Pozycja konkurencyjna miasta Tarnowskie Góry - analiza sytuacyjna

Transkrypt

1 Miasto Tarnowskie Góry Pozycja konkurencyjna miasta Tarnowskie Góry - analiza sytuacyjna Grudzień 2008 r.

2 1

3 Opracował zespół autorski w składzie: dr Małgorzata Czornik, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katedra Badań Strategicznych i Regionalnych mgr Piotr Gibas, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katedra Gospodarki Przestrzennej 2

4 Spis treści I. Wprowadzenie... 5 II. Metodologia... 7 III. Analiza porównawcza dynamiki rozwoju sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór Analiza porównawcza w wymiarze społecznym Ludność Edukacja Kultura Sport Turystyka SłuŜba zdrowia Gospodarka mieszkaniowa Pomoc społeczna BudŜet Analiza porównawcza w wymiarze środowiskowo-infrastrukturalnym Walory środowiska naturalnego Zanieczyszczenie środowiska Infrastruktura techniczna Analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze gospodarczym Działalność gospodarcza Aktywność ekonomiczna mieszkańców Inwestycje

5 VI. Analiza porównawcza dynamiki rozwoju wybranych miast otoczenia Aglomeracji Górnośląskiej Analiza konkurencyjna Tarnowskich Gór w wymiarze społecznym Ludność Edukacja Kultura Turystyka SłuŜba zdrowia Gospodarka mieszkaniowa BudŜet Analiza konkurencyjna Tarnowskich Gór w wymiarze środowiskowoinfrastrukturalnym Walory środowiska naturalnego Zanieczyszczenie środowiska Infrastruktura techniczna Analiza konkurencyjna Tarnowskich Gór w wymiarze gospodarczym Działalność gospodarcza Aktywność ekonomiczna mieszkańców Inwestycje V. Analiza porównawcza wybranych miast polskich połoŝonych w sąsiedztwie duŝych miast VI. Wnioski VII. Spis tabel VIII. Spis rysunków

6 I. Wprowadzenie Potrzeba refleksji nad kierunkami rozwoju Tarnowskich Gór, podjęta w ramach prac nad aktualizacją Strategii Rozwoju Miasta, jest jednym z podstawowych motywów ustalenia jego miejsca w otoczeniu, określonym zasięgiem rynku tarnogórskich produktów oraz źródłami oddziaływania róŝnych nierynkowych czynników strategicznych (zjawiska, trendy, opcje polityczne). Ich zaś wskazanie pozwala opisać sytuację konkurencyjną, którą uznać naleŝy za punkt wyjścia do wyznaczania przyszłych poŝądanych cech miejskich oraz precyzyjnego zdefiniowania aktualnych zamierzeń strategicznych. Celem przeprowadzonej analizy było wyznaczenie pozycji konkurencyjnej Tarnowskich Gór na podstawie zdiagnozowania sytuacji miasta w trzech przekrojach: układu sąsiedzkiego, relacji wynikających z istnienia metropolizującej się Aglomeracji Górnośląskiej oraz porównania z cechami funkcjonowania podobnych polskich miast, które połoŝone są w najbliŝszym otoczeniu duŝych ośrodków miejskich. Za podstawę wnioskowania (z niewielkimi wyjątkami) przyjęto dane statystyczne na dzień 1 stycznia 2007 roku oraz ogólne informacje jakościowe, opisujące istniejące trendy przekształcania się współczesnych miast. Analiza układu sąsiedzkiego zorientowana była na porównanie cech sześciu miast (Tarnowskie Góry, Gliwice, Bytom, Piekary Śląskie, Radzionków, Lubliniec) oraz czterech gmin wiejskich (Krupski Młyn, Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Tworóg), które połoŝone są w najbliŝszym sąsiedztwie Tarnowskich Gór i mają wpływ na elementy zbioru oraz skalę róŝnych funkcji miejskich. Przyjęte trzy podstawowe wymiary analizy (społeczny, środowiskowo-infrastrukturalny, gospodarczym) moŝna traktować jako próbę zagregowania badanych wskaźników. Jej celem było łatwiejsze wskazanie obszarów koniecznych interwencji, które potrzebne są by Tarnowskie Góry w relacjach sąsiedzkich utrzymały, a w przyszłości nawet poprawiły, pozycję waŝnego ośrodka subregionalnego. Badanie relacji Tarnowskich Gór wobec wybranych miast województwa śląskiego (Będzin, Cieszyn, Dąbrowa Górnicza, Mikołów, Pyskowice, Racibórz, Zawiercie), które połoŝone są w otoczeniu Aglomeracji Górnośląskiej, miało na celu wskazanie przewag konkurencyjnych, na jakich miasto moŝe budować swoją regionalną atrakcyjność. Jednocześnie analizę tę moŝna wykorzystać do wnioskowania o kierunkach kształtowania związków Tarnowskich Gór z duŝymi miastami śląskimi. Potrzeby ich mieszkańców i innych 5

7 uŝytkowników powinny być traktowane jako waŝna motywacja do tworzenia zbioru tarnogórskich produktów miejskich. Porównanie cech Tarnowskich Gór oraz wybranych miast polskich, połoŝonych w najbliŝszym otoczeniu najwaŝniejszych aglomeracji miejskich (Warszawa Legionowo i Pruszków, Kraków Skawina i Myślenice, Wrocław Oleśnica, Oława, Trójmiasto Wejherowo i Tczew) miało na celu zobrazowanie realiów, w jakich funkcjonują w Polsce podobne jednostki osadnicze. Ich wybrane cechy prezentują nie tyle konkretne problemy miejskie, ile odległości taksonomiczne, jakie dzielą analizowane miasta. Te zaś są w wielu obszarach zbliŝone (orientacja przemysłowa, kilkusetletnia historia 1 ), gdyŝ wszystkie funkcjonują w cieniu największych polskich aglomeracji, korzystając z ich specyfiki oraz uzupełniając swoją ofertą potrzeby wielkomiejskich uŝytkowników (najczęściej tańsze tereny, baza rekreacyjna oraz przestrzenie rezydencjalne). Całość badań podsumowana wnioskami jest jednak jedynie rozpoznaniem faktów, jakie moŝna dostrzec analizując dane statystyczne oraz obserwowane zjawiska jakościowe. Dla potrzeb sformułowania konkretnych postulatów rozwojowych Tarnowskich Gór warto je uzupełnić przynajmniej analizą sytuacji wewnętrznej oraz analizą preferencji społecznych. Tak przygotowana dokumentacja powinna stać się materiałem roboczym dla tarnogórskich liderów przekształceń, którzy na jej podstawie mogą poszukiwać z jednej strony kierunków rozwoju miasta, z drugiej zaś czynników ryzyka, utrudniających a nawet uniemoŝliwiających realizację poŝądanych projektów. Skala zmian, na potrzebę realizacji których wydaje się wskazywać przeprowadzona analiza pozycji konkurencyjnej, nie musi być postrzegana jednakowo przez wszystkich zainteresowanych. Rozmach przedsięwzięć niewątpliwie ograniczają realia budŝetowe, ale struktura wydatków odzwierciedlająca postrzegane ponadlokalnie ambicje miejskiej społeczności, niewątpliwie znajduje większą akceptację i moŝe tym samym dawać szansę na szybszy rozwój miasta. 1 Tylko miasta mazowieckie (Legionowo, Pruszków) mają XIX wieczny rodowód, pozostałe mogą poszczycić się znacznie dłuŝszymi dziejami 6

8 II. Metodologia Zakres prac składających się na opracowanie obejmował określenie warunków rozwoju Tarnowskich Gór w kontekście jego pozycji konkurencyjnej wobec: gmin układu sąsiedzkiego (tj. Bytom, Gliwice, Piekary Śląskie, Radzionków, Lubliniec, Miasteczko Śląskie, Świerklaniec, Krupski Młyn, Tworóg), wybranych miast otoczenia Aglomeracji Górnośląskiej (tj. Będzin, Cieszyn, Dąbrowa Górnicza, Mikołów, Pyskowice, Racibórz i Zawiercie), wybranych miast polskich połoŝonych w najbliŝszym otoczeniu najwaŝniejszych aglomeracji miejskich (tj. Legionowo, Pruszków, Skawina, Myślenice, Oleśnica, Oława, Wejherowo, Tczew). W ramach przeprowadzonych analiz ilościowych, w części poświęconej badaniu porównawczemu sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór oraz wybranych miast otoczenia Aglomeracji Górnośląskiej w układzie dynamicznym, poczyniono następujące załoŝenia o charakterze metodycznym: obliczenia były prowadzone w układzie gmin 2 w oparciu o dane zgromadzone i udostępnione przez Główny Urząd Statystyczny, Wojewódzki Urząd Statystyczny w Katowicach oraz Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach; informacje zawarte w poszczególnych zestawieniach tabelarycznych zawierają dane pierwotne oraz średnioroczne tempo zmian, liczone jako średnia geometryczna indeksów o podstawie zmiennej; ranga gminy została wyznaczona na podstawie średniorocznego tempa zmian. Pozycję oznaczoną rangą 1 uwaŝa się za najbardziej korzystną; pozycja gminy w ramach danego wymiaru 3 została wyznaczona poprzez skalkulowanie wskaźnika syntetycznego pozycji, będącego średnią arytmetyczną cząstkowych wskaźników, wyliczonych dla poszczególnych cech składających się na dany wymiar. 2 ze względu na brak danych w nielicznych przypadkach badanie w układzie gmin zastąpiono badaniem w układzie powiatów 3 w części poświęconej badaniu porównawczemu sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór takŝe w ramach danego komponentu 7

9 Wskaźniki cząstkowe kalkulowane były wg wzoru: wskaźnik cząstkowy dla cechy (i) = wartość cechy (i) w gminie (j) najniŝsza wartość cechy (i) wśród badanych gmin Dla zapewnienia porównywalności wskaźników cząstkowych zastosowano zabieg standaryzacji, uwzględniający załoŝenia odnośnie stymulant i destymulant w zakresie cech poddanych analizie. Wykresy prezentujące pozycję gmin w ramach danego komponentu wyskalowano biorąc pod uwagę odchylenie standardowe dla wartości wskaźnika syntetycznego pozycji: cząstkowa dynamika zmian zachodzących w gminach w ramach analizowanych komponentów została wyznaczona poprzez wyliczenie średniorocznego tempa zmian dla danej cechy opisującej dany wymiar (komponent). Cząstkowa dynamika zmian oznaczona rangą 1 uwaŝana jest za najkorzystniejszą, dynamika zmian pozycji gminy w ramach danego wymiaru (komponentu) została wyznaczona poprzez skalkulowanie wskaźnika syntetycznego jej dynamiki, będącego średnią cząstkowych dynamik zmian, wyliczonych dla poszczególnych cech składających się na dany wymiar (komponent). Dla zapewnienia porównywalności wskaźników cząstkowych dynamiki zastosowano zabieg standaryzacji, uwzględniający załoŝenia odnośnie stymulant i destymulant w zakresie cech poddanych analizie. Wykresy prezentujące dynamikę zmian pozycji gminy w ramach danego komponentu wyskalowano, biorąc pod uwagę odchylenie standardowe dla wartości wskaźnika syntetycznego dynamiki. Procedura sporządzenia części dotyczącej dynamiki rozwoju sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór składała się z następujących elementów: charakterystyka gmin tworzących sąsiedzki układ Tarnowskich Gór, obejmującą cechy dla których nie wyznaczono dynamiki zmian, analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze społecznym, obejmująca komponenty odnoszące się do: o ludności (badane cechy i wskaźniki: ludność faktycznie zamieszkała, gęstość zaludnienia, liczba młodzieŝy w wieku 10 do 19 lat, liczba ludności w wieku 8

10 produkcyjnym, przyrost naturalny na 1000 ludności, saldo migracji na 1000 ludności), o edukacji (badane wskaźniki: uczniowie przypadający na szkołę gimnazjalną, uczniowie przypadający na szkołę średnią, uczniowie przypadający na szkołę zawodową, uczniowie szkół średnich jako procent młodzieŝy w wieku lat, uczniowie przypadający na komputer w szkole gimnazjalnej), o kultury (badane cechy i wskaźniki: liczba instytucji kultury, imprezy kulturalne zorganizowane przez statystyczną instytucje kultury, zwiedzający muzea w ciągu dnia ), o sportu (badane cechy: kluby sportowe liczone łącznie z klubami wyznaniowymi i UKS-ami, prowadzący zajęcia sportowe), o turystyki (badane cechy i wskaźniki: wynajęte pokoje w hotelach, motelach i pensjonatach w ciągu roku, korzystający z noclegów ogółem), o słuŝby zdrowia (badane wskaźniki: łóŝka w szpitalach na mieszkańców, liczba praktyk indywidualnych i grupowych w przeliczeniu na mieszkańców), o gospodarki mieszkaniowej (badane cechy i wskaźniki: liczba mieszkań na 1000 ludności, przeciętna powierzchnia uŝytkowa w m 2 na osobę, liczba mieszkań gminnych, budynki mieszkalne oddane do uŝytku), o pomocy społecznej (badane wskaźniki: pobierających zasiłek mieszkaniowy na 1000 mieszkańców), o budŝetu gminy (badane wskaźniki: wydatki ogółem na mieszkańca, wydatki na gospodarkę mieszkaniową na mieszkańca, wydatki na oświatę i wychowanie na mieszkańca, wydatki na pomoc społeczną na mieszkańca, wydatki na gospodarkę komunalną na mieszkańca, wydatki na kulturę na mieszkańca, wydatki na kulturę fizyczną i sport na mieszkańca, wydatki inwestycyjne na mieszkańca, dochody ogółem na mieszkańca, dochody własne na mieszkańca, wielkość subwencji na mieszkańca, dochody ze źródeł pozabudŝetowych na mieszkańca); analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze środowiskowoinfrastrukturalnym, obejmująca komponenty takie jak: o walory środowiska naturalnego (badane wskaźniki: procent powierzchni obszarów chronionych w ha, lesistość w procentach powierzchni), 9

11 o zanieczyszczenie środowiska (badane cechy: emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciąŝliwych, emisja CO 2 z zakładów szczególnie uciąŝliwych), o infrastruktura techniczna (badane wskaźniki: drogi gminne o nawierzchni twardej ulepszonej na 1km 2, zuŝycie wody na mieszkańca, zuŝycie gazu na mieszkańca, zuŝycie energii elektrycznej na mieszkańca); analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze gospodarczym, ukierunkowana na rozpoznanie komponentów odnoszących się do: o działalności gospodarczych (badane cechy i wskaźniki: podmioty zarejestrowane w systemie REGON ogółem, liczba podmiotów publicznych zarejestrowanych w systemie REGON, liczba spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego zarejestrowanych na terenie gminy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców), o aktywności ekonomicznej mieszkańców (badane wskaźniki: pracujący ogółem jako procent mieszkańców, stopa bezrobocia w procentach, wskaźnik obciąŝenia bezrobociem), o inwestycji (badane cechy: nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach ogółem), Procedura sporządzenia części dotyczącej badaniu porównawczemu wybranych miast otoczenia Aglomeracji Górnośląskiej w układzie dynamicznym składała się z następujących elementów: charakterystyka gmin tworzących sąsiedzki układ Tarnowskich Gór, obejmującą cechy dla których nie wyznaczono dynamiki zmian, analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze społecznym obejmująca komponenty odnoszące się do: o ludności (badane cechy i wskaźniki: ludność faktycznie zamieszkała, saldo migracji na 1000 ludności), o edukacji (badany wskaźnik: uczniowie szkół średnich jako procent młodzieŝy w wieku 15 do 18 lat), o kultury (badane cechy i wskaźniki: liczba instytucji kultury, imprezy kulturalne zorganizowane przez statystyczną instytucje kultury), o turystyki (badany wskaźnik: korzystający z noclegów w hotelach, motelach i pensjonatach w ciągu roku), 10

12 o słuŝby zdrowia (badany wskaźnik: lekarze i lekarze dentyści na mieszkańców), o gospodarki mieszkaniowej (badane cechy i wskaźniki: liczba mieszkań na 1000 ludności, liczba mieszkań gminnych), o budŝetu gminy (badane wskaźniki: wydatki ogółem na mieszkańca, wydatki na gospodarkę mieszkaniową na mieszkańca, wydatki na gospodarkę komunalną na mieszkańca, wydatki na kulturę fizyczną i sport na mieszkańca, wydatki na kulturę i sztukę na mieszkańca, wydatki inwestycyjne na mieszkańca, dochody budŝetu na mieszkańca, dochody własne na mieszkańca, wielkość subwencji budŝetowej na mieszkańca), analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze środowiskowoinfrastrukturalnym, obejmująca komponenty takie jak: o walory środowiska naturalnego (badany wskaźnik: powierzchnia obszarów chronionych w ha jako procent powierzchni), o zanieczyszczenie środowiska (badany wskaźnik: emisja zanieczyszczeń gazowych), o infrastruktura techniczna (badany wskaźnik: drogi gminne o nawierzchni twardej ulepszonej na km 2 ), analiza porównawcza Tarnowskich Gór w wymiarze gospodarczym, ukierunkowana na rozpoznanie komponentów odnoszących się do: o działalności gospodarczej (badane cechy i wskaźniki: podmioty zarejestrowane w systemie REGON, podmioty zarejestrowane w systemie REGON w sekcjach C,D,E (przemysł) w procentach zarejestrowanych, podmioty zarejestrowane w systemie REGON w sekcji G (handel) w procentach zarejestrowanych, podmioty zarejestrowane w systemie REGON w sekcji F (budownictwo) w procentach zarejestrowanych, podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON w sekcji A (rolnictwo) w procentach zarejestrowanych, podmioty zarejestrowane w systemie REGON jako podmioty publiczne w procentach zarejestrowanych, podmioty zarejestrowane w systemie REGON jako podmioty publiczne w procentach zarejestrowanych, podmioty zarejestrowane w systemie REGON jako spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 mieszkańców), o aktywności ekonomicznej mieszkańców (badane cechy i wskaźniki: pracujący ogółem jako procent mieszkańców, pracujący w usługach rynkowych jako procent pracujących ogółem, stopa bezrobocia, wskaźnik obciąŝenia bezrobociem), 11

13 o inwestycji (badany wskaźnik: nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach ogółem). Procedura sporządzenia części dotyczącej badania wybranych miast polskich, połoŝonych w najbliŝszym otoczeniu duŝych aglomeracji miejskich składała się z następujących elementów: charakterystyka miast, uwzględniająca zalety ich połoŝenia (odległość od centrum aglomeracji) oraz historię i wynikające z niej uwarunkowania, analiza porównawcza miast według stanu na dzień 31 grudnia 2006 r. (ostatnie dostępne dane), obejmująca następujące cechy i wskaźniki: powierzchnia w km 2, ludność (na km 2, w wieku produkcyjnym, w wieku produkcyjnym jako procent ludności ogółem), przyrost naturalny, saldo migracji (dla powiatu), pracujący (jako procent ludności w wieku produkcyjnym, w usługach rynkowych oraz w usługach rynkowych jako procent ludności w wieku produkcyjnym, w usługach nierynkowych oraz w usługach nierynkowych jako procent ludności w wieku produkcyjnym), sieć rozdzielcza kanalizacyjna w km oraz w km na km 2 powierzchni, mieszkania (takŝe na 1000 mieszkańców), szkoły podstawowe, gimnazja, obiekty turystyczne zbiorowego zakwaterowania (dla powiatu), powierzchnia gruntów leśnych w ha, lesistość w procentach, dochody (na 1 mieszkańca, własne na 1 mieszkańca), wydatki inwestycyjne na 1 mieszkańca, podmioty gospodarki narodowej, spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego (ogółem oraz jako procent podmiotów gospodarki narodowej), podmioty przemysłowe (ogółem oraz jako procent podmiotów gospodarki narodowej), osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (ogółem oraz na 1000 mieszkańców. 12

14 III. Analiza porównawcza dynamiki rozwoju sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór Zgodnie z teorią efektów zewnętrznych jakiekolwiek działanie jednego podmiotu oddziałuje na warunki w jakich funkcjonuje inny. KaŜda samorządowa jednostka osadnicza jest niezaleŝnym podmiotem i kreatorem zmian rozwojowych, jednocześnie jednak podlega wpływom jakie generują inne miasta, gminy wiejskie, powiaty, regiony itp. Skala oddziaływania jest róŝna, ale zaleŝności sąsiedzkie uznać naleŝy za dominujące. Badając czynniki jakie determinować mogą przekształcenia rozwojowe Tarnowskich Gór za waŝne uznano ustalenie poziomu rozwoju wybranych cech miasta w porównaniu z ich odpowiednikami w wybranych miastach i gminach miejskich układu sąsiedzkiego. Za wyznaczające jego zbiór przyjęto kryterium bezpośredniego sąsiedztwa (Bytom, Radzionków, Miasteczko Śląskie, Tworóg, Świerklaniec), tradycyjne związki funkcjonalne (Gliwice, Piekary Śląskie, Lubliniec) oraz gminę powiatu tarnogórskiego znajdującą się w wyjątkowej sytuacji gospodarczej (Krupski Młyn mała gmina rolnicza z duŝym przedsiębiorstwem). Charakterystykę wybranych jednostek, zawierającą przedstawienie cech uznanych za nie podlegających istotnym zmianom w badanym czasie (nie policzono dynamiki) przedstawia tab. 1 Tabela 1. Tarnowskie Góry na tle gmin sąsiedzkiego układu oraz wszystkich gmin śląska wybrane charakterystyki Jednostka terytorialna Powierzchnia w km 2 (2007) Instytucje kultury 4 (2007) Szpitale (2003) Obiekty hotelowe całoroczne (2007) Pomniki przyrody Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie Radzionków Świerklaniec Tworóg ŚLĄSKIE Instytucje rozumiane jako obiekty przeznaczone pod domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice (w sztukach) 13

15 1. Analiza porównawcza w wymiarze społecznym Ludność W Tarnowskich Górach ludność faktycznie zamieszkała według stanu na koniec grudnia systematycznie spadała z osób w 19 roku do osób w roku Nie zmienia to jednak pozycji miasta w analizowanym układzie funkcjonalnym - Tarnowskie Góry zajmują trzecią pozycję (po Gliwicach i Bytomiu). Pozycję czwartą zajmują Piekary Śląskie (99,78% omawianego potencjału Tarnowskich Gór z roku 19 i 96,86% potencjału z roku 2007) por. rys. 1 i 2. Rysunek 1. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie cechy liczba ludności faktycznie zamieszkałej według stanu na 31.XII w latach 19 oraz 2007 (Tarnowskie Góry 100%) 350,00 300,00 310,81 303,02 320,79 323,73 250,00 200, , ,78 96,86 50,00 5,39 5,71 41,09 39,57 11,54 12,05 27,64 28,15 15,04 18,13 12,84 13,23 0,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg W okresie od 19 do 2007 liczba ludności faktycznie zamieszkiwanej liczonej według stanu na koniec grudnia zmalała o 7,81. Średniorocznie liczba ludności malała o 0,90%, co było wartością zbliŝoną od średniej analizowanych gmin (spadek o 0,95%), ale wartością wyŝszą niŝ średnioroczny spadek liczony dla wszystkich gmin województwa śląskiego (spadek o 0,53%). Dynamika zmian cechy ludność faktycznie zamieszkiwana pozwala sklasyfikować Tarnowskie Góry na siódmej pozycji sąsiedzkiego układu. 14

16 Rysunek 2. Liczba ludności Tarnowskich Gór i Piekar Śląskich za lata Tabela 2. Cząstkowa dynamika zmian dla cechy ludność faktycznie zamieszkała liczona według stanu na 31.XII w latach Jednostka terytorialna Zmiana Ranga średnioroczna zmian w % Tarnowskie Góry ,90 7 Bytom ,18 8 Gliwice ,80 6 Krupski Młyn ,26 2 Lubliniec ,31 9 Miasteczko Śląskie ,42 3 Piekary Śląskie ,23 10 Radzionków ,70 5 Świerklaniec ,18 1 Tworóg ,56 4 Średnia analizowanych gmin 62493, , , , , , ,5 576, , ,4-0,95 ŚLĄSKIE ,53 15

17 Rysunek 3. Cząstkowa dynamika zmian dla cechy ludność faktycznie zamieszkała liczona według stanu na 31.XII w latach ,00 95,00 90,00 85,00 80, / / / / / / / / /19 Tarnowskie Góry 95,45 94,90 94,45 93,84 93,30 93,09 92,62 92,23 92,19 Ś rednia analizowanych gmin 97,54 96,88 96,55 95,96 95,73 95,62 95,45 95,17 94,75 Ś rednia - odchylenie standardowe 92,80 92,38 92,00 91,22 90,54 90,04 89,54 88,91 88,28 Ś rednia + odchylenie standardowe 102,28 101,38 101,09 100,71 100,92 101,20 101,37 101,44 101,22 Gęstość zaludnienia w Tarnowskich Górach systematycznie spada. Miasto znajduje się na piątej pozycji (za Bytomiem, Gliwicami, Piekarami Śląskimi oraz Radzionkowem). Na uwagę zasługuje duŝa rozpiętość analizowanego wskaźnika w badanych gminach od 365,33% gęstości zaludnienia Tarnowskich Gór w Bytomiu do 8,85% w Tworogu (jeŝeli przyjąć jako punkt odniesienia dane za rok 2007). 16

18 Rysunek 4. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika gęstość zaludnienia w latach 19 oraz 2007 (Tarnowskie Góry 100%) 400,00 350,00 374,25 365,33 300,00 250,00 200,00 200,05 202,44 209,95 202,83 173,99 178, , ,00 11,41 12,24 38,19 37,02 14,10 14,87 28,36 34,00 8,58 8,85 0,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg Tabela 3. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika gęstość zaludnienia w latach Jednostka terytorialna Zmiana Ranga średnioroczna zmian w % Tarnowskie Góry 792,34 756,27 751,93 748,39 743,50 739,28 737,58 733,86 728,58 728,32-0,93 7 Bytom 2965, , , , , , , , , ,79-1,20 8 Gliwice 1585, , , , , , , , , ,40-0,80 6 Krupski Młyn 90,41 92,19 90,11 89,62 88,20 88,48 88,81 89,85 90,48 89,12-0,16 2 Lubliniec 302,59 274,71 274,65 274,76 272,35 271,40 271,26 269,96 270,14 269,62-1,27 9 Miasteczko Śląskie 111,70 109,60 108,87 109,18 108,87 108,45 108,54 108,57 108,51 108,31-0,34 3 Piekary Śląskie 1663, , , , , , , , , ,26-1,31 10 Radzionków 1378, , , , , , , , , ,23-0,65 5 Świerklaniec 224,69 243,00 241,60 241,39 241,69 244,06 246,05 246,66 246,31 247,64 1,09 1 Tworóg 67,96 66,43 66,36 65,88 65,79 65,38 65,30 65,26 65,14 64,45-0,59 4 Średnia analizowanych gmin 918,22 881,83 875,91 871,41 865,50 861,83 857,65 852,87 846,47 842,01-0,96 ŚLĄSKIE 397,14 388,55 387,09 385,70 383,72 382,38 381,23 380,01 378,57 377,36-0,57 Analizowany potencjał systematycznie maleje (w tempie średniorocznym 0,93%), w okresie l spadł on o 8,08%. Tempo spadku wskazuje, Ŝe Tarnowskie Góry zajmują siódmą pozycję wśród analizowanych gmin. Tylko jedna z nich moŝe się pochwalić wartością wskaźnika dynamiki na poziomie dodatnim, jest nią Świerklaniec który przy średniorocznym wzroście na poziomie 1,09%, znacząco odbiega od reszty (średnia dla analizowanego układu wynosi -0,96%, zaś dla województwa -0,57% ). 17

19 Rysunek 5. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika gęstość zaludnienia w latach ,00 95,00 90,00 85,00 80, / / / / / / / / /19 Tarnowskie Góry 95,45 94,90 94,45 93,84 93,30 93,09 92,62 91,95 91,92 Ś rednia analizowanych gmin 97,54 96,88 96,55 95,96 95,79 95,69 95,52 95,17 94,75 Ś rednia - odchylenie standardowe 92,80 92,38 92,00 91,22 90,60 90,10 89,60 89,01 88,40 Ś rednia + odchylenie standardowe 102,28 101,38 101,09 100,71 100,99 101,27 101,44 101,34 101,09 Analiza liczby młodzieŝy w wieku od 10 do 19 lat wykazuje, Ŝe Tarnowskie Góry zajmują trzecią pozycję (po Gliwicach oraz Bytomiu). W porównaniu do roku 19 miastu udało się poprawić notowanie o jedną pozycję (poza poprzednimi gminę wyprzedzały teŝ Piekary Śląskie róŝnica jednak nie jest zbyt duŝa wynosi 4,31% wartości potencjału Tarnowskich Gór w roku

20 Rysunek 6. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie cechy liczba młodzieŝy w wieku w latach 19 oraz 2007 (Tarnowskie Góry 100%) 350,00 300,00 300,08 300,49 317,83 303,14 250,00 200, , ,55 95,69 50,00 5,61 7,17 42,87 42,54 11,41 12,33 27,14 30,69 15,11 14,28 18,87 16,37 0,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg Tabela 4. Cząstkowa dynamika zmian dla cechy liczba młodzieŝy w wieku w latach Jednostka terytorialna Zmiana Ranga średnioroczna zmian w % Tarnowskie Góry ,82 7 Bytom ,81 6 Gliwice ,32 9 Krupski Młyn ,19 1 Lubliniec ,90 8 Miasteczko Śląskie ,01 5 Piekary Śląskie ,35 10 Radzionków ,52 4 Świerklaniec ,44 2 Tworóg ,37 3 Średnia analizowanych gmin 10322,1 9548,7 9239,3 8951,8 8577,8 8130,9 7694,7 7260, ,5-4,91 ŚLĄSKIE ,01 Analizowany potencjał maleje w tempie średniorocznym równym 4,82%, co jest wartością zbliŝoną do średniej analizowanych gmin (średnioroczny spadek o 4,91%) oraz średnią dla gmin województwa śląskiego (spadek o 4,01%). Najmniejszą dynamiką średnioroczną ma Krupski Młyn (spadek o 2,19%), zaś największą Piekary Śląskie (spadek o 5,35%). 19

21 Rysunek 7. Cząstkowa dynamika zmian dla cechy liczba młodzieŝy w wieku w latach ,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50, / / / / / / / / /19 Tarnowskie Góry 95,75 92,26 89,62 85,54 80,62 76,57 71,64 67,87 64,08 Ś rednia analizowanych gmin 95,68 92,71 90,26 87,43 82,97 79,14 76,30 72,85 69,10 Ś rednia - odchylenie standardowe 89,01 86,89 84,45 81,16 76,69 72,64 68,17 64,72 61,47 Ś rednia + odchylenie standardowe 102,34,53 96,08 93,71 89,25 85,65 84,43 80,97 76,72 Rysunek 8. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie cechy liczba ludności w wieku produkcyjnym w latach 19 oraz 2007 (Tarnowskie Góry 100%) 400,00 350,00 300,00 334,26 328,10 317,08 299,06 250,00 200, , ,80 96,25 50,00 5,14 5,44 40,68 39,12 11,69 11,65 28,18 28,03 15,78 17,83 12,61 12,77 0,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg 20

22 Tabela 5. Cząstkowa dynamika zmian dla cechy liczba ludności w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna Zmiana średnioroczna w % Tarnowskie Góry ,28 4 Bytom ,93 10 Gliwice ,49 7 Krupski Młyn ,36 2 Lubliniec ,71 8 Miasteczko Śląskie ,32 5 Piekary Śląskie ,79 9 Radzionków ,34 6 Świerklaniec ,08 1 Tworóg ,15 3 Średnia analizowanych gmin 347, , , , , , , , , ,2-0,61 ŚLĄSKIE ,01 Ranga zmian Rysunek 9. Cząstkowa dynamika zmian dla cechy liczba ludności w wieku produkcyjnym w latach ,00 102,00,00 96,00 94,00 92,00 90, / / / / / / / / /19 Tarnowskie Góry 96,62 96,84 97,25 97,38 97,71,04,04 97,55 97,49 Ś rednia analizowanych gmin 96,88 96,70 97,01 97,16 97,62 97,94,18,04 97,82 Ś rednia - odchylenie standardowe 93,34 93,43 93,72 93,74 93,78 93,50 93,36 92,95 92,44 Ś rednia + odchylenie standardowe 100,41 99,97 100,31 100,57 101,47 102,39 103,00 103,13 103,20 21

23 Ze względu na cechę liczba ludności w wieku produkcyjnym Tarnowskie Góry zajmowały czwartą pozycję w 19 roku (za Gliwicami, Bytomiem oraz Piekarami Śląskimi) oraz trzecią pozycję w roku 2007 wyprzedzając Piekary Śląskie o 3,75% swojego potencjału. Analiza szeregu czasowego uwidacznia spadek omawianej cechy dla Tarnowskich Gór średniorocznie o 0,28%. Większy spadek dotyczy całego układu traktowanego jako całość (średniorocznie o 0,61%), przy niewielkim średniorocznym wzroście dla wszystkich gmin województwa śląskiego (0,01%). Stawia to Tarnowskie Góry na czwartym miejscu pod względem omawianego wskaźnika w badanym układzie funkcjonalnym. Rezultaty analizy wskaźnika liczba w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym, wskazują Ŝe Tarnowskie Góry było w roku 19 na siódmej pozycji w badanym układzie funkcjonalnym (przed Lublińcem, Tworogiem oraz Krupskim Młynem). W 2007 roku zajmowało pozycję drugą (za Gliwicami, zmniejszając jednocześnie dystans z 10,70% do 3,94% wartości omawianego wskaźnika Tarnowskich Gór). Wartość wskaźnika dla Tarnowskich Gór zmalała o 14,44%. Rysunek 10. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach 19 oraz 2007 (Tarnowskie Góry 100%) 120,00 115,00 113,09 114,73 110,00 109,94 110,74 105,00 95,00 94,74 103,88 96,08 102,68 103,35 96,48 97,32 101,87 94,92 101,26 104,94 104, ,00 89,30 87,45 85,00 80,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg 22

24 Tabela 6. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach Jednostka terytorialna Zmiana średnioroczna Ranga zmian w % Tarnowskie Góry 60,37 58,42 57,15 55,75 54,53 53,14 52,27 51,50 51,62 51,65-1,72 1 Bytom 57,19 56,31 56,24 55,60 54,73 54,10 53,81 53,70 53,71 53,66-0,71 8 Gliwice 53,91 55,86 54,72 53,39 52,15 50,92 50,35 49,69 49,68 49,63-0,91 7 Krupski Młyn 68,27 68,32 66,14 64,94 63,55 61,11 59,21 60,20 60,95 59,26-1,56 3 Lubliniec 61,99 62,43 60,83 59,51 57,77 56,51 55,41 54,20 53,94 53,39-1,65 2 Miasteczko Śląskie 58,25 57,43 56, 56,96 56,42 56,80 56,89 56,67 56,10 56,79-0,28 9 Piekary Śląskie 58,75 59,41 58,16 57,37 55,76 54,66 53,89 53,13 52,61 52,62-1,22 4 Radzionków 57,30 57,70 57,32 56,01 54,60 53,64 53,44 53,03 52,62 52,30-1,01 6 Świerklaniec 52,79 61,68 60,24 59,13 57,45 56, 55,88 54,63 54,46 54,21 0,30 10 Tworóg 63,22 64,54 66,33 64,83 64,64 62,17 62,04 59,94 58,50 57,20-1,11 5 Średnia analizowanych gmin 59,20 60,21 59,41 58,35 57,16 56,00 55,32 54,67 54,42 54,07-1,00 ŚLĄSKIE 60,13 59,61 58,46 57,12 55,81 54,59 53,72 52,97 52,67 52,52-1,49 Rysunek 11. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach ,00 105,00 95,00 90,00 85,00 80, / / / / / / / / /19 Tarnowskie Góry 96,77 94,68 92,35 90,33 88,02 86,59 85,31 85,51 85,56 Ś rednia analizowanych gmin 101,90 100,54,75 96,72 94,82 93,69 92,56 92,13 91,59 Ś rednia - odchylenie standardowe 96,31 95,03 93,40 91,45 89,20 87,86 87,27 87,10 86,24 Ś rednia + odchylenie standardowe 107,50 106,05 104,10 101,99 100,44 99,51 97,84 97,16 96,94 23

25 Średnioroczne tempo spadku wskaźnika wynosiło dla Tarnowskich Gór w analizowanym okresie 1,72%. Co stawia to miasto w omawianej kwestii na pozycji lidera wśród badanych gmin (średnioroczny spadek równy 1,00%). Wskaźnik dynamiki dla Tarnowskich Gór jest takŝe wyŝszy niŝ średnia liczona dla wszystkich gmin województwa śląskiego. W rezultacie badania wskaźnika przyrost naturalny na 1000 ludności stwierdzono Ŝe Tarnowskie Góry spadły z pozycji czwartej w 19 roku (za Krupskim Młynem, Miasteczkiem Śląskim oraz Lublińcem) na pozycje ósmą w 2007 roku (przed Radzionkowem i Miasteczkiem Śląskim). Na uwagę zasługują duŝe zmiany analizowanego wskaźnika tak w układzie badanych gmin. Tabela 7. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika przyrost naturalny na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna Tarnowskie Góry 0,0907-1,0138-0,3027 0,3842-0,6768-1,0858-0,7959 0,0000-0,4590-0,3280 Bytom -1,3524-2,2007-1,4504-2,1534-1,5628-1,7115-1,7464-2,3997-1,7476-2,2244 Gliwice -1,02-1,9511-1,8041-1,3763-1,9940-1,7164-1,5073-1,4791-0,2217-1,0841 Krupski Młyn 1,9641 5,2284 3,9414 3,1135-0,8628-0,8601 1,9994-1,4116-1,6968-2,5840 Lubliniec 0,2208-1,4999-1,5813-1,2564-2,2897-1,0668-2,3400-1,1963 0,0827-1,6994 Miasteczko Śląskie 0,7865 1,6030 0,5379 0,8046-2,6896 1,0801-0,5396 0,6743-1,6304 1,2250 Piekary Śląskie -0,46-2,2995-2,4777-2,2606-2,6052-3,2320-3,0842-2,4633-1,4830-2,2688 Radzionków -2,5711-2,2199-2,0533-2,6843-1,0907-1,7251 0,4032-0,44-1,1052-0,1165 Świerklaniec -1,1061-0,7438-2,8056-1,4976-1,4023 0,9258-1,4692-2,2900-1,6374-2,2620 Tworóg -4,4764 0,7231 0,7238-2,4301 0,0000-0,8571 0,6130-1,2267-1,1036-1,1154 Średnia analizowanych gmin -0,8012-0,4374-0,7272-0,9356-1,5174-1,0249-0,8467-1,2777-1,1002-1,2458 ŚLĄSKIE -0,5188-1,2420-0,7893-1,1141-1,1485-1,3614-1,1609-1,1849-0,8306-0,

26 Rysunek 12. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika przyrost naturalny na 1000 ludności w latach ,00 400,00 200,00 0,00-200,00-400,00-600,00-800, , , , / / / / / / / / /19 Tarnowskie Góry -1117,54-333,68 423,49-745, ,81-877,30 0,00-505,99-361,55 Ś rednia analizowanych gmin -35,95 33,56 117,52-114,80-61,30-87,75 58,13-8,14-12,69 Ś rednia - odchylenie standardowe -521,25-307,28-162,45-585,10-552,86-594,97-208,93-231,34-358,38 Ś rednia + odchylenie standardowe 449,36 374,39 397,49 355,51 430,26 419,47 325,20 215,05 333,01 Tabela 8. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika saldo migracji na 1000 ludności w latach Jednostka terytorialna Tarnowskie Góry 0,0000-5,4019-4,4771-4,2102-4,5279-4,5861-1,8842-4,8649-3,2625 Bytom -0,8708-6,3746-7,5891-6,9394-6,2151-5,8516-6,1202-5,7783-5,6181 Gliwice -0,0047-2,6967-3,8129-2,5664-2,7344-3,4229-3,4388-3,4294-4,2670 Krupski Młyn 2,2447-4,4029-9, , ,3670-2,2936 3,7132-2,8233-1,1312 Lubliniec 4,48-1,3782 1,67-0,9322-4,2524-2,9542-3,3663-3,4238-3,2269 Miasteczko Śląskie 2,6216-2,8052-1,4793 0,5364-2,9586-4,7253 0,9443 0,2697-4,8913 Piekary Śląskie -1,4699-2,6234-3,5536-2,8667-3,2647-2,5027-3,2675-2,9493-3,6570 Radzionków 2,8446-3,5861-4,8480 0,7996-3,0425-0,4025-0,1152-4,6326-4,5373 Świerklaniec 5,9326 2,6964-4,3954 1,0296 2,5241 9,4427 5,7851 7,3280 8,4599 Tworóg 3,7696 1,8077-6,7551-5,1033 1,0950-4,6529 0,2452 2,67 0,7357 Średnia analizowanych gmin 1,9557-2,4765-4,4777-3,1008-3,5743-2,1949-0,7504-1,7605-2,1396 ŚLĄSKIE 0,2820-1,7091-2,5655-2,1399-2,0731-1,9977-1,8278-1,8563-2,

27 Rysunek 13. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika saldo migracji na 1000 ludności w latach / / / / / / /19 Ze względu na wskaźnik saldo migracji na 1000 ludności w 19 roku Tarnowskie Góry znajdowały się na drugiej pozycji (za Krupskim Młynem), w 2006 roku miasto zajmowało pozycję siódmą (przed Krupskim Młynem, Tworogiem i Świerklańcem). W okresie 19 do 2006 saldo migracji spadło z -0,0149 do -3,2625 czyli o 119,07%. 26

28 Rysunek 14. Wskaźnik syntetyczny dynamiki zmian sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór dla komponentu ludność Analiza wskaźnika syntetycznego dynamiki zmian sąsiedzkiego układu Tarnowskich Gór dla komponentu ludność wykazuje, Ŝe miasto znalazło się na szóstej pozycji, w grupie miast o średnio-ujemnej pozycji 5 (Radzionków, Miasteczko Śląskie, Piekary Śląskie, Bytom i Gliwice). Najkorzystniejszą dynamikę zmian ma Świerklaniec, dwukrotnie przewyŝszając wartość średniej (0,5111) dla badanego układu funkcjonalnego. 5 Wartość wskaźnika syntetycznego pozycji znalazła się w przedziale pomiędzy średnią dla badanych gmin, a średnią pomniejszoną o wartość odchylenia standardowego (0,5111) 27

29 Edukacja Badanie wskaźnika uczniowie przypadający na szkołę gimnazjalną w 1999 oraz 2006 roku pozwala na stwierdzenie, Ŝe Tarnowskie Góry znajdowały się na drugim miejscu za Piekarami Śląskimi. Analizowany wskaźnik wzrósł w tym okresie z 141,43 do 328,29 ucznia na szkołę gimnazjalną (wzrost o 232,12%). Rysunek 15. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika uczniowie na szkołę gimnazjalną w latach 19 oraz 2006 (Tarnowskie Góry 100%) 160,00 140,00 138,44 120,00 80,00 60,00 85,43 92,63 83,08 81,01 59,39 50,51 67,88 77,37 118,43 68,59 52,24 61,87 63,51 63,64 81, ,00 31,82 30,92 20,00 0,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg Tabela 9. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na szkołę gimnazjalną w latach Jednostka terytorialna Zmiana średnioroczna w % Tarnowskie Góry 389,86 379,86 361,14 360,86 342,43 328,29-3,38 Bytom 351,32 347,14 340,82 332,32 316,64 304,09-2,85 Gliwice 359,39 329,58 305,04 291,64 289,54 272,75-5,37 Krupski Młyn 111,50 102,00 109,50 113,50 110,00 101,50-1,86 Lubliniec 203,33 193,83 195,33 187,83 182,83 165,83-4,00 Miasteczko Śląskie 305,00 312,00 308,00 284,00 269,00 254,00-3,59 Piekary Śląskie 508,60 485,80 471,80 449,60 421,60 388,80-5,23 Radzionków 3,00 277,33 204,75 200,75 189,50 171,50-15,50 Świerklaniec 240,00 240,00 243,50 243,50 221,00 208,50-2,77 Tworóg 263,00 277,00 279,00 274,00 274,00 267,00 0,30 Średnia analizowanych gmin 313,00 294,45 281,89 273,80 261,65 246,23-4,69 ŚLĄSKIE 294,65 276,32 261,67 253,01 239,40 223,80-5,35 28

30 Dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie przypadający na szkołę gimnazjalną wykazuje średnioroczny wzrost na poziomie 12,78%, co jest wartością niewiele większą niŝ poziom wzrostu dla analizowanego układu (12,63%). Wartość ta jest takŝe większa niŝ średnioroczny wzrost dla wszystkich gmin województwa śląskiego (10,84%). Rysunek 16. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na szkołę gimnazjalną w latach ,00 105,00 95,00 90,00 85,00 80,00 75,00 70,00 65,00 60,00 T arnowskie G óry 97,43 92,63 92,56 87,83 84,21 Ś rednia analizowanych gmin 94,07 90,06 87,48 83,60 78,67 Ś rednia - odchylenie standardowe Ś rednia + odchylenie standardowe ,25 74,62 71, 68,39 63,44 103,90 105,50 102,97,80 93,89 Rezultaty analizy wskaźnika uczniowie przypadający na szkołę średnią w 19 oraz 2006 wskazują, iŝ Tarnowskie Góry utraciły pozycję drugą na rzecz Piekar Śląskich, pozycję dominującą utrzymał Tworóg. Jednocześnie moŝna powiedzieć Ŝe w 2006 roku występuje niewielka róŝnica wskaźnika między Tarnowskimi Górami a Radzionkowem. 29

31 Rysunek 17. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika uczniowie na szkołę średnią w latach 19 oraz 2006 (Tarnowskie Góry 100%) 160,00 140,00 131,69 136,55 120,00 80,00 89,69 87,51 88,99 85,27 89,94 81,66 78,09,06 85,04 120, ,00 52,13 55, ,00 20,00 0,00 Tarnowskie Góry 0,00 0,00 0,00 0,00 Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg Tabela 10. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na szkołę średnią w latach Jednostka terytorialna Zmiana średnioroczna w % Tarnowskie Góry 228,27 227,96 229,88 218,73 206,09 215,91 191,71 197,77 205,79-1,45 Bytom 204,74 183,07 174,15 132,70 199,24 191,26 173,57 175,47 180,09-0,23 Gliwice 203,15 196,36 175,97 146,17 178,54 188,23 162,03 188,94 175,47-1,59 Krupski Młyn x x x x x x x x x x Lubliniec 119,00 115,00 124,13 97,89 123,67 117,44 113,78 168,33 185,09 7,04 Miasteczko Śląskie x x x x x x x x x x Piekary Śląskie 186,40 192,40 190,60 158,40 219,57 232,29 214,43 235,00 271,00 5,02 Radzionków 178,25 143,00 124,57 110,57 159,43 151,63 188,83 156,29 201,80 5,04 Świerklaniec 126,00 131,50 178,00 111,00 86,00 96,80 92,20 117,00 175,00 4,17 Tworóg 275,00 289,00 352,00 154,00 165,00 351,00 375,00 326,00 281,00-0,40 Średnia analizowanych gmin 190,10 184,79 193,66 141,18 167,19 193,07 188,94 195,60 209,40 2,20 ŚLĄSKIE 190,01 186,18 181,38 149,71 182,17 186,62 186,32 201,47 218,05 2,28 Wartość wskaźnika spadła z 228,27 ucznia w 19 do 205,79 ucznia w 2006 roku (jest to więc spadek o 9,85%). Średnioroczne tempo zmiany wynosiło 1,45% - przy średniorocznym wzroście dla analizowanych gmin na poziomie 2,20% oraz wzroście dla wszystkich gmin województwa na poziomie 2,28%. Krupski Młyn i Miasteczko Śląskie nie posiadają szkolnictwa na poziomie średnim. 30

32 Rysunek 18. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na szkołę średnią w latach ,00 140,00 120,00 80,00 60,00 40, / / / / / / / /1999 Tarnowskie Góry 99,86 100,71 95,82 90,28 94,58 83, 86,64 90,15 Ś rednia analizowanych gmin 96,93 102,26 75,74 89,36 99,19 96,83 104,00 114,96 Ś rednia - odchylenie standardowe 88,44 79,03 61,63 70,87 81,25 75,65 82,45 87,00 Ś rednia + odchylenie standardowe 105,43 125,50 89,86 107,86 117,13 118,01 125,54 142,92 Rysunek 19. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika uczniowie na szkołę zawodową w latach 19 oraz 2006 (Tarnowskie Góry 100%) 450,00 400,00 410,74 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 50,00 0,00 Tarnowskie Góry 129,30 162,49 109,49 143,77 16,55 21,00 147,68 195,64 0,00 0,00 Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie 134,95 Piekary Śląskie 54,61 67,66 60,68 23,34 R adzionków Ś wierklaniec 0,00 0,00 Tworóg

33 Ze względu na wskaźnik uczniowie przypadający na szkołę zawodową Tarnowskie Góry zajmowały piątą pozycję. NajwyŜszy wskaźnik miał w 19 roku Lubliniec zaś w 2005 roku Piekary Śląskie. Szkoły zawodowe nie funkcjonowały natomiast Miasteczko Śląskie oraz Tworóg. Tabela 11. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na szkołę zawodową w latach Jednostka terytorialna Zmiana średnioroczna w % Tarnowskie Góry 181,30 189,56 226,43 140,63 101,56 88,89 97,33 85,80 85,70-10,72 Bytom 234,43 256,42 263,09 207,11 166,89 136,25 161,00 153,38 139,25-8,35 Gliwice 1,50 212,11 211,39 158,25 162,33 121,08 134,54 136,33 123,21-7,47 Krupski Młyn 30,00 29,00 33,00 14,00 14,00 12,00 13,00 17,00 18,00-6,59 Lubliniec 267,75 269,50 279,25 190,50 148,50 124,50 149,00 178,00 167,67-6,56 Miasteczko Śląskie x x x x x x x x x x Piekary Śląskie 244,67 247,33 385,00 256,00 195,50 294,00 339,00 339,00 352,00 5,17 Radzionków 122,67 109,00 114,00 64,33 43,00 33,00 33,50 15,50 20,00-21,51 Świerklaniec 99,00 80,00 66,50 51,00 42,00 21,00 29,00 48,00 52,00-5,97 Tworóg x x x x x x x x x x Średnia analizowanych gmin 172,29 174,11 197,33 135,23 109,22 103,84 119,55 121,63 119,73-7,75 ŚLĄSKIE 237,70 237,74 237,52 167,08 130,28 113,00 121,75 118,28 113,58-10,01 Analizując średnioroczną dynamikę zmian wskaźnika uczniowie przypadający na szkołę zawodową dla Tarnowskie Góry moŝna powiedzieć, Ŝe nastąpił jego spadek o 10,72% (przy średniorocznym spadku dla analizowanych gmin na poziomie 7,75% oraz średniorocznym spadku dla wszystkich gmin województwa na poziomie 10,01%). Ocena kształtowania się wskaźnika uczniowie szkół średnich jako procent młodzieŝy w wieku lat wykazuje na dominującą pozycję Tarnowskich Gór w analizowanym układzie funkcjonalnym. W okresie 19 do 2006 wskaźnik ten wzrósł z 167,87 do 195,71 czyli o 16,58%. Analiza dynamiczna wskaźnika wskazuje, Ŝe Tarnowskie Góry mają średnioroczny wzrost miernika na poziomie 2,65%. Kierunek zmian jest zgodny z kształtowaniem się dynamiki dla analizowanych gmin (wzrost o 1,10%) oraz wszystkich gmin województwa śląskiego (wzrost o 2,25%). 32

34 Rysunek 20. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na szkołę zawodową w latach ,00 140,00 120,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0, / / / / / / / /1999 Tarnowskie Góry 104,55 124,89 77,56 56,02 49,03 53,69 47,32 47,27 Średnia analizowanych gmin,61 109,42 71,51 58,56 52,87 60,54 63,03 63,01 Średnia - odchylenie standardowe 89,01 83,68 51,27 41,14 22,35 25,38 27,59 26,95 Średnia + odchylenie standardowe 108,21 135,16 91,74 75, 83,38 95,69,47 99,06 Rysunek 21. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika uczniowie szkół średnich i zawodowych jako procent młodzieŝy w wieku w latach 19 oraz 2006 (Tarnowskie Góry 100%) 120,00 89,59 80,00 66,12 60,00 49,23 60,06 56,53 54,30 51,48 57, ,00 39,11 21,93 27,60 32,86 23,99 26,49 20,00 0,00 Tarnowskie Góry 6,41 3,65 0,00 0,00 Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg 33

35 Tabela 12. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie szkół średnich i zawodowych jako procent młodzieŝy w wieku w latach Jednostka terytorialna Zmiana Ranga średnioroczna zmian w % Tarnowskie Góry 165,87 163,00 160,86 132,61 182,69 195,71 199,41 199,80 195,71 2,65 4 Bytom 81,66 82,94 79,26 61,67 81,18 83,25 81,57 78,31 76,53-1,14 7 Gliwice 99,62 100,61,75 80,91 113,06 116,96 116,66 110,39 110,63 1,37 6 Krupski Młyn 10,64 9,24 12,22 4,95 5,07 4,94 5,86 6,51 7,14-3,60 8 Lubliniec 109,68 119,58 119,21 92,72 145,26 160,84 171,02 169,14 175,35 5,62 1 Miasteczko Śląskie x x x x x x x x x x 10 Piekary Śląskie 36,38 40,09 39,88 31,06 48,52 51,05 52,14 52,81 54,02 4,35 2 Radzionków 85,39 83,03 96,27 78,49 104,80 112,99 111,21 111,58 106,26 3,59 3 Świerklaniec 95,77 89,44 88,11 65,22 63,10 72,04 71,95 61,96 64,32-4,60 9 Tworóg 39,80 46,09 53,74 47,38 50,61 56,52 61, 56,30 51,85 1,69 5 Średnia analizowanych gmin 80,53 81,56 83,14 66,11 88,25 94,92 96,87 94,09 93,54 1,10 ŚLĄSKIE 68,81 68,96 67,88 54,55 81,16 83,91 83,92 82,00 80,61 2,25 Rysunek 22. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie szkół średnich i zawodowych jako procent młodzieŝy w wieku w latach ,00 140,00 120,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0, / / / / / / / /1999 Tarnowskie Góry,27 96, 79,95 110,14 117,99 120,22 120,45 117,99 Ś rednia analizowanych gmin 101,48 107,35 81,35 105,82 113,37 116,96 113,85 113,35 Ś rednia - odchylenie standardowe 92,48 94,23 62,03 75,60 79,60 82,00 79,90 80,77 Ś rednia + odchylenie standardowe 110,48 120,47 100,68 136,03 147,13 151,93 147,79 145,93 34

36 Analiza wskaźnika uczniowie na komputer w szkole gimnazjalnej pozwoliła na stwierdzenie, iŝ Tarnowskie Góry utraciły pozycję dominującą jaką miały, pod względem tego wskaźnika, w 2003 i w 2006 roku zajęły pozycję szóstą za Radzionkowem, Bytomiem, Miasteczkiem Śląskim, Świerklańcem i Tworogiem. Rysunek 23. Cząstkowa pozycja gmin sąsiedzkiego układu na podstawie wskaźnika uczniowie na komputer w szkole gimnazjalnej w latach 2003 oraz 2006 (Tarnowskie Góry 100%) 200,00 180,00 176,13 160,00 140,00 129,40 120,00 80,00 60,00 81,38 62,00 97,32 48,52 92,38 96,29 82,14 93,96 113,57 89,79 105,85 96,51 70,37 106,55 54,72 102, ,00 20,00 0,00 Tarnowskie Góry Bytom Gliwice Krupski Młyn Lubliniec Miasteczko Śląskie Piekary Śląskie R adzionków Ś wierklaniec Tworóg Tabela 13. Cząstkowa dynamika zmian dla wskaźnika uczniowie na komputer w szkole gimnazjalnej w latach Jednostka terytorialna Zmiana średnioroczna w % Tarnowskie Góry 36,42 28,02 26,27 18,64-9,13 Bytom 29,64 27,46 27,05 24,12-2,90 Gliwice 22,58 21,11 19, 18,14-3,08 Krupski Młyn 17,67 17,89 18,67 17,22-0,37 Lubliniec 35,07 26,28 24,39 15,31-11,17 Miasteczko Śląskie 34,22 31,56 29,89 21,17-6,63 Piekary Śląskie 32,70 28,25 25,19 19,73-6,96 Radzionków 35,15 38,44 36,39 32,83-0,97 Świerklaniec 25,63 24,35 23,26 19,86-3,58 Tworóg 19,93 19,57 19,57 19,07-0,63 Średnia analizowanych gmin 28,90 26,29 25,07 20,61-4,54 ŚLĄSKIE 28,62 25,13 22,74 18,57-5,99 35