Projektowanie i wdrażanie programów kształcenia zgodnie z aktualnymi uregulowaniami prawnymi

Transkrypt

1 Projektowanie i wdrażanie programów kształcenia zgodnie z aktualnymi uregulowaniami prawnymi Ekspert Boloński tsw@p.lodz.pl

2 Plan prezentacji Koncepcja tworzenia programów studiów na bazie efektów kształcenia i w zgodzie z obowiązującym prawem Uwagi dotyczące zorganizowania prac, procesu przygotowania programów w uczelni Dokumentacja programów kształcenia Na bazie przykładów (nieobowiązujących) Dodatkowe uwagi i wyjaśnienia

3 Podstawowe akty prawne i materiały pomocnicze Ustawa z 18 marca 2011 r. (nowelizacja PSzW) Akty wykonawcze -rozporządzenia MNiSW Rozporządzenie z dn. 2 listopada 2011 r. w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego Rozporządzenie z dn. 4 listopada 2011 r. w sprawie wzorcowych efektów kształcenia Rozporządzenie z dn. 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia Rozporządzenie z dn. 29 września 2011 r. w sprawie warunków oceny programowej i oceny instytucjonalne Opracowanie autorstwa prof. Andrzeja Kraśniewskiego Jak przygotowywać programy kształcenia zgodnie z wymaganiami wynikającymi z Krajowych Ram Kwalifikacji dla szkolnictwa Wyższego? i przedstawiająca je prezentacja

4 Czym jest (chciałbym aby była) moja prezentacja? Wyjaśnieniem koncepcji Wskazaniem jakie materiały powinny zostać przygotowane i jakie decyzje podjęte Zwróceniem uwagi na elementy krytyczne wynikające z uregulowań prawnych Komentarzem do wybranych uregulowań prawnych i interpretacji podanych w publikacji przygotowanej przez prof. A. Kraśniewskiego Przedstawienie i omówienie aktów prawnych nie jest celem tej prezentacji

5 Podejście do tworzenia programu kształcenia - DAWNIEJ Materiałem wyjściowym był standard dla kierunku studiów Zatwierdzony przez MNiSzW Opisany głównie za pomocą treści kształcenia Była możliwość tworzenia Makrokierunku Studiów międzykierunkowych Kierunku unikatowego

6 Podejście do tworzenia programu kształcenia - DAWNIEJ Materiałem wyjściowym w zakresie był medycyny standard dla kierunku studiów Zatwierdzony przez MNiSzW Opisany głównie za pomocą treści kształcenia Była możliwość tworzenia Makrokierunku Studiów międzykierunkowych Kierunku unikatowego Pozostają standardy dla kształcenia

7 Podejście do tworzenia programu kształcenia - TERAZ Uczelnia sama tworzy kierunek studiów opracowując i zatwierdzając efekty kształcenia dla programu kształcenia Decyzję podejmuje Senat uczelni podejmując odpowiednią uchwałę Decyzja ta jest ostateczna jeśli uczelnia posiada pełne uprawnienia akademickie Jeśli uczelnia/wydział nie posiada odpowiednich uprawnień to ostateczną decyzję podejmuje Minister NiSzW

8 Podejście do tworzenia programu kształcenia - TERAZ Uczelnia sama tworzy kierunek studiów opracowując i zatwierdzając efekty Zatwierdzanie przez senat efektów kształcenia kształcenia dla programu kształcenia dla programu kształcenia to ustanowienie Decyzję podejmuje kierunku Senat studiów uczelni podejmując odpowiednią Musi mieć miejsce uchwałę oddzielnie Decyzja dla ta studiów jest ostateczna I i oddzielnie jeśli dla uczelnia II stopnia posiada pełne dla uprawnienia studiów o profilu akademickie ogólnoakademickim i oddzielnie dla profilu praktycznego Jeśli uczelnia/wydział nie posiada odpowiednich Jest wspólne dla studiów uprawnień Stacjonarnych to ostateczną i niestacjonarnych decyzję podejmuje Minister NiSzW

9 Podejście do tworzenia programu kształcenia - TERAZ Uchwała Senatu uczelni jest potrzebna również w przypadku prowadzonych już Uczelnia sama programów tworzy kierunek studiów bez studiów wyjątku opracowując i zatwierdzając efekty Zatwierdzanie przez senat efektów kształcenia kształcenia dla programu kształcenia Jeśli uczelnia nie ma uprawnień ale nie zmienia więcej niż 30% programu studiów dla programu kształcenia to ustanowienie to nie jest potrzebna procedura Decyzję podejmuje kierunku Senat studiów uczelni podejmując odpowiednią zatwierdzania uchwałę przez MNiSzW Musi mieć miejsce oddzielnie Decyzja dla ta studiów jest ostateczna I i oddzielnie jeśli dla uczelnia II stopnia posiada pełne dla uprawnienia studiów o profilu akademickie ogólnoakademickim i oddzielnie dla profilu praktycznego Jeśli uczelnia/wydział nie posiada odpowiednich Jest wspólne dla studiów uprawnień Stacjonarnych to ostateczną i niestacjonarnych decyzję podejmuje Minister NiSzW

10 Efekty kształcenia dla programu kształcenia zatwierdzane przez SENAT Efekty kształcenia dla programu kształcenia przygotowuje i wstępnie zatwierdza rada wydziału (lub inna podstawowa jednostka..) Są one podstawą przygotowania programu studiów i planu studiów zatwierdza rada wydziału Muszą wypełniać efekty kształcenia wybranego obszaru lub obszarów kształcenia Dla studiów I lub studiów II stopnia Dla profilu praktycznego lub ogólnoakademickiego

11 Program kształcenia Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego lub praktycznego A Program studiów stacjonarnych Opis modułów kształcenia Plan studiów A B Program studiów niestacjonarnych Opis modułów kształcenia Plan studiów B X Program studiów Opis modułów kształcenia Plan studiów X

12 Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego lub praktycznego Program kształcenia nazwa dla studiów I stopnia (lub II stopnia) dla studiów o profilu ogólnoakademickim (lub praktycznym) A Ponieważ mamy różne programy kształcenia (kierunki) dla studiów Program studiów Program I i II stopnia studiów oraz różne dla profilu ogólnoakademickiego stacjonarnych niestacjonarnych i praktycznego to możemy (ale nie musimy) różnie je nazywać Inna nazwa dla studiów I stopnia i inna nazwa Opis modułów Opis modułów dla II stopnia kształcenia kształcenia Inna nazwa dla profilu ogólnoakademickiego i Plan inna dla praktycznego Plan studiów A studiów B B X Program studiów Opis modułów kształcenia Plan studiów X

13 Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego lub praktycznego A Program kształcenia nazwa dla Ponieważ mamy różne programy kształcenia (kierunki) dla studiów Program studiów Program I i II stopnia studiów oraz różne dla profilu ogólnoakademickiego stacjonarnych niestacjonarnych i praktycznego to możemy (ale nie musimy) różnie je nazywać Inna nazwa dla studiów I stopnia i inna nazwa Opis modułów Opis modułów dla II stopnia kształcenia kształcenia Inna nazwa dla profilu ogólnoakademickiego i Plan inna dla praktycznego Plan studiów A studiów B studiów I stopnia (lub II stopnia) dla studiów o profilu ogólnoakademickim oakademicki (lub praktycznym) B Nazwa musi odpowiadać efektom kształcenia nie może odbiegać od powszechnego rozumienia nazwy kierunku w języku polskim i obcym X wzorce międzynarodowe Program studiów Opis modułów kształcenia Plan studiów X

14 Program studiów Jest to opis procesu kształcenia zapewniającego osiągnięcie efektów kształcenia Składa się z kilku składników Opisu modułów kształcenia wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów punktami ECTS, opisem zakładanych efektów kształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta Planu studiów Opisu procesu kształcenia ( w tym liczba semestrów, sposoby weryfikacji efektów kształcenia, sumaryczne wskaźniki ilościowe ) W niektórych miejscach ustawy jest nazwa plan studiów i program kształcenia należy to rozumieć jako plan studiów

15 moduł kształcenia zajęcia lub grupa zajęć z przypisanymi efektami kształcenia oraz liczbą punktów ECTS Program studiów = szeroko rozumiany przedmiot lub grupa przedmiotów Jest to opis procesu zbiór kształcenia przedmiotów obowiązkowych zapewniającego dla określonej specjalności osiągnięcie lub specjalizacji w ramach kierunku studiów efektów kształcenia Składa się z kilku składników Opisu modułów kształcenia typowy przedmiot praktyka, zajęcia w terenie przygotowanie pracy dyplomowej zestaw przedmiotów o określonej łącznej liczbie punktów ECTS wybrany przez studenta spośród przedmiotów należących do określonego, większego zbioru wraz z przypisanymi do poszczególnych modułów punktami ECTS, opisem zakładanych efektów kształcenia oraz sposobów weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta ta Planu studiów Opisu procesu kształcenia ( w tym liczba semestrów, sposoby weryfikacji efektów ektów Opis kształcenia, modułu sumaryczne kształcenia wskaźniki będzie ilościowe ) iowe W niektórych miejscach przedmiotem ustawy jest następnej nazwa plan studiów i program kształcenia należy to rozumieć jako plan studiów prezentacji

16 Efekty kształcenia dla programu kształcenia zatwierdzane przez SENAT Efekty kształcenia dla programu kształcenia przygotowuje i wstępnie zatwierdza rada wydziału (lub inna podstawowa jednostka..) Są one podstawą przygotowania programu studiów i planu studiów zatwierdza rada wydziału Muszą wypełniać efekty kształcenia wybranego obszaru lub obszarów kształcenia

17 Dlaczego efekty kształcenia dla programu kształcenia Muszą wypełniać efekty kształcenia wybranego obszaru lub obszarów kształcenia? Zapewnia to zgodność programu kształcenia z poziomem kształcenia określonym Polską i Europejską Ramą Kwalifikacji oraz Ramą dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego

18 Efekty kształcenia dla programu kształcenia Efekty kształcenia 1 Efekty 2 Zgodność programu kształcenia z poziomem Polskich i Europejskich Ram Kwalifikacji Polska Ramy Kwalifikacji Deskryptory Efektów Uczenia się właściwe dla stopnia studiów, obszaru i profilu Deskryptory poziomu PRK Europejskie Ramy Kwalifikacji Bolońskie Ramy kwalifikacji Efekty n sz-wolskip Zgodność zapewniona przy tworzeniu programu i sprawdzana przez system jakości Zgodność zapewniona przez budowę PRK Zgodność wykazana w Raporcie Referencyjnym - RR

19 efekty obszarowe Rozporządzenie ws. KRK dla SzW 2 listopada 2011 r. Polska Rama Kwalifikacji opis efektów kształcenia dla poziomów kształcenia Europejskie Ramy Kwalifikacji i Ramy kwalifikacji dla Europejskiego szkolnictwa Wyższego efekty kształcenia w obszarze... efekty kształcenia w obszarze... efekty kształcenia dla kompetencji inżynierskich obszary kształcenia odpowiadające obszarom wiedzy klasyfikacja wzorowana na klasyfikacji OECD/EUROSTAT/UNESCO Slajd prof. A. Kraśniewskiego obszar nauk humanistycznych obszar nauk społecznych obszar nauk ścisłych obszar nauk przyrodniczych obszar nauk technicznych obszar nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych obszar nauk medycznych, nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej obszar sztuki

20 Efekty kształcenia dla programu kształcenia a Efekty kształcenia 1 Efekty 2 Zgodność ość programu kształcenia z poziomem Polskich i Europejskich Ram Kwalifikacji Rozporządzenie ws. wzorcowych efektów kształcenia Z dnia 4 listopada 2011 roku opis efektów kształcenia dla 5 kierunków o pedagogika o filozofia Polska Rama Kwalifikacji o matematyka o instrumentalistyka o elektronika dla dwóch poziomów kształcenia (studia I i II stopnia) Deskryptory Efektów Uczenia się właściwe dla stopnia studiów, obszaru i profilu Deskryptory poziomu PRK Europejskie Ramy Kwalifikacji Bolońskie Ramy kwalifikacji Efekty n sz-wolskip Zgodność zapewniona przy tworzeniu programu i sprawdzana przez system jakości Zgodność zapewniona przez budowę PRK Zgodność wykazana w Raporcie Referencyjnym - RR

21 Plan prezentacji Koncepcja tworzenia programów studiów na bazie efektów kształcenia i w zgodzie z obowiązującym prawem Uwagi dotyczące zorganizowania prac, procesu przygotowania programów w uczelni Dokumentacja programów kształcenia Na bazie przykładów Dodatkowe uwagi i wyjaśnienia

22 możliwość prowadzenia studiów na danym kierunku TAK wydział z uprawnieniami hab.? NIE (1) jeśli spełnione są warunki prowadzenia studiów (2) w przypadku niektórych rodzajów uczelni także opinia ministra nadzorującego daną uczelnię, dot. spełnienia warunków prowadzenia studiów NIE dotychczas prowadzone studia? TAK TAK wzorcowe efekty kształcenia? NIE TAK zmiana programu studiów > 30%? NIE decyzja Ministra efekty kształcenia warunki prowadzenia studiów decyzja Ministra pozytywna opinia PKA opinia PKA (2) (1) (1) (1) możliwość prowadzenia studiów Wg prof. A. Kraśniewskiego

23 Etapy prac programowych w uczelni Etap I przygotowawczy - prace i decyzje na szczeblu uczelni ustalenia dot. harmonogramu, procedur i dokumentacji wytyczne dotyczące budowy programów kształcenia Wprowadzenie zmian w uchwałach senatu, regulaminach i Etap II zasadnicze prace projektowe (wydziały) Przygotowanie programów kształcenia (w tym program(y) i plan(y) studiów) Przygotowanie dokumentacji do podjęcia decyzji senatu Przygotowanie systemu zapewnienia jakości kształcenia Etap III wdrożenie programów Przygotowanie wdrożenia (m. innymi zmiany w systemie informatycznym Monitorowanie wdrożenia Wdrożenie systemu jakości

24 Etap I - przygotowawczy weryfikacja zasad prowadzenia przedmiotów/modułów wspólnych dla całej uczelni np. kształcenie językowe, wf ustalenia dotyczące liczby punktów ECTS i liczby semestrów dla poszczególnych poziomów i profili kształcenia oraz form studiów ustalenia dotyczące wymaganych lub zalecanych wartości sumarycznych wskaźników ilościowych charakteryzujących programy studiów oraz metody ich wyznaczania zdefiniowanie podzbioru efektów kształcenia wspólnych dla określonych grup kierunków studiów przygotowanie zasad ustalania profilów studiów oraz wymiaru praktyk

25 Etap I - przygotowawczy c.d. określenie dokumentacji związanej z uchwałą rady wydziału w sprawie programu kształcenia określenie dokumentacji przekazywanej przez wydział na poziom uczelni (stanowiącej podstawę uchwały senatu) termin przekazania dokumentacji z wydziałów na poziom uczelni harmonogram działań senatu i powołanych przez niego ciał zajmujących się analizą dokumentacji przekazanej z wydziałów dostosowanie niektórych dotychczas obowiązujących wytycznych dotyczących programów studiów (planów studiów i programów nauczania) do nowej terminologii

26 Etap II zasadnicze prace projektowe (wydziały) Prace projektowe mogą polegać na stworzeniu odpowiedniej dokumentacji Jeśli uczelnia na szczeblu centralnym przygotowała wzorzec dokumentacji to Prace projektowe na wydziałach są zdecydowanie ułatwione Dokumentacja będzie kompletna i porównywalna Dokumentacja jest podstawą Podjęcia odpowiednich decyzji przez rady wydziałów i senat Realizacji programów studiów Funkcjonowania wewnętrznego systemu jakości Akredytacji Celowym wydaje się przygotowanie instrukcji tworzenia dokumentacji

27 Przykład, propozycja dokumentacji programu kształcenia W poniższych przykładach zostały wykorzystane między innymi prace i dokumenty przygotowane w Politechnice Łódzkiej Podane wzory dokumentów nie są w najmniejszym stopniu obowiązujące, nie są żadnym standardem Nobody is perfect proszę krytycznie analizować dokumenty

28 DOKUMENTACJA PROGRAMU KSZTAŁCENIA NA OKREŚLONYM KIERUNKU STUDIÓW, POZIOMIE I PROFILU KSZTAŁCENIA I. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez senat uchwały w sprawie określenia efektów kształcenia dla programu kształcenia na określonym kierunku studiów, poziomie i profilu kształcenia II. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału (lub organ kolegialny innej jednostki prowadzącej studia posiadający identyczne kompetencje w obszarze kształcenia jak rada wydziału) uchwały w sprawie programu kształcenia (w tym programu studiów)

29 I. Dokumentacja stanowiąca podstawę Zawiera do podjęcia decyzji przez Senat I.1. Ogólną charakterystykę programu kształcenia I.2. Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia. Uczelnia może wymagać dostarczenia innych dokumentów pomocnych przy podjęciu decyzji przez senat

30 I. Dokumentacja stanowiąca podstawę Zawiera do podjęcia decyzji przez Senat I.1. Ogólną charakterystykę programu kształcenia I.2. Opis efektów Dokumentacja kształcenia jest wspólna dla programu dla kształcenia. studiów stacjonarnych i niestacjonarnych oraz wszystkich Uczelnia może programów wymagać studiów realizowanych dostarczenia w innych dokumentów ramach pomocnych tego samego przy programu podjęciu decyzji przez senat kształcenia (kierunku studiów).

31 I.1. Ogólna charakterystyka programu kształcenia I.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU KSZTAŁCENIA 1. Nazwa programu kształcenia (kierunku studiów) 2. Poziom kształcenia 3. Profil kształcenia 4. Przyporządkowanie do obszaru lub obszarów kształcenia 5. Wskazanie dziedzin (nauki lub sztuki) i dyscyplin (naukowych lub artystycznych), do których odnoszą się efekty kształcenia dla programu kształcenia 6. Związek z misją uczelni i jej strategią rozwoju 7. Cele kształcenia oraz możliwości zatrudniania i kontynuacji studiów 8. Wymagania wstępne oczekiwane kompetencje kandydata (szczególnie w przypadku studiów drugiego stopnia) 9. Zasady rekrutacji (zgodne z uchwałą rekrutacyjną) 10.Różnice w stosunku do innych programów o podobnie zdefiniowanych celach i efektach kształcenia prowadzonych w uczelni

32 I.2. Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia. Dwa warianty dokumentacji A. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do jednego obszaru kształcenia B. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do kilku obszarów kształcenia

33 I.2. Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia. Dwa warianty dokumentacji A. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do jednego obszaru kształcenia B. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do kilku obszarów kształcenia

34 Kolejne czynności jakie należy wykonać 1. Zdefiniować efekty kształcenia dla programu kształcenia 2. Odnieść zdefiniowane efekty kształcenia do efektów zapisanych w opisie obszarowym 3. Sprawdzić czy wszystkie efekty kształcenia dla obszaru zostały rozwinięte dla programu 4. Dla programów prowadzących do tytułu inżyniera, magistra inżyniera sprawdzić czy wszystkie efekty zapisane dla kwalifikacji inżynierskich są rozwijane

35 1 Tabela efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia, zwanych efektami kierunkowymi, w obszarze wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych

36

37 2 Tabelę odniesień efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia, (zwanych efektami kierunkowymi) do efektów obszarowych (efektów kształcenia określonych dla obszaru kształcenia i profilu studiów w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku (Dz.U. nr 253 poz. 1520) w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego).

38

39 3 Tabelę odniesień obszarowych efektów kształcenia (efektów kształcenia określonych dla obszaru kształcenia i profilu studiów w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku (Dz.U. nr 253 poz. 1520) w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego) do efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia

40

41 Nie wszystkie efekty kształcenia zapisane dla obszaru kształcenia musza znaleźć swoje odniesienie w efektach kształcenia dla programu kształcenia Pominięcie któregoś efektu musi być jednak wyjaśnione i uzasadnione

42 4 Tabela pokrycia efektów kształcenia prowadzących do uzyskania kompetencji inżyniera (określonych dla profilu studiów w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 2 listopada 2011 roku (Dz.U. nr 253 poz. 1520) w sprawie Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego) do efektów kształcenia określonych dla programu kształcenia Tylko w przypadku programów prowadzących do nadania tytułu inżyniera lub magistra inżyniera

43 To To To To To To To To Toma ma ma ma ma ma ma ma masz sz sz sz sz sz sz sz sz Sar ar ar ar ar ar ar ar aryu yu yu yu yu yu yu yu yusz sz sz sz sz sz sz sz sz-wo Wo Wo Wo Wo Wo Wo Wo Wols ls ls ls ls ls ls ls lski ki ki ki ki ki ki ki ki ki ki

44 nie dotyczy programów kształcenia przyporządkowanych wyłącznie do obszaru kształcenia w zakresie nauk technicznych, jeżeli efekty kierunkowe pokrywają wszystkie efekty kształcenia określone w rozporządzeniu dla obszaru nauk technicznych

45 I.2. Opis efektów kształcenia dla programu kształcenia. Dwa warianty dokumentacji A. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do jednego obszaru kształcenia B. Dokumentacja tworzona w przypadku programów kształcenia przypisanych do kilku obszarów kształcenia

46 Kolejne czynności jakie należy wykonać 1. Zdefiniować obszar odniesienia - i uzasadnić!!!! 2. Zdefiniować efekty kształcenia dla programu kształcenia 3. Odnieść zdefiniowane efekty kształcenia do efektów zapisanych dla poszczególnych obszarów (a nie obszaru odniesienia) i określić procentowy udział poszczególnych obszarów 4. Sprawdzić czy wszystkie efekty kształcenia dla obszaru odniesienia zostały rozwinięte dla programu kształcenia 5. Dla programów prowadzących do tytułu inżyniera, magistra inżyniera, sprawdzić czy wszystkie efekty zapisane dla kwalifikacji inżynierskich są rozwijane

47 1

48 2

49 3

50 4

51 4 Wszystkie efekty kształcenia przyjętego obszaru odniesienia musza znaleźć swoje odniesienie w efektach kształcenia programu kształcenia

52 5

53 DOKUMENTACJA PROGRAMU KSZTAŁCENIA NA OKREŚLONYM KIERUNKU STUDIÓW, POZIOMIE I PROFILU KSZTAŁCENIA I. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez senat uchwały w sprawie określenia efektów kształcenia dla prowadzonego przez jednostkę programu kształcenia na określonym kierunku studiów, poziomie i profilu kształcenia II. Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału (lub organ kolegialny innej jednostki prowadzącej studia posiadający identyczne kompetencje w obszarze kształcenia jak rada wydziału) uchwały w sprawie programu kształcenia i programów studiów.

54 Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału uchwały w sprawie programu kształcenia (w tym programu studiów). I. Dokumentacja I.1 i I.2 przygotowana dla decyzji senatu (z ewentualnymi poprawkami przyjętymi przez senat) II.1. Opis programu studiów. II.2. Karta warunków realizacji programu studiów. II.3. Karta wyjaśnień i uzasadnień. II.4. Opis Wewnętrznego Systemu Zapewnienia Jakości Kształcenia II.5. Karta opisu programu kształcenia (kierunku studiów) (w języku polskim i angielskim)

55 Dokumentacja stanowiąca podstawę do podjęcia przez radę wydziału Wspólna uchwały dokumentacja w dla sprawie wszystkich programu programów kształcenia realizowanych w kształcenia (w ramach tym ustanowionego programu kierunku studiów). I. Dokumentacja I.1 i I.2 przygotowana dla decyzji senatu (z ewentualnymi poprawkami przyjętymi przez senat) II.1. Opis programu studiów. II.2. Karta warunków realizacji programu studiów. II.3. Karta wyjaśnień Dokumentacja i uzasadnień. określona w pkt. II jest II.4. Opis Wewnętrznego przygotowywana oddzielnie Systemu dla Zapewnienia studiów Jakości Kształcenia stacjonarnych i niestacjonarnych oraz dla każdego programu studiów realizowanego II.5. Karta opisu w ramach programu tego samego kształcenia programu (kierunku studiów) (w języku polskim i angielskim) kształcenia (kierunku studiów).

56 II. 1 - Opis Programu Studiów Karta programu studiów Karty poszczególnych modułów/przedmiotów Karta(y) praktyk Matryca(e) efektów kształcenia Plan studiów Dodatkowe dokumenty karta warunków realizacji programu studiów karta wyjaśnień i uzasadnień

57 Karta programu studiów Nazwa programu kształcenia (kierunku studiów) Nazwa jednostki organizacyjnej uczelni realizująca program studiów Nazwa programu studiów Poziom kształcenia???? Profil kształcenia???? Forma studiów???? Cele kształcenia oraz możliwości zatrudniania i kontynuacji studiów Wymagania wstępne oczekiwane kompetencje kandydata (szczególnie w przypadku studiów drugiego stopnia) Zasady rekrutacji Różnice w stosunku do innych programów o podobnie zdefiniowanych celach i efektach kształcenia prowadzonych w uczelni Liczba punktów ECTS konieczna do uzyskania kwalifikacji (tytułu zawodowego): Liczba semestrów: Sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia: Sumaryczne wskaźniki charakteryzujące program studiów

58 Sumaryczne wskaźniki charakteryzujące program studiów SL ECTS NA łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich, SL ECTS P łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć z zakresu nauk podstawowych, do których odnoszą się efekty kształcenia dla określonego programu kształcenia, poziomu i profilu kształcenia, SL ECTS ZP łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne i projektowe, ML ECTS O minimalna liczba punktów ECTS, którą student musi zdobyć realizując moduły kształcenia/przedmioty oferowane w formie zajęć ogólnouczelnianych lub na innym kierunku studiów, ML ECTS WF minimalna liczba punktów ECTS, którą student musi zdobyć na zajęciach z wychowania fizycznego, U Oi/SL procentowy udział liczby punktów ECTS dla obszaru kształcenia i w łącznej liczbie punktów ECTS konieczny do określenia dla każdego obszaru kształcenia w przypadku programu studiów dla programu kształcenia przyporządkowanego do więcej niż jednego obszaru kształcenia.

59 Karta Modułu Kształcenia/Przedmiotu Karta modułu kształcenia/przedmiotu sporządzana jest w języku polskim i angielskim (dla studiów prowadzonych w języku angielskim tylko w języku angielskim, dla studiów prowadzonych w języku francuskim w języku francuskim i angielskim) przykład wymagań Politechniki Łódzkiej. Nazwa modułu kształcenia/przedmiotu w języku, w jakim jest prowadzony moduł kształcenia/przedmiot (+ angielski/polski) Kod modułu kształcenia/przedmiotu Typ modułu kształcenia/przedmiotu (obowiązkowy/obieralny) Rok studiów Semestr studiów Liczba przypisanych punktów ECTS Nazwisko prowadzącego moduł/przedmiot wykładowcy (kierownika przedmiotu)/wykładowców Cele modułu kształcenia/przedmiotu Forma realizacji kształcenia Wymagania wstępne ( sugeruje się zapisać językiem efektów kształcenia) Zalecane moduły kształcenia/przedmioty obieralne Treści kształcenia modułu/przedmiotu Spis literatury wymaganej/podstawowej i zalecanej Metody i formy kształcenia Metody weryfikacji efektów kształcenia i kryteria oceny Język prowadzonych zajęć Praktyki zawodowe w ramach modułu/przedmiotu Odniesienie efektów kształcenia modułu /przedmiotu do efektów zapisanych dla programu studiów Dodatkowe wskaźniki ilościowe (w tym oszacowanie nakładu pracy studenta i wyliczenie punktów ECTS)

60 Karta praktyki Nazwa praktyki Kod praktyki Typ praktyki (praktyka obowiązkowa, obieralna) Poziom praktyki Rok/semestr studiów Liczba przypisanych punktów ECTS Nazwisko opiekuna (kierownika praktyki) Cele praktyki Efekty kształcenia Forma realizacji i wymiar praktyki Wymagania wstępne i inne wymagania wobec studenta Zalecane moduły kształcenia/przedmioty obieralne (jakie moduły kształcenia/przedmioty opcjonalne w danym obszarze obieralnym student powinien wybrać) Treści merytoryczne praktyki Spis zalecanej i wymaganej literatury Metody weryfikacji efektów kształcenia i kryteria oceny Język realizowanej praktyki wymagania kompetencji językowych Odniesienie efektów kształcenia praktyki do efektów kształcenia zapisanych dla programu studiów Dodatkowe wskaźniki w tym oszacowanie liczby punktów ECTS

61 Matryca, lub matryce efektów kształcenia Dwie możliwości, warianty 1. Matryca efektów kształcenia pokazuje jakie moduły, przedmioty rozwijają poszczególne efekty kształcenia zapisane dla kierunku kształcenia 2. W matrycy efektów kształcenia definiowane są efekty dla programów studiów i do nich odnoszone są efekty uzyskiwane w poszczególnych modułach W takim przypadku potrzebne jest dodatkowo odniesienie efektów kształcenia programu studiów do efektów zapisanych dla kierunku Należy sprawdzić czy wszystkie efekty kierunkowe zostały wypełnione

62 Matryca efektów kształcenia wariant 1 efekty kształcenia dla programu kształcenia moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_2 MK_3... MK_m K_W01: ma wiedzę w zakresie... + K_W02: zna i rozumie K_U01: potrafi K_U02: ma umiejętność K_K01: ma świadomość ważności... + K_K02: wykazuje gotowość... +

63 Matryca efektów kształcenia wariant 1 Jeśli moduł nie rozwija żadnego z efektów kształcenia to znaczy, że nie może być obowiązkowy i wpisany do matrycy efekty kształcenia dla programu kształcenia a moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_2 MK_3... MK_m K_W01: ma wiedzę w zakresie... + K_W02: zna i rozumie K_U01: potrafi K_U02: ma umiejętność K_K01: ma świadomość ważności... + K_K02: wykazuje gotowość... + Jeśli jakiś efekt kształcenia nie jest zaznaczony dla żadnego z modułów to należy zmienić efekty kształcenia modułów lub wprowadzić dodatkowe

64 Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego lub praktycznego Program kształcenia nazwa dla studiów I stopnia (lub II stopnia) dla studiów o profilu ogólnoakademickim (lub praktycznym) A Program studiów stacjonarnych Opis modułów kształcenia Plan studiów A B Program studiów niestacjonarnych Opis modułów kształcenia Plan studiów B X Program studiów Opis modułów kształcenia Plan studiów X

65 Efekty kształcenia dla programu kształcenia I lub II stopnia, profilu ogólnoakademickiego lub praktycznego Program kształcenia nazwa dla Jeśli tworzymy tylko studia A i B to wystarczy matryca w wariancie 1 jeśli chcemy tworzyć programy X to trzeba się zastanowić nad wariantem 2 studiów I stopnia (lub II stopnia) dla studiów o profilu ogólnoakademickimm (lub praktycznym) A Program studiów stacjonarnych Opis modułów kształcenia Plan studiów A B Program studiów niestacjonarnych Opis modułów kształcenia Plan studiów B X Program studiów Opis modułów kształcenia Plan studiów X

66 Matryca, lub matryce efektów kształcenia Dwie możliwości, warianty 1. Matryca efektów kształcenia pokazuje jakie moduły, przedmioty rozwijają poszczególne efekty kształcenia zapisane dla kierunku kształcenia 2. W matrycy efektów kształcenia definiowane są efekty dla programów studiów i do nich odnoszone są efekty uzyskiwane w poszczególnych modułach W takim przypadku potrzebne jest dodatkowo odniesienie efektów kształcenia programu studiów do efektów zapisanych dla kierunku Należy sprawdzić czy wszystkie efekty kierunkowe zostały wypełnione

67 Matryca, lub matryce efektów kształcenia Wariant 2 daje możliwość zapisania efektów kształcenia za pomocą action verbs czasowników Dwie możliwości, warianty 1. Matryca efektów kształcenia opisujących pokazuje działanie. jakie Ułatwia moduły, to przedmioty rozwijają przejście poszczególne do opisu poszczególnych efekty kształcenia zapisane dla kierunku modułów kształcenia (które zawsze powinny 2. W matrycy efektów kształcenia być tak definiowane opisane) są efekty dla programów studiów i do nich odnoszone są efekty uzyskiwane w poszczególnych modułach W takim przypadku potrzebne jest dodatkowo odniesienie efektów kształcenia programu studiów do efektów zapisanych dla kierunku Należy sprawdzić czy wszystkie efekty kierunkowe zostały wypełnione

68 Matryca efektów kształcenia wariant 2 efekty kształcenia dla programu studiów moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_2 MK_3... MK_m PS_W01:potrafi wymienić + PS_W02: potrafi zdefiniować PS_U01: potrafi krytycznie ocenić. + + PS_U02: potrafi zaprojektować PS_K01: wykazuje się PS_K02: wykazuje gotowość... +

69 Matryca efektów kształcenia wariant 2 efekty kształcenia dla programu studiów Efekty kształcenia zapisane przy użyciu czasowników opisujących działanie moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_2 MK_3... MK_m PS_W01:potrafi wymienić + PS_W02: potrafi zdefiniować PS_U01: potrafi krytycznie ocenić. + + PS_U02: potrafi zaprojektować PS_K01: wykazuje się PS_K02: wykazuje gotowość... +

70 Tabela powiązania efektów kształcenia dla programu studiów z kierunkowymi efektami kształcenia (efektami zapisanymi dla programu kształcenia) efekty kształcenia dla programu studiów PS_W01:potrafi wymienić PS_W02: potrafi zdefiniować Efekty kształcenia dla programu kształcenia K_W01, K_W05; K_W07 K_W02; K_W PS_U01: potrafi krytycznie ocenić. PS_U02: potrafi zaprojektować... K_U01; K_U04 K_U PS_K01: wykazuje się.. PS_K02: wykazuje gotowość... K_K01: K_K04 K_K02

71 Tabela powiązania efektów kształcenia dla programu studiów z kierunkowymi efektami kształcenia (efektami zapisanymi dla programu kształcenia) efekty kształcenia dla programu studiów Efekty kształcenia dla programu kształcenia PS_W01:potrafi wymienić PS_W02: potrafi zdefiniować PS_U01: potrafi krytycznie ocenić. PS_U02: potrafi zaprojektować... ow PS_K01: wykazuje się.... PS_K02: wykazuje gotowość ość... K_W01, K_W05; K_W07 Nie K_W02; każdy K_W03 efekt kształcenia dla programu studiów musi znaleźć swoje K_U01; K_U04 odzwierciedlenie w efektach K_U02... kształcenia dla programu kształcenia -wskazane uzasadnienie K_K01: K_K04 jeśli nie K_K02 znajduje

72 Tabela wypełnienia efektów kształcenia dla programu kształcenia efektami kształcenia zapisanymi dla programu studiów Efekty kształcenia dla programu kształcenia K_W01 K_W02 efekty kształcenia dla programu studiów PS_W01:PS_U03;PS_U04 PS_W02:PS_U K_U01 K_U02... PS_U01;PS_U03 PS_U02: K_K01 K_K02 PS_K01 PS_K02

73 Tabela wypełnienia efektów kształcenia dla programu kształcenia efektami kształcenia zapisanymi dla programu studiów Efekty kształcenia dla programu kształcenia K_W01 K_W02 efekty kształcenia dla programu studiów PS_W01:PS_U03;PS_U04 PS_W02:PS_U K_U01 K_U02... PS_U01;PS_U03 programu kształcenia PS_U02: musi K_K01 K_K02 Każdy efekt kształcenia dla znaleźć swoje odzwierciedlenie PS_K01 w efektach kształcenia dla programu PS_K02 studiów

74 Elastyczność studiów a program studiów student powinien mieć możliwość wyboru modułów kształcenia w wymiarze nie mniejszym niż 30% punktów ECTS przypisanych programowi studiów moduły do wyboru mogą mieć inną formę realizacji, inną tematykę ale te same efekty kształcenia zapisane w matrycy jeśli efekty kształcenia modułów do wyboru nie są zgodne z efektami kształcenia zapisanymi w matrycy to nie powinno się ich tam umieszczać.

75 Plan studiów PLAN STUDIÓW nazwa programu studiów.. Program kształcenia (kierunek studiów):. Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Plan studiów, przygotowany w postaci tabelarycznej, określa: zestaw modułów kształcenia/przedmiotów, usytuowanie tych modułów kształcenia/przedmiotów w poszczególnych semestrach, podstawowe formy prowadzenia zajęć i wymiar tych zajęć. W planie studiów należy zaznaczyć wszystkie moduły kształcenia/przedmioty, które podlegają wyborowi studenta.

76 Plan studiów PLAN STUDIÓW nazwa programu studiów.. Program kształcenia Nie ma (kierunek obecnie regulacji studiów):. prawnych Poziom kształcenia: określających, stawiające wymagania, minimalnej liczby godzin zajęć Profil kształcenia: prowadzonych na uczelni (godzin Plan studiów, przygotowany kontaktowych) związanych w postaci z realizacją tabelarycznej, programu kształcenia określa: z wyj. kierunków podlegających standardom zestaw modułów kształcenia/przedmiotów, usytuowanie tych modułów kształcenia/przedmiotów w poszczególnych semestrach, podstawowe formy prowadzenia zajęć ći wymiar tych zajęć. W planie studiów należy zaznaczyć wszystkie moduły kształcenia/przedmioty, które podlegają wyborowi studenta.

77 Karta warunków realizacji programu studiów Minimum kadrowe Zawiera dane nauczycieli akademickich stanowiących minimum kadrowe z określonymi przyporządkowaniami poszczególnych nauczycieli do dyscyplin naukowych lub artystycznych i obszarów kształcenia oraz w przypadku studiów o profilu praktycznym opisem doświadczeń zawodowych tych nauczycieli. Proporcja liczby nauczycieli akademickich stanowiących minimum kadrowe do liczby studiujących - P =. (P=N/S). Opis działalności badawczej Zawiera opis działalności badawczej w odpowiednim obszarze wiedzy dotyczy tylko studiów drugiego stopnia. Zasoby materialne infrastruktura dydaktyczna Zawiera opis infrastruktury i wyposażenia jednostki prowadzącej studia potwierdzające możliwości tej jednostki do prowadzenia studiów.

78 Karta wyjaśnień i uzasadnień Sposób wykorzystania wzorców międzynarodowych Sposób uwzględniania wyników monitorowania karier absolwentów Sposób uwzględnienia wyników analizy zgodności zakładanych efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy Udokumentowanie, że co najmniej połowa programu kształcenia jest (lub nie jest) realizowana w postaci zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich Udokumentowanie, że program studiów umożliwia studentowi wybór modułów kształcenia/przedmiotów w wymiarze nie mniejszym niż 30% ogólnej liczby punktów ECTS Sposób współdziałania z interesariuszami zewnętrznymi

79 Karta wyjaśnień i uzasadnień Niebezpieczeństwo niewłaściwego Sposób wykorzystania zakwalifikowania wzorców międzynarodowych studiów jako Sposób uwzględniania stacjonarne wyników lub monitorowania niestacjonarne karier absolwentów oba przypadki bardzo groźne!!!!! Sposób uwzględnienia wyników analizy zgodności zakładanych efektów kształcenia z potrzebami rynku pracy Udokumentowanie, że co najmniej połowa programu kształcenia jest Na (lub etapie nie jest) tworzenia realizowana programów w postaci zajęć dydaktycznych wymagających kształcenia/studiów bezpośredniego konieczne udziału nauczycieli akademickich jest stworzenie dokumentacji Udokumentowanie, świadczącej że program o studiów konsultacji umożliwia z studentowi wybór modułów kształcenia/przedmiotów w wymiarze nie mniejszym pracodawcami niż 30% ogólnej liczby punktów ECTS Sposób współdziałania z interesariuszami zewnętrznymi

80 Plan prezentacji Koncepcja tworzenia programów studiów na bazie efektów kształcenia i w zgodzie z obowiązującym prawem Uwagi dotyczące zorganizowania prac, procesu przygotowania programów w uczelni Dokumentacja programów kształcenia Na bazie przykładów (nieobowiązujących) Dodatkowe uwagi i wyjaśnienia

81 Efekty kształcenia zapisane a realnie osiągane przez studentów Zdefiniowane przez uczelnię efekty kształcenia nie powinny odzwierciedlać oczekiwań i ambicji kadry, lecz realne możliwości osiągnięcia tych efektów przez najsłabszego studenta, który - według przyjętych przez uczelnię (wydział) kryteriów - powinien uzyskać dyplom Dobry program kształcenia to taki który zapewnia poziom efektów kształcenia zapisanych w Ramach kwalifikacji ale jednocześnie efekty są osiągane przez studentów odpowiednia proporcja pomiędzy rozległością i szczegółowością wiedzy a umiejętnościami kognitywnymi

82 Jaki program kształcenia powinniśmy budować? Misja uczelni Potrzeby rynku pracy Zasoby uczelni -ludzkie -sprzętowe Program studiów opisany za pomocą efektów uczenia się Dotychczasowe dobre i złe doświadczenia Ramy Kwalifikacji -opisy obszarowe Potrzeby społeczne? Zatrudnialność (przez całe życie)

83 Uwagi końcowe Co w nowym podejściu jest najważniejsze? Zmiana filozofii tworzenia programów kształcenia i programów studiów Możliwość zróżnicowania programów i stworzenia różnych wariantów Najważniejsze zagrożenia Zmiany zostaną jedynie na papierze Dokumentacja będzie niekompletna i/lub będzie używane nieprawidłowe nazewnictwo

84 Dziękuję bardzo za uwagę