Jacek Jakiewicz. Ministerstwo rodowiska, Departament Globalnych Problemów rodowiska i Zmian Klimatu, Warszawa, jacek.jaskiewicz@mos.gov.
|
|
- Jadwiga Morawska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PROBLEMY EKOROZWOJU PROBLEMS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT 2008, vol. 3, No 1, str Jacek Jakiewicz Ministerstwo rodowiska, Departament Globalnych Problemów rodowiska i Zmian Klimatu, Warszawa, jacek.jaskiewicz@mos.gov.pl Streszczenie Artykuł składa si z 3 czci. Pierwsza prezentuje oczekiwania społeczne w aspekcie globalnych celów ochrony rodowiska. Druga omawia zobowizania akcesyjne oraz przyszłe wyzwania w zakresie ochrony rodowiska. Trzecia cze powicona jest popularyzacji filozofii zrównowaonego rozwoju z wzajemnymi powizaniami. Artykuł opisuje sytuacj po rewizji Strategii Lizboskiej (cele do 2010 r.) oraz Strategii Zrównowaonego Rozwoju UE, przed debat sejmow nt. Polityki Ekologicznej Pastwa na lata z uwzgldnieniem perspektywy na lata oraz przed weryfikacj polskiej strategii zrównowaonego rozwoju. Słowa kluczowe: filozofia zrównowaonego rozwoju, filary zrównowaonego rozwoju, gospodarka, społeczestwo, rodowisko Abstract The article consists of three parts. The first presents the aspirations of Polish society as these concern global objectives of environment protection, while the next describes accession commitments and new challenges relating to environment protection. The final part is devoted to the popularization of the philosophy of sustainable development in all its dimensions. The article describes the situation following revision of the Lisbon Strategy (objectives to 2010) as well as the EU s Sustainable Development Strategy, but also prior to the parliamentary debate on the National Environmental Policy for the years with account taken of prospects for the years , as well as prior to the verification of the Polish Sustainable Development Strategy. Key words: philosophy of sustainable development, pillars of sustainable development, the economy, society, the environment Oczekiwania społeczne Nie ulega wtpliwoci, e społeczestwo polskie oczekuje i dy do dorównania poziomem ycia w Polsce do redniego w Unii Europejskiej. Postp w tym zakresie niewtpliwie w wielu grupach społecznych nastpuje, ale pozostajcy dystans nadal jest olbrzymi. Wyrazem tego ogólnego pragnienia jest ch zwikszenia siły nabywczej zarobków, a praktycznie zwikszenia stanu posiadanych dóbr. Dla celów poniszych wywodów wska tylko kilka charakterystycznych przykładów pragnie powanej czci społeczestwa, jak posiadanie samochodu, czsto z klimatyzacj, odpowiednio duego mieszkania lub domu, nierzadko luksusowego z klimatyzacj, wyposaonego w sprzt gospodarstwa domowego oraz elektroniczny. Dostp do rozwinitego systemu komunikacyjnego, autostrad, szybkiej kolei i tym podobnie jest take ogólnym deniem. Z drugiej strony trudno odmówi społeczestwu polskiemu zrozumienia globalnych celów ochrony rodowiska oraz pragnienia ycia w czystym rodowisku, rozwijania systemów ochrony przyrody, czy to w postaci parków narodowych, w tworzeniu których mamy duy i wieloletni dorobek, czy te nowego systemu UE Natura Akcje organizacji pozarzadowych na rzecz zachowania zasobów przyrodniczych w konfliktach przy budowie dróg, czy obiektów przemysłowych znajduj szerokie poparcie, poza społecznociami lokalnymi, które bezporednio odczuwaj pozytywne, lub negatywne skutki tych działa.
2 34 Jacek Jakiewicz/Problemy Ekorozwoju nr 3 (2008), Nie prowadzono dotychczas bada wyjaniajcych zrozumienie zwizków ani sprzecznoci pomidzy tymi grupami celów. Mona jednak stwierdzi, e kojarzenie ich naley do rzadkoci, jakkolwiek wydaje si, e dua grupa społeczestwa gotowa jest do rezygnacji z niektórych de lub zachowa na rzecz poprawy stanu rodowiska. Do tego dochodz zagroenia rozwoju zwizane z wyczerpywaniem si zasobów surowców naturalnych, do abstrakcyjne dla wikszoci społeczestwa bowiem dotycz przyszłoci. Szans dla przyszłoci jest podejcie do rozwoju z punktu widzenia filozofii zrównowaonego rozwoju. Nie wnikajc w dyskusj nt. trafnoci tego sformułowania, ani precyzyjnoci definicji podam jedynie okrelenie przyjte w zrewidowanej strategii zrównowaonego rozwoju UE 1 : Trwały rozwój oznacza, e potrzeby obecnego pokolenia naley zaspakaja bez uszczerbku dla moliwoci zaspakajania potrzeb przez przyszłe pokolenia. Idea ta dotyczy zachowania zdolnoci Ziemi do utrzymania ycia w całej jego rónorodnoci i opiera si na zasadach: demokracji, równoci płci, solidarnoci, praworzdnoci i poszanowania podstawowych praw, w tym prawa do wolnoci oraz do równych szans. Ma zapewni pokoleniom obecnym i przyszłym stały wzrost jakoci ycia i dobrobytu na ziemi. Dlatego łczy si z propagowaniem dynamicznej gospodarki przy pełnym zatrudnieniu obywateli i wysokim poziomie ich wykształcenia, ochrony zdrowia, spójnoci społecznej i terytorialnej oraz ochrony rodowiska... Wynika z tego, e dla zapewnienia rozwoju naley podejmowa decyzje równo traktujce wzajemnie cile powizane ze sob filary rozwoju, jakimi s: gospodarka, społeczestwo i rodowisko, a przede wszystkim jego zasoby. Decyzje te powinny dotyczy kolejnych perspektyw czasowych, aby docelowo nie doprowadzi do zahamowania rozwoju z powodu wyczerpania si zasobów rodowiska, patrzc z punktu widzenia kraju, regionu oraz w skali globalnej, a wrcz wykorzysta synergi pomidzy rozwojem a ochron rodowiska. Cho zasada ta została przyjta w pierwszej Polityce Ekologicznej Pastwa i jest uwzgldniana we wszystkich nastpnych, jak te ujta została w naszej Konstytucji zrozumienie jej w społeczestwie jest na bardzo niskim poziomie. Dylematem jest wiec: jak w społeczestwie demokratycznym podejmowa decyzje realizujce zrównowaony rozwój, które mog by w krótkiej perspektywie, jak wyka niej, niepopularne - kiedy wikszo społeczestwa tego rodzaju polityki nie rozumie? Czy mona wic polega tylko na czci społeczestwa wiedzcej lepiej? Ale czy nie bdzie to odbierane za realizowanie partykularnych 1 Dok /06 w polskiej wersji tego dokumentu sustainable development przetłumaczono jako trwały rozwój interesów grupy? Dla uzupełnienia tych, uproszczonych wywodów chciałbym doda, e niektórzy teoretycy zrównowaonego rozwoju w prowadzonych badaniach (Kuniecow 2 ) wykazali generalne tendencje, e do momentu osignicia pewnego poziomu rozwoju (na poziom ten mona wpływa poprzez decyzje polityczne) presja na rodowisko ronie, a po jego osigniciu kraj zaczyna bardziej doceni stan rodowiska, co moe powodowa wiadome zmniejszanie negatywnych oddziaływa na rodowisko. W nastpstwie czego zaczyna by warto ponie dodatkowe koszty na osigniecie poprawy stanu rodowiska i np. uzyska zmniejszenie kosztów leczenia chorób wywoływanych zanieczyszczeniem rodowiska, albo te, e dziki temu (np. w zakresie turystyki) mona uzyska dodatkowe przychody. Gdzie na tej krzywej jest Polska? Zobowizania akcesyjne oraz przyszłe wyzwania w zakresie ochrony rodowiska Przystpienie Polski do Unii Europejskiej wie si z przyjciem zobowiza do wprowadzenia w ycie miedzy innymi dorobku prawnego Unii w zakresie ochrony rodowiska. Dla przedsiwzi, które nie mogły by zrealizowane do momentu przystpienia okrelono w Traktacie Akcesyjnym okresy przejciowe. Ponadto podano w nim pułapy emisyjne na poszczególne lata dla gazowych zanieczyszcze powietrza; dwutlenku siarki oraz tlenków azotu. Okresy przejciowe wyznaczono dla niektórych przepisów dyrektyw dotyczcych: oczyszczania cieków komunalnych (najdłuszy 13 lat), zrzutu niektórych zanieczyszcze do wód, odpadów, zanieczyszcze przemysłowych, zawartoci siarki w paliwach, emisji lotnych zwizków z paliw oraz ochrony zdrowia przed promieniowaniem jonizujcym. W momencie akcesji oceniono, e dla wypełnienia tych zobowiza konieczne jest zrealizowanie inwestycji za ok mld EUR. Zgodnie z projektem Polityki Ekologicznej Pastwa na lata z uwzgldnieniem perspektywy na lata w okresie tym naley przeznaczy na inwestycje realizujce zobowizania, odpowiednio ok. 52 i 51 mld zł (w cenach 2005 r.), co daje rednie wydatki ok. 13 i 12 mld zł. rocznie. W roku 2005 wydatki na inwestycje ochrony rodowiska wyniosły ok. 6 mld zł. W wydatkach tych rodki zagraniczne stanowiły 16% 3. Z porównania obecnego poziomu wydatków na inwestycje ochrony rodowiska z ocen potrzeb, jak przedstawiono wyej wynika, e wydatki te dla dotrzymania zobowiza akcesyjnych powinny by 2 Panayotu T. Economic Growth and Environment 3 GUS Ochrona rodowiska 2006
3 Jacek Jakiewicz/Problemy Ekorozwoju nr 3 (2008), pomnoone przez 2. Podstawowym pytaniem jest wic czy bdzie to moliwe biorc pod uwag dodatkowe rodki z funduszy UE? Analiza dokonana przy opracowywaniu wspomnianej wyej Polityki Ekologicznej Pastwa wskazuje, e rednio, mona liczy na ok. 3,25 mld zł. rocznie z funduszy unijnych, tak wiec pozostaje kwota niezbdna na inwestycje na poziomie ok. (13, ) 9,75 mld zł.na rok, która jest wysza od wydatków w r o (9,75 5,99) 3,76 mld zł. Na podstawie dotychczasowych bada ródeł pochodzenia rodków na inwestycje ochrony rodowiska mona stwierdzi, e s to, przede wszystkim rodki własne przedsibiorstw, fundusze ekologicznych, rodków własne samorzdów oraz fundusze UE. Nadmieni przy tym trzeba, e udział budetu pastwa, ze wzgldu na przyjt polityk oparcia systemu ochrony rodowiska na instrumentach rynkowych, jest ograniczony zaledwie do paru procent i tylko do wspierania inwestycji strategicznych w zakresie gospodarki wodnej. Analizujc głbiej, mona stwierdzi, e rodki własne przedsibiorstw na inwestycje przenoszone s na nabywców produktów i usług. rodki funduszy ekologicznych to przede wszystkim rónego rodzaju opłaty za korzystanie ze rodowiska. Działa tu taki sam mechanizm włczania ich w ceny produktów i usług. rodki własne samorzdów pochodz z rónego rodzaju podatków. Tak wic zarówno beneficjentem inwestycji ochrony rodowiska, jak i pokrywajcym koszty tych inwestycji jest społeczestwo Zatem jeeli chcemy zwikszy wydatki na inwestycje ochrony rodowiska to koszty tego poniesie społeczestwo. Narzuca si pytanie: w jakim stopniu społeczestwo moe udwign takie koszty? Tym bardziej, e naley dołczy do tego nowe zobowizania, co przedstawione bdzie niej. Jakie skutki spowoduje nie zaakceptowanie przez społeczestwo podwyszonych kosztów produktów i usług? Czy ograniczona zostanie konsumpcja, czy te szuka bdzie produktów konkurencyjnych w krajach rozwijajcych si, gdzie nie przywizuje si wikszej wagi do ochrony rodowiska i praw społecznych, przez co koszty produkcji s nisze. Co w takim razie bdzie z gospodark polsk, czy utrzyma swoj pozycje na rynku? Jak wpłynie to na utrzymanie miejsc pracy? To tylko kilka pyta na które koniecznie trzeba odpowiedzie, jeeli chcemy kierowa rozwojem kraju, a nie zostawia tej czynnoci innym!!! Oczywicie jest to obraz nie niepełny, poniewa przed wprowadzeniem przepisów ochrony rodowiska w Unii Europejskiej wykonuje si dogłbne analizy kosztów i zysków, uwzgldniajc równie koszty zewntrzne, jak np. wpływ zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza na zdrowie i koszty leczenia czy umieralno. We wszystkich przypadkach zyski musz przewaa, ale czy wszystkie kraje jednakowo sta na ich wprowadzenie w tym samym czasie? Nowe wyzwania Unia Europejska zaangaowała si istotnie w działania na poziomie globalnym na rzecz zatrzymania zmian klimatu, cho jej udział w totalnej emisji gazów cieplarnianych obecnie nie przekracza 15%. Z zapowiedzi poszczególnych pastw mona przypuszcza, e bdzie chciała zadeklarowa redukcj emisji gazów cieplarnianych o 20 30% do roku 2020 i o 50% do roku 2050 (w stosunku do roku bazowego Protokółu z Kioto), cho jak stwierdza Europejska Agencja rodowiska, UE15 najprawdopodobniej nie dotrzyma swoich zobowiza (redukcja o 8% do r. 2012). Narzdziem do realizacji polityki ochrony klimatu jest, wprowadzony od 2005 r., Europejski System Handlu Emisjami. Poprzez ograniczane przydziały emisji dla krajów, na poszczególne okresy ma on na celu podniesienie cen jednostek redukcji emisji, tak aby opłacalne stało si inwestowanie w technologie mało - i bezemisyjne. Cho Polska zredukowała ju obecnie emisj gazów cieplarnianych o ponad 30% w stosunku do roku bazowego, cz tej redukcji musi zuy na dalszy rozwój gospodarczy i zaspokojenie wzrastajcych potrzeb społeczestwa. Poniewa przewaajca cz emisji gazów cieplarnianych pochodzi ze spalania paliw, struktura polskiej energetyki jest w tym wzgldzie bardzo niekorzystna, gdy opiera si głównie na wglu. Niektóre analizy wykonywane w UE wskazuj na moliwo podniesienia cen energii nawet o 100% na skutek wprowadzenia systemu handlu emisjami. Mona sobie wyobrazi, jak wpłynłoby to na konkurencyjno polskiej gospodarki, a porednio np. na zatrudnienie. Nowym wyzwaniem bdzie dyskutowana obecnie pomidzy Komisja Europejsk a Parlamentem Europejskim dyrektywa nt. ochrony powietrza przyjmujca od 2015 r. zaostrzone normy jakoci powietrza. Zajmijmy si tylko jednym elementem tej dyrektywy zaostrzonymi normami zanieczyszcze pyłowych w zakresie pyłów PM 2,5 w wielkoci 25 g/m 3. Pyły takie pochodz przede wszystkim z procesów spalania (w tym przede wszystkim wgla) ale take ze ródeł wtórnych jak zanieczyszczenie zwizkami siarki i azotu (po krystalizacji). Według wstpnych, dostpnych bada najwiksze koncentracje takich pyłów wystpuj w Europie rodkowej, a stosunkowo najmniejsze w Skandynawii. Wprowadzenie tej dyrektywy analizowane było w ramach programu CAFE (Czyste powietrze dla Europy). Analiza kosztów i zysków wykazała, e koszty wprowadzania jej wynosi bd rednio ok. 5 mld EUR/rok w całej UE, a po roku 2020 zyski oceniane s na ok. 20 mld EUR rocznie w tym uzyska si zmniejszenie
4 36 Jacek Jakiewicz/Problemy Ekorozwoju nr 3 (2008), miertelnoci z powodów zanieczyszczenia powietrza o ok. 140 ty osób rocznie (!) w UE. Oczywicie koszty te ponios przede wszystkim kraje w których nastpuje przekroczenie norm, a szczególnie te kraje, których gospodarka oparta jest na wglu. Nie mamy jeszcze analizy dla Polski, ale ju obecnie, jak wikszo krajów europejskich, mamy kłopoty z dotrzymaniem norm w zakresie zanieczyszcze pyłami PM 10. Zaprezentowane tutaj wybrane przykłady nowych wyzwa bd stopniowo przekształcane w przepisy, które bd obowizujce. Podobne działania prowadzone s równie w wielu innych dziedzinach jak w zakresie chemii (REACH rejestracja, ocena, udzielanie zezwole, stosowanie ogranicze w zakresie chemikaliów), ochrony rolin, pestycydów, norm dla emisji zanieczyszcze ze rodków transportu itp. Wszystkie one, poza pozytywnym wpływem na ochron rodowiska i zdrowia, pocigaj za sob koszty i skutki gospodarcze i społeczne. Inn grup działa wan dla zachowania biorónorodnoci s przedsiwzicia na rzecz ochrony przyrody. Uznajc w pełni ich potrzeb naley stwierdzi, e najbogatsze zasoby zachowały si przede wszystkim w krajach mniej rozwinitych z ekstensywnym rolnictwem i słabo rozbudowan infrastruktur. Szans rozwoju tych krajów jest wykorzystanie posiadanych zasobów przyrodniczych. Niestety pozytywnych przykładów w tym zakresie, w wikszej skali, jest niewiele. Przy ograniczonych rodkach na rekompensaty i wspieranie projektów, rozbudowa obszarów chronionych moe kolidowa z deniem krajów do rozwoju i staje si przedmiotem konfliktów. Podstawowym pytaniem w tym zakresie jest jak podejmowa wywaone decyzj pomidzy rozwojem, a ochron przyrody, aby realizowa cele zarówno ochrony biorónorodnoci, jak i rozwoju w zgodzie z oczekiwaniami społecznoci w skali lokalnej, regionalnej i krajowej, a take i przyrodników. wiadomy wybór cieki rozwoju Przedstawione rozwaania nie wyczerpuj tematu, uzmysławiaj jednake, jak skomplikowane i dalekosine w skutkach s decyzje, które dla wikszoci społeczestwa wydaj si prostymi i dotyczcymi jedynie woli ochrony rodowiska. Ich fundament powinna stanowi filozofia zrównowaonego rozwoju, obejmujca cało zagadnie rozwoju, gdy kada decyzja dotyczca rozwoju gospodarki, czy jej sektorów pociga za sob skutki w pozostałych filarach tj. rodowiskowe i społeczne. Tak wic, w tych samych kategoriach powinno si rozwaa wszystkie plany i programy sektorowe. Pomimo znacznego dorobku polskiej filozofii, w dziedzinie zrównowaonego rozwoju brak nam zrozumienia w szerszym zakresie. Wydaje si, e popularyzacja takiego podejcia wród społeczestwa jest jednym z podstawowym zada, gdy bez jego akceptacji, nawet najlepsze idee nie uzyskaj poparcia. Trzeba bowiem zdawa sobie spraw, e efekty mog by uzyskiwane dopiero perspektywicznie, jak w przykładzie dotyczcym ochrony powietrza. Tak si składa, e filozofi zrównowaonego rozwoju zapocztkowały działania na rzecz ochrony rodowiska i obawy o wyczerpujce si zasoby naturalne. Obecne podejcie do rozwoju właciwie eliminuje wsko pojmowan polityk ekologiczn, jako niezalen dziedzin. Wyrazem tego jest powołanie w szeregu krajów ministerstw zrównowaonego rozwoju (Francja, Szwecja). Właciwie pojmujc filozofi zrównowaonego rozwoju, kade Ministerstwo ds. gospodarki, jeeli nie w nazwie, to z zasady powinno takim by. Poza potrzeb wypracowania i popularyzacji filozofii zrównowaonego rozwoju niezwykle istotne jest wypracowanie właciwych narzdzi oceniajcych wzajemne powizania i skutki podejmowania decyzji rozwojowych (w tym dotyczcych np. norm rodowiskowych). Przy tak skomplikowanych powizaniach brane pod uwag mog by jedynie symulacje modelowe. W wielu krajach badania takie prowadzone s zarówno w skali krajowej, jak i funkcjonowania całej Unii Europejskiej. Najbardziej znanym modelem jest model PRIME (skupiajcy si przede wszystkim na energetyce) opracowany na Uniwersytecie w Atenach. Jak bardzo takie badania s niezbdne wykazały niedawne dyskusje nt. prognozowania emisji gazów cieplarnianych w aspekcie rozwoju kraju, dla potrzeb polityki klimatycznej UE. A przecie podane wielkoci prognozowanych emisji i ich uzasadnienie wpływa bd na wielko przyznawanych nam rocznych limitów emisji, a to ogranicza bdzie rozwój kraju, gdy brakujce wielkoci bd musiały zosta zakupione na rynku, co podroy koszty produkcji w kraju i wpłynie na konkurencyjno polskich towarów na rynku europejskim, a take wiatowym. Dla uzmysłowienia relacji podam tylko uproszczony przykład. Podniesienie cen energii elektrycznej na skutek koniecznoci zakupu jednostek redukcji emisji CO 2 spowoduje wzrost kosztów produkcji wielu towarów i usług oraz transportu, a to z kolei wpłynie na popyt na te towary jak i energi. Zmiana popytu wpłynie na poziom produkcji, a w konsekwencji na wielko zatrudnienie itd. Niestety nie ma w Polsce instytucji, która za takie modelowanie rozwoju czułaby si odpowiedzialna. W procesie zatwierdzania strategicznych dokumentów rozwojowych istnieje konieczno wykonywania ocen oddziaływania na rodowisko, a dla projektów aktów prawnych ocen skutków regulacji. Szczegółowe przepisy okrelaj zarówno
5 Jacek Jakiewicz/Problemy Ekorozwoju nr 3 (2008), zakres tych ocen, jak i to jakich dokumentów dotycz. W niektórych krajach dokonuje si tylko jednej oceny skutków oddziaływania (która obejmuje zarówno ocen oddziaływania na rodowisko, jak i ocen skutków regulacji). Wydaje si, e równie w Polsce powinno si pomyle o uproszczeniu procedury w tym zakresie. Taka procedura powinna jednak uwzgldnia wszystkie elementy oceny zrównowaenia, czyli oceny z punktu widzenia zasad zrównowaonego rozwoju (odnoszc si do wszystkich trzech filarów zrównowaonego rozwoju tj. gospodarki, rodowiska i skutków społecznych). Podstaw takich ocen powinny w wielu przypadkach stanowi badania modelowe jak wyej wspomniano. Tego rodzaju podejcie powinno by stosowane przy wypracowywaniu stanowiska negocjacyjnego do dyskusji, prawie w kadej dziedzinie, nad nowymi dokumentami strategicznymi Unii Europejskiej. Skutki wielu zapisów i regulacji, w tym legislacyjnych przyjtych przez organy UE mog mie kolosalne znaczenie dla gospodarki polskiej, bo trzeba sobie zdawa spraw z naszych uwarunkowa gospodarczych i społecznych. Typowym przykładem jest struktura energetyczna Polski oparta na wglu. Nie ma drugiego kraju w UE tak uzalenionego od wgla. Oparcie energetyki polskiej na rodzimym surowcu jest olbrzymi zalet, jednak narzucenie nam ogranicze w emisji gazów cieplarnianych moe pocign za sob znaczce koszty, przynajmniej do czasu wprowadzenia nowych technologii. Niezaprzeczalnie, perspektywiczny rozwój (zrównowaony) kraju zalee bdzie od wprowadzenia wysokoefektywnych, nowoczesnych technologii. Z punktu widzenia rodowiska naleałoby doda, e powinny one by nisko - lub bezemisyjne. Dla energetyki polskiej opartej na wglu, wczeniej czy póniej bdzie to kwesti przetrwania. Dlatego trzeba ju dzisiaj zada podstawowe pytanie: czy wprowadzilimy odpowiedni system wspierania rozwoju i zastosowania takich technologii? Pytanie to jest tym waniejsze, e przewaajca wikszo naszych elektrowni jest przestarzała, dobiega kresu eksploatacji i posiada nisk sprawno. Warto rozway równie stworzenie dla przyszłoci nowej, struktury energetycznej, uwzgldniajcej prognozy rozwoju technologii (uwzgldniajcej w wikszym stopniu odnawialne ródła energii, energetyk jdrow itp.), jak i zwikszenie efektywnoci energetycznej po stronie, zarówno wytwarzania jak i wykorzystywania. Energetyka jest tu tylko przykładem, gdy pytanie dotyczy równie innych dziedzin. W ramach realizacji Planu działa w zakresie technologii rodowiskowych Unii Europejskiej (ETAP) opracowalimy krajowy plan działa. Właciwie rozumiane technologie rodowiskowe obejmuj Wnioski wszystkie nowoczesne technologie, gdy trudno sobie wyobrazi technologi nie majc wpływu na rodowisko. Podstawowym pytaniem w tym zakresie jest czy w ramach tego Planu działa oraz programu innowacyjnoci gospodarki uda nam si stworzy odpowiednie bodce dla opracowania, wdroenia i popularyzacji innowacyjnych technologii rodowiskowych? Pytanie właciwie dotyczy całego systemu wspierania rozwoju nauki. Istotn rol w realizacji filozofii zrównowaonego rozwoju ma społeczestwo, za jego wsparcie i współdziałanie zaley od stopnia zrozumienia tej idei. Dlatego najwysz wag naley przywizywa do edukacji i popularyzacji wiedzy. Jak ju wspomniano wyej zrozumienie ochrony rodowiska dziki dotychczasowej działalnoci jest do rozpowszechnione, natomiast zrozumienie idei zrównowaonego rozwoju z wzajemnymi powizaniami i koniecznoci dokonywania wyborów jest ograniczone. Sprawa popularyzacji i jasnego przedstawienia tej filozofii powinna by jednym z priorytetów naszych władz. Wiele, w zakresie zrównowaonego rozwoju uzyska mona przy niewielkich kosztach. Jako przykład podam popularyzacj transportu rowerowego, co nie tylko wpływa na oszczdnoci, ale take na zdrowie społeczestwa. W niektórych krajach, bogatszych osignito w tej dziedzinie znaczce efekty. Innym pomysłem jest stosowanie zasad prowadzenia samochodów metod ecodrivingu (oszczdnego i bezstresowego prowadzenia pojazdów). Niektóre oceny wskazuj, e np. w Holandii mona w ten sposób zaoszczdzi do 20% zuycia paliw, a ponadto podnie bezpieczestwo na drogach. Pomysłów w tym zakresie moe by nieograniczona liczba. W Polsce problemem jest, to e czsto s one na pograniczu działa poszczególnych resortów, a przeciona administracja ich nie podejmuje. Tym wiksz rol mog odgrywa w tym zakresie organizacje pozarzdowe. Wydaje si te, e istotne z punktu widzenia zrównowaonego rozwoju jest opracowanie systemu wspierania organizacji pozarzdowych. Ich silna, wyedukowana federacja mogłaby by partnerem przy podejmowaniu decyzji, a nie tylko by generalnym krytykantem, czsto reprezentujcym organizacje midzynarodowe nie orientujce si w problematyce polskiej. Warto te pomyle o takim wspieraniu tych organizacji aby mogły one uczestniczy w ocenach działa w innych krajach. Byłaby to forma szkolenia, bo według oceny własnej, niektóre przedsiwzicia realizowane, nawet w krajach członkowskich UE, nie mogłyby nigdy by realizowane w Polsce, ze wzgldu na ich wpływ na rodowisko, a udaje si dokona takich rekompensat rodowiskowych, e mog by one akceptowalne.
6 38 Jacek Jakiewicz/Problemy Ekorozwoju nr 3 (2008), Powyej przedstawiłem jedynie wybrane, najwaniejsze problemy zrównowaonego rozwoju według subiektywnego wyboru oraz przykłady ilustrujce. Dla czytelników pragncych zapozna si głbiej z problematyk proponuj lektur zrewidowanej Strategii zrównowaonego rozwoju UE oraz Polityki Ekologicznej Pastwa 4. Jeeli chcielibymy rzeczywicie powanie i odpowiedzialnie podej do realizacji idei zrównowaonego rozwoju powinnimy rozway podjcie nastpujcych wyzwa: 1. Wypracowa i rozpopularyzowa filozofi zrównowaonego rozwoju, która przedstawiałaby koszty i korzyci, ale take i konieczno perspektywicznego mylenia. Jest to warunek uzyskania poparcia społecznego. 2. W sferze zarzdzania gospodark oraz polityk społeczn wypracowa model symulacyjny, w rónych perspektywach czasowych dla oceny skutków podejmowanych decyzji w dziedzinie 3. ochrony rodowiska w skali krajowej i w skali UE, w tym dla wypracowywania stanowisk negocjacyjnych. Bez takich analiz trudno mówi o wiadomym podejmowaniu decyzji. 4. Wiksze wysiłki podejmowa dla rozwinicia systemu edukacji i podnoszenia wiadomoci społecznej w zakresie zrównowaonego rozwoju, a nie tylko ochrony rodowiska. 5. Przeanalizowa, czy obecny system wspierania nauki i innowacyjnoci rzeczywicie odpowiada wyzwaniom Pastwa, co do kierunków i jego efektywnoci. Jest to zasadnicze zadanie dla przyszłoci. Wypracowa system wspierania organizacji pozarzdowych, w kierunku uzyskania rzeczywistego partnerstwa w rozwizywaniu problemów zrównowaonego rozwoju. Literatura 1. PANAYOTU T. Economic Growth and Environment: 2. Ochrona rodowiska 2006, GUS Strona Ministerstwa rodowiska: 4 Strona Ministerstwa rodowiska:
7 Jacek Jakiewicz/Problemy Ekorozwoju nr 3 (2008),
SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
Analiza współfinansowana przez Uni Europejsk ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013" SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU
Bardziej szczegółowoEnergia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy
Energia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy Podstaw rozwoju kadego społeczestwa jest jego rozwój gospodarczy, a energia stanowi wan rol w jego realizacji. Z uwagi na cigły
Bardziej szczegółowoKonieczność kompleksowego i długoterminowego podejścia
Debata; Rozdział uprawnień do emisji - impuls czy hamulec rozwoju gospodarczego Konieczność kompleksowego i długoterminowego podejścia dr inż. Jacek Jaśkiewicz Departament Globalnych Problemów Środowiska
Bardziej szczegółowoMarta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC
PROM Marta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC Porozumienie na Rzecz Ochrony Mokradeł Koalicja, której celem nadrzdnym jest wspieranie i promocja ochrony mokradeł w Polsce z Deklaracji Programowej PROM:
Bardziej szczegółowoArgumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.
Warszawa, dnia 22 03 2007 Zrzeszenie Zwizków Zawodowych Energetyków Dotyczy: Informacja prawna dotyczca kwestii wydzielenia Operatora Systemu Dystrybucyjnego w energetyce Argumenty na poparcie idei wydzielenia
Bardziej szczegółowo% ł " & # ł $ & $ ł $ ł
ł ł! ł ł "ł # $ %ł " & # ł $ & $ ł $ł * ' #() Innowacyjne podejcie do problematyki szacowania zasobów energetycznych (spójna, optymalna propozycja) Wskazanie sposobu dywersyfikacji zaopatrzenia w ciepło
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, 14.07.2004 COM(2004) 494 final 2004/0166(COD) Projekt ROZPORZDZENIA RADY ustanawiajcego Fundusz Spójnoci (przedstawiony przez Komisj) TŁUMACZENIE ROBOCZE UZASADNIENIE
Bardziej szczegółowoWymierne korzyci wynikajce z analizy procesów
Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów Analiza procesu jest narzdziem do osignicia wyszej efektywnoci organizacji (midzy innymi). Wymaga ona zbudowania modelu procesu biznesowego bdcego opisem funkcjonowania
Bardziej szczegółowoUchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny
PROJEKT Uchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny z dnia w sprawie programu współpracy Miasta Rejowiec Fabryczny z organizacjami pozarzdowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalnoci
Bardziej szczegółowoSamorz dy lokalne dla zdrowia mieszka ców program Zdrowe Miasta wiatowej Organizacji Zdrowia. Iwona Iwanicka Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich
Realizacja przez Iwona Iwanicka 1 z 6 Samorzdy lokalne dla zdrowia mieszkaców program Zdrowe Miasta wiatowej Organizacji Zdrowia Iwona Iwanicka Cele programu Zdrowe Miasta Poprawa warunków zdrowotnych
Bardziej szczegółowoMIEJSKIE PRZEDSI"BIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ SP. Z O.O. OLSZTYN WYKORZYSTANIE BIOMASY W INWESTYCJACH MIEJSKICH GDA!SK 26-27.10.
MIEJSKIE PRZEDSI"BIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ SP. Z O.O. OLSZTYN WYKORZYSTANIE BIOMASY W INWESTYCJACH MIEJSKICH GDA!SK 26-27.10.2006 OLSZTYN Stolica Warmii i Mazur Liczba mieszka#ców 174 ty$. Powierzchnia
Bardziej szczegółowoPROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU.
Załcznik Nr 1 do Uchwały Nr 202/XXI/2004 Rady Powiatu w Kłobucku z dnia 23 listopada 2004 roku PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU KŁOBUCKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI W 2005 ROKU. I. Wstp do załoe rocznego
Bardziej szczegółowoProgram Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008.
Załcznik Nr 1 do uchwały Nr XIV/129/08 Rady Gminy Michałowo z dnia 11 stycznia 2008r. Program Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008. Wprowadzenie Aktywna działalno organizacji
Bardziej szczegółowoPROGRAMY OCHRONY POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM
PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM. Województwo mazowieckie było pierwszym województwem w Polsce, w którym okrelone zostały programy ochrony powietrza. Sze rozporzdze Wojewody Mazowieckiego
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów
Bardziej szczegółowoRola i miejsce szkół w tym obszarze działa, zadania dla krajów kandydujcych.
! " Opracował Krzysztof Trzak dyrektor Szkoły Podstawowej w Alojzowie 23.05.2002. Rola i miejsce szkół w tym obszarze działa, zadania dla krajów kandydujcych. Unia Europejska tworzy sprzyjajce warunki,
Bardziej szczegółowoPlan działalnoci Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach na 2006r.
Plan działalnoci Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach na 2006r. Załcznik do uchwały Nr 32/05 Rady Nadzorczej WFOIGW w Kielcach z dnia 26 padziernika 2005r. zm. uchwał
Bardziej szczegółowoPRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU
PRZECIWDZIAŁANIE I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU W ŚWIETLE PROJEKTÓW ROZPORZĄDZEŃ DOTYCZĄCYCH POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo
Bardziej szczegółowoOgólnopolska konferencja naukowa
!" #$%$&% '("#"#)*+,,"* Ogólnopolska konferencja naukowa Współpraca jednostek samorzdu terytorialnego z biznesem. Aspekty społeczne, normatywne, ekonomiczne i organizacyjne Zielona Góra, 17-18 maja 2018
Bardziej szczegółowoOtwarta koordynacja polityki społecznej w UE. Stanisława Golinowska
Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE Stanisława Golinowska Dotychczasowe elementy wspólnej polityki społecznej UE Standardy minimalne BHP - 1987 Karta Wspólnoty o Fundamentalnych Prawach Socjalnych
Bardziej szczegółowoRynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska
Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek cz!"ci motoryzacyjnych nierozerwalnie #$czy si! z parkiem samochodowym, dlatego te% podczas oceny wyników sprzeda%y samochodowych cz!"ci zamiennych nie mo%na
Bardziej szczegółowoWprowadzenie: Krystyna Gurbiel - Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Ma"ych i &rednich Przedsi'biorstw... 9
SPIS TRE%CI Wprowadzenie: Krystyna Gurbiel - Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Ma"ych i &rednich Przedsi'biorstw... 9 Streszczenie raportu... 11 $. Stan sektora ma!ych i "rednich
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XXXI/237/05 Rady Miejskiej yrardowa z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie: Karty współpracy Miasta yrardów z Organizacjami Pozarzdowymi.
UCHWAŁA Nr XXXI/237/05 Rady Miejskiej yrardowa z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie: Karty współpracy Miasta yrardów z Organizacjami Pozarzdowymi. Na podstawie art. 18 ust. 1 w zwizku z art. 7 ust. 1 pkt
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA WYPEŁNIENIA KARTY PROJEKTU W KONKURSIE NA NAJLEPSZY PROJEKT
INSTRUKCJA WYPEŁNIENIA KARTY PROJEKTU W KONKURSIE NA NAJLEPSZY PROJEKT Rubryka 1 Nazwa programu operacyjnego. W rubryce powinien zosta okrelony program operacyjny, do którego składany jest dany projekt.
Bardziej szczegółowoPOLITYKA EKOINNOWACYJNA UNII EUROPEJSKIEJ
POLITYKA EKOINNOWACYJNA UNII EUROPEJSKIEJ Katowice, dnia 17 maja 2012 rok Wyzwaniem w zakresie innowacji w obecnym stuleciu będzie wydłużenie okresu wykorzystywania zasobów osiąganie więcej mniejszym kosztem
Bardziej szczegółowoSektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006
Załcznik nr 5 WZÓR MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006 Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w ramach działania 1.4:
Bardziej szczegółowoArt. 1. W ustawie z dnia 20 pa dziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nast puj ce
Art. 1. W ustawie z dnia 20 padziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) art. 4 i 5 otrzymuj brzmienie: "Art. 4. 1. Rada
Bardziej szczegółowoRegulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku
Regulamin Europejskiej Sieci Prewencji Kryminalnej z dnia 25 czerwca 2001 roku Krajowi Przedstawiciele Sieci, Uwzgldniajc Decyzj Rady Unii Europejskiej z 28 maja 2001 roku ( dalej nazywanej Decyzj Rady
Bardziej szczegółowoPROBLEMY OCHRONY RODOWISKA W KRAJOWYM SEKTORZE ENERGETYCZNYM
PROBLEMY OCHRONY RODOWISKA W KRAJOWYM SEKTORZE ENERGETYCZNYM Specyficzna działalno przedsibiorstw energetycznych powoduje ich silne oddziaływanie na rodowisko naturalne. Sektor energetyczny jest uznawany
Bardziej szczegółowoPLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE. Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r.
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r. Gospodarka niskoemisyjna co to takiego? Gospodarka niskoemisyjna (ang. low emission economy)
Bardziej szczegółowoRZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA
Projekt z dnia 22.03.2006 Załcznik do uchwały Nr Rady Ministrów z dnia r. RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA 1 Wstp Rzdowy program wyrównywania warunków
Bardziej szczegółowoEnergetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
Bardziej szczegółowoPROCEDURAUSTALANIA KRYTERIÓW WYBORU OPERACJI I ICH ZMIANY
Załcznik nr 11 do Wniosku o wybór Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2016-2023 PROCEDURAUSTALANIA KRYTERIÓW WYBORU OPERACJI I ICH ZMIANY I. CEL PROCEDURY: 1 Celem Procedury jest okrelenie sposobu ustalania
Bardziej szczegółowo1. Wstp. Załcznik nr.1 do uchwały Nr XXXII/259/05 Rady Powiatu w Krasnymstawie z dnia 24 listopada2005r.
Załcznik nr.1 do uchwały Nr XXXII/259/05 Rady Powiatu w Krasnymstawie z dnia 24 listopada2005r. Wieloletni program współpracy samorzdu Powiatu Krasnostawskiego z organizacjami pozarzdowymi oraz z podmiotami
Bardziej szczegółowoWymagania EMAS II. Andrzej Ociepa Ekoekspert Sp. z o.o. Główny Specjalista Forum ISO 14000 Prezes Stowarzyszenia
Wymagania EMAS II Andrzej Ociepa Ekoekspert Sp. z o.o. Główny Specjalista Forum ISO 14000 Prezes Stowarzyszenia Cele systemu zarzdzania rodowiskowego Podstawowym celem zaprojektowania i wdroenia systemu
Bardziej szczegółowoROZPORZDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia... 2006 r.
Projekt z dnia 8 listopada 2006 r. ROZPORZDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia... 2006 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zada umoliwiajcych
Bardziej szczegółowoł # &! $ ł! %! & % ł % ł
ł ł! " ł ł #ł! $! % ł # &! $ ł!%! & % ł % ł ł '( Grupy odbiorców ciepła i energii elektrycznej charakterystyka Działania energooszczdne Stan techniczny obiektów i przeprowadzone modernizacje Przewidywany
Bardziej szczegółowoAndrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych
Andrzej Kalski Biuro do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych ! Liczba substancji istniejcych, ujtych w EINECS 100 106 substancji Liczba substancji obecnych w obrocie około 30 000 70 000 substancji
Bardziej szczegółowoNowe perspektywy finansowania inwestycji poprawiających efektywność energetyczną. Departament Funduszy Europejskich Wisła, 4 kwietnia 2019
Nowe perspektywy finansowania inwestycji poprawiających efektywność energetyczną Departament Funduszy Europejskich Wisła, 4 kwietnia 2019 KE o efektywności energetycznej w Polsce Kluczowym czynnikiem,
Bardziej szczegółowoPROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU OPOLSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZCYMI DZIAŁALNO POYTKU PUBLICZNEGO NA ROK 2007
Załcznik Do Uchwały Nr... Rady Powiatu Opolskiego z dnia...2007r. PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU OPOLSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZCYMI DZIAŁALNO POYTKU PUBLICZNEGO NA ROK 2007
Bardziej szczegółowoNadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005
Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Warszawa, maj 2006 Spis treci Wprowadzenie...3 Cz I Zbiorcze wykonanie budetów jednostek samorzdu terytorialnego...7 1. Cz operacyjna...7
Bardziej szczegółowoROZPORZDZENIE (WE) NR 141/2000 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie sierocych produktów leczniczych
ROZPORZDZENIE (WE) NR 141/2000 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie sierocych produktów leczniczych PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzgldniajc Traktat ustanawiajcy
Bardziej szczegółowoPROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA. Zagadnienia, problemy, wskazania
PROGRAMY OCHRONY POWIETRZA PROGRAMY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA Zagadnienia, problemy, wskazania Opracował: mgr inż. Jerzy Piszczek Katowice, grudzień 2009r. I. WPROWADZENIE Praktyczna realizacja zasad zrównoważonego
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ OCHRONY KLIMATU I GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Bytom, 23 grudnia 2014 r. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (2011 rok) cel główny rozwój gospodarki niskoemisyjnej
Bardziej szczegółowoKrajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Zarys koncepcji Dlaczego taki system jest potrzebny?
Krajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Dlaczego taki system jest potrzebny? Zarys koncepcji Sektor technologii rodowiskowych postrzegany jest w Europie i na wiecie jako jeden z najbardziej
Bardziej szczegółowoPolityka innowacyjna Województwa Mazowieckiego
Polityka innowacyjna Województwa Mazowieckiego Konferencja Innowacje w przemyśle a zmiany klimatu Warszawa, dn. 28 maja 2009 r. 1 Warszawa, dn.28 maja 2009 r. Plan prezentacji: Regionalna Strategia Innowacji
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNO INNOWACYJNA I JEJ FINANSOWANIE W SEKTORZE MAŁYCH I REDNICH PRZEDSI BIORSTW W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
DZIAŁALNO INNOWACYJNA I JEJ FINANSOWANIE W SEKTORZE MAŁYCH I REDNICH PRZEDSIBIORSTW W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM We współczesnych warunkach społeczno-gospodarczych rosnca konkurencja na rynku, cigle
Bardziej szczegółowoWstp. Odniesienie do podstawy programowej
! " 1 Wstp Praca dotyczy projektu midzyprzedmiotowego, jaki moe by zastosowany na etapie nauczania gimnazjum specjalnego. Powyszy projekt moe zosta przeprowadzony na zajciach z przedmiotów: informatyka
Bardziej szczegółowoAPAKIET ENERGETYCZNY I INNE REGULACJE PRAWNE ŚWIATOWE TENDENCJE
APAKIET ENERGETYCZNY I INNE REGULACJE PRAWNE ŚWIATOWE TENDENCJE. . Dokąd zmierza świat?... eksploatacja Ziemi Musiało upłynąć 100 tysięcy lat byśmy osiągnęli 1 miliard. Następnie 100 lat byśmy to podwoili.
Bardziej szczegółowoWprowadzenie: Krystyna Gurbiel Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Ma"ych i (rednich Przedsi)biorstw... 9. Streszczenie...
SPIS TRE%CI Wprowadzenie: Krystyna Gurbiel Dyrektor Generalny Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju Ma"ych i (rednich Przedsi)biorstw... 9 Streszczenie... 11 1. Zmiany makroekonomiczne w Polsce w latach
Bardziej szczegółowoProgramy i projekty badawczo-rozwojowe oraz inwestycje współfinansowane ze rodków strukturalnych (działanie 1.4 SPO-WKP)
str. 1 Załcznik Nr 1 Programy i projekty badawczo-rozwojowe oraz inwestycje współfinansowane ze rodków strukturalnych (działanie 1.4 SPO-WKP) Działanie 1.4 Wzmocnienie współpracy midzy sfer badawczo-rozwojow
Bardziej szczegółowoPROJEKT PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA OLSZTYNA KONSULTACJE SPOŁECZNE
PROJEKT PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA OLSZTYNA 06.05.2015 KONSULTACJE SPOŁECZNE 1 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Ważne fakty 3. O Planie gospodarki niskoemisyjnej 4. Inwentaryzacja emisji
Bardziej szczegółowoROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r.
ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzgldniajc
Bardziej szczegółowoBanki spółdzielcze na tle systemu finansowego w Polsce
Banki spółdzielcze na tle systemu finansowego w Polsce 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Banki komercyjne Spółdzielcze Kasy Oszczdnociowo-Kredytowe Fundusze
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu
Program ochrony środowiska Powiat Strzelce Opolskie Spis treści str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka opracowania... 4 1.3. Informacje
Bardziej szczegółowoAutorzy opracowania 1 : Witold Wołoszyn Tomasz Furtak
Autorzy opracowania 1 : Witold Wołoszyn Tomasz Furtak Prognoza została wykonana na zlecenie Biura Planowania Przestrzennego w Lublinie. Zamieszczone w niniejszym opracowaniu opinie i pogldy odzwierciedlaj
Bardziej szczegółowoOgraniczanie emisji gazów cieplarnianych z sektora transportu. dr inŝ. Olaf Kopczyński Z-ca Dyrektora Departament Ochrony Powietrza
Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych z sektora transportu dr inŝ. Olaf Kopczyński Z-ca Dyrektora Departament Ochrony Powietrza Główne dokumenty strategiczne w zakresie redukcji emisji z sektora transportu
Bardziej szczegółowoGospodarka niskoemisyjna
Pracownia Badań Strategicznych, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Gospodarka niskoemisyjna dr hab. Joanna Kulczycka, prof. AGH, mgr Marcin Cholewa Kraków, 02.06.2015
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej integruje dotychczasowe zadania Jednostek Samorządu
Bardziej szczegółowoSkd mamy pienidze i na co je wydajemy
BUKOWNO 2009 PRZEJRZYSTA POLSKA Skd mamy pienidze i na co je wydajemy INFORMATOR BUDETOWY O DOCHODACH I WYDATKACH GMINY BUKOWNO W LATACH 2007-2009 1 !" #$ # %&# #" '# " " $#%#&'# Czym jest budet miasta?
Bardziej szczegółowoEMAS równowanik czy uzupełnienie ISO 14001?
Materiały na konferencj Systemy zarzdzania w energetyce 27-29.04.2004, Szczyrk Andrzej Ociepa Polskie Forum ISO 14000 Prezes Stowarzyszenia Ekoekspert Sp. z o.o., Warszawa Główny Specjalista EMAS równowanik
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 1444/19 ZARZDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 8 sierpnia 2019 r.
UCHWAŁA Nr 1444/19 ZARZDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 8 sierpnia 2019 r. w sprawie ustalenia terminu i miejsca składania wniosków o przyznanie pomocy dla działania Podstawowe usługi i odnowa wsi na
Bardziej szczegółowoSkierniewice, 18.02.2015 r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Skierniewice, 18.02.2015 r. 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej 2 Agenda spotkania 1. Czym jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej i w jakim celu się go tworzy? 2. Uwarunkowania krajowe i międzynarodowe 3. Szczególne
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 215/08 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 13 padziernika 2008 roku
Uchwała Nr 215/08 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 13 padziernika 2008 roku w sprawie udzielenia przez Województwo Mazowieckie porczenia zobowizania wynikajcego z obligacji emitowanych przez Agencj
Bardziej szczegółowoUrzd przyjazny obywatelom. Kodeks Etyki Pracy zie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego
Urzd przyjazny obywatelom Kodeks Etyki Pracy w Urzdzie zie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego Warszawa 2006 1. Wprowadzenie Potrzeba opracowania i wdroenia w Urzdzie Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego
Bardziej szczegółowoŚrodowisko w polityce spójności Spotkanie plenarne uczestników sieci Partnerstwo: Środowisko dla Rozwoju 8-9 grudnia 2011 r.
Środowisko w polityce spójności Spotkanie plenarne uczestników sieci Partnerstwo: Środowisko dla Rozwoju 8-9 grudnia 2011 r. Agata Payne Dyrektoriat Środowisko Polityka spójności i ocen oddziaływania na
Bardziej szczegółowoWarszawa, luty 2007 rok
SAMORZD WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Program Ochrony rodowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy do 2014 r. Warszawa, luty 2007 rok Na zlecenie Urzdu Marszałkowskiego
Bardziej szczegółowoBIOGOSPODARKA. Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim SZCZECIN 20 \06 \ 2013
SZCZECIN 20 \06 \ 2013 BIOGOSPODARKA Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ 00-529 Warszawa \ tel. +48 (22) 529 27 18 \ fax +48 (22) 628 09 22 BIOGOSPODARKA
Bardziej szczegółowoPrzedstawiciel branży OZE. Podstawy prawne OZE
Przedstawiciel branży OZE Podstawy prawne OZE Co to jest energia odnawialna? odnawialne źródło energii - źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną,
Bardziej szczegółowoEwa Janczar Biuro Geodety Województwa Mazowieckiego. ewa.janczar@bgwm.pl www.bgwm.pl; www.gismazowsza.pl. Wisła 5-7.09 2007 r.
Ewa Janczar Biuro Geodety Województwa Mazowieckiego ewa.janczar@bgwm.pl www.bgwm.pl; www.gismazowsza.pl Wisła 5-7.09 2007 r. Słuba Geodezyjna i Kartograficzna funkcjonuje w realnej rzeczywistoci, ukształtowanej
Bardziej szczegółowo2. Wykonanie zarządzenia powierza się Sekretarzowi Miasta. 3. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
ZARZĄDZENIE Nr 2426/2015 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 07.09.2015 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie przyjęcia Planu gospodarki
Bardziej szczegółowoUCHWA A NR IX/ /2019 RADY GMINY GNIEZNO. z dnia 5 kwietnia 2019 r.
Projekt z dnia 3 kwietnia 2019 r. Zatwierdzony przez... UCHWAA NR IX/ /2019 RADY GMINY GNIEZNO z dnia 5 kwietnia 2019 r. w sprawie przekazania do Wojewódzkiego Sdu Administracyjnego w Poznaniu skargi Wojewody
Bardziej szczegółowoKARTA OCENY JEDNOSTKI NAUKOWEJ
ZAŁACZNIK nr 2 KARTA OCENY JEDNOSTKI NAUKOWEJ Cz A dla dyscyplin: nauki humanistyczne i społeczne Zespół roboczy Komisji Bada na Rzecz Rozwoju... NAZWA JEDNOSTKI I. WYNIKI DZIAŁALNOCI NAUKOWEJ 1. Publikacje
Bardziej szczegółowoEkonomiczne i ekologiczne aspekty segregacji i recyklingu
Ekonomiczne i ekologiczne aspekty segregacji i recyklingu Dr Wojciech Piontek X SPOTKANIE FORUM: Dobre praktyki w gospodarce odpadami WARSZAWA - 26 KWIETNIA 2012 Czemu służy polityka środowiskowa (klimatyczna,
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA
Instrumenty finansowania w zakresie efektywności energetycznej w programach WFOŚiGW we Wrocławiu Aleksander Marek Skorupa Prezes Zarządu WFOŚiGW we Wrocławiu EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA Centralny element
Bardziej szczegółowoZASADY ORGANIZOWANIA WYCIECZEK SZKOLNYCH
ZASADY ORGANIZOWANIA WYCIECZEK SZKOLNYCH 1. Niniejsze zasady organizacji wycieczek szkolnych odnosz si do wszystkich uczniów Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II, w tym równie do uczniów oddziału przedszkolnego.
Bardziej szczegółowoP-IV.ZP.U JR
P-IV.ZP.U.272. 96. 2011.JR Załcznik nr 2 do siwz I. Zamawiajcy: Województwo Mazowieckie II. Przedmiot zamówienia dotyczy: SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Wykonania: Wojewódzkiego Planu Gospodarki
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r.
Uchwała Nr XXVIII/266/2008 z dnia 16 czerwca 2008 r. w sprawie okrelenia warunków i trybu wspierania, w tym finansowego, rozwoju sportu kwalifikowanego przez Gmin Jarocin. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt.15,
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN
Akademia Techniczno Rolnicza w Bydgoszczy Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej MODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN BYDGOSZCZ SULEJÓWEK, 2002. 2 Akademia Techniczno Rolnicza w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoWymagania Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (IPPC)
Wymagania Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (IPPC) Dyrektyw 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze, zwan dalej
Bardziej szczegółowoPROTOKÓŁ DODATKOWY DO KONWENCJI O PRAWACH CZŁOWIEKA I BIOMEDYCYNIE DOTYCZCY TRANSPLANTACJI NARZDÓW I TKANEK POCHODZENIA LUDZKIEGO
PROTOKÓŁ DODATKOWY DO KONWENCJI O PRAWACH CZŁOWIEKA I BIOMEDYCYNIE DOTYCZCY TRANSPLANTACJI NARZDÓW I TKANEK POCHODZENIA LUDZKIEGO Preambuła Pastwa Członkowskie Rady Europy, inne Pastwa i Wspólnota Europejska,
Bardziej szczegółowoProgram rewitalizacji obszarów po-wojskowych w Gnienie
Program rewitalizacji obszarów po-wojskowych w Gnienie Tło historyczne Miasto Gniezno liczce 70 tys. mieszkaców połoone jest w centrum Niziny Wielkopolsko - Kujawskiej na Pojezierzu Gnienieskim - otaczaj
Bardziej szczegółowoFundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.
Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 3 kwietnia 2013 r. Dokumenty strategiczne KOMUNIKAT KOMISJI EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
Bardziej szczegółowoWydział Programowania Rozwoju i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Katowice, 2 grudzień 2004
KSZTAŁTOWANIE I REALIZACJA POLITYKI ENERGETYCZNEJ NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA STAN OBECNY, PRIORYTETY NA PRZYSZŁOŚĆ W KONTEKŚCIE PROWADZONEJ AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA. Wydział Programowania
Bardziej szczegółowoCELE I ZADANIA RODOWISKOWE Harmonogram działa
CELE I ZADANIA RODOWISKOWE Harmonogram działa Stron 5 WYDANIE I Data wydania: 10.03.2006 r. ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZDZANIA JAKOCI I RODOWISKIEM WG NORMY PN-EN ISO 9001:2000 I PN-EN ISO 14001 Opracowanie
Bardziej szczegółowo! "#$!%&'(#!) "34! /(5$67%&'8#!)
3 4! " #"$ % # " &# & ' & & (! " % &$ #) * & & &*## " & + # % &! & &*),*&&,) &! "& &-&. && *# &) &!/ & *) *&" / &*0 & /$ % &&, # ) *&")",$&%& 1&&2& 3 '! "#$!%&'(#!) % *+ +, - (. /0 *1 ", + 2 + -.-1- "34!
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 180/08 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 8 wrzenia 2008 roku
Uchwała Nr 180/08 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 8 wrzenia 2008 roku w sprawie skargi RED Real Estate Development Alpha Sp. z o.o. na Rozporzdzenie Nr 50 Wojewody Mazowieckiego z dnia 7 sierpnia
Bardziej szczegółowoStrategia ochrony powietrza w UE Handel emisjami.
Strategia ochrony powietrza w UE Handel emisjami. Norbert Łukasiak 1 Produkcja i uŝytkowanie energii powodują szereg negatywnych oddziaływań na środowisko. NajpowaŜniejsze z nich związane są z emisją do
Bardziej szczegółowoInformacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy
Informacja i Promocja Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Spis treci 1. Wstp... 3 2. Ogólne działania informacyjno - promocyjne... 3 3. Działania informacyjno-promocyjne projektu... 4
Bardziej szczegółowoProblemy pozyskiwania rodków unijnych przez polskie jednostki samorzdowe
Prof. dr hab. Elbieta Kornberger-Sokołowska Uniwersytet Warszawski Problemy pozyskiwania rodków unijnych przez polskie jednostki samorzdowe 1. Zgodnie z art. 158 Traktatu ustanawiajcego Wspólnot Europejsk
Bardziej szczegółowoUDA-POIG /09-00,
Wrocław: Sukcesywna dostawa drobnego sprztu laboratoryjnego, materiałów i surowców w ramach projektu Geokompozyty sorbujace wod - innowacyjne technologie wspomagajce wegetacj rolin współfinansowanego przez
Bardziej szczegółowo1 Zmiany emisji gazów cieplarnianych w Polsce w latach na tle zmian emisji w krajach UE
1 Zmiany emisji gazów cieplarnianych w Polsce w latach 1990-2005 na tle zmian emisji w krajach UE Skali emisji gazów cieplarnianych i zmian, jakie dokonały się na przestrzeni ostatnich lat w mieście Poznaniu
Bardziej szczegółowoUłatwianie startu młodym rolnikom
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013) Ułatwianie startu młodym rolnikom Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju
Bardziej szczegółowoZał. nr 2 do siwz P-IV.ZP.U JR
SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Zał. nr 2 do siwz P-IV.ZP.U.272. 73. 2011.JR I. Zamawiajcy: Województwo Mazowieckie II. Przedmiot zamówienia dotyczy: Wykonania: Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami
Bardziej szczegółowoWPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA FINANSE JEDNOSTEK SAMORZ DU TERYTORIALNEGO NA PRZYKŁADZIE POWIATU GOLENIOWSKIEGO
WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA FINANSE JEDNOSTEK SAMORZDU TERYTORIALNEGO NA PRZYKŁADZIE POWIATU GOLENIOWSKIEGO Utworzone, w ramach reformy ustroju terytorialnego z 1998 r., powiaty funkcjonuj w Polsce jako
Bardziej szczegółowoW ramach podstawowej działalnoci operacyjnej projekt przewiduje uporzdkowanie zasad finansowania, w aspekcie kwalifikowania przychodów i kosztów, w
UZASADNIENIE Projekt rozporzdzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej uczelni publicznych stanowi wykonanie delegacji ustawowej wynikajcej z art. 105 ustawy z dnia 27 lipca
Bardziej szczegółowoSektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006
WZÓR Załcznik nr 6 MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006 Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w ramach działania 1.5:
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2050 roku. Warszawa, sierpień 2014 r.
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku Warszawa, sierpień 2014 r. 2 Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Strategia BEiŚ: została przyjęta przez Radę Ministrów 15 kwietnia 2014 r. (rozpoczęcie prac
Bardziej szczegółowoProgram HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu
Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu Rafał Rowiński, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce Inwestycje w badania i rozwój są jednym ze sposobów wyjścia z kryzysu gospodarczego. Średni
Bardziej szczegółowoKomunikat Londyski. W kierunku Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyszego: odpowied na wyzwania w zglobalizowanym wiecie
Komunikat Londyski 18 maja 2007 W kierunku Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyszego: odpowied na wyzwania w zglobalizowanym wiecie 1. Wprowadzenie 1.1 My, Ministrowie odpowiedzialni za szkolnictwo wysze
Bardziej szczegółowo