WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I ADMINISTRACJI W OPOLU. System zarządzania jakością w przedsiębiorstwie produkcyjno handlowym ARMAGOR
|
|
- Michalina Wierzbicka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I ADMINISTRACJI W OPOLU Łukasz Bilski System zarządzania jakością w przedsiębiorstwie produkcyjno handlowym ARMAGOR Praca dyplomowa licencjacka Promotor dr Anna Bisaga Kierunek: Zarządzanie Opole 2009
2 Załącznik do Zarządzenia Rektora Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji nr 31/2005 Opole, dn Bilski Łukasz Wydział Ekonomiczny Kierunek: Zarządzanie Świadomy odpowiedzialności oświadczam, że przedłożona do obrony praca dyplomowa pod tytułem System zarządzania jakością w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym ARMAGOR została przygotowana przy wykorzystaniu wykazanej literatury przedmiotu i materiałów źródłowych. Oświadczam, jednocześnie, że praca nie narusza praw autorskich w rozumieniu ustawy z roku O prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000, nr 80 poz. 904 z późn. zm.) oraz dóbr osobistych chronionych prawem cywilnym. Oświadczam również, że wymieniona praca nie zawiera danych i informacji, które zostały uzyskane w sposób niedozwolony prawem, oraz nie była dotychczas przedmiotem żadnej urzędowej procedury związanej z uzyskaniem tytułu licencjata.... Podpis studenta 2
3 Spis Treści Wstęp... 4 Rozdział I. ROZWÓJ SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Istota i pojęcie jakości Rozwój działań na rzecz jakości Wybrane modele zarządzania jakością Zarządzanie jakością jako synonim Zarządzania strategicznego Wdrażanie Systemu Zarządzania Jakością Rozdział II. BUDOWANIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ ZGODNIE Z NORMAMI ISO SERII Geneza norm ISO serii Spójna rodzina norm ISO serii Zarządzanie jakością zgodnie z normą ISO 9001: Rozdział III. FUNKCJONOWANIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W PRZEDSIĘBIORSTWIE ARMAGOR Przedmiot i zakres działalności Charakterystyka działalności Wdrażanie systemu zarządzania jakością Zarządzanie procesami Wymagania dotyczące dokumentacji Wpływ implementacji normy ISO 9001 na zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwem Zakończenie Bibliografia Spis Tabel i Rysunków
4 Wstęp Jakość to nadrzędna idea każdego współczesnego przedsiębiorstwa. Kierujemy się nią w planowaniu działań, konstruowaniu i wytwarzaniu produktów i usług oraz w wyborze partnerów biznesowych. Jednak najczęściej postrzegamy jakość wycinkowo, nie zdając sobie sprawy ze złożoności tego zagadnienia i wzajemnych oddziaływań poszczególnych jego aspektów. Podjęcie tematu dotyczącego systemu zarządzania jakością uzasadniam ciągłym wzrostem znaczenia tej dziedziny zarządzania. Powinniśmy poznawać nowe idee, wcielać je w życie oraz wpływać na ich rozwój. Bardzo ważne jest to, aby na podstawie już wprowadzonych zmian wysnuwać wnioski i tworzyć lepsze systemy. Badanie systemu działającego nieprzerwanie przez okres niespełna 4 lat w przedsiębiorstwie produkcyjnym ARMAGOR daje możliwość szczegółowego poznania systemu oraz obiektywnej jego oceny. Międzynarodowa norma ISO 9001:2008 stanowi podstawę do opracowania, wdrożenia i certyfikacji systemów jakości. Zastosowane w niej normatywne podejście do tematyki zapewnienia jakości niesie w sobie równocześnie cechę uniwersalności. Standardy z grupy ISO 9000 reprezentują zbiór dobrych praktyk zarządzania, których celem jest zapewnienie, iż wymagania klienta są spełnione (organizacja dostarcza wyrób lub usługę zgodnie z oczekiwaniami klienta). Praca składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym rozdziale omówiona zostaje istota i pojęcie jakości. Pokazany jest rozwój jakości na tle historycznym jak również ideowym. Różne sposoby pojmowania jakości oraz metody i narzędzia zapewnienia jakości przedstawione są jako ważne zasady zarządzania przedsiębiorstwem, które tworzą system zarządzania jakością. Drugi rozdział to teoretyczne opisanie systemu norm ISO oraz budowanie systemów zarządzania jakości w oparciu o objaśnione wzorce. Ostatni rozdział to praktyczne przedstawienie procesowego systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie ARMAGOR. Końcowym celem opracowania jest ocena wprowadzonego i stosowanego systemu oraz jego wpływ na przedsiębiorstwo i ludzi. W pracy wykorzystano literaturę przedmiotu, przywołano normy ISO oraz dane empiryczne zebrane w oparciu o dokumenty i obserwację włączoną w badanym przedsiębiorstwie. Celem pracy jest analiza wpływu wdrożonego systemu zarządzania jakością na procesy zachodzące w przedsiębiorstwie. 4
5 Zgodnie z tak sformułowanym celem pracy przyjęto następujące hipotezy, które poddano weryfikacji: 1. Wdrożenie i utrzymanie systemu zarządzania jakością zgodnie z normą ISO 9001 wyposaża naczelne kierownictwo w narzędzia monitorowania zarządzania w przedsiębiorstwie. 2. Organizacja przedsiębiorstwa staje się bardziej przejrzysta dla wszystkich jego interesariuszy. 3. Rośnie zadowolenie klientów wewnętrznych i zewnętrznych. 4. Poprawia się komunikacja pomiędzy głównymi procesami. 5. Naczelne kierownictwo przywiązuje większą wagę do zarządzania personelem i jego kompetencjami. 5
6 Rozdział I ROZWÓJ SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1. Istota i pojęcie jakości Pojęcie jakości ewoluowało przez wieki. W XVIII wieku przed naszą erą Hammurabi, twórca pierwszego zapisanego kodeksu praw, zawarł w nim wskazówki dotyczące jakości w budownictwie. 1 Dziś uznajemy to za jedną z pierwszych prób określenia jakości. Hammurabi zaproponował, zgodnie z zasadą "oko za oko, ząb za ząb", aby budowniczy, który zbuduje niewłaściwie dom poniósł kary odpowiednie do szkód jakie spowodował. Tak więc np. za: zawalenie się domu - odbudować go, śmierć syna właściciela - zabić syna budowniczego, śmierć niewolnika - przekazać niewolnika równej wartości. Przez wiele kolejnych stuleci pojęcie jakości było postrzegane w aspekcie kary za popełnione błędy. Nawet jeszcze w XVIII wieku naszej ery jakość wciąż kojarzona była z karą. Oto przykład ukazu cara Piotra I w sprawie jakości broni z roku 1773: Właściciela Tulskiej Fabryki Broni, Korniła Biełogazowa bić batem i zesłać na roboty do Monastyru, ponieważ podlec ośmielił się dostarczyć Wojsku Ruskiemu muszkiety kiepskiej jakości. Starszego Nadzorcę Wojskowego, Frola Fuksa, bić batem i zesłać do Azowa za stawianie pieczęci na złą broń. Nakazuję Kancelarii Zbrojeniowej w Sankt Petersburgu delegować przedstawiciela do Tuły, by dzień i noc pilnował jakości broni. Nowemu właścicielowi Fabryki Broni, Demidowowi, nakazuję urządzić nadzorcom i ich pomocnikom pomieszczenia nie gorsze, niż jemu samemu. Jeżeli będą gorsze, niech się Demidow nie obraża się, każę obciąć mu głowę. 2 Przyjmuje się że pojęcie jakości zostało wprowadzone przez Platona, który ujął ją jako pewien stopień doskonałości Jednakże europejskie pojmowanie jakości ukształtował uczeń Platona - Arystoteles, który włączył to pojecie do dziesięciu 1 Wawak T., Zarządzanie przez jakość, WIE, Kraków 1995, s.23 2 Wawak S., Zarządzanie jakością - teoria i praktyka, Onepress 2001, s.81 6
7 podstawowych kategorii filozoficznych. W dziele Categoriale definiuje jakość jako to, co sprawia, że rzecz jest rzeczą, którą jest Sprawiają to atrybuty rzeczy, zespół cech lub właściwości (poiótes) tworzących rzecz. Rzymianie przyjęli pojecie jakości od Greków, a odpowiednikiem greckiego słowa poiótes była nazwa qualitas, wprowadzona przez Cycerona ( p.n.e.) W wielu współczesnych językach słowo to zachowało swoje pierwotne brzmienie, zbliżone do łacińskiego pierwowzoru. Również w języku polskim słowo jakość jest ścisłym tłumaczeniem łacińskiego qualitas, a jego encyklopedyczne czy słownikowe definicje (np, ta: zespół cech stanowiących o tym, że dany przedmiot jest tym przedmiotem, a nie innym ) 3, potwierdzają arystotelesowski rodowód. Mimo, że w filozofii europejskiej znany był spór o obiektywny charakter jakości (z klasycznym stanowiskiem Locke'a, rozróżniającym jakości pierwotne i wtórne), łączący się z problemem obiektywności poznania i wartości poznawczej wrażeń zmysłowych, to jednak dominującą tendencją w tradycji europejskiej jest kojarzenie jakości z obiektywnymi (technicznymi) charakterystykami produktów. Wyrazem tej tendencji jest do pewnego stopnia definicja jakości w normie brytyjskiej BS57S0 i w opartej na niej normie terminologicznej ISO 8402: zestaw właściwości i cech wyrobu (lub usługi), które decydują o jego przydatności do spełnienia pewnych określonych explicite lub implicite potrzeb. Do pewnego stopnia albowiem właściwości produktu są odniesione zgodnie ze współczesnym pojmowaniem jakości do potrzeb odbiorcy. 4 W okresie rewolucji przemysłowej i później, aż do pierwszej wojny światowej zmiany w postrzeganiu jakości zachodziły powoli. Dopiero dwudziestolecie międzywojenne przyniosło jeszcze dla niewielu jeszcze widoczne zmiany. Wówczas to w Stanach Zjednoczonych W. Shewhart opracował ideę kart kontrolnych statystycznych narzędzi kontroli procesów produkcyjnych już w czasie ich trwania. Minęło jednak wiele lat, zanim zastosowano tą metodę szeroko. Rewolucyjne zmiany w pojmowaniu jakości przez przedsiębiorstwa zaszły dopiero po drugiej wojnie światowej, gdy naukowcy amerykańscy postanowili odbudować japoński przemysł. Wówczas to W.E. Deming oraz J. Juran po raz pierwszy, wraz z inżynierami japońskimi, wdrożyli system, który później nazwano zarządzaniem przez jakość (TQM - Total Quality Management). W kolejnych latach, w efekcie rosnącego znaczenia jakości, niektóre kraje (Kanada, USA, W.Brytania) rozpoczęły opracowywanie pierwszych norm zapewnienia jakości, które stały się podstawą dla stworzenia międzynarodowego standardu znanego jako ISO seria Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, T.I. PWN 1978, s Zarządzanie przez jakość, praca zbiorowa pod red. E. Konarzewskiej-Gubały, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2006, s
8 Wówczas to opracowano ogólną definicję jakości, która określała ją jako: zespół właściwości jednostki, dzięki którym jednostka ta jest w stanie spełniać określone lub założone potrzeby. Zaletą ogólnej definicji jest możliwość dostosowania jej do każdej firmy, instytucji, organizacji. Wadą natomiast brak określenia co składa się na jakość. Dlatego też każda organizacja wdrażająca system jakości powinna rozpocząć od zdefiniowania jakości dla niej samej. Taką indywidualną definicję norma nazywa polityką jakości. W roku 2000-cznym Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) wydała kolejną nowelizację norm serii Rozwinięto w sposób zasadniczy podejście do systemu jakości, zmieniono również definicję jakości. Aktualnie w wersji rozszerzonej brzmi ona następująco: Jakość to stopień, w jakim zestaw naturalnych właściwości (fizycznych, czasowych, ergonomicznych, funkcjonalnych i innych) produktu spełnia potrzeby lub oczekiwania, które zostały ustalone, przyjęte zwyczajowo lub są obowiązkowe. 5 Produktem może być wyrób materialny, niematerialny, oprogramowanie, wyrób tworzony w procesach ciągłych (odlew stali) lub usługa. Zestaw naturalnych właściwości to pewne cechy wyróżniające. Jednak aby móc wykorzystać określone właściwości w praktyce należy je podzielić na kryteria, a te z kolei sparametryzować. Ważnym jest rozróżnienie potrzeb od oczekiwań. Potrzeby są to wymagania, które klient ma, zdaje sobie z nich sprawę i przekazuje je sprzedawcy lub świadczącemu usługę. Natomiast oczekiwania są wymaganiami, których klient sprzedawcy nie przekazuje ponieważ są dla niego oczywiste lub nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia. Rolą sprzedawcy jest rozpoznanie tych oczekiwań. Różnica pomiędzy poprawnością wykonania usługi, a wysoką jej jakością tkwi zwykle właśnie w zaspokojeniu. 6 Trudność z jednoznacznym opisaniem jakości wiąże się z często powtarzanym spostrzeżeniem, że: istnienia jakości produktu nie zauważa się tak długo, jak długo jest ona w nim zawarta, drastycznie odczuwany jest natomiast jej brak. Trafnie podsumowuje to Frank Price, zauważając, że jakość to: dostarczenie klientowi tego, czego on dziś potrzebuje, za cenę, którą jest skłonny zapłacić, dostarczenie mu czegoś jeszcze lepszego jutro, oraz podkreślając, że jakość jest: niewidoczna, gdy jest dobra, niemożliwa do niezauważenia, gdy jest zła. 5 Norma PN-EN ISO 9001:2000, PKN, Warszawa 2001, s.9 6 Tamże, s.19 8
9 Jakość należy definiować z uwzględnieniem szerokiego kontekstu społecznego, kulturowego itp. Postrzeganie jakości tego samego produktu przez ludzi o różnej kulturze (zarówno osobistej, jak i związanej z miejscem pracy, grupą społeczną, narodem, regionem geograficznym), o różnym statusie materialnym, może być odmienne. Dlatego zapewne akceptowana dziś powszechnie przez praktyków zarządzania jakością definicja jakości proponowana przez normę ISO 9000:2000 jest bardzo lakoniczna. Według niej: Jakość oznacza stopień, w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania. 7 Najprościej mówiąc, jakość produktu to stopień spełnienia oczekiwań klienta wobec tego produktu. Jest ona tym wyższa, im produkt ma mniej wad, a wada to każda taka cecha produktu, której klient ma prawo się spodziewać Rozwój działań na rzecz jakości Wraz z rozwojem techniki i sposobów produkcji, rozwijało się podejście do spraw jakości. Na początku XX w. w zakładach Forda w USA, zapoczątkowano produkcję seryjną. Wraz z nią wprowadzono opracowane przez Fryderyka Taylora zasady zarządzania. Mówiły one między innymi o ustalaniu najlepszej metody wykonania zadania; doborze, szkoleniu i doskonaleniu robotników celem przydzielenia pracy, do których się najbardziej nadają; współpracy kierownika i robotników; równym podziale pracy i odpowiedzialności między kierowników i pracowników. Oparcie się na tych zasadach pozwoliło na rozdzielenie funkcji produkcyjnych i kontrolnych oraz na wytwarzanie produktu wysokiej jakości przez niewykwalifikowaną kadrę. Ponadto firma zaczęła zatrudniać zespoły inspektorów, którzy sprawdzali produkt i porównywali z prototypem. Tę procedurę stosowano we wszystkich fazach wytwarzania. Inspekcję prowadzono w celu oddzielenia wykrytych wyrobów o niskiej jakości od wyrobów o jakości akceptowalnej, a następnie ich wycofanie, naprawienie i sprzedaż po niższej cenie. Ten okres wiąże się z pierwszym stadium rozwoju Total Quality Management (TQM zasada kompleksowego zarządzania jakością), czyli tzw. kontrolą inspekcyjną. W przeciągu XX w. kompleksowe zarządzanie jakością przeszło w sumie przez cztery etapy rozwoju, aby osiągnąć dzisiejszy kształt. 7 Hamrol A. Zarządzanie Jakością z przykładami, PWN, Warszawa 2005, s Greber T., Wąsowska A. Total Quality Management, Zarządzanie Jakością 2008 nr 1, s. 2 9
10 Można je następująco sklasyfikować: 9 inspekcja jakości, kontrola jakości, zapewnienie jakości, kompleksowe zarządzania jakością. Trudno jest datować poszczególne fazy rozwoju zarządzania jakością, gdyż przebiegały one różnie w poszczególnych krajach, regionach, gałęziach gospodarki czy przedsiębiorstwach. Ponadto w kolejnych fazach stosowano rozwiązania z faz wcześniejszych. Daty rozpoczynania się kolejnych etapów należy zatem traktować w sposób umowny. Pozwalają one jednak bardziej przejrzyście zobaczyć zmiany w podejściu do zagadnienia jakości. Pierwszym stadium rozwoju zarządzania jakością była inspekcja jakości. Źródeł jej powstania można upatrywać w XIX w. w związku z rosnącym uprzemysłowieniem gospodarki, pojawieniem się produkcji masowej oraz specjalizacji i podziału pracy. Inspekcja jakości polegała głównie na sprawdzaniu, mierzeniu i testowaniu jednej lub większej liczby charakterystyk produktu i odnoszenie wyników do wyspecyfikowanych wymagań w celu potwierdzenia zgodności. W miarę rozwoju gospodarczego i wzrostu skali produkcji rosły koszty takiej inspekcji, ponieważ wydajne i ciągle udoskonalane urządzenia technologiczne pozwalały szybko zwiększać produkcję, a możliwości człowieka w zakresie kontroli i oceny jakości wytwarzanych produktów pozostawały na nie zmienionym poziomie. Dochodziło do tego, że 10% ogółu zatrudnionych w przedsiębiorstwie stanowili pracownicy działu kontroli jakości. Zauważono także, że przez inspekcję nie da się zapewnić wyrobowi gotowemu odpowiedniej jakości. Kolejnym etapem rozwoju zarządzania jakością była kontrola jakości. Dokonywano jej przez stosowanie nadzoru nad umiejętnościami pracowników, przez formułowanie ustalonych wymagań na piśmie, przez pomiary i standaryzację. W proces kontroli jakości włączono także pracowników produkcyjnych i stworzono sprzężenia zwrotne pomiędzy wynikami kontroli i linią produkcyjną. Na podstawie wyników kontroli proces produkcyjny modyfikowano tak, aby otrzymywać produkty zgodne ze specyfikacją. Pionierami kontroli jakości byli: Walter A. Shewhart, Harold Dodge i Harry Romig, inżynierowie i badacze w Bell Laboratories, pracujący nad standaryzacją i uniformizacją krajowej sieci telefonicznej i jednocześnie nad metodologią 9 Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K., Podstawy zarządzania jakością, PWN, Warszawa 2004, s
11 statystycznej kontroli jakości z wykorzystaniem kart kontrolnych (Shewhart) oraz statystycznych planów odbioru (Dodge i Romig). Karty kontrolne zastosowano w praktyce po raz pierwszy w 1924 r. w USA. Intensywnie rozwijane w warstwie zarówno teoretycznej, jak i praktycznej, do dziś należą do podstawowych narzędzi jakości. Pod koniec tego okresu zdano sobie jednak sprawę, że jakość nie może być już dalej polepszana tylko przez sprawdzanie i kontrolę; niezbędne stały się koncepcje zakładające zero błędów, a także uwzględniające opinie klientów. U przedstawicieli elit gospodarczych odbudowującej się po wojnie gospodarki japońskiej świadomość ta okazała się intensywniejsza i bardziej owocna niż u czołowych biznesmenów cieszącej się powojennym boomem gospodarki amerykańskiej. Na początku lat pięćdziesiątych pojawiły się nowe idee, nastawione na zapewnienie jakości. Za ich prekursora uważa się Williama Edwardsa Deminga. Wskazywał on przede wszystkim na konieczność zmiany dotychczasowej orientacji produkcyjnej przedsiębiorstw przemysłowych na orientację rynkową. Zapewnienie jakości zawiera w sobie rozwiązanie z obu wcześniejszych etapów oraz nowe, takie jak: zwięzłe księgi jakości i audyty jakości, stosowanie analizy kosztów jakości, a także rozwinięta kontrola nad procesami (total quality control). W okresie tym położono nacisk na działania zapobiegające niskiej jakości, a nie - jak to było dotychczas - na wykrywanie niskiej jakości. W erze zapewnienia jakości nastąpiła istotna zmiana poglądów na koncepcję jakości i jej miejsce w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Stopniowo odchodzono od wąsko rozumianej jakości, odnoszonej wyłącznie do funkcji produkcyjnej, na rzecz jakości oczekiwanej przez użytkowników wyrobu, a zapewnianej przez koordynację działań wytwórczych z działaniami w innych obszarach przedsiębiorstwa, takich jak: projektowanie, opracowanie technologii wytwarzania, zaopatrzenie i relacje z dostawcami, planowanie i kalkulacja kosztów, czynności usługowe i pomocnicze. Czwartym z kolei etapem w historii zarządzania jakością jest rozwijające się od przeszło dwudziestu lat zarządzanie jakością według koncepcji TQM (total quality management), wprowadzone do literatury polskiej pod nazwą zarządzanie przez jakość lub kompleksowe zarządzanie jakością. Spotyka się również inne tłumaczenia terminu TQM, np. zarządzanie jakością totalną, totalne zarządzanie jakością, kompleksowe zarządzanie przez jakość Zarządzanie przez jakość, praca zbiorowa dz.cyt., s
12 TQM jest to przede wszystkim rodzaj kultury przedsiębiorstwa, bazującej na umiejętności pracy zespołowej. Jest to pewna filozofia, a nie technika, którą da się wprowadzić w drodze rozporządzenia czy też przejąć od innych. Zarządzanie przez jakość jest podejściem do zarządzania organizacją, w którym każdy aspekt działalności jest realizowany z uwzględnieniem spojrzenia projakościowego. Uczestniczą w nim wszyscy pracownicy poprzez pracę zespołową, zaangażowanie, samokontrolę i stałe podnoszenie kwalifikacji. Celem jest osiągnięcie długotrwałego sukcesu, którego źródłem są zadowolenie klienta oraz korzyści dla organizacji i jej członków oraz dla społeczeństwa. Total Quality Management to współczesna koncepcja filozoficznego postrzegania roli zarządzania w tworzeniu produktów zaspokajających oczekiwania klientów. Wywodzi się z pogłębionej analizy roli gospodarowania i pracy w rozwoju ludzkości. TQM to filozofia i strategia dochodzenia do wyższej jakości pracy i tą drogą osiągania ciągłej poprawy jakości produktów, czyli wyrobów i świadczonych usług. TQM nie jest opisanym, zadeklarowanym i udokumentowanym systemem zarządzania. Jest natomiast sposobem wykorzystania całokształtu uzdolnień i cech człowieka pracującego dawcy do spełnienia wymagań jakościowych i trwałego zadowolenia klientów wewnętrznych i zewnętrznych, czyli biorców. Ponieważ wszyscy jesteśmy jednocześnie dawcami i biorcami, producentami i konsumentami, to każdy z nas winien wykonywać swą pracę z troską o wysoką jej jakość. TQM to zasady zarządzania polegające na podporządkowaniu każdej decyzji (przełożonego i podwładnego) ciągłemu doskonaleniu jakości pracy i jej produktu, gdzie: Total oznacza objęcie tym systemem całej organizacji oraz możliwości zastosowania we wszystkich rodzajach produkcji i usług, w każdej komórce organizacji na każdym stanowisku w sposób nieograniczony; Quality to spełnienie wymagań klientów wewnętrznych (w ramach organizacji) i zewnętrznych (poza nią) w sposób w pełni ich zadowalający; Management to metoda rozwiązywania problemów i osiągania znacznej poprawy poprzez dążenie do wyższej jakości pracy i jej efektów, czyli podejmowania decyzji projakościowych, wykorzystujące skuteczne procedury i metody realizacji. Celem TQM jest: zapewnienie ciągłej poprawy jakości produktów dziś i w przyszłości, pozyskanie klientów do poczynań i fachowości producenta i usługodawcy oraz ich produktów czyli wzbudzenie zaufania do organizacji i do jej logo, które staje się specyficznym znakiem jakości, 12
13 stworzenie przejrzystości w koherentności wewnętrznych procedur obejmujących swym zakresem całość firmy, zabezpieczenie możliwości dalszego funkcjonowania przedsiębiorstwa w przypadku potknięć, które mogą wywołać postępowanie sądowe z tytułu odpowiedzialności cywilnej za produkt, wzrost rentowności przedsiębiorstwa oraz satysfakcji moralnej i finansowej pracowników. W literaturze polskiej i zagranicznej w sposób bardzo różny definiuje się pojęcia: TQM i QM. W celu ujednolicenia tych pojęć w normie ISO 8402:1994 oraz w normie PN ISO 8402:1996 przyjęto znormalizowane ich definicje: 11 TQM: Kompleksowe zarządzanie przez jakość to sposób zarządzania organizacją skoncentrowany na jakości, oparty na udziale wszystkich członków organizacji i nakierowany na osiągnięcie długotrwałego sukcesu dzięki zadowoleniu klienta oraz korzyściom dla wszystkich członków organizacji i dla społeczeństwa. Przez wszystkich członków organizacji rozumie się pracowników we wszystkich komórkach oraz na wszystkich szczeblach struktury organizacyjnej. Jakość odnosi się do osiągnięcia wszystkich celów zarządzania a pojęcie korzyści dla społeczeństwa zakłada spełnienie wymagań społecznych. QM Zarządzanie jakością to wszystkie działania z zakresu zarządzania, które decydują o polityce jakości, celach i odpowiedzialności, a także o ich realizacji w ramach systemu jakości za pomocą takich środków, jak planowanie jakości, sterowanie jakością, zapewnienie jakości, doskonalenie jakości. Podsumowując, trzeba wyraźnie podkreślić, że nie należy utożsamiać TQM i QM. Pojęcia te różnią się zarówno podejściem jak i zakresem postrzegania zarządzania jako sposobu osiągania jakości totalnej TQ. TQM opiera się na pracy zespołowej i wykorzystaniu rezerw tkwiących w psychice człowieka dla poprawy jakości pracy. Praca zespołowa dzięki możliwości wspólnego dyskutowania, konsultowania w trakcie realizacji kolejnych problemów zadań, umożliwia osiąganie lepszych wyników niż miałoby to miejsce, gdyby członkowie zespołu działali w pojedynkę. TQM zwraca szczególną uwagę na problem przywództwa oraz zaangażowania w proces ciągłego doskonalenia jakości pracy i produktów właściwie motywowanych pracowników. 11 w: Wawak T., Istota Zarządzania przez jakość, Encyklopedia Zarządzania data pobrania 23 I
14 Przez długie lata koncepcja TOM kojarzyła się z 14 zasadami opracowanymi przez Deminga. Mają one już raczej znaczenie historyczne (jako zbiór), ale są ciągłe merytorycznie inspirujące: Odpowiedzialność kierownictwa - stworzenie i utrzymanie orientacji przedsiębiorstwa skierowanej na ciągłe doskonalenie produktów, planowanie ukierunkowane długofalowo na wzmocnienie pozycji konkurencyjnej na rynku, a nie na cele doraźne. 2. Przyjęcie nowego sposobu myślenia o jakości - odrzucenie dotychczasowych norm i nawyków w zakresie błędów, opóźnień, wadliwości, brakoróbstwa, reklamacji itp. 3. Rezygnacja z masowej kontroli końcowej - podważenie skuteczności masowej, stuprocentowej kontroli jakości, stosowanie metod kontroli statystycznej procesów zakupu, produkcji i sprzedaży. 4. Podejmowanie decyzji o zakupach nie tylko na podstawie cen, lecz również z uwzględnieniem jakości. Dążenie do utrzymania długotrwałej współpracy z dostawcami, opartej na zaufaniu, lojalności i rejestracji jakości - myślenie długofalowe. 5. Ciągle doskonalenie procesów - wykrywanie i rozwiązywanie problemów zmierzające do ciągłego doskonalenia wszystkich elementów systemu wytwarzania, w tym planowania, projektowania, zakupów, szkolenia itp. 6. Szkolenie zawodowe w miejscu pracy - zarówno dla kierownictwa, jak i pracowników. Celem szkolenia jest pozyskanie nowych umiejętności, w tym stosowania statystycznych narzędzi kontroli jakości. 7. Zapewnienie przywództwa - przełożeni powinni pomagać pracownikom w wykorzystaniu ich potencjału, zakładając, że pracownicy chcą pracować jak najlepiej. W działaniach motywacyjnych drugorzędne znaczenie przypisuje się normatywom wydajnościowym. 8. Eliminowanie strachu jako czynnika stymulującego podwładnych oraz wzajemnego braku zaufania. Brak strachu przyczynia się do większego zaangażowania pracowników, lepszej wymiany informacji, zmniejszenia błędów i strat ekonomicznych przedsiębiorstwa. 9. Usuwanie barier w komunikacji utrudniających poziomą współpracę jednostek organizacyjnych. Pracownicy wykonują zadania w zespołach integrujących wiele jednostek a więzi poziome są warunkiem ich skuteczności. Rywalizować należy z innymi organizacjami, a nie w obrębie własnej. 10. Eliminowanie liczbowych zadań, sloganów, haseł i afiszy mających stymulować do lepszej i wydajniejszej pracy. Dążąc do ciągłego doskonalenia procesów pracy i produktów, menedżerowie zamiast liczb i sloganów powinni dostarczać metod i usprawniać systemy pracy. 12 Hamrol A. Zarządzanie Jakością z przykładami, PWN, Warszawa 2005, s
15 11. Ograniczanie normatywów pracy, braków oraz poprawy wydajności. Normy prowadzą, do nieefektywności i pogoni za ilością kosztem jakości; często prowadzą do łamania etyki zawodowej. 12. Usuwanie barier, które uniemożliwiają wykonywanie swej pracy z dumą. Należy unikać stałego oceniania pracowników i porównywania ich z innymi. Usuwać należy przeszkody niepozwalające wykonywać pracy w sposób optymalny. 13. Wprowadzenie programu ciągłego szkolenia i samokształcenia pracowników. Ułatwia to konieczne przekwalifikowania, przeciwdziała bezrobociu, podnosi jakość personelu i konkurencyjność firmy. 14. Zaangażowanie wszystkich w realizację przyjętych celów i zasad. Zasada ciągłego doskonalenia (ang. Continuous Improvement Process), w Japonii znana pod nazwą Kaizen", jest rozwinięciem 5 punktu Deminga, który mówi, że ciągle należy szukać przyczyn powstających problemów, tak aby wszystkie elementy systemu produkcyjnego oraz związane z nimi działania stawały się coraz lepsze. Z zasadą ciągłego doskonalenia związane jest tzw. koto Deminga, określane również jako cykl PDCA - Plan - Do - Check - Act (zob. rys. 1). Zgodnie z nim, podstawą realizacji zasady ciągłego doskonalenia jest opracowanie planu działań. Należy określić w nim cele oraz przewidzieć ewentualne przeszkody w ich osiągnięciu. Po wykonaniu (Do) zaplanowanych działań należy sprawdzić (Check) uzyskane rezultaty. Jeśli są one pozytywne, należy zaplanowane zmiany na stale wprowadzić (Act) do procesu. 13 A (act) P (plan) C (check) D (do) Ciągłe doskonalenie Jakość Rys. nr 1. Cykl PDCA Deminga Źródło: Zarządzanie przez jakość, praca zbiorowa pod red. E. Konarzewskiej-Gubały, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2006, s Tamże, s
16 3. Wybrane modele zarządzania jakością Europejska Fundacja Zarządzania Jakością (EFQM) opracowała model doskonałości, który opisuje europejskie podejście do systemu zarządzania jakością (rys. 2). Rys. 2. Model doskonałości EFQM Źródło: Model doskonałości EFQM, European Foundation for Quality Management, Bruksela 2004, s Model EFQM jest innowacyjną koncepcją doskonalenia wewnątrzorganizacyjnego, opartą na zasadach TQM. Jest to zaawansowane narzędzie doskonalenia, przenikające najistotniejsze obszary funkcjonalne organizacji Składa się on z dziewięciu obszarów: 14 przywództwo tworzenie i komunikowanie wizji, wartości, zasad etycznych, zaangażowanie w doskonalenie organizacji, współpraca z przedstawicielami społeczeństwa, pracownicy planowanie i doskonalenie zasobów ludzkich, identyfikacja i utrwalanie poziomu wiedzy i kompetencji, angażowanie pracowników, komunikacja, motywacja, polityka i strategia metody budowy strategii, uwzględnienie przyszłych potrzeb, podejmowanie decyzji na podstawie faktów, wdrażane w organizacji, 14 Model doskonałości EFQM, European Foundation for Quality Management, Bruksela 2004, s
17 partnerstwo i zasoby zarządzanie relacjami z dostawcami, zarządzanie finansami, infrastrukturą, technologią, informacjami i wiedzą, procesy projektowanie i doskonalenie procesów, projektowanie oraz wytwarzanie wyrobów w oparciu o potrzeby i oczekiwania klientów, rozwijanie relacji z klientami, zadowolenie pracowników dokonywanie pomiarów skuteczności motywacji, zadowolenia klientów, osiągnięć pracowników, zaangażowania, zadowolenie klientów stosowanie mierników postrzegania organizacji przez klientów i wskaźników wyników działalności, otoczenie badanie wizerunku, społeczna odpowiedzialność, zmniejszanie uciążliwości produktów dla otoczenia, kontakty z władzami, kluczowe wyniki działalności wyniki finansowe i rynkowe. Zasady Modelu Doskonałości EFQM wyznaczają determinanty jakości zarządzania. Stopień spełnienia tych zasad przez naczelne kierownictwo przedsiębiorstwa i kierowników wszystkich jego komórek organizacyjnych stanowi o poziomie jakości pracy kierowników wszystkich szczebli, czyli o jakości zarządzania. Trzeba pamiętać o tym, że na jakość pracy w organizacji składa się: w pierwszym rzędzie jakości zarządzania, czyli jakości pracy zarządzających, w drugim z jakości wykonywania poleceń, czyli jakości pracy zarządzanych. Jakość pracy kierowników - zarządzających decyduje o jakości pracy podwładnych zarządzanych, a co za tym idzie decyduje o jakości pracy determinującej jakość produktów przedsiębiorstwa. Stopień i sposób spełnienia zasad Modelu Doskonałości EFQM w przedsiębiorstwie są determinantami jakości zarządzania w każdej organizacji, w tym i w przedsiębiorstwie decydują o kierunkach i metodach doskonalenia jakości zarządzania. Wpływ wszystkich czynników determinujących jakość zarządzania jest efektem synergii, wypadkową wektorów i sprzężeń zwrotnych determinant i jakości zarządzania. Pojawiający się trend może być zadowalający i prowadzić do poprawy jakości zarządzania i tym samym przyczynić się do poprawy jakości produktów oraz przyczynić się do wzrostu poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa. 15 Model Doskonałości EFQM zbudowany jest na fundamentalnej koncepcji ciągłego uczenia się, innowacji i doskonaleniu, preferuje raczej zapobieganie niż kontrolę, czy inspekcję. 15 w: Wawak S., Jakość Zarządzania, Encyklopedia Zarządzania data pobrania
18 A. Stabryła zaproponował model autonomicznego systemu zarządzania jakością (ASZJ) obejmującego wszystkie dziedziny działalności organizacji (rys. 3). Model wydziela poziom strategiczny opracowanie strategii i audyt oraz operacyjny obejmujący wdrożenie przyjętej strategii. ASZJ posiada również swoją część podmiotową, w której mieszczą się stanowiska organizacyjne odpowiedzialne za zarządzanie jakością w wymiarze globalnym. System jest sformalizowany poprzez dokumenty, np. księgę jakości, procedury i instrukcje. Prezentowany model został ograniczony do problematyki jakości w organizacji, choć rozumianej szeroko. Nie wskazano w nim szczegółowych zasad działania, lecz główny mechanizm. Może on stanowić ramy dla budowy szczegółowego modelu SZJ. 16 Rys. 3. Model autonomicznego systemu zarządzania jakością Źródło: Stabryła A., Podstawy zarządzania firmą, Antykwa, Kluczbork 1997, s Stabryła A., Podstawy zarządzania firmą, Antykwa, Kluczbork 1997, s
19 Model House of Total Quality (rys. 4) został opracowany przez F. Voehla w 1992 roku i zmodyfikowany przez W. M. Lindsay'a i J. A. Petricka w 1997 r. Składa się on z sześciu grup elementów: 17 subsystemy organizacji, np. system zarządzania, edukacji, socjalny i techniczny (dach), zadowolenie klienta, ciągłe doskonalenie, opieranie decyzji na faktach oraz szacunek dla ludzi (filary jakości), zarządzanie strategiczne, procesami, projektami i zadaniami (podstawa), planowanie strategiczne, procesów, projektów oraz zadań (ławy), rozwój organizacji (zaprawa murarska), kultura organizacyjna (ściana). Bazę modelu stanowią więc podstawowe zadania wykonywane w organizacji. Na nich budowane jest czteroelementowe podejście do jakości. Stabilne funkcjonowanie zapewnia właściwe zarządzanie organizacją wiążące ze sobą filary. Kultura organizacyjna sprawia, że wszystkie te działania nie pozostają tylko fasadą, lecz istnieją wewnątrz przedsiębiorstwa i przynoszą korzyści. Rys. 4. Model House of Total Quality Źródło: data pobrania Mani T. P., Murugan N., Rajendran C., Classical approach to contemporary TQM: an integrated conceptual TQM model as perceived in Tamil classical literature, Total Quality Management, 5/2003, Roudledge, Londyn 2003, s
20 4. Zarządzanie jakością jako synonim zarządzania strategicznego Zarządzanie jakością w zakresie planowania strategicznego obejmuje ocenę dotychczasowej strategii, prezentację i ocenę alternatyw rozwojowych, opracowanie na zlecenie firmy lub pomoc w opracowaniu nowej strategii, opracowanie etapów i sposobu wdrażania. Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem to dynamiczny i celowo ukierunkowany proces realizacji niezbędnych funkcji pozwalających na uwarunkowane kulturowo koordynowanie i synchronizowanie pracy ludzkiej oraz gospodarne użytkowanie zasobów ekonomicznych przez kształtowanie ich potencjału, pozwalającego zarówno wykorzystać szanse, jak i zneutralizować zagrożenia występujące albo mogące wystąpić w otoczeniu tego przedsiębiorstwa. 18 Planowanie strategiczne tak samo jak zarządzanie jakością powinno być integralną częścią zarządzania przedsiębiorstwem, w związku z czym musi uwzględniać ograniczenia stawiane przez uwarunkowania takie jak: sprzeczne interesy grup wpływających na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, bariery finansowe, ograniczenia zasobowe, niedostatek informacji, potencjał strategicznych, braki kompetencji, przewidywane zmiany w otoczeniu, działania konkurencji. Strategiczne planowanie jest sformalizowanym procesem długofalowego planowania ukierunkowane na określanie i realizację celów organizacji. Charakteryzuje się następującymi cechami: 19 Dotyczy zagadnień podstawowych. Planowanie strategiczne udziela odpowiedzi na takie pytania, jak: czym się zajmujemy i czym się powinniśmy zajmować, kim są, a kim powinni być nasi klienci?. Tworzy ramy dla planowania taktycznego i operacyjnego oraz podstawy codziennych decyzji. Wobec konieczności podjęcia takiej decyzji, kierownik może zapytać: który z możliwych kierunków działania będzie najlepiej odpowiadać naszej strategii?. Wiąże się z dłuższym okresem niż inne rodzaje planowania. Ułatwia koncentrację energii i zasobów organizacji na najważniejszych działaniach. Jest działalnością najwyższego szczebla w tym znaczeniu, że musi w nim czynnie uczestniczyć kierownictwo naczelne, gdyż tylko ono ma dostateczne zasoby wiedzy i doświadczenia, aby uwzględnić wszystkie aspekty funkcjonowania danej organizacji. Jego zaangażowanie jest ponadto konieczne dla wywołania i podtrzymania zaangażowania na niższych szczeblach. 18 Urbanowska-Sorbin E., Banaszyk P., Witczak H., Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa 2005, s Stoner J., Wankel C., Kierowanie, PWE, Warszawa 1992, s
POLITYKA JAKOŚCI. Polityka jakości to formalna i ogólna deklaracja firmy, jak zamierza traktować sprawy zarządzania jakością.
POLITYKA JAKOŚCI Polityka jakości jest zestawem nadrzędnych celów, zamiarów oraz orientacji organizacji na jakość. Stanowi ona dowód na to, że przedsiębiorca wie, czego chce i kieruje swoim przedsiębiorstwem
Bardziej szczegółowo* tworzenie kryteriów oceny i nagradzania; * redukcję kosztów. Zasady kaizen Filozofia kaizen opiera się na dwóch zasadniczych
William Edwards Deming (14 października 1900 20 grudnia 1993) amerykański statystyk. Urodził się w Sioux City w stanie Iowa, w którym to stanie także się wychował. Studiował na uniwersytetach Wyoming,
Bardziej szczegółowoMODEL DOSKONAŁOŚCI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Wykład 2. MODEL DOSKONAŁOŚCI ORGANIZACJI I ZASADY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1 1. Systematyka zarządzania jakością w organizacji: Systematyka zarządzania jakością jest rozumiana jako: system pojęć składających
Bardziej szczegółowoRektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku
ZARZĄDZENIE Nr 84/2011 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku zmieniające zasady organizacji studiów podyplomowych Zarządzanie jakością Na podstawie 7 Regulaminu
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Zarządzanie jakością,
Bardziej szczegółowoMetodyka wdrożenia. System Jakości ISO 9001
Metodyka wdrożenia System Jakości ISO 9001 Metodyka wdrożenia Proponowana przez nas metodyka wdrażania systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001 bazuje na naszych wieloletnich doświadczeniach
Bardziej szczegółowoSkuteczność => Efekty => Sukces
O HBC Współczesne otoczenie biznesowe jest wyjątkowo nieprzewidywalne. Stała w nim jest tylko nieustająca zmiana. Ciągłe doskonalenie się poprzez reorganizację procesów to podstawy współczesnego zarządzania.
Bardziej szczegółowoKLIENCI KIENCI. Wprowadzenie normy ZADOWOLE NIE WYRÓB. Pomiary analiza i doskonalenie. Odpowiedzialnoś ć kierownictwa. Zarządzanie zasobami
SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ ISO Jakość samą w sobie trudno jest zdefiniować, tak naprawdę pod tym pojęciem kryje się wszystko to co ma związek z pewnymi cechami - wyrobu lub usługi - mającymi wpływ na
Bardziej szczegółowoCharakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000
Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r.
UCHWAŁA Nr 12/2011 Rady Wydziału Społeczno-Technicznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 18 października 2011 r. zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia planów studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoNormy ISO serii 9000. www.greber.com.pl. Normy ISO serii 9000. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) dr inż. Tomasz Greber. www.greber.com.
Normy ISO serii 9000 dr inż. Tomasz Greber www.greber.com.pl www.greber.com.pl 1 Droga do jakości ISO 9001 Organizacja tradycyjna TQM/PNJ KAIZEN Organizacja jakościowa SIX SIGMA Ewolucja systemów jakości
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością w logistyce ćw. Artur Olejniczak
ćw. artur.olejniczak@wsl.com.pl Plan spotkań Data Godziny Rodzaj 18.03.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 14.04.2012 4 godziny ćw. 28.04.2012 4 godziny ćw. 14:30-15:30 dyżur 19.05.2012 4 godziny ćw.
Bardziej szczegółowoISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania
ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD KONCEPCJI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ
Wykład 4. PRZEGLĄD KONCEPCJI ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1 1.Ogólna charakterystyka koncepcji zarządzania jakością i kierunki ich zmian w czasie: W historycznym podejściu do zarządzania jako- ścią można wyróżnić
Bardziej szczegółowoDoskonalenie. w zarządzaniu. Wprowadzenie. Kaizen 5-S TQM. Nagrody jakości. Podsumowanie. Doskonalenie. Wprowadzenie.
Zarządzanie - wykład 7 Jakość produktu Pojęcie i zasady zarządzania System zarządzania Planowanie Kontrola Metody i narzędzia proowe Zarządzanie. Wykład 07/07 2 Ciągłe doskonalenie Jesteśmy tym, co w swoim
Bardziej szczegółowoNorma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez
KONCEPCJA SYSTEMU JAKOŚCI zgodnie z wymaganiami norm ISO serii 9000 dr Lesław Lisak Co to jest norma? Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez upoważnioną
Bardziej szczegółowoZarządzanie Jakością. System jakości jako narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem. Dr Mariusz Maciejczak
Zarządzanie Jakością System jakości jako narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem Dr Mariusz Maciejczak SYSTEM System to zespół powiązanych ze sobą elementów, które stanowią pewną całość. Istotną cechą
Bardziej szczegółowoTeoretyczne podstawy zarządzania. dr Michał Pulit
Teoretyczne podstawy zarządzania dr Michał Pulit Literatura Stephen P. Robbins, David A. DeCenzo, Podstawy zarządzania, Warszawa 2002, PWE. Fudaliński, J., Smutek, H., Kosała, M., Dołhasz, M., Podstawy
Bardziej szczegółowoSkuteczność => Efekty => Sukces
Skuteczność => Efekty => Sukces O HBC Współczesne otoczenie biznesowe jest nieprzewidywalne. Stała w nim jest tylko nieustająca zmiana. W związku z tym działania ukierunkowane na ciągłe doskonalenie się
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... 11. Rozdział I. Systemowe zarządzanie jakością... 15
Przedmowa... 11 Rozdział I. Systemowe zarządzanie jakością... 15 1. Charakterystyka zarządzania jakością... 15 1.1. Zarządzanie a kierowanie... 15 1.2. Cel i obiekt zarządzania... 16 1.3. Definiowanie
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1. Jerzy Apanowicz ( ), Ryszard Rutka (1.6.)
WSTĘP 17 ROZDZIAŁ 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU Jerzy Apanowicz (1.1.-1.5.), Ryszard Rutka (1.6.) 1.1. Istota i pojęcie nauki 19 1.2. Metodologia nauk o zarządzaniu 22 1.2.1. Istota i zasady badań
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku
Załącznik do Uchwały Nr 61 z dnia 16 grudnia 2016 roku STRATEGIA ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Rozdział 1 Założenia ogólne 1 1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Bardziej szczegółowo1
Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne 0.2 Podejście procesowe 0.2 Zasady zarządzania jakością 0.2 Zasady zarządzania jakością
Bardziej szczegółowoSystemy zarządzania jakością
Systemy zarządzania jakością cechy, funkcje, etapy wdrażania systemu Prezentacja na spotkanie 3 System zarządzania jakością - czym jest a czym nie jest? System zarządzania jakością jest: zbiorem reguł,
Bardziej szczegółowoFUNKCJA I ROLA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W ORGANIZACJACH
УДК 316 0 FUNKCJA I ROLA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W ORGANIZACJACH JÓZEF OBER Niniejszy artykuł ma za zadanie przybliżyć czytelnikowi zagadnienia związane z zarządzeniem jakością oraz ukazać jakie
Bardziej szczegółowoStandard ISO 9001:2015
Standard ISO 9001:2015 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka XXXIII Seminarium Naukowe Aktualne zagadnienia dotyczące jakości w przemyśle cukrowniczym Łódź 27-28.06.2017 1 Struktura normy ISO 9001:2015
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością wg norm serii ISO 9000:2000 cz.1 system, kierownictwo i zasoby
Jakub Wierciak Zagadnienia jakości i niezawodności w projektowaniu Zarządzanie jakością wg norm serii ISO 9000:2000 cz.1 system, kierownictwo i zasoby System zarządzania jakością (ISO 9000:2000) System
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.
Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych
Bardziej szczegółowoSpis treści WSTĘP. Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU
Spis treści WSTĘP Rozdział 1 CHARAKTERYSTYKA WIEDZY O ZARZĄDZANIU 1.1. Istota i pojęcie nauki 1.2. Metodologia nauk o zarządzaniu 1.2.1. Istota i zasady badań naukowych 1.2.2. Rodzaje wyjaśnień naukowych
Bardziej szczegółowoPOLITYKA FIRMY KEMIPOL D 0/1
KEMIPOL Sp. z o.o. jest spółką założoną w roku 1990, w oparciu o prawo polskie, której Udziałowcami są następujące osoby prawne: KEMIRA KEMI AB, Helsingborg, Szwecja (51% udziałów) Z-dy Chemiczne POLICE
Bardziej szczegółowoRyzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015
Ryzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015 Rafał Śmiłowski_04.2016 Harmonogram zmian 2 Najważniejsze zmiany oraz obszary Przywództwo Większy nacisk na top menedżerów do udziału w systemie
Bardziej szczegółowoEtapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008
1 2 Etapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008 Etapy wdraŝania Systemu Zarządzania Jakością zgodnego z ISO 9001:2008 3 Agenda 4 Jaki powinien być System Zarządzania wg norm serii
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W BIBLIOTECE AKADEMICKIEJ W ŚWIETLE KRYTERIÓW MODELU WSPÓLNEJ METODY OCENY (CAF)
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI W BIBLIOTECE AKADEMICKIEJ W ŚWIETLE KRYTERIÓW MODELU WSPÓLNEJ METODY OCENY (CAF) Jacek Marek RADWAN Biblioteka im. Lecha Kalinowskiego Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoISO 9001:2015 przegląd wymagań
ISO 9001:2015 przegląd wymagań dr Inż. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) PN-N 18001 ISO 14001 BS 5750 (1979 r.) EN
Bardziej szczegółowoWprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami
Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami punkt 2 planu zajęć dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania
Bardziej szczegółowoWartość audytu wewnętrznego dla organizacji. Warszawa, 11.03.2013
Wartość audytu wewnętrznego dla organizacji Warszawa, 11.03.2013 Informacje o Grupie MDDP Kim jesteśmy Jedna z największych polskich firm świadczących kompleksowe usługi doradcze 6 wyspecjalizowanych linii
Bardziej szczegółowoHRS ETH 800 Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi dla zarządców nieruchomości + Etyka zarządcy nieruchomości Szczegółowy program kursu
HRS 402 + ETH 800 Podstawy zarządzania zasobami ludzkimi dla zarządców nieruchomości + Etyka zarządcy nieruchomości Szczegółowy program kursu 1. Analiza i planowanie zasobów ludzkich Zarządzanie zasobami
Bardziej szczegółowoOceń efektywność polityki szkoleniowej Twojej firmy
Oceń efektywność polityki szkoleniowej Twojej firmy Oceń efektywność polityki szkoleniowej Twojej firmy Co to jest polityka szkoleniowa? Polityka szkoleniowa to generalne podejście oraz sposób postepowania
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA. cykl wykładów dr Paweł Szudra
SYSTEMY ZARZĄDZANIA cykl wykładów dr Paweł Szudra LITERATURA Brilman J., Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, 2006. Grudzewski W., Hejduk I., Projektowanie systemów zarządzania. Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoArtykuł został opublikowany w książce Wybrane aspekty zarządzania jakością II Pod redakcją Marka Salerno-Kochana Kraków 2010 ISBN: 978-83-7464-305-4
Artykuł został opublikowany w książce Wybrane aspekty zarządzania jakością II Pod redakcją Marka Salerno-Kochana Kraków 2010 ISBN: 978-83-7464-305-4 Wydawca: Wydawnictwo AGH Wstęp Urzędy są organizacjami
Bardziej szczegółowoROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY. dr inż. Zofia Pawłowska
ROLA KADRY ZARZĄDZAJĄCEJ W KSZTAŁTOWANIU BEZPIECZEŃSTWA PRACY dr inż. Zofia Pawłowska 1. Ład organizacyjny jako element społecznej odpowiedzialności 2. Podstawowe zadania kierownictwa w zakresie BHP wynikające
Bardziej szczegółowoWykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji
Dr inż. Aleksander Gwiazda Zarządzanie strategiczne Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji Plan wykładu Koncepcja otoczenia przedsiębiorstwa Metoda SWOT Cele przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne. Maciej Bieńkiewicz
2012 Społeczna odpowiedzialność biznesu podejście strategiczne i operacyjne Maciej Bieńkiewicz Społeczna Odpowiedzialność Biznesu - istota koncepcji - Nowa definicja CSR: CSR - Odpowiedzialność przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością. Opis kierunku. Co zyskujesz? Dla kogo? - Kierunek - studia podyplomowe
1 Zarządzanie jakością - Kierunek - studia podyplomowe Niestacjonarne 2 semestry OD PAŹDZIERNIKA Opis kierunku Podyplomowe studia zarządzania jakością organizowane są we współpracy z firmą TÜV Akademia
Bardziej szczegółowoLp. Kompetencja Poziom operacyjny Opis kompetencji
Lp. Kompetencja Poziom operacyjny Opis kompetencji 1 Najwyższa jakość działania [kultura osobista, lojalność, prawość i uczciwość, dbałość o ład i porządek, terminowość] Wyznacza oczekiwania dbając o ład
Bardziej szczegółowoZASADY POLITYKI ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ IM. MARII GRZEGORZEWSKIEJ.
Załącznik do Zarządzenia Nr 204/14-15 Rektora APS z dnia 17 lutego 2015r. ZASADY POLITYKI ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W AKADEMII PEDAGOGIKI SPECJALNEJ IM. MARII GRZEGORZEWSKIEJ. Cel wprowadzenia polityki zarządzania
Bardziej szczegółowoProcedura auditów wewnętrznych i działań korygujących
1/14 TYTUŁ PROCEURY Opracował: Zatwierdził: Pełnomocnik ds. SZJ Mariusz Oliwa 18 marca 2010r.... podpis Starosta Bolesławiecki Cezary Przybylski... podpis PROCEURA OBOWIĄZUJE O NIA: 25 czerwca 2010r. 18
Bardziej szczegółowoNormy, jako szansa na lepszy start zawodowy
Certyfikat ISO 9001 (od 2002) Normy, jako szansa na lepszy start zawodowy ŁCDNiKP 824/rz (znajomość norm przez absolwentów) Barbara Kapruziak Akredytacje Łódzkiego Kuratora Oświaty dla placówki doskonalenia
Bardziej szczegółowoPodręcznik jest przeznaczony dla studentów uczelni technicznych na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji.
Zarządzanie jakością i bezpieczeństwem. Zofia Zymonik, Adam Hamrol, Piotr Grudowski Podręcznik obejmuje wiedzę o zarządzaniu jakością produkcji i bezpieczeństwem produktu. Autorzy przedstawili: historię,
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 5. Mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani
Bardziej szczegółowoKorzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania jakością w usługach medycznych.
Norma PN-EN ISO 9001:2009 System Zarządzania Jakością w usługach medycznych Korzyści wynikające z wdrożenia systemu zarządzania jakością w usługach medycznych. www.isomed.pl Grzegorz Dobrakowski Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoProces certyfikacji ISO 14001:2015
ISO 14001:2015 Informacje o systemie W chwili obecnej szeroko pojęta ochrona środowiska stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego krajów europejskich. Coraz większa liczba przedsiębiorców obniża koszty
Bardziej szczegółowoToyota KATA. System Produkcyjny Toyoty i realizacja celów organizacji. TERMIN: Warszawa października 2018 r. Cena : 1900 zł Kontakt:
Toyota KATA System Produkcyjny Toyoty i realizacja celów TERMIN: Warszawa 10-11 października 2018 r. Cena : 1900 zł Kontakt: Szkolenia otwarte: Ewa Kazimierczuk Tel. +48 508 018 380 Ewa.Kazimierczuk@pl.ey.com
Bardziej szczegółowoPomiar kapitału ludzkiego wyzwania i szanse dla ZKL
Pomiar kapitału ludzkiego wyzwania i szanse dla ZKL dr Łukasz Sienkiewicz Instytut Kapitału Ludzkiego Seminarium naukowe Pomiar kapitału ludzkiego wyzwania i szanse dla zarządzania organizacją Warszawa,
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM 1 - zarządzanie operacyjne
LABORATORIUM 1 - zarządzanie operacyjne Konkurencja a procesy operacyjne W czasie nasilających się procesów globalizacyjnych akcent działań konkurencyjnych przesuwa się z obszaru generowania znakomitych
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2014-04-29
DCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2014-04-29 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe 4. Zakres Systemu Zarządzania Jakością
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny
Załącznik do uchwały Nr XXIII 5.5/13 Senatu UMCS z dnia 27 lutego 2013 r. Efekty kształcenia dla kierunku studiów LOGISTYKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Umiejscowienie kierunku w obszarze
Bardziej szczegółowo2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo. Poziom II Sylabus modułu: Jakość w bibliotece (02-BN-NB-S2-JB01, 02-BN-NB-N2-JB01) 1. Informacje
Bardziej szczegółowoSpołeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy
Społeczna odpowiedzialność biznesu w firmach sektora MŚP doświadczenia i perspektywy Aleksandra Wanat Konferencja Rozwój przedsiębiorczości w województwie śląskim w kontekście CSR Katowice 22 listopada
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat
Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje
Bardziej szczegółowoTeam Prevent Poland Sp. z o.o. Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i IATF 16949:2016
Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i 16949:2016 Struktura ISO 9001:2015 ISO 9001:2015 4. Kontekst organizacji 5. Przywództwo 6. Planowanie 7. Wsparcie 8. Działania operacyjne 9. Ocena efektów
Bardziej szczegółowoPO PROSTU JAKOŚĆ. PODRĘCZNIK ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ. Autor: JAN M. MYSZEWSKI
PO PROSTU JAKOŚĆ. PODRĘCZNIK ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ Autor: JAN M. MYSZEWSKI WSTĘP CZĘŚĆ I FUNDAMENTY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ 1. Istota jakości 1.1. W poszukiwaniu znaczenia pojęcia "jakość" 1.2. Struktura jakości
Bardziej szczegółowoOrganizacyjny aspekt projektu
Organizacyjny aspekt projektu Zarządzanie funkcjonalne Zarządzanie między funkcjonalne Osiąganie celów poprzez kierowanie bieżącymi działaniami Odpowiedzialność spoczywa na kierownikach funkcyjnych Efektywność
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG
Wykład 10. SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG NORM ISO 9000 1 1. Rodzina norm ISO 9000: Normy ISO 9000 są od 1987r., a trzecia rodzina norm ISO 9000 z 2000 r. (doskonalona w kolejnych latach) składa się
Bardziej szczegółowoSystem. zarządzania jakością. Pojęcie systemu. Model SZJ wg ISO 9001:2008. Koszty jakości. Podsumowanie. [Słownik języka polskiego, PWN, 1979] System
Zarządzanie - wykład 3 Jakość produktu Pojęcie i zasady Zarządzanie. Planowanie w zarządzaniu Kontrola w zarządzaniu Metody i narzędzia projakościowe Wykład 03/07 Model SZJ Doskonalenie w zarządzaniu 2
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoPowody wdraŝania i korzyści z funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001. Mariola Witek
Powody wdraŝania i korzyści z funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001 Mariola Witek Przedmiot wykładu 1.Rozwój systemów zarządzania jakością (SZJ) 2.Potrzeba posiadania formalnych SZJ 3.Korzyści
Bardziej szczegółowoPLAN DZIAŁANIA KT 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej
Strona 1 PLAN DZIAŁANIA KT 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej STRESZCZENIE Komitet Techniczny nr 204 ds. Rysunku Technicznego i Dokumentacji Technicznej, działający w ramach Polskiego
Bardziej szczegółowoKontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów
Kontrola zarządcza w jednostkach samorządu terytorialnego z perspektywy Ministerstwa Finansów Monika Kos, radca ministra Departament Polityki Wydatkowej Warszawa, 13 stycznia 2015 r. Program prezentacji
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Bardziej szczegółowoZmiany w standardzie ISO dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka
Zmiany w standardzie ISO 9001 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka 1 W prezentacji przedstawiono zmiany w normie ISO 9001 w oparciu o projekt komitetu. 2 3 4 5 6 Zmiany w zakresie terminów używanych
Bardziej szczegółowoMarcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie
Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział
Bardziej szczegółowopoprawy konkurencyjności
Wdrażanie anie i doskonalenie systemów w zarządzania szansą poprawy konkurencyjności ci organizacji Andrzej Borcz "Przy istniejącej konkurencji firmy, które nie potrafią tworzyć i wcielać w życie doskonałej
Bardziej szczegółowoSzkolenie pt. Wprowadzenie do nowelizacji normy ISO 9001:2015
Strona 1 Szkolenie pt. Wprowadzenie do nowelizacji normy ISO 9001:2015 Strona 2 1. Wprowadzenie Zgodnie z regulaminem Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) normy dla systemów zarządzania (MSS)
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2015-04-27
DCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2015-04-27 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe 4. Zakres Systemu Zarządzania Jakością
Bardziej szczegółowoAktywne formy kreowania współpracy
Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.
Bardziej szczegółowoSzukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze
Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców
Bardziej szczegółowoLEAN MANAGEMENT OPTYMALIZACJA PRODUKCJI OFERTA SZKOLENIA
LEAN MANAGEMENT OPTYMALIZACJA PRODUKCJI OFERTA SZKOLENIA Gdynia, 2012 SZKOLENIA W PERFECT CONSULTING W Perfect Consulting programy szkoleniowe opracowywane są i realizowane z punktu widzenia, jakie mają
Bardziej szczegółowoInteligentne organizacje zarządzanie wiedzą i kompetencjami pracowników
2010 Inteligentne organizacje zarządzanie wiedzą i kompetencjami pracowników Paulina Zadura-Lichota Zespół Przedsiębiorczości Warszawa, styczeń 2010 r. Pojęcie inteligentnej organizacji Organizacja inteligentna
Bardziej szczegółowoTermin 09-10 maja 2013 r. Miejsce: sala szkoleniowa - Dolnośląska Izba Gospodarcza
SZKOLENIE EFEKTYWNA ROZMOWA OCENIAJĄCA Termin 09-10 maja 2013 r. Miejsce: sala szkoleniowa - Dolnośląska Izba Gospodarcza Wrocław, dn. 27 marca 2013 r. ZAKRES OFERTY 1. Charakterystyka Human Partner Sp.
Bardziej szczegółowoWYKŁAD V DR N. MED. EDYTA KĘDRA
WYKŁAD V DR N. MED. EDYTA KĘDRA 2 Sposoby klasyfikowania pojęcia jakości definicja ogólnadoskonałość produktu zwana wysoką jakością jako przeciwieństwo niskiej jakości. jakość jest z jednej strony osiągnięciem
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem
Ewa Szczepańska Zarządzanie projektami a zarządzanie ryzykiem Warszawa, dnia 9 kwietnia 2013 r. Agenda Definicje Wytyczne dla zarządzania projektami Wytyczne dla zarządzania ryzykiem Miejsce ryzyka w zarządzaniu
Bardziej szczegółowoKryteria oceny Systemu Kontroli Zarządczej
Załącznik nr 2 do Zasad kontroli zarządczej w gminnych jednostkach organizacyjnych oraz zobowiązania kierowników tych jednostek do ich stosowania Kryteria oceny Systemu Kontroli Zarządczej Ocena Środowisko
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr Or WÓJTA GMINY PRZYRÓW z dnia 31 marca 2014
ZARZĄDZENIE Nr Or.0050.23.2014 WÓJTA GMINY PRZYRÓW z dnia 31 marca 2014 w sprawie: przyjęcia Planu Komunikacji Projektu II Samooceny (CAF) w Urzędzie Gminy Przyrów Działając na podstawie: art. 33 ust.
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE NR 571 WÓJTA GMINY JANÓW z dnia 31 marca w sprawie: przyjęcia Planu Komunikacji Projektu II Samooceny (CAF) w Urzędzie Gminy Janów
ZARZĄDZENIE NR 571 WÓJTA GMINY JANÓW z dnia 31 marca 2014 w sprawie: przyjęcia Planu Komunikacji Projektu II Samooceny (CAF) w Urzędzie Gminy Janów Działając na podstawie: art. 33 ust. 3 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoKoncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych
Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych Kierownik Zakładu Systemów Informacyjnych SGH Agenda prezentacji 1 2 3 4 5 Cyfrowa transformacja jako szczególny rodzaj zmiany organizacyjnej
Bardziej szczegółowoKodeks Wartości Grupy Kapitałowej ENEA
Kodeks Wartości Grupy Kapitałowej ENEA 1 Cel Kodeksu Wartości GK ENEA 2 2 Kodeks Wartości wraz z Misją i Wizją stanowi fundament dla zasad działania Grupy Kapitałowej ENEA. Zamierzeniem Kodeksu jest szczegółowy
Bardziej szczegółowo5. Planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
5. Planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 5.1. Jakie znaczenie ma planowanie działań w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy? Planowanie jest ważnym elementem
Bardziej szczegółowoPozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji
2010 Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji Paweł Czyż Warszawa, maj 2010 WPROWADZENIE Ewolucja teorii wzrostu gospodarczego i podejścia do innowacji Od podejścia neoklasycznego
Bardziej szczegółowoKsięga Zintegrowanego Systemu Zarządzania ODPOWIEDZIALNOŚĆ KIEROWNICTWA
Strona: 1 z 6 1. Zaangażowanie kierownictwa Najwyższe kierownictwo SZPZLO Warszawa Ochota przejęło pełną odpowiedzialność za rozwój i ciągłe doskonalenie ustanowionego i wdrożonego zintegrowanego systemu
Bardziej szczegółowoInteligentne zarządzanie efektywnością pracowników
Inteligentne zarządzanie efektywnością pracowników SMART Performance Management Bieżący monitoring przebiegu pracy i procesów Szybka i łatwa ocena rezultatów pracy Koncentracja na kluczowych celach organizacji
Bardziej szczegółowo1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) 2. Zachowania ludzi w organizacji (8 godz.)
1. Wybrane psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (12 godz.) Kulturowe i społeczne uwarunkowania kierowania ludźmi Style kierowania Menedżer a przywódca Ewolucja koncepcji przywództwa Zachowania
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Chełmnie
Koncepcja pracy Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Chełmnie Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (tekst jednolity Dz.U. 2004 nr 256 poz. 2572). 2. Rozporządzenie Ministra
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLENIA HUMAN PERFORMACE IMPROVEMENT Strona 1 Human Performance Improvement Jak rozwijać organizację podnosząc efektywność pracowników? OPIS SZKOLENIA Human Performance Improvemant (HPI) to koncepcja
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO
Auditor wewnętrzny Systemu Zarządzania Środowiskowego 26 27.11.2012 Szczecin SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO 1 Co to jest System Zarządzania Środowiskowego (SZŚ)? 2 Zarządzanie: - sposób realizacji
Bardziej szczegółowoProgram New Way of Working (NWoW) źródłem motywacji do zmiany postaw. innogy Polska Dorota Kuprianowicz-Legutko
Program New Way of Working (NWoW) źródłem motywacji do zmiany postaw innogy Polska Dorota Kuprianowicz-Legutko 1 NWoW New Way of Working 2 LDNA Leadership DNA 3 AL Akademia Lidera Jaka jest definicja NWoW?
Bardziej szczegółowoDOSKONALENIE SYSTEMU JAKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM MODELU PDCA
Koncepcje zarządzania jakością. Doświadczenia i perspektywy., red. Sikora T., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2008, ss. 17-22 Urszula Balon Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie DOSKONALENIE SYSTEMU
Bardziej szczegółowoZarządzanie strategiczne
Zarządzanie strategiczne Zajęcia w ramach specjalności "zarządzanie strategiczne" prowadzić będą specjaliści z wieloletnim doświadczeniem w pracy zarówno dydaktycznej, jak i naukowej. Doświadczenia te
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA DOKUMENT NADZOROWANY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wydanie 07 Urząd Miasta Płocka. Księga środowiskowa
Strona 1 1. Księga Środowiskowa Księga Środowiskowa to podstawowy dokument opisujący strukturę i funkcjonowanie wdrożonego w Urzędzie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy PN-EN
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Przedstawiciel kierownictwa (Zgodnie z PN-EN ISO 9001:2009, pkt )
Ośrodek Kwalifikacji Jakości Wyrobów SIMPTEST Sp. z o.o. Sp. k. ul. Przemysłowa 34 A, 61-579 Poznań, tel. 61-833-68-78 biuro@simptest.poznan.pl www.simptest.poznan.pl 1 Seminarium nt. Zarządzanie ryzykiem
Bardziej szczegółowo