UWAGI, WNIOSKI, PYTANIA ORAZ PROPOZYCJE ZMIAN ZWIĄZANE

Transkrypt

1 Katowice, 18 stycznia 2013 r. UWAGI, WNIOSKI, PYTANIA ORAZ PROPOZYCJE ZMIAN ZWIĄZANE Z OBOWIĄZKIEM SPRAWOZDAWCZYM Z REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU GOSPODAROWANIA ODPADAMI KOMUNALNYMI. I. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 maja 2012r. w sprawie wzorów sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych, odebranych nieczystościach ciekłych oraz realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 630). Sprawozdanie podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. 1. Czy w dziale II sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości powinny być uwzględnione wszystkie komunalne odpady odbierane od właścicieli nieruchomości tj. odpady z grupy 20, podgrupy a także odpady o kodach , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ex inne niż niebezpieczne odpady budowlane i rozbiórkowe skoro powinny być one wykazane w dziale VI sprawozdania? 2. Czy w dziale II powinien być wykazany odpad o kodzie zużyte opony skoro na gminie ciąży obowiązek zapewnienia ich selektywnego zbierania i odbierania wynikający z art. 4 ust. 2 pkt 1) lit a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r., poz. 391). 3. W jaki sposób należy prawidłowo zakwalifikować odpady popiołu z palenisk domowych odbierane od właścicieli nieruchomości w przypadku gdy będą one odbierane selektywnie? Pojawiają się stanowiska, że tego rodzaju odpady należy klasyfikować jako odpad o kodzie Biorąc pod uwagę, że odpad ten należy do podgrupy Odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw (z wyłączeniem grupy 19) taka klasyfikacja jest nieprawidłowa. Czy w związku z powyższym odbierane selektywnie odpady popiołu z palenisk domowych należy uwzględnić w dziale II sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne. Jeżeli tak to jak należy je klasyfikować? 4. Z informacji otrzymywanych z gmin oraz podmiotów odbierających odpady komunalne wynika że stosowane są praktyki polegające na klasyfikowaniu odbieranych odpadów komunalnych z pominięciem odpadu o kodzie Wówczas odpady klasyfikowane są jako odbierane selektywnie a pozostała cześć odpadów jest odbierana jako odpady o kodzie zamiast Taka klasyfikacja odpadów powoduje brak konieczności przekazywania zmieszanych odpadów komunalnych do instalacji regionalnych. Należy jednoznacznie wskazać że takie klasyfikowanie odpadów jest niedopuszczalne. 5. Jeżeli w dziale II należy ująć odpady z podgrupy to czy należy wykazać tylko te odpady, które zostały odebrane od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, czy także te odpady odebrane od właścicieli nieruchomości niezamieszkiwanych? 1

2 Zgodnie z 4 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112 poz. 1206), odpady opakowaniowe będące odpadami komunalnymi, jeśli są zbierane selektywnie lub występują jako zmieszane odpady opakowaniowe, klasyfikuje się w podgrupie 15 01, a nie w Aktualnie, pomimo że nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi nie został jeszcze wdrożony i w rzeczywistości żaden z podmiotów odbierających odpady komunalne nie ma podpisanej umowy z gminą (gminy nie przeprowadziły przetargów na odbieranie lub odbieranie i zagospodarowanie odpadów, nie wliczając przypadków gmin, które w przeszłości przeprowadziły skuteczne referenda), występują przypadki gdzie żąda się od podmiotów odbierających odpady komunalne, aby w sprawozdaniu dla gminy wykazywały również masę odpadów z grupy odebranych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy. Odpady te są następnie ujmowane w obliczeniach dot. osiągniętego poziomu redukcji masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w dziale IV oraz osiągniętego poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych w postaci papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w dziale V. Problem dotyczy zarówno sytuacji bieżącej, jak i możliwej do wystąpienia po 1 lipca 2013 r., w przypadku postanowienia przez radę gminy o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości niezamieszkiwanych na podstawie art. 6c ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r., poz. 391). W przypadku gmin, na terenach których znajdują się np. przedsiębiorstwa lub rożnego rodzaju markety wytwarzające odpady z grupy wykazane odpady mają znaczący wpływ na wielkości osiągniętych ww. poziomów. Podstawowym zagadnieniem, jakie w tym momencie wymaga rozstrzygnięcia jest to czy odpady inne niż niebezpieczne z podgrupy 15 01, takie jak np. odpady opakowowaniowe stanowiące zabezpieczenie materiałów dostarczanych do produkcji, wytwarzane przez podmioty gospodarcze na terenie nieruchomości niezamieszkanej, należy w całości uznać jako odpady komunalne? W obecnej sytuacji część wytwórców tego typu odpadów przekazuje je bezpośrednio lub pośrednio do recyklingu w celu wywiązania się z obowiązku wynikającego z ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 63 poz. 639). Kwalifikacja ww. odpadów opakowaniowych jako komunalnych może doprowadzić do sytuacji, że będą one odbierane wyłącznie przez podmioty, które uzyskają wpis do rejestru działalności regulowanej, co będzie stało w konflikcie z obowiązkiem uzyskania wymaganych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych przez wprowadzających na rynek krajowy produkty w opakowaniach. Rozwiązaniem tego problemu może być docelowo zmiana opcji metody obliczeń zgodnie z art. 3 ust. 6 Decyzji Komisji z dnia 18 listopada 2011 r. ustanawiającej zasady i metody obliczeń w odniesieniu do weryfikacji zgodności z celami określającymi w art. 11 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE. 2

3 6. Jeżeli w dziale II należy ująć odpady z podgrupy kodach , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ex inne niż niebezpieczne odpady budowlane i rozbiórkowe, to czy należy wykazać jedynie te odpady, które zostały odebrane od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy? Stanowisko Departamentu Gospodarki Odpadami Ministerstwa Środowiska umieszczone na stronie:dhttp:// _odpadow_komunalnych_podlegajace_wpisowi_do_rejestru_dzialalnosci_regulowanej.html zawiera sugestię, że powyższe odpady można wskazać we wniosku o wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Ponadto zapisano: Odpady niebezpieczne budowlane i rozbiórkowe mogą być odpadami komunalnymi tylko w przypadku gdy pochodzą z gospodarstw domowych. W takim przypadku odpady te powinny być również klasyfikowane jako odpowiednie odpady z grupy 17, brak jest bowiem możliwości zaklasyfikowania tych odpadów w grupie 20. Część podmiotów odbierających odpady komunalne w sprawozdaniu dla gminy w dziale VI wykazuje masę odpadów budowlanych i rozbiórkowych odebraną z terenu gminy zarówno pochodzących z gospodarstw domowych jak i od pozostałych właścicieli nieruchomości. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 645) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych (P br ) należy obliczyć na podstawie masy odpadów budowlanych i rozbiórkowych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych z gospodarstw domowych oraz od innych wytwórców odpadów komunalnych. Wobec powyższego czy w dziale VI powinny być również wykazane odpady określone w objaśnieniu 16) do Załącznika Nr 1 rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie wzorów sprawozdań o odebranych odpadach komunalnych ( ), które podmiot odbierający odpady komunalne odebrał od właścicieli nieruchomości niezamieszkanych? Należy zauważyć, że obecnie odpady budowlane i rozbiórkowe z grupy 17 wytwarzane na terenie nieruchomości niezamieszkanych np. przez firmy budowlane, przedsiębiorstwa rozbiórkowe przekazywane są w myśl obowiązujących przepisów art. 25 ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. Wobec czego podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, aby przejąć odpowiedzialność za te odpady jest obowiązany do posiadania przynajmniej zezwolenia na prowadzenia działalności w zakresie zbierania odpadów. Potwierdzenie przejęcia odpadu odbywa się za pomocą karty przekazania odpadu. Czy zaklasyfikowanie ww. odpadów jako komunalne zwolni z tego obowiązku ich wytwórców będących dotychczas podmiotami zobowiązanym do prowadzenia ewidencji i sporządzania rocznego sprawozdania o wytworzonych odpadach? 3

4 W Decyzji Komisji z dnia 18 listopada 2011 r. ustanawiającej zasady i metody obliczeń w odniesieniu do weryfikacji zgodności z celami określonymi w art. 11 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w artykule 4 ust. 2 zapisano, że: Sprawozdania państw członkowskich w sprawie wdrażania dotyczące odpadów z budowy i rozbiórki są zgodne ze szczegółowymi wymogami określonymi w załączniku III Zapisana metoda obliczeń współczynnika odzysku odpadów z budowy i rozbiórki nie ogranicza jego wyliczenia wyłącznie do masy odpadów budowlanych i rozbiórkowych pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych z gospodarstw domowych oraz od innych wytwórców odpadów komunalnych. W obecnie sporządzanych sprawozdaniach o odebranych odpadach komunalnych ( ) w dziale VI nie są ujmowane odpady z grupy 17 odebrane przez podmiot inny niż odbierający odpady komunalne, czyli te odpady, które zostały przekazane przez ich wytwórców posiadaczom odpadów posiadającym zezwolenie w zakresie zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania. Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że sprawozdawczość sporządzana na potrzeby Komisji Europejskiej na podstawie danych uzyskanych z sprawozdań rocznych z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi nie będzie obejmowała łącznej ilości wytworzonych i odebranych odpadów z budowy i rozbiórki. Odpady z grupy 17, które są odbierane przez podmioty odbierające odpady komunalne stanowią zaledwie procent wszystkich wytwarzanych odpadów tego typu. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, że w sprawozdaniu M-09 Sprawozdanie o wywozie i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych składanym do Urzędu Statystycznego za 2012 r. zgodnie z objaśnieniem dane o odpadach przekazywane na formularzu M-09 obejmują grupę odpadów z kodem 20 oraz odpady z kodem 15 01, jeżeli pochodzą z sektora komunalnego. Nie należy w nim podawać danych o odpadach zebranych lub zagospodarowanych z grup od 01 do 19 katalogu odpadów, np. odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych, odpadów z oczyszczalni ścieków. Odpady te wykazuje się na odrębnym formularzu sprawozdawczym GUS o symbolu OS-6. W związku z powyższym w sprawozdawczości dot. odpadów komunalnych na terenie kraju, jako odpady komunalne będą klasyfikowane różne kody odpadów w zależności od interpretacji podmiotów wytwarzających i odbierających odpady oraz organów będących adresatami sprawozdań. Analogicznie jak w przypadku odpadów innych niż niebezpieczne z grupy konieczne jest ustalenie, kiedy odpady inne niż niebezpieczne z grupy 17 wytwarzane przez właścicieli nieruchomości niezamieszkiwanych należy uznać jako odpady komunalne? 7. Zgodnie z objaśnieniem 5) : Jeżeli podmiot odbierający odpady komunalne prowadzi segregację odebranych odpadów komunalnych w sortowni niebędącej częścią regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, to w części tej powinny również zostać uwzględnione pozostałości z sortowania odpadów komunalnych. Wobec powyższego stwierdzenia w jaki sposób i w których kolumnach w dziale II sprawozdania należy wykazać wytwarzane w instalacji odpady o kodzie , jeżeli w kolumnach odpowiednio wykazuje się: kody, rodzaje i masy odebranych odpadów komunalnych, a także nazwę i adres instalacji do której zostały przekazane odebrane odpady komunalne oraz sposób ich zagospodarowania? 4

5 Jednocześnie należy mieć na uwadze, że w rzeczywistości do instalacji będą przekazywane zwykle odpady z terenu więcej niż jednej gminy, zatem bezpośrednie wskazanie masy odpadów o kodzie wytworzonych w procesach mechaniczno-ręcznego przetwarzania (sortowania) oraz mechaniczno-biologicznego przetwarzania w odniesieniu do masy przekazanych zmieszanych odpadów komunalnych z terenu konkretnej gminy nie będzie możliwe. Ponadto należy zwrócić uwagę, że obowiązek uwzględnienia w sprawozdaniu pozostałości z sortowania odpadów komunalnych zgodnie z objaśnieniem 5) dotyczy podmiotów odbierających odpady komunalne prowadzących segregację odebranych odpadów komunalnych w sortowniach niebędących częścią regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. Zatem w przypadkach kiedy ww. podmiot nie będzie operatorem takiej sortowni brak będzie informacji co do ilości wytworzonych w instalacji odpadów o kodzie i sposobie dalszego ich zagospodarowania. Podobna sytuacja będzie miała miejsce w przypadku odpadów o kodzie wytwarzanych w procesach mechaniczno-biologicznego przetwarzania, ponieważ operatorzy tych instalacji również nie są zobowiązani do przekazywania sprawozdań w tym zakresie do gminy. W związku z powyższym zawarte w sprawozdaniach do marszałków informacje o masie składowanych pozostałości z sortowania odpadów komunalnych lub też zagospodarowywanych w inny sposób będą niepełne i niewiarygodne, ponieważ będą pochodziły jedynie od podmiotów odbierających odpady komunalne prowadzących segregację odebranych odpadów komunalnych w sortowniach niebędących częścią regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych. W innych przypadkach niż ww. odpady o kodzie nie będą podlegały sprawozdawczości. 8. Zgodnie z objaśnieniem 9) przez sposób zagospodarowania odpadów komunalnych rozumie się procesy odzysku wymienione w załączniku nr 5 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.) oraz procesy unieszkodliwiania odpadów wymienione w załączniku nr 6 do tej ustawy. W przypadku przekazywania odpadów do instalacji prowadzącej sortowanie należy wpisać proces R15. Czy w przypadku kiedy sortownia odpadów komunalnych prowadzona jest na podstawie zezwolenia na odzysk w którym zapisano, że odzysk jest prowadzony w procesie R14 należy również wpisać proces R15? Zgodnie z art. 222 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21) określone w dotychczasowych przepisach procesy odzysku R14 i R15 stają się odpowiednio procesami odzysku R3, R5, R11 i R12, określonymi w załączniku nr 1 do niniejszej ustawy. Czy w związku z powyższym począwszy od 1 kwartału 2013 r. w sprawozdaniach, jako sposób zagospodarowania odebranych odpadów komunalnych, które zostały poddane sortowaniu należy jako metodę wpisać proces R12? 9. W Dziale III umieszcza się informację o łącznej masie selektywnie odebranych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, wyszczególnionych w objaśnieniu 10). Czy w związku z różnymi udziałami odpadów ulegających biodegradacji w masie selektywnie zebranych odpadów ulegających biodegradacji ze strumienia odpadów komunalnych określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 5

6 przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz. U. z 2012 r. poz. 676) łączną masę selektywnie odebranych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji należy podać po uwzględnieniu wartości poszczególnych udziałów? Przykładowo czy podmiot, który odebrał selektywnie np. 10 Mg odpadów o kodzie i 10 Mg odpadów o kodzie dla których wartość udziału odpadów ulegających biodegradacji, zgodnie z ww. rozporządzeniem, wynosi 0,50 w dziale III powinien wykazać masę 20 Mg czy 10 Mg? 10. W Dziale V sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, sprawozdania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz w dziale III a) sprawozdania marszałka województwa z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi należy podać osobno masy: odpadów poddanych recyklingowi oraz odpadów przygotowanych do ponownego użycia, natomiast w Decyzji Komisji z dnia 18 listopada 2011 r. ustanawiającej zasady i metody obliczeń w odniesieniu do weryfikacji zgodności z celami określonymi w art. 11 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w artykule 2 pkt 3) zapisano: ilość odpadów przygotowanych do ponownego użycia jest uwzględniana w ilości odpadów poddanych recyklingowi i nie jest raportowana osobno. Ponadto zgodnie z przyjętymi zasadami i metodami obliczeń zawartymi w załączniku I ww. Decyzji w sprawozdaniu oblicza się łączny osiągnięty poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. W jaki sposób oraz skąd podmiot przekazujący powyższe frakcje odpadów komunalnych do dalszego zagospodarowania ma uzyskać informacje jaka masa przekazanych odpadów została poddana recyklingowi, a jaka przygotowaniu do ponownego użycia? W związku z powyższym jaki jest cel raportowania tych danych oddzielnie? Ponadto mając na uwadze zawartą w dotychczasowej oraz nowej ustawie o odpadach definicję przygotowania do ponownego użycia przez które należy rozumieć odzysk, w myśl odpowiednich zapisów ustawy dotyczących zasad odzysku i unieszkodliwiania odpadów, powstaje pytanie czy poddanie odpadów przygotowaniu do ponownego użycia wymaga zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku odpadów? 11. W Dziale VI sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości oraz sprawozdania wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz dziale III b) sprawozdania marszałka województwa z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi należy podać osobno masy: odpadów poddanych recyklingowi, odpadów przygotowanych do ponownego oraz odpadów poddanych odzyskowi innymi metodami niż recykling i ponowne użycie natomiast w Decyzji Komisji z dnia 18 listopada 2011 r. ustanawiającej zasady i metody obliczeń w odniesieniu do weryfikacji zgodności z celami określonymi w art. 11 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w artykule 2 pkt 3) zapisano: ilość odpadów przygotowanych do ponownego użycia jest uwzględniana w ilości odpadów poddanych recyklingowi i nie jest raportowana osobno. Jednocześnie w artykule 4 pkt 3) zapisano: informacja o ilości odpadów wykorzystanych do procesów wypełniania wyrobisk jest raportowana odrębnie od informacji o ilości odpadów przygotowanych do ponownego użycia, poddanych 6

7 recyklingowi lub poddanych innym procesom odzysku materiałowego. Ponowne przetwarzanie odpadów na materiały, które mają być wykorzystane do wypełniania wyrobisk, należy również zgłaszać jako wypełnianie wyrobisk. W związku z powyższym co należy rozumieć pod pojęciem: masa odpadów poddanych odzyskowi innymi metodami niż recykling i ponowne użycie? Jednocześnie proszę o wskazanie w której kolumnie ma zostać ujęta ilość odpadów wykorzystanych do procesów wypełniania wyrobisk? Na podstawie danych dot. innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych, uzyskanych ze sprawozdań rocznych z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, nie będzie możliwości przygotowania wiarygodnej sprawozdawczości na potrzeby Komisji Europejskiej. 12. Do sprawozdania należy dołączyć wykaz właścicieli nieruchomości, z którymi podmiot w okresie objętym sprawozdaniem zawarł umowy na odbieranie odpadów komunalnych oraz wykaz właścicieli nieruchomości z którymi umowy te uległy rozwiązaniu lub wygasły. Obowiązek dołączenia wykazu spoczywa na podmiocie, o którym mowa w art. 9n ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Jest to podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, który: nie działa na podstawie umowy przewidzianej w art. 6f ust. 1, tj. umowy zawartej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z podmiotem wybranym w drodze przetargu, nie świadczy usług w trybie zamówienia z wolnej ręki przewidzianego w art. 6f ust. 2, tj. nie odbiera odpadów w okresie przejściowym do czasu rozstrzygnięcia następnego przetargu. Z informacji przekazywanych przez podmioty odbierające odpady komunalne wynika, że gminy już w obecnej chwili żądają od sprawozdających przedmiotowego wykazu. Należy jednoznacznie wskazać, że obowiązek dołączenia do sprawozdania wykazu będzie dotyczył ww. podmiotów, po przeprowadzonym przez gminę przetargu na odbieranie lub odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych w sytuacji gdy rada gminy nie podejmie decyzji o objęciu obowiązkiem odbierania odpadów komunalnych także właścicieli nieruchomości niezamieszkiwanych, na których są wytwarzane odpady komunalne. 13. Czy sprawozdanie podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości powinien składać podmiot faktycznie odbierający odpady komunalne z terenu danej gminy, czy do złożenia sprawozdania obliguje już sam wpis do rejestru działalności regulowanej? Cześć gmin żąda sprawozdań od pomiotów posiadających wpis do rejestru działalności regulowanej, tłumacząc to tym, że nie wiedzą, czy przedsiębiorca odbierał z ich terenu odpady komunalne czy też nie, dlatego wymagają sprawozdań, nawet zerowych. 14. Czy w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. art.9x ust. 1 pkt. 5) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, czy gmina jest obowiązana wymierzyć karę za przekazanie po terminie sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości za 4 kwartał 2012 r.? 7

8 15. Zgodnie z art.9x ust. 1 pkt. 5) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przedsiębiorca odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, który przekazuje po terminie sprawozdanie, o którym mowa w art. 9n podlega karze pieniężnej w wysokości 100 zł za każdy dzień opóźnienia. Powyższy artykuł mówi o przypadku przekazania sprawozdania po terminie i nie odnosi się do nieprzekazania sprawozdania w ogóle. Czy w sytuacji kiedy pomiot posiadający wpis do działalności regulowanej na terenie danej gminy nie odebrał fizycznie w jakimś kwartale odpadów komunalnych z jej terenu gmina może wymierzyć temu podmiotowi karę za brak sprawozdania? W jaki sposób gmina ma wydać decyzję o której mowa w art. 9zb ust. 1 ww. ustawy i wyliczyć wysokość kary, jeżeli nie jest znana ilość dni opóźnienia, ponieważ sprawozdanie nie zostało złożone? 16. Zgodnie z art. 9r. ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach marszałek województwa weryfikuje dane zawarte w sprawozdaniu, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi. Należy zwrócić uwagę że sprawozdaniu gmina nie podaje danych na podstawie których został wyliczony osiągnięty poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz osiągnięty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła [%] W związku z powyższym należy wskazać gminom na konieczność podawania wraz ze sprawozdaniem danych na podstawie, których zostały wyliczone ww. poziomy. Brak tych danych uniemożliwi przeprowadzenie weryfikacji złożonych sprawozdań. II. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 645) 1. W przypadku gmin do obliczenia Mw pmts należy posłużyć się liczbą mieszkańców gminy (Lm) oraz wskaźnikiem wytwarzania odpadów komunalnych przez jednego mieszkańca na terenie województwa (Mw GUS ). Ponieważ nie wskazano źródła danych Lm oraz stanu na jaki dzień należy ją przyjąć proponuje się, aby liczba mieszkańców została ustalana na podstawie informacji własnych gminy wg. stanu na koniec roku, którego dotyczy sprawozdanie. Należy mieć na uwadze, że dane nt. masy wytworzonych odpadów komunalnych przez jednego mieszkańca na terenie województwa podawane są przez GUS dopiero w drugiej połowie roku kolejnego po roku, którego dotyczy sprawozdanie. Zatem gmina w ustawowym terminie, do którego ma sporządzić sprawozdanie do marszałka województwa, nie będzie posiadała informacji odnośnie masy wytworzonych odpadów komunalnych przez jednego mieszkańca na terenie województwa w roku, którego dotyczy sprawozdanie. Proponuje się zatem, aby gmina do wyliczenia (Mw pmts ) korzystała z wskaźnika wytwarzania odpadów przez jednego mieszkańca na terenie województwa dla roku poprzedzającego rok sprawozdawczy. 8

9 Należy również zauważyć, że przy wyliczeniu (Mw pmts ) na terenie gminy bierze się pod uwagę różny udział wymienionych frakcji materiałowych w odpadach komunalnych w zależności od źródła powstawania wynikający z Krajowego planu gospodarki odpadami lub badań morfologicznych odpadów komunalnych, natomiast nie uwzględnia się różnego wskaźnika wytwarzania odpadów komunalnych na terenach wiejskich oraz małych i dużych miast jak ma to miejsce w Krajowym planie gospodarki odpadami 2014 (Kpgo 2014). Przykład: Łączna masa wytworzonych odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła (Mw pmts ) dla gmin jest obliczana na podstawie wzoru: = Łączna masa wytworzonych odpadów (Mw pmts ) w gminie wiejskiej liczona wg wskaźnika wytwarzania odpadów publikowanego przez GUS: Lm osób Mw dla 2011 r. 336 kg/m/rok (dla woj. śląskiego) Um pmts dla 2008 (na podstawie Kpgo 2014) 28% =,, =, [] Łączna masa wytworzonych odpadów (Mw pmts ) w gminie wiejskiej liczona wg wskaźnika wytwarzania odpadów określonego w Kpgo 2014 dla terenów wiejskich: Lm osób Mw!" 2011 r. 243 kg/m/rok Um pmts dla 2008 (na podstawie Kpgo 2014) 28% =,, =, [] Na podstawie powyższych wyliczeń należy stwierdzić, że przyjęcie uśrednionego wskaźnika za GUS spowoduje w rzeczywistości znaczące zawyżenie szacowanej Mw pmts na terenach wiejskich stawiając te gminy w szczególnie trudnej sytuacji, jeżeli chodzi o realizację celu w postaci osiągniecia wymaganych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia (P pmts ). Jednocześnie zaniżone zostaną szacowane (Mw pmts ) w małych i dużych miastach, gdzie wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych podawany w dokumentach powiązanych z Kpgo 2014, ( Analiza dotycząca ilości wytwarzanych oraz zagospodarowanych odpadów ulegających biodegradacji, dr hab. inż. A Jędrczak, Kwiecień 2010, Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami, dr. inż. R. Szpadt, 2010 r.) jest znacznie wyższy niż wskaźnik uśredniony podawany przez GUS. 9

10 2. Zgodnie z objaśnieniem 4) udział łączny odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w składzie morfologicznym odpadów komunalnych (U mpmts ) podaje się na podstawie aktualnego Krajowego planu gospodarki odpadami lub na podstawie badań morfologii odpadów komunalnych wykonanych na zlecenie gminy lub podmiotu, o którym mowa w art. 9g ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Z analizy dokumentów powiązanych z Kpgo 2014 pn.: Analiza dotycząca ilości wytwarzanych oraz zagospodarowanych odpadów ulegających biodegradacji, dr hab. inż. A Jędrczak, Kwiecień 2010 r. oraz Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami, dr. inż. R. Szpadt, 2010 r. wynika, że udziały te zmieniają się w kolejnych latach. Czy w przypadku braku badań morfologicznych wyliczając udział ww. frakcji w odpadach komunalnych w 2012 r. należy korzystać z wartości dotyczących roku bazowego w Kpgo 2014 tj r. i te same wartości udziałów wykorzystywać do obliczeń w kolejnych latach? Uszczegółowienia wymaga wzór na obliczenie łącznej masy wytworzonych odpadów papieru, metalu, tworzyw sztucznych i szkła (Mw pmts ) mający zastosowanie w przypadku podmiotów, o których mowa w art. 9g ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Należy wskazać jakiego rodzaju odpady komunalne odbierane od właścicieli nieruchomości (Mo) należy brać pod uwagę przy wyliczeniu? Czy do obliczenia (Mo) należy uwzględnić wszystkie odebrane odpady komunalne, które zostały wykazane w Dziale II Informacja o masie poszczególnych rodzajów odebranych odpadów komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania w tym odpady budowlane i rozbiórkowe z gr. 17 oraz odpady o kodzie zużyte opony, ewentualnie Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów oraz wykazane w Dziale III Informacja o masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji? Ujęcie w masie odbieranych odpadów komunalnych (Mo) ww. odpadów wpływa na ogólną ilość (Mw pmts ) i tym samym na ilość koniecznych do przekazania do recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. Aktualnie działające podmioty odbierające odpady komunalne nie są tymi, o których mowa w art. 9n ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, ponieważ nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach nie został jeszcze wdrożony. Pomimo powyższego funkcjonujące w obecnym systemie podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości (niezależnie czy są to nieruchomości zamieszkiwane czy też niezamieszkiwane) są obligowane przez gminy do wskazywania osiągniętych poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku określonych frakcji materiałowych odpadów komunalnych oraz innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Należy jednoznacznie wskazać, że wyliczenie osiągniętych poziomów będzie dotyczyło podmiotów, o których mowa w art. 9g ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, po przeprowadzonym przez gminę przetargu na odbieranie lub odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych w sytuacji, gdy rada gminy nie podejmie decyzji o objęciu obowiązkiem odbierania odpadów komunalnych także właścicieli nieruchomości niezamieszkiwanych, na których są wytwarzane odpady komunalne. 10

11 Zgodnie z Kpgo 2014 udział papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła (U pmts ) w odpadach komunalnych w roku 2008 wynosił dla: małych miast 32% wag., dużych miast 47% wag., terenów wiejskich 28% wag. Korzystając ze wzoru zawartego w rozporządzeniu: =# Na konkretnym przykładzie wyliczono Mw pmts z uwzględnieniem odebranych odpadów komunalnych z terenu gminy o liczbie mieszkańców pow mieszkańców (duże miasto). Z terenu miasta odebrano: ,1 Mg ,9 Mg ,4 Mg ,4 Mg Mg Łącznie: 362,8 Mg =, $%=$,& [] Ilość przekazanych odpadów do recyklingu (masa odpadów zebranych selektywnie) wyniosła Mr pmts 213,8 Mg Z wykorzystaniem wzoru zawartego w rozporządzeniu: Wyliczono osiągnięty poziom recyklingu ' = ( % ' =, $,& %=&% Błędny wynik 125% spowodowany jest zaniżeniem wyliczonej łącznej masy wytwarzanych odpadów papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła (Mw pmts ) wskutek przemnożenia masy odebranych selektywnie odpadów opakowań z papieru, tworzyw sztucznych, zmieszanych odpadów opakowaniowych i szkła przez wartość ich udziału (47%) w składzie morfologicznym odpadów komunalnych. Prawidłowo w przypadku odebranych selektywnie odpadów pmts, także jako zmieszanych odpadów opakowaniowych, udział ten powinien wynosić 100%. Ze względu na wyliczony na podstawie powyższego wzoru, niemożliwy do osiągnięcia poziom recyklingu pmts zasadne wydaje się zweryfikowanie wzoru poprzez zastosowanie poniższego: gdzie: =)# *+ łączna masa selektywnie odebranych odpadów komunalnych papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, Mg 11

12 Przy założeniu, że odebrane selektywnie odpady pmts nie wpływają zasadniczo na udział pmts w pozostałej masie odebranych odpadów komunalnych (Mo) możemy uznać, że osiągnięty poziom recyklingu będzie przybliżony do rzeczywistego: =, $%-+,=, [] ' =,, %=$&% III. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz. U. z 2012 r. poz. 676) 1. Zgodnie z rozporządzeniem stosowne obliczenia przeprowadza się w odniesieniu do roku rozliczeniowego. We wzorze na obliczenie poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania (T R ) należy brać pod uwagę masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji wytworzonych w 1995 r. (OUB 1995 ) oraz masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zebranych z obszaru danej gminy w roku rozliczeniowym, przekazanych do składowania (MOUBR). W związku z tym, że wyniki odnoszą się do roku rozliczeniowego zasadne jest, aby z powyższego wzoru korzystały wyłącznie gminy sporządzające sprawozdanie roczne. Wzór ten nie powinien mieć zastosowania w przypadku podmiotu odbierającego odpady komunalne, o którym mowa w art. 9n ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, który w dziale IV sprawozdania podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości ma obowiązek podania osiągniętego poziomu za każdy kwartał oddzielnie. Należy zauważyć, że określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz. U. z 2012 r. poz. 676) poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania zostały określone w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. (OUB 1995 ) i zgodnie z art. 3c ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach odnoszą się do gmin, a nie do podmiotów odbierających tego rodzaju odpady. Wyliczanie osiągniętego poziomu redukcji masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania w danym kwartale (T R ), w przypadku podmiotu niedziałającego na podstawie umowy z gminą z wykorzystaniem wzoru zawartego w pkt 4 rozporządzenia nie ma zasadności, ponieważ wynik zawsze będzie wskazywał na osiągnięcie wymaganego poziomu. Powyższe będzie konsekwencją tego, że w masie odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zebranych i przekazanych do składowania ww. podmiot odbierający odpady komunalne uwzględnia tylko odpady odebrane przez siebie, nie zostaje natomiast uwzględniona masa wszystkich odpadów komunalnych ulegających biodegradacji zebranych z obszaru całej gminy i przekazanych do składowania w roku rozliczeniowym. 12

13 W mianowniku równania służącego obliczeniu (T R ) podaje się ogólną ilość wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji w gminie w 1995 roku. Ilość odbieranych odpadów ulegających biodegradacji i przekazanych do składowania przez pojedynczy podmiot odbierający odpady komunalne na terenie gminy w odniesieniu do wartości bazowej z 1995 r. (OUB 1995 ) jest na tyle mała, że wyliczona przez podmiot wartość (T R ) zawsze będzie wskazywała na osiągnięcie wymaganego poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania. W związku z powyższym nie jest uzasadnione stosowanie takiego samego sposobu wyliczenia kwartalnego (T R ) w przypadku podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jak w przypadku gmin, które (T R ) wyliczają na podstawie danych pochodzących od wszystkich podmiotów odbierających odpady komunalne w okresie roku rozliczeniowego. 2. Masę odpadów ulegających biodegradacji zebranych ze strumienia odpadów komunalnych z obszaru danej gminy w roku rozliczeniowym, przekazanych do składowania, oblicza się według wzoru: M OUBR = (M MR U M ) + (M WR U W ) + (M SR U S ) + (M BR 0,52) [Mg] Do wyliczenia ogólnej masy składowanych odpadów ulegających biodegradacji należy wziąć pod uwagę odpady o kodzie , powstające w procesach mechanicznobiologicznego przetwarzania (M BR ), które nie spełniają wymagań dla stabilizatów określonych w odrębnym rozporządzeniu. W jaki sposób gmina ma pozyskać informacje od operatora instalacji, w której wytwarzane są te odpady, odnośnie masy składowanych odpadów niespełniających wymagań określonych dla stabilizatów? Przez (M BR ) rozumie się masę odpadów powstałych po mechaniczno-biologicznym przetworzeniu zmieszanych odpadów komunalnych o kodzie niespełniających wymagań rozporządzenia Ministra Środowiska wydanego na podstawie art. 14 ust. 10 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm. 1) ), przekazanych do składowania. W wyjaśnieniach Departamentu Gospodarki Odpadami z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie obliczania poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania zapisano, że cyt.:,,odpadami o kodzie uwzględnianymi w obliczeniach są odpady powstałe po procesie mechaniczno-biologicznego przetworzenia zmieszanych odpadów komunalnych, przekazane do składowania: zawierające frakcję ulegającą biodegradacji o wielkości powyżej 80 mm nie poddaną procesom stabilizacji biologicznej; zawierające frakcję ulegającą biodegradacji o wielkości co najmniej 0-80 mm poddaną procesom stabilizacji biologicznej, które nie spełniają wymagań określonych 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Środowiska wydanego na podstawie art. 14 ust. 10 ustawy o odpadach. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 1052) nakłada obowiązek przeprowadzenia badań odpadów poddanych procesom 13

14 biologicznego przetwarzania w zakresie spełnienia przez nie wymagań dotyczących stabilizatu. Określone w rozporządzeniu wymagania dotyczą odpadów poddanych procesom biologicznego przetwarzania (stabilazatu) nie dotyczą one natomiast odpadów niepoddanych procesom stabilizacji biologicznej. Czy wobec powyższego wyjaśnienia stwierdzającego, że odpadami o kodzie uwzględnianymi w obliczeniach są także odpady zawierające frakcję ulegającą biodegradacji o wielkości powyżej 80 mm nie poddaną procesom stabilizacji biologicznej należy poddawać badaniom potwierdzającym spełnienie wymagań dotyczących stabilizatów również te odpady? Bez przeprowadzonych badań nie będzie możliwe stwierdzenie, że powyższe odpady nie spełniają wymagań, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Należy mieć również na uwadze, że w rzeczywistości do instalacji będą przekazywane zwykle odpady z więcej niż z terenu jednej gminy, zatem bezpośrednie wskazanie masy składowanych odpadów w odniesieniu do masy przekazanych zmieszanych odpadów komunalnych ( ) z terenu konkretnej gminy nie będzie możliwe. Brak uwzględnienia zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji we własnym zakresie na terenach wiejskich stawia te gminy w szczególnie trudnej sytuacji, jeżeli chodzi o wywiązanie się z realizacji tego strategicznego celu. Do wyliczenia bazowej ilości wytworzonych odpadów ulegających biodegradacji w 1995 r. na terenach wiejskich posłużono się wskaźnikiem 47 kg/m/rok, który uwzględniał zagospodarowywanie 70% wag. tych odpadów we własnym zakresie. Wskazany w rozporządzeniu udział odpadów ulegających biodegradacji w zmieszanych odpadach komunalnych z terenów wiejskich wynosi 48% wag. i nie uwzględnia zagospodarowania tych odpadów na terenie gospodarstwa domowego. Powyższy wzór nie uwzględnia odpadów o kodzie wytwarzanych w procesach mechaniczno-ręcznego przetwarzania (sortowania) odpadów komunalnych. Podczas sortowania zmieszanych odpadów komunalnych wydziela się główne frakcje materiałowe, natomiast odpady ulegające biodegradacji, zawarte we frakcji podsitowej 0-80/100 mm z powodu tego, że nie została ona wydzielona i poddana biologicznej obróbce, przekazywane są na składowisko wraz z pozostałymi odpadami z mechanicznej obróbki odpadów pod kodem Brak uwzględnienia w obliczeniach tych odpadów w znaczący sposób wpływa na końcowy wynik. Ze sprawozdawczości przygotowywanej z wykorzystaniem przedmiotowego wzoru będzie wynikało, że cel strategiczny, jakim jest redukcja składowania odpadów ulegających biodegradacji jest realizowany z dużym zapasem, co w rzeczywistości nie będzie miało miejsca. Powyższe zestawienie uwag i wniosków powoduje potrzebę podjęcia prac nad docelowym wprowadzeniem koniecznych zmian i uzupełnień w przytaczanych rozporządzeniach. 14