Integrated Management Services Sp. z o.o. IMS Sp. z o.o. ul. Kornela Ujejskiego 4/ Wrocław tel./fax (71) ims@ims.org.

Transkrypt

1 Integrated Management Services Sp. z o.o. IMS Sp. z o.o. ul. Kornela Ujejskiego 4/ Wrocław tel./fax (71) ims@ims.org.pl EKSPERTYZA DOTYCZĄCA WPŁYWU PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNEGO PN. ZBIORNIKI MAŁEJ RETENCJI WODNEJ, GM. CZERWIEŃSK ZBIORNIK STRUŻYNA I ZBIORNIK CZERWIEŃSK NA STAN WÓD W ROZUMIENIU ART. 4 UST. 1 W ZWIĄZKU Z ART. 4 UST. 7 RAMOWEJ DYREKTYWY WODNEJ Autorzy: mgr Ryszard Koślacz koordynator tematu dr Jan Błachuta mgr Urszula Domańska mgr inż. Mateusz Koślacz mgr Julia Koziołek mgr Michał Mazurek dr Joanna Picińska-Fałtynowicz mgr Artur Robak WYKONANO NA ZAMÓWIENIE LUBUSKIEGO ZARZĄDU MELIORACJI I URZĄRZEŃ WODNYCH W ZIELONEJ GÓRZE Wrocław, luty 2012

2 SPIS TREŚCI 1. Podstawy formalne opracowania Cel i zakres opracowania Metodyka wykonania ekspertyzy w oparciu o instrukcje KZGW Identyfikacja celu ochrony wód (KROK I) Identyfikacja oddziaływań na cele ochrony wód (KROK II) Zestawienie wykorzystanych opracowań, dokumentów i aktów prawnych Definicje i pojęcia Opis przedsięwzięcia inwestycyjnego Charakterystyka ogólna Szczegółowy opis przedsięwzięcia inwestycyjnego Zidentyfikowanie JCWP, w obrębie której zlokalizowane jest przedsięwzięcie inwestycyjne, jej kategorii oraz wyznaczonego dla niej celu środowiskowego Uszczegółowienie danych na temat określonego celu środowiskowego Identyfikacja czynników oddziaływania przedsięwzięcia na elementy jakości wód Określenie na jakie elementy jakości wód i ich składowe będzie oddziaływała inwestycja Ocena aktualnego stanu JCWP Dokonanie oceny wpływu realizacji przedsięwzięcia na osiągnięcie celów środowiskowych Wnioski Zespół autorski INDEKS SKRÓTÓW GZWP Główny Zbiornik Wód Podziemnych JCWP Jednolita część wód powierzchniowych LRPO Lubuski Regionalny Program Operacyjny PGWDO Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry RDW Dyrektywa 2000/60/WE (Ramowa Dyrektywa Wodna) SCWP Scalona część wód SFD Standardowy Formularz Danych (dla sieci Natura 2000) 2

3 1. Podstawy formalne opracowania Podstawę formalną niniejszego opracowania pn. Ekspertyza dotycząca wpływu przedsięwzięcia inwestycyjnego pn. Zbiorniki małej retencji wodnej, gm. Czerwieńsk zbiornik Strużyna i zbiornik Czerwieńsk na stan wód w rozumieniu art.4 ust.1 w związku z art.4 ust.7 Ramowej Dyrektywy Wodnej stanowi umowa nr Mp-402/45/2012 zawarta 8 lutego 2012 r. między Lubuskim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze jako Zamawiającym, a spółką Integrated Management Services Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu jako Wykonawcą. 2. Cel i zakres opracowania Celem opracowania ekspertyzy w zakresie oceny wpływu/oddziaływania przedsięwzięcia na cele ochrony wód w rozumieniu art. 4 ust. 1 Ramowej Dyrektywy Wodnej (Dz. U. L327 z 22 grudnia 2000 r., zwanej dalej RDW) jest stwierdzenie czy analizowane przedsięwzięcie inwestycyjne pn. Zbiorniki małej retencji wodnej, gmina Czerwieńsk - zbiornik Strużyna i zbiornik Czerwieńsk jest zgodne ze obecnym stanem prawnym, a w szczególności z art. 4 ust. 7 RDW oraz art. 38j ustawy prawo wodne. 3. Metodyka wykonania ekspertyzy w oparciu o instrukcje KZGW Zasady opracowywania ekspertyzy w zakresie oceny wpływu/oddziaływania przedsięwzięcia na cele ochrony wód w rozumieniu art. 4 ust. 1. w związku z art. 4 ust. 7 RDW zostały określone w instrukcji pt. Zasady weryfikacji przesłanek z art. 4 ust. 7 Ramowej Dyrektywy Wodnej w odniesieniu do przedsięwzięć przeciwpowodziowych realizowanych w stanie prawnym obowiązującym przed i po 18 marca 2011 r. wraz z wytycznymi do oceny wpływu/oddziaływania przedsięwzięcia na cele ochrony wód w rozumieniu art. 4 ust. 1. dyrektywy. Instrukcję przygotował Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej w grudniu 2011 r. w związku z dopełnieniem transpozycji do prawa polskiego RDW w zakresie osiągania celów środowiskowych oraz odstępstw od nich dokonanym ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy-prawo wodne oraz niektórych innych ustaw. W efekcie stało się konieczne wypracowanie zasad weryfikacji zgodności zamierzeń inwestycyjnych realizowanych w stanie prawnym sprzed wskazanej nowelizacji i po jej wejściu w życie, szczególnie w związku z odstępstwem z art. 4 ust. 7 RDW w kontekście przedsięwzięć z zakresu zarządzania ryzykiem powodziowym. Opracowana metodyka przedstawia zakres niezbędnych działań, podzielonych na kolejne kroki, pozwalających na ocenę czy przedsięwzięcie jest zgodne z art. 4 ust. 7 RDW oraz z art. 38j Prawa wodnego (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm.). Poszczególne kroki zgodne z instrukcją KZGW zostały przedstawione poniżej. 3.1 Identyfikacja celu ochrony wód (KROK I) W oparciu o informacje ujęte w Programie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza należy wskazać jaki cel ochrony obowiązuje względem części wód podlegającej oddziaływaniom. Stosownie do treści art. 4 ust. 1 lit. a) RDW będą to następujące cele: 3

4 - Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego w przypadku części wód innych niż sztuczne i silnie zmienione, dla których stan określono jako poniżej dobrego - osiągnięcie dobrego potencjału ekologicznego w przypadku sztucznych i silnie zmienionych części wód; - zapobieganie pogarszaniu się stanu części wód innych niż sztuczne i silnie zmienione, dla których stan określono jako dobry; - zapobieganie pogorszeniu się dobrego potencjału ekologicznego w przypadku sztucznych i silnie zmienionych części wód. Jeśli oddziaływanie dotyczy obszarów chronionych w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. c) RDW należy wskazać cele dla danych obszarów. W przypadku, gdy dla danej części wód obowiązuje więcej niż jeden z celów stosownie do art. 4 ust. 2 RDW wskazać należy cel bardziej restrykcyjny. W wykazie jednolitych części wód zawartym z programie gospodarowania wodami dorzecza znajduje się informacja dotycząca statusu jednolitej części wód oraz ocena jego stanu. W oparciu o ten status należy wskazać stosowny cel w świetle art. 4 ust. 1 RDW. W przypadku gdy oddziaływanie przedsięwzięcia może dotyczyć obszarów chronionych w rozumieniu RDW wskazać należy cele dla danych obszarów wyznaczone przepisami szczególnymi. W przypadku stwierdzenia iż dla danej części wód obowiązuje więcej niż jeden z celów należy przyjąć cel bardziej restrykcyjny. Cel ten powinien zostać uzasadniony co do jego charakteru w oparciu o przepisy szczególne. Wynik identyfikacji celu należy uwzględnić w następnym kroku oceny, przedstawionej poniżej. 3.2 Identyfikacja oddziaływań na cele ochrony wód (KROK II) W podanym kroku należy zidentyfikować oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na określone w poprzednim kroku cele ochrony. Należy wyjaśnić ze względu na jakie związki przyczynowo skutkowe zidentyfikowane cele ochrony wód nie mogą zostać osiągnięte wskutek oddziaływań zmian w charakterystyce fizycznej związanych z realizacją przedsięwzięcia. Należy w sposób wyczerpujący wyjaśnić wpływ planowanych zmian w charakterystyce fizycznej części wód na możliwość osiągnięcia celu ochrony wód zidentyfikowanego w poprzednim kroku (z uwzględnieniem celu najbardziej restrykcyjnego). Ekspertyza w tym zakresie powinna obejmować następujący zakres: - Charakterystyka czynników oddziaływania przedsięwzięcia na stan części wód; - Opis stanu istniejącego części wód w zakresie wskaźników podlegających czynnikom oddziaływania (biologicznych, hydromorfologicznych oraz parametrów obowiązujących dla obszarów chronionych na podstawie przepisów szczególnych); - Wpływ czynników oddziaływania na wskaźniki biologiczne, hydromorfologiczne, fizykochemiczne oraz wskaźniki obszarów chronionych właściwe dla osiągnięcia zidentyfikowanego celu ochrony wód. W ramach niniejszej części ekspertyzy należy wyjaśnić czy wskaźniki odpowiednie dla danego celu zostaną osiągnięte lub zachowane w przypadku realizacji przedsięwzięcia. Jako źródła identyfikacji oddziaływań na cele ochrony wód należy wykorzystać: - prognozy oddziaływania na środowisko planów lub programów obejmujących dane zamierzenia inwestycyjne (w zakresie dotyczącym oddziaływania danego przedsięwzięcia w sposób indywidualny lub skumulowany na stan danej części wód); - raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zarówno z etapu decyzji środowiskowej jak i decyzji budowlanej (w zakresie dotyczącym oddziaływania danego przedsięwzięcia w sposób indywidualny lub skumulowany na stan danej części wód); 4

5 - kartę informacyjną przedsięwzięcia, dla którego raport oceny oddziaływania na środowisko może być wymagany w przypadku przedsięwzięć dla których nie przeprowadzano pełnej OOŚ (w zakresie dotyczącym oddziaływania danego przedsięwzięcia w sposób indywidualny lub skumulowany na stan danej części wód); - wszelką inną dokumentację dowodową w sprawach administracyjnych związanych z uzyskiwaniem elementów zgody na realizację przedsięwzięcia, w ramach których analizowane były aspekty oddziaływania na cele ochrony wód (np. operaty wodnoprawne); - decyzje administracyjne składające się na koncepcję zgody na realizację przedsięwzięcia (decyzje środowiskowe, pozwolenia wodnoprawnem decyzje budowlane, ze szczególnym odniesieniem do uzasadnień danych decyzji w zakresie dotyczącym oddziaływania danego przedsięwzięcia w sposób indywidualny lub skumulowany na stan danej części wód); - analizy na potrzeby studium wykonalności oraz wniosku o dofinansowanie w przypadku dużych projektów); - inne dokumenty publikowane i niepublikowane, odnoszące się do analiz oddziaływania danego przedsięwzięcia na cele ochrony wód (w tym protokoły sporządzane w ramach zamówienia usług na prace przedprojektowe i projektowe obejmujące usługi w zakresie opracowania oceny oddziaływania na środowisko). Instrukcja KZGW przedstawia także dalsze kroki (KORK III i IV) w przypadku, gdy stwierdzono zagrożenie nieosiągnięcia celów ochrony wód. W związku, że nie stwierdzono takiego zagrożenia w przypadku omawianego przedsięwzięcia inwestycyjnego nie przedstawiono w niniejszej ekspertyzie dalszego postępowania. 4. Zestawienie wykorzystanych opracowań, dokumentów i aktów prawnych Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Biuro Projektów Inżynierii Środowiska i Melioracji Ekoprojekt Sp. z o.o., maj 2006; Studium wykonalności dla inwestycji Zbiorniki Terenowa Grupa Rzeczoznawców SITWM w Warszawie, wrzesień 2008; Projekt budowlany. Tom I- projekt zagospodarowania terenu, Tom II - architektoniczno budowlany. Biuro Projektów Inżynierii Środowiska i Melioracji Ekoprojekt Sp. z o.o., lipiec 2009; Dokumentacja geologiczno-inżynierska Biuro Projektów Inżynierii Środowiska i Melioracji Ekoprojekt Sp. z o.o., 2005; Zasady weryfikacji przesłanek z art. 4 ust. 7 Ramowej Dyrektywy Wodnej w odniesieniu do przedsięwzięć przeciwpowodziowych realizowanych w stanie prawnym obowiązującym przed i po 18 marca 2011 r. wraz z wytycznymi od oceny wpływu/oddziaływania przedsięwzięcia na cele ochrony wód w rozumieniu art. 4 ust. 1 RDW, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa, grudzień 2011; Decyzja nr GGRiOŚ /15/09 o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia pn. "Zbiorniki małej retencji wodnej, gm. Czerwieńsk - zbiornik Strużyna i zbiornik Czerwieńsk" wydana przez Burmistrza Czerwieńska w dniu 27 kwietnia 2009 r.; Decyzja nr IB.II.EWas /09 o zatwierdzeniu projektu budowlanego i udzieleniu pozwolenia na budowę inwestycji: zbiorniki małej retencji wodnejzbiornik Strużyna i zbiornik Czerwieńsk wydana przez Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim w dniu 4 września 2009; 5

6 Decyzja nr OŚ /09 o cofnięciu decyzji Starosty Zielonogórskiego znak: OŚ /08 z dnia 29 sierpnia 2008 r. oraz decyzja o udzieleniu pozwolenia wodnoprawnego na budowę, przebudowę i rozbiórkę urządzeń wodnych, tj. zbiornika małej retencji "Czerwieńsk" na Kanale Łącza oraz budowę urządzeń wodnych na istniejącym zbiorniku na Kanale Strużyna a także na szczególne korzystanie z wód tj. piętrzenie i retencjonowanie wody w zbiorniku Czerwieńsk w m. Czerwieńsk wydana przez Starostę Zielonogórskiego w dniu 9 lipca 2009 r.; Program gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. (M.P. z 2011 r., nr 40, poz. 451); Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska; PWŚ-KZGW, 2010: Program Wodno-środowiskowy Kraju. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Warszawa; Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. UE.L ); Ustawa z dnia 27 kwietnia 2011 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 ze zm.); Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r., nr 239, poz ze zm.); Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159); Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r., nr 151, poz ze zm.); Ustawa z dnia 3 października 2008 r., o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r., nr 199, poz. 1227, ze zm.); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 2007 r., nr 86, poz. 579); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2011 r., nr 237, poz. 1419); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. z 2010 r., nr 213, poz. 1397); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545); Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. nr 213 poz. 1397). Błachuta J., Rosa J., Wiśniewolski W., Zgrabczyński J., Bartel R., Białokoz W., Borzęcka I., Chybowski Ł., Depowski R., Dębowski P., Domagała J., Drożdżyński K., Hausa P., Kukuła K., Kubacka D., Kulesza K., Ligięza J., Ludwiczak M., Picińska- Fałtynowicz J., Ślisiński K., Witkowski A., Zgrabczyński D., Zgrabczyńska M., 2010: Ocena potrzeb i priorytetów udrożnienia ciągłości morfologicznej rzek w kontekście osiągnięcia dobrego stanu i potencjału części wód w Polsce. KZGW-Biprowodmel, Poznań. 6

7 Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zalewski J., 2005: Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Błachuta J., Jarząbek A., Kokoszka R., Sarna S., 2006: Weryfikacja wskaźników dla przeprowadzenia oceny stanu ilościowego i morfologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wraz ze zmianą ich wartości progowych dla uściślenia wstępnego wyznaczenia silnie zmienionych części wód. KZGW, Warszawa. Kowalczyk P., Nieznański P. Stańko R., Mas F.M. Sanz M.B. 2009, Natura 2000 a Gospodarka Wodna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 5. Definicje i pojęcia W celu przybliżenia stosowanych w opracowaniu pojęć i definicji, a także zagadnień problemowych przytoczono je na podstawie obowiązujących ustaw w szczególności z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm.) oraz rozporządzeń wykonawczych do powyższej ustawy a także Dyrektywy 2000/60WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. UE.L ), zwanej dalej Ramową Dyrektywą Wodną-RDW). Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) to oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych taki jak (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm. art. 9, ust. 1, pkt 4c): a) jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny; b) sztuczny zbiornik wodny; c) struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich część; d) morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub wody przybrzeżne. Wody powierzchniowe dzielą się na kategorię: ciek, jezioro, wody przejściowe, wody przybrzeżne, a te z kolei ze względu na uwarunkowania fizycznogeograficzne dzieli się na typy. W Polsce w przypadku cieków naturalnych wyszczególniono 26 typów rzek (np. potok tatrzański krzemianowy, mała rzeka wyżynna krzemianowa zachodnia, mała rzeka wyżynna węglanowa, potok nizinny piaszczysty, wielka rzeka nizinna). Podział na typy wód powierzchniowych, z podziałem na kategorie tych wód przedstawia Załącznik nr 6 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549). Typy wód powierzchniowych określone zostały na podstawie załącznika II RDW Silnie zmieniona część wód, wg definicji RDW, oznacza część wód powierzchniowych, których charakter został znacznie zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka. Definicja podana w Prawie wodnym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm. art. 9, ust. 1, pkt 13d) określa, że jest to jednolita część wód powierzchniowych, której charakter został w znacznym stopniu zmieniony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka. Kryteria wyznaczania JCWP jako sztucznych bądź silnie zmienionych precyzuje art.38h ustawy Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm. art. 9, ust. 1, pkt 13d), który stanowi transpozycję art. 4 ust. 3 RDW. Wyznaczenie JCWP jako sztucznej lub silnie zmienionej wymaga szczegółowego uzasadnienia w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i podlega weryfikacji co 6 lat (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm. art. 38h, ust. 2). 7

8 Celem ochrony wód jest utrzymywanie lub poprawa jakości wód oraz biologicznych stosunków wodnych w środowisku wodnym i na terenach podmokłych (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm. art. 38 ust. 2) Cele środowiskowe określa się dla: Jednolitych części wód powierzchniowych niewyznaczonych jako sztucznie lub silnie zmienione; Sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych Jednolitych części wód podziemnych; Obszarów chronionych, do których zalicza się (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm. art. 113, ust. 4): jednolite części wód, przeznaczonych do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia; obszary przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu gospodarczym; jednolite części wód przeznaczonych do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych; obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych,; obszary narażone na zanieczyszczenia związkami azotu, pochodzącymi ze źródeł rolniczych; obszary przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie. Cele środowiskowe dla wód powierzchniowych, podziemnych oraz obszarów chronionych określa RDW w art. 4. ust. 1. Zgodnie z tym artykułem, w odniesieniu do wód powierzchniowych oraz podziemnych Państwa Członkowskie: -wdrażają konieczne środki, aby zapobiec pogorszeniu się stanu wszystkich części wód powierzchniowych; -chronią, poprawiają i przywracają wszystkie części wód powierzchniowych, mając na celu osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie RDW; -chronią i poprawiają wszystkie sztuczne i silnie zmienione części wód w celu osiągnięcia dobrego potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia w życie RDW; -wdrażają konieczne środki w celu stopniowego redukowania zanieczyszczenia substancjami priorytetowymi i zaprzestania lub stopniowego eliminowania emisji, zrzutów i strat niebezpiecznych substancji priorytetowych bez uszczerbku dla stosownych umów międzynarodowych. Dla obszarów chronionych Państwa Członkowskie osiągają zgodność ze wszystkimi normami i celami najpóźniej w ciągu 15 lat od dnia wejścia RDW, chyba że ustalono inaczej w prawodawstwie wspólnotowym, w ramach którego zostały ustalone poszczególne obszary chronione. RDW dopuszcza pewne odstępstwa od wymienionych celów, wymienione w art. 4 pkt 4, 5, 6, 7. Derogację dopuszczalne są jednak tylko gdy ich zastosowanie nie przeszkadza w osiągnięciu celów RDW w innych częściach wód w tym samym dorzeczu i jest zgodne z wdrażaniem innego prawodawstwa wspólnotowego dotyczącego ochrony środowiska (art. 4 pkt 8) oraz stosowanie derogacji gwarantuje taki sami poziom bezpieczeństwa jak istniejące prawodawstwo wspólnotowe. 8

9 W art. 4 ust. 4 RDW wskazuje, że terminy ustalone na mocy ust. 1 mogą być przedłużone dla stopniowego osiągnięcia celów dla części wód, pod warunkiem, że nie zachodzi dalsze pogarszanie się stanu zmienionej części wód, gdy wszystkie z następujących warunków są spełnione: a) Państwa Członkowskie ustalają, że wszystkie niezbędne poprawy stanu części wód nie mogą być w sposób racjonalny osiągnięte w okresie czasu wymienionym w tym ustępie ze względu na przynajmniej jedną z następujących przyczyn: i) ze względu na możliwości techniczne skala wymaganych popraw może być osiągnięta tylko w etapach przekraczających określony czas; ii) zakończenie poprawy w tej skali czasowej byłoby nieproporcjonalnie kosztowne; iii) naturalne warunki nie pozwalają na zgodne z czasem poprawienie się stanu części wód. b) Przedłużenie terminu oraz jego przyczyny są szczegółowo określone i wyjaśnione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu. c) Przedłużenie powinno być ograniczone do maksimum dwóch dalszych uaktualnień planu gospodarowania wodami w dorzeczu, z wyjątkiem przypadków gdy warunki naturalne uniemożliwiają osiągnięcie celów w tym okresie. e) Podsumowanie środków wymaganych, które są przewidywane jako konieczne do spowodowania, żeby część wód przywracana była stopniowo do wymaganego stanu w przedłużonym terminie, przyczyny dla każdego znacznego opóźnienia w czynieniu tych działań operacyjnymi, oraz oczekiwany harmonogram ich wdrożenia jest wymieniony w planie gospodarowania wodami w dorzeczu. Przegląd wdrożenia tych środków i podsumowanie każdych dodatkowych jest włączane w uaktualnienia planu gospodarowania wodami w dorzeczu. W art. 4 ust. 5 RDW wskazuje, że Państwa Członkowskie mogą zmierzać do osiągnięcia mniej restrykcyjnych celów środowiskowych niż te wymagane na mocy ust. 1, dla określonych części wód, w przypadku gdy jest on tak zmieniony przez działalność człowieka, jak ustalono zgodnie z art. 5 ust. 1, lub jego warunki naturalne są takie, że osiągnięcie tych celów byłoby niemożliwe lub nieproporcjonalnie kosztowne, a wszystkie z następujących warunków są spełnione: a) potrzeby ekologiczne lub społeczno-ekonomiczne zaspakajane przez taką działalność człowieka nie mogą być osiągnięte za pomocą innych środków, które są znacznie korzystniejszą opcją środowiskową, niepowodującą nieproporcjonalnych kosztów; b) Państwa Członkowskie zapewniają, że: dla wód powierzchniowych jest osiągnięty najlepszy możliwy stan ekologiczny i chemiczny przy wpływach, których nie można było racjonalnie uniknąć na skutek charakteru działalności człowieka czy zanieczyszczenia, dla wód podziemnych, zachodzą możliwie najmniejsze zmiany dobrego stanu wód podziemnych, przy wpływach, których nie można było racjonalnie uniknąć na skutek charakteru działalności człowieka czy zanieczyszczenia; c) nie zachodzi dalsze pogorszenie stanu części wód; d) ustalenie mniej rygorystycznych celów środowiskowych i powody ich ustalenia są szczegółowo wymienione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu, a cele te poddawane są kontroli co sześć lat. Przepisy RDW w tym zakresie transponuje art. 114a Prawa wodnego (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm.). W art. 4 ust. 6 RDW wskazuje, że czasowe pogorszenie się stanu części wód nie jest naruszeniem wymogów niniejszej dyrektywy, jeśli jest ono wynikiem okoliczności charakteru naturalnego czy sił wyższych, które są wyjątkowe lub nie mogły być w sposób racjonalny przewidziane, w szczególności ekstremalnych powodzi i przedłużających się susz, czy 9

10 wynikiem okoliczności na skutek awarii, które nie mogły być w sposób racjonalny przewidziane, jeśli spełnione są wszystkie następujące warunki: a) podjęte zostały wszystkie praktyczne kroki, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu oraz, aby nie przeszkadzać osiągnięciu celów niniejszej dyrektywy w innych częściach wód, których takie okoliczności nie dotyczą; b) warunki, w których takie okoliczności wyjątkowe lub niedające się racjonalnie przewidzieć mogą być ogłoszone, włączając przyjęcie właściwych wskaźników, zawarte są w planie gospodarowania wodami w dorzeczu; c) działania, jakie powinny być podjęte w takich wyjątkowych okolicznościach, są włączone w program działań i nie zagrażają odzyskaniu jakości przez część wód po ustaniu tych okoliczności; d) skutki okoliczności wyjątkowych lub takich, które nie mogły być przewidziane, podlegają corocznej ocenie i, z zastrzeżeniem dla przyczyn wymienionych w ust. 4 lit. a), podejmowane są tak szybko jak to możliwe wszystkie praktyczne działania w celu przywrócenia części wód do jej stanu przed zaistnieniem skutków tych okoliczności; oraz e) podsumowanie skutków tych okoliczności oraz działań podjętych lub które będą podjęte zgodnie z lit. a) oraz d), zawarte jest w następnym uaktualnieniu planu gospodarowania wodami w dorzeczu. Przepisy RDW w tym zakresie transponuje art. 38i Prawa wodnego (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm., art. 38i). W art. 4 ust. 7 RDW wskazuje, że Państwa Członkowskie nie naruszają niniejszej dyrektywy, gdy: nieosiągnięcie dobrego stanu wód podziemnych, dobrego stanu ekologicznego lub, gdzie stosowne, dobrego potencjału ekologicznego lub zapobieganie pogarszaniu się stanu części wód powierzchniowych czy podziemnych jest wynikiem nowych zmian w charakterystyce fizycznej części wód powierzchniowych lub zmian poziomu części wód podziemnych, lub niezapobieganie pogorszeniu się ze stanu bardzo dobrego do dobrego danej części wód powierzchniowych jest wynikiem nowych zrównoważonych form działalności gospodarczej człowieka i spełnione są wszystkie następujące warunki: a) zostały podjęte wszystkie praktyczne kroki, aby ograniczyć niekorzystny wpływ na stan części wód; b) przyczyny tych modyfikacji lub zmian są szczegółowo określone i wyjaśnione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu wymaganym na mocy art. 13, a cele podlegają ocenie co sześć lat; c) przyczyny tych modyfikacji lub zmian stanowią nadrzędny interes społeczny i/lub korzyści dla środowiska i dla społeczeństwa płynące z osiągnięcia celów wymienionych w ust. 1, są przeważone przez wpływ korzyści wynikających z nowych modyfikacji czy zmian na ludzkie zdrowie, utrzymanie ludzkiego bezpieczeństwa lub zrównoważony rozwój; oraz d) korzystne cele, którym służą te modyfikacje lub zmiany części wód, nie mogą, z przyczyn możliwości technicznych czy nieproporcjonalnych kosztów być osiągnięte innymi środkami, stanowiącymi znacznie korzystniejszą opcję środowiskową. Przepisy RDW w tym zakresie transponuje art. 38j Prawa wodnego (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm., art. 38j). 10

11 Cele środowiskowe zawiera się w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i weryfikuje co 6 lat. Celem środowiskowym dla jednolitych części wód powierzchniowych niewyznaczonych jako sztuczne lub silnie zmienione jest ochrona, poprawa oraz przywracanie stanu JCWP tak, aby osiągnąć dobry stan wód. Celem środowiskowym dla sztucznych i silnie zmienionych JCWP jest ochrona tych wód oraz poprawa ich potencjału i stanu tak, aby osiągnąć dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny sztucznych i silnie zmienionych JCWP. Definicje klasyfikacji stanu ekologicznego JCWP w ciekach naturalnych, jeziorach i innych naturalnych zbiornikach wodnych, wodach przejściowych i przybrzeżnych, potencjału ekologicznego sztucznych JCWP i silnie zmienionych JCWP oraz stanu chemicznego JCWP zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549). W zależności od kategorii wód powierzchniowych (ciek naturalny, jezioro, wody przejściowe, przybrzeżne) ustala się różne elementy jakości dla klasyfikacji stanu ekologicznego JCWP oraz potencjału ekologicznego sztucznych oraz silnie zmienionych JCWP. Elementy jakości określone są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549) i dzieli się je na elementy biologiczne, hydromorfologiczne oraz chemiczne i fizykochemiczne. Elementy fizykochemiczne, biologiczne i hydromorfologiczne klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako wartości graniczne wskaźników jakości wód, z uwzględnieniem typów wód powierzchniowych, które podane są w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545). Stan ekologiczny JCWP może być bardzo dobry, dobry, umiarkowany, słaby bądź zły. Definicje klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych, zostały określone w Załączniku nr 3 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549) zostały przedstawione poniżej. 1. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym: 1) zmiany wartości fizykochemicznych i hydromorfologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wynikające z działalności człowieka nie występują albo są niewielkie w odniesieniu do wartości tych elementów jakości w warunkach niezakłóconych; 2) wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych są zgodne z wartościami elementów jakości w warunkach niezakłóconych i nie wskazują na oznaki zakłóceń albo wskazują na niewielkie oznaki zakłóceń; 3) występują warunki i populacje specyficzne dla danego typu wód powierzchniowych. 2. Stan dobry oznacza stan, w którym: 1) wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na niski poziom zakłóceń wynikający z działalności człowieka, ale odchylenia od wartości biologicznych wskaźników jakości dla tej klasyfikacji występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych są niewielkie. 11

12 3. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym: 1) zachodzą umiarkowane różnice między wartościami biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych a wartościami występującymi w warunkach niezakłóconych; 2) wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na umiarkowany poziom zakłóceń wynikający z działalności człowieka, ale wyższy niż występujący w warunkach stanu dobrego. 4. Stan słaby oznacza stan, w którym: 1) wartości biologicznych elementów jakości przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na znaczne zmiany w stosunku do wartości tych elementów jakości występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych; 2) zbiorowiska organizmów występujące w jednolitej części wód powierzchniowych różnią się od zbiorowisk występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych. 5. Stan zły oznacza stan, w którym: 1) wartości biologicznych elementów jakości przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na poważne zmiany w stosunku do wartości tych elementów jakości występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych; 2) nie występuje znaczna część populacji występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych. Elementy jakości dla klasyfikacji stanu ekologicznego JCWP podano tylko dla cieków naturalnych, ponieważ tylko taka kategoria dotyczy JCWP omawianej niniejszym opracowaniem. I. Elementy biologiczne fitoplankton A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym: 1) skład taksonomiczny fitoplanktonu odpowiada warunkom niezakłóconym lub jest zbliżony do tych warunków; 2) średnia liczebność fitoplanktonu odpowiada całkowicie warunkom fizykochemicznym, specyficznym dla danego typu wód powierzchniowych, i nie wpływa znacznie na specyficzną dla tego typu przezroczystość wody; 3) częstotliwość i intensywność zakwitów fitoplanktonu odpowiadają warunkom fizykochemicznym, specyficznym dla danego typu wód powierzchniowych. B. Stan dobry oznacza stan, w którym: 1) zachodzą niewielkie zmiany w składzie i liczebności fitoplanktonu w stosunku do zbiorowisk fitoplanktonu specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych; 2) zmiany w składzie i liczebności fitoplanktonu nie wskazują na przyspieszony wzrost glonów, powodujący niepożądane zakłócenia w odniesieniu do równowagi organizmów występujących w jednolitej części wód powierzchniowych lub do jakości fizykochemicznej wody lub osadów; 3) może występować niewielki wzrost częstotliwości i intensywności zakwitów fitoplanktonu w stosunku do warunków niezakłóconych. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym: 12

13 1) zachodzą umiarkowane zmiany w składzie i liczebności fitoplanktonu w stosunku do zbiorowisk specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych; 2) liczebność fitoplanktonu może powodować zakłócenia wartości innych elementów biologicznych i fizykochemicznych; 3) zachodzi dalszy wzrost częstotliwości i intensywności zakwitów fitoplanktonu; 4) może wystąpić stały zakwit fitoplanktonu w okresie wegetacyjnym. II. Elementy biologiczne - inna flora wodna (makrofity i fitobentos) A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym: 1) skład taksonomiczny makrofitów i fitobentosu odpowiada warunkom niezakłóconym lub jest zbliżony do tych warunków; 2) brak jest wykrywalnych zmian w średniej liczebności makrofitów i fitobentosu. B. Stan dobry oznacza stan, w którym: 1) zachodzą niewielkie zmiany w składzie i liczebności makrofitów i fitobentosu, stosunku do zbiorowisk specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych, niewskazujące na przyspieszony wzrost fitobentosu lub roślin wyższych, powodujący niepożądane zakłócenia równowagi między organizmami występującymi w jednolitej części wód powierzchniowych lub jakości fizykochemicznej wody lub osadów; 2) fitobentos nie jest narażony na negatywny wpływ powłok (kożuchów) lub skupisk bakterii obecnych w wodzie na skutek działalności człowieka. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym: 1) zachodzą umiarkowane zmiany w składzie taksonomicznym makrofitów i fitobentosu w stosunku do warunków niezakłóconych i skład ten jest bardziej zmieniony niż w przypadku stanu dobrego; 2) zachodzą umiarkowane zmiany w średniej liczebności makrofitów i fitobentosu w stosunku do warunków niezakłóconych; 3) zbiorowiskom fitobentosu towarzyszą powłoki (kożuchy) lub skupiska bakterii; 4) zbiorowiska fitobentosu są zastępowane przez powłoki (kożuchy) lub skupiska bakterii na skutek działalności człowieka. III. Elementy biologiczne - makrobezkręgowce bentosowe A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym: 1) skład taksonomiczny i liczebność makrobezkręgowców bentosowych odpowiadają warunkom niezakłóconym lub są zbliżone do tych warunków; 2) stosunek taksonów makrobezkręgowców bentosowych wrażliwych na zakłócenia do taksonów makrobezkręgowców bentosowych niewrażliwych na zakłócenia oraz poziom różnorodności taksonów makrobezkręgowców bentosowych odpowiadają warunkom niezakłóconym. B. Stan dobry oznacza stan, w którym: 1) zachodzą niewielkie zmiany w składzie i liczebności taksonów makrobezkręgowców bentosowych w stosunku do zbiorowisk tych makrobezkręgowców specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych; 2) zachodzą niewielkie zmiany poziomu różnorodności taksonów makrobezkręgowców bentosowych w stosunku do warunków niezakłóconych; 3) zachodzą niewielkie zmiany stosunku taksonów makrobezkręgowców bentosowych wrażliwych na zakłócenia do taksonów makrobezkręgowców bentosowych niewrażliwych na zakłócenia. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym: 13

14 1) zachodzą umiarkowane zmiany w składzie i liczebności taksonów makrobezkręgowców bentosowych w stosunku do zbiorowisk tych makrobezkręgowców specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych; 2) nie występują główne grupy taksonomiczne makrobezkręgowców bentosowych specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych; 3) liczba taksonów makrobezkręgowców bentosowych wrażliwych na zakłócenia maleje w stosunku do liczby taksonów makrobezkręgowców bentosowych niewrażliwych na zakłócenia i jest znacznie mniejsza niż w przypadku stanu dobrego; 4) zachodzą znaczne zmiany poziomu różnorodności taksonów makrobezkręgowców bentosowych w stosunku do warunków niezakłóconych i poziom ten jest znacznie niższy niż w przypadku stanu dobrego. IV. Elementy biologiczne - ichtiofauna A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym: 1) skład gatunkowy i liczebność ryb odpowiadają warunkom niezakłóconym lub są zbliżone do tych warunków; 2) występują wszystkie specyficzne dla danego typu wód powierzchniowych gatunki ryb wrażliwe na zakłócenia; 3) struktura wiekowa populacji ryb wskazuje na niewielkie zakłócenia wynikające z wpływu działalności człowieka, ale nie wskazuje na zaburzenia reprodukcji albo rozwoju żadnego gatunku ryb. B. Stan dobry oznacza stan, w którym: 1) zachodzą niewielkie zmiany w składzie gatunkowym i liczebności ryb w stosunku do zespołów specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych, wynikające z wpływu działalności człowieka na fizykochemiczne i hydromorfologiczne elementy jakości; 2) struktura wiekowa populacji ryb wskazuje na zmiany wynikające z wpływu działalności człowieka na warunki fizykochemiczne lub hydromorfologiczne, specyficzne dla danego typu wód powierzchniowych; 3) zachodzą zaburzenia reprodukcji lub rozwoju określonych gatunków ryb mogące powodować zanik niektórych klas wiekowych ryb. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym: 1) zachodzą umiarkowane zmiany w składzie gatunkowym i liczebności ryb w stosunku do zespołów specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych, wynikające z wpływu działalności człowieka na fizykochemiczne i hydromorfologiczne elementy jakości; 2) struktura wiekowa populacji ryb wskazuje na znaczne zakłócenia wynikające z wpływu działalności człowieka do tego stopnia, że umiarkowana część gatunków specyficznych dla danego typu wód powierzchniowych nie występuje lub jest bardzo nieliczna. V. Elementy hydromorfologiczne - reżim hydrologiczny A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym wielkość i dynamika przepływu wód oraz wynikający z nich związek z wodami podziemnymi odpowiadają warunkom niezakłóconym lub są zbliżone do tych warunków. B. Stan dobry oznacza stan, w którym, warunki hydrologiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu dobrego jednolitych części wód powierzchniowych. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym, warunki hydrologiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu umiarkowanego jednolitych części wód powierzchniowych. 14

15 VI. Elementy hydromorfologiczne - ciągłość A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym, ciągłość jednolitej części wód powierzchniowych nie jest zakłócona na skutek działalności człowieka i pozwala na niezakłóconą migrację organizmów wodnych i transport osadów. B. Stan dobry oznacza stan, w którym, warunki hydromorfologiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu dobrego jednolitych części wód powierzchniowych. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym, warunki hydromorfologiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu umiarkowanego jednolitych części wód powierzchniowych. VII. Elementy hydromorfologiczne - warunki morfologiczne A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym kształty koryta, zmienność szerokości i głębokości, prędkości przepływu, struktura i skład podłoża oraz warunki i struktura stref nadbrzeżnych odpowiadają warunkom niezakłóconym lub są zbliżone do tych warunków. B. Stan dobry oznacza stan, w którym, warunki morfologiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu dobrego jednolitych części wód powierzchniowych. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym warunki morfologiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu umiarkowanego jednolitych części wód powierzchniowych. VIII. Elementy fizykochemiczne - warunki ogólne A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym: 1) wartości elementów fizykochemicznych stanu ekologicznego odpowiadają warunkom niezakłóconym lub są zbliżone do tych warunków; 2) stężenia substancji biogennych odpowiadają warunkom niezakłóconym; 3) poziomy zasolenia, ph, warunki tlenowe (warunki natlenienia), zdolność neutralizacji kwasów oraz temperatura nie wskazują na zmiany wynikające z działalności człowieka i odpowiadają warunkom niezakłóconym. B. Stan dobry oznacza stan, w którym: 1) poziomy zasolenia, temperatura, warunki tlenowe (warunki natlenienia), ph i zdolność neutralizacji kwasów nie wykraczają poza zakresy ustalone dla zapewnienia funkcjonowania określonego typu ekosystemu i umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu dobrego jednolitych części wód powierzchniowych; 2) stężenia substancji biogennych nie wykraczają poza poziomy ustalone dla zapewnienia funkcjonowania ekosystemu i umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu dobrego jednolitych części wód powierzchniowych. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym elementy fizykochemiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu umiarkowanego jednolitych części wód powierzchniowych. IX. Elementy fizykochemiczne - specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym stężenia specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych są bliskie zeru albo występują poniżej poziomów wykrywalności najbardziej zaawansowanych i powszechnie stosowanych technik analitycznych. B. Stan dobry oznacza stan, w którym, stężenia specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych nie przekraczają poziomów ustanowionych z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej 15

16 i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i do innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, w szczególności do glonów i makrofitów oraz ryb. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym elementy fizykochemiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu umiarkowanego jednolitych części wód powierzchniowych. X. Elementy fizykochemiczne - specyficzne zanieczyszczenia niesyntetyczne A. Stan bardzo dobry oznacza stan, w którym stężenia specyficznych zanieczyszczeń niesyntetycznych odpowiadają warunkom niezakłóconym i nie przekraczają stwierdzonego dla nich tła hydrogeochemicznego. B. Stan dobry oznacza stan, w którym, stężenia specyficznych zanieczyszczeń niesyntetycznych nie przekraczają poziomów ustanowionych z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i do innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, w szczególności do glonów i makrofitów oraz ryb. C. Stan umiarkowany oznacza stan, w którym, elementy fizykochemiczne umożliwiają spełnienie przez elementy biologiczne wymagań określonych dla stanu umiarkowanego jednolitych części wód powierzchniowych. Przez pojęcie warunki niezakłócone rozumie się ustalone dla danego typu wód powierzchniowych specyficzne warunki fizykochemiczne i hydromorfologiczne, reprezentujące wartości elementów fizykochemicznych i hydromorfologicznych przy bardzo dobrym stanie ekologicznym oraz specyficzne dla danego typu wód powierzchniowych biologiczne warunki referencyjne reprezentujące wartości elementów biologicznych przy bardzo dobrym stanie ekologicznym. Warunki specyficzne dla danego typu wód powierzchniowych oraz biologiczne warunki referencyjne mogą być oparte zarówno na bazie przestrzennej, jak i na modelowaniu, lub wynikać z połączenia tych metod. W przypadku braku możliwości zastosowania tych metod dopuszcza się zastosowanie opinii eksperckiej do wyznaczenia takich wartości. Przy określaniu bardzo dobrego stanu ekologicznego w odniesieniu do stężeń specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych, granice wykrywalności są tymi, które mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu dostępnych technik w czasie ustalania warunków specyficznych. Biologiczne warunki referencyjne oparte na modelowaniu mogą być uzyskane zarówno przez zastosowanie metod prognostycznych, jak i metod opartych na badaniu przeszłości. W metodach tych są wykorzystywane dane historyczne, paleologiczne i inne dostępne dane i powinny zapewniać one dostateczny poziom zaufania dla poziomów warunków referencyjnych w celu zapewnienia, że otrzymane w ten sposób warunki są zgodne i prawdziwe dla każdego typu wód powierzchniowych. Dla opartych na bazie przestrzennej biologicznych warunków referencyjnych należy opracować sieć referencyjną dla każdego typu wód powierzchniowych. Sieć taka powinna zawierać miejsca o bardzo dobrym stanie ekologicznym w liczbie wystarczającej dla zapewnienia odpowiedniego poziomu zaufania dla poziomów biologicznych warunków referencyjnych, z uwzględnieniem zróżnicowania poziomów elementów jakości odnoszących się do bardzo dobrego stanu ekologicznego dla tego typu wód powierzchniowych oraz technik modelowania. Jeśli nie jest możliwe ustalenie wiarygodnych biologicznych warunków referencyjnych specyficznych dla danego typu ze względu na wysoki stopień naturalnej zmienności danego elementu biologicznego (z wyłączeniem zmienności sezonowej), element ten może być wyłączony z oceny stanu ekologicznego dla danego typu wód. Definicje klasyfikacji potencjału ekologicznego sztucznych jednolitych części wód powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych 16

17 I. Elementy biologiczne A. Potencjał ekologiczny uznaje się za maksymalny, jeżeli wartości biologicznych elementów jakości odpowiadają wartościom tych elementów jakości określonym dla najbardziej zbliżonego typu wód powierzchniowych, przy warunkach fizycznych wynikających z charakterystyki sztucznej lub silnie zmienionej jednolitej części wód powierzchniowych. B. Potencjał ekologiczny uznaje się za dobry, jeżeli zachodzą niewielkie zmiany wartości biologicznych elementów jakości w stosunku do wartości tych elementów określonych dla maksymalnego potencjału ekologicznego. C. Potencjał ekologiczny uznaje się za umiarkowany, jeżeli: 1) zachodzą umiarkowane zmiany wartości biologicznych elementów jakości w stosunku do wartości tych elementów określonych dla maksymalnego potencjału ekologicznego; 2) wartości biologicznych elementów jakości są bardziej zmienione niż wartości tych elementów określone dla dobrego potencjału ekologicznego. II. Elementy hydromorfologiczne A. Potencjał ekologiczny uznaje się za maksymalny, jeżeli: 1) warunki hydromorfologiczne odpowiadają oddziaływaniom na jednolitą część wód powierzchniowych, wynikającym z charakterystyki tej jednolitej części wód jako sztucznej jednolitej części wód powierzchniowych lub silnie zmienionej jednolitej części wód powierzchniowych; 2) podjęto wszelkie działania ochronne w celu zapewnienia jak najlepszego zbliżenia do ciągłości ekologicznej, w szczególności w celu umożliwienia migracji fauny oraz zapewnienia jej odpowiednich tarlisk i warunków rozmnażania. B. Potencjał ekologiczny uznaje się za dobry, jeżeli: są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określone dla dobrego potencjału ekologicznego. C. Potencjał ekologiczny uznaje się za umiarkowany, jeżeli są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określone dla umiarkowanego potencjału ekologicznego. III. Elementy fizykochemiczne - warunki ogólne A. Potencjał ekologiczny uznaje się za maksymalny, jeżeli: 1) elementy fizykochemiczne oraz stężenia substancji biogennych odpowiadają warunkom niezakłóconym charakterystycznym dla najbardziej zbliżonego typu jednolitych części wód powierzchniowych; 2) temperatura, warunki tlenowe (warunki natlenienia) oraz ph odpowiadają wartościom charakterystycznym dla najbardziej zbliżonego typu jednolitych części wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych. B. Potencjał ekologiczny uznaje się za dobry, jeżeli wartości elementów fizykochemicznych, temperatura, ph oraz stężenia substancji biogennych odpowiadają wartościom biologicznych elementów jakości określonym dla dobrego potencjału ekologicznego. C. Potencjał ekologiczny uznaje się za umiarkowany, jeżeli są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określone dla umiarkowanego potencjału ekologicznego. IV. Elementy fizykochemiczne - specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne A. Potencjał ekologiczny uznaje się za maksymalny, jeżeli stężenia specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych są bliskie zeru albo występują poniżej poziomów wykrywalności najbardziej zaawansowanych i powszechnie stosowanych technik analitycznych. 17

18 B. Potencjał ekologiczny uznaje się za dobry, jeżeli stężenia specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych nie przekraczają poziomów ustanowionych z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i dla innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, w szczególności dla glonów i makrofitów, ryb oraz rozwielitek i organizmów reprezentatywnych dla wód zasolonych. C. Potencjał ekologiczny uznaje się za umiarkowany, jeżeli są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określone dla umiarkowanego potencjału ekologicznego. V. Elementy fizykochemiczne specyficzne zanieczyszczenia niesyntetyczne A. Potencjał ekologiczny uznaje się za maksymalny, jeżeli stężenia specyficznych zanieczyszczeń niesyntetycznych odpowiadają warunkom niezakłóconym dla najbardziej zbliżonego typu wód powierzchniowych. B. Potencjał ekologiczny uznaje się za dobry, jeżeli stężenia specyficznych zanieczyszczeń niesyntetycznych nie przekraczają poziomów ustanowionych z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i dla innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, w szczególności dla glonów i makrofitów, ryb oraz rozwielitek i organizmów reprezentatywnych dla wód zasolonych. C. Potencjał ekologiczny uznaje się za umiarkowany, jeżeli są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określonych dla umiarkowanego potencjału ekologicznego. Wartości dla maksymalnego potencjału ekologicznego dla sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych są poddawane kontroli co 6 lat. Stan chemiczny JCWP klasyfikuje się na podstawie wyników badań obecności substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545, art. 5 ust. 1). Środowiskowe normy jakości dla substancji priorytetowych oraz dla innych zanieczyszczeń, rozumiane jako stężenie określonego zanieczyszczenia lub grupy zanieczyszczeń w wodzie, osadach wodnych lub w faunie i florze wodnej, które nie powinno być przekroczone w uwagi na ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska, są określone w Załączniku nr 9 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545). Stan chemiczny może być dobry bądź poniżej dobrego. Dobry stan chemiczny JCWP oznacza stan chemiczny wymagany do spełnienia celów środowiskowych ustalonych dla JCWP w art. 38d oraz art. 38f ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r., nr 115, poz ze zm.), to jest stan, w którym wszystkie wskaźniki chemiczne charakteryzujące występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, brane pod uwagę przy klasyfikacji stanu chemicznego, o której mowa w art. 38a ust.3 pkt 1 lit.d tej ustawy, osiągają zgodność ze środowiskowymi normami jakości ustanowionymi z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronionej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i dla innych gatunków wodnych, dla którego dane są dostępne, w szczególności dla glonów i makrofitów, ryb oraz rozwielitek i organizmów reprezentatywnych dla wód zasolonych (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549, Zał. 5 art. 1). Stan chemiczny uznaje się za stan poniżej dobrego, jeżeli jeden lub więcej wskaźników chemicznych, nie osiąga zgodności ze środowiskowymi normami jakości (Dz. U. z 2011 r., nr 258, poz. 1549, Zał. 5 art. 2). 18

19 Stan JCWP ocenia się, uwzględniając wyniki klasyfikacji stanu ekologicznego JCWP i wyniki klasyfikacji stanu chemicznego JCWP (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545, art. 6 ust. 1). Stan JCWP sztucznych i silnie zmienionych ocenia się, uwzględniając wyniki klasyfikacji potencjału ekologicznego i wyniki klasyfikacji stanu chemicznego tych JCWP. (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545, art. 6 ust. 2). Klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego JCWP dokonuje się corocznie (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545, art. 9). Stan JCWP może być dobry lub zły. Sposób oceny jednolitych części wód powierzchniowych podaje Załącznik nr 11 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r., nr 257, poz. 1545). Jeśli stan chemiczny jest dobry a stan ekologiczny/potencjał ekologiczny jest dobry lub bardzo dobry wtedy stan wód określa się jako dobry stan wód. W przypadku gdy stan chemiczny jest dobry a stan ekologiczny/potencjał ekologiczny jest umiarkowany, słaby lub zły wtedy stan wód określa się jako zły. W przypadku gdy stan chemiczny jest poniżej dobrego wtedy bez względu na wynik klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego stan wód określa się jako zły. 6. Opis przedsięwzięcia inwestycyjnego 6.1 Charakterystyka ogólna Przedsięwzięcie inwestycyjne pn. Zbiorniki małej retencji wodnej, gmina Czerwieńsk- Zbiornik Strużyna i Zbiornik Czerwieńsk polegało na zbudowaniu nowego zbiornika retencyjnego Czerwieńsk oraz odbudowie obiektów piętrzących na zbiorniku Strużyna rozgraniczonych drogą wojewódzką nr 280 relacji Zielona Góra Czerwieńsk (Rysunek 1 i 2). Zbiorniki zlokalizowane są na gruntach znajdujących się w obrębie miasta Czerwieńsk i wsi Płoty w gminie Czerwieńsk, w powiecie zielonogórskim. Podstawowe funkcję ww. zbiorników to: spłaszczenie fali powodziowej, magazynowanie wody do celów rolniczych i przeciwpożarowych, funkcja rekreacyjno-turystyczna. Inwestycja została zrealizowana w ramach programu Małej Retencji Wodnej Województwa Lubuskiego. Budowa zbiorników małej retencji wodnej Czerwieńsk na Kanale Łącza i Strużyna na cieku Strużyna, została ujęta w planie zagospodarowania przestrzennego miasta Czerwieńsk zatwierdzonego uchwałą nr 32/IV/07 Rady Miejskiej w Czerwieńsku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Czerwieńsk dla terenu położonego w obrębie wsi Płoty oraz zmiany dla terenu położonego w obrębie miasta Czerwieńsk. Jest także zgodna z następującymi planami oraz dokumentami planistycznymi: - Porozumienie z dnia 21 grudnia 1995 r. zawarte przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, a dotyczące współpracy w zakresie rozwoju małej retencji. - Porozumienie z dnia 11 kwietnia 2002 r. zawarte między Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministrem Środowiska, Prezesem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Prezesem Narodowego Funduszu i Gospodarki Wodnej, w sprawie współpracy na rzecz zwiększenia rozwoju małej retencji wodnej oraz upowszechniania i wdrażania proekologicznych metod retencjonowania wody. - Programu Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Oś priorytetowa III Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska. - Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata (Uszczegółowienie LRPO 28[1] ) Działanie 3.1: Infrastruktura ochrony środowiska 19

20 przyrodniczego ma m.in. na celu wspieranie projektów dotyczących ochrony przeciwpowodziowej oraz Działanie 3.3: Zarządzanie środowiskiem przyrodniczym. Według założeń LRPO priorytetowo będą traktowane projekty, które są nakierunkowane na naturalne spowolnienie odpływu i zwiększenie naturalnej retencji wody. - Program Małej Retencji Województwa Lubuskiego. - PROW Oś 1 schemat II Gospodarowanie Rolniczymi Zasobami Wodnymi. - Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego-Aktualizacji z horyzontem czasowym do 2020 r., która w Celu operacyjnym 1.6. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich przewiduje Działanie pt.: Melioracje szczegółowe i podstawowe, mała retencja wodna. Natomiast w Celu operacyjnym 1.2 Udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej i komunalnej poprawiającej warunki życia oraz podnoszącej atrakcyjność inwestycyjną obszarów aktywności gospodarczej wymienia potrzebę rozbudowy i modernizacji urządzeń systemu ochrony przeciwpowodziowej i przeciwpożarowej województwa. Przedsięwzięcie inwestycyjne zostało zrealizowane w czasie od maja 2010 r. do grudnia 2011 r. Prace zakończyły się 23 grudnia 2011 r. a Komisja zwołana przez Dyrektora Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze zebrała się w dniu 29 grudnia 2011 r., kiedy odebrano i podpisano protokół końcowego odbioru prac. Przedsięwzięcie inwestycyjne pt. Zbiorniki małej retencji wodnej, gmina Czerwieńsk- Zbiornik Strużyna i Zbiornik Czerwieńsk zostało poddane postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (decyzja nr GGRiOŚ /15/09 wydana 27 kwietnia 2009 r. przez Burmistrza Czerwieńska). W decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla obu przedsięwzięć nie stwierdzono konieczności wykonania kompensacji przyrodniczej. 20