Danii. Jeżeli masz zawód lub wykształcenie odpowiadające do opisu w liście pozytywnej oraz ofertę pracy możesz uzyskać pozwolenie na pobyt i pracę. 2. Kwota system zakłada, że wszyscy cudzoziemcy z ofertą pracy, która gwarantuje określone roczne wynagrodzenie bez względu na ogólną sytuację rynku pracy mogą uzyskać pozwolenie na pobyt i pracę w Danii. W chwili obecnej kwota wynosi koron rocznie. 3. Koncernowe pozwolenie na pobyt oznacza, że zagraniczni pracownicy o szczególnych umiejętności lub kwalifikacjach, zatrudnieni okresowo we wcześniej zatwierdzonym koncernie, mogą uzyskać pozwolenie na pobyt na 3 lata. 4. Powszechny dostęp może zostać przyznany w wyjątkowych przypadkach, jeżeli nie ma dostępnej siły roboczej w kraju, w UE lub w krajach skandynawskich. Płace i warunki pracy muszą być zgodne z ustaleniami w porozumieniach zbiorowych. 5. Zielona karta otwiera możliwość dla obcokrajowców ze szczególnymi umiejętnościami. Mogą oni uzyskać zezwolenie na pobyt na okres do 3 lat w celu poszukiwania pracy. Rodzina Jeśli pracujesz w Danii i pochodzisz z UE lub krajów skandynawskich możesz zabrać swoją rodzinę

9 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 7 do Danii, pod warunkiem, że zamieszkacie razem i posiadacie zdolność samodzielnego się utrzymania. Partner towarzyszący również otrzyma pozwolenie na poby i pracę. To samo dotyczy jeśli pochodzisz z kraju spoza UE a pozwolenie na pobyt i pracę uzyskałeś na podstawie listy pozytywnej lub systemu kwoty. Jeśli przebywasz w kraju na podstawie powszechnego dostępu nie masz takiego samego prawa chyba, że jesteś zatrudniony na 3 lata lub więcej albo umowa o prace zostanie przedłużona na taki okres. Pochodząc z kraju spoza UE i przebywając w Danii na podstawie powszechnego dostępu, pozwolenie na pobyt i pracę udzielane jest na okres jednego roku. Jeżeli znajdujesz się w Danii na podstawie listy pozytywnej lub systemu kwoty pozwolenie na pobyt i pracę początkowo udzielane jest na okres nie więcej niż 3 lata, ale z możliwością przedłużenia. Długość pobytu Pochodząc z kraju skandynawskiego lub kraju UE możesz w zasadzie przebywać w Danii dopóki masz pracę.

10 8 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 3 Zatrudnienie w Danii Jest wiele sposobów znalezienia pracy w Danii. Możesz samemu szukać pracy wśród ofert pracodawców w lokalnych gazetach lub poprzez portal pracy, np. Możesz samemu się ogłaszać. Na portalu pracy, np. możesz sam zamieścić ogłoszenie i udzielić informacji na temat posiadanego wykształcenia i wcześniejszych zatrudnień (CV). Możesz starać się o pracę kontaktując się z prywatnymi biurami pośrednictwa pracy. Prywatne biura pośrednictwa pracy w Danii lub w twoim kraju mogą pośredniczyć w rekrutacji siły roboczej dla duńskich pracodawców. Możesz uczestniczyć w targach pracy. Niektórzy pracodawcy sektora publicznego uczestniczą w targach pracy, gdzie i ty możesz uczestniczyć oraz nawiązać kontakty. Z własnej inicjatywy kierować podania do pracodawców w danym regionie Danii, w którym chciałbyś pracować. Polecenie. Może znasz kogoś, kto już pracuje w Danii i może pośredniczyć w kontakcie ze swoim pracodawcą. Pracodawcy Istnieją różne możliwości zatrudnienia w sektorze publicznym. Możesz być zatrudniony przez: Lokalną jednostkę administracji Prywatnego pracodawcę Agencję pośrednictwa zatrudnień zastępczych zarówno w Danii, czy w twoim kraju Większość stosunków pracy powinno być objęte porozumieniami zbiorowymi, które opisują zagwarantowane warunki płacy i pracy w danym sektorze na duńskim rynku pracy. Ale przy zatrudnieniu przez prywatnego pracodawcę, musisz zwrócic uwage na to, co zawiera umowa o pracę. Jako członek FOA możesz uzyskać pomoc w lokalnym oddziale FOA i sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. Podanie o pracę Podanie o pracę powinno być zwięzłe i nie przekraczać jednego arkusza A4. Musi ono zawierać opis tego kim jesteś, jakie masz doświadczenie i wykształcenie i dlaczego chcesz pracować w danej dziedzinie. Do podania o pracę należy dołączyć CV, odpowienie dokumenty potwierdzające wykształcenie oraz rekomendacje od poprzednich pracodawców. Znajomość języka duńskiego W sektorze publicznym kontakt z ludźmi jest bardzo istotny. Oznacza to, że umiejętności językowe są bardzo ważne. Warunkiem do pracy z ludźmi jest to, że podejmując pracę przejdziesz intensywny kurs języka duńskiego. Sposoby w jaki pracodawcy rozwiązują tę kwestię bardzo się różnią. Zwykle otrzymasz propozycję uczestnictwa w kursie językowym. Jeżeli przybywasz do Danii na własną rękę i uzyskasz pozwolenie na pobyt i pracę, masz prawo do darmowej nauki języka w rejonie zamieszkania. Możesz przeczytać więcej o nauce języka duńskego w rozdziale 8 Doświadczenie zawodowe W Danii edukacja jest ważna, a celem jest, aby wszystkie osoby, które pracują z ludźmi, na przykład w opiece nad osobami starszymi, mieli wykształcenie zgodne z zawodem. Ale wykształcenie zawodowe nie jest wymogiem do podjęcia pracy w sektorze publicznym w Danii. Przy rekrutacji, niezależnie czy za pośrednictwem agencji pracy czy bezpośrednio przez duńskiego pracodawce, powinieneś zostać

11 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 9 przygotowany do pracy poprzez wprowadzenie i naukę języka. Wprowadzenie ma przedstawić zakres obowiązków w danej pracy. W trakcie zatrudnienia na bieżąco masz dostęp do uczestnictwa w kursach zawodowych i ewentualną możliwość udziału i ukończenia wykształcenia w zawodzie. Oceń swoje umiejętności W Agencji Edukacji Międzynarodowej (IU) masz możliwości potwierdzić swoje wykształcenie i doświadczenie zawodowe i ustalić jego duński odpowiednik. W Danii niektóre prace np. w sektorze zdrowia i opieki wymagają uzyskania autoryzacji prawa wykonywania zawodu. Pochodząc z kraju w UE, możliwe jest przeniesienie autoryzacji, ale dla osób pochodzących z kraju spoza UE nie ma takich samych możliwości. O Agencji Edukacji Międzynarodow ej (IU) Agencja Edukacji Międzynarodowej (IU) podlega pod Ministerstwo Nauki, Technologii i Innowacji i działa na rzecz mobilności i globalnej współpracy edukacyjnej. Agencja Edukacji Międzynarodowej (IU) doradza, ukierunkowuje i wspiera obywateli, instytucje, organizacje i przedsiębiorstwa. Agencja Edukacji Międzynarodowej (IU) ocenia zagraniczne kwalifikacje i informuje o uznaniu zagranicznych wykształceń. Jako obywatel UE możesz bezpłatnie otrzymać ocenę swoich zdolności do pracy w Danii. Jednak musisz płacić za ewentualne tłumaczenia. Formularz zgłoszeniowy można pobrać ze strony

12 10 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU Zatrudnienie Niezależnie czy istnieje porozumienie zbiorowe czy nie, prawo wymaga, że zatrudniając się w Danii najpóźniej miesiąc po rozpoczęciu pracy otrzymujesz umowę o pracę. Umowa o pracę musi zawierać co najmniej: Nazwisko i adres pracodawcy i pracownika. Określenie miejsca wykonywanej pracy. W przypadku braku możliwości określenia miejsca wykonywanej pracy musi być podana informacja o tym, że pracownik wykonuje prace w różnych miejscach, podając siedzibę firmy lub adres pracodawcy. Opis pracy lub podanie tytułu pracownika, rangi, stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy. Data rozpoczęcia zatrudnienia Przewidywany czas trwania stosunku pracy, jeżeli nie jest to umowa o pracę na czas nieokreślony Prawo pracownika do urlopu oraz czy w trakcie urlopu będzie wypłacane wynagrodzenie. Określenie czasu wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub pracownika lub przedstawienie przepisów w tej kwestii. Aktualnie uzgodniona płaca, do której pracownik ma prawo w chwili rozpoczęcia pracy oraz informacja o dodatkowych częściach wynagrodzenia, które nie są zawarte w niniejszym dokumencie, takie jak składki emerytalne oraz ewentualne zakwaterowanie i wyżywienie. Ponadto wymagana jest informacja o terminie płatności wynagrodzenia. Obowiązujący dzienny lub tygodniowy czas pracy. Podanie informacji o obowiazujących umowach porozumień zbiorowych lub umów regulujących stosunek pracy. Jeżeli są to porozumienia lub umowy zawarte przez strony spoza firmy, należy również podać kim są te strony.

13 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 11 4 część wspólnoty zawodowej Duński rynek pracy różni się od innych krajów UE, głównie poprzez to, że jest regulowany na zasadzie dobrowolnych umów między organizacjami pracodawców i pracowników. Państwo nie ingeruje w umowy zawarte między stronami rynku pracy pod warunkiem, że nie pogarszają one warunków ustalonych przez prawo. Umowy Podczas gdy płace i warunki pracy są uzgadniane w porozumieniach zbiorowych, to ramy współpracy pomiędzy stronami rynku pracy określone są w tzw umowie głównej. Jeżeli nastąpi konflikt w przestrzeganiu porozumień zbiorowych, spory rozstrzygane są w trybunale, także zwanym arbitrażem lub w sądzie pracy. Cała ta struktura, która jest również nazywa- na "duńskim modelem" oznacza, że duński rynek pracy jest uregulowany, i że zarówno pracownicy jak i pracodawcy mają duży wpływ na płace i warunki pracy. Organizacja Podstawą funkcjonowania tego duńskiego modelu jest to, że strony zainteresowane są zorganizowane. Większość pracodawców jest zorganizowana w związkach pracodawców, które zajmują się negocjacją i doradztwem. Około 80 procent duńskich pracowników są członkami związków, które dbają o ich prawa i wymagania. Członkostwo w związkach jest dobrowolne. Istnieja również możliwości wyboru między różnymi związkami. Jednak w przeciwieństwie do wielu innych krajów, pracownicy w Danii organizują

14 12 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU się według zawodów i zakresu pracy, a nie według branży. FOA Zawód i Praca (FOA) Gdy zostaniesz zatrudniony w duńskim sektorze publicznym, FOA będzie naturalnym związkiem dla ciebie. FOA dzieli się na 4 dzialy: Socjalno-Zdrowotny Pedagogiczny Żywienie i serwis Serwis techniczny Zdecydowana większość z członków pracuje przy realizacji publicznych usług, między innymi, poprzez: opieką nad dziećmi opieką nad pacjentami w szpitalach i domach opieki utrzymywanie gotowości operacyjnej, np. gaszenie pożarów udzielaniem pomocy i usług dla osób starszych i niepełnosprawnych kierowanie autobusami sprzątanie i gotowanie w szpitalach, centrach seniorów, szkołach, koszarach nadzór i utrzymanie budynków Obowiązki związków zawodowych W stosunku do członków FOA ma 4 główne zadania. FOA musi: Zawierać porozumienia zbiorowe z organizacjami pracodawców na temat warunków płac i zatrudnienia Organizować i szkolić przedstawicieli związków w zakładach, którzy stanowią połączenie związków z poszczególnym pracownikiem w miejscu pracy Przedstawiać i dbać o interesy członków w stosunku do systemu politycznego Doradzać członkom w układach wzajemnych w miejscu pracy, ich własnym życiu zawodowym oraz prowadzić spory w sprawach z pracodawcą. Twój lokalny oddział FOA FOA składa się z 43 lokalnych oddziałów, a kiedy przystąpisz do związków, stajesz się częścią wspólnoty zawodowej, która jak opisano, będzie dbała o twoje nadrzędne interesy w negocjacjach dotyczących płac i warunków pracy, ale będzie także odgrywać rolę w twoim codziennym życiu zawodowym. Lokalny oddział związków zawodowych zajmuje się kwestiami zawodowymi w miejscu pracy, działa jako mediator w przypadku konfliktów, doradza w kwesti kasy ubezpieczeń na wypadek bezrobocia (akasse), szkoleniami, itp. Prowadzi lokalne negocjacje np. z pracodawcą, jeżeli zostałeś zatrudniony przez

15 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 13 prywatną agencję do zatrudnień zastępczych, a nie bezpośrednio przez gminę. Lokalny oddział związków zawodowych przygotowany jest także do odpowiedzi na pytania w kwestiach praktycznych, które możesz napotkać jako cudzoziemiec i nowy obywatel w Danii. Tutaj możesz porozmawiać i uzyskać porady na temat prywatnych wyzwań związanych ze znalezieniem mieszkania i zaadaptowaniem się w społeczności. Przedstawiciel związków zawodowych/ Tillidsrepræsentant/ (TR) Wśród tych pracowników, którzy są członkami związków zawodowych, wybiera się przedstawiciela związków, który na co dzień dba o interesy kolegów w lokalnych negocjacjach i podczas powstałych problemów w miejscu pracy. Gdy jest co najmniej 5 pracowników, mają oni prawo, aby wśród siebie wybrać przedstawiciela związków, który będzie dbał o interesy pracowników w stosunku do pracodawcy. Przedstawiciel związków jest szczególnie chroniony przed zwolnieniem i pogorszeniem warunków pracy. Przedstawiciel związków jest łączem pomiędzy związkami a miejscem pracy i szkolony do tego zadania przez związki. Jeżeli jesteś zatrudniony przez prywatne biuro pośrednictwa zatrudnień zastępczych, gdzie nie wybrano jeszcze przedstawiciela związków, możesz skontaktować się z lokalnym oddziałem związków. Również osoby zatrudnione tymczasowo lub na godziny (ponad 8 godzin pracy w tygodniu) maja prawo wyboru przedstawiciela związków. Przedstawiciel ds. bezpieczeństwa (SR) Pracodawca ponosi odpowiedzialność za zapewnienie warunków pracy, które sprawia, że pracownicy nie zachorują lub nie poczują się źle w pracy. Ale pracownicy są współodpowiedzialni i miejsca pracy, które zatrudniają więcej niż 10 pracowników muszą mieć komórkę ds. bezpieczeństwa, w której kierownictwo i pracownicy wspólnie działają, aby zapewnić przyjazne środowisko pracy. Możesz przeczytać więcej na temat bezpieczeństwa w pracy w rozdziale 7. Twój wpływ na miejsce pracy MED oznacza wspólny wpływ i współdecydowanie. W komisji-med pracownicy i dyrekcja ustalają zasady, które mają znaczenie dla warunków pracy, na przykład: Polityka kadrowa Polityka środowiska pracy Polityka równouprawnienia Polityka rozwoju kompetencji Polityka outsourcingu (wykorzystywania zasobów zewnętrznych) Rozdział społeczny Polityka usług obywatelskich

16 14 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 5 Warunki płacy i pracy Warunki płacy i pracy na duńskim rynku pracy są częściowo regulowane poprzez ustawodawstwo i poprzez porozumienia zbiorowe, zawierane pomiędzy organizacjami pracodawców i pracowników, jak zostało to opisane w poprzednim rozdziale. Porozumienie zbiorowe stanowi umowę, która ustala ogólne warunki zatrudnienia. W FOA umowy zostają zawarte z Krajowym Stowarzyszeniem Gmin (KL) i Stowarzyszeniem Regionów, ale w rekrutacji pracowników z zagranicy zostają również zawierane umowy z prywatnymi pracodawcami takich jak np. prywatne agencje do zatrudnień tymczasowych. Porozumienia zbiorowe zapewniają: Płace i ustalony przyrost wynagrodzeń Fundusze emerytalne Wymiar godziny pracy, nadgodziny i dodatkowych wypłat Edukacje i szkolenia Wspólne umowy Poza porozumieniem zbiorowym sa również zawierane nadrzędne umowy między współpracującymi organizacjami, do których należą związki zawodowe FOA i związki pracodawców.

17 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 15 Te umowy zawierają postanowienia dotyczące spraw, które są wspólne dla kilku porozumień zbiorowych, takich jak: Umowa urlopowa Umowa o nieobecności z powodów rodzinnych (np. urlop macierzyński) Umowa o przedstawicielach związków Umowy o przystąpieniu Zdecydowana większość pracodawców z zakresu związków FOA są pracodawcami publicznymi. Ale jak zostało to wspomniane, istnieje również kilku prywatnych pracodawców. Umowy w sprawie przystąpienia do stosunku pracy z prywatnym pracodawcą tworzone są każdorazowo. W większości przypadków prywatni pracodawcy przestrzegają porozumienia zbiorowe, które zostały zawarte w danej dziedzine pracy i jest to zawarte w umowie o przystąpieniu do pracy z prywatnym pracodawcą. Umowa może zawierać także inne elementy takie, jak umowa o mieszkanie, rozłożenie godzin pracy, itp. Ale niezależnie od umowy nie może ona pogorszyć warunków ustalonych w porozumieniu zbiorowym. Warunki określone przez prawo Niektóre warunki pracy są określone przez ustawy i zasady przyjęte w UE lub w parlamencie, na przykład.: Ustawa urlopowa Ustawa BHP Wszystko może być przedmiotem negocjacji W trakcie negocjacji porozumień zbiorowych w zasadzie wszystkie warunki pracy mogą podlec negocjacji. Zasadniczo jednak nie zostają zawierane porozumienia zbiorowe, które traktują pracowników gorzej niż przewiduje prawo. Przykładem jest ustawa urlopowa, która mówi, że wszyscy pracownicy mają prawo do 5 tygodni urlopu. Przykładowo organizacje zawarły umowę urlopową, która dotyczy pracowników gmin i regionów, uprawniając ich do 6 tygodni urlopu.

18 16 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 6 Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia Pracując i żyjąc w Danii w zasadzie powinieneś być w stanie utrzymać siebie i swoją rodzinę. Ale jako cudzoziemiec również i ty możesz zabezpieczyć się na wypadek bezrobocia i uzyskać wsparcie finansowe w przypadku utraty pracy. Istnieje też możliwość przeniesienia stażu pracy z ubezpieczenia z twojego kraju na twoje nowe ubezpieczenie na wypadek bezrobocia (a-kasse) w Danii. W większości krajów UE ubezpiecznie na wypadek bezrobocia jest związane ze stosunkiem pracy i obowiązkowe.w Danii jest to dobrowolne czy chcesz zabezpieczyć się na wypadek bezrobocia. Aby mieć prawo do zasiłku dla bezrobotnych w przypadku bezrobocia, należy samemu aktywnie zwrócić się do kasy ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. A-kasse, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia, do wyboru FOA, która jak wspomniano jest związkiem zawodowym dla grup pracowników do których ty należysz, ma podobnie jak inne związki zawodowe w Danii kasę ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. Ale to nie znaczy, że koniecznie musisz wybrać ubezpiecznie w FOA. Ubezpiecznia na wypadek bezrobocia i związki zawodowe są niezależne od siebie i możesz samemu wybrać, gdzie chcesz się ubezpieczyć na wypadek bezrobocia. Korzyścią wyboru ubezpieczenia na wypadek bezrobocia w FOA jest to, że znajduje się w tym samym budynku, w którym jest twój lokalny oddział i posiada wiedzę w zakresie właśnie twojego zakresu pracy, co umożliwia współpracę w przypadku wystąpienia problemów podczas zatrudnienia. Świadczenia z gminy /dagpenge/ System świadczeń dla bezrobotnych w Danii ma długą historię, która rozpoczęła się ponad 100 lat temu, kiedy związki ze względu na wysokie bezrobocie stworzyły fundusze pomocnicze. Mogli się tu codziennie zgłosić członkowie bezrobotni po stempel i wypłatę zasiłku. Od 1907 roku, kiedy została przyjęta pierwsza ustawa zasiłku, państwo ustala warunki i prawa do zasiłku. Przeniesienie stażu Jeżeli pochodzisz z kraju UE, gdzie byłeś członkiem funduszu bezrobocia, możesz przenieść swój staż z kraju pochodzenia do Danii. Należy mieć na uwadze, że konieczne jest podjęcie pracy w ciągu 8 tygodni od momentu rozwiązania ubezpieczenia na wypadek bezrobocia w swoim kraju. Jeśli nie, tracisz prawo do przeniesienia stażu. Jeżeli kiedyś wrócisz do swojego kraju, tak samo możesz przenieść staż z duńskiego ubezpieczenia na wypadek bezrobocia do twojego kraju. Jeśli stracisz pracę Jeśli stracisz pracę, jesteś uprawniony do otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli byłeś ubezpieczony na wypadek bezrobocia przez ostatni rok i pracowałeś w pełnym wymiarze godzin przez co najmniej 52 tygodni w ciągu ostatnich 3 lat. Jeżeli jesteś zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin wypracowanie odpowiedniego pełnego wymiaru godzin jest wymogiem, aby zostać uprawnionym do otrzymywania zasiłku dla bezrobotnych. Aby otrzymywać zasiłek z gminy, trzeba być bezrobotnym, ale zdolnym i chętnym do podjęcia innej pracy. Oznacza to, że jako osoba bezrobotna musisz aktywnie starać się o pracę. Co dokładnie określa to pojęcie aktywnie starać się o pracę obecnie jest przedmiotem dyskusji w Danii, ale jeżeli stracisz pracę, zawsze możesz uzyskać pomoc z kasy ubezpieczeń na wypadek bezrobocia.

19 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 17 Zwolnienie podczas szkolenia Jeżeli w okresie szkolenia zostaniesz zwolniony np. ze względu na nie zaliczenie praktyk, spowodowane brakiem znajomości języka duńskiego i różnic kulturowych, możesz otrzymywać zasiłek w okresie przejściowym do 3 miesięcy do czasu kiedy praktyki mogą być powtórzone lub szkolenie wznowione. Wcześniejsza emerytura Wcześniejsza emerytura jest pojęciem niespotykanym w innych krajach niż Dania. Przejście na wcześniejszą emeryturę jest dobrowolnym systemem emerytalnym dla członków kasy ubezpieczenia na wypadek bezrobocia. System ten pozwala na częściowe lub całkowite odejście z rynku pracy po ukończeniu 60 lat. Przejście na wcześniejszą emeryturę niekoniecznie będzie dla ciebie aktualne, gdyż wymaga to 30 letniego członkostwa w kasie ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. Ale jeśli masz mniej niż 30 lat i planujesz osiedlić się i zostać w Danii na starość, możesz dowiedzieć się więcej na ten temat w twojej kasie ubezpieczeń na wypadek bezrobocia.

20 18 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 7 przyjazne środowisko pracy W Danii mamy długą tradycję pracy nad tworzeniem i dbałością o przyjazne środowisko pracy. Szereg ustaw i rozporządzeń, dla których człowiek jest zawsze w centrum uwagi, obowiązuje pracodawców do zapewnienia dobrego miejsce pracy, gdzie pracownicy mogą rozwijać się oraz wykonywać swoją pracę bez narażania się na wypadki lub obrażenia. Ustawodawstwo i porozumienia zbiorowe Podstawowe zasady, mówiące o tym, w jaki sposób pracodawca musi zapewnić przyjazne i prewencyjne środowisko pracy, są administrowane przez Państwowy Inspektorat Pracy. Przepisy ustalają minimalne podstawy dla środowiska pracy, ale strony rynku pracy, poprzez poro- zumienia zbiorowe, mogą poprawić środowisko pracy. Przykład poprawy, uzgodnionej przez porozumienie zbiorowe, to zobowiązanie pracodawcy do lepszego działania w zapobieganiu stresowi, które nakazało prowadzenie odpowiedniej polityki stresu w miejscu pracy. Efektem negocjacji porozumień zbiorowych w 2008 roku, było rozszerzenie tych działań, które objęły również prześladowanie i przemoc ze strony osób trzecich (użytkowników), gdzie prawo UE jedynie obejmuje przypadki przemocy pomiędzy 2 strony. Przedstawiciel ds. bezpieczeństwa (SR) Przedstawiciel ds. bezpieczeństwa to osoba, którą pracownicy wybrali do zajmowania się kwestią śro-

21 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 19 dowiska pracy w twoim miejscu pracy. Jeżeli jest więcej niż 10 osób zatrudnionych w danym miejscu pracy, trzeba wybrać przedstawiciela ds. bezpieczeństwa. Jeżeli nie zostanie wybrany przedstawiciel ds. bezpieczeństwa zadanie to pełni kierownik. Dobrze jest wybrać przedstawiciela ds. bezpieczeństwa, gdyż jest to najprostszy sposób zadbania o interesy pracowników. Masz problemy ze środowiskiem pracy? Jeśli uważasz, że istnieją problemy w twoim środowisku pracy, że jest ono zbyt uciążliwe, fizycznie lub psychicznie, możesz zwrócić się do przedstawiciela ds. bezpieczeństwa. Być może boisz się zwrócić uwagę na problemy, może obawiasz się utraty swojej pracy, ale musisz wiedzieć, że masz prawo do pracy w przyjaznym środowisku pracy. Jeśli w twoim miejscu pracy nie wybrano przedstawiciela ds. bezpieczeństwa, lub jeżeli jego odpowiedź nie jest zadowalająca, możesz skontaktować się z Inspektoratem Pracy. Twoja skarga zostanie przyjęta z dyskrecją, a w stosunku do pracodawcy pozostajesz anonimowy. Na podstawie skargi Inspektorat Pracy wyrywkowo przeprowadzi inspekcję warunków pracy. Jeżeli jesteś członkiem FOA, zawsze możesz się skontaktować z lokalnym oddziałem jeśli masz problemy. Nadzór nad środowiskiem pracy Pracodawca jest odpowiedzialny za nadzorowanie, czy środowisko pracy spełnia ustalone wymogi. Narzędziem stosowanym przy ocenie środowiska pracy jest tak zwana Analiza Miejsca Pracy (APV). Analiza, opierająca się na ocenie pracowników, jest ustawowa i musi być poddana rewizji, gdy wprowadzane są zmiany w pracy. Aby nadzór środowiska pracy odbywał się odpowiednio, pracodawca musi znać zdanie pracowników. 4 priorytety Środowisko pracy można podzielić na aspekt fizyczny oraz aspekt psychiczny środowiska pracy. W Danii, rząd przyjął krajowy plan działań na lata , zawierający 4 priorytety, w których środowisko pracy musi ulec poprawie: Zmniejszenie ilości wypadków. Hałas gdzie zarówno hałas zagrażający słuchowi oraz hałas przeszkadzający należy ograniczyć. Psychiczne środowisko pracy, które między innymi ma mieć wpływ na obniżenie nieobecności chorobowej. Działania profilaktyczne, mające na celu zapobiegać obrażeniom mięśni i kości, poprzez właściwe podnoszenia, postawy i prawidłowe używanie narzędzi.

22 20 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 8 Dania kraj oświaty W Danii celem jest, aby wszyscy obywatele byli inspirowani i mieli możliwość do kształcenia się przez całe życie. Strony duńskiego rynku pracy wraz z Państwem, zobowiązały się do tego, aby stale rozwijać nowe możliwości kształcenia dla pracowników. Rozwój państwa dobrobytu jest zależny od tego, by obywatele społeczeństwa byli dobrze wykształceni. Kształcenie, które zawsze będzie aktualne, to takie, które odpowiada życzeniom i predyspozycji danej osoby oraz łączy je z daną potrzebą społeczeństwa na wykwalifikowaną siłę roboczą. Wspólny cel UE Rozwój ten w najbliższych latach będzie zwiększony nie tylko w Danii. W całej UE spójność kształcenia bez granic, stanowi wysoki profil działania. Ideą prac UE w zakresie edukacji jest stworzenie spójnej europejskiej przestrzeni edukacyjnej. Początkowo skupi się ona na szkolnictwie wyższym, ale są również prowadzone działania w celu wyeliminowania narodowych przeszkód dla szkolnictwa nieakademickiego, takich jak na przykład studium pedagogiczne i zdrowotne. W tym kontekście Komisja Europejska wypracowuje plan działania na rzecz kształcenie przez całe życie, który ma na celu zmniejszenie problemów przeniesienia kwalifikacji i wykształcenia między krajami. Oceń swoje wykształcenie UE nie udało się stworzyć spójnej i przejrzystej wyceny zagranicznego i duńskiego wykształceniem w sektorze publicznym. W Danii występuje szereg wykształceń, które nie występują w innych krajach UE. Jak wspomniano wcześniej, masz możliwość ocenić swoje wykształcenie i doświadczenie zawodowe w państwowej Agencji Edukacji Międzynarodowej (IU). Jeśli masz trudności w udowodnieniu swoich umiejętności i wiedzy, możesz również uzyskać ocenę kompetencji w szkołach zawodowych i w większości ośrodków szkolenia dorosłych. Duński warunek konieczny do pracy Znajomość języka duńskiego jest bardzo istotna dla spełnienia obowiązków w pracy w sektorze publicznym, gdzie praca odbywa się w ścisłym kontakcie z konsumentami i mieszkańcami. Umiejętność mówienia i rozumienia języka sprawia, że dużo łatwiej jest nawiązać kontakt z Duńczykami, a zatem łatwiej jest zaadoptować się w nowym kraju. Pracodawcy, którzy rekrutują pracowników z zagranicy, zwykle organizują możliwości nauki języka w połączeniu z wprowadzeniem zawodowym. Sposoby, w jakie kursy są oferowane,bardzo sie różnią. Niektóre agencje rekrutacyjne oferują naukę języka duńskiego w twoim kraju, przed wyjazdem. Inni organizują intensywne kursy, które odbywają się zaraz po przybyciu. Kursy mogą się odbywać bez przerwy lub w połączeniu z różnymi stażami zawodowymi.

23 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 21 Każdy ma prawo do nauki języka duńskiego Przybywając do Danii z własnej inicjatywy, masz różne możliwości nauki języka duńskiego. Duńskie prawo wymaga, aby pracownicy zagraniczni prawnie przebywający i zamieszkujący w Danii, w ciągu jednego miesiąca po zwróceniu się w tej kwestii do gminy, lub co najmniej jeden miesiąc po otrzymaniu numeru pesel /cpr-/, otrzymali możliwość uczęszczania na nauke języka duńskiego. W zależności od twoich językowych predyspozycji może zostać tobie zaoferowany jeden z trzech poziomów nauki duńskiego. Każde szkolenie jest równoznaczne z 1,2 lata kształcenia w pełnym wymiarze godzin i może być realizowane przez 3 lata w szkole lub w firmie. Ponadto istnieje szereg innych szkoleń, które zakładają, że w pewnym stopniu posiadasz znajomość języka duńskiego. Dotyczy to na przykład zajęć z języka duńskiego zawodowego, odbywające się w ramach programu edukacji zawodowej (AMU), do których każdy ma dostęp. Dla ciebie, jako obcokrajowiec przyjeżdżający do Danii do pracy, poza podstawowymi szkołami kierunkowymi jest wiele możliwości do podniesienia twoich kwalifikacji. Duński system edukacyjny Edukacja zwykła Szkolenie wyższe Cand. Studia magisterskie Szkolenie wyższe KVU MVU LVU Licencjat Studia licencjackie VVU Kształcenie młodzieży EUD, SOSU rolnictwo Edukacja licealna GVU AMU HF AVU Edukacja podstawowa Szkoły powszechne, Szkoły kontynuujące naukę i Szkoły prywatne Kształcenie dorosłych FVU Dysleksja Szkoły produkcyjne Oświata społeczna Szkoła ludowa Dzienna szkoła ludowa Szkoły wieczorowe Kursy robót ręcznych Uniwersytet ludowy Skróty: KVU: Krótkoterminowe programy kształcenia MVU: średnioterminowe programy kształcenia LVU: Długoterminowe programy kształcenia EUD: Szkoły zawodowe VVU: Wyższe kształcenie dla dorosłych GVU: Edukacja podstawowa dla dorosłych AMU: Program edukacji zawodowej HF: Szkoła przygotowująca do matury AVU: Program nauczania powszechnego dla dorosłych FVU: Programy przygotowawcze dla dorosłych Nadrzędnym celem duńskiej edukacji jest kształcenie przez całe życie. Mamy dziewięć lat obowiązkowej edukacji dla dzieci i młodzieży. Następnie system edukacji jest zbudowany z wielu różnych poziomów, które różnie można połączyć, w zależności od indywidualnych predyspozycji i życzeń.

24 22 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU Dwie najbardziej aktualne opcje dla ciebie są opisane poniżej. Program edukacji zawodowej Program edukacji zawodowej (AMU) obejmuje krótkie kursy dla podwyższenia kwalifikacji. Kursy są zarówno dla pracowników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych. Tryb nauczania jest zarówno praktyczny jak i teoretyczny i może być organizowany w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu. Większość kursów AMU jest darmowa, inne wymagają zapłacenie niewielkiej kwoty, np. w dziedzinie edukacji pedagogicznej oraz opieki socjalnej i zdrowotnej. Dokształcenie dorosłych Zwykłe kształcenie dorosłych stanowi uzupełnienie podstawowego systemu edukacji i skierowane jest do osób pracujących. Kursy te mogą trwać od kilku godzin w tygodniu przez krótki okres, do kształcenia w niepełnym wymiarze godzin przez dłuższy okres. Organizowane kursy uwzględniają doświadczenie zawodowe i życiowe. Finanse W trakcie dokształcenia się, istnieją różne możliwości uzyskania wsparcia finansowego. W zależności od poziomu kształcenia, możesz się starać o finansową rekompensatę. W ramach podstawowego kształcenia zawodowego masz prawo do zasiłku dla ucznia /elevløn/. Jeżeli masz powyżej 25 lat masz prawo do zasiłku szkoleniowego dla ucznia dorosłego /voksenelevløn/. Jeżeli pracujesz i jednocześnie kształcisz się w ramach programu edukacji zawodowej dostajesz zwykłą pensje. Jeżeli jesteś bezrobotny, też możesz podjąć naukę w ramach programu edukacji zawodowej. W takim przypadku otrzymujesz równowartość świadczenia z gminy. W trakcie kształcenia średniego możesz uzyskać prawo do państwowego stypendium edukacyjnego (SU). Możesz uzyskać więcej szczegółowych informacji na temat pracy i edukacji w swoim zakresie zawodowym w rozdziale 9.

25 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 23 9 praca i edukacja w dziale żywienia i serwisu Asystenci obsługi Asystent obsługi to multi pracownik wykonujący szereg centralnych zadań w zakresie sprzątania i serwisu. W szpitalu jako asystent serwisu szpitala lub w przedsiębiorstwach jako asystent serwisu firmy. Te zadania z zakresu utrzymania czystości i obsługi, które są niezbędne dla funkcjonowania miejsca pracy, wykonywane są w bliskiej współpracy z osobami z innych grup zawodowych i obywatelami. Do obowiązków asystenta serwisu należy między innymi, obsługa oraz utrzymanie czystości, transportowanie i asystowanie obywateli, uczestnictwo przy rehabilitacji po operacjach, uczestnictwo podczas przygotowaniu posiłków oraz ich podawanie, wykonywanie lekkich prac biurowych. Możesz uzyskać więcej informacji o zawodzie i kształceniu na Edukacja w zakresie żywienia i serwisu Zwyklę karierę w sektorze publicznym zaczyna się jako pracownik niewykwalifikowany. Ale cel, którym jest duży profesjonalizm przy wykonywaniu zadań,

26 24 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU powoduje, że istnieje wiele możliwości dokształcania się, z których możesz, również jako cudzoziemiec, korzystać. Zawodowe kształcenie dorosłych jest bezpłatne i często połączone z rekompensatą finansową oraz czasem wolnym od pracy. Wstępne wprowadzenie do pracy dla obcokrajowców Twoje zatrudnienia w zakresie sprzątania u pracodawcy publicznego, prywatnego lub przez prywatną agencję zatrudnień do prac zastępczych, która świadczy usługi na rzecz gminy, zazwyczaj rozpoczyna się kursem wprowadzającym do pracy. Kursy są różne, ale najlepsze wprowadzenie do pracy powstaje na skutek współpracy z lokalnym oddziałem FOA, pracodawcą i uznaną lokalną instytucją szkoleniową. Szkolenie wprowadzenia zawodowego, jak to opisano w poprzednim rozdziale, jest zazwyczaj połączone z intensywną nauką języka duńskiego. Kształcenie asystentów obsługi Twoje doświadczenia zawodowe mogą mieć wpływ na długość kształcenia. Warunkiem zrealizowania wykształcenia jest w miarę dobra znajomość jęyzka duńskiego, zarówno w pismie jak i w mowie. Przed rozpoczęciem kształcenia należy ustalić swoją umiejętność. Jeżeli masz już wykształcenie i doświadczenie w pracy może to zostać zaliczone w kształceniu. 2 tryby kształcenia Jeśli nie masz ukończonych 25 lat prowadzone szkolenie dla asystentów obsługi trwa 2 lata i odbywa się w trybie wykształcenia średniego. Jeżeli masz ukończone 25 lat i co najmniej 2 lata doświadczenia zawodowego, kształcenie odbywa się w trybie szkolenia zawodowego dla dorosłych i trwa 1 rok. Istnieje możliwość zorganizowania indywidualnego trybu kształcenia na technika czyszczenia i asystenta obsługi. Kształcenie etapowe Kształcenie jest etapowe, a to oznacza, że po podstawowym kursie i łącznie po 1 ½ roku, wraz z dodatkowo 11 tygodniami nauki w szkole oraz 47 tygodniami praktyk, osiągasz wykształcenie technika czyszczenia i możesz opuścić szkołę, aby podjąć pracę w zakresie sprzątania. Po kolejnym pół roku tj. 12 tygodni nauki w szkole i 14 tygodni praktyk osiągasz wykształcenie asystenta obsługi i zatem zostajesz wykwalifikowany do podjęcia szerszych i bardziej zróżnicowanych prac. Dla osób, które nie ukończyły 25 lat Dwuletnie kształcenie odbywa się w połączeniu szkoły i praktyk, i składa się z: 20-tygodniowego kursu podstawowego z segmentu szkolenia zawodowego Serwis w budynkach i dla użytkowników. Głównego trybu, składającego się z praktyk, trwających 61 tygodni, podzielonych na 4 terminy. Trybu nauki w szkole, trwającej 43 tygodni, podzielonej na 4 terminy. Dla osób, które ukończyły 25 lat Jeżeli masz ukończone 25 lat i co najmniej 2 lata odpowiedniego doświadczenia zawodowego i ukończoną szkołę odpowiadającą 9 klasie duńskiej, możesz się kształcić w trybie szkolenia zawodowego dla dorosłych na dwa różne sposoby. Roczne szkolenie (meritum) odpowiednie dla osób zatrudnionych w zawodzie. Podstawowe kształcenie dla osób dorosłych (GVU), które nie wymaga posiadania umowy o praktyki. Przed rozpoczęciem rocznego szkolenia meritum,

27 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 25 trzeba mieć umowę o szkolenie z miejscem odbywania praktyk. Tym miejscem może być twój obecny pracowdawca. Pracodawca składa w tej sprawie wniosek do szkoły. Następnie rozpoczna się tryb kształcenia dorosłych, który na przemianę odbywa się jako nauka w szkole, przez łącznie 27 tygodni i w formie praktyk zawodowych w miejscu pracy. Kurs składa się łącznie z 27 tygodni nauki w szkole, podzielonej na 3 okresy, każdy po 9 tygodni. Treść kształcenia Kształcenie ma 2 kierunki. Jeden to wykształcenia asystentów obsługi szpitala a drugi kierunek kształci asystentów obsługi firm. Oba kierunki obejmują podstawowe szkolenie w szerokim zakresie przedmiotów podstawowych, takich jak duński, angielski, zdrowie i technologie informacyjne. Poza tym uczysz się różnych przedmiotów, w zakresie tych dwóch zawodów, które są ukierunkowane na przyszłościowe obowiązki w szpitalu lub w opiece nad osobami starszymi. Dokształcanie Jako asystent obsługi jest wiele możliwości dokształcania się w ramach programu edukacji zawodowej (AMU), jak opisano w poprzednim rozdziale. Poziom dochodów Dział Żywienia i Serwisu Przy zatrudnieniu w pełnym tygodniowym wymiarze godzin, 37 godzin: Niewykwalifikowana sprzątaczka Wykwalifikowany asystent obsługi kr kr. Ustalono i do tego dochodzi ewentualny bonus lokalny. A więc tu mowa o pensji podstawowej. W celu uzyskania bliższch informacji skontaktuj się z lokalnym oddziałem FOA.

28 26 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 10 Mieszkać i żyć w Danii Kiedy otrzymasz pozwolenia na pobyt i pracę i przybędziesz do Danii spotkasz się z wieloma nowymi rzeczami, które musisz uporządkować, aby funkcjonowała twoja codzienność. Musisz przede wszystkim mieć dach nad głową częściowo ze względów praktycznych, co jest oczywiste, ale także dlatego, że musisz mieć adres zamieszkania, aby uzyskać bilet wstępu do duńskiego państwa dobrobytu tj. numer w rejestrze ludności /CPR-nummer/ a wraz z nim kartę ubezpieczenia zdrowotnego i kartę podatkową. Miejsce zamieszkania W Danii znalezienie lokalu do zamieszkania za rozsądną cenę może być trudne, a ceny mogą znacznie różnić się w różnych częściach kraju. Jeżeli jesteś zatrudniony przez gminę, możliwe jest wynajęcie mieszkania w gminnej spółdzielni użyteczności publicznej. Gminy jednak nie mają obowiązku zapewniać mieszkania ludziom, którzy pracują i mają możliwość samodzielnego utrzymania. Prywatni pracodawcy mogą również zaoferować mieszkanie, niektórzy organizują to przed przyjazdem pracownika do Danii. Zwróć uwagę na to, ile płacisz za mieszkanie, które prywatny pracodawca tobie zapewnia. Zdarzyły się nieciekawe przypadki, gdzie prywatne firmy zawyżyły czynsz udostępnionego mieszkania. Jeżeli podejrzewasz, że udostępnione tobie mieszkanie jest zbyt drogie lub w złym stanie, możesz jako członek FOA zwrócić się w tej sprawie do lokalnego oddziału. Jeżeli znajdziesz mieszkanie do wynajęcia na pry-

29 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU 27 watnym rynku, należy mieć świadomość, że może istnieć wiele pułapek. Być może wydaje się zupełnie naturalne, że trzeba zapłacić za dopuszczenie do wynajęcia, to jest powszechne w innych krajach, na przykład w Niemczech. W Danii jest przyjęte wpłacenie kaucji, ale zapłacenie nagrody lub pieniądzy pod stołem nie jest zgodne z prawem. Numer w rejestrze ludności /cpr-nummer/ Aby otrzymać numer w rejestrze ludności, tak jak wcześniej wspomniano, należy mieć stałe miejsce zamieszkania i osobiście stawić się w urzędzie gminy przedstawiając pozwolonie na pracę i pobyt, paszport i ewentualnie świadectwo małżeństwa i akt urodzenia dzieci. Pozwolenie na pracę i pobyt lub zaświadczenie pobytu jest warunkiem przyznania numeru z rejestru ludności. Osoby przybywające z innego kraju skandynawskiego lub z UE muszą mieć numer z rejestru ludności, jeżeli zamierzają pozostać w Danii dłużej niż 6 miesięcy. Osoby przybywające z kraju spoza UE muszą mieć numer z rejestru ludności, jeżeli zamierzają pozostać w Danii dłużej niż 3 miesiące. Urząd skarbowy ma prawo przydzielić podatkowy numer identyfikacyjny osobom, które nie kwalifikują się do otrzymania numeru z rejestru ludności, ale mają interes podatkowy w Danii.

30 28 ZATRUDNIENIE W DZIALE ŻYWIENIA I SERWISU Zapłata podatku Numer w rejestrze ludności jest biletem wstępu do karty podatkowej.wszystkie osoby mające miejsce zamieszkania lub przebywają w Danii przez co najmniej 6 miesięcy, mają obowiązek płacenia podatków, niezależnie od tego, czy pobyt jest legalny czy nie. Karta podatkowa może być wydana na 3 sposoby: 1. Osobiste stawienie się w urzędzie gminy 2. Pojawnienie się urzędu skarbowego w firmie lub zlecenie pracodawcy dla pracownika o zgłoszeniu się do urzędu skarbowego 3. Pracodawca może także, w twoim imieniu, wysłać potrzebne informacje i dokumentacje. Wystawienie karty podatkowej nie zakłada istnienia pozwolenie na pracę. Jeżeli nie jesteś w stanie przedstawić pozwolenia na pracę, urząd skarbowy powiadamia o tym urząd imigracyjny, który sprawdza czy zatrudnienie jest nielegalne. Ulgi podatkowe Jako obcokrajowiec możesz mieć prawo do różnych ulg. Poniżej można przeczytać o niektórych z nich. Ale twoja sytuacja podatkowa będzie zawsze oparta na indywidualnej ocenie, a zatem należy skontaktować się z lokalnym biurem urzędu skarbowego. świadczenie wolne od podatku lub mogą być odliczone od dochodu podlegającego opodatkowaniu. Wysokość ulgi jest zależna od ilości wyjazdów podczas zatrudnienia, i ustalana jest z tobą i organami skarbowymi. Ulgi podatkowe za składki ubezpieczeń społecznych w kraju pochodzenia Jeżeli jesteś pracownikiem przygranicznym i pracujesz jednocześnie w Danii i w kraju pochodzenia możesz w Danii uzyskać ulgi podatkowe za składki ubezpieczeń społecznyh w swoim kraju. Pracodawca musi informować władze w twoim kraju o owych ulgach. Alternatywnie pracodawca płaci 30 procent twojego dochodu brutto w ramach składek pracodawcy na ubezpieczenia społeczne. Bank Aby otrzymać wyplatę wynagrodzenia, należy otworzyć konto bankowe. Jako obcokrajowiec, możesz otworzyć konto w duńskim banku. Aby otworzyć konto w banku należy przynieść paszport lub dowód osobisty oraz dowód posiadania adresu w Danii. Korzystnym jest, jeśli twoje konto jest jednocześnie twoim NemKonto. NemKonto jest to publiczny system płatności, gdzie organy administracyjne mogą wpła- Podatek i pracownicy przygraniczni Pracownicy przygraniczni, na przykład ze Szwecji i Niemiec, mają ograniczony obowiązek podatkowy w Danii. Oznacza to, że jako pracownik przygraniczny w pełni podlegają opodatkowaniu w swoim kraju, ale organy podatkowe w danym kraju mogą zmniejszyć podatki od części dochodów opodatkowanych w Danii. Jeśli dochód do opodatkowania w Danii wynosi ponad 75 procent całkowitego dochodu, możesz żądać odliczenia wydatków związanych z warunkami osobistymi i rodzinnymi na równych prawach z rezydentem, który jest w całości opodatkowany w Danii. Odliczenia podatkowe związane z podróżą i wyjazdami służbowymi Koszty podróży związaniej z wyjazdami służbowymi mogą tobie zostać zwrócone przez pracodawcę, jako