Równania ró znicowe wg A. Ostoja - Ostaszewski "Matematyka w ekonomii. Modele i metody".
|
|
- Juliusz Szymczak
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Równania ró znicowe wg A. Ostoja - Ostaszewski "Matematyka w ekonomii. Modele i metody". Przyk ad. Za ó zmy, ze w chwili t = 0 populacja liczy P 0 osób. Roczny wskaźnik urodzeń wynosi b = 00, a roczna umieralność d = 0. Oznacza to, ze je zeli w końcu n-tego roku zyje P n osób, to w nastepnym roku urodzi sie Pn 00 dzieci i umrze Pn 0 osób. Zatem liczba osób zyjacych na koniec (n + )-ego roku wyniesie P n+ = P n + 00 P n 0 P n = P n ( + b d) = P n Zachodzi pytanie, czy z tego zwiazku potra my wyznaczyć wzór na wyraz ogólny ciagu (P n ). Je zeli oznaczymy przez r = b d, to mamy zwiazek P n+ = P n ( + r), () który jest przyk adem równania ró znicowego (tzw. równanie wzrostu) opisujacego przyrost populacji. Na poczatek odgadniemy rozwiazanie. Twierdzimy, ze rozwiazaniem jest ciag P n = A ( + r) n, n = 0; ; 2; :::, gdzie A jest dowolna sta a. Sprawdźmy, ze to jest rozwiazanie równania (): L = A ( + r) n+, P = A ( + r) n ( + r) = A ( + r) n+, L = P. Jest to tak zwane rozwiazanie ogólne równania (). Rozwiazania ogólne zawsze zawieraja dowolne sta e. Podstawiajac w ich miejsce konkretne liczby otrzymujemy tzw. rozwiazania szczególne. Aby dla danego problemu uzyskać w aściwe rozwiazanie szczególne, potrzebne sa tak zwane warunki brzegowe. Warunek brzegowy jest dodatkowa porcja informacji, która pozwoli wyznaczyć nieokreślone sta e. Na przyk ad w naszym modelu wzrostu mo zemy si e dowiedzieć, ze populacja w chwili 0 liczy 00 osób, P 0 = 00. Znaczy to, ze 00 = P 0 = A ( + r) 0 = A, a wiec w aściwym dla naszego problemu rozwiazaniem szczególnym b edzie P n = 00 + n. 000 Zde niujmy tzw. operator przesuni ecia: Ey n = y n+ dla n = 0; ; 2; :::. Wówczas wielokrotne z o zenia tego operatora daja E 2 y n = E (Ey n ) = Ey n+ = y n+2,
2 E 3 y n = E E 2 y n = Eyn+2 = y n+3 itd. De nicja. Równaniem ró znicowym liniowym o sta ych wspó czynnikach nazywamy równanie postaci p (E) y n = g n, (2) gdzie p jest wielomianem, (g n ) jest danym ciagiem, a (y n ) jest szukanym ciagiem. Je zeli g n = 0 dla ka zdego n, to równanie (2) nazywamy jednorodnym. Model wzrostu daje w aśnie równanie ró znicowe liniowe jednorodne, w którym p (x) = x c, c = + r. Wówczas mamy p (E) y n = 0 (E c) y n = 0 Ey n cy n = 0 y n+ = ( + r) y n. De nicja 2. Stopień wielomianu p nazywamy rz edem równania (2) o ile wielomian p ma niezerowy wyraz wolny. Innym przyk adem równania liniowego jednorodnego jest E 2 3E + 2 y n = 0, y n+2 3y n+ + 2y n = 0. Jest to równanie rz edu drugiego. Zauwa zmy, ze z tej ostatniej postaci widać, ze jeśli znane sa wyrazy y 0, y pewnego rozwiazania, to daje si e wyznaczyć wszystkie nast epne wyrazy. Zatem w przypadku tego równania, aby wyznaczyć rozwiazanie szczególne, musimy mieć dane dwa warunki brzegowe, a nie, jak w przepadku modelu wzrostu, gdzie wystarcza jeden warunek brzegowy. Ogólnie im wy zszy rzad równania ró znicowego, tym wi ecej potrzeba warunków brzegowych. atwo znaleźć ogólne rozwiazanie równania ró znicowego p (E) y n = 0, n = 0; ; 2; :::, (3) gdy wielomian p (x) rozk ada sie na czynniki w sposób nastepujacy p (x) = (x c ) (x c 2 ) ::: (x c m ), a wszystkie pierwiastki c ; :::; c m sa ró zne (tzn. maja krotność ). Wówczas ogólnym rozwiazaniem równania (3) jest ciag y n = A c n + A 2 c n 2 + :: + A m c n m (n = 0; ; 2; :::), (4) gdzie A ; :::; A m sa dowolnymi sta ymi. 2
3 Wyka zemy ten fakt. Z wcześniejszych rozwa zań wiemy, ze y n = A k c n k jest rozwiazaniem ogólnym równania (E c k ) y n = 0. Poniewa z jednak c k jest pierwiastkiem wielomianu p (x), wiec na mocy twierdzenia Bezouta mamy p (x) = (x c k ) q (x), gdzie q (x) jest wielomianem stopnia m. Wynika stad, ze p (E) y n = q (E) (E c k ) y n. Wiemy jednak, ze (E c k ) y n = 0. Stad p (E) y n = 0, y n = A k c n k jest rozwiazaniem równania (3). Poniewa z p (E) (y n + z n ) = p (E) y n + p (E) z n i zachodzi analogiczna równość dla dowolnej skończonej sumy ciagów, wiec (4) jest rozwiazaniem równania (3). Przyk ad 2. Rozwa zmy równanie ró znicowe y n+2 3y n+ + 2y n = 0, (5) E 2 3E + 2 y n = 0. Poniewa z p (x) = x 2 3x + 2 = (x ) (x 2), wiec ogólnym rozwiazaniem równania (5) jest ciag y n = A n + B 2 n = A + B 2 n, gdzie A; B sa dowolnymi sta ymi. Je zeli teraz za z adamy, aby y 0 = i y = 2, to rozwiazanie szczególne otrzymujemy rozwiazuj ac uk ad równań = A + B 2 = A + 2B, z którego A = jest 4 i B = 3. Zatem poszukiwanym rozwiazaniem szczególnym y n = n. Je zeli teraz wielomian p ma pierwiastki wielokrotne, np. pierwiastek c ma krotność l, to wyra zenie postaci Ac n we wzorze (4) musimy zastapić przez Ac n + Bnc n + ::: + Mn l c n, gdzie A; B; :::; M sa dowolnymi sta ymi. 3
4 Przyk ad 3. Rozwa zmy równanie Mamy, jak atwo sprawdzić y n+3 7y n+2 + 6y n+ 2y n = 0, E 3 7E 2 + 6E 2 y n = 0. p (x) = x 3 7x 2 + 6x 2 = (x 2) 2 (x 3). Zgodnie z powy zsza teoria rozwiazaniem ogólnym jest y n = A 2 n + Bn 2 n + C 3 n, gdzie A; B; C sa dowolnymi sta ymi. Sprawdźmy, ze tak jest: y n+3 7y n+2 + 6y n+ 2y n = A 2 n+3 + B (n + 3) 2 n+3 + C 3 n+3 7A 2 n+2 7B (n + 2) 2 n+2 7C 3 n+2 + 6A 2 n+ + 6B (n + ) 2 n+ + 6C 3 n+ 2Bn 2 n 2C 3 n 2A 2 n = 2 n (8A + 8Bn + 24B 28A 28Bn 56B + 32A + 32Bn + 32B 2A = 0. 2Bn) + 3 n (27C 63C + 48C 2C) Je zeli teraz zadamy warunki brzegowe y 0 =, y = 3, y 2 = 2, to rozwiazuj ac uk ad równań 8 < : z którego A =, B = 2, C = szczególne = A +C 3 = 2A +2B +3C 2 = 4A +8B +9C, 0, otrzymujemy poszukiwane rozwi azanie y n = 2 n + 2 n 2n 0 3 n. Nazwa równanie ró znicowe bierze si e od operatora ró znicowego określonego wzorem y n = y n+ y n. Sprawdzimy jaki jest zwiazek mi edzy operatorem przesuni ecia a operatorem ró znicowym: Ey n = y n+ = y n+ y n + y n = y n + y n = ( + ) y n, a wiec Na przyk ad równanie ró znicowe E = +. E 2 + 3E + 2 y n = 0 4
5 mo zna zapisać w postaci ( + ) ( + ) + 2 y n = 0, y n = 0. Przedstawienie równań ró znicowych za pomoca operatora ró znicowego pozwala atwiej zobaczyć, ze to, co robimy rozwiazuj ac równanie ró znicowe, jest w aśnie sumowaniem dwóch lub wi ecej sk adników. Powodem jest to, ze dodawanie jest przeciwieństwem usuwania (ró znicowania). Na przyk ad ogólnym rozwiazaniem równania ró znicowego y n = f n, n = 0; ; ::: (równanie liniowe niejednorodne rzedu jeden) jest y n = P n k=0 f k + A, n = 0; ; 2; :::, gdzie A jest dowolna sta a (umawiamy sie tutaj, ze P k=0 f k = 0). Istotnie, L = y n = y n+ y n = nx f k + A k=0 Przyk ad 4. Rozwia zmy równanie nx f k A = f n = P. k=0 y n+ y n = 2n + 3, y n = 2n + 3. Ogólnym rozwiazaniem na mocy wzoru na sume n wyrazów ciagu arytmetycznego jest nx y n = (2k + 3) + A = 3 + 2n + 2 k=0 n + A = n 2 + 2n + A. Zajmiemy si e teraz badaniem mo zliwości rozwiazania niejednorodnych równań liniowych o sta ych wspó czynnikach. Rozwa zmy równanie p (E) y n = g n, (6) gdzie E jest operatorem przesuniecia i (g n ) jest danym ciagiem. Niech yn b edzie rozwiazaniem szczególnym równania (6) i y n dowolnym innym rozwiazaniem tego równania. Wówczas p (E) (y n y n) = p (E) y n p (E) y n = g n g n = 0, wiec z n = y n yn jest rowiazaniem równania jednorodnego p (E) z n = 0 5
6 odpowiadajacego równaniu (6). Zatem rozwiazaniem ogólnym równania (6) jest suma rozwiazania szczególnego tego równania i rozwiazania ogólnego odpowiadajacego mu równania jednorodnego. Zastosujmy ten wynik do kilku przyk adów. Przyk ad 5. Znaleźć ogólne rozwiazanie równania ró znicowego Roz ó zmy na czynniki wielomian y n+2 5y n+ + 6y n =. (7) p (x) = x 2 5x + 6 = (x 2) (x 3). Odpowiadajace równaniu (7) równanie jednorodne ma rozwiazanie ogólne postaci y n = A 2 n + B 3 n. Szukamy teraz szczególnego rozwiazania równania niejednorodnego. Sprawdźmy na poczatek, czy istnieje rozwiazanie sta e y n = k. Podstawiajac ten ciag do lewej strony równania (7) dostajemy L = k 5k + 6k = 2k. Zatem przy k = 2 otrzymujemy rozwiazanie danego równania. Ogólnym rozwi a- zaniem równania (7) jest wi ec y n = 2 + A 2n + B 3 n. Przyk ad 6. Znaleźć ogólne rozwiazanie równania ró znicowego y n+2 5y n+ + 6y n = n. (8) Tym razem nie ma sta ego rozwiazania, co atwo sprawdzić przeprowadzajac rachunek podobny do wykonanego w poprzednim przyk adzie. Spróbujmy jednak u zyć ciagu wystepujacego po prawej stronie danego równania i sprawdźmy, czy równanie to nie ma rozwiazań postaci y n = kn. Podstawiajac do lewej strony równania dostajemy L = k [(n + 2) 5 (n + ) + 6n] = k (2n 3). Widać wi ec, ze przeszkadza nam otrzymany tutaj wyraz wolny, którego nie ma po prawej stronie równania. W takim razie być mo ze rozwiazaniem b edzie ciag y n = kn + l przy stosownie dobranych sta ych k; l. Mamy L = k [(n + 2) 5 (n + ) + 6n] + l ( 5 + 6) = k (2n 3) + 2l = 2kn + (2l 3k). Zatem rozwiazanie otrzymamy przy k = 2 i l = 3 4. Ostatecznie rozwi azaniem ogólnym danego równania b edzie y n = 2 n A 2n + B 3 n. 6
7 Okazuje si e, ze jeśli prawa strona równania niejednorodnego jest wielomianem, to rozwiazanie szczególne te z jest wielomianem cz esto tego samego stopnia. Przyk ad 7. Rozwiazać równanie y n+2 3y n+ + 2y n = 3 n. Oczekujemy rozwiazania szczególnego postaci y n = k 3 n. Podstawmy do lewej strony: L = k 3 n ( ) = 2k 3 n. (9) Zatem jest to rozwiazanie szczególne przy k = 2. Ostatecznie rozwi azaniem ogólnym jest y n = 2 3n + A + B 2 n. Z (9) widać, ze L = k 3 n p (3), w ogólnym przypadku mamy k = Przyk ad 8. Rozwiazać równanie y n+2 3y n+ + 2y n =. p(3). Prawa strone mo zna traktować jako n, ale nie da sie zastosować procedury z poprzedniego przyk adu, bo p () = 0. Sprawdźmy wiec, czy ciag y n = kn n nie jest rozwiazaniem szczególnym. Podstawienie do lewej strony daje L = k [(n + 2) 3 (n + ) + 2n] = k. Zatem przy k = otrzymujemy rozwiazanie szczególne. Zauwa zmy, ze w tym przypadku (gdy p () = 0) mamy L = k [n p () + p 0 ()]. Ogólnym rozwiazaniem danego równania jest wi ec Przyk ad 9. Rozwiazać równanie y n = n + A + B 2 n. y n+2 3y n+ + 2y n = 2 n. Przyjecie w tym przypadku y n = k 2 n nie prowadzi do rozwiazania, gdy z L = k 2 n n n = k 2 n p (2) = 0. Sprawdźmy, czy y n = kn 2 n nie jest rozwiazaniem szczególnym L = k (n + 2) 2 n+2 3k (n + ) 2 n+ + 2kn 2 n = k 2 n [(n + 2) 4 6 (n + ) + 2n] = k 2 n 2. Zatem przy k = 2 otrzymujemy rozwiazanie szczególne i rozwiazaniem ogólnym jest y n = 2 n 2n + A + B 2 n. 7
8 W tym przyk adzie lewa strona równania wynosi k 2 n (n p (2) + p 0 (2)). Przyk ad 0. Rozwiazać równanie ró znicowe y n+3 7y n+2 + 6y n+ 2y n = 2 n. (0) Wiemy ju z z Przyk adu 3, ze rozwiazaniem ogólnym równania jednorodnego odpowiadajacego równaniu (0) jest y n = A 2 n + Bn 2 n + C 3 n. W tej sytuacji nie ma co szukać rozwiazań szczególnych danego równania w postaci y n = k2 n, albo y n = kn2 n, gdy z oba te wyra zenia podstawione do lewej strony dadza zero, bo sa rozwiazaniami równania jednorodnego. Spróbujmy wiec przyjać y n = kn 2 2 n. Po podstawieniu do lewej strony dostajemy L = k 2 n h (n + 3) (n + 2) (n + ) 2 2 2n 2i = 8k 2 n. 8 Dla k = otrzymujemy wiec rozwiazanie szczególne równania (0) i rozwi azaniem ogólnym b edzie y n = 8 n2 2 n + A 2 n + Bn 2 n + C 3 n. Z przyk adów powy zszych widać, ze rozwiazanie szczególne mo ze mieć postać taka, jak prawa strona równania niejednorodnego. Je zeli jednak ta prawa strona jest rozwiazaniem odpowiedniego równania jednorodnego, to musimy podwy zszyć stopień wzgledem n, aby znaleźć rozwiazanie szczególne równania niejednorodnego. Przyk ad zastosowania w nansach. Za ó zmy, ze kupiliśmy bezterminowa obligacje, która pod koniec roku daje dywidende w wysokości I z otych. Jaka kwote uzyskamy, jeśli nie wydajemy pochodzacych z tego źród a dochodów, a stopa procentowa jest sta a i wynosi r procent? Poniewa z nie wydajemy dochodów, wi ec mamy do czynienia z procentem sk adanym. Je zeli w roku n mamy kwote M n, to M n+ = ( + r) M n + I, n = 0; ; 2; :::. Otrzymaliśmy w ten sposób równanie ró znicowe, które musimy rozwiazać przy warunku brzegowy M 0 = 0. Je zeli oznaczymy przez c = +r, to nasze równanie przyjmie postać M n+ cm n = I. Wielomianem pomocniczym jest p (x) = x c. Zatem ogólne rozwiazanie odpowiedniego równania jednorodnego ma postać M n = A c n. Sprawdźmy, czy dane równanie niejednorodne ma sta e rozwiazanie M n = k. Podstawiajac do lewej strony dostajemy L = k ck = k ( c) = rk. 8
9 I r Zatem przy k = otrzymaliśmy rozwiazanie szczególne równania niejednorodnego. Stad rozwiazaniem ogólnym tego równania jest M n = I r + A cn. Uwzgl ednaiajac warunek brzegowy M 0 = 0, dostajemy A = I r. Zatem ostatecznym rozwiazaniem naszego problemu jest M n = I r + I r cn = I r (cn ) = I cn c lub inaczej M n = I r (( + r)n ). Zadania: Znaleźć szczególne rozwiazania nast epujacych równań ró znicowych:. y n+2 3y n+ 0y n = 0, y 0 =, y = 2, 2. y n+4 + y n+3 3y n+2 5y n+ 2y n = 0, y 0 = 0, y =, y 2 =, y 3 = 9, 3. y n+5 + 3y n+4 + 2y n+3 2y n+2 3y n+ y n = 0, y 0 =, y = 2, y 2 = 3, y 3 = 32, y 4 = 73, 4. y n+3 3y n+2 + 3y n+ y n = 0, y 0 = 3, y = 0, y 2 = 5, 5. y n+4 + 4y n+3 6y n+ 6y n = 0, y 0 = 2, y = 2, y 2 = 0, y 3 = 8, 6. y n+ y n = (n+)(n+2), y 0 = 4, 7. y n+2 4y n+ + 4y n =, y 0 =, y =, 8. y n+2 4y n+ + 4y n = n, y 0 = 0, y =, 9. y n+2 4y n+ + 4y n = 3 n, y 0 = 2, y =, 0. y n+2 4y n+ + 4y n = 24 2 n, y 0 = 0, y =. 9
Wykład z równań różnicowych
Wykład z równań różnicowych 1 Wiadomości wstępne Umówmy się, że na czas tego wykładu zrezygnujemy z oznaczania n-tego wyrazu ciągu symbolem typu x n, y n itp. Zamiast tego pisać będziemy x (n), y (n) itp.
Bardziej szczegółowoWykład z równań różnicowych
Wykład z równań różnicowych Umówmy się, że na czas tego wykładu zrezygnujemy z oznaczania n-tego wyrazu ciągu symbolem typu x n, y n itp. Zamiast tego pisać będziemy x (n), y (n) itp. Definicja 1. Operatorem
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do równań ró znicowych i ró zniczkowych.
Wprowadzenie do równań ró znicowych i ró zniczkowych. Adam Kiersztyn Lublin 2013 Adam Kiersztyn () Wprowadzenie do równań ró znicowych i ró zniczkowych. maj 2013 1 / 11 Przyjmijmy nast ¾epuj ¾ace oznaczenia:
Bardziej szczegółowoFunkcje dwóch zmiennych
Funkcje dwóch zmiennych Je zeli ka zdemu punktowi P o wspó rzednych x; y) z pewnego obszaru D na p aszczyźnie R 2 przyporzadkujemy w sposób jednoznaczny liczb e rzeczywista z, to przyporzadkowanie to nazywamy
Bardziej szczegółowoEkstrema funkcji wielu zmiennych.
Ekstrema funkcji wielu zmiennych. Adam Kiersztyn Lublin 2013 Adam Kiersztyn () Ekstrema funkcji wielu zmiennych. kwiecień 2013 1 / 13 Niech dana b ¾edzie funkcja f (x, y) określona w pewnym otoczeniu punktu
Bardziej szczegółowoPochodne cz ¾astkowe i ich zastosowanie.
Pochodne cz ¾astkowe i ich zastosowanie. Adam Kiersztyn Lublin 2013 Adam Kiersztyn () Pochodne cz ¾astkowe i ich zastosowanie. maj 2013 1 / 18 Zanim przejdziemy do omawiania pochodnych funkcji wielu zmiennych
Bardziej szczegółowo1 Rozk ad normalny. Szczególnym przypadkiem jest standardowy rozk ad normalny N (0; 1), wartości
Studia podyplomowe w zakresie technik internetowych i komputerowej analizy danych Podstawy statystyki matematycznej Adam Kiersztyn 2 godziny lekcyjne 2011-10-23 8.20-9.50 1 Rozk ad normalny Jednym z najwa
Bardziej szczegółowoWyk ad II. Stacjonarne szeregi czasowe.
Wyk ad II. Stacjonarne szeregi czasowe. W wi ekszości przypadków poszukiwanie modelu, który dok adnie by opisywa zachowanie sk adnika losowego " t, polega na analizie pewnej klasy losowych ciagów czasowych
Bardziej szczegółowoMatematyka II. De nicje, twierdzenia 21 czerwca 2011
Matematyka II De nicje, twierdzenia 2 czerwca 20 K. Dobrowolska, W. Dyczka, H. Jakuszenkow, Matematyka dla studentów studiów technicznych, cz. 2, HELPMATH, ódź 2007 M. Gewert, Z. Skoczylas, Analiza matematyczna
Bardziej szczegółowoWyznaczniki, macierz odwrotna, równania macierzowe
Wyznaczniki, macierz odwrotna, równania macierzowe Adam Kiersztyn Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Paw a II Lublin 013 Adam Kiersztyn (KUL) Wyznaczniki, macierz odwrotna, równania macierzowe marzec
Bardziej szczegółowoKonkurs Matematyczny, KUL, 30 marca 2012 r.
Konkurs Matematyczny, KUL, 30 marca 01 r. W pustych kratkach obok liter A) B) C) D) nale zy wpisać s owo TAK lub NIE. Zadanie zostanie uznane za rozwiazane, jeśli wszystkie cztery odpowiedzi sa poprawne.
Bardziej szczegółowogdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
Bardziej szczegółowoPRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Bardziej szczegółowoMatematyka A kolokwium, 27 maja 2015, godz. 18:15 20:10
Matematyka A kolokwium, 7 maja, godz 8: : Poprawiłem: godz :, 4 września r 3 p Rozwiazać x t x t xt = x t x t xt = 6 + t cos3t + 36te 3t 7e 3t Pierwiastkami równania charakterystycznego = λ λ = λ + 3λ
Bardziej szczegółowo1 Praktyczne metody wyznaczania podstawowych miar bez zastosowania komputerów
Kurs w zakresie zaawansowanych metod komputerowej analizy danych Podstawy statystycznej analizy danych 8.03.014 - godziny ćwiczeń autor: Adam Kiersztyn 1 Praktyczne metody wyznaczania podstawowych miar
Bardziej szczegółowo1 Rekodowanie w podgrupach i obliczanie wartości w podgrupach
1 Rekodowanie w podgrupach i obliczanie wartości w podgrupach Czasami chcemy rekodować jedynie cz ¾eść danych zawartych w pewnym zbiorze. W takim przypadku stosujemy rekodowanie z zastosowaniem warunku
Bardziej szczegółowoRównania różnicowe. Dodatkowo umawiamy się, że powyższy iloczyn po pustym zbiorze indeksów, czyli na przykład 0
Równania różnicowe 1 Wiadomości wstępne Umówmy się, że na czas tego wykładu zrezygnujemy z oznaczania n-tego wyrazu ciągu symbolem typu x n, y n itp Zamiast tego pisać będziemy x (n), y (n) itp Ponadto
Bardziej szczegółowoWyk lad 7 Metoda eliminacji Gaussa. Wzory Cramera
Wyk lad 7 Metoda eliminacji Gaussa Wzory Cramera Metoda eliminacji Gaussa Metoda eliminacji Gaussa polega na znalezieniu dla danego uk ladu a x + a 2 x 2 + + a n x n = b a 2 x + a 22 x 2 + + a 2n x n =
Bardziej szczegółowoMatematyka A, klasówka, 24 maja zania zadań z kolokwium z matematyki A w nadziei, że pope lni lem wielu b le. rozwia
Matematyka A, klasówka, 4 maja 5 Na prośbe jednej ze studentek podaje zania zadań z kolokwium z matematyki A w nadziei, że pope lni lem wielu b le dów Podać definicje wektora w lasnego i wartości w lasnej
Bardziej szczegółowoUkłady równań liniowych
Układy równań liniowych Mirosław Sobolewski Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW 1. wykład z algebry liniowej Warszawa, październik 2015 Mirosław Sobolewski (UW) Warszawa, wrzesień 2015 1 / 1
Bardziej szczegółowo1 Miary asymetrii i koncentracji
Studia podyplomowe w zakresie technik internetowych i komputerowej analizy danych Podstawy statystyki opisowej Adam Kiersztyn 3 godziny lekcyjne 2011-10-22 10.10-12.30 1 Miary asymetrii i koncentracji
Bardziej szczegółowoRównania różniczkowe liniowe wyższych rzędów o stałych współcz
Równania różniczkowe liniowe wyższych rzędów o stałych współczynnikach Katedra Matematyki i Ekonomii Matematycznej SGH 12 maja 2016 Równanie liniowe n-tego rzędu Definicja Równaniem różniczkowym liniowym
Bardziej szczegółowoRozwiązywanie zależności rekurencyjnych metodą równania charakterystycznego
Rozwiązywanie zależności rekurencyjnych metodą równania charakterystycznego WMS, 2019 1 Wstęp Niniejszy dokument ma na celu prezentację w teorii i na przykładach rozwiązywania szczególnych typów równań
Bardziej szczegółowo(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci
56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹
Bardziej szczegółowoWyk lad 4 Macierz odwrotna i twierdzenie Cramera
Wyk lad 4 Macierz odwrotna i twierdzenie Cramera 1 Odwracanie macierzy I n jest elementem neutralnym mnożenia macierzy w zbiorze M n (R) tzn A I n I n A A dla dowolnej macierzy A M n (R) Ponadto z twierdzenia
Bardziej szczegółowoFunkcje wymierne. Funkcja homograficzna. Równania i nierówności wymierne.
Funkcje wymierne. Funkcja homograficzna. Równania i nierówności wymierne. Funkcja homograficzna. Definicja. Funkcja homograficzna jest to funkcja określona wzorem f() = a + b c + d, () gdzie współczynniki
Bardziej szczegółowo1 Wieloczynnikowa analiza wariancji
Studia podyplomowe w zakresie technik internetowych i komputerowej analizy danych Statystyczna analiza danych Adam Kiersztyn 5 godzin lekcyjnych 2012-02-04 13.00-17.00 1 Wieloczynnikowa analiza wariancji
Bardziej szczegółowoWyk lad 11 1 Wektory i wartości w lasne
Wyk lad 11 Wektory i wartości w lasne 1 Wektory i wartości w lasne Niech V bedzie przestrzenia liniowa nad cia lem K Każde przekszta lcenie liniowe f : V V nazywamy endomorfizmem liniowym przestrzeni V
Bardziej szczegółowoRÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 2
RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 2 Równania różniczkowe o zmiennych rozdzielonych Równania sprowadzalne do równań o zmiennych rozdzielonych Niech f będzie funkcją ciągłą na przedziale (a, b), spełniającą na
Bardziej szczegółowoa 11 a a 1n a 21 a a 2n... a m1 a m2... a mn x 1 x 2... x m ...
Wykład 15 Układy równań liniowych Niech K będzie ciałem i niech α 1, α 2,, α n, β K. Równanie: α 1 x 1 + α 2 x 2 + + α n x n = β z niewiadomymi x 1, x 2,, x n nazywamy równaniem liniowym. Układ: a 21 x
Bardziej szczegółowoKomputerowa analiza zagadnień różniczkowych 10. Dwupunktowe problemy brzegowe (BVP, Boundary Value Problems)
Komputerowa analiza zagadnień różniczkowych 10. Dwupunktowe problemy brzegowe (BVP, Boundary Value Problems) P. F. Góra http://th-www.if.uj.edu.pl/zfs/gora/ semestr letni 2007/08 Wprowadzenie Rozważmy
Bardziej szczegółowo1 Równania różniczkowe zwyczajne o rozdzielonych zmiennych
Równania różniczkowe zwyczajne o rozdzielonych zmiennych Definicja. Równaniem różniczkowym o rozdzielonych zmiennych nazywamy równanie postaci p(y) = q() (.) rozwiązanie równania sprowadza się do postaci
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka kredytowego
Marcin Studniarski http://math.uni.lodz.pl/marstud/ marstud@math.uni.lodz.pl Ocena ryzyka kredytowego (semestr letni 2013/14) 1 Informacje wst epne Celem tego rozdzia u jest powtórzenie pewnych wiadomości
Bardziej szczegółowo1 Poj ¾ecie szeregu czasowego
Studia podyplomowe w zakresie przetwarzania, zarz¾adzania i statystycznej analizy danych Analiza szeregów czasowych 24.11.2013-2 godziny konwersatorium autor: Adam Kiersztyn 1 Poj ¾ecie szeregu czasowego
Bardziej szczegółowoMatematyka 2. Równania różniczkowe zwyczajne rzędu drugiego
Matematyka 2 Równania różniczkowe zwyczajne rzędu drugiego Równania różniczkowe liniowe rzędu II Równanie różniczkowe w postaci y + a 1 (x)y + a 0 (x)y = f(x) gdzie a 0 (x), a 1 (x) i f(x) są funkcjami
Bardziej szczegółowojest rozwiązaniem równania jednorodnego oraz dla pewnego to jest toŝsamościowo równe zeru.
Układy liniowe Układ liniowy pierwszego rzędu, niejednorodny. gdzie Jeśli to układ nazywamy jednorodnym Pamiętamy, Ŝe kaŝde równanie liniowe rzędu m moŝe zostać sprowadzone do układu n równań liniowych
Bardziej szczegółowo2. DZIAŁANIA NA WIELOMIANACH
WIELOMIANY 1. Stopieo wielomianu. Działania na wielomianach 2. Równość wielomianów. 3. Pierwiastek wielomianu. Rozkład wielomianu na czynniki 4. Równania wielomianowe. 1.STOPIEŃ WIELOMIANU Wielomian to
Bardziej szczegółowoDyskretne modele populacji
Dyskretne modele populacji Micha l Machtel Adam Soboczyński 19 stycznia 2007 Typeset by FoilTEX Dyskretne modele populacji [1] Wst ep Dyskretny opis modelu matematycznego jest dobry dla populacji w których
Bardziej szczegółowo1 Analiza wariancji H 1 : 1 6= 2 _ 1 6= 3 _ 1 6= 4 _ 2 6= 3 _ 2 6= 4 _ 3 6= 4
Studia podyplomowe w zakresie technik internetowych i komputerowej analizy danych Statystyczna analiza danych Adam Kiersztyn 5 godzin lekcyjnych 2012-02-04 13.00-17.00 1 Analiza wariancji Na wst¾epie zapoznamy
Bardziej szczegółowoMikroekonomia II. Narz ¾edzia matematyczne. f 0 (x) = 0. f (x) = 5. f 0 (x) = ax a 1 = ax a 1. f (x) = p x = x 1 2. d (bf(x)) dx.
Mikroekonomia II Narz edzia matematczne Pochodne. Funkcja sta a f () = b f 0 () = 0 f () = 5 f 0 () = 0 2. Funkcja wk adnicza f () = a f 0 () = a a = a a f () = p = 2 f 0 () = 2 2 = 2 2. Funkcja logartmiczna
Bardziej szczegółowo1 Regresja liniowa cz. I
Regresja liniowa cz. I. Model statystyczny Model statystyczny to zbiór za o zeń. Wprowadzamy model, który mo zliwie najlepiej opisuje ineresujacy ¾ nas fragment rzeczywistość. B ¾edy modelu wynikaja¾ z
Bardziej szczegółowoDyskretne modele populacji
Dyskretne modele populacji Micha l Machtel Adam Soboczyński 17 stycznia 2007 Typeset by FoilTEX Dyskretne modele populacji [1] Wst ep Dyskretny opis modelu matematycznego jest dobry dla populacji w których
Bardziej szczegółowo1. Rozwiązać układ równań { x 2 = 2y 1
Dzień Dziecka z Matematyką Tomasz Szymczyk Piotrków Trybunalski, 4 czerwca 013 r. Układy równań szkice rozwiązań 1. Rozwiązać układ równań { x = y 1 y = x 1. Wyznaczając z pierwszego równania zmienną y,
Bardziej szczegółowoLiczby zespolone, liniowa zależność i bazy Javier de Lucas. a d b c. ad bc
Liczby zespolone, liniowa zależność i bazy Javier de Lucas Ćwiczenie. Dowieść, że jeśli µ := c d d c, to homografia h(x) = (ax+b)/(cx+d), a, b, c, d C, ad bc, odwzorowuje oś rzeczywist a R C na okr ag
Bardziej szczegółowoFunkcja kwadratowa. f(x) = ax 2 + bx + c,
Funkcja kwadratowa. Funkcją kwadratową nazywamy funkcję f : R R określoną wzorem gdzie a, b, c R, a 0. f(x) = ax 2 + bx + c, Szczególnym przypadkiem funkcji kwadratowej jest funkcja f(x) = ax 2, a R \
Bardziej szczegółowoFUNKCJA KWADRATOWA. Zad 1 Przedstaw funkcję kwadratową w postaci ogólnej. Postać ogólna funkcji kwadratowej to: y = ax + bx + c;(
Zad Przedstaw funkcję kwadratową w postaci ogólnej Przykład y = ( x ) + 5 (postać kanoniczna) FUNKCJA KWADRATOWA Postać ogólna funkcji kwadratowej to: y = ax + bx + c;( a 0) Aby ją uzyskać pozbywamy się
Bardziej szczegółowoCIĄGI wiadomości podstawowe
1 CIĄGI wiadomości podstawowe Jak głosi definicja ciąg liczbowy to funkcja, której dziedziną są liczby naturalne dodatnie (w zadaniach oznacza się to najczęściej n 1) a wartościami tej funkcji są wszystkie
Bardziej szczegółowoRÓWNANIA KWADRATOWE ZBIGNIEW STEBEL. Podstawy matematyki szkolnej
RÓWNANIA KWADRATOWE ZBIGNIEW STEBEL Podstawy matematyki szkolnej WAŁBRZYCH 01 Spis treści 1 Wstęp Równania stopnia drugiego.1 Teoria i przykłady............................. Podstawowe wzory skróconego
Bardziej szczegółowoy 1 y 2 = f 2 (t, y 1, y 2,..., y n )... y n = f n (t, y 1, y 2,..., y n ) f 1 (t, y 1, y 2,..., y n ) y = f(t, y),, f(t, y) =
Uk lady równań różniczkowych Pojȩcia wsȩpne Uk ladem równań różniczkowych nazywamy uk lad posaci y = f (, y, y 2,, y n ) y 2 = f 2 (, y, y 2,, y n ) y n = f n (, y, y 2,, y n ) () funkcje f j, j =, 2,,
Bardziej szczegółowoRównania różniczkowe liniowe rzędu pierwszego
Katedra Matematyki i Ekonomii Matematycznej SGH 21 kwietnia 2016 Wstęp Definicja Równanie różniczkowe + p (x) y = q (x) (1) nazywamy równaniem różniczkowym liniowym pierwszego rzędu. Jeśli q (x) 0, to
Bardziej szczegółowoWykład 14 i 15. Równania różniczkowe. Równanie o zmiennych rozdzielonych. Definicja 1. Równaniem różniczkowym zwyczajnym rzędu n nazywamy równanie
Wykład 14 i 15 Równania różniczkowe Definicja 1. Równaniem różniczkowym zwyczajnym rzędu n nazywamy równanie F (x, y, y, y,..., y (n) ) = 0 (1) gdzie: y = y(x) niewiadoma funkcja zmiennej rzeczywistej
Bardziej szczegółowoWstęp do metod numerycznych Eliminacja Gaussa Równania macierzowe. P. F. Góra
Wstęp do metod numerycznych Eliminacja Gaussa Równania macierzowe P. F. Góra http://th-www.if.uj.edu.pl/zfs/gora/ 2015 Co można zrobić z układem równań... tak, aby jego rozwiazania się nie zmieniły? Rozważam
Bardziej szczegółowoFunkcja kwadratowa. f(x) = ax 2 + bx + c = a
Funkcja kwadratowa. Funkcją kwadratową nazywamy funkcję f : R R określoną wzorem gdzie a, b, c R, a 0. f(x) = ax + bx + c, Szczególnym przypadkiem funkcji kwadratowej jest funkcja f(x) = ax, a R \ {0}.
Bardziej szczegółowoWzory Viete a i ich zastosowanie do uk ladów równań wielomianów symetrycznych dwóch i trzech zmiennych
Wzory Viete a i ich zastosowanie do uk ladów równań wielomianów symetrycznych dwóch i trzech zmiennych Pawe l Józiak 007-- Poje cia wste pne Wielomianem zmiennej rzeczywistej t nazywamy funkcje postaci:
Bardziej szczegółowoWektory i wartości własne
Treść wykładu Podprzestrzenie niezmiennicze Podprzestrzenie niezmiennicze... Twierdzenie Cayley Hamiltona Podprzestrzenie niezmiennicze Definicja Niech f : V V będzie przekształceniem liniowym. Podprzestrzeń
Bardziej szczegółowoRys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi
5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych
Bardziej szczegółowo1 Praktyczne metody wyznaczania podstawowych miar przy zastosowaniu programu EXCEL
Kurs w zakresie zaawansowanych metod komputerowej analizy danych Podstawy statystycznej analizy danych 9.03.2014-3 godziny ćwiczeń autor: Adam Kiersztyn 1 Praktyczne metody wyznaczania podstawowych miar
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z matematyki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Projekt Era
Bardziej szczegółowoWektory i wartości własne
Treść wykładu Podprzestrzenie niezmiennicze... Twierdzenie Cayley Hamiltona Podprzestrzenie niezmiennicze Definicja Niech f : V V będzie przekształceniem liniowym. Podprzestrzeń W V nazywamy niezmienniczą
Bardziej szczegółowoUkłady równań i równania wyższych rzędów
Rozdział Układy równań i równania wyższych rzędów Układy równań różniczkowych zwyczajnych Wprowadzenie W poprzednich paragrafach zajmowaliśmy się równaniami różniczkowymi y = f(x, y), których rozwiązaniem
Bardziej szczegółowoWNIOSKOWANIE W MODELU REGRESJI LINIOWEJ
WNIOSKOWANIE W MODELU REGRESJI LINIOWEJ Dana jest populacja generalna, w której dwuwymiarowa cecha (zmienna losowa) (X, Y ) ma pewien dwuwymiarowy rozk lad. Miara korelacji liniowej dla zmiennych (X, Y
Bardziej szczegółowoLiniowe równania ró»niczkowe n tego rz du o staªych wspóªczynnikach
Liniowe równania ró»niczkowe n tego rz du o staªych wspóªczynnikach Teoria obowi zuje z wykªadu, dlatego te» zostan tutaj przedstawione tylko podstawowe denicje, twierdzenia i wzory. Denicja 1. Równanie
Bardziej szczegółowoAnaliza matematyczna dla informatyków 3 Zajęcia 14
Analiza matematyczna dla informatyków 3 Zajęcia 14 Metoda rozwiązywania (Jednorodne równanie różniczkowe liniowe rzędu n o stałych współczynnikach). gdzie a 0,..., a n 1 C. Wielomian charakterystyczny:
Bardziej szczegółowoWykład 3 Równania rózniczkowe cd
7 grudnia 2010 Definicja Równanie różniczkowe dy dx + p (x) y = q (x) (1) nazywamy równaniem różniczkowym liniowym pierwszego rzędu. Jeśli q (x) 0, to równanie (1) czyli równanie dy dx + p (x) y = 0 nazywamy
Bardziej szczegółowoMATEMATYKA EiT. (studia drugiego stopnia, drugi semestr) 3 2i, 2i44 i i )12, (cos 15 + i sin 15 ) 15, ( p 3 i) i)17, (i 1) 9, ( 1 i
MATEMATYKA EiT (studia drugiego stopnia, drugi semestr) ) Wyznaczyć Re z; Im z; jzj ; z dla z = ( + i)(3 i), ( + i)( i) + (3 5i), (+i) 3 i, i44 i 45 i 46 +3i, 47 (cos 33 + i sin 33 ), ( + p 3 i)7, (i )
Bardziej szczegółowox 2 = a RÓWNANIA KWADRATOWE 1. Wprowadzenie do równań kwadratowych 2. Proste równania kwadratowe Równanie kwadratowe typu:
RÓWNANIA KWADRATOWE 1. Wprowadzenie do równań kwadratowych Przed rozpoczęciem nauki o równaniach kwadratowych, warto dobrze opanować rozwiązywanie zwykłych równań liniowych. W równaniach liniowych niewiadoma
Bardziej szczegółowoWyk lad 7 Baza i wymiar przestrzeni liniowej
Wyk lad 7 Baza i wymiar przestrzeni liniowej 1 Baza przestrzeni liniowej Niech V bedzie przestrzenia liniowa. Powiemy, że podzbiór X V jest maksymalnym zbiorem liniowo niezależnym, jeśli X jest zbiorem
Bardziej szczegółowoMatematyka dyskretna
Matematyka dyskretna wykład 1: Indukcja i zależności rekurencyjne Gniewomir Sarbicki Literatura Kenneth A. Ross, Charles R. B. Wright Matematyka Dyskretna PWN 005 J. Jaworski, Z. Palka, J. Szymański Matematyka
Bardziej szczegółowoFunkcje wymierne. Jerzy Rutkowski. Działania dodawania i mnożenia funkcji wymiernych określa się wzorami: g h + k l g h k.
Funkcje wymierne Jerzy Rutkowski Teoria Przypomnijmy, że przez R[x] oznaczamy zbiór wszystkich wielomianów zmiennej x i o współczynnikach rzeczywistych Definicja Funkcją wymierną jednej zmiennej nazywamy
Bardziej szczegółowoFUNKCJA LINIOWA - WYKRES
FUNKCJA LINIOWA - WYKRES Wzór funkcji liniowej (Postać kierunkowa) Funkcja liniowa jest podstawowym typem funkcji. Jest to funkcja o wzorze: y = ax + b a i b to współczynniki funkcji, które mają wartości
Bardziej szczegółowoMatematyka A kolokwium 26 kwietnia 2017 r., godz. 18:05 20:00. i = = i. +i sin ) = 1024(cos 5π+i sin 5π) =
Matematyka A kolokwium 6 kwietnia 7 r., godz. 8:5 : Starałem się nie popełniać błędów, ale jeśli są, będę wdzięczny za wieści o nich Mam też nadzieję, że niektórzy studenci zechcą zrozumieć poniższy tekst,
Bardziej szczegółowoWyk lad 5 W lasności wyznaczników. Macierz odwrotna
Wyk lad 5 W lasności wyznaczników Macierz odwrotna 1 Operacje elementarne na macierzach Bardzo ważne znaczenie w algebrze liniowej odgrywaja tzw operacje elementarne na wierszach lub kolumnach macierzy
Bardziej szczegółowoep do matematyki aktuarialnej Micha l Jasiczak Wyk lad 5 Kalkulacja sk ladki netto I
Wst ep do matematyki aktuarialnej Micha l Jasiczak Wyk lad 5 Kalkulacja sk ladki netto I 1 Kodeks cywilny Tytu l XXVII, Umowa ubezpieczenia Dzia l I. Przepisy ogólne Dzia l II. Ubezpieczenia majatkowe
Bardziej szczegółowoWyk lad 14 Cia la i ich w lasności
Wyk lad 4 Cia la i ich w lasności Charakterystyka cia la Określenie cia la i w lasności dzia lań w ciele y ly omówione na algerze liniowej. Stosujac terminologie z teorii pierścieni możemy powiedzieć,
Bardziej szczegółowoEkonomia matematyczna i dynamiczna optymalizacja
Ekonomia matematyczna i dynamiczna optymalizacja Ramy wyk ladu i podstawowe narz edzia matematyczne SGH Semestr letni 2012-13 Uk lady dynamiczne Rozwiazanie modelu dynamicznego bardzo czesto można zapisać
Bardziej szczegółowo2. Układy równań liniowych
2. Układy równań liniowych Grzegorz Kosiorowski Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie zima 2017/2018 rzegorz Kosiorowski (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) 2. Układy równań liniowych zima 2017/2018 1 /
Bardziej szczegółowoCiagi liczbowe wykład 4
Ciagi liczbowe wykład 4 dr Mariusz Grzadziel Katedra Matematyki, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu semestr zimowy, r. akad. 2016/2017 Definicja (ciagu liczbowego) Ciagiem liczbowym nazywamy funkcję
Bardziej szczegółowoWłasności wyznacznika
Własności wyznacznika Rozwinięcie Laplace a względem i-tego wiersza: n det(a) = ( 1) i+j a ij M ij (A), j=1 gdzie M ij (A) to minor (i, j)-ty macierzy A, czyli wyznacznik macierzy uzyskanej z macierzy
Bardziej szczegółowoWYK LAD 2: PODSTAWOWE STRUKTURY ALGEBRAICZNE, PIERWIASTKI WIELOMIANÓW, ROZK LAD FUNKCJI WYMIERNEJ NA U LAMKI PROSTE
WYK LAD 2: PODSTAWOWE STRUKTURY ALGEBRAICZNE, PIERWIASTKI WIELOMIANÓW, ROZK LAD FUNKCJI WYMIERNEJ NA U LAMKI PROSTE Definicja 1 Algebra abstrakcyjna nazywamy teorie, której przedmiotem sa dzia lania na
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ZESTAW NR 5508 WYGENEROWANY AUTOMATYCZNIE W SERWISIE WWW.ZADANIA.INFO POZIOM PODSTAWOWY CZAS PRACY: 170 MINUT 1 Zadania zamknięte ZADANIE 1 (1 PKT) Wskaż rysunek,
Bardziej szczegółowoMatematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /14
Matematyka dyskretna Andrzej Łachwa, UJ, 2016 andrzej.lachwa@uj.edu.pl 6/14 Sumy Oto dwie konwencje zapisu skończonych sum wyrazów: (notacja Sigma, Fourier, 1820) Czasami stosowana jest ogólniejsza notacja,
Bardziej szczegółowo1 Próba a populacja. Nasze rozwa zania zaczniemy od przedyskutowania podstawowych poj ¾eć statystycznych,
Kurs w zakresie zaawansowanych metod komputerowej analizy danych Podstawy statystycznej analizy danych 9.03.04 - godziny konwersatorium autor Adam Kiersztyn Próba a populacja Nasze rozwa zania zaczniemy
Bardziej szczegółowoZadania o liczbach zespolonych
Zadania o liczbach zespolonych Zadanie 1. Znaleźć takie liczby rzeczywiste a i b, aby zachodzi ly równości: a) a( + i) + b(4 i) 6 i, b) a( + i) + b( + i) 8i, c) a(4 i) + b(1 + i) 7 1i, ( ) a d) i + b +i
Bardziej szczegółowo3. FUNKCJA LINIOWA. gdzie ; ół,.
1 WYKŁAD 3 3. FUNKCJA LINIOWA FUNKCJĄ LINIOWĄ nazywamy funkcję typu : dla, gdzie ; ół,. Załóżmy na początek, że wyraz wolny. Wtedy mamy do czynienia z funkcją typu :.. Wykresem tej funkcji jest prosta
Bardziej szczegółowoWyk lad 3 Wielomiany i u lamki proste
Wyk lad 3 Wielomiany i u lamki proste 1 Konstrukcja pierścienia wielomianów Niech P bedzie dowolnym pierścieniem, w którym 0 1. Oznaczmy przez P [x] zbiór wszystkich nieskończonych ciagów o wszystkich
Bardziej szczegółowo7 zaokr aglamy do liczby 3,6. Bład względny tego przybliżenia jest równy A) 0,8% B) 0,008% C) 8% D) 100
ZADANIE 1 (1 PKT) Dane sa zbiory A = ( 6 7, 6) i B = N liczb naturalnych dodatnich. Wówczas iloczyn zbiorów A B jest równy A) {1, 2,, 4, 5} B) (, 5 C) {1, 2,, 4, 5, 6} D) (, 6) ZADANIE 2 (1 PKT) Jeśli
Bardziej szczegółowo14.Rozwiązywanie zadań tekstowych wykorzystujących równania i nierówności kwadratowe.
Matematyka 4/ 4.Rozwiązywanie zadań tekstowych wykorzystujących równania i nierówności kwadratowe. I. Przypomnij sobie:. Wiadomości z poprzedniej lekcji... Że przy rozwiązywaniu zadań tekstowych wykorzystujących
Bardziej szczegółowoSuma i przeciȩcie podprzestrzeni, przestrzeń ilorazowa Javier de Lucas
Suma i przeciȩcie podprzestrzeni, przestrzeń ilorazowa Javier de Lucas Ćwiczenie 1. Dowieść, że jeśli U i V s a podprzestrzeniami n-wymiarowej przestrzeni wektorowej oraz dim U = r i dim V = s, to max(0,
Bardziej szczegółowoPRZYBLI ONE METODY ROZWI ZYWANIA RÓWNA
PRZYBLI ONE METODY ROZWI ZYWANIA RÓWNA Metody kolejnych przybli e Twierdzenie. (Bolzano Cauchy ego) Metody kolejnych przybli e Je eli funkcja F(x) jest ci g a w przedziale domkni tym [a,b] i F(a) F(b)
Bardziej szczegółowoMatematyka dyskretna. Andrzej Łachwa, UJ, /15
Matematyka dyskretna Andrzej Łachwa, UJ, 2013 andrzej.lachwa@uj.edu.pl 6/15 Sumy Oto dwie konwencje zapisu skończonych sum wyrazów: (notacja Sigma, Fourier, 1820) Czasami stosowana jest ogólniejsza notacja,
Bardziej szczegółowoSpis treści. 3 Geometria analityczna 20
Spis treści Arytmetyka liczb ca kowitych. Podzielność........................................ Liczby pierwsze...................................... Podstawowe Twierdzenie Arytmetyki..........................
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM MATEMATYKA LISTOPAD ROK 2009
Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM MATEMATYKA LISTOPAD ROK 2009 Instrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 170 minut 1. Sprawdê, czy arkusz zawiera 15 stron. 2. W zadaniach
Bardziej szczegółowoRozdział 6. Pakowanie plecaka. 6.1 Postawienie problemu
Rozdział 6 Pakowanie plecaka 6.1 Postawienie problemu Jak zauważyliśmy, szyfry oparte na rachunku macierzowym nie są przerażająco trudne do złamania. Zdecydowanie trudniejszy jest kryptosystem oparty na
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI
Miejsce na naklejk z kodem szko y dysleksja MMA-R1_1P-07 EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI POZIOM ROZSZERZONY MAJ ROK 007 Czas pracy 180 minut Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny
Bardziej szczegółowoPLAN WYNIKOWY DLA KLASY DRUGIEJ POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY. I. Proste na płaszczyźnie (15 godz.)
PLAN WYNIKOWY DLA KLASY DRUGIEJ POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY I. Proste na płaszczyźnie (15 godz.) Równanie prostej w postaci ogólnej Wzajemne połoŝenie dwóch prostych Nierówność liniowa z dwiema niewiadomymi
Bardziej szczegółowo12.Rozwiązywanie równań i nierówności liniowych oraz ich układów.
matematyka /.Rozwiązywanie równań i nierówności liniowych oraz ich układów. I. Przypomnij sobie:. Co to jest równanie /nierówność? Rodzaje nierówności. Ogólnie: Równaniem nazywamy dwa wyrażenia algebraiczne
Bardziej szczegółowoWyk lad 9 Podpierścienie, elementy odwracalne, dzielniki zera
Wyk lad 9 Podpierścienie, elementy odwracalne, dzielniki zera Określenie podpierścienia Definicja 9.. Podpierścieniem pierścienia (P, +,, 0, ) nazywamy taki podzbiór A P, który jest pierścieniem ze wzgledu
Bardziej szczegółowo27. RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE CZĄSTKOWE
27. RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE CZĄSTKOWE 27.1. Wiadomości wstępne Równaniem różniczkowym cząstkowym nazywamy związek w którym występuje funkcja niewiadoma u dwóch lub większej liczby zmiennych niezależnych i
Bardziej szczegółowoZnaleźć wzór ogólny i zbadać istnienie granicy ciągu określonego rekurencyjnie:
Ciągi rekurencyjne Zadanie 1 Znaleźć wzór ogólny i zbadać istnienie granicy ciągu określonego rekurencyjnie: w dwóch przypadkach: dla i, oraz dla i. Wskazówka Należy poszukiwać rozwiązania w postaci, gdzie
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zadania z teorii liczb
Przykładowe zadania z teorii liczb I. Podzielność liczb całkowitych. Liczba a = 346 przy dzieleniu przez pewną liczbę dodatnią całkowitą b daje iloraz k = 85 i resztę r. Znaleźć dzielnik b oraz resztę
Bardziej szczegółowo