P rzewodnik. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej

Transkrypt

1 P rzewodnik Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej Warszawa 2005

2 Wydawca: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Organ Zarządzający Planem Rozwoju obszarów Wiejskich ul. Wspólna Warszawa tel. (+48 22) , fax (+48 22) Projekt okładki, skład i druk: Prodruk sp. jawna Publikacja współfi nansowana ze środków Sectoral Counterpart Funds (CPF Sektorowe)

3 SPIS TREŚCI 1. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Ogólne informacje o działaniu Ważniejsze akty prawne Kto może zostać benefi cjentem? Jakie przedsięwzięcia można zrealizować w ramach działania? Co należy przez to rozumieć? Krok za krokiem Opis procedury Kilka słów na temat wysokości pomocy i w jaki sposób można ją wyliczyć Jak określić wielkość płyty oraz zbiornika na nawozy naturalne? Sankcje fi nansowe Pozostałe informacje, o których powinien wiedzieć producent rolny Gdzie otrzymać dodatkowe informacje? Słowniczek

4 1. Plan rozwoju obszarów wiejskich Od dnia 1 maja 2004 r. Polska korzysta z instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) Unii Europejskiej. Głównym źródłem fi nansowania wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich w krajach członkowskich UE jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR). Fundusz jest podzielony na Sekcję Orientacji (fundusz strukturalny) oraz Sekcję Gwarancji. Środki fi nansowe Sekcji Gwarancji są przeznaczone m.in. na współfi nansowanie przez UE działań towarzyszących WPR, służących zrównoważonemu wsparciu rozwoju obszarów wiejskich. Katalog tych działań oraz ogólne zasady ich wdrażania są ustalone w przepisach prawa UE. Kraje członkowskie, uwzględniając własne potrzeby, wybierają działania do realizacji i uzgadniają warunki ich wdrażania z Komisją Europejską. Zasady dotyczące korzystania z działań wdrażanych przez kraj członkowski wraz z przewidywanym budżetem przeznaczonym na ich realizację są opisane w dokumencie programowym w Polsce nosi on tytuł Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata Pełny tekst PROW na lata jest dostępny na stronie internetowej: Zgodnie z treścią PROW na lata w Polsce będzie realizowanych 9 działań: Działanie 1. Renty strukturalne; Działanie 2. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych; Działanie 3. Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW); Działanie 4. Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt; Działanie 5. Zalesianie gruntów rolnych; Działanie 6. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej; Działanie 7. Grupy producentów rolnych; Działanie 8. Pomoc techniczna; Działanie 9. Uzupełnienie płatności obszarowych. Proporcja współfi nansowania działań PROW na lata wynosi: 80% udział UE (środki Sekcji Gwarancji EFOiGR) 20% udział Polski (środki budżetowe) Benefi cjenci działań PROW nie muszą wnosić własnego wkładu fi nansowego, by z nich skorzystać. Warunkiem uczestnictwa we wszystkich działaniach PROW jest zarejestrowanie się w Krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, prowadzonym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W tabeli nr 1 przedstawiono budżet PROW na lata , a także budżet dla Działania 6 Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej. Istnieje możliwość modyfi kacji wysokości budżetu na poszczególne działania PROW. Tabela nr 1. Budżet PROW na lata oraz budżet Działania 6 Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej. Rok 2004 Rok 2005 Rok 2006 Razem lata kwoty w milionach EUR Budżet całkowity PROW na lata , , ,4 wkład UE 862, ,4 wkład Polski 224,5 240, Budżet Działania 6 Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej 72 83,9 87,5 243,4 wkład UE 57,6 67, ,7 wkład Polski 14,4 16,8 17,5 48,7 Udział budżetu Działania 6 Dostosowanie gospodarstw rolniczych do standardów Unii Europejskiej w budżecie całkowitym PROW na lata ,62% 6,98% 6,71% 6,78% 4

5 2. Ogólne informacje o działaniu Działanie 6 PROW skierowane jest do producentów rolnych, którzy z uwagi na brak środków nie mogą dostosować swoich gospodarstw rolnych do wymaganych norm w zakresie ochrony środowiska naturalnego, zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt, warunków utrzymania zwierząt i bezpieczeństwa pracy. Pomoc może być przyznana na wprowadzenie nowych standardów objętych okresem przejściowym na dostosowanie w następującym zakresie: Lp. Jaki standard? Kiedy kończy się okres dostosowawczy? 1. Wyposażenie gospodarstw rolnych w urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych r. na obszarach szczególnie narażonych r. poza obszarami szczególnie narażonymi 2. Dostosowanie ferm kur nieśnych r. 3. Dostosowanie gospodarstw mleczarskich r. Z pomocy tej mogą skorzystać producenci rolni w całym kraju. Muszą jednak dokonać wyboru między PROW a działaniem Inwestycje w gospodarstwach rolnych Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. W obydwu tych działaniach przedmiotem wsparcia są ww. standardy. Warunki dostępu działań zostały zróżnicowane. W ramach działania PROW parametry inwestycji dostosowawczych mogą uwzględniać tylko istniejącą skalę produkcji rolnej, a wniosek obejmować tylko któryś z trzech standardów. Jeśli producent rolny chce powiększyć produkcję w gospodarstwie rolnym i opracować wniosek na kompleksową modernizację gospodarstwa, powinien skorzystać z działania Sektorowego Programu Operacyjnego. Płatność jest przyznawana według kolejności złożenia kompletnych wniosków do ARiMR, do wysokości limitu środków fi nansowych, określonych w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich. Pomoc fi nansowa ma postać zryczałtowaną i pokrywa 100% wartości planowanej inwestycji, która musi być zgodna z założeniami Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wartość planowanego przedsięwzięcia nie może jednak przekroczyć w ciągu 12 miesięcy równowartości EUR. Płatność, o którą wnioskuje producent rolny, będzie wypłacana w dwóch ratach. Pierwsza rata płatności, w wymiarze 50% wartości przedsięwzięcia, będzie przelewana na konto bankowe producenta rolnego po otrzymaniu pozytywnej decyzji o przyznaniu pomocy fi nansowej. Transfer drugiej raty będzie dokonywany po zrealizowaniu i udokumentowaniu realizacji przedsięwzięcia. Udzielana pomoc fi nansowa nie może prowadzić do powiększenia prowadzonej produkcji. 3. Ważniejsze akty prawne 1. Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1257/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR), zmieniające i uchylające niektóre rozporządzenia; 2. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 817/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) Nr 1257/1999 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR); 3. Dyrektywa Rady (WE) z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (91/676/EWG); 4. Dyrektywa Rady z dnia 19 lipca 1999 roku ustalająca minimalne normy ochrony niosek 1999/74/EC; 5. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U. Nr 89, poz. 414, z późn. zm.); 6. Ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 89, poz. 991, z późn. zm.); 7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 4, poz. 44); 8. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 167, poz. 1629); 9. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 sierpnia 2004 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych dla mleka oraz produktów mlecznych (Dz.U. Nr 188, poz. 1946); 5

6 10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifi kowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. Nr 257, poz. 2573); 11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 17, poz. 142). 12. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 stycznia 2005 r. w sprawie wzoru wniosku o pomoc fi nansową na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 17, poz. 153). 4. Kto może zostać beneficjentem? O pomoc może wnioskować producent rolny, który jest wpisany do ewidencji producentów rolnych, stanowiącej część krajowego systemu ewidencji producentów rolnych, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. W przypadku dostosowania klatek dla kur nieśnych, z pomocy mogą skorzystać tylko 44 zakłady, które znalazły się na liście zamieszczonej w Traktacie Akcesyjnym (załącznik 12, Suplement B). Fermy, które nie znajdują się na powyższej liście, mogą ubiegać się o dofi nansowanie inwestycji w ramach działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. Dodatkowym warunkiem kwalifi kowalności jest wymóg posiadania określonej liczby zwierząt w gospodarstwie rolnym w przeliczeniu na DJP. Producent rolny musi utrzymywać taką liczbę zwierząt, która po przeliczeniu na duże jednostki przeliczeniowe wynosi co najmniej 5 DJP. Wymóg ten nie odnosi się do fermy kur nieśnych, które objęte są pomocą w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Przeliczenie zwierząt na DJP jest dokonywane na etapie przygotowania planu dostosowania gospodarstwa rolnego według tabeli załączonej w tym planie. Ponadto, producent rolny musi utrzymywać w gospodarstwie rolnym taką obsadę zwierząt, przy której zawartość azotu wyprodukowanego w nawozach naturalnych nie przekracza 170 kg tego składnika na hektar użytków rolnych. W przypadku, gdy utrzymywane zwierzęta wytwarzają ponad 170 kg N/ha użytków rolnych, producent rolny powinien posiadać umowę zbycia nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym. Produkcję azotu w nawozach naturalnych oblicza się na podstawie tabeli znajdującej się w planie dostosowania gospodarstwa rolnego. W gospodarstwach mleczarskich, które nie spełniają minimalnych standardów w zakresie utrzymania i higieny zwierząt, możliwość skorzystania z pomocy zagwarantowano tylko tym gospodarstwom, w których liczba krów mlecznych, produkujących mleko przeznaczone na sprzedaż, nie jest większa niż 30 sztuk 1 w dniu składania wniosku o pomoc fi nansową. Gospodarstwa rolne wnioskujące o pomoc w ramach tego działania muszą wykazać się żywotnością ekonomiczną lub ją osiągnąć do końca okresu otrzymania wsparcia. Żywotne gospodarstwo rolne charakteryzuje się wielkością ekonomiczną równą co najmniej 4 EJW, co oznacza, że potencjalnie w ciągu roku wypracuje dochód o równowartości co najmniej euro. 1 W przypadku większego stada krów mlecznych planowane przedsięwzięcie może być sfi nansowane przy pomocy działania Inwestycje w gospodarstwach rolnych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. 6

7 5. Jakie przedsięwzięcia można zrealizować w ramach działania? W ramach działania mogą zostać sfi nansowane następujące przedsięwzięcia: Lp. Inwestycje w gospodarstwie rolnym Kto może ubiegać się o pomoc finansową? 1 2 Budowa lub rozbudowa płyty gnojowej Budowa, zakup zbiornika na gnojówkę lub gnojowicę Producent rolny, który nie posiada takich urządzeń w gospodarstwie rolnym lub posiadane są zbyt małe bądź uszkodzone, co może powodować przenikanie zanieczyszczeń ze składowanych nawozów do wód gruntowych. 3 Zakup odpowiednich klatek dla kur nieśnych 44 fermy kur nieśnych znajdujące się na liście umieszczonej w Traktacie Akcesyjnym (załącznik 12, Suplement B). 4 Przygotowanie ścian i podłóg w pomieszczeniach, do doju oraz do przechowywania mleka, które ułatwi czyszczenie i odpływ cieczy oraz usuwanie zanieczyszczeń z tych pomieszczeń. 5 Zakup dojarki do mleka 6 Zakup schładzalnika do mleka o pojemności nie większej niż 800 litrów 7 Wykonanie ujęcia wody Producent rolny produkujący w gospodarstwie produkcyjnym mleko surowe przeznaczone do spożycia oraz do produkcji przetworów mlecznych, który otrzymał postanowienie powiatowego lekarza weterynarii o odmowie wydania zaświadczenia o spełnieniu minimalnych standardów co do higieny i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie. 8 Zakup umywalki wraz z podgrzewaczem do wody 6. Co należy przez to rozumieć? 1. Gospodarstwo rolne powinno posiadać szczelną płytę gnojową o takich wymiarach, które uwzględniają możliwość przechowywania nawozów przez okres co najmniej: 6 miesięcy, gdy są położone na obszarach szczególnie narażonych lub 4 miesiące na pozostałych obszarach. Obornik może być również przechowywany w budynkach inwentarskich w tzn. oborach głębokich. Wówczas nie ma obowiązku posiadania płyty gnojowej, jednak muszą być zachowane odpowiednie terminy składowania nawozu naturalnego pod zwierzętami w zależności od typu obszaru ze względu na Dyrektywę Azotanową 4 lub 6 miesięcy. Wielkość płyty musi odpowiadać długości okresu składowania obornika. Przy 6 miesięcznym okresie przechowywania obornika, powierzchnia płyty powinna wynosić od 1,6 m 2 /DJP do 3,5 m 2 /DJP, natomiast przy 4 miesięcznym okresie przechowywania 1,1 m 2 /DJP 2,5 m 2 /DJP zgodnie z tabelą nr 2. Tabela nr 2. Wymagana pojemność i powierzchnia urządzeń do przechowywania nawozów naturalnych w przeliczeniu na 1 DJP 2. Sposób utrzymania zwierząt Pojemność/powierzchnia wymagana na obszarach szczególnie narażonych (na 6 miesięcy) Pojemność/powierzchnia wymagana na pozostałych obszarach (na 4 miesiące) System ściółkowy 3 m 3 /1 DJP dla gnojówki 2 m 3 /1 DJP dla gnojówki 3,5 m 2 /1 DJP dla obornika 2,5 m 2 /1 DJP dla obornika 2 Przeliczniki te zostały opracowane zgodnie z wytycznymi KDPR. 7

8 Drób 0,25 m 3 /1DJP dla gnojówki 0,2 m 3 /1DJP dla gnojówki System ściółkowy 1,6 m 3 /1DJP dla obornika 1,1 m 3 /1DJP dla obornika Konie 1,5 m 3 /1DJP dla gnojówki 1 m 3 /1DJP dla gnojówki 3,5 m 3 /1DJP dla obornika 2,5 m 3 /1DJP dla obornika System bezściółkowy 10 m 3 /1 DJP dla gnojowicy 7 m 3 /1 DJP dla gnojowicy Płyta powinna być wykonana zgodnie z projektem budowlanym. Projekt określa np. posadowienie, wymiary płyty i jego konstrukcję oraz materiały, z jakich musi być wykonana. Obiekt powinien znajdować się w pobliżu budynku inwentarskiego, w celu ułatwienia transportu nawozu i formowania pryzmy. 2. Nawozy naturalne płynne (gnojówka i gnojowica) należy przechowywać w szczelnych zbiornikach o pojemności pozwalającej na zgromadzenie 4 lub 6 miesięcznej produkcji, w zależności od obszaru, na którym znajduje się gospodarstwo. Pojemność zbiornika jest uzależniona od okresu przechowywania płynnych odchodów zwierzęcych oraz od systemu utrzymania zwierząt: ściółkowego lub bezściółkowego. W przypadku przechowywania gnojówki przez okres 6 miesięcy, produkowanej w systemie ściółkowym, wymagana pojemność zbiornika jest wyliczana przy uwzględnieniu przelicznika wynoszącego od 0,25 m 3 /DJP do 3 m 3 /DJP, w systemie bezściółkowym 10 m 3 /DJP. Wymagana pojemność zbiorników na nawozy naturalne w przypadku 4 miesięcznego okresu przechowywania wynosi: dla systemu ściółkowego od 0,2 m 3 /DJP do 2 m 3 /DJP, a dla systemu bezściółkowego 7 m 3 /DJP zgodnie z tabelą nr 2. Zbiornik powinien być wykonany zgodnie z projektem budowlanym, w którym są zawarte wszystkie dane dotyczące typu, konstrukcji i materiałów, z jakich powinien być zbudowany. 3. Modernizacja polega na wymianie użytkowanych klatek dla kur nieśnych na nowe klatki o większych wymiarach wraz z odpowiednim wyposażeniem. Powierzchnia klatki w przeliczeniu na 1 kurę nieśną powinna wynosić co najmniej 0,075 m 2, przy czym powierzchnia użytkowa klatki (bez gniazda) nie może być mniejsza niż 0,06 m 2. Natomiast powierzchnia całkowita klatki powinna wynosić 0,2 m 2. Wymiary powierzchni użytkowej klatki (bez gniazda) powinny wynosić: szerokość co najmniej 0,3 m, wysokość co najmniej 0,45 m, natomiast nachylenie podłogi nie powinno być większe niż 8 o (14%). Klatka powinna być wyposażona: w pojemnik na paszę, pojemnik na wodę (długości co najmniej 0,12 m na jednego ptaka), w przypadku braku pojemnika na wodę, w co najmniej 2 poidła kubełkowe lub kropelkowe dostępne dla każdej kury w klatce, gniazdo, grzędy (długości 0,15 m na jednego ptaka w klatce), ściółkę oraz w urządzenie do skracania pazurów. 4. Ściany i podłogi muszą być łatwe do czyszczenia, mycia i dezynfekcji w miejscach, gdzie może dojść do zanieczyszczenia lub zwierzę jest narażone na infekcję. Podłogi powinny być ułożone w sposób umożliwiający odpływ ścieków i usuwanie zanieczyszczeń. Modernizacja polega na użyciu materiałów lub elementów, które charakteryzują się powyższymi parametrami. Są to takie powłoki, które dają się łatwo zmywać i są nienasiąkliwe. 5. Z uwagi na wymóg prowadzenia udoju w warunkach higienicznych producent rolny może zakupić nową dojarkę do mleka. Urządzenie powinno być wykonane z materiałów o najwyższych parametrach technologicznych tzn. gładkich, łatwych do czyszczenia, dezynfekcji oraz odpornych na korozję. Typ dojarki powinien być odpowiednio dobrany do liczby i wydajności mlecznej krów. 6. Gospodarstwo rolne powinno być wyposażone w schładzalnik do mleka w przypadku, gdy mleko jest odbierane przez mleczarnię w okresie dłuższym niż 2 godziny od zakończenia doju. Pojemność schładzalnika powinna być dostosowana do wydajności mlecznej krów oraz czasu, jaki upływa od jednego odbioru surowca przez mleczarnię do drugiego. Wsparcie umożliwia zakup nowego zbiornika o pojemności nie przekraczającej 800 litrów. Zbiornik na mleko powinien być wykonany z materiałów o najwyższych parametrach technologicznych, umożliwiających łatwe mycie i dezynfekcję, a także zapobiegających korozji. 7. Z uwagi na potrzebę stałego dostępu do wody w gospodarstwach produkcyjnych, w przypadku braku ujęcia wody, lub złej jakości wody, producent rolny może wnioskować o płatność na wyposażenie gospodarstwa w studnię. 8. W pomieszczeniach, gdzie przechowywane jest mleko, powinna znajdować się umywalka wraz z podgrzewaczem do wody dla zachowania higieny doju oraz mycia i dezynfekcji urządzeń wykorzystywanych podczas doju. 8

9 7. Krok za krokiem Kto? Lp. Co robi podmiot? Kiedy? Producent rolny 1. Pobiera w biurze powiatowym ARiMR formularz wniosku o pomoc fi nansową na dostosowanie gospodarstwa rolnego do standardów Unii Europejskiej oraz plan dostosowania gospodarstwa rolnego wraz z instrukcją wypełniania 2. Kompletuje załączniki 3. Wypełnia wniosek o pomoc fi nansową na dostosowania gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej Przez cały rok: od 1 lutego 2005 r. do momentu wyczerpania się środków fi nansowych 4. Składa wniosek wraz z załącznikami w biurze powiatowym ARiMR ARiMR Weryfi kuje kompletność i poprawność wypełnienia wniosku Weryfi kuje wniosek wraz z załącznikami pod kątem merytorycznym 7. Wydaje decyzje o przyznaniu pomocy fi nansowej Do 120 dni od momentu złożenia poprawnie wypełnionego wniosku wraz z załącznikami 8. Wypłaca I ratę pomocy fi nansowej na dostosowanie gospodarstwa rolnego do standardów Do 60 dni od chwili wydania decyzji o przyznaniu pomocy fi nansowej 9. Rozpoczyna realizację przedsięwzięcia określonego w planie dostosowania Po otrzymaniu pozytywnej decyzji o przyznaniu pomocy fi nansowej Producent rolny 10. Pobiera z biura powiatowego ARiMR formularz: oświadczenia o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia oraz formularz o spełnieniu kryterium wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego W trakcie realizacji przedsięwzięcia bądź w chwili jego ukończenia 11. Składa oświadczenia o zakończeniu planowanego przedsięwzięcia oraz spełnieniu wymogu żywotności ekonomicznej gospodarstwa Do 14 dni od momentu zakończenia przedsięwzięcia ARiMR 12. Wypłaca II ratę pomocy fi nansowej na dostosowanie gospodarstwa rolnego do standardów Do 60 dni od chwili złożenia oświadczeń przez producenta rolnego Producent rolny 13. Przechowuje dokumenty dotyczące otrzymanej pomocy Do 5 lat od daty zakończenia realizacji przedsięwzięcia określonego w planie dostosowania 8. Opis procedury 1. Wniosek o pomoc fi nansową na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej oraz plan dostosowania gospodarstwa rolnego składa się na formularzu udostępnionym przez ARiMR. Plan dostosowania gospodarstwa rolnego jest udostępniony w formie elektronicznej oraz papierowej przez biura powiatowe ARiMR, natomiast formularz wniosku tylko w formie papierowej. 2. Producent rolny gromadzi i opracowuje wymagane załączniki, którymi są: Plan dostosowania gospodarstwa rolnego do standardów Unii Europejskiej Plan dostosowania określa stan wyjściowy gospodarstwa, zakres zamierzonych przedsięwzięć, krótką ich charakterystykę techniczną oraz stan docelowy. Dokument ten zawiera także plan fi nansowy dla poszczególnych przedsięwzięć, tzn. wyliczoną wielkość pomocy. Plan dostosowania gospodarstwa rolnego, powinien być opracowywany przez producenta rolnego przy udziale doradcy rolnego. Plan taki musi być podpisany przez doradcę rolnego, z wyjątkiem dostosowania gospodarstwa mleczarskiego, gdzie potwierdzeniem potrzeby takiego dostosowania jest postanowienie powiatowego lekarza weterynarii o odmowie wy- 9

10 dania zaświadczenia o spełnianiu minimalnych standardów co do higieny i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie. Oświadczenie o niespełnianiu przez gospodarstwo produkcyjne, w rozumieniu przepisw w sprawie wymagań weterynaryjnych dla mleka oraz produktów mlecznych, minimalnych standardów co do higieny określonych w wymaganiach weterynaryjnych dla tego gospodarstwa oraz postanowienie powiatowego lekarza weterynarii o odmowie wydania zaświadczenia o spełnianiu minimalnych standardów co do higieny i warunków utrzymania zwierząt w gospodarstwie Postanowienie wydaje powiatowy lekarz weterynarii, który na prośbę producenta rolnego określa zakres przedsięwzięć niezbędnych do osiągnięcia minimalnych standardów dotyczących higieny i warunków utrzymania zwierząt. Umowa zbycia nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym Producent rolny dołącza do wniosku umowę, w sytuacji gdy utrzymuje obsadę zwierząt, przy której produkcja azotu w czystym składniku na ha użytków rolnych przekracza 170 kg. Nie ma określonego wzoru umowy, jednakże umowa powinna być zawarta w formie pisemnej. W umowie należy określić terminy odbioru nawozu oraz sposób jego zagospodarowania przez odbiorcę. 3. Przed wypełnieniem wniosku należy zapoznać się z zasadami ubiegania się o płatność zawartymi w instrukcji i odpowiednich rozporządzeniach. Wniosek o przyznanie płatności jest uniwersalny, wypełnia się go w przypadku występowania o pomoc fi nansową, czy też dokonując zmiany lub korekty. Poszczególne elementy wniosku wypełniane są na podstawie planu dostosowania gospodarstwa rolnego i muszą być z nim zgodne. Wniosek powinien być wypełniony zgodnie z obowiązującymi zasadami czyli wypełnia się tylko pola obowiązkowe (pola jasne). 4. Producent rolny składa wypełniony wniosek wraz z załącznikami do biura powiatowego ARiMR właściwego ze względu na jego miejsce zamieszkania. Wnioskodawca powinien posiadać kopię wniosku. 5. W biurze powiatowym ARiMR wniosek jest sprawdzany pod względem kompletności (czy są dołączone wszystkie załączniki) i poprawności wypełnienia (czy wszystkie obowiązkowe pola zostały wypełnione, czy zostały złożone wszystkie wymagane podpisy). 6. Po stwierdzeniu formalnej poprawności wniosku ARiMR poddaje wniosek wraz z załącznikami weryfi kacji merytorycznej. Pracownik biura powiatowego sprawdza, czy rolnik ubiegający się o pomoc spełnia wszystkie warunki przewidziane do uzyskania wsparcia z tytułu dostosowania gospodarstw rolnych, czy założenia oraz obliczenia zawarte w planie dostosowania gospodarstwa rolnego są prawidłowe. 7. Jeśli kontrola formalna i merytoryczna nie wykazała żadnych uchybień, wówczas kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje decyzję o przyznaniu płatności na dostosowanie gospodarstwa rolnego do standardów Unii Europejskiej. 8. Wypłata I raty płatności odbywa się w terminie do 60 dni od chwili gdy decyzja przyznająca płatność stanie się ostateczna. Kwota pomocy przelewana jest na konto bankowe producenta rolnego. 9. Producent rolny może rozpocząć realizację inwestycji z chwilą, gdy otrzyma decyzję o udzieleniu pomocy fi nansowej. Okres realizacji poszczególnych inwestycji określonych w planie dostosowania gospodarstwa rolnego nie może przekroczyć terminu 12 miesięcy na wyposażenie gospodarstw rolnych w urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych, dojarkę, schładzalnik do mleka, podgrzewacz wody wraz z umywalką, ujęcie wody oraz przygotowanie ścian i podłóg w pomieszczeniach, gdzie jest przeprowadzany udój i przechowywane mleko. Natomiast w przypadku wyposażenia ferm kurzych w klatki odpowiedniej wielkości, termin ten nie może przekroczyć 8 miesięcy. 10. Producent rolny po zakończeniu inwestycji pobiera z biura powiatowego ARiMR formularz oświadczenia o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia oraz o wielkości ekonomicznej gospodarstwa. 11. Producent rolny w terminie do 14 dni od zakończenia inwestycji określonej w planie dostosowania gospodarstwa rolnego składa w biurze powiatowym ARiMR oświadczenie o zakończeniu realizacji przedsięwzięcia oraz o wielkości ekonomicznej gospodarstwa rolnego. 12. Jeśli oświadczenia o spełnieniu warunków przez producenta rolnego zostały złożone w określonym terminie oraz nie wykazują one żadnych zastrzeżeń, na konto bankowe wnioskodawcy ARiMR przekazuje II ratę płatności. 13. Producent rolny jest zobowiązany do przechowywania przez okres 5 lat od dnia zakończenia realizacji przedsięwzięcia dokumentów związanych z udzieleniem pomocy na dostosowanie gospodarstwa rolnego (m.in. plan dostosowania gospodarstwa rolnego, kopie wniosku o pomoc fi nansową, faktury, rachunki, pozwolenie budowlane, zgłoszenie do odpowiedniego organu zamiaru rozpoczęcia budowy, projekt budowlany, umowę dzierżawy gruntów rolnych jeżeli dotyczy, umowę zbycia nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym). 10

11 9. Kilka słów na temat wysokości pomocy i w jaki sposób można ją wyliczyć Płatność jest wypłacana w 2 ratach na konto bankowe producenta rolnego. Płatność ma formę zryczałtowaną, co oznacza, że przedsięwzięcia nie będą rozliczane na podstawie faktur odzwierciedlających poniesione koszty. Wielkość pomocy nie może przekroczyć w ciągu jednego roku równowartości EUR. Wysokość płatności jest określana w zależności od typu przedsięwzięcia. W przypadku płyt gnojowych jest to iloczyn stawek płatności za 1 m 2 płyty i powierzchni tej płyty określonej w planie dostosowania gospodarstwa rolnego. Wysokość stawek płatności przedstawia tabela nr 3. Tabela nr 3. Wysokość płatności na wyposażenie gospodarstwa rolnego w płytę gnojową. Wyposażenie gospodarstwa rolnego w płytę gnojową o powierzchni (w m 2 ) w zł/m 2 do powyżej 35 do 52,5 215 powyżej 52,5 do powyżej 70 do 87,5 192 powyżej 87,5 do powyżej 105 do 122,5 173 powyżej 122,5 do powyżej 140 do 157,5 165 powyżej 157,5 do powyżej 175 do powyżej W przypadku zbiorników na gnojówkę i gnojowicę jest to iloczyn stawek płatności za 1 m 3 zbiornika na gnojówkę lub gnojowicę i pojemności tego zbiornika określonej w planie dostosowania gospodarstwa rolnego. Wysokość stawek płatności przedstawia tabela nr 4. Tabela nr 4. Wysokość płatności na wyposażenie gospodarstwa rolnego w zbiorniki do przechowywania płynnych nawozów naturalnych. Wyposażenie gospodarstwa rolnego w kryty zbiornik na gnojowicę lub kryry zbiornik na gnojówkę o pojemności (w m 3 ) w zł na m 3 do powyżej 30 do powyżej 45 do powyżej 60 do powyżej Wyposażenie gospodarstwa rolnego w otwarty zbiornik na gnojowicę lub otwarty zbiornik na gnojówkę o pojemności (w m 3 ) w zł na m 3 powyżej 90 do powyżej 110 do powyżej 165 do powyżej 220 do powyżej 275 do powyżej 330 do powyżej 385 do

12 powyżej 440 do powyżej 495 do powyżej 550 do powyżej Jak określić wielkość płyty oraz zbiornika na nawozy naturalne? 1. Należy określić średnioroczny stan zwierząt w gospodarstwie dla poszczególnych gatunków oraz grup zwierząt; 2. Przeliczyć stan średnioroczny zwierząt za pomocą przeliczników DJP; 3. Przeliczyć liczbę DJP przez wskaźnik wielkości płyty lub zbiornika przypadającej na 1DJP w zależności od systemu utrzymania oraz obszaru, na jakim znajduje się gospodarstwo. W celu określenia średniorocznego stanu zwierząt w gospodarstwie wskazane jest sporządzenie obrotu stada zwierząt wraz ze stanem średniorocznym. Obrót stada oznacza tabelaryczne przedstawienie wszystkich zmian, jakie miały miejsce w danym stadzie w ciągu roku. Natomiast stan średnioroczny zwierząt jest to średnia liczba zwierząt w poszczególnych grupach w ciągu roku, który może być określony w następujący sposób: a) dla zwierząt przebywających w danej grupie rok lub dłużej stan początkowy + stan końcowy 2 stan średnioroczny = przelotowość b) dla zwierząt przebywających w danej grupie krócej niż rok przelotowość x ilość miesięcy przebywania w grupie 12 przelotowość = sprzedaż + przeklasowanie padnięć i ubojów z konieczności + stan końcowy stan początkowy 2 przelotowość suma zwierząt, które przeszły przez daną klasę w ciągu roku Przykładowe gospodarstwo rolne wymagające dostosowania pod kątem przechowywania nawozów naturalnych: Tabela nr 5. Określenie liczby DJP na podstawie stanów średniorocznych zwierząt Grupa zwierząt Stan średnioroczny Współczynnik przeliczeniowy DJP Liczba zwierząt w gospodarstwie określona w DJP Krowy mleczne Jałówki cielne 3,15 1 3,15 Jałówki i byczki pow. 1 roku 2,45 0,8 1,96 Jałówki i byczki od 1/2 do 1 roku 2,45 0,3 0,74 Cielęta do 0,5 roku 5,5 0,15 0,83 Maciora 1 0,35 0,35 Tuczniki 18 0,14 2,52 Razem X X 21,55 12

13 Gospodarstwo rolne leżące poza strefą szczególnie narażoną na azotany pochodzenia rolniczego przy ściółkowym systemie utrzymania zwierząt należy wyposażyć w płytę gnojową o wielkości 21,55 DJP x 2,5 m 2 /1DJP = 53,87 m 2. Dla płyty o wielkości do 70 m 2 stawka płatności wynosi 204 zł/m 2. Rolnik powinien otrzymać około zł. Sytuacja 1 W przypadku gdy wyżej opisane gospodarstwo rolne położone jest na obszarach szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego, jednostkę taką należy wyposażyć w płytę gnojową o wielkości 21,55 DJP x 3,5 m 2 = 75,42 m 2. Wówczas dla płyty o wielkości do 87,5 m 2 stawka płatności wynosi 192 zł/m 2. Rolnik powinien otrzymać około zł. Sytuacja 2 W opisanym wyżej gospodarstwie rolnym znajduje się już płyta gnojowa, jednak jest ona zbyt mała, aby można było przechowywać nawozy naturalne przez okres 4 miesięcy. Posiadana powierzchnia płyty gnojowej przez gospodarstwo umożliwiająca przechowywanie nawozów naturalnych 30 m 2. Oznacza to, że na powierzchni płyty można gromadzić i przechowywać nawóz naturalny od 12 DJP (30 m 2 : 2,5 m 2 /1DJP). Rolnik może wnioskować o pomoc fi nansową na wyposażenie w płytę gnojową o wielkości 23,87 m 2 (53,87 m 2 30 m 2 ). Dla płyty o wielkości do 35 m 2 stawka płatności wynosi 217 zł/m 2. Rolnik powinien otrzymać około zł. Sytuacja 3 W opisanym wyżej gospodarstwie rolnym znajduje się już płyta gnojowa, jednak jest ona zbyt mała, aby można było przechowywać nawozy naturalne przez okres 6 miesięcy. Posiadana powierzchnia płyty gnojowej wynosi 30 m 2. Oznacza to, że na powierzchni płyty można przechowywać nawóz naturalny od 8,57 DJP (30 m 2 : 3,5 m 2 /1DJP). Rolnik może wnioskować o pomoc fi nansową na wyposażenie w płytę gnojową o wielkości 45,42 m 2 (75,42 m 2 30 m 2 ). Dla płyty o wielkości do 52,5 m 2 stawka płatności wynosi 215 zł/m 2. Rolnik powinien otrzymać około zł. Gdy producent rolny wnioskuje dodatkowo o zbiornik na płynne nawozy naturalne, obliczenia wykonywane są w sposób identyczny, tylko liczbę zwierząt określoną w DJP należy przemnożyć przez wymaganą pojemność, tj. 21,55 DJP x 2 m 3 = 43,10 m 3. Dla zbiornika na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 60 m 3 stawka płatności wynosi 667 zł/m 3. To oznacza, że rolnik, który zrealizuje powyższe przedsięwzięcie na obszarach szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego, powinien otrzymać około zł. Przykładowa ferma kur nieśnych W przypadku zakupu klatek dla kur nieśnych wysokość pomocy jest wyliczana jako iloczyn stawki płatności na klatkę dla kur nieśnych i liczby zakupionych klatek określonej w planie dostosowania gospodarstwa rolnego. Płatność na jedną klatkę przedstawia tabela nr 6. Tabela nr 6. Wysokość pomocy fi nansowej na wyposażenie gospodarstwa rolnego w klatki dla kur nieśnych Zakup klatek dla kur nieśnych z wyposażeniem w zł na klatkę Klatka dla kur nieśnych 16 Liczba wymienianych klatek szt. x 16 zł = zł. Producent rolny powinien otrzymać kwotę zł. Należy również pamiętać, że pomoc nie może zostać przyznana na powiększenie stada, dlatego liczba zakupionych klatek powinna odpowiadać wielkości aktualnie utrzymywanego stada. Przykładowe gospodarstwo mleczarskie W przypadku przygotowania ścian i podłóg w pomieszczeniach, gdzie przeprowadzany jest udój oraz przechowywane jest mleko, wysokość płatności jest iloczynem stawki płatności na stanowisko udojowe i liczby stanowisk w zmodernizowanym pomieszczeniu do doju. Płatność na stanowisko udojowe prezentuje tabela nr 7. 13

14 Tabela nr 7. Wysokość pomocy fi nansowej na zmodernizowanie ścian i podłóg w pomieszczeniach do doju i przechowywania mleka. Przygotowanie ścian i podłóg w pomieszczeniach do doju oraz w pomieszczeniach do przechowywania mleka w zł na stanowisko udojowe (liczbę krów) Stanowisko udojowe w zmodernizowanym pomieszczeniu do doju 350 Gospodarstwo posiadające 12 krów, od których pozyskiwane jest mleko do sprzedaży. Producent rolny powinien otrzymać kwotę zł (12 szt. x 350 zł/1szt.). Dodatkowo w przypadku wyposażenia gospodarstwa produkcyjnego w: 1. dojarkę do mleka płatność wynosi złotych; 2. schładzalnik do mleka o pojemności nie przekraczającej 200 litrów złotych; 3. schładzalnik do mleka o pojemności od 200 litrów do 400 litrów złotych; 4. schładzalnik do mleka o pojemności od 400 litrów do 800 litrów złotych; 5. ujęcie wody złotych; 6. umywalkę wraz z podgrzewaczem wody 500 złotych. 11. Sankcje finansowe Jeżeli producent rolny nie zrealizował w terminie przedsięwzięcia określonego w planie dostosowania gospodarstwa rolnego lub nie złożył w terminie oświadczenia o zakończeniu planowanego przedsięwzięcia oraz spełnieniu wymogu żywotności ekonomicznej gospodarstwa, następuje zwrot pierwszej raty płatności. Jednocześnie nie przysługuje producentowi rolnemu druga rata płatności. Tryb oraz zasady zwrotu płatności ustala Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Płatność nie podlega zwrotowi, jeżeli realizacja przedsięwzięcia określonego w planie dostosowania gospodarstwa rolnego była niemożliwa ze względu na: a) długotrwałą niezdolność do pracy producenta rolnego; b) wystąpienie klęski żywiołowej; c) zniszczenie budynków inwentarskich w gospodarstwie na skutek ognia lub innych zdarzeń losowych, czy wystąpienie choroby zakaźnej zwierząt w gospodarstwie rolnym. Rolnik po wystąpieniu takich okoliczności powinien złożyć oświadczenie w terminie 14 dni od dnia, w którym okoliczności te ustąpiły. Dodatkowo zobowiązany jest do zrealizowania przedsięwzięcia określonego w planie dostosowania gospodarstwa rolnego w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia o wystąpieniu okoliczności uniemożliwiających realizację przedsięwzięcia. 12. Pozostałe informacje, o których powinien wiedzieć producent rolny W przypadku realizacji przedsięwzięć polegających na wyposażeniu gospodarstw rolnych w urządzenia do magazynowania nawozów naturalnych producent rolny zobowiązany jest do odpowiedniego trybu postępowania, który wynika z prawa budowlanego oraz przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym. Płyty obornikowe oraz zbiorniki na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m 3 nie wymagają posiadania pozwolenia na budowę ani występowania o określenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Jednak brak obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę płyty gnojowej i zbiorników na płynne odchody zwierzęce o pojemności do 25 m 3 nie zwalnia producenta rolnego z obowiązku zgłoszenia chęci rozpoczęcia robót właściwemu organowi administracyjnemu (gmina, starostwo powiatowe) w zależności od właściwości. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonania robót oraz termin ich rozpoczęcia. Dodatkowo do zgłoszenia należy dołączyć dokument stwierdzający prawo dysponowania nieruchomością (np. wypis z księgi wieczystej) na cele budowlane, a także odpowiednie rysunki, szkice, pozwolenia uzgodnione wcześniej z organem, w którym składane jest zgłoszenie. W takim przypadku rozpoczęcie budowy może się rozpocząć po uzyskaniu zgody danego organu lub gdy po upływie 30 dni od chwili zgłoszenia organ ten nie wniesie sprzeciwu. 14

15 Jeśli dana budowla wymaga pozwolenia na budowę, producent rolny musi złożyć wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu do wójta, burmistrza czy prezydenta miasta. Do wniosku należy dołączyć: aktualną mapę terenu lub działki przeznaczonej pod budowę wraz z naniesionymi planowanymi obiektami; wykaz właścicieli działek sąsiednich z podaniem imienia i nazwiska oraz aktualnego adresu; określenie funkcji i sposobu zagospodarowania terenu oraz charakterystykę zabudowy; charakterystykę parametrów technicznych inwestycji. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu określa wymagania, które musi spełnić powyższa budowla. Po otrzymaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu producent rolny powinien zlecić osobie uprawnionej wykonanie planu zagospodarowania działki i projektu budowlanego planowanych obiektów. Plan zagospodarowania działki należy uzgodnić z jednostkami, które są wymienione w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Projekt techniczny może wykonać jednostka specjalizująca się w tym zakresie np. Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfi kacji Rolnictwa lub inne jednostki. Następnie wnioskodawca składa wniosek o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę wraz z załącznikami w starostwie powiatowym. Po uzyskaniu decyzji o pozwolenie na budowę oraz jej uprawomocnieniu można przystąpić do robót budowlanych, jednakże co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem prac należy poinformować właściwy urząd gminy o planowanym terminie ich rozpoczęcia. Producent rolny powinien pamiętać nie tylko o tym, że urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych powinny spełniać odpowiednie warunki techniczne, ale także o prawidłowym ich usytuowaniu. Odległości zamkniętych zbiorników na płynne odchody zwierzęce powinny wynosić co najmniej: od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich 15 m; od magazynów środków spożywczych, także obiektów budowlanych przetwórstwa rolno-spożywczego 15 m; od granicy działki sąsiedniej 4 m; od budynków magazynowych ogólnych 5 m; od silosów na zboże i na pasze 5 m; od silosów na kiszonki 5 m. Odległość otwartych zbiorników na płynne odchody zwierzęce o pojemności do 200 m 3 oraz płyt gnojowych powinna wynosić co najmniej: od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich 30 m; od budynków przetwórstwa rolno-spożywczego i magazynów środków spożywczych 50 m; od budynków magazynowych pasz i ziarna 10 m; od granicy działki sąsiedniej 4 m; od silosów na zboża i pasze 5 m; od silosów na kiszonki 10 m. Dopuszczalne jest usytuowanie zbiorników na płynne odchody zwierzęce w odległości mniejszej niż podane powyżej w sytuacji, gdy będą przylegać do tego samego rodzaju zbiorników na działce sąsiedniej. Natomiast w sytuacji, gdy pojemność otwartych zbiorników na płynne odchody zwierzęce przekracza 200 m 3, odległość od obiektów budowlanych i działki sąsiedniej określa się indywidualnie w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. 13. Gdzie otrzymać dodatkowe informacje? Szczegółowe informacje na temat możliwości korzystania z pomocy w ramach dostosowania gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej można otrzymać w jednostkach terenowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Instytucie Budownictwa Mechanizacji i Elektryfi kacji Rolnictwa zgodnie z zakresem zadań realizowanych przez poszczególne instytucje. W przypadku dodatkowych pytań, można zasięgnąć informacji w centralach instytucji i w MRiRW. 15

16 Instytucja Adres Telefony Strona www Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ul. Wspólna Warszawa (022) Centrala (022) Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Centrala Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfi kacji Rolnictwa Al. Jana Pawła II Warszawa ul. Rakowiecka Warszawa Bezpłatna infolinia (022) Centrala Słowniczek ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Beneficjent osoba, instytucja uprawniona do korzystania z działań Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. DJP duża jednostka przeliczeniowa; umowna jednostka odpowiadająca zwierzęciu o masie ciała 500 kg lub wielu zwierzętom o łącznej masie ciała 500 kg. Działalność rolnicza produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego i reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, roślin ozdobnych i grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowli i produkcji materiału zarodowego ssaków, ptaków i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego, fermowego oraz chów i hodowla ryb. EJW Europejska Jednostka Wielkości EJW (nazwa pochodzi od wcześniej używanego skrótu ESU - od angielskiego określenia European Size Unit) określa roczny dochód gospodarstwa, obliczony na podstawie standardowej nadwyżki bezpośredniej ze wszystkich rodzajów produkcji prowadzonych przez rolnika (1 EJW = 1200 EUR). Gnojowica mieszanina odchodów zwierzęcych, resztek pasz oraz wody wykorzystywanej do spłukiwania stanowisk przy bezściółkowym systemie utrzymania zwierząt. Gnojówka odciek powstający w budynku inwentarskim przy ściółkowym systemie utrzymania zwierząt. MRiRW Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Nawóz naturalny obornik, gnojówka, gnojowica. Obornik odchody stałe i ciekłe zwierząt zmieszane ze ściółką (np. słomą). Plan dostosowania gospodarstwa rolnego plan dostosowania gospodarstwa rolnego do standardów Unii Europejskiej to dokument, który jest załącznikiem do wniosku o pomoc fi nansową na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej. Producent rolny osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym, położonym w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. PROW Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich. Standardowa nadwyżka bezpośrednia nadwyżka wartości produkcji określonej działalności rolniczej nad wartością kosztów bezpośrednich w przeciętnych dla danego regionu warunkach produkcji. Żywotność ekonomiczna gospodarstwa rolnego gospodarstwo uważane jest za żywotne, kiedy jego wielkość ekonomiczna wynosi co najmniej 4 EJW, biorąc pod uwagę uśrednioną wartość standardowej nadwyżki bezpośredniej (SGM) w 4 makroregionach Polski. Obszary szczególnie narażone obszary szczególnie narażone na azotany pochodzenia rolniczego; tereny, które zostały wyznaczone zgodnie z dyrektywą Rady 91//676/EWG w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych. Na tych obszarach należy ograniczyć straty azotu pochodzenia rolniczego ze źródeł rolniczych do wód powierzchniowych i podziemnych, z uwagi na fakt, że środowisko wodne zostało już zanieczyszczone lub istnieje takie niebezpieczeństwo. 16