Zderzenia relatywistyczna
|
|
- Barbara Antonina Staniszewska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zderzenia relatywistyczna Dynamika relatywistyczna Zasady zachowania Relatywistyczne wyrażenie na pęd cząstki: gdzie Relatywistyczne wyrażenia na energię cząstki: energia kinetyczna: energia spoczynkowa: energia całkowita: Dla dowolnego izolowanego układu obowiązują zawsze: zasada zachowania energii zasada zachowania pędu Transformacja Zamiast rozważać niezależnie energię i pęd układu, wygodnie jest wprowadzić czterowektor energiipędu:
2 Przy zmianie układu odniesienia, czterowektor energii-pędu podlega transformacji Lorentza identycznej z transformacją dla współrzędnych czasoprzestrzennych zdarzeń. Widzimy, że energia całkowita odpowiada współrzędnej czasowej, zaś wektor pędu współrzędnym przestrzennym. Przykład I Rakieta lecąca w kierunku Ziemi z prędkoscią wystrzeliwuje w jej kierunku wiązkę protonów o energii GeV. Masa protonu. Jaką energię protonów zmierzy obserwator na Ziemi? Pęd protonu w układzie rakiety (z definicji masy niezmienniczej): Współczynniki transformacji Lorentza z układu rakiety do układu Ziemi: Energia w układzie Ziemi: Masa niezmiennicza Jest to niezmiennik transformacji Lorenza, czyli wielkość, która nie zależy od wyboru układu odniesienia Dla dowolnego izolowanego układu fizycznego masa niezmiennicza jest zachowana (nie zmienia się w czasie). Wynika to z zasady zachowania energii i pędu.
3 Masa niezmiennicza jest podstawowym pojęciem w analizie zderzeń relatywistycznych, zwłaszcza w procesach nieelastycznych (produkcja nowych cząstek). Masa niezmiennicza jest tożsama z energią układu w układzie środka masy ( zderzających się cząstek mówimy o energii dostępnej w układzie środka masy. ). Dla Dla pojedynczej cząstki masa niezmiennicza jest tożsama z masą cząstki (energią spoczynkową). Przykład Jaka jest masa cząstki, która poruszając się z energią kinetyczną GeV/c? GeV ma pęd Z definicji masy niezmienniczej dla pojedynczej cząstki: Energię całkowitą wyrażamy przez energię kinetyczną: Otrzymujemy: Układ środka masy Niech dane będą Energia układu cząstek: Pęd układu cząstek: Masa niezmiennicza tego układu: Jak znaleźć układ środka masy (CMS), czyli układ w którym?
4 Wiemy, że w CMS energia i pęd dane są przez Energia i pęd wiążą się z i przez transformacje Lorentza: Otrzymujemy z przekształcenia tych zależności związki na wspólczynniki transformacji do układu środka masy: Związki te obowiązują zarówno dla pojedyńczej cząstki jak i dowolnego układu cząstek! Przykład Z jaką prędkością porusza się elektron o energii ( )? Współczynnik Lorentza dla elektronu ( ): Widzimy więc, że Wnioskujemy, że prędkość elektronu jest bardzo bliska prędkości światła, różnicę:, policzmy więc Pęd elektronu:
5 Różnica między energią i pędem też dąży do zera: Energia kinetyczna: Różnica między energią całkowitą i kinetyczną: Widzimy, że dla cząstki o energii ( ) można przyjąć (przybliżenie ultrarelatywistyczne): Zderzenia elastyczne Klasyfikacja zderzeń W przypadku nierelatywistycznym zderzenia dzieliliśmy na: zderzenia elastyczne Zachowany jest pęd i energia kinetyczna. zderzenia nieelastyczne Zachowany jest pęd, natomiast energia kinetyczna zamieniana zostaje (częściowo) na inne formy energii (zazwyczaj ciepło). W przypadku relatywistycznym energia całkowita i pęd są zawsze zachowane. Musimy zmodyfikować klasyfikację zderzeń. Dzielimy je na: Zderzenia elastyczne
6 Zderzenia typu (dwie cząstki w stanie począstkowym i dwie w końcowym), przy czym cząstki po zderzeniu są takie same jak cząstki zderzające się (w szczególności nie zmieniają się ich masy: i ) przykład: Zderzenia nieelastyczne Gdy cząstki w stanie końcowym są inne niż przed zderzeniem. przykład: Rozpraszanie elastyczne Rozważmy zderzenie "pocisku" o masie i energii z "tarczą" o masie. Dla układu dwóch ciał mamy ( ): Możemy policzyć współczynniki transformacji do układu środka masy:
7 Pęd obu ciał w układzie środka masy można zapisać jako: Energie obu ciał w układzie środka masy: Jeśli spełniona ma być zasada zachowania pędu i zasada zachowania energii to, tak jak w przypadku klasycznym
8 W układzie środka masy wartości pędów nie ulegają zmianie! Zakładamy tutaj, że masy cząstek nie zmieniają siem, i (rozpraszanie elastyczne). Przypadek Uzyskane wyrażenia bardzo się upraszczają dla zderzeń cząstek o równej masie. Energia, pęd i masa niezmiennicza układu dwóch cząstek: Współczynniki transformacji do CMS: Energia i pęd obu ciał w układzie środka masy (z transformacji Lorenza dla spoczywającego ciała):
9 Wprowadźmy w układzie środka masy kąt opisujący kierunek rozproszenia pierwszej cząstki. Możemy teraz wypisać składowe czterowektora energii-pędu dla pierwszej cząstki w CMS: Transformacja Lorentza do układu laboratoryjnego daje nam: Zauważmy też, że Możliwe wartości i spełniają warunek: Warunek ten odpowiada równaniu elipsy w przestrzeni pędów. Transformacja Lorenza "spłaszcza" rozkład pędów wzdłuż kierunku ruchu pocisku (w przypadku klasycznym mieliśmy okrąg). Kąty rozproszenia mierzone w LAB (liczone ze stosunku poprzecznej i podłużnej składowej):
10 Możemy wyznaczyć kąt pomiędzy cząstkami po zderzeniu: W przypadku rozproszenia pod kątem prostym w CMS ( ) W przypadku klasycznym kąt między rozproszonym pociskiem i tarczą, dla równych mas, zawsze był równy. W przypadku relatywistycznym kąty rozproszenia są mniejsze. Dla dużych energii pocisku,, kąt między cząstkami W granicy ultrarelatywistycznej rozproszenie zachodzi pod bardzo małymi kątami! Przykład Elektron o energii GeV rozprasza się elastycznie na spoczywającym elektronie ( MeV). Jaki kąt rozproszenia zostanie zmierzony w układzie laboratoryjnym jeśli w CMS rozproszenie nastapiło pod kątem prostym?
11 Masa niezmiennicza układu: Współczynnik transformacji: co odpowiada Energia i pęd w CMS: Transformacja do układu laboratoryjnego dla cząstki rozproszonej pod kątem orisrtn w CMS (kładąc, ): </math> Kąt rozproszenia wynosi więc: Przypadek Rozważmy zderzenie elastyczne z ciężką "tarczą" lekkiego "pocisku" ( ) o wysokiej energii ( )
12 Jest to sytuacja z jaką często mamy do czynienia w zderzeniach fizyki cząstek (rozpraszanie elektonów, mionów lub neutrin na tarczach jądrowych). Pomijając wyrazy z mamy: Współczynniki transformacji do układu środka masy (dla ): Pęd pocisku i tarczy w układzie środka masy: Transformacja rozproszonego pocisku do układu laboratoryjnego daje nam: Możliwe wartości i spełniają więc warunek: Odpowiada to ponownie równaniu elipsy. W granicy ( ) pocisk rozprasza się zawsze ``do przodu" ( )!
13 Nawet dla, jeśli pocisk może przekazać tarczy znaczną część swojej energii. Rysunek obok pokazuje możliwe wartości pędu dla przypadku,. Dla nawet bardzo lekka sonda może "wybić" cząstkę tarczy... Masa cząstki pocisku, dla dużych energii, przestaje być istotna. Rozpraszanie nierelatywistyczne Przypomnijmy, że w podejściu klasycznym, w granicy tarcza przejmuje bardzo niewielką część energii pocisku. Rozproszony pocisk ma praktycznie niezmienioną energię i wartość pędu. Przykład Elektron o energii GeV rozprasza się na spoczywającym protonie ( GeV). Jaka jest maksymalna energia jaką może uzyskać proton? Masa niezmiennicza układu Współczynnik transformacji: Energia i pęd protonu w CMS: \; \;
14 Transformacja do LAB (maksymalna energia gdy ): Proton może przejąć praktycznie całą energię elektronu! Nie pomijając członu w wyrażeniu na masę niezmienniczą otrzymujemy dokładniejszy wynik rozproszony elektron zachowa 1% swojej energii całkowitej... Zderzenia nieelastyczne Klasyfikacja zderzeń Zderzenia elastyczne to reakcje typu zderzające się. W szczególności: i, w których cząstki rozproszone są takie same jak cząstki W zderzeniach cząstek jest to jednak wyjątek (!) W oddziaływaniach cząstek elementarnych, zwłaszcza przy wysokiej energii, obserwujemy bardzo wiele reakcji, w których powstają nowe cząstki: Rozpady cząstek: Produkcja pojedyńczej cząstki (tzw. "rezonansu"): Rozproszenie nieelastyczne dwóch cząstek: (przy czym jedna z cząstek na końcu może być cząstką stanu początkowego) Produkcja wielu cząstek: (gdzie oznacza dowolny stan wielocząstkowy) Świat cząstek elementarnych Zanim zajmiemy się szerzej zderzeniami nieelastycznymi cząstek poznajmy obiekty, które w takich zderzeniach mogą uczestniczyć. Fermiony Fermiony są podstawowymi składnikami otaczającej nas materii. Świat "codzienny" zbudowany jest z 3 fundamentalnych "cegiełek": elektron oraz kwarków i.
15 Elektron występuje jako cząstka swobodna, natomiast kwarki są "uwięzione" w nukleonach. Każdy nukleony składa się z 3 kwarków: proton to (uud), neutron - (udd). Fizyka cząstek znalazła łącznie 12 fundamentalnych "cegiełek" materii, cząstek zwanych fermionami (cząstek o spinie 1/2). Znamy 6 leptonów i 6 kwarków, które można podzielić na 3 tzw. pokolenia: leptony kwarki pokolenie 1 elektron neutrino el. down up d u pokolenie 2 mion neutrino mionowe strange charm s c pokolenie 3 taon neutrino taonowe beauty top b t ładunek [e] 0 Każda z wymienionych cząstek ma też swoją antycząstkę (kolejne 12). Wszystkie leptony obserwujemy jako cząstki swobodne. Natomiast kwarki są zawsze "uwięzione" w hadronach (cząstkach oddziałujących silnie) Bozony "Cegiełki" materii oddziałują ze sobą poprzez wymianę nośników oddziaływań. Nośnik przekazuje część energii i/lub pędu jednej cząstki drugiej cząstce. oddziaływanie źródło nośnik moc grawitacyjne masa grawiton G elektromagnetyczne ładunek el. foton silne "kolor" gluony 1 słabe "ładunek słaby" "bozony pośredniczące", gdzie jako "moc" pokazano przykładowe porównanie wielkości oddziaływań dla dwóch sąsiadujących protonów
16 Rozpady cząstek Rozawżmy rozpad cząstki o masie na cząstek o masach {( )}. Masa niezmiennicza przed rozpadem: Masa niezmiennicza po rozpadzie: Dla dowolnej pary cząstek, mamy ( ): Czyli Ostatecznie otrzymujemy więc warunek: Warunek konieczny, aby mógł mieć miejsce rozpad do określonego stanu cząstkowego można więc zapisać w postaci:
17 gdzie jest minimalną wartością kwadratu masy niezmienniczej stanu końcowego. Rozważmy najprostszy przypadek rozpadu dwuciałowego. W układzie rozpadającej się cząstki produkty rozpadu mają równe co do wartości lecz przeciwnie skierowane pędy: Jaka będzie wartość pędu produktów rozpadu? Wyraźmy masę niezmienniczą przez pęd produktów: Wydzielając pierwiastek i podnosząc do kwadratu Większość wyrazów z pędem skróci się. Zostaje Ostatecznie otrzymujemy: Wyrażenie to bardzo się upraszcza w przypadku rozpadu na dwie cząstki o równych masach, : Energia produktów rozpadu wyniesie wtedy
18 Z kolei w granicy, gdy jeden z produktów rozpadu jest bardzo lekki,, otrzymujemy: Energie cząstek po rozpadzie nie są równe! Mierząc pęd (lub energię) jednego z produktów rozpadu, możemy wnioskować o masach pozostałych cząstek. Przykład Pion o masie MeV rozpada się na mion (o macie MeV) i bezmasowe neutrino: Pędy produktów rozpadu: Energie liczymy z definicji masy niezmienniczej ( ): Neutrino wynosi większość energii kinetycznej! Prawo rozpadu Wszystkie cząstki danego rodzaju (np. elektrony lub neutrony) są identyczne. Nie mają też "pamięci" - ich własności nie zależą od czasu. Dla cząstek nietrwałych oznacza to, że prawdopodobieństwo ich rozpadu w zadanym przedziale czasu jest zawsze takie samo. Rozważmy bardzo mały przedział czasu (znacznie mniejszy niż typowy czas rozpadu). Jeśli próbka
19 zawiera cząstek to liczba oczekiwanych rozpadów musi być proporcjonalna do i do : Całkując to równanie otrzymujemy: Ostatecznie otrzymujemy prawo rozpadu promieniotwórczego Pozostaje nam jednak nieznany parametr, który musimy powiązać z własnościami cząstki. Prawdopodobieństwo rozpadu na jednostkę czasu (dla pojedynczej cząstki) dane jest przez: Parametr możemy więc powiązać ze średnim czasem życia cząstki cząstki: Ptrzymujemy więc wzory na prawdopodobieństwo rozpadu oraz Jeśli cząstka o masie i średnim czasie życia (zawsze defniowanym w układzie cząstki) ma w układzie obserwatora O' energię i pęd, to obserwator zmierzy: zgodnie z formułą na dylatację czasu. Możemy też zdefiniować średnią drogę swobodną:
20 Przykład Jaki powinien być pęd mionu produkowanego w górnych warstwach atmosfery ( km), żeby mógł dolecieć do powierzchni Ziemi zanim się rozpadnie? Prawdopodobieństwo rozpadu w funkcji odległości: Prawdopodobieństwo, że mion doleci do powierzchni Ziemi: Prawdopodobieństwo to jest formalnie niezerowe dla dowolnego pędu. Duże szanse dolecieć mają jednak tylko miony, dla których : Dla mionu: ( ), MeV: Zderzenia Przekrój czynny na produkcję kwarków (rejestrowanych w postaci hadronów) w funkcji dostępnej energii w zderzeniu :
21 W całym zakresie zbadanych energii mamy niezerowy przekrój czynny na produkcję kwarków. Proces ten opisujemy jako anihilację w wirtualny foton, który następnie rozpada sie na parę. Schematycznie przedstawia to poniższy diagram: Produkcja rezonansów Przy pewnych wartościach obserwujemy wzrost produkcji kwarków o kilka rzędów wielkości. Jest to efekt rezonansowej produkcji cząstek, którą można przedstawić schematycznie na diagramie: Przy czym cząstka jest nietrwała i rozpada się nastepnie (np. na parę kwarków). Aby w zderzeniu dwóch cząstek powstała jedna cząstka (np: ) masa niezmiennicza zderzających się cząstek musi być równa masie cząstki którą produkujemy
22 Produkcja w eksperymencie L3 przy akceperatorze LEP Najbardziej masywnym rezonansem produkowanym dotychczas w zderzeniach jest bozon : Maksimum przekroju czynnego obserwujemy dla ale ma ono skończoną szerokość, opisaną tzw. rozkładem Breita-Wignera: Szerokość rezonansu wiąże się (zasada nieoznaczoności) z czasem życia produkowanej cząstki: Produkcja wielu cząstek
23 Produkcja par w eksperymentach przy akceperatorze LEP Aby w zderzeniu dwóch cząstek powstały dwie lub więcej nowych cząstek, np: masa niezmiennicza zderzających się cząstek musi być większa lub równa sumie mas produkowanych cząstek: W przypadku produkcji par bozonów masa niezmiennicza zderzających się elektronów musi spełniać warunek 160 GeV Energia dostępna Mase niezmienniczą zderzających się cząstek określamy też jako energię dostępną w układzie środka masy. Energia dostępna jest to część energii kinetycznej, która może zostać zamieniona na masę (energię spoczynkową) nowych cząstek. mówi nam ile energii możemy zużyć na wyprodukowanie nowych cząstek.
24 Przykład Aby wyprodukować antyproton w reakcji musimy mieć Należy zwrócić uwagę, że liczymy wszystkie cząstki w stanie końcowym, także cząstki pierwotne. Określoną wartość energii dostępnej możemy uzyskać na rózne sposoby: Zderzenia z tarczą Cząstka "pocisk" o energii uderza w nieruchomą tarczę. Kwadrat masy niezmienniczej: w granicy Wiązki przeciwbieżne Zderzenia wiązek o energiach i : w granicy Uzyskujemy dużo wyższe wartości energii dostępnej niż w przypadku zderzenia "z tarczą"!!! Przykład Wiązka protonów o energii 50 GeV ( ) na tarczy wodorowej (protony):
25 dwie wiązki przeciwbieżne: Energia progowa Jest to minimalna energia wiązki przy której możliwa jest dana reakcja. Sprowadza się to do warunku przekroczenia przez masę niezmienniczą pocisku i tarczy minimalnej masy niezmienniczej danej przez masy produktów reakcji. Kwadrat minimalnej masy niezmienniczej: Zderzenia z tarczą W zderzeniach z nieruchomą tarczą: Możemy policzyć jaka jest minimalna energia całkowita pocisku: Minimalna energia kinetyczna pocisku: Minimalna energia kinetyczna pocisku, w zderzeniach z tarczą, więże się z przyrostem masy: Energia kinetyczna pocisku jest "zużywana" na zwiększenie masy układu...
26 Przykład 1 Produkcja anty-protonów w reakcji Minimalna masa niezmiennicza: Podstawiając otrzymujemy: Wiązki przeciwbieżne Dla wiązek przeciwbieżnych (dla uproszczenia przyjmujemy, ) mamy Minimalna energia wiązki przy której możliwe jest wyprodukowanie danego stanu dana jest przez Minimalna energia kinetyczna Należy zauważyć, że energia rośnie liniowo z masą produkowanego stanu (na tarczy: kwadratowo!). Dużo niższe energie potrzebne są do wytworzenia tego samego stanu w zderzeniach wiązek przeciwbieżnych Przykład 1 (c.d.) Produkcja anty-protonów w reakcji Minimalna energia kinetyczna protonów w przypadku zderzenia wiązeg przeciwbieżnych
27 (na tarczy: 5.63 GeV) Przykład 2 Produkcja par bozonów w zderzeniach elektron-pozyton: Gdybyśmy chcieli użyć pojedyńczej wiązki pozytonów i tarczy, minimalna energia wiązki wyniosłaby (, ) Tak ogromnych energii nie jesteśmy w stanie wytworzyć! Dotychczas uzyskiwane wiązki pozytonów miały energie, projektowane przyszłe akceleratory mogą dostarczyć energii... Dla przeciwbieżnych wiązek elektron-pozyton: Takie energie to już nie problem (uzyskiwane były w akceleratorze LEP)...
Zderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XVIII: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia nieelastyczne Zderzenia elastyczne - czastki
Bardziej szczegółowoDynamika relatywistyczna
Dynamika relatywistyczna Fizyka I (B+C) Wykład XVIII: Energia relatywistyczna Transformacja Lorenza energii i pędu Masa niezmiennicza Energia relatywistyczna Dla ruchu ciała pod wpływem stałej siły otrzymaliśmy:
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Fizyka I (B+C) Wykład XIX: Zderzenia nieelastyczne Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Zderzenia relatywistyczne Zderzenia elastyczne 2 2 Czastki rozproszone takie same jak
Bardziej szczegółowoDynamika relatywistyczna
Dynamika relatywistyczna Fizyka I (Mechanika) Wykład XII: masa niezmiennicza i układ środka masy zderzenia elastyczne czastki elementarne rozpady czastek rozpraszanie nieelastyczne Dynamika relatywistyczna
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki kwantowej i budowy materii
Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 2 9 października 2017 A.F.Żarnecki
Bardziej szczegółowoV.6 Pęd i energia przy prędkościach bliskich c
r. akad. 005/ 006 V.6 Pęd i energia przy prędkościach bliskich c 1. Relatywistyczny pęd. Relatywistyczne równanie ruchu. Relatywistyczna energia kinetyczna 3. Relatywistyczna energia całkowita i energia
Bardziej szczegółowoDynamika relatywistyczna
Dynamika relatywistyczna Fizyka I (Mechanika) Wykład XIV: zasady zachowania (przypomnienie) czastki elementarne rozpady czastek rozpraszanie nieelastyczne foton jako czastka, efekt Dopplera i efekt Comptona
Bardziej szczegółowoAtomowa budowa materii
Atomowa budowa materii Wszystkie obiekty materialne zbudowane są z tych samych elementów cząstek elementarnych Cząstki elementarne oddziałują tylko kilkoma sposobami oddziaływania wymieniając kwanty pól
Bardziej szczegółowoElementy Fizyki Jądrowej. Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania
Elementy Fizyki Jądrowej Wykład 5 cząstki elementarne i oddzialywania atom co jest elementarne? jądro nukleon 10-10 m 10-14 m 10-15 m elektron kwark brak struktury! elementarność... 1897 elektron (J.J.Thomson)
Bardziej szczegółowoDynamika relatywistyczna
Dynamika relatywistyczna Fizyka I (Mechanika) Wykład IX: czastki elementarne akceleratory czastek rozpady czastek rozpraszanie nieelastyczne foton jako czastka: efekt Dopplera i efekt Comptona Fermiony
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoOddziaływania fundamentalne
Oddziaływania fundamentalne Silne: krótkozasięgowe (10-15 m). Siła rośnie ze wzrostem odległości. Znaczna siła oddziaływania. Elektromagnetyczne: nieskończony zasięg, siła maleje z kwadratem odległości.
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne. Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków.
Cząstki elementarne Składnikami materii są leptony, mezony i bariony. Leptony są niepodzielne. Mezony i bariony składają się z kwarków. Cząstki elementarne Leptony i kwarki są fermionami mają spin połówkowy
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki 27 listopada 2018 A.F.Żarnecki WCE Wykład 8 27 listopada 2018 1 / 28 1 Budowa materii (przypomnienie)
Bardziej szczegółowoSzczególna i ogólna teoria względności (wybrane zagadnienia)
Szczególna i ogólna teoria względności (wybrane zagadnienia) Mariusz Przybycień Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademia Górniczo-Hutnicza Wykład 4 M. Przybycień (WFiIS AGH) Szczególna Teoria Względności
Bardziej szczegółowoMechanika. Fizyka I (B+C) Wykład I: dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej
Fizyka I (B+C) Mechanika Wykład I: Informacje ogólne Wprowadzenie Co to jest fizyka? Czym zajmuje się fizyka? dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Oddziaływania silne
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Oddziaływania silne Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki 6 listopada 2018 A.F.Żarnecki WCE Wykład 5 6 listopada 2018 1 / 37 Oddziaływania
Bardziej szczegółowoCząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Cząstki i siły tworzące nasz wszechświat Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan Wstęp Klasyfikacja cząstek elementarnych Model Standardowy 2 Wstęp 3 Jednostki, konwencje Prędkość światła c ~ 3 x 10 8 m/s Stała
Bardziej szczegółowoDynamika relatywistyczna
Dynamika relatywistyczna Wprowadzenie Zagadnienia ruchu ciał w mechanice nierelatywistycznej (Newtona/Galileusza) rozwiązywaliśmy w oparciu o równania ruchu. Ruch ciała jest zadany przez działające na
Bardziej szczegółowoPodstawy Fizyki Jądrowej
Podstawy Fizyki Jądrowej III rok Fizyki Kurs WFAIS.IF-D008.0 Składnik egzaminu licencjackiego (sesja letnia)! OPCJA: Po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń możliwość zorganizowania ustnego egzaminu (raczej
Bardziej szczegółowoBozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy?
Bozon Higgsa prawda czy kolejny fakt prasowy? Sławomir Stachniewicz, IF PK 1. Standardowy model cząstek elementarnych Model Standardowy to obecnie obowiązująca teoria cząstek elementarnych, które są składnikami
Bardziej szczegółowoOddziaływania elektrosłabe
Oddziaływania elektrosłabe X ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Fizyka elektrosłaba na LEPie Liczba pokoleń. Bardzo precyzyjne pomiary. Obserwacja przypadków. Uniwersalność leptonów. Mieszanie kwarków. Macierz
Bardziej szczegółowoWszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana
Wszechświat Cząstek Elementarnych dla Humanistów Diagramy Faynmana Aleksander Filip Żarnecki Wykład ogólnouniwersytecki Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 21 listopada 2017 A.F.Żarnecki WCE Wykład
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK. Julia Hoffman (NCU)
WSTĘP DO FIZYKI CZĄSTEK Julia Hoffman (NCU) WSTĘP DO WSTĘPU W wykładzie zostały bardzo ogólnie przedstawione tylko niektóre zagadnienia z zakresu fizyki cząstek elementarnych. Sugestie, pytania, uwagi:
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych
Fizyka cząstek elementarnych i oddziaływań podstawowych Wykład 1 Wstęp Jerzy Kraśkiewicz Krótka historia Odkrycie promieniotwórczości 1895 Roentgen odkrycie promieni X 1896 Becquerel promieniotwórczość
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoV.6.6 Pęd i energia przy prędkościach bliskich c. Zastosowania
V.6.6 Pęd i energia przy prędkościach bliskich c. Zastosowania 1. Ogólne wyrażenia na aberrację światła. Rozpad cząstki o masie M na dwie cząstki o masach m 1 i m 3. Rozpraszanie fotonów z lasera GaAs
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne i ich oddziaływania III
Cząstki elementarne i ich oddziaływania III 1. Przekrój czynny. 2. Strumień cząstek. 3. Prawdopodobieństwo procesu. 4. Szybkość reakcji. 5. Złota Reguła Fermiego 1 Oddziaływania w eksperymencie Oddziaływania
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 5
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 5 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 17.III.2010 Oddziaływania: elektromagnetyczne i grawitacyjne elektromagnetyczne i silne (kolorowe) Biegnące stałe sprzężenia:
Bardziej szczegółowoMechanika relatywistyczna Wykład 13
Mechanika relatywistyczna Wykład 13 Karol Kołodziej Instytut Fizyki Uniwersytet Śląski, Katowice http://kk.us.edu.pl Karol Kołodziej Mechanika klasyczna i relatywistyczna 1/32 Czterowektory kontrawariantne
Bardziej szczegółowoReakcje jądrowe. X 1 + X 2 Y 1 + Y b 1 + b 2
Reakcje jądrowe X 1 + X 2 Y 1 + Y 2 +...+ b 1 + b 2 kanał wejściowy kanał wyjściowy Reakcje wywołane przez nukleony - mechanizm reakcji Wielkości mierzone Reakcje wywołane przez ciężkie jony a) niskie
Bardziej szczegółowoZderzenia relatywistyczne
Zderzenia relatywistyczne Wstęp do Fizyki I (B+C) Wykład XVII: Energia progowa Rozpady czastek Neutrina Fotony Energia progowa Masa niezmiennicza Niezmiennik transformacji Lorenza, (nie zależy od wyboru
Bardziej szczegółowoCZAS I PRZESTRZEŃ EINSTEINA. Szczególna teoria względności. Spotkanie II ( marzec/kwiecień, 2013)
CZAS I PRZESTRZEŃ EINSTEINA Szczególna teoria względności Spotkanie II ( marzec/kwiecień, 013) u Masa w szczególnej teorii względności u Określenie relatywistycznego pędu u Wyprowadzenie wzoru Einsteina
Bardziej szczegółowoSkad się bierze masa Festiwal Nauki, Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 A.F.Żarnecki p.1/39
Skad się bierze masa Festiwal Nauki Wydział Fizyki U.W. 25 września 2005 dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Skad się bierze masa Festiwal Nauki,
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoZderzenia. Fizyka I (B+C) Wykład XVI: Układ środka masy Oddziaływanie dwóch ciał Zderzenia Doświadczenie Rutherforda
Zderzenia Fizyka I (B+C) Wykład XVI: Układ środka masy Oddziaływanie dwóch ciał Zderzenia Doświadczenie Rutherforda Układ środka masy Układ izolowany Izolowany układ wielu ciał: m p m 4 CM m VCM p 4 3
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Masy i czasy życia cząstek elementarnych. Kwarki: zapach i kolor. Prawa zachowania i liczby kwantowe:
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 3 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Masy i czasy życia cząstek elementarnych Kwarki: zapach i kolor Prawa zachowania i liczby kwantowe: liczba barionowa i liczby
Bardziej szczegółowoSzczególna teoria względności
Szczególna teoria względności Wykład VI: energia progowa foton rozpraszanie Comptona efekt Doplera prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej
Bardziej szczegółowoOddziaływania. Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana. Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED)
Oddziaływania Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED) Teoria Yukawy Zasięg oddziaływań i propagator bozonowy Równanie Diraca Antycząstki; momenty
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 1 własności jąder atomowych Odkrycie jądra atomowego Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937) R 10 fm 1908 Skala przestrzenna jądro
Bardziej szczegółowoOddziaływania. Przekrój czynny Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana. Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED)
Oddziaływania Przekrój czynny Zachowanie liczby leptonowej i barionowej Diagramy Feynmana Elementy kwantowej elektrodynamiki (QED) Teoria Yukawy Zasięg oddziaływań i propagator bozonowy Równanie Diraca
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne Odkrycia Prawa zachowania Cząstki i antycząstki
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 3 Cząstki elementarne Odkrycia Prawa zachowania Cząstki i antycząstki 4.III.2009 Fizyka cząstek elementarnych Wiek XX niezwykły y rozwój j fizyki, pojawiły y się
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad.. 2010/11 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowoNa tropach czastki Higgsa
Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005 A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Na tropach czastki Higgsa Wykład inauguracyjny 2004/2005
Bardziej szczegółowo2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424
2008/2009 seweryn.kowalski@us.edu.pl Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 Plan wykładu Wstęp, podstawowe jednostki fizyki jądrowej, Własności jądra atomowego, Metody wyznaczania własności jądra atomowego, Wyznaczanie
Bardziej szczegółowoElementy fizyki relatywistycznej
Elementy fizyki relatywistycznej Transformacje Galileusza i ich konsekwencje Transformacje Lorentz'a skracanie przedmiotów w kierunku ruchu dylatacja czasu nowe składanie prędkości Szczególna teoria względności
Bardziej szczegółowoAgnieszka Obłąkowska-Mucha
Cząstki elementarne i ich oddziaływania I. Wstęp. II. Składniki materii, siły i oddziaływania III. Podstawowe definicje i prawa. Rozpraszanie IV. Oddziaływania elektromagnetyczne V. Model kwarkowy VI.
Bardziej szczegółowoFizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika
Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0
Bardziej szczegółowoOddziaływanie cząstek z materią
Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki
Bardziej szczegółowoEfekt Comptona. Efektem Comptona nazywamy zmianę długości fali elektromagnetycznej w wyniku rozpraszania jej na swobodnych elektronach
Efekt Comptona. Efektem Comptona nazywamy zmianę długości fali elektromagnetycznej w wyniku rozpraszania jej na swobodnych elektronach Efekt Comptona. p f Θ foton elektron p f p e 0 p e Zderzenia fotonów
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne
Bardziej szczegółowoZasada zachowania energii
Zasada zachowania energii Praca i energia Praca Najprostszy przypadek: Stała siła działa na ciało P powodując jego przesunięcie wzdłuż kierunku działania siły o. Praca jaką wykona przy tym siła W przypadku
Bardziej szczegółowoReakcje jądrowe. Podstawy fizyki jądrowej - B.Kamys 1
Reakcje jądrowe Reakcje w których uczestniczą jądra atomowe nazywane są reakcjami jądrowymi Mogą one zachodzić w wyniku oddziaływań silnych, elektromagnetycznych i słabych Nomenklatura Reakcje, w których
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoVI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki
r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad. 2011/12. 210/9 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowoZasada zachowania pędu
Zasada zachowania pędu Zasada zachowania pędu Układ izolowany Układem izolowanym nazwiemy układ, w którym każde ciało może w dowolny sposób oddziaływać z innymi elementami układu, ale brak jest oddziaływań
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 3. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Masy i czasy życia cząstek elementarnych. Kwarki: zapach i kolor. Prawa zachowania i liczby kwantowe:
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 3 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Masy i czasy życia cząstek elementarnych Kwarki: zapach i kolor Prawa zachowania i liczby kwantowe: liczba barionowa i liczby
Bardziej szczegółowoElementy Fizyki Czastek Elementarnych 1 / 2
Elementy Fizyki Czastek Elementarnych Katarzyna Grzelak ( na podstawie wykładu prof. D.Kiełczewskiej ) Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD UW 20.02.2013 K.Grzelak (IFD UW) Elementy Fizyki
Bardziej szczegółowoBoska cząstka odkryta?
FOTON 118, Jesień 2012 27 Boska cząstka odkryta? Krzysztof Fiałkowski Instytut Fizyki UJ 4 lipca 2012 roku w wielkiej sali seminaryjnej CERNu w Genewie odbyło się nadzwyczajne seminarium. Organizatorzy
Bardziej szczegółowoAutorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski
Rodzaje rozpadów jądrowych Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Rozpady jądrowe zachodzą zawsze (prędzej czy później) jeśli jądro o pewnej liczbie nukleonów znajdzie się w stanie energetycznym, nie
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład II Promieniotwórczość Fizyka MU, semestr 2 Uniwersytet Rzeszowski, 8 marca 2017 Wykład II Promieniotwórczość Promieniowanie jonizujące 1 / 22 Jądra pomieniotwórcze Nuklidy
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 6. Oddziaływania kolorowe cd. Oddziaływania słabe. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 6 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 11.XI.2009 Oddziaływania kolorowe cd. Oddziaływania słabe Cztery podstawowe oddziaływania Oddziaływanie grawitacyjne
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 9 Reakcje jądrowe Reakcje jądrowe Historyczne reakcje jądrowe 1919 E.Rutherford 4 He + 14 7N 17 8O + p (Q = -1.19 MeV) powietrze błyski na ekranie
Bardziej szczegółowoSymetrie. D. Kiełczewska, wykład 5 1
Symetrie Symetrie a prawa zachowania Spin Parzystość Spin izotopowy Multiplety hadronowe Niezachowanie parzystości w oddz. słabych Sprzężenie ładunkowe C Symetria CP Zależność spinowa oddziaływań słabych
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 3. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 3 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 29.II.2012 Zoo cząstek elementarnych Pierwsze cząstki: elektron i foton Masy, czasy życia cząstek elementarnych Liczby kwantowe
Bardziej szczegółowoMechanika relatywistyczna Wykład 15
Mechanika relatywistyczna Wykład 15 Karol Kołodziej Instytut Fizyki Uniwersytet Śląski, Katowice http://kk.us.edu.pl Karol Kołodziej Mechanika klasyczna i relatywistyczna 1/40 Czterowektory kontrawariantne
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych (dla humanistów)
Wszechświat cząstek elementarnych (dla humanistów) Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki nstytut Fizyki Teoretycznej Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW Odkrycie cząstki Higgsa w LHC (CERN )
Bardziej szczegółowoRozpad alfa. albo od stanów wzbudzonych (np. po rozpadzie beta) są to tzw. długozasięgowe cząstki alfa
Rozpad alfa Samorzutny rozpad jądra (Z,A) na cząstkę α i jądro (Z-2,A-4) tj. rozpad 2-ciałowy, stąd Widmo cząstek α jest dyskretne bo przejścia zachodzą między określonymi stanami jądra początkowego i
Bardziej szczegółowoWstęp do fizyki cząstek elementarnych
Wstęp do fizyki cząstek elementarnych Ewa Rondio cząstki elementarne krótka historia pierwsze cząstki próby klasyfikacji troche o liczbach kwantowych kolor uwięzienie kwarków obecny stan wiedzy oddziaływania
Bardziej szczegółowoOddziaływania słabe i elektrosłabe
Oddziaływania słabe i elektrosłabe IX ODDZIAŁYWANIA SŁABE Kiedy są widoczne. Jak bardzo są słabe. Teoria Fermiego Ciężkie bozony pośredniczące. Łamanie parzystości P. ODDZIAŁYWANIA ELEKTROSŁABE Słabe a
Bardziej szczegółowoFizyka 2. Janusz Andrzejewski
Fizyka 2 wykład 15 Janusz Andrzejewski Janusz Andrzejewski 2 Egzamin z fizyki I termin 31 stycznia2014 piątek II termin 13 luty2014 czwartek Oba egzaminy odbywać się będą: sala 301 budynek D1 Janusz Andrzejewski
Bardziej szczegółowoM. Krawczyk, Wydział Fizyki UW
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 3 M. Krawczyk, Wydział Fizyki UW Zoo cząstek elementarnych 6.III.2013 Masy, czasy życia cząstek elementarnych Liczby kwantowe kwarków (zapach i kolor) Prawa zachowania
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 3
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 3 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 3.III.201 Zoo cząstek elementarnych Pierwsze cząstki: elektron i foton Masy, czasy życia cząstek elementarnych
Bardziej szczegółowoSymetrie. D. Kiełczewska, wykład 5 1
Symetrie Symetrie a prawa zachowania Spin Parzystość Spin izotopowy Multiplety hadronowe Niezachowanie parzystości w oddz. słabych Sprzężenie ładunkowe C Symetria CP Zależność spinowa oddziaływań słabych
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniotwórczość Uniwersytet Rzeszowski, 18 października 2017 Wykład II Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 23 Jądra pomieniotwórcze
Bardziej szczegółowoCZAS I PRZESTRZEŃ EINSTEINA. Szczególna teoria względności. Spotkanie II ( marzec/kwiecień, 2013) ZADANIA
CZAS I PRZESTRZEŃ EINSTEINA Szczególna teoria względności Spotkanie II ( marzec/kwiecień, 2013) ZADANIA Nierelatywistyczne Relatywistyczne Masa M = m 1 + m 2 M = m 1 + m 2 Zachowana? zawsze tylko w zderzeniach
Bardziej szczegółowoPodróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN
Podróż do początków Wszechświata: czyli czym zajmujemy się w laboratorium CERN mgr inż. Małgorzata Janik - majanik@cern.ch mgr inż. Łukasz Graczykowski - lgraczyk@cern.ch Zakład Fizyki Jądrowej, Wydział
Bardziej szczegółowoZadanie. Oczywiście masa sklejonych ciał jest sumą poszczególnych mas. Zasada zachowania pędu: pozwala obliczyć prędkość po zderzeniu
Zderzenie centralne idealnie niesprężyste (ciała zlepiają się i po zderzeniu poruszają się razem). Jedno z ciał przed zderzeniem jest w spoczynku. Oczywiście masa sklejonych ciał jest sumą poszczególnych
Bardziej szczegółowoPomiar energii wiązania deuteronu. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu
J1 Pomiar energii wiązania deuteronu Celem ćwiczenia jest wyznaczenie energii wiązania deuteronu Przygotowanie: 1) Model deuteronu. Własności deuteronu jako źródło informacji o siłach jądrowych [4] ) Oddziaływanie
Bardziej szczegółowoCząstki elementarne wprowadzenie. Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski
Cząstki elementarne wprowadzenie Krzysztof Turzyński Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski Historia badania struktury materii XVII w.: ruch gwiazd i planet, zasady dynamiki, teoria grawitacji, masa jako
Bardziej szczegółowoWszechświat cząstek elementarnych
Wszechświat cząstek elementarnych Maria Krawczyk i A. Filip Żarnecki Instytut Fizyki Teoretycznej i Instytut Fizyki Doświadczalnej Wydział Fizyki UW semestr letni, rok akad. 2012/13. 210/9 http://www www.fuw.edu.pl/~
Bardziej szczegółowoTRANFORMACJA GALILEUSZA I LORENTZA
TRANFORMACJA GALILEUSZA I LORENTZA Wykład 4 2012/2013, zima 1 Założenia mechaniki klasycznej 1. Przestrzeń jest euklidesowa 2. Przestrzeń jest izotropowa 3. Prawa ruchu Newtona są słuszne w układzie inercjalnym
Bardziej szczegółowoReakcje jądrowe. kanał wyjściowy
Reakcje jądrowe X 1 + X 2 Y 1 + Y 2 +...+ b 1 + b 2 kanał wejściowy kanał wyjściowy Reakcje wywołane przez nukleony - mechanizm reakcji Wielkości mierzone Reakcje wywołane przez ciężkie jony a) niskie
Bardziej szczegółowoPodstawowe własności jąder atomowych
Podstawowe własności jąder atomowych 1. Ilość protonów i neutronów Z, N 2. Masa jądra M j = M p + M n - B 2 2 Q ( M c ) ( M c ) 3. Energia rozpadu p 0 k 0 Rozpad zachodzi jeżeli Q > 0, ta nadwyżka energii
Bardziej szczegółowoRezonanse, Wykresy Dalitza. Lutosława Mikowska
Rezonanse, Wykresy Dalitza Lutosława Mikowska 19.10.2015 26.10.2015 REZONANSE Analizę fal parcjalnych można zastosować do opisu rozpraszania dwóch cząstek, traktując jedną jako centrum rozpraszające, a
Bardziej szczegółowoWłasności jąder w stanie podstawowym
Własności jąder w stanie podstawowym Najważniejsze liczby kwantowe charakteryzujące jądro: A liczba masowa = liczbie nukleonów (l. barionów) Z liczba atomowa = liczbie protonów (ładunek) N liczba neutronów
Bardziej szczegółowoczastki elementarne Czastki elementarne
czastki elementarne "zwykła" materia, w warunkach które znamy na Ziemi, które panuja w ekstremalnych warunkach na Słońcu: protony, neutrony, elektrony. mówiliśmy również o neutrinach - czastki, które nie
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 5 sem zim.2010/11
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 5 sem zim.2010/11 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Siły: porównania oddziaływań stałe sprzężenia Diagramy Feynmana Oddziaływania: elektromagnetyczne
Bardziej szczegółowoWYKŁAD Wszechświat cząstek elementarnych. 24.III.2010 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Masa W
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 6 24 24.III.2010 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania kolorowe i biegnąca stała sprzężenia α s Oddziaływania słabe Masa W Stałe sprzężenia Siła elementarnego
Bardziej szczegółowoSzczególna teoria względności
Szczególna teoria względności Rakieta zbliża się do Ziemi z prędkością v i wysyła sygnały świetlne (ogólnie w postaci fali EM). Z jaką prędkością sygnały te docierają do Ziemi? 1. Jeżeli światło porusza
Bardziej szczegółowoRozpraszanie elektron-proton
Rozpraszanie elektron-proton V Badania struktury atomu - rozpraszanie Rutherforda. Rozpraszanie elastyczne elektronu na punktowym protonie. Rozpraszanie elastyczne elektronu na protonie o skończonych wymiarach.
Bardziej szczegółowoMetody Lagrange a i Hamiltona w Mechanice
Metody Lagrange a i Hamiltona w Mechanice Mariusz Przybycień Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademia Górniczo-Hutnicza Wykład 6 M. Przybycień (WFiIS AGH) Metody Lagrange a i Hamiltona... Wykład
Bardziej szczegółowoSylwa czyli silva rerum na temat fizyki cz astek elementarnych
Sylwa czyli silva rerum na temat fizyki cz astek elementarnych Barbara Badełek Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Uppsalski Nauczyciele fizyki w CERN 20 26 maja 2007 B. Badełek (Warsaw and Uppsala) Silva
Bardziej szczegółowoTomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków
Oddziaływanie Promieniowania Jonizującego z Materią Tomasz Szumlak WFiIS AGH 03/03/2017, Kraków Labs Prowadzący Tomasz Szumlak, D11, p. 111 Konsultacje Do uzgodnienia??? szumlak@agh.edu.pl Opis przedmiotu
Bardziej szczegółowo