Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1. RPOWŚ RAPORT KOŃCOWY

Transkrypt

1 Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1. RPOWŚ RAPORT KOŃCOWY dla rozwoju Województwa Świętokrzyskiego... dla rozwoju Województwa Świętokrzyskiego...

2 Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1.RPOWŚ Raport końcowy Zamawiający: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego Al. IX Wieków Kielc 3, Kielce Wykonawca: Pracownia Badań i Doradztwa Re-Source Korczyński Sarapata sp.j. ul. Spławie 53; Poznań Tel , biuro@re-source.pl

3 Wykaz skrótów SKRÓT WYJAŚNIENIE CATI Computer Assisted Telephone Interview IDI Individual in-depth Interview ITI Individual Telephone Interview IZ Instytucja Zarządzająca PKD Polska Klasyfikacja Działalności PO IG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki RJR Roczne Jednostki Robocze RPOWŚ Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego SIMIK System Informatyczny Monitoringu i Kontroli SOPZ Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia 3

4 Spis treści Wykaz skrótów... 3 Spis treści... 4 Streszczenie... 6 Metodologia badania... 6 Trafność wsparcia... 6 Skuteczność wsparcia... 8 Trwałość wsparcia... 9 Efektywność wsparcia... 9 Użyteczność wsparcia Executive summary Research methodology Support adequacy Support Efficiency SUPPORT DURABILITY Support Effectivness SUPPORT USEFULNESS Wprowadzenie Metodologia badania Kryteria ewaluacyjne Pytania badawcze Metody i techniki badawcze Wyniki ewaluacji Trafność wsparcia Adekwatność struktury projektów i beneficjentów Działania 1.1 RPOWŚ do profilu regionu Adekwatność projektów do celu Działania 1.1 RPOWŚ Trafność projektów w odniesieniu do potrzeb i oczekiwań beneficjentów Działania 1.1 RPOWŚ Skuteczność wsparcia Wzrost zatrudnienia Wzrost konkurencyjności i innowacyjności Trwałość wsparcia Efektywność wsparcia Użyteczność wsparcia Analiza SWOT

5 Wnioski i rekomendacje Studia przypadków Projekt - budowa małej elektrowni wodnej Projekt budowa myjni bezdotykowej Projekt zakup sprzętu do prowadzenia robót w ciężkich warunkach gruntowych Projekt wyremontowanie i wyposażenie zaplecza technicznego Projekt zakup mobilnego węzła betoniarskiego Projekt rozbudowa i modernizacja linii produkcyjnej oraz uruchomienie laboratorium Projekt zakup maszyn i urządzeń do przetwarzania blach stalowych Projekt remont budynku oraz zakup maszyn umożliwiających wprowadzenie nowych sposobów obróbki szkła Projekt zakup sprzętu do wykonywania zabiegów chirurgicznych na gałce ocznej Projekt rozbudowa budynku oraz zakup maszyny wyposażonej w innowacyjne rozwiązania z zakresie krojenia i szycia materiałów Projekt wdrożenie systemu informatycznego Zarządzania Relacjami z Klientami oraz zakup maszyn i urządzeń służących do usprawnienia poziomu świadczenia usług serwisowych Spis wykresów Spis tabel Spis map

6 Streszczenie METODOLOGIA BADANIA 1. Niniejszy raport został przygotowany przez Pracownię Badań i Doradztwa Re-Source na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego w ramach badania ewaluacyjnego Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1. RPOWŚ Celem badania było: otrzymanie pogłębionej wiedzy na temat typów projektów i beneficjentów, którzy zostali objęci wsparciem w ramach działania 1.1 RPOWŚ na lata , ocena wpływu wsparcia udzielonego mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom w ramach Działania 1.1. RPOWŚ na wzrost ich konkurencyjności oraz wypracowanie rekomendacji dla Instytucji Zarządzającej RPOWŚ na lata , które służyłyby programowaniu wsparcia dla przedsiębiorców w przyszłej perspektywie finansowej. 3. W badaniu przyjęto następujące kryteria ewaluacyjne: trafność, adekwatność, użyteczność, efektywność, skuteczność, trwałość. 4. Zastosowano następujące metody i techniki badawcze: analizę danych zastanych (wnioski o dofinansowanie oraz dokumenty programowe), indywidualne wywiady pogłębione IDI/ITI z beneficjentami, komputerowo wspomagany wywiad telefoniczny (CATI) z beneficjentami, komputerowo wspomagany wywiad telefoniczny (CATI) z grupą kontrolną, indywidualne wywiady pogłębione IDI z pracownikami IZ RPWOŚ, wewnętrzny panel ekspercki z elementami burzy mózgów, studium przypadku, analiza SWOT. TRAFNOŚĆ WSPARCIA 1. Analizę trafności oferowanego wsparcia przeprowadzono w odniesieniu do profilu gospodarczego regionu, celów Działania 1.1 oraz potrzeb i oczekiwań odbiorców. 2. Pierwszym aspektem analizy był opis struktury beneficjentów oraz nieskutecznych wnioskodawców pod względem branżowym, terytorialnym oraz finansowym (wielkość przychodów przedsiębiorstwa, wnioskowana kwota dofinansowania, wielkość projektu). 3. W latach zaobserwowano rosnącą ilość projektodawców zakwalifikowanych do oceny merytorycznej (w 2009 roku liczba to wzrosła o 22,3% w stosunku do roku 2008, a w 2010 o 14,1% w odniesieniu do roku poprzedniego), a przy tym wzrosła również liczba wniosków zakwalifikowana do realizacji, stanowiących w 2010 roku 52,6% wszystkich projektów poddanych ocenie merytorycznotechnicznej. Można zatem wnioskować o coraz wyższej jakości merytorycznej przedkładanych projektów. 4. Zróżnicowanie typów projektów w poszczególnych konkursach w odniesieniu do wnioskowanego dofinansowania przedstawia się następująco. W 2008 roku kwota ta łącznie wyniosła 171,528 mln, w 2009 wzrosła do 264,575 mln zł, by w 2010 roku osiągnąć wartość 231,894 mln zł. 5. Jeśli chodzi o wnioskowaną kwotę dofinansowania oraz wielkość projektu, to średnio projekty zakwalifikowane do realizacji od początku trwania Programu są istotnie większe od projektów niezakwalifikowanych do dofinansowania. Podobną prawidłowość można zauważyć analizując średnią wielkość wkładu własnego oraz wydatków kwalifikowalnych. Największy odsetek wśród realizowanych projektów stanowią zatem te dofinansowane na poziomie od 200 do 400 tys. zł (19,5%) oraz tys. zł (17,2%), a zdecydowanie najmniej jest projektów, w których wnioskowano o wsparcie w wysokości do 200 tys. zł. Odpowiednio wśród złożonych projektów, które nie uzyskały dofinansowania przeważały właśnie projekty o wartości dofinansowania do 200 tys. zł. Zidentyfikowana różnica w strukturze projektów niezakwalifikowanych i zakwalifikowanych do realizacji można wynikać z wyższej jakości projektów większych (otrzymujących w rezultacie więcej punktów podczas oceny 6

7 merytorycznej), jako że umożliwiają one zakup lepszych środków trwałych i pozwalają na przeprowadzenie większej liczby innowacyjnych przedsięwzięć. 6. Analiza danych wskazała na istotną różnicę w wielkości przedsiębiorstw, które uzyskały wsparcie w ramach Działania 1.1 oraz tych, które takiej pomocy nie otrzymały. Przeciętne zatrudnienie w firmach realizujących projekty w ramach Działania 1.1 wyniosło 29,81 Rocznych Jednostek Roboczych (RJR) i było o 7,79 RJR wyższe niż w przedsiębiorstwach, których projekty nie uzyskały dofinansowania. Średnie przychody netto beneficjentów są również wyższe niż w grupie przedsiębiorców nierealizujących projektów, jednak różnica nie jest już istotna statystycznie. 7. Wielkość przedsiębiorstwa (mierzona liczbą osób zatrudnionych) przekłada się także na wielkość projektu, gdyż jak pokazała analiza przeprowadzona w grupie beneficjentów, mikroprzedsiębiorstwa realizowały projekty o wartości średnio 0,853 mln niższej niż małe przedsiębiorstwa i dwukrotnie niższej niż średnie przedsiębiorstwa. 8. Analiza dynamiki uzyskiwanych przychodów wskazała w przypadku większości firm na wzrost w tym obszarze już przed realizacją projektu (na podstawie danych za ostatni rok rozliczeniowy oraz dwa lata wstecz), a dodatkowo zaobserwowano także rosnącą tendencję jeśli chodzi o wielkość zatrudnienia w przedsiębiorstwach będących beneficjentami Działania 1.1. Można zatem stwierdzić, iż firmy starające się o dofinansowanie w ramach Działania 1.1 należą do przedsiębiorstw rozwijających się. 9. Zdecydowana większość beneficjentów prowadzi działalność nie dłużej niż 10 lat, a średni czas funkcjonowania firmy na rynku wyniósł 8,56 roku, zatem mamy do czynienia z podmiotami relatywnie młodymi. Formą prawną przedsiębiorstw najczęściej dofinansowanych jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (62%), ale stosunkowo często projekty realizowały także spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (18,4%). 10. Strukturę branżową beneficjentów Działania 1.1 charakteryzuje spore zróżnicowanie, przy czym do branż najsilniej reprezentowanych należą przetwórstwo przemysłowe (35,1%), budownictwo (14,8%) oraz działalność związana z zakwaterowaniem i gastronomią (12,2%). Struktura beneficjentów nie odzwierciedla struktury przedsiębiorstw zarejestrowanych w województwie, bowiem w przypadku sekcji C przetwórstwo przemysłowe oraz sekcji I działalność związana z zakwaterowaniem i gastronomią mamy do czynienia z nadreprezentacją wśród beneficjentów (odpowiednio wspomniane 35,1% do 9% udziału tej branży w ogólnej liczbie przedsiębiorstw świętokrzyskich i 12,2% do 2,6%), a jeśli chodzi o handel hurtowy i detaliczny (sekcja G) to występuje znacząca niedoreprezentacja (8,2% beneficjentów w stosunku do ponad 35% udziału przedsiębiorstw z tej branży w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych województwa). Powyższą różnicę można częściowo tłumaczyć specyfiką Działania 1.1, w którym wsparcie nakierowane jest na projekty innowacyjne, a przypuszczalnie stosunkowo większym potencjałem innowacyjności charakteryzują się przedsiębiorstwa z branży przetwórstwo przemysłowe niż na przykład handel hurtowy i detaliczny. 11. Analiza wielkości projektów oraz wnioskowanej kwoty dofinansowania w poszczególnych branżach pokazała, iż co zrozumiałe najwięcej środków pochłonęła branża związana z górnictwem i wydobywaniem, jednak już na kolejnych miejscach znalazły się sekcje generujące relatywnie niższe koszty, to jest działalność związana z zakwaterowaniem i gastronomią oraz kultura, rekreacją i rozrywką. Najniższą średnią wartość projektu zidentyfikowano w sekcjach M - działalność profesjonalna, naukowa i techniczna oraz J - informacja i komunikacja. 12. Ważnym aspektem analizy wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1 RPOWŚ jest jego rozkład przestrzenny. Przeciętna wartość środków przypadająca na jeden powiat województwa świętokrzyskiego wynosi 38,650 mln zł. Największa ilość środków została przekazana przedsiębiorstwom zarejestrowanym na terenie powiatu kieleckiego - 253,297 mln zł oraz powiatu grodzkiego M. Kielce - 79,458 mln zł. Natomiast powiatami, do których trafiła najmniejsza pula środków Działania 1.1 RPOWŚ są powiaty: kazimierski - 4,464 mln zł, pińczowski - 9,168 mln zł oraz powiat opatowski - 9,266 mln zł. Warto przy tym zwrócić uwagę, że w powiatach kieleckim oraz grodzkim m. Kielce zrealizowano największą liczbę projektów, zatem otrzymana kwota rozłożyła się na również na największą ilość przedsiębiorstw. Rozłożenie środków pomocowych w stosunku do liczby przedsiębiorstw zarejestrowanych w danym powiecie pozwala natomiast wskazać na powiat buski oraz kielecki jako tereny koncentrujące najwyższą wartość wsparcia. 7

8 13. Największym zainteresowaniem wnioskodawców Działania 1.1 RPOWŚ, zarówno tych, których projekty uzyskały dofinansowanie, jak i tych, których projekty nie uzyskały wsparcia ze środków Działania 1.1, cieszyły się projekty inwestycyjne. Zdecydowana większość wnioskodawców (94,7%) aplikowała o wsparcie na tego typu projekty i w rezultacie również ten typ projektu był najczęściej dofinansowywany (92,5% wszystkich realizowanych). Pozostałe typy projektów (inwestycje związane z dziedziną badań i innowacji oraz inwestycje pro środowiskowe) stanowią marginalną część realizowanych projektów, tak więc w konsekwencji oferowana pomoc finansowa została przeznaczona w głównej mierze na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, pomijając inne rodzaje działań wskazane w SZOP. 14. Jeśli chodzi o realizację wartości docelowych wskaźników Działania 1.1, to obecny poziom wskaźnika Dodatkowe inwestycje w MŚP wykreowane dzięki wsparciu (23,67% wartości zakładanej w 2010 roku) jest na tyle niski, że prawdopodobnie nie będzie możliwe ich osiągnięcie. 15. Trafność oferowanego wsparcie określono także w oparciu o subiektywną opinię beneficjentów, uzyskaną w badaniu CATI. Wykazano, że zdecydowana większość respondentów, bo aż 85,9 % respondentów deklaruje, że oferta wsparcia odpowiadała ich potrzebom w stopniu bardzo dużym (35,9%) lub dużym (50,0%). 16. Wśród form wsparcia, których zabrakło zdaniem beneficjentów w ewaluowanym instrumencie wsparcia, była możliwość dofinansowania działań promocyjnych. Badani wskazywali także na zbyt niską kwotę dofinansowania, restrykcyjne regulacje uniemożliwiające podjęcie dodatkowych zadań w ramach projektu, niemożność wykorzystanie sprzętów nie posiadających certyfikatów w Polsce oraz niezorientowanie wparcia na działania z zakresu turystyki. 17. Dla większości beneficjentów realizacja projektu przyczyniła się do spełnienia oczekiwań, w przypadku 40% miało to miejsce w dużym stopniu, a dla ponad 33% respondentów nawet w bardzo dużym stopniu. 18. Beneficjenci, którzy twierdzili, że ich oczekiwania się nie spełniły, za przyczynę takiego stanu rzeczy wskazali m.in. biurokrację, zbyt niski odsetek przyznanego dofinansowania, sposób funkcjonowania urzędu, problem ze spłynięciem środków z Instytucji Zarządzającej i/lub Instytucji Płatniczej, konkurencję na rynku. SKUTECZNOŚĆ WSPARCIA 1. Skuteczność wsparcia rozumiana była jako ocena stopnia osiągnięcia zakładanych celów projektów w postaci wzrostu zatrudnienia w przedsiębiorstwach oraz wzrostu ich konkurencyjności i innowacyjności. Poddana została subiektywnej ocenie beneficjentów. 2. Porównanie stanu zatrudnienia w przedsiębiorstwach beneficjentów oraz w firmach wnioskodawców nieskutecznych stanowiących w niniejszym badaniu grupę kontrolną w latach pozwoliło określić efekt netto dotyczący zwiększenia zatrudnienia. Aż 81,2% beneficjentów Działania 1.1 RPOWŚ zwiększyło zatrudnienie w porównaniu z sytuacją sprzed otrzymania wsparcia (rokiem 2007), tymczasem w grupie kontrolnej zwiększenie zatrudnienia zadeklarowało 62,3% firm. Jednocześnie, wnioskodawcy, którzy nie uzyskali wsparcia w ramach Działania 1.1 RPOWŚ, zatrudnili średnio po 8,20 pracowników, czyli istotnie statystycznie mniej niż podmioty, które realizowały projekt w ramach Działania 1.1 RPOWŚ (9,54 pracowników). 3. Wzrost konkurencyjności firm mierzony był podjęciem określonych działań, przy czym również dokonano porównania z grupą kontrolną. Ponad 91% badanych beneficjentów zwiększyło w ostatnich 4 latach liczbę klientów, a ponad 85% wprowadziło na rynek nowe produkty bądź usługi i zwiększyło zatrudnienie. Zwraca uwagę fakt, że dla ¾ badanych przedsiębiorców ostatnie 4 lata wiązały się z poprawą sytuacji finansowej firmy, a ponad 80% poszerzyło w tym czasie zakres działalności oraz rynek zbytu. Jednocześnie przedsiębiorcy będący nieskutecznymi wnioskodawcami niemalże w każdej inicjatywie uzyskali częstości niższe o przynajmniej 10 punktów procentowych (z wyjątkiem kategorii usprawnienie logistyki sprzedaży), a w przypadku wprowadzenia nowych produktów/usług na rynek oraz zwiększenia zatrudnienia nawet o 20 punktów procentowych. W przypadku 7 czynników, takich jak: zwiększenie zatrudnienia, zwiększenie liczby odbiorców usługi/produktu, zaprezentowanie się na 8

9 nowych rynkach, poprawa sytuacji finansowej, rozszerzenie zakresu działalności oraz wprowadzenie na rynek nowych produktów i poszerzenie rynku zbytu, zidentyfikowano istotną statystycznie różnicę pomiędzy grupą beneficjentów a grupą kontrolną. 4. Beneficjenci proszeni o ocenę wpływu otrzymanego wsparcia na podjęcie rzeczonych działań w blisko 30% wskazań dotyczących wszystkich inicjatyw deklarowali duże bądź bardzo duże oddziaływanie pomocy z Działania Ze względu na docelowy rezultat wsparcia, czyli zwiększenie przychodów firmy, analizie poddano roczne przychody wnioskodawców, którzy uzyskali dofinansowanie w ramach Działania 1.1 RPOWŚ oraz wnioskodawców, których projekty nie uzyskały dofinansowania i rozpoznano istotną statystycznie różnicę pod względem wielkości rocznych przychodów netto według stanu za 2010 rok. TRWAŁOŚĆ WSPARCIA 1. Trwałość osiągniętych rezultatów określona została na podstawie oceny ich utrzymania w perspektywie długofalowej. Do rezultatów bezpośrednich zaliczono konkretne inwestycje, wdrożenia nowych technologii, wprowadzenie nowych sposobów zarządzania, opracowanie nowych strategii sprzedaży oraz przeprowadzone działania promocyjne. Wśród rezultatów pośrednich znaleźć można natomiast takie kwestie jak poprawa pozycji rynkowej, większe przychody czy ewentualne oszczędności. 2. Deklaracje beneficjentów, uzyskane w badaniu kwestionariuszowym, sugerują przewagę rezultatów długofalowych (najwyższa ocena w przypadku 46,1% respondentów). W przypadku 13,5% beneficjentów projekty generowały w równym stopniu efekty krótko- i długofalowe, a tylko 1% uczestników badania wskazał na przewagę rezultatów tymczasowych. 3. W przypadku pośrednich rezultatów wsparcia, sytuacja przedstawia się podobnie do opisanej powyżej. Ponad 31% beneficjentów oceniło rzeczone efekty jako zdecydowanie długoterminowe (ocena na 5, na 5-stopniowej skali), a 36% oceniło długofalowe korzystanie z rezultatów na 4. Nieco ponad 23% respondentów zauważa jednoczesne występowanie rezultatów tymczasowych oraz długofalowych i ogólnie ocenia ich trwałość na poziomie średnim. 4. Ponad 70% przedsiębiorstw powinno z dużym prawdopodobieństwem korzystać z efektów wsparcia w przyszłości, gdyż prawdopodobieństwo utrzymania wsparcia w okresie 5 lat od otrzymania wsparcia szacowane jest przez beneficjentów bardzo wysoko, 33,8% oceniło je na 5, a 38% na 4 (na skali 5- stopniowej). EFEKTYWNOŚĆ WSPARCIA 1. Efektywność definiowana jest jako stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych rezultatów. Kryterium to pozwala ocenić osiągnięte cele na poziomie projektu przez pryzmat poniesionych kosztów, czyli innymi słowy obrazuje opłacalność całego projektu i jego wymierny efekt. 2. Dla blisko 65% respondentów otrzymane środki pozwoliły w całości spełnić zakładane w projekcie cele, dla 1/3 badanych były one istotnym wsparciem umożliwiającym uzyskanie częściowych rezultatów, a zaledwie 2,1% beneficjentów nie było wstanie osiągnąć założonego stanu docelowego przy pomocy otrzymanych środków finansowych. 3. Zaangażowanie dodatkowych środków własnych (wykraczających poza wkład własny określony we wniosku/umowie) zadeklarowało 56% badanych. Dołożenie środków własnych do przedsięwzięcia nie wiązało się ryzykiem nieopłacalności projektu. Ponadto skorzystanie ze wsparcia oferowanego w ramach Działania 1.1 nie pociągnęło za sobą, dla znacznej większości respondentów, ograniczenia aktywności w sferach nieobjętych wsparciem unijnym. 4. W badanej grupie odbiorców wsparcia Działania 1.1 mamy do czynienia z relatywnie małym efektem zdarzenia niezależnego, bowiem generalnie działania przewidziane w projektach nie byłyby zrealizowane w identycznym zakresie bądź tym samym czasie, gdyby beneficjenci nie otrzymali wsparcia, 36,8% w ogóle nie podjęłoby się tego typu przedsięwzięć, a 36,2% byłoby zmuszonych zrealizować je w mniejszym zakresie i późniejszym terminie. Tylko 2,1% odbiorców pomocy mógłby 9

10 bez wsparcia przeprowadzić zaplanowane działania, co pozwala twierdzić, iż niezależnie od wewnętrznych cech projektów/beneficjentów efektywność Działania jest relatywnie duża. 5. Podjęcie dodatkowych inwestycji przez 61,1% respondentów ilustruje stosunkowo duży efekt mnożnikowy występujący wśród beneficjentów Działania 1.1. Istotnym czynnikiem, od którego zależało wdrożenie kolejnych przedsięwzięć w następstwie realizacji projektu w ramach Działania 1.1 była wielkość kwoty dofinansowania, wielkość przychodów netto z ostatniego roku sprawozdawczego oraz wielkość nakładów inwestycyjnych za rok Podejmując kolejne inwestycje beneficjenci Działania 1.1 najczęściej (72,1%) dokonywali zakupu nowego sprzętu, maszyn lub urządzeń, ponad 56% stworzyło nowe miejsca pracy, a 45,1% rozbudowało lub zakupiło nieruchomość. Również ponad 40% respondentów zmodernizowało posiadany sprzęt i przeznaczyło zasoby firmy na rozwój kwalifikacji pracowników. 7. Dla większości spośród osób badanych (66,8%) udział w projekcie z Działania 1.1 był pierwszym przedsięwzięciem finansowanym ze środków publicznych. Z kolei po zrealizowaniu projektu w ramach rzeczonego instrumentu wsparcia zaledwie 14,1% odbiorców zdecydowało się na realizację kolejnego projektu dofinansowywanego ze źródeł publicznych. Efekt doświadczenia był zatem niewielki. UŻYTECZNOŚĆ WSPARCIA 1. Użyteczność wsparcia określono na podstawie porównania grupy beneficjentów z grupą kontrolną (nieskutecznymi projektodawcami Działania 1.1) w obszarze rozpoznanych barier stanowiących ograniczenie rozwoju firmy oraz w przypadku beneficjentów także subiektywnej oceny ich zniwelowania w konsekwencji otrzymania wsparcia. 2. Zgodnie z wynikami przeprowadzonej analizy istotna statystycznie okazała się różnica we wskazaniach dotyczących problemów finansowych, barier personalnych oraz dostępności programów pomocowych. Dla przedsiębiorców nierealizujących projektów w ramach Działania 1.1 najbardziej dotkliwe okazały się problemy z dostępnością programów pomocowych oraz bariery finansowe uniemożliwiające rozwój firmy, a dla beneficjentów z kolei największy problem stanowią skomplikowane przepisy prawne. 3. Bariery, które zdaniem beneficjentów zdecydowanie zostały pokonane mają charakter finansowy, dla ponad 30% respondentów brak środków na sprzęt oraz na rozwój działalności został zniwelowany dzięki zrealizowaniu projektu w ramach Działania 1.1. Dalszym 17,4% beneficjentom otrzymane wsparcie pozwoliło na podniesienie swojej pozycji na rynku, tak, że konkurencja ze strony innych firm nie stanowiła już dla nich problemu, a 16% respondentów zyskało w ten sposób środki na zwiększenie zatrudnienia. 4. Warto dodać, iż ani wielkość projektu ani wysokość kwoty dofinansowania nie okazała się istotna statystycznie, jeśli chodzi pokonanie barier finansowych, można zatem sądzić, iż dla większości beneficjentów otrzymane środki były wystarczające dla podjęcia najpilniejszych działań prorozwojowych, a ewaluowane Działanie poprzez przekazywane wsparcie dobrze radzi sobie z niwelowaniem bezpośrednich barier finansowych. 10

11 Executive summary RESEARCH METHODOLOGY 1. The overall objective of research entitled An analyze and evaluation of the main directions of Measure s 1.1 support dedicated to the beneficiaries of the Regional Programme of Świętokrzyskie Voivodeship for the and conducted by Pracownia Badań i Doradztwa Re-Source was to gain the in-depth knowledge of projects and beneficiaries structure of the Measure Research included: gaining the in-depth knowledge of the structure of beneficiaries and projects, an appraisal of Measure 1.1 support impact on micro, small and medium enterprises competitiveness growth, a proposal of recommendations for MA Institution including the potential modifications of the prospective fund programme. 3. The research included the evaluation criteria, as follows: accuracy/adequacy, usefulness, effectiveness, efficiency and durability. 4. The following research methods were applied: desk and web research (application documents and programme documents), IDI/ ITI interviews with beneficiaries, CATI interviews with beneficiaries, CATI interviews with control group, IDI interviews with MA staff, Expert panel with brain storm elements, Case studies, SWOT analyze. SUPPORT ADEQUACY 1. An analyze of adequacy of provided support was conducted in terms of regional economic profile, Measure 1.1 objectives and beneficiaries needs and expectations 2. The first aspect of the research was a descriptive account of beneficiaries and unsuccessful applicants structure regarding PKD trade, regional territorial division and financial issues (companies net revenues, an amount of assistance and a project budget). 3. During an increasing amount of projects were selected for substantive appraisal (in 2009 the number increased by 22,3% and in 2010 by 14,1%), besides it was observed that also a number of projects which were selected to be conducted edged up and in 2010 constituted a 52,6%. One can say that the average quality of the submitted projects is still growing. 4. Diversification of the type of projects concerning the sum of assistance was as follows: in 2008 amounted 171,528 mln, in 2009 reached 264, 575 mln zł, and in 2010 reduced to 231,894 mln zł. 5. In case of the amount of assistance and the project budget an average project intended to be completed was significantly superior than a project rejected. The similar regularity was indentified during an analyze of an average beneficiaries contribution and eligible costs. The most substantial proportion of conducted projects comprised of ventures subsidized in zł (19,5%) and zł (17,2%), and the lowest range of projects are these in which an amount of assistance did not reached zł. Respectively, among submitted projects the dominated group consisted of enterprises co-financed on the level zł. The difference indentified might be the result of the appraisal of bigger projects as more profitable and more likely to undertake improved ventures and to generate innovative effects. 6. The conducted research showed that companies which undertook a project co-financed by UE funds are significantly superior than business enterprises which did not take on such an activity. The range of company was determined in terms of RJR annual work units and an average net revenues of beneficiaries. Therefore an average RJR in companies which ran the project under UE Programme was 29,81, while in companies which were unsuccessful applicants it was about 7,79 lower. A standard net 11

12 revenues were also higher in case of beneficiaries but according to the statistical analyze the difference is not significant. 7. As well the range of company (described by the number of employees) is expressed in the project budget since the survey showed that micro-enterprises realized projects valued on average about 0,853 mln zł lower than small enterprises and double lower than medium companies. 8. The growth dynamics analyze showed that the increase in that case was observed even before the project realization (due to the data obtained in last settlement period and two settlement years ago), moreover an upward trend was indentified regarding staffing level in beneficiaries enterprises. It is said that companies submitting applications are constantly in progress. 9. The vast majority of beneficiaries have run a business no longer that 10 years and an average operating period of the companies is 8,56 year, therefore the beneficiaries business enterprises are recognized as relatively new. The most common type of enterprises involved in the Measure 1.1 realization was private person (62%), but there were also a limited liability companies (18,4%). 10. The industrial structure of the beneficiaries was highly diverse. The most common type of activity was the industrial production (35,1% of beneficiaries), construction industry (14,8%) and the activity related to accommodation and gastronomy (12,2%). Simultaneously the presented structure was not compatible with the regional industrial composition since businessmen acting within the industrial production constituted 9% of regional enterprises and for instance entrepreneurs acting within wholesale and retail trade constituted more than 35%. Consequently we dealt with higher representation in the section C (industrial production) and lower representation in section G (wholesale and retail trade). The difference indentified might be the result of the Measure 1.1 objectives as it is dedicated to the innovative projects and unsurprisingly enterprises acting within industrial production have greater potential for innovation than companies dealing with trade. 11. Taking into account the project budget and the amount of assistance according to industrial structure revealed that the largest funds were awarded for mining and extracting and for subsequent sections which generate relatively lower costs, as activity related to accommodation and gastronomy and culture, recreation and entertainment. The least average project budget was observed in M section, professional, scientific and technical activity and J section information and communication. 12. Analysis of spatial distribution (which takes the beneficiaries location into account) showed strong concentration of given support. Projects implemented in the provinces kieleckie (253,297 mln zł) and Kielce town (79,458 mln zł) dominated. The share of financial assistance located in the provinces kazimierski - 4,464 mln zł, pińczowski - 9,168 mln zł and opatowski - 9,266 mln zł was very small. In addition, the average value of the project was 38,65 mln zł. It was observed that in kieleckie and Kielce town province much more projects were accomplished, hence the provided amount of assistance involved more enterprises. Spatial distribution of fund according to regional structure of companies indicated the strong concentration of assistance in buski and kielecki provinces. 13. Much more funds were awarded for investment projects (92,5%), as well as beneficiaries and unsuccessful applicants were willing to carry out the investment projects (whole rate of submitted projects was about 94,7%). The remaining types of projects (investments within research and innovation sphere and environment investments) constituted a margined group of realized projects. Consequently awarded assistance encompassed assets and intangible assets purchase but dismissed other kinds of enterprising activities. 14. The problem with gaining the declared target value of an indicator Additional investments completed according to provided assistance was identified, since only 23,67% of 2010 target value is now obtained. 15. The adequacy of provided support is determined also by individual opinion of beneficiaries, acquired in the CATI research. It was showed that vast majority of responders (85,9 %) declared support granted under Measure 1.1 by high (50%) and very high (35,9%) appropriateness to their needs. 16. Enterprises which implemented projects suggested lack of assistance in the following fields: promotion campaign, too low amount of assistance, restrictive regulations concerning completing additional task which were not realized within project, lack of possibility of purchasing materials and stuff which was uncertified in Poland, no assistance towards tourist activity. 12

13 17. The projects implemented under Measure 1.1 met the majority of beneficiaries expectations, for 40% of beneficiaries level of fulfilling expectations was more than expected and for 33% even much more than expected. 18. Beneficiaries who declared lower level of fulfilling expectations, indicated barriers as follows: bureaucracy, too low percentage of acquired assistance, indolent work of authority, problem with obtaining funds form Management Authority or Payment Authority, market competition. SUPPORT EFFICIENCY 6. Support efficiency was depicted by fulfilling projects goals in terms of employment growth and competitiveness and innovation growth. The beneficiaries was questioned about their personal opinion. 7. Employment growth effect (net) was evaluated due to comparison of two groups beneficiaries and control group unsuccessful applicants of Measure 1.1 in relation to staffing level in years. In the most of cases (81,2%) beneficiaries established new jobs positions regarding the situation before applying (2007), while in control group 62,3% of responders declared performing such an activity. At the same time employers who did not carry out any project hired 8,2 employees, which is statistical significantly lower index than in beneficiaries (average hired 9,54 employees). 8. Competitiveness growth was described in terms of completing different activities as well as comparing group of beneficiaries and control group of entrepreneurs. More than 91% of responders increased the number of clients during past 4 years, more than 85% set a new product or service and increased employment. Three quarters of beneficiaries in the past 4 years improved their material situation and 80% made an extension of the scope of business activity. Employers of control group almost in each issue gained a score 10 percentage points lower (an exception was improvement of logistic of sell) and in case of setting new products/ services and employment growth even 20 percentage points lower. The significant disparity between beneficiaries group and control group was indentified regarding 7 factors: employment growth, increased number of clients, presenting the trading offer on the new markets, improvement of material situation, extension of the scope of business activity, setting a new product/service, extension of the scope of the market. 9. On average beneficiaries who made an appraisal of support impact on competitiveness growth in 30% declared high or very high impact on their enterprises. 10. According to main objective of the Measure 1.1 it was essential to make an assessment of net revenues of beneficiaries and unsuccessful applicants and as it was illustrated by statistical analyze there is a significant difference, since beneficiaries gained higher annual revenues (based on data for 2010). SUPPORT DURABILITY 5. Durability of obtained results were determined in the long-term perspective by personal opinion of beneficiaries. Direct results were described as follows: specific investments, new technologies implementations, new ways of management introduction, new sales strategies development and promotion campaigns. Among indirect results there are such as market position improvement, higher revenues, savings. 6. Most of direct results were evaluated as long-term effects, 1-5 scale was used (5 rating means here the highest permanence and 46,1% of responders indicated this score). For 13,5% of beneficiaries projects generate as well short-term as long-term effects and only 1% of responders estimated acquired results as incidental and minor. 7. In the case of indirect results it was observed similar regularity, more than 31% of responders evaluated mentioned effects as long-term (5 rating on 1-5 scale) and 36% gave a 4 rating here. More than one fifth of the interviewees (23%) suggested that gained results are as well short-term as longterm and generally evaluated its durability as average. 13

14 8. More than 70% of the interviewees should benefit from projects results in near distant future, since they estimated that the probability of keeping the results of Measure 1.1 support on similar level after 5 years since moment of being awarded the support as very high (33,8% at rating 5 and 38% at rating 4, 1-5 scale was used). SUPPORT EFFECTIVNESS 8. The effectiveness of the project is defined as balanced structure of contributions and results. It enables evaluation in terms of costs and risk which was taken and in the consequence describe tangible effect of the project. 9. For almost 65% of responders provided amount of assistance enabled achieving project goals, for one third it was a significant support for acquiring part of expected results and only 2,1% of beneficiaries could not fulfill their plans through offered support. 10. A contribution of additional funds was confirmed by 56% of interviewees. The additional contribution did not put in danger a profitability of an investment. Moreover participating in the UE Programme within Measure 1.1 did not caused any limitation in normal operating procedure of the company thus in other words companies activity was not limited in any area. 11. Deadweight effect occurs when project can be fully realized even in case of lack of the assistant funds. According to survey 73% of responders declared that support obtained in Measure 1.1 was essential and necessary to perform planned activity. 36,8% of them would not realized the project at all and 36,2% would have to completed planed actions in reduced scope and in late term. Only 2,1% of beneficiaries declared that the effects would be achieved in a situation when external support would not be provided. Therefore it is said that deadweight effect occurred in very limited sense. 12. The multiplier effect refers to beneficiaries activation to other pro-developmental activities in result of UE project implementation and it is positive aspect. In this case the multiplier effect occurs when enterprise which accomplished the project carry out another investments. In 61,1% of responders this effect was indentified. An essential factors which occurred to be significant in terms of implementation another investments were as follows: an amount of assistance, net revenues due to the last settlement year and value of capital expenditures in Carrying out another activities beneficiaries of Measure 1.1 most often (72,1%) purchased new equipment to carry out the business activity, more than 56% established new jobs positions and 45% acquired or modernized a real estate. Also more than 40% of interviewees modernized the equipment and allocated companies expenditures to increasing staff qualification. 14. For the significant number of beneficiaries (66,8%) project of Measure 1.1 was the first venture cofinanced by UE funds, respectively in the same group percentage of responders who applied for another assistance after completed one investment was about 14,1%. It is said that experience effect was quite pure. SUPPORT USEFULNESS 5. Support usefulness was estimated based on a comparison between group of beneficiaries and control group in the area of barriers identification and in case of beneficiaries also on personal opinion about leveling out such problems as a result of provided assistance. 6. According to the survey the significant difference was observed in terms of financial problems, personal barriers and availability of assistant programmes. Businessmen who did not accomplish any project were more likely to perceive availability of assistant programmes and financial barriers as problems, in reverse for beneficiaries the most challenging issue was complicated law regulations. 7. It was indentified that according to beneficiaries responses financial barriers were these one which were the most probable to eliminate. More than 30% of responders because of the project implementation gained funds for purchase of equipment and activity extending, for another 17,4% 14

15 enabled to strengthen their market position, so market competition was no longer a problem and finally 16% of employers obtained this way funds for employment growth. 8. Taking into consideration the project budget and the amount of assistance occurred as insignificant in relation to financial barriers elimination, therefore it is eligible to say that Measure 1.1 was properly planned in order to meet enterprises financial problems. 15

16 Wprowadzenie Niniejszy raport został przygotowany przez Pracownię Badań i Doradztwa Re-Source na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego w ramach badania ewaluacyjnego Analiza i ocena kierunków wsparcia udzielonego w ramach Działania 1.1. RPOWŚ Nadrzędnym celem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata jest poprawa warunków sprzyjających konkurencyjnej i generującej nowe miejsca pracy regionalnej gospodarki. Rolę Instytucji Zarządzającej RPOWŚ pełni Zarząd Województwa Świętokrzyskiego. Podstawowe źródło finansowania Programu stanowią środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, na co przeznaczono kwotę w wysokości EUR. Cel RPOWŚ jest uzupełniony poprzez sześć celów szczegółowych, które zostały zaproponowane po identyfikacji głównych problemów i słabych stron regionu. Szczegółowe zadania opisują poszczególne osie priorytetowe: oś priorytetowa 1 rozwój przedsiębiorczości; oś priorytetowa 2 wsparcie innowacyjności, budowa społeczeństwa informacyjnego oraz wzrost potencjału inwestycyjnego regiony; oś priorytetowa 3 podniesienie jakości systemu komunikacyjnego regionu; oś priorytetowa 4 rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej; oś priorytetowa 5 wzrost jakości infrastruktury społecznej oraz inwestycje w dziedzictwo kulturowe, turystykę i sport; oś priorytetowa 6 wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast. Możliwość dofinansowania w ramach istnienia osi priorytetowej 1 rozwój przedsiębiorczości ma za zadanie podnieść poziom konkurencyjności regionalnej gospodarki oraz zwiększyć zdolność inwestycyjną podmiotów gospodarczych. Cel jest realizowany w ramach czterech działań - skład osi priorytetowej 1 stanowią następujące działania: działanie bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw; działania tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw; działanie tworzenie i rozbudowa funduszy pożyczkowych i gwarancyjnych; działanie wsparcie inwestycyjne dla instytucji otoczenia biznesu. W ramach działań osi priorytetowej 1 wpierane są projekty dotyczące: inwestycji związanych z rozwojem i rozbudową przedsiębiorstwa, unowocześnieniem wyposażenia związanego z działalnością gospodarczą, wprowadzeniem innowacji technologicznych i/lub organizacyjnych, zakupem wyników prac B+R i/lub prac własności przemysłowej; inwestycji związanych z dostosowaniem technologii, produktów, usług do wymagać dyrektyw unijnych; organizacji lub udziały w imprezach targowo-wystawienniczych oraz misjach gospodarczych związanych z targami i wystawami zagranicą dofinansowania kosztów utworzenia i wyposażenia nowych stanowisk pracy związanych z rozszerzeniem działalności gospodarczej i/lub wdrożeniem działań innowacyjnych obejmujących dokonywanie zasadniczych zmian w procesie produkcji lub sposobie świadczenia usług. Działanie 1.1 bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw nakierowane jest na dofinansowanie MŚP w formie inwestycji dotyczących budowy i rozbudowy przedsiębiorstw, inwestycji związanych z ich technologicznym oraz organizacyjnym unowocześnieniem oraz dofinansowanie 16

17 utworzenia, wyposażenia i częściowego sfinansowania nowych miejsc pracy. Celem Działania 1.1 jest wzrost innowacyjności i konkurencyjności MŚP poprzez wsparcie przedsięwzięć poprawiających ich poziom technologiczny lub organizacyjny związany z następującymi zadaniami: zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych; ułatwienie przedsiębiorcom nawiązywania kontaktów z potencjalnymi kontrahentami zagranicznymi; umożliwienie prezentacji oferty eksportowej na targach i wystawach oraz gospodarczych misjach zagranicznych; wsparcie inwestycji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza, gospodarki odpadami; realizacja przedsięwzięć służących wdrażaniu zasad zintegrowanego podejścia do zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń; tworzenie i wyposażenie nowych miejsc pracy związanych z wytwarzaniem nowych produktów/ usług lub wdrożeniem nowej technologii. Warunkiem koniecznym do uzyskania wsparcia jest innowacyjny bądź wpływający na znaczny wzrost zatrudnienia charakter przedsięwzięcia. Realizacja przedsięwzięć ma skutkować podniesieniem konkurencyjności przedsiębiorstwa w skali rynku lokalnego lub regionalnego. Wsparcie w ramach Działania 1.1 jest w głównej mierze kierowane do przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych. Ma charakter dotacji, która jest refundacją części kosztów poniesionych w ramach realizacji projektu. Do wydatków kwalifikowalnych zaliczane są następujące koszty: związane z nabyciem i wytworzeniem nowych środków trwałych; porad prawnych oraz doradztwa udzielonego przez ekspertów finansowych lub technicznych; zakupu nowego sprzętu i wyposażenia biurowego, oprogramowania i licencji; zakupu wartości niematerialnych i prawnych; zakupu nieruchomości niezabudowanej bądź zabudowanej z zamiarem wyburzenia stojących na niej budynków; obsługi instrumentów zabezpieczających realizację umowy o dofinansowanie projektu; organizacji lub udziału w imprezach targowo wystawienniczych i misjach gospodarczych z tym związanych; osobowe ponoszone w przypadku stworzenia nowych stanowisk pracy. Maksymalna wysokość dotacji stanowi 50% kosztów kwalifikowalnych projektu. Natomiast w przypadku mikroprzedsiębiorstw istnieje możliwość zwiększenia maksymalnej wartości dofinansowania o 20%. Podział alokacji na projekty poszczególnych typów przedsiębiorstw prezentuje się następująco: mikroprzedsiębiorstwa 25%, małe przedsiębiorstwa 35%, średnie przedsiębiorstwa 40%. Minimalna wartość dotacji to PLN, natomiast maksymalna różni się w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Dla mikroprzedsiębiorstw wynosi PLN, dla małych przedsiębiorstw PLN, natomiast dla średnich PLN. W ramach osi priorytetowej 1 dotychczas przeprowadzono osiem konkursów projektów, z czego cztery dotyczyły działania 1.1. Pierwszy nabór w ramach niniejszego działania bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, rozpoczął się w dniu 1 maja 2008 roku, zaś zakończył 16 czerwca 2008 roku. Oceniono 343 wnioski o całkowitej wartości ,30 EUR. Natomiast wartość przyznanego dofinansowania wyniosła ,54 EUR. Drugi nabór wniosków trwał w terminie od 19 stycznia do 27 lutego 2009 roku. Złożono 393 wnioski o dofinansowanie o łącznej wartości ,97 EUR. Wartość ich dofinansowania wyniosła ,01 EUR. W ramach trzeciego konkursu można wyszczególnić trzy nabory dotyczące różnej wielkości przedsiębiorstw: Pierwszy nabór dla średnich przedsiębiorstw trwał od 21 wrześnie do 26 października 2009 roku. Złożono 38 wniosków o dofinansowanie. Natomiast wartość dofinansowania, jaką uzyskali beneficjenci wyniosła ,26 EUR. 17

18 Drugi nabór dla małych przedsiębiorstw trwał od 1 grudnia 2009 roku do 11 stycznia 2010 roku. Złożono 107 wniosków o dofinansowanie, zaś wysokość uzyskanego wsparcia wyniosła ,42 EUR. Trzeci nabór dla mikro przedsiębiorstw odbywał się w terminie od 21 grudnia 2009 roku do 8 lutego 2010 roku. Wówczas wpłynęło 258 wniosków. W ramach zamkniętego konkursu, który trwał od 1 czerwca do 30 lipca 2010 roku wpłynęło 214 wniosków, natomiast wartość przyznanego dofinansowania wyniosła ,93 EUR. W ramach osi priorytetowej 1 podpisano 427 umów z beneficjentami. Warto podkreślić, iż łączna liczba umów zawartych do dnia 31 grudnia 2010 roku przez Instytucję Zarządzającą RPOWŚ z beneficjentami w ramach Działania 1.1 bezpośrednie wsparcie sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw wyniosła 414. Wartość dofinansowania ze środków EFRR wyniosła ,46 EUR, co wyczerpało alokację w 92,55%. Największy odsetek umów (40%) został zawarty z przedsiębiorcami z sektora przetwórstwa przemysłowego. Prawie co szósty kontrakt (14%) został zawarty z beneficjentem z sektora budowlanego. Natomiast 13% umów dotyczyło wnioskodawców reprezentujących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi. Do końca 2010 roku w ramach Działania 1.1 zrealizowano 137 projektów, z czego 67 dotyczyło mikroprzedsiębiorstw, 38 małych, zaś 32 średnich. Głównym celem badania było uzyskanie pogłębionej wiedzy na temat struktury projektów oraz beneficjentów objętych wsparciem w ramach działania 1.1. RPOWŚ na lata oraz ocena wpływu tego wsparcia na wzrost konkurencyjności beneficjentów. Cele szczegółowe badania obejmowały: Uzyskanie pogłębionej wiedzy na temat typów projektów i beneficjentów, którzy zostali objęci wsparciem w ramach działania 1.1 RPOWŚ na lata Ocena wpływu wsparcia udzielonego mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom w ramach Działania 1.1. RPOWŚ na wzrost ich konkurencyjności Wypracowanie rekomendacji dla Instytucji Zarządzającej RPOWŚ na lata , które służyłyby programowaniu wsparcia dla przedsiębiorców w przyszłej perspektywie finansowej Struktura raportu końcowego jest następująca. Dokument otwiera część zawierająca opis zastosowanej metodologii i informacje na temat przebiegu badania. Zasadniczą część raportu stanowi rozdział prezentujący wyniki analizy zebranego materiału empirycznego - ocena Działania 1.1 RPOWŚ pod względem trafności i adekwatności, skuteczności, trwałości, efektywności oraz użyteczności. W kolejnych częściach przedstawiono najważniejsze wnioski z przeprowadzonego badania i rekomendacje. Całość raportu zamykają spisy, odpowiednio: wykresów oraz tabel zawartych w niniejszym raporcie. Do raportu załączono aneksy zawierające: narzędzia badawcze (kwestionariusze wywiadów CATI, CAWI oraz scenariusze: wywiadów IDI, ITI) oraz transkrypcje przebiegu wywiadów pogłębionych. Załącznikiem do raportu są bazy danych z wynikami przeprowadzonych badań i analiz. 18

19 Metodologia badania KRYTERIA EWALUACYJNE W badaniu ewaluacyjnym uwzględnione zostały następujące kryteria ewaluacyjne:: trafność, ocena adekwatności udzielonego wsparcia do celu i uzasadnienia działania 1.1 RPOWŚ oraz do potrzeb i oczekiwań beneficjentów, użyteczność ocena korzyści wynikających z udzielonego wsparcia, z punktu widzenia beneficjentów, efektywność ocena stosunku poniesionych nakładów do uzyskanych produktów i rezultatów, trwałość ocena utrzymania rezultatów projektów w perspektywie długoletniej, skuteczność ocena stopnia osiągnięcia zakładanych celów projektu. PYTANIA BADAWCZE Problematyka badania obejmowała kwestie określone przez następujące pytania badawcze: Lp. TREŚĆ PYTANIA BADAWCZEGO 1. Jakie typy projektów, w ujęciu ilościowym i procentowym zostały zrealizowane w ramach Działania 1.1 RPOWŚ? Jakiego rodzaju działalności (wg kodu PKD i branży) dotyczyły i na jakim obszarze były realizowane? 2. Czy w całym okresie wdrażania Działania 1.1 RPOWŚ struktura typów projektów ulegała znaczącym zmianom? 3. Jeśli tak, z czego wynikały te zmienności? 4. Czy struktura typów projektów złożonych we wszystkich konkursów przeprowadzonych dla całego Działania 1.1 RPOWŚ jest zbliżona do struktury projektów dofinansowanych ze względu na ich typ? 5. Jaka była struktura beneficjentów objętych wsparciem? Jakiego rodzaju były to przedsiębiorstwa (uwzględniając rodzaj działalności wg kodu PKD i branży; wielkość zatrudnienia; formę prawną; dochody/przychody; wiek przedsiębiorstwa; obszar Działania)? 6. Czy pewne kategorie potencjalnych beneficjentów nie są lub są w wyraźnie mniejszym stopniu reprezentowane w strukturze beneficjentów RPOWŚ? 7. Jakie są możliwe przyczyny ograniczonej aktywności absorpcyjnej określonych kategorii beneficjentów? 8. Czy struktura typów wnioskodawców starających się o dofinansowanie we wszystkich konkursów przeprowadzonych dla całego Działania 1.1 RPOWŚ jest zbliżona do struktury typów beneficjentów, którzy otrzymali dofinansowanie? 9. Czy udzielone wsparcie mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom w ramach Działania 1.1 wpłynęło na wzrost ich konkurencyjności? W jakim zakresie/stopniu? 10. Które spośród wyróżnionych typów projektów cechuje, odpowiednio: najwyższy i najniższy stopień wpływu na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa? 11. Jakie czynniki w największym stopniu ograniczają pozytywny wpływ wsparcia w ramach Działania 1.1 RPOWŚ na poziom konkurencyjności przedsiębiorstw? 12. Jakiego rodzaju działania należy podjąć w celu ograniczenia wpływu zidentyfikowanych barier skalę oddziaływania wsparcia na wzrost konkurencyjności beneficjentów? 13. Jaka jest wartość projektów oraz poziom dofinansowania projektów objętych wsparciem? 14. Jak w kontekście średniej wartości projektów ocenić należy kwotę alokacji przewidzianą dla Działania 1.1 RPOWŚ? 15. Jaki model dystrybucji środków należałoby zastosować w przyszłym okresie finansowania dla interwencji o charakterze 19

20 Lp. TREŚĆ PYTANIA BADAWCZEGO zbliżonym do Działania 1.1 RPOWŚ (w przypadku jej uruchomienia)? 16. Czy inwestycje w ramach Działania 1.1 RPOWŚ zostałyby zrealizowane w przypadku braku dofinansowania? Jeśli tak, to kiedy i w jakim zakresie? 17. Jakich kategorii beneficjentów tzw. efekt deadweight dotyczy w, odpowiednio: największym i najmniejszym stopniu? 18. Jakiego rodzaje rozwiązania w zakresie kryteriów wyboru projektów pozwoliłyby na ograniczenie skali występowania efektu deadweight? 19. Czy inwestycje w ramach Działania 1.1 RPOWŚ pociągnęły za sobą inne przedsięwzięcia? Jeśli tak, jakiego rodzaju były lub są to przedsięwzięcia? 20. Czy dodatkowe inwestycje, które zostały zrealizowane w efekcie projektów dofinansowanych w ramach Działania 1.1 RPOWŚ szczególnie dotyczą określonych rodzajów projektów? 21. Z jakiego rodzaju źródeł finansowane są inwestycje stanowiące pośredni efekt projektów realizowanych w ramach Działania 1.1 RPOWŚ? 22. Czy poza brakiem środków finansowych występują także inne bariery w uruchamianiu przez projekty w ramach Działania 1.1 RPOWŚ dodatkowych inwestycji w przedsiębiorstwach? 23. Czy realizacja inwestycji w ramach Działania 1.1 RPOWŚ przyczyniła się do wprowadzenia na rynek nowych produktów/usług? 24. Jak beneficjenci oceniają rynkowe powodzenie nowowprowadzonych produktów/usług? 25. Czy wprowadzenie na rynek nowych produktów/usług było efektem zaplanowanym (tj. uwzględnionym w zestawie wskaźników monitoringu postępów realizacji projektu), czy też był to efekt nieplanowany? 26. Czy realizacja inwestycji w ramach Działania 1.1 RPOWŚ wpłynęła na rozszerzenie rynków zbytu wspartych przedsiębiorstw? 27. Czy realizacja inwestycji w ramach Działania 1.1 RPOWŚ była warunkiem niezbędnym do poszerzenia rynków zbytu wspartych przedsiębiorstw? 28. Czy rozszerzenie rynków zbytu wiązało się z wprowadzeniem nowych towarów i usług do oferty, czy też polegało na zaoferowaniu nowym klientom dotychczasowych elementów oferty? 29. Czy wśród wspartych projektów są inwestycje pro środowiskowe? 30. Czy istnieje zależność pomiędzy realizacją projektów pro środowiskowych a typem beneficjenta? 31. Czy środki w ramach Działania 1.1 RPOWŚ stanowiły dla beneficjentów główne źródło finansowania realizowanych inwestycji? 32. Jeśli tak, to czy wynikało to z braku zapotrzebowania na dodatkowe inwestycje, czy też z niedostępności innych niż dotacja z RPOWŚ środków na realizację działań inwestycyjnych? 33. Jeśli nie, to z jakiego rodzaju znaczących źródeł finansowania inwestycji korzystają beneficjenci Działania 1.1 RPOWŚ? 34. Jakiego rodzaju projekty wykazują największą efektywność? 35. Jakie są główne czynniki sukcesu w przypadku projektów cechujących się najwyższym poziomem efektywności? 36. Jakie czynniki w największym stopniu zagrażają efektywności projektów realizowanych w ramach Działania 1.1 RPOWŚ? 37. W jaki sposób możliwe jest zwiększenie szans na wybór do dofinansowania tych projektów, które cechują się najwyższym stopniem efektywności? 38. Czy typy projektów oferowane w ramach Działania 1.1 RPOWŚ są adekwatne do potrzeb/oczekiwań beneficjentów (przedsiębiorców)? 39. Możliwości dofinansowania jakich typów projektów w ramach Działania 1.1 RPOWŚ najbardziej brakuje przedsiębiorcom? 40. Jakie typy projektów dostępne w ramach Działania 1.1 RPOWŚ cechują się na tyle niewielkim zainteresowaniem ze strony beneficjentów, że można mówić o ich bardzo ograniczonej adekwatności do potrzeb beneficjentów? 41. Który typ projektów wybierany był najczęściej i z jakich powodów? Dlaczego inny nie cieszył się takim zainteresowaniem? 20