Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu.

Transkrypt

1 Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu. Uk ad graficzny CKE 2010 KOD WPISUJE ZDAJ CY PESEL Miejsce na naklejk z kodem EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII POZIOM ROZSZERZONY MAJ 2012 Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 24 strony (zadania 1 25). Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Arkusz zawiera trzy cz ci. Cz pierwsza arkusza to test, cz druga wymaga analizy materia ów ród owych, a cz trzecia napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów. 3. Czynno ci zaplanuj tak, aby mo liwe by o rozwi zanie zada z trzech cz ci arkusza w ci gu 180 minut. 4. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym. 5. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 6. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 7. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie b d oceniane. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 9. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 180 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 MHI-R1_1P-122

2 2 Egzamin maturalny z historii CZ I (20 punktów) Zadanie 1. (2 pkt) Na podstawie fotografii przedstawiaj cych monety euro emitowane w Grecji wykonaj polecenia. Rewers monety 1. Rewers monety 2. A. Podkre l poprawne zako czenie zdania, a nast pnie uzasadnij swój wybór. Inspiracj do zaprojektowania rewersu monety 1. by a staro ytna moneta bita w 1. Sparcie. 2. Atenach. 3. Koryncie. 4. Delfach. Uzasadnienie:... B. Podaj, jak scen mitologiczn przedstawiono na rewersie monety 2. Zadanie 2. (1 pkt) Rozstrzygnij, która spo ród definicji podanych w tabeli jest fa szywa. Wpisz obok tej definicji s owo fa sz. 1. Satrapia to w imperium perskim Dariusza I Wielkiego administracyjny okr g, prowincja zarz dzana przez satrap, królewskiego namiestnika. 2. Ostracyzm to w staro ytnej Sparcie procedura maj ca na celu usuni cie z polis obywatela podejrzanego o d enie do samow adztwa (tyranii). 3. Tetrarchia to w staro ytnym Rzymie wspó rz dy czterech w adców system polityczny wprowadzony przez cesarza Dioklecjana.

3 Egzamin maturalny z historii 3 Zadanie 3. (1 pkt) Na podstawie ród a ikonograficznego wykonaj polecenie. Miniatura z sakramentarza cesarza Henryka II, XI w. [w:] Encyklopedia szkolna. Historia, Warszawa 2004, s Podaj argumenty wiadcz ce o tym, e miniatura ukazuje sakralizacj w adzy cesarza Henryka II. Wype nia egzaminator Nr zadania 1.A. 1.B Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

4 4 Egzamin maturalny z historii Zadanie 4. (1 pkt) Na podstawie fragmentu Kroniki Galla Anonima pie ni rycerskiej z XII w. wykonaj polecenie. Boles awie, Boles awie, ty przes awny ksi panie, Ziemi swojej umiesz broni wprost niezmordowanie! Sam nie sypiasz i nam tak e snu nie dasz ni chwili, Ani we dnie, ani w nocy, ni w rannej godzinie! Szli my pewni, e ci z ziemi twej atwo wy eniem [usuniemy], A ty teraz nas zamkn e niemal jak w wi zieniu! Taki ksi s usznie rz dy nad krajem sprawuje, Który z garstk swych olbrzymie wojsko tak wojuje! [...] Wszak e jeszcze nie wypocz z walk z Pomorzanami, A ju, karz c nasz mia o, uganiasz si z nami! Miast tryumfatora wita ho dy nale nymi, My przeciwnie zamy lamy pozbawi go ziemi! On prowadzi dozwolone wojny z poganami, My wzbronion walk wiedziem tu z chrze cijanami! Dlatego te Bóg poszcz ci mu walk zwyci sk, A nas s usznie za zadane krzywdy karze kl sk! [w:] Gall Anonim, Kronika polska, Wroc aw 2003, s Rozstrzygnij, kto piewa t pie rycerze Henryka V czy rycerze Boles awa Krzywoustego. Odpowied uzasadnij. Zadanie 5. (2 pkt) Na podstawie fragmentu tablicy genealogicznej dynastii Przemy lidów i w asnej wiedzy wykonaj polecenie. Rozstrzygnij, które spo ród zda podanych w tabeli s fa szywe. Wpisz obok tych zda s owo fa sz. 1. Siostra Boles awa mia ego wysz a za m za króla Czech Wratys awa II. 2. Córka króla Czech Przemys a Ottokara I by a on ksi cia, który zgin w bitwie pod Legnic. 3. Siostra króla Czech Wratys awa II by a matk Boles awa Krzywoustego. 4. Król Wac aw II po lubi córk w adcy Polski koronowanego w Krakowie w pierwszej po owie XIV w.

5 Egzamin maturalny z historii 5 Fragment tablicy genealogicznej dynastii Przemy lidów x ma e stwo, kr. król, ks. ksi, c. córka Na podstawie: Dynastie Europy, pod red. A. M czaka, Wroc aw 2003, s J. E. Morby, Dynastie wiata, Kraków 1998, s Wype nia egzaminator Nr zadania Maks. liczba pkt 1 2 Uzyskana liczba pkt

6 6 Egzamin maturalny z historii Zadanie 6. (1 pkt) Na podstawie rycin z XVI w. wykonaj polecenie. ród o 1. Rycina powsta a w kr gu zwolenników reformacji [w:] Kronika ludzko ci, Warszawa, 1993, s ród o 2. Rycina powsta a w kr gu przeciwników reformacji [w:] Historia powszechna, t. 10, Novara 2007, s. 131.

7 Egzamin maturalny z historii 7 Porównaj sposób przedstawienia przeciwników przez autorów obu róde i wska cel propagandowy obu rycin. Zadanie 7. (1 pkt) Na podstawie fragmentu wiersza Adama Naruszewicza wykonaj polecenie. Ty ostatnim przymierzem Litw z Polsk spoi, e ich aden przypadek wi cej nie rozdwoi, A kosztownym klejnotem zdobi c ber o wietne, Przy czy do pa stw obu Inflanty szlachetne. [w:] Zabawy Przyjemne i Po yteczne, t. II, Wroc aw 2004, s Zidentyfikuj w adc Polski, którego dokonania przedstawiono we fragmencie wiersza. Zadanie 8. (1 pkt) Na podstawie tekstu ród owego wykonaj polecenie. [...] ró nice co do wielko ci i pot gi poszczególnych pa stw wynikaj z ró nej ilo ci znajduj cego si w ich granicach pieni dza. [...] O ile zdo amy [...] udaremni [zbyt] towarów, które nam przywo [cudzoziemcy], o tyle pomno ymy ilo gotówki, któr winni my ci gn w granice [naszego] królestwa dzi ki wywozowi naszych produktów, i o tyle powi kszymy pot g, wielko i bogactwo pa stwa. [...] Poza korzy ci wynikaj c ze ci gni cia do królestwa znacznej ilo ci gotówki, pewnym jest, e przez rozkwit r kodzie milion ludzi gnu niej cych dot d w lenistwie b dzie mog o zarobi na ycie, e poka na ich liczba znajdzie zaj cie przy egludze i portach, a pomno enie liczby okr tów [...] pomno y równie wielko i pot g pa stwa. [w:] M. Ferenc, Epoka nowo ytna, Teksty ród owe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole redniej, Kraków 2001, s Podaj nazw doktryny ekonomicznej, której zasady przedstawiono w tek cie. Wype nia egzaminator Nr zadania Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

8 8 Egzamin maturalny z historii Zadanie 9. (1 pkt) Na podstawie tre ci mapy zaproponuj dla niej tytu. Uwaga: tytu powinien zawiera okre lenie tematu i czasu. Na podstawie: H. Samsonowicz, J. Tazbir, T. epkowski, T. Na cz, Polska. Losy pa stwa i narodu do 1939 roku, Warszawa 2003, s Tytu mapy...

9 Egzamin maturalny z historii 9 Zadanie 10. (2 pkt) Na podstawie fragmentu listu Teofila D browskiego * wykonaj polecenia. * Teofil D browski ( ) brat Jaros awa, oficer, dzia acz polityczny, uczestnik powstania styczniowego. Rewolucja [...], a szczególnie jej nieszcz liwy koniec, postawi a nas wobec kraju w do dra liwym po o eniu. Zarzucaj nam, e przyj ciem udzia u w obronie Gminy Paryskiej skompromitowali my kraj wobec Europy. [...] My, jako Polacy, zapatrywali my si zawsze na wszystkie kwestie [...] ze stanowiska polskiego. Pierwsz nasz my l i pytaniem by o zawsze, co z tego za korzy dla Polski by mo e? Otó przyst puj c do rewolucji [...] widzieli my w niej rewolucj socjaln, która przy powodzeniu mog a wywróci ca y stan rzeczy istniej cy dzi w Europie. Czy Polska mog a na tym co straci? Nie. Wygra? Wszystko. My l ta by a bod cem dla wszystkich Polaków walcz cych pod sztandarem rewolucyjnym. [w:] Teksty ród owe do nauki historii w szkole, nr 39, Warszawa 1962, s. 48. A. Podkre l poprawne zako czenie zdania. Autor listu rewolucj nazywa 1. wielk rewolucj francusk. 2. rewolucj lipcow. 3. Wiosn Ludów. 4. Komun Parysk. B. Wyja nij, dlaczego, wed ug autora listu, udzia Polaków w tej rewolucji by korzystny dla sprawy polskiej. Wype nia egzaminator Nr zadania A. 10.B. Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

10 10 Egzamin maturalny z historii Zadanie 11. (2 pkt) Na podstawie danych statystycznych i w asnej wiedzy wykonaj polecenia. Na podstawie: M. Kopczy ski, Ludzie i technika, Warszawa 2007, s. 90. A. Porównaj zmiany w liczbie obu kategorii pracowników przemys u bawe nianego w Anglii w latach ze zmianami w latach B. Podaj nazw procesu gospodarczego, który mia wp yw na zmiany ukazane na wykresie.

11 Egzamin maturalny z historii 11 Zadanie 12. (2 pkt) Na podstawie rysunku satyrycznego opublikowanego w niemieckim czasopi mie w marcu 1944 roku wykonaj polecenia. T umaczenie z j zyka niemieckiego podpisu pod rysunkiem: [Polacy spadaj cy z pok adu statku] A takie mieli my zaufanie do tego statku... Napis na aglu: Karta Atlantycka [w:] E. C. Król, Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech , Warszawa 2006, s A. Wyja nij cel propagandowy rysunku satyrycznego. B. Podkre l poprawne zako czenie zdania. Dokument, którego nazwa widnieje na aglu statku, powsta w roku 1. bitwy powietrznej o Angli. 2. ataku Japo czyków na Pearl Harbor. 3. kl ski Niemiec pod Stalingradem. 4. l dowania aliantów w Normandii. Wype nia egzaminator Nr zadania 11.A. 11.B. 12.A. 12.B. Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

12 12 Egzamin maturalny z historii Zadanie 13. (1 pkt) Wyja nij przyczyny ró nic w prezentacji planu gospodarczego w obu ród ach ikonograficznych. ród o 1. Niemiecki plakat z 1948 r. ród o 2. Polska wersja rysunku satyrycznego Borysa Jefimowa z 1951 r. T umaczenie z j zyka niemieckiego tekstu na plakacie: Wolna droga dla planu Marshalla Chom to cz uprz y w kszta cie kab ka wk adana na szyj koniowi poci gowemu. [w:] Ksi ki nieczytane. Katalog wystawy, Kielce 2005, s. 27; Kronika Polski, nr 35, Kraków 1998, s. 12.

13 Egzamin maturalny z historii 13 Zadanie 14. (1 pkt) Na podstawie tekstu wykonaj polecenie. Doktryna, której s u y Robespierre, jest znana. [...] W przeci gu sze ciu [...] tygodni w samym tylko Pary u posz o na gilotyn tysi c trzysta siedemdziesi t sze osób. [...] Dzieje ustrojów totalnych dostarczy y ju tak obfitego materia u, e wolno kusi si o spostrze enie natury ogólnej. [...] dza niczym nieograniczonej w adzy, w ciek a walka o utrzymanie raz zdobytej, zdolne s [...] parali [owa ] zmys moralny. Jak e bowiem inaczej wyja ni uparte niszczenie najcenniejszych substancji narodowych, pope nianie ci gle tych samych b dów i wypacze, go ym okiem widocznych dla tak zwanego szarego cz owieka? [w:] P. Jasienica, Rozwa ania o wojnie domowej, Warszawa 2007, s Wyja nij, co mog oby w powy szym tek cie budzi zastrze enia cenzora w PRL w 1969 roku. Zadanie 15. (1 pkt) Uporz dkuj chronologicznie wydarzenia z XX wieku, zaczynaj c od najwcze niejszego. Uzupe nij tabel, wpisuj c w odpowiedniej kolejno ci: 1, 2, 3, 4, 5. Powstanie pa stwa Izrael Masakra na Placu Niebia skiego Spokoju w Pekinie Rok Afryki wyzwolenie wielu kolonii na tym kontynencie Zrzucenie bomb atomowych na Hiroszim i Nagasaki Wycofanie wojsk ameryka skich z Wietnamu Wype nia egzaminator Nr zadania Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

14 14 Egzamin maturalny z historii TEMAT: WIELCY LUDZIE W HISTORII... CZ II Analiza róde wiedzy historycznej (10 punktów) ród o A Fragment Wyk adów z filozofii dziejów Georga Hegla* [w:] G.W.F. Hegel, Wyk ady z filozofii dziejów, T. I, Warszawa 1958, s * Georg Hegel ( ) niemiecki filozof. Wielcy ludzie w historii, to w a nie tacy ludzie, których cele partykularne zawieraj tre [...] wyra aj c wol ducha wiata. Zas uguj na nazw bohaterów, poniewa cel swój i powo anie czerpali [...] ze ród a, którego tre by a ukryta i jeszcze nie dojrza a do wspó czesnego istnienia. [...] Ich to zadaniem by o rozpozna [...] najbli szy szczebel rozwoju ich wiata, uczyni go w asnym celem i po wi ci mu swoj energi. Postacie historyczne, bohaterów jakiej epoki nale y przeto uzna za ludzi najdalej widz cych. ród o B Fragmenty eseju Henryka Samsonowicza o Kazimierzu Wielkim [w:] yciorysy historyczne, literackie i legendarne, pod red. Z. Stefanowskiej i J. Tazbira, Warszawa 1980, s. 61, 63, 64. Fragment 1. By bohaterem czasów nowo ytnych, zapl tanym w redniowiecze [...]. Przedstawiciel w adzy patrymonialnej w czasach, gdy powstawa y zr by pa stwowego publicznego prawa [...]. Chyba dobrze reprezentowa ca e spo ecze stwo, tkwi ce jeszcze w rzeczywisto ci drobnych w adztw terytorialnych, prawa ziemskiego, prymitywnej gospodarki i jednocze nie wkraczaj ce w epok nowej jednolitej Polski, monarchii stanowej i aktywnego udzia u w gospodarce ca ej Europy. [...] trwa ym dorobkiem epoki, której król Kazimierz by wyrazicielem, by o stworzenie nowego spo ecze stwa [...], [które] posiada o otwarty stosunek do zmienianej przez siebie rzeczywisto ci. [...] Takim by te sam Kazimierz, niel kaj cy si nowego, zarówno gdy chodzi o o ekspansj na Ru, jak o odwrócenie przymierzy. Fragment 2. Zako czenie II wojny wiatowej stworzy o nowe warunki dla legendy kazimierzowskiej. Tradycje piastowskie sta y si wa nym elementem propagandy na rzecz programu rewindykacji ziem po Odr i Nys [...]. Zdecydowanie obni y o [to] lokat [króla Kazimierza Wielkiego] w stosunku do Mieszka, Chrobrego, Henryków l skich czy w asnego ojca. Podobnie jak i jego polityka wschodnia. A wi c bilans tej oceny po pierwszym dziesi cioleciu odrodzonej Polski by zdecydowanie ujemny [...]. [W latach 70. XX wieku] polityka sukcesów [...] gospodarczych [...] poszukiwa a bohaterów [...]. St d te, w ród uznanych budowniczych Polski, Kazimierz zajmowa poczesne miejsce [...].

15 Egzamin maturalny z historii 15 Na podstawie róde A i B (fragment 1.) wykonaj polecenie. Zadanie 16. (1 pkt) Oce, czy, zgodnie z tez postawion przez Georga Hegla, króla Kazimierza mo na okre li mianem wielkiego cz owieka w historii. Odpowied uzasadnij, podaj c dwa argumenty dotycz ce polityki prowadzonej przez króla. Na podstawie ród a B (fragment 2.) wykonaj polecenie. Zadanie 17. (1 pkt) Wyja nij przyczyny dwóch ró nych ocen polityki króla Kazimierza. ród o C Fragment artyku u Ludwika Wary skiego (z 1880 r.) [w:] yciorysy historyczne, literackie i legendarne, pod red. Z. Stefanowskiej i J. Tazbira, Warszawa 1980, s [...] aby wywo a ruch ludowy, Ko ciuszko oblicza sk po, ile dni pa szczy nianych darowa mo e; zamiast tego, aby sta si wodzem ludowym, bohater rac awicki, przej ty widocznie ide solidarno ci stanów, zosta oszcz dnym kasjerem maj tków szlacheckich. [...] Chcia jedno ci mi dzy uciskanym i uciskaj cym i zostawi lud na pastw n dzy i ciemnoty. Na podstawie ród a C i w asnej wiedzy wykonaj polecenie. Zadanie 18. (1 pkt) Podaj nazw dokumentu dotycz cego sprawy ch opskiej, do którego tre ci odniós si autor artyku u. Wype nia egzaminator Nr zadania Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

16 16 Egzamin maturalny z historii ród o D Fragment pracy Adama Próchnika Demokracja ko ciuszkowska (z 1920 r.) [w:] yciorysy historyczne, literackie i legendarne, pod red. Z. Stefanowskiej i J. Tazbira, Warszawa 1980, s Ca e ycie Naczelnika, wszystkie jego uczynki i s owa dowodzi y, e by on nieugi tym rzecznikiem sprawiedliwego przekszta cenia stosunków w Polsce. [...] Od najwcze niejszej m odo ci do ostatniego tchu swego ycia g osi has a szczerze, g boko i gruntownie przemy lanej wolno ci warstw ludowych. Republikanin i demokrata, jeden z najbardziej u wiadomionych w Europie, wyrasta g boko ci swych pogl dów, konsekwencj swej dzia alno ci, umi owaniem swych idea ów nad swych wspó czesnych. Fanatyk oswobodzenia w o cian, stawia postulaty, które dziesi tki lat po jego mierci wydawa y si niezwykle mia e. Na podstawie róde C i D wykonaj polecenie. Zadanie 19. (1 pkt) Czy autorzy róde prezentuj podobne opinie o stanowisku Tadeusza Ko ciuszki w sprawie ch opskiej? Odpowied uzasadnij. ród o E Fragment pracy wspó czesnego historyka francuskiego Thierry ego Lentza [w:] T. Lentz, Napoleon odk amany, Warszawa 2009, s [Najpierw] Bonaparte uruchomi mechanizm propagandy, który przedstawi go jako cz owieka z przekonaniami, bliskiego prostemu o nierzowi i gotowego broni Republiki zagro onej kontrrewolucj. [...] Za Konsulatu sytuacja zmieni a si, Bonaparte zrewidowa wi c swoj postaw. Podtrzymuj c aur tajemniczo ci, oddali si nieco od zwyk ych miertelników, traktuj c z zaufaniem tylko najbli sze otoczenie. [...] Posta szlachetnego genera a przekszta ci a si teraz w dyktatora ocalenia publicznego na mod rzymsk skromnego, oszcz dnego i bez ambicji osobistych. [Gdy] konsul widzia si ju cesarzem, do pomocy w stworzeniu [nowego] wizerunku przywo ano Karola Wielkiego. Wsz dzie wyrasta y pomniki ku czci szefa pa stwa. Jak pisa Wiktor Hugo, Twarz Napoleona przebija a ju spod Bonapartego. Propagowano ide g osz c, e tylko konieczno i wezwania narodu sk oni y go do zaakceptowania godno ci cesarskiej.

17 Egzamin maturalny z historii 17 Na podstawie ród a E wykonaj polecenie. Zadanie 20. (1 pkt) Podaj dwa wydarzenia polityczne, które wp yn y na zmian wizerunku publicznego Napoleona Bonapartego ród o F Miedzioryt z 1807 r. przedstawiaj cy wjazd Napoleona do Warszawy [w:] A. Nieuwa ny, My z Napoleonem, Wroc aw 1999, s. 37. Na podstawie róde E i F wykonaj polecenie. Zadanie 21. (1 pkt) Podaj, do jakich tradycji historycznych odwo ywano si, kreuj c wizerunki publiczne Napoleona Bonapartego Na podstawie ród a F wykonaj polecenie. Zadanie 22. (2 pkt) Okre l, interpretuj c odpowiednie elementy miedziorytu, w jakich dwóch rolach zosta przedstawiony Napoleon. Wype nia egzaminator Nr zadania Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

18 18 Egzamin maturalny z historii ród o G Fragment pracy wspó czesnego historyka Stanis awa Grodziskiego [w:] S. Grodziski,..., Warszawa 1990, s W ci gu swych 86 lat ycia i 68 lat panowania cesarz dorówna trzem pokoleniom. Dzieci stwo i m odo przypad y mu na czasy absolutyzmu [...]. Jego wiek dojrza y to czasy konstytucyjnego liberalizmu [...]. Staro wypad a mu na czasy [...] masowych ruchów spo ecznych i rozwijaj cego si nacjonalizmu [...]. Jego czasy i otoczenie, jego dzia alno i jej skutki oto temat ogromnej liczby prac naukowych, pó naukowych i zgo a publicystycznych. W tej rozleg ej bibliografii nie brak s dów skrajnych, od pe nego uwielbienia do surowej krytyki. Ró norodno tych ocen wynika nie tylko z faktu, e badane zagadnienia inaczej rysuj si z perspektywy Schönbrunnu, inaczej z zamku królewskiego w Budzie [...], z Hradczan czy wreszcie z Wawelu. Komplikuje j wielo barw, w jakich wyst puj autorzy i badacze: od czarno- ó tej [barwy dynastii] do czerwonej. Na podstawie ród a G wykonaj polecenia. Zadanie 23. (1 pkt) Rozpoznaj przedstawionego w tek cie cesarza i podaj nazw dynastii, z której pochodzi. Cesarz... Dynastia... Zadanie 24. (1 pkt) Okre l dwa czynniki, które mia y wp yw na ró norodno ocen cesarza

19 Egzamin maturalny z historii 19 CZ III Wypracowanie (20 punktów) Zadanie 25. (20 pkt) Zadanie zawiera dwa tematy. Wybierz jeden z nich do opracowania. Temat I dny w adzy wódz czy dalekowzroczny polityk? Przedstaw i oce rol, jak odegra Aleksander Wielki w dziejach staro ytnego wiata. Temat II Dwie drogi do niepodleg o ci. Przedstaw i oce zas ugi Romana Dmowskiego i Józefa Pi sudskiego dla odzyskania wolno ci przez Polsk. Wybieram temat:... Wype nia egzaminator Nr zadania Maks. liczba pkt Uzyskana liczba pkt

20 20 Egzamin maturalny z historii

21 Egzamin maturalny z historii 21

22 22 Egzamin maturalny z historii

23 Egzamin maturalny z historii 23

24 24 Egzamin maturalny z historii BRUDNOPIS