Joanna Wieczorek (ur. 1990) mgr politologii, aktualnie uczestniczka studiów doktoranckich na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w

Transkrypt

1

2 Joanna Wieczorek (ur. 1990) mgr politologii, aktualnie uczestniczka studiów doktoranckich na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w dziedzinie Nauk o Polityce. Interesuje się przede wszystkim zjawiskami związanymi z współczesnymi mediami, zwłaszcza polskimi, i w tym kierunku prowadzi swoje badania. Hobbystycznie zajmuje się rysownictwem i malarstwem, a także literaturą popularną.

3

4

5 Z czego wynika wysoka oglądalność serwisów informacyjnych? Przyczyna tkwi przede wszystkim w specyficznej relacji z odbiorcą. Bezpośredni kontakt z widzem, poprzez rytuały powitania i pożegnania, zapowiedzi kolejnych materiałów. Wrażenie prywatnej rozmowy, poprzez zwracanie się do widza, żartowanie na antenie. Efekt aktualności tzw. informacje z ostatniej chwili. Widz ma wrażenie, że jest naocznym świadkiem przestawianych zdarzeń. Tematy sensacyjne, przyciągają uwagę mas. kontrowersyjne, które

6 Personalizacja pokazywanie poszczególnych wypadków, często wyrwanych z kontekstu. Nastawienie na wydarzenia negatywne, jako atrakcyjne dla widza. Obrazowość - poparcie relacji zdjęciami i nagraniami z miejsca wydarzenia. Prostota nastawienie na nieskomplikowane wiadomości, łatwe w odbiorze. Retoryka live bezpośrednie relacje z wydarzeń, podkreślanie wagi materiałów na żywo. Selektywność ustalanie hierarchii ważności informacji przez nadawców.

7 Wyróżnia się trzy podstawowe typy ról pełnionych w wiadomościach telewizyjnych: Prezenter swoisty narrator, który czuwa nad różnorodnością wyborów tematycznych, co pociąga za sobą wybiórczość proponowanych treści. Pełni funkcję fatyczną, nastawioną na kontakt z odbiorcą. Prezentuje się widzowi jako osoba uprawniona do mówienia prawdy, jest więc autorytetem medialnym. Bohaterowie materiałów występujący w materiałach, opracowanych przez dziennikarzy. Coraz częściej są nimi postacie negatywne. Odbiorca funkcjonujący jako widz realny i wirtualny. Prowadzący zwracają się do niego, rozmawiają z nim na antenie, komentują dla niego wydarzenia i szukają nowych źródeł informacji. Pozostaje on jednocześnie w pozycji obserwatora, którego telewizja może monitorować i kształtować jego sposób myślenia.

8 Obrazy pokazywane w wiadomościach telewizyjnych są zainscenizowane, wycinkowe i przede wszystkim zinterpretowane. Operator kamery, aby zarejestrować zdarzenie, musi je niejako ustrukturalizować. Patrzy też z konkretnej perspektywy, co ma wpływ na jego materiał. Aby mógł zostać wyemitowany, podlega obróbce, co wiąże się z koniecznością jego pocięcia i zmontowania. W ten sposób powstają zupełnie nowe treści. Można więc powiedzieć, że wiadomości są w dużej mierze fikcją. Wypowiedzi narracyjne mają z kolei za zadanie zbudować pewną fabułę. A wszystko po to, aby zainteresować widza.

9 Nadawcy telewizyjni coraz częściej upodabniają strukturę wiadomości do struktury przekazu reklamowego. Jego najbardziej charakterystycznym elementem są zapowiedzi tematów na początku programu. Mają one za zadanie zatrzymać uwagę odbiorcy i zainteresować go konkretnym hasłem. Zostaje ono rozpakowane w trakcie programu.

10 Coraz częściej wiadomości mają niewiele wspólnego z obiektywną prezentacją faktów. Są widowiskiem przekazującym informacje w sposób wybiórczy i spreparowany, zgodnie z zasadami reality show. Dawanie widzowi wrażenia bezpośredniego kontaktu i realności przedstawianych treści ma wzmocnić jego zainteresowanie i lojalność. Tymczasem przedstawiany obraz rzeczywistości jest mocno wykrzywiony.

11 Programy informacyjne sprawiają wrażenie bezpośredniej relacji, która jest przerywana prefabrykowanymi przekazami. Prośby o komentarz kierowane do korespondentów i ekspertów wpisują się jednoznacznie w formułę talk-show. Wzmacnia ją jeszcze bardziej sam prowadzący, który inicjuje rozmowę z widzem, zwraca się bezpośrednio do niego.

12 Postęp techniki doprowadził do wprowadzenia profesjonalnego montażu materiałów przedstawianych w serwisach informacyjnych. Nadawcy sięgnęli po środki właściwe dla wideoklipów. Charakterystyczny dla newsów stał się szybki montaż, podporządkowanie akcji rytmowi muzycznemu i zestawianie różnorodnych obrazów. Ma to przyciągać odbiorcę, jako naturalnego obserwatora.

13 W ostatnich latach na popularności zyskały napisy ekranowe, charakterystyczne przede wszystkim dla stacji informacyjnych, np. TVN24, czy TVP Info. Pasek informacyjny znajduje się u dołu ekranu. Pojawiają się na nim krótkie informacje. Zapewnia on więc dostęp do bieżących informacji z kraju i świata. Występuje w takich przekazach również belka informacyjna, na której wyświetlają się napisy identyfikujące konkretne osoby, nagłówki materiałów, a także krótkich wypowiedzi uczestników. Sprawiają one, że widz, który nie oglądał od początku programu, może szybko zorientować się w jego treści.

14 Tendencja do czynienia z wiadomości show wpłynęła na zwiększenie liczby materiałów drastycznych i sensacyjnych. Są one dla widza atrakcyjne, ponieważ cechują się jednoznacznością, zaskoczeniem i utwierdzają odbiorcę w postrzeganej wizji świata. Żyje on w przekonaniu o ogromnej przestępczości i częstych tragediach ludzkich, co nie odpowiada rzeczywistości.

15 Na jakiej podstawie dziennikarze decydują, które newsy powinny znaleźć się w serwisie informacyjnym, a które nie? Dlaczego niektóre informacje są ważniejsze od innych? Wyselekcjonowane fragmenty rzeczywistości, które pojawiają się w wiadomościach telewizyjnych, tak naprawdę nie są wydarzeniami. To efekt licznych zabiegów ze strony nadawców. Większość realnych zdarzeń jest rozciągnięta w o wiele szerszym kontekście, niż pokazują to media. Chcąc przedstawić materiał w telewizji, realizatorzy skracają przekaz, próbując wyciągnąć ich kwintesencję. Przez to sprawiają jednak, że wizja świata jest niepełna i wykrzywiona. Poprzez stosowanie formuły rozrywkowej, nadawcy manipulują informacją, naginają ją do własnych celów. Dodatkowo na niektóre kwestie poświęcają więcej czasu, nadając im tym samym status ważnych. Inne natomiast całkowicie pomijają. Przeciętny widz kompletnie nie zdaje sobie z tego sprawy i przyjmuje to, co widzi w telewizji za realne. Na tej podstawie kształtuje swoje poglądy i zachowania. Można więc powiedzieć, że media uczyniły z mas własne marionetki

16 Kult newsów w telewizji doprowadził do zalewu informacji ze wszystkich stron. Czy to jednak oznacza, że posiadamy wiedzę o otaczającym nas świecie? Tak naprawdę prowadzi to do kompletnej dezorientacji odbiorcy, ponieważ informacja wyrwana z kontekstu nie może prowadzić do jakiegokolwiek poznania. Widz często utożsamia informację z wiedzą. Wiedza to uporządkowane informacje, osadzone w szerszym kontekście, które skłaniają do dalszych poszukiwań. Ich nadmiar wcale nie zbliża nas do jakiejkolwiek mądrości. Oglądanie wiadomości telewizyjnych nie sprzyja lepszemu rozumieniu świata, ponieważ trwają one zbyt krótko w pamięci odbiorcy, szybko zastępowane innymi. Stanowi to więc swoiste zagrożenie dla wszystkich użytkowników mediów, czyli tak naprawdę każdego z nas.

17 Bynajmniej nie wnioskuję zaprzestania oglądania wiadomości telewizyjnych. Warto jednak pamiętać o kilku kwestiach: Przystępując do oglądania należy pamiętać, co jest ważne. To my mamy decydować o hierarchii zdarzeń, a nie podlegać tej stworzonej przez media Należy zwracać uwagę na język prezenterów. Pamiętajmy, że wiadomości to przede wszystkim show! Warto sięgać po tytuły prasowe. Pozwala to na poznanie różnych punktów widzenia i szerszych kontekstów zdarzeń. Krytyczne podejście do wiadomości telewizyjnych pozwala na dostrzeżenie wielu elementów manipulacyjnych. W ten sposób łatwiej jest się uchronić przed ich wpływem.

18 Godzic, W. (1999). Wiadomości telewizyjne jako mydlana opera da mężczyzn. Zeszyty prasoznawcze, 1-2 ( ), s Godzic, W. (2004). Telewizja i jej gatunki po Wielkim Bracie. Kraków: Wydawnictwo Universitas. Gwóźdź, A. (1990). Dziennik telewizyjny tekst i działanie komunikacyjne. Rekonesans. W: A. Gwóźdź (red.), Między obrazem a narracją. Szkice z teorii telewizji (s. 9-25). Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze. Łuszczek, K. (2004). Nowoczesna telewizja, czyli bliskie spotkania z kulturą masową. Tychy: Wydawnictwo Maternus Media. Ogonowska, A. (2006). Voyeuryzm telewizyjny. Między ontologią telewizji a rzeczywistością telewidza. Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP. Więczkowska, M. (2012). Co wciąga twoje dziecko?. Kraków: Wydawnictwo M. Wolańska, E. (2011). Rodzaje i funkcje napisów ekranowych w programach stacji TVN24. W: M. Jeziński (red.), Nowe media w systemie komunikowania: edukacja, cyfryzacja (s ). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Wulff-Nienhüser, M. (1987). Wiadomości jako tekst: dramaturgia i inscenizacja. Przekazy i opinie, 1-2 (47-48), s